مواد و روش ها 31

3-1- آزمون های فیزیکی- 31

3-1-1- دما: 31

3-1-2ph- 31

3-1-4- افت نگهداری- 33

3-1-5- افت پخت- 33

3-2- تعیین ماندگاری گوشت: 33

3-3- آنالیز آماری- 34

فصل چهارم : 35

تجزیه وتحلیل- 35

4-ویژگی های فیزیکی- 35

4-1- دما و pH- 35

4-2- افت پخت و افت نگهداری- 38

4-3- ظرفیت نگهداری آب- 40

4-4- ویژگی های میکروبی- 42

4-5- ارزیابی حسی- 43

فصل پنجم: 47

نتیجه گیری- 47

5-1- دما و pH- 47

5-2- افت پخت و افت نگهداری- 48

5-3- ظرفیت نگهداری آب- 49

5-4- ویژگی های میکروبی- 51

5-5- ارزیابی حسی- 51

5-6- نتیجه گیری- 53

5-7- پیشنهادات- 54

5-8- منابع- 55

 

فهرست جداول

جدول 1- مقایسه ترکیب تغذیه ایی گوشت مرغ با گوشت گاو و خوک 13

جدول 2- ترکیبات شیمیایی (گرم در 100 گرم ماده خوراکی) گوشت شترمرغ 19

جدول 2- میانگین ترکیبات شیمیایی (میلی گرم در 100 گرم ماده خوراکی) انواع گوشت های مختلف 20

جدول1-4 تجزیه واریانس دما و pH.. 35

جدول2- 4تجزیه واریانس افت پخت و افت نگهداری… 39

جدول3-4 تجزیه واریانس ظرفیت نگهداری آب… 40

جدول4-4 تجزیه واریانس شمارش میکروارگانیسم ها 42

جدول5-4 تجزیه واریانس ارزیابی حسی… 43

فهرست اشكال

شکل1- مقایسه pH در عضلات سینه و ران و مرغ و شتر مرغ به صورت جداگانه 36

شکل2- مقایسه دما در عضلات سینه و ران و مرغ و شتر مرغ به صورت جداگانه 36

شکل3- مقایسه روند کاهش pH در سینه و ران مرغ و شتر مرغ.. 37

شکل4- مقایسه روند کاهش دما در سینه و ران مرغ و شتر مرغ.. 38

شکل 5- مقایسه عضلات مختلف مرغ و شتر مرغ روی میزان افت پخت و افت نگهداری 39

شکل6- مقایسه ظرفیت نگهداری در مرغ و شترمرغ با گذشت زمان.. 41

شکل7- میزان بار میکروبی دو نوع پرنده 42

شکل8- مقایسه روند رشد میکروبی در مرغ و شتر مرغ.. 43

شکل9- مقایسهخصوصیات حسیمختلف در مرغ و شترمرغ 44

شکل10- مقایسه خصوصیات حسی مختلف در روز اول و سوم 45

شکل 11- مقایسه میانگین مرغ و شترمرغ در روزهای اول و سوم روی خصوصیات حسی 46

چکیده:

در صنعت گوشت ماندگاری و آبدار بودن گوشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است که هدف این تحقیق است.در این تحقیق عضلات ران و سینه گوشت مرغ و شترمرغ مورد استفاده قرار گرفته و 5 نمونه از هر کدام از مرغ ها و شترمرغ ها بلا فاصله پس از کشتار نمونه گیری شد. در این تحقیق دما و PH در لحظه کشتار 1 و 2و24 ساعت بعداز کشتار وخونابه که رابطه عکسی با ظرفیت نگهداری آب (WHC) دارد و در لحظه کشتار و2ساعت بعد از آن و افت پخت در دمای C80 به مدت 35 دقیقه و افت نگهداری به مدت 7 روز در دمای C20 و بار میکروبی به مدت 3 روز و ارزیابی حسی برای روز اول وسوم انجام شد.

در مقایسه دما در عضلات سینه و ران و شتر مرغ تفاوت معنی داری در سطح اطمینان (99%) و برای ظرفیت نگهداری (WHC)،افت پخت و نگهداری و میزان بار میکروبی تفاوت معنی داری در سطح اطمینان (95%) بدست آمد.

شترمرغ داری بالاترین ظرفیت نگهداری آب و ماندگاری بیشتر وخواص حسی خوب همراه با خواص فیزیکی مناسب به مرغ می باشد و می تواند به عنوان جایگزین برای مرغ باشد.

واژگان کلیدی: ظرفیت نگهداری آب، ماندگاری، شترمرغ ، مرغ

 

فصل اول :

کلیات

1-1-مقدمه

گوشت و تولیدات گوشتی منابع غنی از پروتئین با كیفیت بالا بوده و اسیدهای آمینه موجود در آنها می تواند كمبودهای مربوط به خوراكی های محدود در یك منطقه را جبران نماید. آنها منبع آهن می باشند كه به راحتی قابل جذب بوده و به جذب آهن از دیگر خوراكها كمك می كنند و منابعی غنی از برخی ویتامینها در گروه ب می باشند. با مصرف چنین مواد مغذی، مصرف گوشت می تواند كمبودهای معمول مواد مغذی را بر طرف نماید اما اثرات مخرب ناشی از مصرف بالای چربی حیوانی باعث شده است که مصرف گوشت قرمز رو به کاهش و مصرف گوشت های سفید نظیر گوشت مرغ روبه افزایش باشد. از طرف دیگر در چند سال اخیر بازار گوشت شتر مرغ به سرعت در حال گسترش و توسعه و در حال تبدیل شدن به جایگزینی مناسب برای سایر گوشت ها می باشد. گوشت شتر مرغ كم چرب و كم كلسترول با سرشتی گرم و دارای آهن است كه در گروه گوشت های قرمز طبقه بندی می شود، این گوشت از ارزش خوراكی فراوانی برخورداراست و یكی از كم چرب ترین و سالم ترین نمونه های گوشت قرمز در دست رس می باشد به گونه ای كه می توان گفت كالری، كلسترول و چربی گوشت شترمرغ از گوشت مرغ و بوقلمون هم كم تر است، اندازه اسید چرب امگا 3، اسیدهای چرب غیراشباع آن (كه 30 درصد كل اسیدهای چرب را تشكیل می دهد) و نیز كم بودن سدیم آن، گوشت شترمرغ را برای بیماران قلبی عروقی، افراد با چربی خون بالا، افراد چاق و برای سالمندان بهینه كرده است. گوشت مرغ نیز یك منبع مهم پروتئین با كیفیت بالا، مواد معدنی و ویتامینها است که میزان اسیدهای چرب غیر اشباع آن 2-3 برابر بیشتر از گوشت قرمز می باشد. همچنین گوشت انواع مرغ دارای چربی نسبتا پایینی نسبت به سایر انواع گوشتها میباشد که اكثر این چربیها در پوست به صورت متراكم جمع شده است.

در اینجا به طور خلاصه به فرضیات، اهداف، بیان مسئله و تعریف واژه­ها اشاره شده است.

1-2- پرسش اصلی تحقیق (مساله تحقیق):

• آیا میزان ظرفیت نگهداری­آب گوشت مرغ و شترمرغ با هم فرق دارد؟

• آیا در شرایط یکسان نگهداری میزان ماندگاری گوشت مرغ و شترمرغ با هم فرق دارد؟

1-2-1- بیان مسأله اساسی تحقیق به طور كلی ( تشریح مسأله و معرفی آن و ….)

افزایش آگاهی مصرف کنندگان در سالهای اخیر نسبت به کیفیت تغذیه ای و اثرات سلامتی بخش بعضی مواد غذایی و همچنین اثر چربی در ایجاد بیماری های قلبی موجب شده است که تغییراتی در الگوی مصرف مواد غذایی بوجود آید به طوریکه مصرف گوشت دارای چربی زیاد کاهش در حالیکه مصرف گوشت کم چرب افزایش یافته است (جوکنا و همکاران، [1]2012). بنابراین در این راستا مصرف مرغ و شترمرغ با توجه به ارزش تغذیه ای، ارزانی قیمت، چرخه پرورش سریع و هزینه پایین پرورش نسبت به دیگر دام ها روز به روز در حال افزایش است. گوشت حیوانات حاوی حدود 75 درصد آب است و نیرویی كه توسط آن آب به پروتئین های عضلانی متصل میشود، اهمیت زیادی جهت نگهداری و فرایند گوشت دارد و در این رابطه ظرفیت نگهدری آب از اهمیت بسزائی برخوردار می­باشد (تولدرا و همکاران، 2015[2]). عواملی مثل حمل و نقل، انباردری، چرخ كردن، پختن، انجماد و رفع انجماد و خشك كردن می­توانند ظرفیت نگهدری آب در گوشت را تغییر دهند. بخش نسبتاً كوچكی از آب (4 تا 5 درصد كل آب) به شكل محكمی روی مولكول­ های پروتئینی جذب شده و آب هیدراته نامیده میشود كه ساختاری شبیه یخ داشته و خصوصیات آن با آب آزاد متفاوت است. 15 درصد آب در فضای خارج سلولی واقع شده و بقیه آب در تارهای عضلانی و ساكوپلاسم رتیكولوم قرار دارد. آب هیدراته به سختی توسط تغییرات ساختار و بار الكتریكی پروتئین های عضلانی تحت تاثیر قرار می­گیرد. بنابراین ایجاد تغییرات قابل توجه در ظرفیت نگهدری آب كه با تغییرات بار الكتریكی پروتئین به دلیل تغییر در pH و در شرایطی مانند جمود نعشی، حرارت دهی و غیره به وجود می­آید نمی­تواند بخاطر تغییر در آب هیدراته باشد. از این رو تغییرات در ظرفیت نگهدری آب گوشت باید به 95 درصد آب باقیمانده عضلانی كه در فضای بین میوزین و اكتین است مربوط گردد (تولدرا و همکاران، 2015). عواملی مثل pH گوشت، نوع و سن دام، موقعیت تشریعی عضلات، وضعیت دام قبل از كشتار بر ظرفیت نگهدری آب موثر است. شایان ذکر است که ظرفیت نگهدری آب در افزایش تردی، طعم، دلپذیری و بهبود كیفیت و رنگ گوشت موثر است.

عمر ماندگاری گوشت تازه و فراورده های گوشتی ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است. عوامل خارجی شامل دمای نگهداری، رطوبت نسبی انبار، زمان نگهداری و عوامل داخلی شامل بار میکروبی اولیه، مواد مغذی، رطوبت نسبی، pH و غیره می­باشد (فینر [3]2006). عوامل متعددی در آلودگی گوشت تاثیر دارد که شامل موارد زیر می باشند:

• میزان آلودگی دستگاه گوارش و غدد لنفاوی دام،

• میزان آلودگی محیط و وسایل و کارگران (گیل[4] 2005).

• سرعت پوست کنی و خارج کردن محتویات داخل شکم دام.

• وضعیت بهداشتی درون کشتارگاه و کارخانه های فراوری گوشت (فینر 2006).

از لحاظ فساد میکروبی تعداد معدودی از گونه های سالمونلا می­توانند گوشت طیور را آلوده سازند اما همه آنها قادر به ایجاد بیماری در دستگاه گوارشی انسان بوده و بنابراین ضروری است که گونه های خطرناک کنترل و شوند (مید[5] 2004). اگرچه شرایط فرایند در کشتارگاه میکروفلور غالب لاشه طیور را از میروارگانیسم های کروی و میله ای گرم مثبت به ارگانیسم های گرم منفی تغییر می­دهد اما شرایط میکروبی محصول نهایی تحت تاثیر بار میکروبی طیور زنده تعیین می­شود (مید 2004).

عوامل موثر بر رشد میروارگانیسم های عامل فساد گوشت دما، رطوبت، پتانسیل اکسیداسیون احیاء، pH و غیره
می باشند. گوشت سالم هر حیوانی بسته به نوع حیوان دارای بوی مشخصی می باشد که معمولا بوی تعفن یا ترشیدگی یا ناخوشایند از آن به مشام نمی رسد بوی طبیعی گوشت نه تنها زننده نیست بلکه اشتها آور و محرک بزاق و شیره های معدی است. گوشتهای مانده به تدریج و به علت اکسیده شدن چربی محتوای آنها طعم بد و بوی تند و ناخوشایندی دارند. در گوشتهای کهنه، طعم زننده ای که همراه بوی نامطبوع احساس می­شود اغلب بر اثر تولید مشتقات بنزول و خصوصا آلدئیدهای با وزن مولکولی کم می باشد. کیفیت گوشت معمولا توسط مصرف کننده با استفاده از خواص پنجگانه ارزیابی می گردد. آزمایشهای وابسته به حس لامسه توسط دست، انگشتان، زبان، حفره دهان و حلق انجام می­پذیرد. توسط ملامسه صاف بودن و یا زبر بودن نمونه مورد ازریابی قرار میگیرد. مجموعه نکاتی که پس از انجام کلیه آزمایشهای حسی مورد احساس فرد آزمایش کننده قرار می گیرد را به زبان انگلیسی فلاور می نامند.

pH: بهترین شرایط رشد میكروارگانیسم ها pH حدود 7 یا 5/7-6/6 است، در صورتی كه بعضی از آنها می توانند در pH پایین تر از 4 رشد كنند. از نظر نگهداری كیفیت گوشت، مشاهده شده است كه گوشت حیوانات در حال استراحت در مقایسه با حیواناتی كه در حال خستگی ذبح می گردند زودتر فاسد می شوند كه این به علت آخرین pH ایجاد شده منجر به كامل شدن جمود نعشی است. در مورد حیواناتی كه قبل از ذبح در حال استراحت هستند حدود 1% گلیكوژن تبدیل به اسید لاكتیك می شود. این تبدیل، بسته به نوع حیوان، pHرا از 4/7-6/5 كاهش می دهد. pHگوشت تازه پس از گذشت 48 ساعت، 5/6-8/6 است (مور 1997). در نتیجه در اثر تبدیل گلیكوژن موجود در گوشت به اسید لاكتیك، pH كاهش یافته (6/5-8/5) و مانع رشد میكروارگانیسم ها می گردد. اگر گوشت در دمای سرد قرار نگیرد، پس از مدتی در اثر رشد میكروارگانیسم ها و ایجاد تجزیه خود بخودی در گوشت، pH آن دوباره افزایش می یابد. تجزیه خود بخودی گوشت عمدتا شامل اعمال پروتئولیتیكی آنزیم های گوشت و به میزان كمی هیدرولیز چربی آن است كه خود به رشد میكروب ها كمك می كند. در 4/6= pH باید به فاسد بودن گوشت شك كرد و در 8/6 pH= نشانه های فساد در گوشت ظاهر می شود ( 2003 قیل ). تعداد کل میکروب در واحد حجم یا وزن موضوع مهم و تعیین کننده است. مواد خوارکی مختلف بطور طبیعی همیشه با تعدادی از میکروب ها همراهند. در واقع می توان گفت که در وضعیت موجود و به صورت خام و ابتدایی، اساسا هیچ فراورده ای با منشا دامی مانند گوشت، شیر، تخم مرغ وغیره نمی تواند بدون باکتری باشد.

2-3-3. ارتباط میان رهبری معنوی و معنویت. 25

2-3-4. رهبری معنوی. 26

2-3-5. دلایل روی آوردن به رهبری معنوی. 32

2-3-6. مفهوم سازی رهبری معنوی در محیط کاری. 33

2-3-7.مدل رهبریمعنوی. 35

2-3-8. پیامدهای رهبری معنوی. 39

2-3-9. عوامل موثر بر رهبری معنوی. 40

2-4. رضایت شغلی. 41

2-4-1. مروری تاریخی بر مفهوم رضایت شغلی. 41

2-4-2. مفهوم رضایت شغلی. 44

2-4-3. مدل های رضایت شغلی. 46

2-4-4. سطوح ماکرو و میکرو رضایت شغلی. 50

2-4-5. عوامل مؤثر بر رضایت شغلی. 51

2-4-6. اندازه گیری و مقیاس های رضایت شغلی. 53

2-5 ارتباط میان رهبری معنوی و رضایت شغلی. 55

2-6. پیشینه پژوهش. 56

2-7. مدل مفهومی تحقیق. 60

2-8. جمع بندی فصل. 61

فصل سوم: روش پژوهش. 62

3-1. مقدمه. 63

3-2. روش پژوهش. 64

3-3. جامعه و نمونه آماری. 64

3-4. نمونه گیری. 65

3-5. ابزارهای گردآوری داده ها. 66

3-5-1. پرسشنامه رهبری معنوی. 67

3-5-2. پرسشنامه رضایت شغلی. 68

3-6. روایی و پایایی ابزارهای پژوهش. 68

3-6-1. روایی ابزار پژوهش. 69

3-6-2. پایایی ابزار پژوهش. 70

3-7. روش های تجزیه و تحلیل داده ها. 71

3-8. خلاصه فصل. 72

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها. 73

4-1. مقدمه. 74

4-2. اطلاعات جمعیت شناختی. 74

4-2-1. اطلاعات جمعیت شناختی (وضعیت تاهل). 74

4-2-2. اطلاعات جمعیت شناختی (جنسیت). 75

4-2-3. اطلاعات جمعیت شناختی (سطح تحصیلات). 76

4-2-4. اطلاعات جمعیت شناختی (سابقه کاری). 76

4-3. آمار توصیفی. 77

4-3-1. اطلاعات توصیفی مرتبط با متغیرهای پژوهش. 78

4-4. آمار استنباطی. 79

4-4-1. آزمون فرضیات و پاسخ به سوالات پژوهش. 79

4-5. جمع بندی فصل. 88

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات. 89

5-1. خلاصه ی تحقیق. 90

5-2. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها. 91

5-2-1. نتایج آمار توصیفی. 91

5-2-2. نتایج آمار استنباطی. 93

5-3. پیشنهادهای کاربردی پژوهش. 97

5-4. محدودیت های تحقیق. 103

5-5. پیشنهادهای پژوهشی. 104

5-6. جمع بندی فصل. 104

منابع و مآخذ. 105

پیوست ها. 113

Abstract. 120

 

فهرست جداول

 

جدول 2- 1. انواع ابزارهای معمول سنجش رضایت شغلی (براون، 2009) 55

جدول 3-1. طیف لیکرت. 67

جدول 3- 2. عوامل رهبری معنوی و تعداد سوالات مختص به آنها. 68

جدول 3- 1. مؤلفه های رضایت شغلی و تعداد سوالات مختص آنها در پرسشنامه مینه سوتا. 68

جدول 3- 3. ضرایب آلفای کرونباخ بدست آمده برای پرسشنامه های تحقیق 71

جدول 4- 1. سطح تحصیلات کارکنان شعببانک پارسیاندر استان تهران 76

جدول 4- 2. آزمون کلوگروف – اسمیرونوف. 7787

جدول 4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون همبستگی اسپیرمن). 80

جدول 1-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 1). 82

جدول 4-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 2). 83

جدول 4-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 3). 83

جدول 4-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 4). 84

جدول 5-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 5). 85

جدول 6-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 6). 85

جدول 7-4- 3. بررسی ارتباط میان ابعاد رهبری معنوی و رضایت شغلی (آزمون فرضیه 7). 86

جدول 4-4. خلاصه مدل رگرسیون چندگانه (آماره دوربین واتسون) 80

جدول 4-5. جدول تحلیل واریانس. 81

جدول1- 4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 1). 82

جدول 2-4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 2). 83

جدول 3-4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 3). 84

جدول 4-4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 4). 84

جدول5 -4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 5). 85

جدول 6-4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 6). 86

جدول 7-4-6. ضرایب رگرسیونی پیش بینی متغیرهای متغیرهای پژوهش(آزمون فرضیه 7). 86

 

 

 

فهرست نمودار

 

نمودار 2-1. مدل مفهومی تحقیق (Ziaei et al ،2008; Asadi ، 2008 ) 60

نمودار 4- 1. وضعیت تاهل کارکنان شعب بانک پارسیان در استان تهران 75

نمودار 4-2. نمودار جنسیت کارکنان شعب بانک پارسیان در استان تهران 75

نمودار 4-4. سابقه کاری کارکنان شعب بانک پارسیان در استان تهران 76

3-1- مشخصات طرح…………………………………………………………………………………………… 20

3-2- مواد گیاهی…………………………………………………………………………………………………. 20

3-3- معرفی تیمارها……………………………………………………………………………………………… 20

3-4- نحوه آماده سازی گل‏ها………………………………………………………………………………….. 20

3-5- اندازه‏گیری صفات………………………………………………………………………………………… 21

3-5-1- طول عمر گلجایی……………………………………………………………………………………… 21

3-5-2- درصد ماده خشک در پایان عمر گلجایی………………………………………………………… 21

3-5-3- کاهش مواد جامد محلول (درجه بریکس)……………………………………………………….. 21

3-5-4- جذب محلول…………………………………………………………………………………………… 21

3-5-5-کاهش وزنتر………………………………………………………………………………………….. 21

3-5-6- شمارش باکتری ساقه………………………………………………………………………………… 21

3-5-7- شمارش باکتری محلول………………………………………………………………………………. 22

3-5-8- اندازه­گیری رنگیزه کاروتنوئید گلبرگ……………………………………………………………… 22

3-5-9- اندازه‏گیری کلروفیل a و b و کل برگ‏ها………………………………………………………… 22

3-5-10- اندازه‏گیری پروتئین گلبرگ………………………………………………………………………… 22

3-5-11- اندازه‏گیری فعالیت آنزیم پراکسیداز……………………………………………………………… 22

3-5-12- اندازه‏گیری فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز……………………………………………….. 22

3-6- تجزیه و تحلیل داده‏ها……………………………………………………………………………………. 22

فصل چهارم

نتایج………………………………………………………………………………………………………………….. 23

4-1- عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………….. 25

4-2- شمارش باکتری محلول………………………………………………………………………………….. 25

4-3- شمارش باکتری ساقه…………………………………………………………………………………….. 26

4-4- کاهش مواد جامد محلول (درجه بریکس)…………………………………………………………… 27

4-5- جذب محلول………………………………………………………………………………………………. 27

4-6- درصد ماده­ی خشک……………………………………………………………………………………… 28

4-7- کاهش وزن تر……………………………………………………………………………………………… 29

4-8- کلروفیل کل………………………………………………………………………………………………… 29

4-9- پروتئین گلبرگ……………………………………………………………………………………………. 30

4-10- رنگیزه کاروتنوئید گلبرگ………………………………………………………………………………. 31

4-11- فعالیت آنزیم پراکسیداز………………………………………………………………………………… 31

4-12- فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز…………………………………………………………………. 32

فصل پنجم

بحث…………………………………………………………………………………………………………………. 33

5-1- بحث…………………………………………………………………………………………………………. 34

5-2- نتیجه‏گیری کلی……………………………………………………………………………………………. 38

5-3- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………….. 38

منابع………………………………………………………………………………………………………………….. 39

فهرست جداول

جدول 4-1- تجزیه واریانس اثر تیمارهای مختلف روی صفات اندازه‏گیری شده بر روی گل شاخه بریده‏ی داوودی 24

جدول 4-2- مقایسه‏ی میانگین اثر تیمارهای مختلف روی صفات گل شاخه بریده‏ی داوودی…….. 24

فهرست اشکال

شکل 4-1- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر عمر گلجایی گل داوودی 25

شکل 4-2- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان باکتری محلول گل داوودی 26

شکل 4-3- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان باکتری ساقه گل داوودی 26

شکل 4-4- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر کاهش درجه­ی بریکس گل داوودی 27

شکل 4-5- اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان جذب محلول گل داوودی 28

شکل 4-6- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان ماده­ی خشک گل داوودی 28

شکل 4-7- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان کاهش وزن تر گل داوودی 29

شکل 4-8- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان کلروفیل کل گل داوودی 30

شکل 4-9- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان پروتئین گل داوودی 30

شکل 4-10- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان کلروفیل کل گل داوودی 31

شکل 4-11- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان پرکسیداز گل داوودی 32

شکل 4-12- نمودار اثر اسانس بهار نارنج، اسید فولویک و نانوذرات مس بر میزان سوپراکسید دیسموتاز گل داوودی 32

 

چکیده

 

داوودی (Chrysanthemum morifolumL.) جز گل­های شاخه بریده­ی مهم دنیا است که امروزه رتبه دوم جهانی را پس از گل رز از لحاظ اقتصادی و کشت و کار دارا می‏باشد. یکی از مشکلات مهم این گل انسداد آوندی و بر هم خوردن تعادل آبی در است. بدین منظور مطالعه‏ای بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار اسید فولویک اسید در 3 سطح (50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر(، اسانس گیاهی بهارنارنج در 3 سطح (10، 30 و 50 درصد) و نانو ذرات مس در 3 سطح (5، 10 و 20 میلی گرم در لیتر) همراه با شاهد، در 3 تکرار و 36 پلات و چهار شاخه گل در هر پلات درآزمایشگاه پس از برداشت دانشکده کشاورزی انجام شد. دراین آزمایش عمر گلجایی، کاهش وزن تر، درصد ماده‏ی خشک، میزان کلروفیل a و b، کاهش درجه‏ی بریکس، جمعیت باکتری­های انتهای ساقه و محلول گلجایی ، رنگیزه کاروتنوئید و فعالیت آنزیم‏های موجود در گلبرگ مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به نتایج اثر تیمارهای مورد استفاده نشان داد که بیشترین عمر گلجایی مربوط به نانوذرات مس با میانگین 17 روز و کمترین آن از تیمار اسانس بهار نارنج با میانگین 14 روز بوده است. مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی بر تعداد باکتری‏های محلول نشان داد که بیشترین میزان مربوط به تیمار شاهد با میانگین 67/90 واحد بوده، و کمترین آن از تیمار N₁(5 میلی‏گرم در لیتر نانوذرات مس) با میانگین 33/49 واحد بدست آمد. مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی بر کاهش درجه بریکس نشان داد که بیشترین کاهش درجه بریکس مربوط به تیمار N₂(10 میلی‏گرم در لیتر نانوذرات مس) با میانگین 39/1 درصد و کمترین آن از تیمار B₂(30 درصد اسانس بهار نارنج) با میانگین 53/0 درصد بدست آمده است.اثر تیمارهای مورد استفاده بر مقدار جذب آب نشان داد که بیشترین جذب آب به تیمار B₁(10 درصد اسانس بهارنارنج) با میانگین 20/1 میلی‏لیتر بر گرم وزن تر و کمترین آن به تیمار شاهد با میانگین 88/0 میلی‏لیتر بر گرم وزن تر اختصاص داشته است. همچنین بررسی تاثیر تیمارهای آزمایشی بر درصد ماده‏ی خشک نشان داد که بیشترین میزان مربوط به تیمار N₁(5 میلی‏گرم در لیتر نانوذرات مس) با میانگین 33/32 درصد و کمترین آن از تیمار شاهد با میانگین 33/11 درصد بدست آمده است. با توجه به نتایج بدست آمده، تاثیر تیمارها بر بهبود خصوصیات کیفی پس از برداشت گل داوودی معنی‏دار بوده است.

کلمات کلیدی:عمر گلجایی، اسانس گیاهی، فولویک اسید، نانوذرات مس،گل داوودی.

فصلاول:

کلیات

 

1–1–کلیات و گیاه‏شناسی

…………………………………………………………………………………………….. 15

1-14- كنترل علفهای هرز ………………………………………………………………………………………………………………. 15

1-15- دلایل غالبیت بذور علفهای هرز …………………………………………………………………………………………….. 16

1-15-1- پوسته بذر ………………………………………………………………………………………………………………………. 16

1-16- خواب بعد از رسیدگی …………………………………………………………………………………………………………. 17

1-17- تعریف خواب …………………………………………………………………………………………………………………….. 18

1-18- طبقه بندی خواب بذر ……………………………………………………………………………………………………………. 18

1-19- اهمیت خواب بذر ……………………………………………………………………………………………………………….. 20

1-20- بررسی انواع خواب ……………………………………………………………………………………………………………… 20

1-20-1- خواب فیزیولوژی ……………………………………………………………………………………………………………. 20

1-20-2 خواب مورفولوژیكی …………………………………………………………………………………………………………. 21

1-20-3- خواب فیزیكی ………………………………………………………………………………………………………………… 21

1-20-4- خواب شیمیایی ……………………………………………………………………………………………………………….. 21

1-20-5- خواب مكانیكی ………………………………………………………………………………………………………………. 22

1-21- اهمیت خواب در كشاورزی كاربردی …………………………………………………………………………………….. 22

1-21-1 خواب در گیاهان زراعی و ارتباط با قوه نامیه ………………………………………………………………………….. 22

1-21-2- خواب یا مرگ بذر؟ ………………………………………………………………………………………………………… 22

1-22- فاكتورهای كه باعث ایجاد خواب در بذر می شوند …………………………………………………………………….. 23

1-23- پوشش ایجاد كننده خواب بذر ………………………………………………………………………………………………. 23

1-24- نقش هورمونها و تنظیم كننده های رشد در خواب بذر ………………………………………………………………… 25

1-24-1- بازدارنده های جوانه زنی …………………………………………………………………………………………………….. 25

1-24-2 تولیده كننده های جوانه زنی …………………………………………………………………………………………………… 26

1-25- روشهای برطرف كردن خواب ……………………………………………………………………………………………….. 27

1-26- شكستن خواب یا به كارگیری مواد شیمیایی …………………………………………………………………………….. 28

1-27- مكانیسم های موثر در برطرف شدن خواب جنین به وسیله خواب كنترل كننده ………………………………… 29

1-28- نیازهای خاص در آزمون جوانه زنی …………………………………………………………………………………………. 30

1-29- ارزیابی آزمون جوانه زنی ………………………………………………………………………………………………………. 31

1-30- آزمون های بنیه كه براساس تاثیرات فیزیولوژیكی پیری است ……………………………………………………….. 32

1-31- آزمون های بنیه كه براساس تاثیرات بیوشیمیایی در طی پیری است ………………………………………………… 33

فصل دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 39

2- مواد و روشها ……………………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-1- مراحل اجرای آزمایش …………………………………………………………………………………………………………… 40

2-2- طرح آزمایشی ………………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-3- تیمارهای آزمایشی ………………………………………………………………………………………………………………… 41

2-4- صفات مورد مطالعه ……………………………………………………………………………………………………………….. 42

2-5- تجزیه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………… 43

فصل سوم …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44

3- نتایج و بحث …………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

3-1- تجزیه واریانسی صفات مورد مطالعه گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم ……………………………………….. 45

3-2- مقایسات میانگین صفات مورد مطالعه در تیمار نیترات پتاسیم …………………………………………………………. 47

3-3- مقایسه میانگین اثر تیمار اسید جیبرلیک در گیاه یولاف ………………………………………………………………….53

3-4- مقایسات میانگین صفات مورد مطالعه در تیمار اسید جیبرلیک ……………………………………………………….. 55

3-5- نتیجه گیری كلی ……………………………………………………………………………………………………………………. 62

3-6- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………. 63

فهرست منابع فارسی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 64

فهرست منابع غیر فارسی ………………………………………………………………………………………………………………….. 67

چكیده به انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 72

 

فهرست جداول

جدول صفحه

1-1- تیره های مهم گیاهی كه بدترین علفهای دنیا در بر می دارد ………………………………………………………………. 5

1-2- تیره های تشكیل دهنده گیاهان زراعی عمده جهان …………………………………………………………………………. 5

1-3- تغییرات درجه حرارت كه در آن جوانه زدن واقع می شود ……………………………………………………………… 12

1-4- ذخایر غذایی و ساختمان اصلی ذخیره ای ……………………………………………………………………………………. 14

1-5- طرح طبقه بندی انواع خواب بذر ………………………………………………………………………………………………. 19

1-6- مهمترین مكانیسم های شناخته شده خواب بذر …………………………………………………………………………….. 24

1-7 تحریك كننده های جوانه زنی ……………………………………………………………………………………………………… 26

1-8- تاثیر مواد تنظیم كننده رشد در جوانه زنی بذور خیس شده كاهو رقم گراندراپیدز در تاریكی ………………. 30

1-9- شاخص های سرعت جوانه زنی …………………………………………………………………………………………………. 33

3-1- تجزیه واریانسی صفات مورد مطالعه در گیاه یولاف تحت تیمار با نیترات پتاسیم ……………………………….. 46

3-2- تجزیه واریانسی صفات مورد مطالعه در گیاه یولاف تحت تیمار با اسید جبرلیك ………………………………. 54

فهرست نمودارها

نمودار صفحه

3-1- نمودار مقایسه میانگین طول ریشه گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم …………………………………………… 47

3-2- نمودار مقایسه میانگین طول ساقه گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم ……………………………………………. 48

3-3- نمودار مقایسه میانگین طول بوته گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم …………………………………………….. 49

3-4- نمودار مقایسه میانگین شاخص ویگور گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم …………………………………….. 49

3-5- نمودار مقایسه میانگین حجم ریشه گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم ………………………………………….. 50

3-6- نمودار مقایسه میانگین وزن خشك گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم …………………………………………. 51

3-7- نمودار مقایسه میانگین درصد جوانه زنی گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم …………………………………… 51

3-8- نمودار مقایسه میانگین سرعت جوانه زنی گیاه یولاف در تیمار با نیترات پتاسیم ………………………………….. 52

3-9- نمودار مقایسه میانگین طول ریشه گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك ………………………………………….. 55

3-10- نمودار مقایسه میانگین طول ساقه گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك ………………………………………… 56

3-11- نمودار مقایسه میانگین طول بوته گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك …………………………………………. 56

3-12- نمودار مقایسه میانگین شاخص ویگور گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك …………………………………. 57

3-13- نمودار مقایسه میانگین حجم ریشه گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك ………………………………………. 58

3-14- نمودار مقایسه میانگین وزن خشك گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك ……………………………………… 59

3-15- نمودار مقایسه میانگین درصد جوانه زنی گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك ……………………………….. 60

3-16- نمودار مقایسه میانگین سرعت جوانه زنی گیاه یولاف در تیمار با اسید جیبرلیك ………………………………. 61

مقدمه

در طبیعت گیاهانی وجود دارند كه علیرغم تمایل كشاورزان در زمین های آنها سبز شده و برای محصولات مشكل ایجاد می كنند، به این گیاهان علف هرز نام نهاده اند (هامیتون 1995). این گیاهان به روشهای مختلف به عملكرد محصولات اثر گذاشته و حتی كیفیت محصولات را نیز كاهش می دهند. خسارت ناشی از علف های هرز از آفات و بیماریها نیز بیشتر می باشد به طوری كه در برخی مناطق معتدله میزان خسارت بین 15-10 درصد محصول برآورد شده است (وارینگتون، 1930).

در ایران بین 250 تا 300 گونه مطرح علف هرز وجود دارد كه تعداد این علف ها در نقاط مختلف كشور بستگی به شرایط و محیط دارد. مجموع خسارت ناشی از علف های هرز در سطح جهانی بیش از پنج میلیارد دلار است. كه تقریباً معادل با كل خسارتهای حاصل از آفات و بیماریها روی گیاهان زراعی و باغی می باشد (ادیم، 1382) از كل خسارت ناشی از عوامل نامساعد در كشور هندوستان در سال 1987 سهم علف هرز حدود 45 درصد، آفات 30 درصد، بیماریها 20 و عوامل نامساعد محیطی 5 درصد گزارش شده است و (ازبیلی و همكاران 1976) بررسی ها نشان می دهد كه در صورت عدم كنترل علف های هرز می توان 25 تا 90 درصد كاهش محصول را انتظار داشت، و بالعكس در صورت اعمال روشهای صحیح كنترل می توان 25 تا 90 درصد افزایش محصول امیدوار بود (زند و همكاران، 1386).

علف های هرز یولاف، بارهنگ در سراسر منطقه به خصوص در استان های اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی انتشار دارند (كریمی،1374). و در سراسر منطقه یافت می شود این گیاهان دارای بذرهای در حال خواب می باشند میزان خواب و جوانه زنی بذرها تحت تاثیر عوامل متعددی چون تعداد لایه های تستا و نوع اپیدرم و فرابر میوه، موقعیت دانه در روی گیاه، اندازه و وزن بذر، سن گیاه و طول روز، زمان برداشت تغییر می كند. خواب بذر در گیاهان زیادی از جمله یولاف، سلمه تره، ترشك و علف هفت بند ایرانی نیز دیده می شود. كشت و استقرار گیاهان مرتعی و كنترل علف های هرز به علت خواب بذور در آنها، مشكل عمده ای محسوب می شود و درصد قابل ملاحظه ای از بذرهای ارقام وحشی در زمان برداشت در حال خواب اولیه بسر می برند. عدم جوانه زنی همزمان بذرها علف های هرز به علت خواب در مزارع نیز مشكل عمده ای در كنترل آنها ایجاد می كند (هادی و كریمی، 1374).

در برنامه های مدیریت تلفیقی علف هرز توجه به خواب بذر و آگاهی از مكانیزم خواب و نحوه بیدار شدن بذور اهمیت ویژه ای دارد (كارسون و میلبرگ، 2007).

بنابراین اهمیت موضوع سبب شد كه تحقیقی با هدف مطالعه تاثیر تیمارهای مختلفی شیمیایی بر رفع خواب بذر در علف­های هرز انجام گیرد. به طوری که در این تحقیق دو گیاه بارهنگ و یولاف وحشی تحت تاثیر تیمار با غلظت های متفاوتی از اسید جیبرلیك و نیترات پتاسیم جهت یافتن تیمارهایی مناسب به منظور برطرف كردن خواب بذر بررسی گردیدند.

1- بررسی منابع

1-1- تاریخچه كنترل علف های هرز

بیش از 1000 سال پیش از میلاد مسیح، علف های هرز را با دست از مزارع حذف می كردند. در آن شرایط، یك نفر به سختی می توانست غذای خود را تامین كند و در نتیجه، گرسنگی بسیار رایج بود. در قرن های بعد، انسان به تدریج استفاده از ابزارهای دستی را گسترش داد تا هزار سال پیش از میلاد، انسان برای كشیدن كج بیل (به عنوان گاوآهن اولیه) از حیوان، استفاده می كرد كه بدین شیوه، استفاده از نیروی انسانی عمدتاً در تهیه بستر، كاهش می یافت. با این وجود، یك نفر فقط می توانست برای دو نفر غذا تولید كند و در نتیجه، دامنه ی گرسنگی همچنان گسترده می شد. پس از سال 1731، یعنی هنگامی كه كشف ردیفی گیاهان زراعی با استفاده از كج بیل اسبی آغاز شد. یك نفر توانست برای چهار نفر غذا تولید كند. در سال 1920 استفاده ی گسترده از تراكتور آغاز شد، این نیروی تازه كشف شده، زارع را در تولید غذا برای هشت نفر توانا ساخت (قرینه و همكاران، 1383). نمك دریا احتمالاً نخستین ماده ی شیمیایی بود كه بای كشتن گیاه به كار رفت. درحدود سال 1900، از مواد شیمیایی خالص برای كنترل علف های هرز استفاده شد. نزدیك به سال 1947، استفاده از علف كش شیمیایی به عنوان عملی رایج، آغاز شد. در آن زمان، یك زارع می توانست 16 نفر را غذا دهد. در سال 1950، 1960، 1970، تعداد زیادی علف كش شیمیایی همراه با دیگر تكنولوژی های پیشرفته كشاورزی بوجود آمدند و بنابراین، در سال 1980 یك زارع توانایی تامین غذا برای 38 نفر را پیدا كرد. بدین معنی كه اكنون برای تولید غذا، كمتر از سه نفر از هر 100 نفر مستقیماً نیاز می باشد و 97 نفر دیگر فرصت خواهند داشت تا در زمینه های دیگر فعالیت كنند (غدیری، 1372).

 

1-2- پراكنش و اهمیت علف های هرز

از حدود 200000 گونه گیاهی موجود در سرتاسر جهان تنها حدود 250 گونه مزاحم بوده و علف هرز نامیده می شوند (راشد محصل و همكاران، 1374؛ كوچكی و همكاران، 1373). این تعداد تنها حدود 1/0 (یكدهم) درصد از گونه های گیاهی جهان را تشكیل می دهد. البته این واقعیت مانع اهمیت نسبی بسیاری از دیگر گونه ها در شرایط محلی نمی شود.

هولم (1978) توزیع تاكسونومی این 250 گونه را در حد تیره آورده است (جدول 1-1). تعجب آور است كه تعداد معدودی از تیره های گیاهی اكثر علف های هرز جهان را در خود دارند. حدود 70 درصد از این گونه های علف هرز در 12 تیره قرار می گیرند. تقریباً 40 درصد آنها در تیره گندمیان و مركبان هستند. این امر كه بسیاری از این گونه هایی را كه ما علف هرز می نامیم تا این حد به هم نزدیك هستند چه مفهومی در بر دارد؟ آیا بین علف های هرز و گیاهان زراعی و خویشاوندی وجود دارد؟ 12 گیاه فقط در 5 تیره قرار دارند و این 5 تیره علف های هرز زیادی را شامل می شوند. این امر نشان می دهد كه برخی از گیاهان زاعی و علف های هرز در برخی از خصوصیات تاكسونومی خود مشترك بوده و شاید منشأ تكاملی مشتركی داشته باشند (كوچكی و همكاران، 1373). در ایران نیز به دلیل تنوع آب و هوایی نزدیك به 180 تیره گیاهی، 1200 جنس و 8000 گونه گیاهی شناسایی شده است كه جزء فلور ایران محسوب شده و تعدادی از آنها به صورت علف هرز ظاهر می شوند (میرشكاری، 1382).

جدول 1-1. تیره های مهم گیاهی كه مشکل سازترین علف های هرز برای کشاورزی می باشند:

تیره تعداد گونه ها

Carmineae44

37%

Cimpositae32

43%

Cyperaceae12

Polygomaceae8

Amaranthacea7

Cariferae7

68%

Legaminoseae6

Convolualaceae5

Euphorbiaceae5

Chenopodiaceae4

Malvaceae4

Solanaceae4

جدول 1-2. تیره های تشكیل دهنده گیاهان زراعی عمده جهان:

ی نوشته‌ها

1-2-4 -ویتامین ها 12

1-2-5- اسیدهای آمینه و سایر افزودنی های نیتروژن دار. 13

1-2-6- مواد جامدکننده یا سیستم حمایت کننده 13

1-2-7- تنظیم کننده های رشد. 14

1-2-7-1- سایتوکنین ها 15

1-2-7-2 کاربرد اکسین ها در ریزازدیادی.. 16

1-2-8- اثر نانوکودها در گیاهان زینتی.. 18

فصل سوم. 22

مواد و روش ها 22

3-1- منبع گیاهی مورد استفاده 23

3-2- روش کار. 23

3-3- محیط کشت… 24

3-3-1- آماده کردن محیط کشت… 24

3-3-2- ضدعفونی وسایل مورد نیاز. 24

3-3-3- آماده سازی هود (لامینار ایرفلو) 25

3-3-4- آماده سازی محیط کشت کورم ارکیده 25

3-3-5- آماده سازی کورم ارکیده 26

3-4- چگونگی اندازه گیری صفت ها 27

3-5- شرایط گلخانه ای.. 28

3-6- تجزیه و تحلیل داده ها 28

فصل چهارم. 29

نتایج و بحث… 29

ارزیابی صفات در محیط کشت درون شیشه ای.. 29

طول گیاه 30

طول ریشه. 32

تعداد کورم. 33

تعداد برگ… 35

تعداد ریشه. 37

وزن تر. 38

وزن خشک گیاه 39

آزمایش دوم. 40

طول گیاه 40

طول ریشه. 42

تعداد کورم. 44

تعداد برگ… 46

تعداد ریشه. 48

وزن تر گیاه 49

وزن خشک گیاه 51

فصل پنجم. 53

نتیجه گیری کلی.. 53

منابع. 55

فهرست جداول

جدول4-1- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر طول گیاه 31

جدول 4-2- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر طول گیاه 31

جدول4-3- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر طول ریشه. 32

جدول 4-4- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر طول ریشه. 33

جدول4-5- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر تعداد کورم. 34

جدول 4-6- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر تعداد کورم. 34

جدول4-7- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر تعداد برگ… 36

جدول 4-8- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر تعداد برگ… 36

جدول4-9- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر تعداد ریشه. 37

جدول 4-10- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر تعداد ریشه. 37

جدول4-11- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر وزن تر. 38

جدول 4-12- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر وزن تر. 39

جدول4-13- جدول مقایسه میانگین اثر تیمار نانو کود بر وزن خشک… 40

جدول 4-14- جدول تجزیه واریانس اثر تیمار نانو کود بر وزن خشک… 40

جدول4-15- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر طول گیاه 41

جدول 4-16- جدول تجزیه واریانس اثر تنظیم کننده های رشد بر طول گیاه 42

جدول4-17- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر طول ریشه. 43

جدول 4-18- جدول تجزیه واریانس اثر تنظیم کننده های رشد بر طول ریشه. 44

جدول4-19- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر تعداد کورم. 45

جدول 4-20- جدول تجزیه واریانس اثر تنظیم کننده های رشد بر تعداد کورم. 46

جدول4-21- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر تعداد برگ… 47

جدول 4-22- جدول تجزیه واریانس اثر تنظیم کننده های رشد بر تعداد برگ… 47

جدول4-23- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر تعداد ریشه. 49

جدول 4-24- جدول تجزیه واریانس اثر تنظیم کننده های رشد بر تعداد ریشه. 49

جدول4-25- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر وزن تر. 51

جدول 4-26- جدول تجزیه واریانس اثر تنظیم کننده های رشد بر وزن تر. 51

جدول4-27- جدول مقایسه میانگین اثر تنظیم کننده های رشد بر وزن خشک… 52

فهرست نمودار

نمودار4-1- اثر نانوکود بر روی طول گیاه 33

نمودار 4-2- اثر نانوکود بر روی طول ریشه. 34

نمودار 4-3- اثر نانوکود بر روی تعداد کورم. 35

نمودار 4-4- اثر نانوکود بر روی تعداد برگ… 36

نمودار 4-5- اثر تنظیم کننده های رشد بر روی طول گیاه 40

نمودار 4-6- اثر تنظیم کننده های رشد بر روی طول ریشه. 41

نمودار 4-7- اثر تنظیم کننده های رشد بر روی تعداد کورم. 42

نمودار 4-8- اثر تنظیم کننده های رشد بر روی تعداد برگ… 44

نمودار 4-9- اثر تنظیم کننده های رشد بر روی وزن تر. 46

فهرست تصاویر

شکل3-1- ضدعفونی وسایل آزمایشگاهی و محیط کشت در اتوکلاو. 25

شکل3-2- آماده سازی هود لامینارفلو برای کشت… 25

شکل3-3- تهیه محیط کشت برای ارکید. 29

چکیده

این مطالعه بر پایه دو آزمایش طرح بلوک های کاملاً تصادفی بر روی ارکیدOrchis catasetumکه یک گونه در حال انقراض است انجام شد که آزمایش اول با 1 فاکتور نانو ذرات آهن با 4 سطح (0، 34/0، 69/0و 139/0میلی گرم بر لیتر) در 4 تیمار و 5 تکرار و 20 پلات آزمایشی و آزمایش دوم با 1 فاکتور مخلوطی از دو هورمون نفتالین استیک اسید و بنزیل آدنین با 4 سطح (5/0، 1 و2 میلی گرم بر لیتر) در 4 تیمار و 5 تکرار و 20 پلت آزمایشی انجام شد که در این آزمایش از محیط موراشیک و اسگوک به روش آب­گونه استفاده شد و لازم به ذکر است که هر پلات آزمایشی شامل 4 کورم گیاهOrchids catasetumبوده که در داخل شیشه مربا قرار دادیم.

نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف نانو ذرات آهن بر روی صفات طول گیاه، طول ریشه، تعداد کورم و تعداد برگ در ارکیدOrchis catasetumمعنی­دار شد ولی بر روی بقیه صفات غیرمعنی­دار بود. در حالی که اثر تنظیم کننده های رشد گیاهی بر روی صفات طول گیاه، طول ریشه، تعداد کورم، تعداد برگ و وزن تر معنی­دار شد ولی بر روی بقیه صفات غیرمعنی­دار بود.

کلمات کلیدی:Orchis catasetum ، تنظیم کننده های رشد گیاهی، محیط MS ، نانو کود آهن

فصل اول

مقدمه

انسان فطرتاً زیبایی­خواه است. دنیای پرزرق و برق امروز رقیب قدرتمندی برای گل­های طبیعی معرفی ننموده و هنوز هم انواع گل ها بسته به سلیقه مردم جوامع مختلف مورد توجه و علاقه انسان­ها هستند. بعضی گل­ها دارای محبوبیت جهانی هستند و روزانه میلیون­ها شاخه از آن ها تولید و مورد استفاده قرار می گیرند مثال شاخص این دسته از گل­ها دو خانواده بزرگ گل رز و گل اركیده هستند.

گل­های خانواده اركیده به دلیل تنوع بی نظیرشان در شكل، اندازه، رنگ و خصوصیات منحصر به فردی كه دارند مورد علاقه دوستداران گل قرار دارند. در سال­های 551-479 كنفسیوس در نوشتارهای خود به اركیده اشاره كرده است. او در مورد عطر اركیده­ها در منزل و استفاده تزئینی چینی­ها از این گل سخن به میان آورده است. یونانی­ها و رمی­ها به اركیدها بیشتر از دید طبی می نگریستند. از سالهای 1370 به بعد به تدریج اركیده­ها به صورت امروزی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در دهه­های اول 1700 مبلغان مذهبی و دریانوردان اركیدها را از نقاط مختلف دنیا به انگلستان آوردند و تولید گل بریده اركیده از سال 1913 در سنگاپور آغاز شد و در حال حاضر تولید و عرضه این گل به صورت انبوه در تمام دنیا انجام می پذیرد.

اطلاعات گیاه شناسی

Gynandrales خانواده اركیده، از راسته Orchidaceae بزرگ ترین خانواده نهاندانگان بهشمار می رود كه دارای بیش از 750 جنس و 1750 گونه می باشد و از جوانترین خانواده های گیاهی محسوب می شود.

این خانواده به 5 زیر تیرهتقسیم می شود:

cypripedioideae

neotioideae

epidendoideae

vandoideae

orchidoideae

گیاهان این خانواده تك لپه، علفی و پایا هستند كه به صورت انگل، ساپروفیت و خاكزی مشاهده می شوند. گل­آذین به صورت خوشه یا سنبله و گل ها نامنظم هستند. هر گل شامل سه گلبرگ و سه كاسبرگ است كه گلبرگ خلفی بزرگ تر شده و لابل را بوجود می آورد. در هر گل یك یا بندرت دو عدد پرچم زایا وجود دارد كه در مقابل لابل قرار گرفته و پرچم های دیگر به صورت نازا یا استامینود درآمده و شامل دو كیسه متورم بنام bursicula است كه به لبه میانی كلاله متصل می گردد.

تخمدان تحتانی، یك خانه­ای و تمكن كناری است كه نسبت به محور گل­آذین كاملا به طوروارونه قرارمی گیرد. خامه متصل به پرچم ها بوده و ستونی بنامgynandrune به وجود می آورد كه منتهیبه كلالهسه لبه می شود كه دو لب كناری قابلیت پذیرش دانه گرده را دارد. لب میانی قطعه نازایی بنام روستلومrustellum را بوجود می آورد.

میوه كپسول در مجاورت محل جفت باز می شود. دانه ها بسیار ریز و شامل یك جنین مقدماتی هستند كه در خارج از آلبومن قرار می گیرد. جنین مذبور برای رشد احتیاج به همیاری برخی از قارچ های خاكزی دارد كه تشكیل میكوریز می دهند. اركیدها خصوصیات منحصر به فردی دارند كه باعث تمایز آن ها از دیگر خانواده ها و قرار گرفتنشان در یك خانواده می شود. گل­هایzygomorphic نوعی خاص از گل­های نامنظم به شمار می روند كه از نوعی تقارن محوری برخوردارند.

گرده

گرده گل­های اركیده به کیسه های مخصوصی بنامpollinia چسبیده است. كه حشرات گردهافشان بعداً آن ها را پس از گرده افشانی جدا می کنند كه یكی از وجوه مشخصه شناسایی گل تعداد این کیسه ها می باشد.

اندام های تولید مثلی

اندام های تولید مثل این گل هر دو در ستونی متحد بنامgynandrune قرار دارند. این ستونحاوی یك بساک بارور در قسمت بالایی ستون و سطح مادگی در سطح زیرین ستون می باشد.

شاخكrostellum

در سطح زیرین ستون بین بساک پرچم و كلاله وجود دارد. این شاخك دو نقش منحصر بفرد را ایفا می کند اول اینكه چون سد و مانعی بین اندام زایای نر و ماده قرار گرفته بنابراین مانع خودباروری است. دوم شاخك غده­ای است كه تولید ماده­ای چسبنده می کند كه حشرات را به سطح این اندام ها جلب می نماید و به نحوی عمل می کند كه موقعی كه حشره می خواهد از گرده استفاده كند این ماده به پشتش می چسبد.

بذرها

اركیدها تعداد بسیار زیادی بذر تولید می کنند كه بذر آن ها فاقد هرگونه اندوسپرم می باشند. از این رو در طبیعت برای سبز شدن اركیدها به صورت انگلی، خاكزی یاterrestrial و اكثر اركیدهایی كه در مناطق حاره می رویند از نوعاركیدهای مستقل دارزی یا كودرست یاepiphyte هستند. اركیدها دارای دو نوع رشد هستند. فرم ایستاده یا monopodial و فرم ساقه خزنده یا sympodial . ریشه های هوایی در اركیدها علاوه بر وظایف كلی ریشه ها در گیاهان كه شامل پابرجایی و تغذیه گیاه است وظایف دیگری نیز دارد مثل ذخیره آب، ذخیره مواد­غذایی، تنفس و فتوسنتز كه این خصوصیات ریشه ناشی از وجود velamen یك لایه اسفنجی و سفید رنگ است می باشد.

نكته جالب توجهی كه در مورد اركیدها وجود دارد و نشان از تكامل یافته بودن این خانواده گیاهی است گرده افشانی این گیاه است. تمام عوامل موجود در گل كه ممكن است جنسی، شیمیایی ( نكتار ) و بویایی باشد فقط برای جلب یك حشره خاص عمل می کنند و در هر گونه حشره خاصی عمل گرده افشانی را انجام می دهد.

در برخی گونه ها لابل گل شبیه حشره ماده می شود و گیاه بویی را كه شبیه بوی حشره ماده است برای گول زدن حشره نر ترشح می کند. حشره نر وقتی داخل گل می رود گیر می کند وحركاتی كه برایخارج شدن از گل انجام می دهد باعث پاشیده شدنpollinia و در نتیجه گرده افشانی گل می شود این مكانیسم زیركانه توسط بعضی گونه های اركید مثلCoryanthes ،Ophrys ،Drakea انجاممی شود.

جنس های معروف ارکیده

1-Cattleya:

حدوداً60 گونه دارد و بومی مناطق استوایی است. دارای رنگ های متنوع، مانند سفید، ارغوانی، زرد و برخی دو رنگ هستند. برخی نیز دارای حساسیت فتوپریودیک بوده و در سال 2 بار گل می دهند. وبطور کلّی گیاه گلدانی جذابی را می سازند.

2-Phalaenopsis:

دارای 55 گونه بوده که بومی مجمع الجزایر مالزی و اقیانوسیه است.گل های سفید هیبریدP .amabilisدر تمام طول سال در بازار آمریکا یافت می شود. این گل ها در رنگ صورتی و دیگر رنگ ها در طول پاییز و بهار یافت شده و بیشتر برای دسته گل به کار می روند.