عنوان صفحه

فصل دوم: زمین شناسی منطقه

2-1- مقدمه. 26

2-2- زمین شناسی مجموعه اولترامافیک سرخ بند. 28

2-3- بخش شمالی مجموعه اولترامافیک سرخ بند. 31

2-3-1- دونیت… 31

2-3-2- پریدوتیت ها 34

2-4- بخش جنوبی مجموعه اولترامافیک سرخ بند. 42

2-4-1- هارزبورژیت… 42

2-4-2- دونیت… 43

2-5- مجموعه­های دگرگونی منطقه. 44

2-6- مجموعه آمیزه رنگین.. 48

2-7- سن مجموعه افیولیتی فاریاب.. 52

فصل سوم: مطالعات پتروگرافی

3-1- مقدمه. 54

3-2- سنگ های اولترامافیک مجموعه افیولیتی فاریاب.. 55

3-3- موقعیت و مختصات نقاط نمونه­برداری در مجموعه افیولیتی فاریاب.. 56

3-4- پتروگرافی واحدهای سنگی بخش شمالی.. 57

3-4-1- دونیت… 57

3-4-2- اولیوین کلینوپیروکسنیت… 64

3-4-3- ورلیت… 70

3-4-4- کرومیتیت… 73

3-5- پتروگرافی واحدهای سنگی بخش جنوبی مجموعه افیولیتی فاریاب.. 75

3-5-1- هارزبورژیت… 76

عنوان صفحه

3-5-2- اولیوین کلینوپیروکسنیت… 76

3-5-3- دونیت… 77

3-6- نمونه های حاوی سولفید معدن فطر6. 78

3-6-1- آماده سازی نمونه ها 79

3-7- پتروگرافی کانی های سولفیدی در محدوده معدن فطر 6. 80

فصل چهارم: مطالعات ژئوشیمیایی

4-1- مقدمه. 87

4-2- آماده­سازی نمونه­ها 88

4-3- کالیبراسیون.. 90

4-4- مشخصات دستگاه CAMECA SX 100. 91

4-5- شیمی سیلیکات های میزبان.. 92

4-5-1- اولیوین(Olivine) 92

4-5-2- ترکیب شیمیایی اولیوین.. 94

4-5-3- کلینوپیروکسن (Cpx) و اورتوپیروکسن ( Opx) 99

4-6- ژئوشیمی کرومیتیت­ها 105

4-6-1- اسپینل های کروم دار (chromian spinel) 105

4-6-2- ترکیب شیمیایی بلورهای کرومیت… 106

4-6-3- محیط تشکیل کرومیت­ها 110

4-6-4- تعیین ترکیب شیمیایی ماگمای مادر تشکیل دهنده کرومیتیت­ها 113

4-7- شیمی کانی های سولفیدی.. 116

4-8- بررسی فرآیندهای کانه­زایی در ماگماهای مافیک… 120

4-8-1- انحلال­پذیریسولفید. 120

عنوان صفحه

4-8-2- ضرایب تفکیک سولفید ـ سیلیکات.. 121

4-8-3- فاکتورR و تمرکز عناصر با فراوانی کم.. 122

فصل پنجم: نتیجه­گیری

5-1- مقدمه. 127

5-2- نتایج مطالعات پتروگرافی.. 127

5-3- نتایج ژئوشیمی.. 129

5-3-1- منشاء کرومیتیت­ها 129

5-3-2- ژئوشیمی کانی­های سیلیکاتی میزبان.. 130

5-3-3- ژئوشیمی سولفیدها 130

5-4- ارائه پیشنهاد برای مطالعات آینده. 132

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی.. 133

منابع انگلیسی……… 134

1- مقدمه

ولفیدی ماگمایی جهان از نوع Ni+Cu و PGE با بخش های زیرین مجموعه های سنگی مافیک و اولترامافیک لایه ای همراه هستند. سنگ های اولترامافیک، خود دارای منشاء ماگمایی بوده و بصورت انواع سنگ های مختلف در بخش های زیرین پوسته و یا در سطح زمین تشکیل شده اند. مطالعه سنگ های اولترامافیک می تواند فرآیندهای مؤثر در تکوین سنگ های ماگمایی و فرآیندهایی که بعد از تشکیل سنگ سبب تغییر ترکیب آن می گردد، نظیر واکنش مذاب ـ پریدوتیت را به خوبی نشان دهد. توده­های افیولیتی علی­رغم اینکه در گروه مجموعه سنگ­های مافیک و اولترامافیک طبقه بندی می شوند و از نظر برخی از ذخایر معدنی نظیر کرومیت مورد توجه بوده اند ولی فاقد این­گونه نهشته ­های بزرگ سولفیدی می باشند. عدم وجود داده های دقیق بر روی ترکیبات سولفیدی، روشن نبودن جایگاه سنگ شناسی واحدهای سنگی میزبان کانی های سولفیدی و پیچیدگی زیاد سنگ شناسی مناطق عمیق افیولیتی موجب شده است که مطالعات علمی و اکتشافی این ترکیبات به شکل هدفمند دارای عمر کمی باشند. با توجه به این­که رسیدن ماگمای سیلیکاتی اولیه به حالت اشباع از سولفید، جدایش مایع سولفیدی از مذاب سیلیکاتی مادر و تجمع عناصر كالكوفیل در آن و سپس تمرکز قطرات مایع سولفیدی لازمه تشکیل كانسارهای سولفیدی ماگمایی است، احتمالاً چنین شرایطی در مجموعه های افیولیتی که از نظر کانسارهای سولفیدی ماگمائی فقیر می باشند کمتر ایجاد می شود (Naldrett, 2004). کانسار سولفید نیکل اکوج در افیولیت های زامبیل[2] فیلیپین (Naldrett, 1989;Evans, 1993) و کانسار کلیفز[3] در افیولیت شتلند[4] اسکاتلند (Naldrett, 1989) به عنوان کانسارهای سولفیدی مرتبط با افیولیت ها این امید را به­وجود آورده است که تحت شرایطی در مجموعه های افیولیتی می­توان انتظار کانه زایی سولفیدی را داشت. مدل های زیادی بر اساس سازوکار تشکیل توده های افیولیتی (محیط شکافت قاره­ای، محیط تیغه­های وسط اقیانوسی، محیط جزایر قوسی و …..) ارائه شده است. ماهیت ماگمای مادر و ترتیب جای­گیری ترکیبات مختلف در سطوح متفاوت ستون چینه­شناسی دارای اهمیّت علمی و اکتشافی فراوانی است. مجموعه افیولیتی فاریاب جزئی از مجموعه های افیولیتی کمربند زاگرس بوده که در منتهی­الیه مرز کمربند زاگرس و منطقه مکران قرار دارد. منطقه فاریاب بزرگ ترین منطقه معدنی کرومیت ایران می باشد و با توجه به این­که کانی های سولفیدی در این منطقه به ویژه در معدن فطر 6 مشاهده شده اند، در این رساله سعی بر آن است که با استفاده از مطالعات صحرایی، پتروگرافی، ژئوشیمی کانی ها و سنگ به بررسی کانه زایی سولفیدی ماگمایی و اسپینل های­کروم دار و سنگ های سیلیکاتی میزبان در این مجموعه افیولیتی پرداخته شود.

1-2- افیولیت

افیولیت ها، قطعات باقی مانده لیتوسفر اقیانوسی هستند که در اکثر سلسله کوه­های بزرگ زمین در قاره ها و جزایر جای­گیری شده اند. سن آن­ها بسیار متفاوت است، سن قدیمی­ترین آن ها مربوط به پروتروزوئیک با سن در حدود 800 میلیون سال می­باشند. افیولیت­ها علاوه بر پرکامبرین (پروتروزوئیک) در فانروزوئیک نیز تشکیل شده­اند، قابل ذکر است که تمرکز اصلی افیولیت­ها در محدوده مزوزوئیک-سنوزوئیک است (Moores et al., 2000). سلسله کوه­هایی که در نتیجه تصادم و برخورد به وجود آمده اند مانند آپالاش، اورال یا حتی کوه­های عظیمی که به آن سلسله جبال آلپی می گویند غنی از توده های افیولیتی­اند و می­توان آن­ها را در امتداد نواری پرپیچ و خم و خطی، در طول هزاران کیلومتر تعقیب کرد. واژه افیولیت در سال 1813 توسط برونیار، برای معرفی سنگی با زمینه سرپانتینی که کانی های مختلفی در آن وجود داشته و غالباً با سنگ های آتشفشانی، گابروها و رسوبات سیلیسی یا چرت همراه بوده، به کار رفته است (Brongniart, 1813). در طی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، اصطلاح افیولیت، معرف تجمعی از سرپانتینیت­ها، گابروها و اسپیلیت­ها با یا بدون رادیولاریت یا چرت­های وابسته بود که در لیگور آپنین و در آلپ غربی داخلی رخنمون داشته­اند. این رخنمون­های افیولیتی آلپی، به شدت تکتونیزه، چین­خورده و دگرگون شده اند. استینمن (1927)، در یک بازنگری، که وی آن را مجموعه سه قسمتی معرفی کرد (متشکل از سرپانتینیت­ها، دیابازها و رادیولاریت­ها) همزادی انواع ماگمایی (سرپانتینیت­ها ـ گابروها، دیابازها و اسپیلیت­ها) را پیشنهاد کرد. به نظر وی، تمام این ها در یک لاکولیت عظیم تفریق یافته و به داخل رسوبات ژئوسنکلینال تزریق شده اند (Steinmann, 1927). درور (1957) در مقاله­ای از منشأ گوشته­ای پریدوتیت های نوع آلپی و جای­گزینی تکتونیکی به حالت جامد قطعات گوشته فوقانی آن، دفاع کرد (De Roever, 1957). در اواخر سال­های 1960، با بررسی­های دقیقی که در یونان، قبرس، ترکیه و عمان انجام شد به این نتیجه رسیدند که استقرار تکتونیکی قطعات لیتوسفر اقیانوسی شامل دو مجموعه کاملاً متفاوت است:

1 ـ تکتونیت­ها: بخش گوشته پریدوتیتی قاعده­ای که با دگرشکلی­های پلاستیک دمای بالا مشخص­اند.

2 ـ کومولاها: توالی ماگمایی پوسته­ای با دگرشکلی کم که یک بخش گابرویی آن از نوع انباشته­ای است.

در اوایل سال­های 1970، کولمن، برای معرفی تکتونیک خاص لیتوسفر اقیانوسی بر روی حاشیه قاره ها، اصلاح فرارانش را به کار برد (Coleman,1970). اختلاف نظر بین زمین شناسان اروپایی و زمین شناسان آمریکایی باعث شد که همه در تعریف اصطلاح مشترک افیولیت به توافق برسند. کنفرانس پن روز در سال (1972) به همین منظور تشکیل شد و نتایج آن به شرح زیر می باشد (Anonymous, 1972):

واژه افیولیت جهت معرفی مجموعه ای خاص از سنگ های مافیک تا الترامافیک به کار می رود، بنابراین این واژه نام یک سنگ خاص نیست، طبق این تعریف، یک مجموعه افیولیتی از قاعده تا بالا شامل (شکل1-1):

1ـ مجموعه الترامافیک، شامل هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت با مقادیر متفاوت که معمولاً فابریک­های تکتونیکی از خود نشان می دهند.

2ـ مجموعه گابرویی که بیشتر بافت کومولایی داشته و معمولاً واجد کومولاهای پریدوتیتی و پیروکسنیتی بوده و عموماً دگرشکلی کمتری نسبت به مجموعه الترمافیک قبلی دارند.

3ـ مجموعه دایک­های صفحه­ای که به عنوان مجاری تغذیه کننده واحدهای آتش­فشانی فوقانی عمل کرده­اند.

4ـ مجموعه آتش فشانی بازیک که عموماً به صورت بازالت های بالشی در بخش بالایی توالی افیولیتی و در زیر رسوبات فوقانی گسترش دارند.

5ـ سنگ های همراه افیولیت ها که عبارتند از:

ـ یک بخش رسوبی فوقانی که به طور مشخص از چرت های نواری، شیل های نازک بین لایه ای و کمی سنگ آهک تشکیل شده اند.

ـ توده های پودیفورم کرومیت که معمولاً داخل دونیت ها یافت می شوند.

ـ سنگ های نفوذی و نیمه عمیق فلسیک سدیک (پلاژیوگرانیت).

باید ذکر کرد که محققان نکات کلی زیر را به تعریف فوق اضافه کرده اند:

ـ سطح تماس گسلی بین واحدهای قابل نقشه­برداری بسیار زیاد است و ممکن است، مقاطع کامل وجود نداشته باشد.

3-2-2-زیرحوضه­ی آبریز مند…………………………………………………………………………………….16

3-2-2-1- موقعیت حوضه­های آبریز رودخانه­ی مند ………………………………………..17

3-2-3- رودخانه­ی اهرم ……………………………………………………………………………..18

3-3-نمونه برداری از ماهیان………………………………………………………………………………..18

3-3-1-ابزارهای نمونه برداری…………………………………………………………………………………….19

3-3-2-جمع­آوری نمونه………………………………………………………………………………………………20

3-3-3-تثبیت و نگهداری نمونه­ها……………………………………………………………………………….20

3-3-4-كدگذاری نمونه­ها……………………………………………………………………………………………21

3-3-5-شناسایی نمونه­ها ……………………………………………………………………………………………21

3-3-6-تهیه­ی بانك اطلاعات (Data Base) …………………………………………………………..22

3-3-7- وسایل و مواد مورد استفاده……………………………………………………………………………22

فصل چهارم: نتایج

4-1- توصیف گونه­های ماهیان حوضه­ی خلیج فارس………………………………………………………..25

4-2- تنوع زیستی ماهیان حوضه­ی خلیج فارس……………………………………………………………….70

4-3- وضعیت گونه­ها (بومی، بومزاد و غیر بومی) ………………………………………………………………79

4-4- وضعیت حفاظتی ماهیان حوضه­ی خلیج فارس ………………………………………………………81

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- نحوه­ی پراكنش ماهیان حوضه­ی خلیج فارس ………………………………………85

5-2- مقایسه­ی تنوع زیستی ماهیان حوضه­ی آبریز خلیج فارس با حوضه­های آبریز دریای خزر و دجله ………………………………………………………………………………………86

5-3-مقایسه­ی تنوع زیستی زیرحوضه­های مند و هله ………………………………………………………87

5-4-تهدیدهای زیست محیطی حاكم بر حوضه­ی خلیج فارس ……………………………………….88

5-5-نتیجه گیری كلی…………………………………………………..89

5-6-پیشنهادها………………………………………………………………………..90

فهرست منابع ………………………………………………………………………..91

• 1ماهیان از گذشته تا حال

از دیدگاه دیرین شناسی تکاملی ماهی­ها از آغاز دوره­ی اردوویسن نزدیک به 400 میلیون سال پیش زیست می­نمودند. با توجه به تفسیرهای متفاوت از حقایق فسیلی، مسئله­ی منشأ ماهیان آب شیرین و دریایی هنوز حل نشده باقی مانده­است. آنچه که امروزه مورد قبول همگان است این است که منشأ ماهیان آب شیرین از نیا یا نیاهای دریایی بوده­است.Watson(1954) معتقد است که ماهیان از لحاظ منشأ، دریایی هستند درحالیکه Robertson(1957) معتقد است مسئله­ی منشأ ماهیان دریایی و آب شیرین شک برانگیز است. وی نشان داد که ماهیان آب شیرین و دریایی هر دو آثاری از استراکودرم ها را دارند (Moyle & Cech, 2004).

1-2 تنوع ماهیان

ماهیان بزرگترین گروه مهره داران هستند که تقریبا نیمی از مهره داران شناخته شده­ی کنونی را شامل می­شوند به طوریکه تاکنون حدود 32400 گونه ماهی شناسایی و نامگذاری شده­است (www.fishbase.org, 2013). از 515 خانواده ماهی گزارش شده توسط نلسون (2006)، 9 خانواده بیشترین تعداد گونه­ی ماهیان را دارا می­باشند و رویهمرفته 33% گونه­های ماهیان را شامل می­شوند. این خانواده­ها عبارتند از: کپور­ماهیان (Cyprinidae)،تفریخ ماهیان (Cichlidae)، سگ ماهیان جویباری (Balitoridae)، گاو ماهیان (Gobiidae)، هامور ماهیان (Serranidae)، زمرد ماهیان (Labridae)، عقرب ماهیان (Scorpaenidae)، کاراسین­ها (Characidae)، گربه ماهیان زره دار (Loricariidae). حدود 43 درصد از ماهیان در آبهای شیرین زندگی می­کنند.

1-3 اهمیت ماهیان

ماهیها به دلایل مختلف، از گذشته­های دور مورد توجه بشر بوده­اند؛ دلایلی چون ارزش غذایی، ارزش زیبایی شناختی، خاصیت درمانی بعضی از ماهیان و جنبه اکوتوریسم، این انگیزه را در انسان بوجود آورده­است تا در حد توان و به فراخور امکانات، به مطالعه­ی این گروه از جانوران بپردازد. ماهی­ها با استقرار در سطوح مختلف زنجیره­های غذایی و ارتباط با حلقه­های دیگر زنجیره­ی غذایی و شبکه­ی غذایی در یک اکوسیستم و یا با اکوسیستم دیگر، نقش اکولوژیکی ویژه­ای را ایفا می­کنند.

1-4 ماهیهای ایران

ماهیان توصیف شده­ی آبهای شیرین ایران در حدود 220گونه، 104جنس، 28 خانواده،17راسته و 3رده هستند که در 19 حوضه­ی آبریز مختلف وجود دارند. متنوع ترین راسته Cypriniformes با 120گونه­ی توصیف شده و 59.4% می­باشد، راسته­هایPerciformes با 28 گونه و 13.9 % ،Cyprinodontiformes با10 گونه و 5.0% ،Clupeiformes با 9 گونه و 4.5%، Salmoniformes با 7 گونه و 3.5 %، Mugiliformes و Siloriformes هر کدام با 6 گونه و 3 % ، Acipenseriformes با 5 گونه 2.5% ،Gastroformes با 3 گونه و 1.5% و 8 راسته­ی دیگر هر کدام با یک گونه و 5/0 درصد، فون ماهیان آب های شیرین ایران را تشکیل می­دهند. گونه­های جدیدی هم در حال کشف هستند. 39 گونه اندمیک (19.3%) در 6 خانواده و 23 گونه اگزوتیک (11.4%) در 8 خانواده لیست شده­اند.Gambosia holbrookiGirard, 1859 یکی از گونه­های اگزوتیک با گسترش بالاست. ماهیان حوضه­ی خلیج فارس متعلق به 12خانواده، 29 جنس و 40 گونه می­باشند که 6 گونه آن غیربومی (Exotic)و 5 گونه از آنها بومی می­باشند (اسماعیلی و همکاران، 2010).

1-5 شناسایی ماهیان

یکی از جنبه های مهم ماهی شناسی، شناسایی کامل گونه های مختلف ماهی است. شناسایی ماهیان در درجه­ی اول با بررسی مجموعه­ای از خصوصیات ریخت شناسی صورت می­گیرد. اما توجه صرف به شکل ظاهری گاهی باعث اشتباهاتتاکسونومیکیمانند آنچه در مورد گونه های هم ریخت (sibling) رخ می­دهد، شده­است. برای اجتناب از این اشتباهات استفاده از روشهای دیگر همچون بیوشیمیایی، سلولی و مولکولی، کاریوتیپی و … نیز در تشخیص گونه­ها مهم دانسته شده­است. شناسایی ماهیان با توجه به ویژگی­های ظاهری آنها فاکتورهای زیر را شامل می­شود :

الف: توصیف ریختی نمونه، از جمله شکل کلی بدن، وضعیت باله­ها، شکل ظاهری و الگوی فلس، الگوی رنگ بندی بدن، شکل دهان و … . ب: خصوصیات مریستیک (آن دسته از ویژگی­های شمارشی است که در طی دوران رشد تعداد آنها تغییر نکرده و ثابت می­ماند) از جمله تعداد شعاع­های باله­ها (Fin rays)، تعداد فلس­های منفذدار خط جانبی، تعداد دندانهای حلقی، تعداد خارهای آبششی و نیز تعداد مهره­ها. ج: ریخت سنجی، در واقع اندازه­گیری پارامترهای مختلف بدن از جمله طول کل (TL) ، طول استاندارد (SL) ، طول دوشاخه (FL) ، طول سر (HL) و همچنین نسبتهایی که بین قسمتهای مختلف ماهی گرفته می­شود. اما اولین و مهمترین مرحله در تشخیص یک گونه، مورفولوژی یا ریخت شناسی است (تیموری، 1386).

1-6 گونه­های بومی(Native) ، بومزاد(Endemic) و غیربومی(Exotic)

1-6-1 گونه­های بومی

گونه­ی بومی به گونه­ای گفته می­شود که به تنهایی در یک ناحیه­ی جغرافیایی از زمین وجود دارد و در آنجا تولید مثل و تکثیر می­کند. به عبارت دیگر گونه­ی بومی گونه­ای است که بخشی از فون یا فلور اصلی یک ناحیه­ی جغرافیایی باشد (تیموری، 1386).

1-6-2 گونه­های بومزاد یا اندمیک

کلمه­ی اندمیک موقعی استفاده می­شود که یک تاکسون گیاهی یا جانوری در یک گستره­ی جغرافیایی در یک ناحیه­ی ویژه محدود شده­است. پدیده­ی اندمیسم ممکن است ناشی از چندین پدیده باشد، ولی به طور کلی پایه و اساس همه این جداییها، جدایی جغرافیایی (Geographical isolation) می­باشد. بر اساس این پدیده، گونه­ی اندمیک به یک جمعیت کوچک و جدا شده با تنوع ژنتیکی محدود گفته می­شود. بعد از نسل های زیاد، رانش (Drift) ژنتیکی باعث تشکیل و به وجود آمدن گونه­ها و زیر­گونه­های جدید می­شود. در یک تعریف دیگر گونه­ی اندمیک به یک گونه­ی بومی گفته می­شود که محدود به یک ناحیه­ی باریک شده باشد و یا گونه­ی بومی که منحصراَ متعلق به یک منطقه­ی خاص است.

1-6-3 گونه­های غیر بومی

1-5-7-خوردگی فرسایشی.. 8

1-5-8-خوردگی تنشی.. 9

1-6- عوامل مؤثر بر خوردگی.. 9

1-6-1جنس فلز. 9

1-6-1-1-آلیاژهای اصلی..10

1-6-1-2 فولاد. 11

1-6-1-2-1 فولاد های زنگ نزن.. 11

1-6-1-2-2 فولاد های کربنی و فولاد های با عیار پایین.. 13

1-6-1-3- خوردگی فولاد های کربنی در آب دریا 14

1-6-1-4- فولاد مورد استفاده در این مطالعه. 15

1-6- 2- محیط خورنده 16

1-6-2-1-آب دریا 17

1-6-2-1-1-خوردگی در آب دریا با سرعت های مختلف و پارامترهای موثر بر آن.. 19

1-6-2-1-2- تركیبات آب دریا 19

1-6-3- انواع آلاینده ها 20

فصل دوم-روش های پیشگیری از خوردگی و مروری بر کارهای گذشته. 21

2-1- پیشگیری از خوردگی.. 21

2-1-1- اعمال پوشش…. 22

2-2-آبکاری.. 23

2-2-1- نگاه کلی.. 23

2-2-2- اصول آبکاری.. 23

2-2-3-آبکاری الکتریکی.. 23

2-2-4- موقعیت های استفاده از نانوتکنولوژی صنایع آبکاری.. 24

2-2-5-آبکاری با کروم. 25

2-3- مقاومت اكسیداسیون.. 27

2-4 – مروری بر کارهای گذشته. 28

فصل سوم- بخش تجربی.. 33

3-1 مقدمه. 33

3-2- لوازم و دستگاه های مورد نیاز 33

3-3- مواد شیمیایی.. 34

3-4 تهیه محلولهای مورد نیاز 35

3-4-1- محلول سود 1/0 مولار 35

3-4-2 بافر فسفاتی.. 35

3-4-3 تهیه محلولهای کروم. 35

3-4-4 نمک NaCl 5/3%. 35

3-5-آماده سازی نمونه ی فولاد کورتن.. 36

3-6-چگونگی نشاندن کروم بر روی تیغه فولاد کورتنی.. 36

3-7-چگونگی تبدیل پوشش کروم به کروم اکسید بر روی تیغه فولاد کورتنی.. 38

3-8-چگونگی انجام مطالعات خوردگی به کمک آزمونهای الکتروشیمیایی.. 39

3-8-1- روند عملی پژوهش…. 39

در محلول آبکاری 41

3-8-3- بررسی خوردگی فولاد کورتنی در محیط NaCl 5/3%………42

3-8-3-1- ارزیابی خوردگی فولاد BCS. 42

…. 44

3-8-4- بررسی خوردگی فولاد کورتنی در آب دریا………46

3-8-4-1- ارزیابی خوردگی فولاد BCS. 47

. 48

نتیجه گیری.. 50

منابع.. 51

1-1-مقدمه

خوردگی[1] از مهم ترین مشکلاتی است که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مقابله با آن هزینه زیادی را به خود اختصاص می دهد. خوردگی می تواند بر روی عمر تجهیزات، بهره برداری از آن ها، بازگشت سرمایه، کیفیت محصولات تولیدی و . . . مؤثر باشد.

خوردگی به شکل های گوناگون در زندگی روزمره به چشم می خورد. نقاط و حفره های قرمز مایل به نارنجی در تجهیزات نشتی مخازن آب، آب تیره خروجی از داخل شیرها، همچنین میخ­ها، چنگک ها، لوله ها، کانال ها، ظروف آشپزخانه و قوطی­های حلبی خورده شده نمونه های متداولی از خوردگی هستند. خوردگی با دید غیر تخصصی اغلب بر کهنگی تجهیزات دلالت داشته و قابل چشم پوشی است. در صورتی که خوردگی بیانگر کاهشی قابل توجه در ارزش یک جسم جامد است که در معرض یک برخورد شیمیایی مستقیم قرار گرفته است.

خوردگی محدود به فلز نبوده بلکه شامل مواد غیر فلزی مانند پلیمرها، مواد نسوز، مواد مرکب و مواد دیگر نیز می شود. از نظر ترمودینامیکی خوردگی یک فرآیند خود به خودی است که در جهت کاهش انرژی آزاد[2]حرکت می­کند.

مهندسی خوردگی کاربرد دانش و فن یا هنر جلوگیری یا کنترل خسارت ناشی از خوردگی به روش اقتصادی و مطمئن می باشد. برای اینکه مهندس خوردگی به خوبی از عهده وظایف خود برآید بایستی با اصول و عملیات مبارزه با آن، خواص شیمیایی، متالورژیکی، فیزیکی و مکانیکی مواد، آزمایش های خوردگی، ماهیت محیط های خورنده، قیمت مواد اولیه و . . . آشنا باشد. همچنین در حل مسئله خوردگی بایستی روشی را انتخاب نماید که بیشترین بهره را در بر داشته باشد.

• تعریف خوردگی

خوردگی را تخریب یا فاسد شدن یك ماده در اثر واكنش با محیطی كه در آن قرار دارد تعریف می كنند. بعضی ها اصرار دارند كه این تعریف بایستی محدود به فلزات باشد، ولی غالباً مهندس خوردگی بایستی برای حل یك مسئله هم فلزات و هم غیر فلزات را در نظر بگیرد. مثلاً، تخریب رنگ و لاستیك بوسیله نور خورشید یا مواد شیمیایی، خورده شدن جداره كوره فولاد سازی، و خورده شدن یك فلز جامد بوسیله مذاب یك فلز دیگر تماماً خوردگی نامیده می شوند. خوردگی می تواند سریع یا كند صورت گیرد ]1[.

خوردگی فلزات را همانطور كه در شكل 1-1 نشان داده شده است می توان برعكس متالورژی استخراجی[3] در نظرگرفت. در متالورژی استخراجی، هدف عمدتاً بدست آوردن فلز از سنگ معدن و تصفیه یا آلیاژ سازی آن برای مصارف مختلف می باشد. اكثر سنگ معدن های آهن حاوی اكسیدهای آهن هستند و زنگ زدن فولاد بوسیله آب و اكسیژن منجر به تشكیل اكسید آهن هیدراته[4] می گردد. اگر چه اكثر فلزات موقعی كه خورده می شوند تشكیل اكسیدهایشان را می دهند ولی لغت زنگ زدن فقط در مورد آهن و فولاد بكار برده می شود.

سنگ آهک

کارخانه ذوب آهن احیا ، تصفیه، ریخته گری ، نورد، ساخت تصفیه ریخته گری نورد ساخت

ورق

لوله لوله

بدنه اتومبیل (اتمسفر)

خطوط لوله زیرزمینی

زنگ (اکسید آهن هیدراته)

معدن

شكل 1-1 متالورژی استخراجی و برعكس آن

به طور كلی خوردگی را می توان به سه صورت ذیل تعریف نمود:

• تخریب و انهدام توسط عوامل غیر مكانیكی.[5]

• تخریب و انهدام توسط واكنشهای شیمیایی و الكترو شیمیایی فلز و محیط.

• عكس استخراج.

1-3-هزینه های خوردگی

تخمین­ هزینه­های سالانه خوردگی در ایالات متحده بین 8 میلیارد دلار تا 126 میلیارد دلار می با شد] 1[. مهندسان معتقدند كه 30 میلیارد دلار واقعی ترین رقم باشد. به هر ترتیب، خوردگی از لحاظ اقتصادی بسیار زیان آور است و برای كاهش دادن آن كارهای زیادی می توان انجام داد. اگر این نكته را در نظر بگیریم كه هرجا فلز و مواد دیگر مورد استفاده قرار می گیرند خوردگی با درجه و شدت های متفاوتی واقع می گردد، این رقم های بزرگ دلاری چندان غیر منتظره نخواهند بود. علاوه بر زیان­های مستقیم خوردگی، هزینه های غیر مستقیم خوردگی حاصل از توقف فرآیند[6] تولید صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، پایین آمدن بازده تجهیزات و خارج شدن از شرایط بهره برداری مطابق طراحی، نیز هزینه هایی است که باید در نظر گرفته شود. عدم تولید در هنگام توقف در یك واحد نفت، گاز و پتروشیمی جهت تعمیرات می تواند تا میلیونها دلار در روز زیان وارد سازد. نشتی ها در خطوط لوله و مخازن منجر به عدمتولید بهینهمی گردد. این نشتی ها می تواند باعث بروز آلودگی آب های زیرزمینی شده و مشكلات زیست محیطی را نیز ایجاد نماید كه هزینه های مورد نیاز برای حل چنین مشكلاتی سرسام آوراست. در حقیقت اگر خوردگی وجود نداشت اقتصاد جامعه ما به شدت تغییر می كرد. مثلاً اتومبیل ها، كشتی ها، خطوط لوله های زیرزمینی و وسایل خانگی احتیاج به پوشش نداشتند، صنایع فولاد زنگ نزن[7] از بین می رفتند و مس فقط برای مقاصد الكتریكی بكار می رفت. اكثر كارخانجات و محصولاتی كه از فلز پوشش دار ساخته می شوند از فولاد یا چدن ساخته می شدند] 1[.

اگرچه خوردگی اجتناب ناپذیر است، ولی هزینه آن را به مقدار زیادی می توان كاهش داد. مثلاً یك آند ارزان قیمت منیزیم می تواند عمر تانك آب گرم خانگی را دو برابر كند. شستشوی اتومبیل برای زدودن نمك هایی كه برای یخ بندان روی جاده می پاشند مفید است. انتخاب صحیح مواد و طراحی خوب، هزینه های خوردگی را كاهش می دهد. یك برنامه صحیح تعمیرات و نگهداری وارد صحنه می شود و می تواند موثر باشد و ماموریت اصلی آن مبارزه با خوردگی است.

جدا از مخارج مستقیم دلاری، خوردگی یك مشكل جدی است زیرا بطور روشنی باعث تمام شدن منابع طبیعی ما می گردد. مثلاً فولاد از سنگ آهن بدست می آید و میزان تولید داخلی سنگ آهن پر عیار كه مستقیماً قابل استفاده باشند، به شدت كاهش یافته است. توسعه صنعتی سریع بسیاری از كشورها نشان می دهد كه رقابت برای قیمت منابع فلزی افزایش خواهد یافت.

1-4-خساراتناشیازخوردگی

در این قسمت بعضی اثرات زیان بار خوردگی تشریح خواهد شد ]2[

1-4-1-ظاهر

سطوح زنگ زده خوشایند نیستند. تجهیزات زنگ زده یا به شدت خورده شده در یك كارخانه تاثیر بدی روی بیننده خواهد گذاشت. به همین دلیل بدنه ماشین ها را رنگ کرده و یا در سازه های خارجی ساختمان ها از فولاد زنگ نزن، آلومینیوم، یا مس استفاده می شود.

1-4-2-مخارجتعمیراتونگهداریوبهرهبرداری

بازسازی سطوح خورده شده و تعمیر آن ها بسیار پر هزینه است. به كاربردن مواد مقاوم در برابر خوردگی نیز مخارج زیادی را در بر دارد. بنابراین برای محافظت از این سطوح هزینه هنگفتی صرف می شود

1-4-3-تعطیلیكارخانه

غالباً بخاطر انهدام غیر منتظره ناشی از خوردگی، واحدی را متوقف می سازند یا قسمتی از یك سیستم را می خوابانند. و این خود منجر به توقف تولید و یا کند شدن روند آن شده و در برخی موارد افرادی را بیکار می کند.

1-4-4-آلودهشدنمحصول

در اكثر موارد قیمت یك محصول در بازار به خلوص و كیفیت آن بستگی دارد. عاری بودن از آلودگی های جزئی فاكتور حیاتی در تولید و حمل و نقل پلاستیك های شفاف، رنگ ها، مواد غذایی، داروها و نیمه هادی ها[8]ست. در بعضی موارد مقدار كمی خوردگی كه باعث وارد شدن یون های فلزی به داخل محلول می گردد ممكن است باعث تجزیه كاتالیزوری[9] یك محصول گردد. از جمله این موارد تولید و انتقال پراكسید هیدروژن[10] غلیظ و یا هیدرازین[11] می باشد. درمواردی كه با آلودگی و تجزیه محصول مواجه هستیم عمر قطعه فاكتور مهمی نخواهد بود با وجود اینكه فولاد معمولی ممكن است سال ها دوام بیاورد، ولی فلز گرانتری بكار برده می شود تا از آلودگی محصول به محصولات خوردگی ناشی از فولاد معمولی اجتناب گردد.

1-4-5-نشتیاازبینرفتنمحصولاتباارزش

نشت جزئی سولفوریك اسید به فاضلاب نگرانی حادی ایجاد نمی كند، زیرا سولفوریك اسید ماده ارزان قیمتی است. اما، نشت یا از بین رفتن ماده ای كه گالنی چند صد دلار ارزش دارد بایستی به سرعت متوقف گردد. نشت جزئی تركیبات یا محلول های اورانیم خطرناك است و می تواند خیلی گران تمام شود. در چنین مواردی استفاده از طراحی مناسب تر و مواد بهتر برای ساخت تجهیزات بخوبی قابل توجیه هستند.

1-4-6-اثراتبرامنیتوقابلیتاعتماد

2-7-2 انواع آزمون. 25

2-7-2-1 آزمون جعبه سفید 25

2-7-2-2 آزمون جعبه سیاه 25

2-8 کارهای مرتبط.. 27

فصل سوم:روش تحقیق

3-1 مقدمه. 34

3-2 آزمون نرم افزار. 34

3-3 مشکلات پیش روی آزمون نویس ها 35

3-4 زبان خاص دامنه برای آزمون دامنه. 35

3-4-1 نیاز به وجود یک زبان خاص دامنه برای دامنه آزمون بار. 36

3-5 آزمون نرم افزارهای تحت وب… 37

3-5-1 آزمون های سمت مشتری.. 37

3-6 معماری سیستم پیشنهادی.. 38

3-7 پارامترهای مؤثر در آزمون بار. 40

3-7-1 پارامترهای زمانی.. 40

3-7-2 پارامترهای مشخص کننده رخداد خطا در برنامه. 40

3-8 چارچوب های مورد استفاده جهت آزمون نرم افزارهای تحت وب… 41

3-9 طرح پیشنهادی.. 44

3-9-1 تعریف آزمون بار. 45

3-9-1-1 فرآیندهای مورد نیاز برای آزمون بار. 47

3-9-2 بررسی ساختار چهارچوب جب… 47

3-9-3 نحو زبان خاص دامنه پیشنهادی.. 49

3-9-3-1 ساختار کلی هر آزمون بار در زبان خاص دامنه پیشنهادی.. 50

3-9-3-1-1 انتخابگرها 50

3-9-3-1-2 رخدادها 55

3-9-3-1-3 ایجاد رخدادها 56

3-9-3-1-4 بارگذاری اطلاعات از فایل.. 56

فصل چهارم:محاسبات و یافته­های تحقیق

4-1 مقدمه. 58

4-2 آزمون زبان خاص دامنه پیشنهادی.. 58

4-2-1 برنامه کاربردی 1: ورود و مشاهده نتیجه. 60

4-2-2 برنامه کاربردی 2: ثبت نام در سایت… 65

4-3 دستاورد زبان خاص دامنه پیشنهادی.. 69

4-4 کاستی های DSL پیشنهادی.. 69

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری.. 72

5-2 کارهای آینده 76

پیوست الف: معرفی زبان گرووی.. 78

ویژگی های گرووی.. 79

قدرت در کد گرووی.. 81

محیط توسعه یکپارچه گرووی و پشتیبانی ویرایشگر. 82

پیوست ب: واژه نامه فارسی به انگلیسی.. 83

پیوست ج: واژه نامه انگلیسی به فارسی.. 85

فهرست مراجع………………………………….. 87

فهرست جدول ها
جدول ‏2‑1: مقایسه زبانهای خاص دامنه با زبان خاص دامنه­ی پیشنهادی.. 29

جدول ‏4‑1: برنامه نوشته شده توسط زبان های خاص دامنه پیشنهادی جهت آزمون . . 62

جدول 4-2: آزمون بار نوشته شده برای برنامه 2. 66

جدول 5-1: انجام آزمون بار با استفاده از زبان خاص دامنه پیشنهادی در مقایسه با . . . 73

فهرست شکل­ها­
شکل 2-1: برنامه نویسی جریان اصلی با یک زبان همه منظوره [2] 12

شکل 2-2: برنامه نویسی زبان گرا با زبان خاص دامنه [2] 13

شکل 3-1: معماری کلی زبان خاص دامنه آزمون بار. 39

شکل 3-2: مرورگر فایرفاکس بازشده تحت کنترل چارچوب وبدرایور. 42

شکل 3-3: مثالی از کد گرووی و استفاده از چارچوب جب… 42

شکل 3-4: مورد آزمون با استفاده از اسپاک… 44

شکل 3-5: ساختار پوشه بندی برای چهارچوب جب… 48

شکل 3-6: نمایی از پوشه بندی درون Geb-core. 48

شکل 3-7: ساختار درختی سند و انتخاب نوع فارغ از محل قرارگیری عنصر. 51

شکل 3-8: گزینش دو عنصر از یک کلاس در سند. 52

شکل 3-9: گزینش عنصر با ترکیب انتخابگرهای کلاس و نوع. 53

شکل 4-1: فرآیند توصیف آزمون بار در زبان خاص دامنه پیشنهادی توسط کاربر. 59

شکل 4-2: نحوه تفسیر و اجرای آزمون نوشته شده به زبان پیشنهادی.. 60

شکل 4-3: ورود به سایت و مشاهده نتیجه. 61

شکل 4-4: نمونه ای از خطای نمایش داده شده 61

شکل 4-5: مشاهده نتیجه «قبول» 61

شکل 4‑6: نتایج آزمون بار نوشته شده برای برنامه 1 بر اساس تعداد کاربران……. 63

شکل4‑7: نتایج آزمون بار نوشته شده برای برنامه 1 بر اساس کاربران ……. 64

شکل 4‑8: نتایج آزمون بار نوشته شده برای برنامه 1 بر اساس تعداد کاربران ……. 65

• بازی چیست؟………………………………………………………………………. 18

• تفاوت میان تصمیم گیری و بازی…………………………………………….22

• طبقه بندی بازی ها………………………………………………………………..23

• ایستایی و پویایی……………………………………………………..23

• تعارض منافع یا تشریک مساعی………………………………….24

• تعداد دفعات انجام بازی…………………………………………….24

• بازی ها از نظر اطلاعات…………………………………………….25

• ثابت یا متغیر بودن قواعد بازی……………………………………26

• همکارانه یا غیر همکارانه بودن بازی……………………………26

• برخی مفاهیم و اصطلاحات در زمینه بازی………………………………..26

• استراتژی…………………………………………………………………..26

• پیامد…………………………………………………………………………27

• عقلانیت……………………………………………………………………27

• آگاهی عمومی به قواعد بازی………………………………………28

• تعادل……………………………………………………………………….28

• برنامه ریزی استراتژیک چیست……………………………………………….29

• مراحل مدیریت استراتژیک……………………………………………………..31

• تدوین………………………………………………………………………31

• اجرا…………………………………………………………………………32

• ارزیابی……………………………………………………………………..32

• برخی مفاهیم و اصطلاحات در برنامه ریزی استراتژیک………………33

• استراتژیست………………………………………………………………33

• بیانیه ماموریت…………………………………………………………..33

• فرصت و تهدید…………………………………………………………33

• ضعف و قوت…………………………………………………………..34

• هدف بلند مدت………………………………………………………..34

• استراتژی …………………………………………………………………34

• هدف سالانه………………………………………………………………34

• سیاست…………………………………………………………………….35

فصل چهارم : روش تحقیق

• توصیف اجمالی شرایط کنونی اقتصاد ایران……………………………….37

• نظریه تحقیق…………………………………………………………………………39

• توصیفی بر کاربرد نظریه در فضای کنونی اقتصاد ایران……………….40

• فروض حاکم………………………………………………………………………..42

فصل پنجم: محاسبات و یافته های تحقیق

• تعریف شرایط و جزئیات بازی…………………………………………………47

• تعریف متغیرهای بازی……………………………………………………………49

• هدف بازی……………………………………………………………………………51

• بررسی بازی از دید دولت……………………………………………………….51

• بررسی بازی از دید شرکت……………………………………………………..56

• تجزیه و تحلیل رفتار دولت و شرکت………………………………………..59

فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات

• نتیجه گیری……………………………………………………………………………63

• محاسبه مطلوبیت دولت و شرکت……………………………………………..66

• تحلیل حساسیت……………………………………………………………………..66

• پیشنهادات……………………………………………………………………………..67

پیوست ها:

• پیوست 1(متن کامل قانون هدفمند سازی یارانه ها)……………………. 69

منابع و مآخذ:

• منابع و مآخذ………………………………………………………………………….. 80

فهرست جداول:

جدول 1-5…………………………………………………………………………… 50

فهرست نمودارها:

• نمودار 1-5…………………………………………………………………………… 533

• نمودار 2-5…………………………………………………………………………… 55

• نمودار 3-5…………………………………………………………………………… 57

• نمودار 4-5…………………………………………………………………………… 58

• نمودار 5-5…………………………………………………………………………… 61

• تکرار نمودار5-5…………………………………………………………………….63

چکیده: