2-5- مدیریت تكنولوژی.. 14

2-6- تكنولوژی و مزیت رقابتی.. 16

2-6-1- ابعاد مزیت رقابتی.. 17

2-7- اكتساب تكنولوژی.. 18

2-7-1- انتقال تكنولوژی.. 21

2-7-2- انواع شیوه های اكتساب تكنولوژی.. 24

2-7-3- مدل های اكتساب تكنولوژی.. 30

2-8- مروری بر تحقیقات گذشته. 41

2-8-1- جایگاه اكتساب تكنولوژی در مطالعات صورت پذیرفته. 41

2-8-2- سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته. 42

2-8-3- معیارهای تاثیرگذار بر شیوه های اكتساب تكنولوژی.. 53

فصل سوّم. 63

3-1-مقدمه. 64

3-2-روش تحقیق.. 64

3-3- ابزار و روش گرد آوری اطلاعات.. 65

3-4- روایی ابزار اندازه گیری.. 66

3-5-جامعه و نمونه تحقیق.. 66

3-6-تکنیک DEMATEL فازی.. 66

3-7- روش تحلیل شبکه ANP. 70

3-7-1- تفاوت روش تحلیل شبکه و تحلیل سلسله مراتبی.. 71

3-7-2- مراحل روش تحلیل شبکه. 72

3-7-2-1- ساخت مدل و پیکربندی مساله. 72

3-7-2-2-تشکیل ماتریس مقایسه زوجی و محاسبه بردار های وزن.. 72

3-7-2-3-تشکیل سوپر ماتریس…. 73

3-7-2-4محاسبه توزیع ماندار سوپر ماتریس وزن دار شده 74

3-7-2-5- نرمال کردن وزن های بدست آمده با در نظر گرفتن هر خوشه. 74

3-7-2-6-انتخاب گزینه برتر. 74

فصل چهارم. 75

4-1- مقدمه. 76

4-2- گروه بندی عوامل تاثیر گذار در استراتژی اکتساب تکنولوژی.. 76

4-2-1- عوامل شناسایی شده برای قابلیت سازمان.. 77

4-2-2- عوامل شناسایی شده برای استراتژی سازمان.. 77

4-2-3- عوامل شناسایی شده برای برای تکنولوژی.. 78

4-2-4- عوامل شناسایی شده برای عوامل محیطی.. 78

4-3- تاثیر گروه های اصلی اثر گذار بر همدیگر. 79

4-4- شناسایی ارتباط عوامل در درون هریک از گروه ها 83

4-4-1- ارتباط بین عوامل مربوط به قابلیت سازمان.. 83

4-4-2- ارتباط بین عوامل مربوط به استراتژی سازمان.. 84

4-4-3- ارتباط بین عوامل مربوط به تکنولوژی سازمان.. 85

4-4-4- ارتباط بین عوامل مربوط به محیط.. 86

جدول4-8 ارتباط عوامل مربوط به محیط.. 86

4-5- مدل تحقیق.. 87

4-6- روش ANP برای اولویت بندی استراتژی های اکتساب.. 88

4-6-1- اولویت بندی تاثیر هر یک از گروه ها بر روی هدف.. 88

4-6-2- اولویت بندی معیارها در درون هر کدام از گروه ها 89

4-6-3- سوپر ماتریس اولیه. 93

4-6-4- توزیع ماندار سوپر ماتریس…. 97

4-6-5- وزن نرمال شده استراتژی های اکتساب تکنولوژی.. 101

فصل پنجم. 102

5-1- مقدمه. 103

5-2- تجزیه‎وتحلیل سوالات تحقیق.. 103

5-2-1- سوال اصلی.. 103

5-2-2- سوالات فرعی: 104

5-3- یافته ها و نتایج تحقیق.. 105

5-4- پیشنهادات تحقیق.. 107

5-4-1- پیشنهادهایی برای صنعت پتروشیمی ایران.. 107

5-4-2- پیشنهادهای برای تحقیقات آتی.. 107

ضمیمه. 108

Abstract 143

فهرست جداول

جدول2-1 اثرات و نتایج مورد انتظار ناشی از اكتساب تكنولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 20

جدول2-2 انواع روشهای اكتساب تكنولوژی با توجه به تحقیقات گذشته……………………………………………………………………………………………………………. 28

جدول 2-3 دسته بندی شیوه های اكتساب تكنولوژی به سه دسته كلی……………………………………………………………………………………………………………. 29

جدول 2-4مدل چیزا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 30

جدول2-5 مدل روبرت و بری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 32

جدول2-6 مدل فورد…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 33

جدول 2-7 مدل Gilbert……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35

جدول 2-8 مدل جامع انتخاب روش مناسب اكتساب تكنولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 36

جدول 2-9 متداول ترین تحقیقات صورت پذیرفته در حوزه تكنولوژی در كشورهای در حال توسعه و توسعه یافته………………………… 41

ستین دمار……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41

جدول2-10 دسته بندی تحقیقات پیشین (خارجی)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

جدول 2-11 دسته بندی تحقیقات پیشین ( داخلی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 52

جدول 2-12 معیارهای اكتساب تكنولوژی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 53

جدول2-13 ابعاد اكتساب تكنولوژی و تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 57

جدول2-14 تعریف معیارهای تاثیرگذار بر شیوه های اكتساب تكنولوژی…………………………………………………………………………………………………………… 57

جدول 3-1 اصطلاحات زبانی و ارزشهای زبانی متناظر تکنیک DEMATEL………………………………………………………………………………………………….. 66

جدول 4-1عوامل گروه بندی شده در گروه قابلیت سازمان………………………………………………………………………………………………………………………………………. 76

جدول4-2 عوامل شناسایی شده برای استراتژی سازمان…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

جدول4-3 عوامل گروه بندی شده در گروه تکنولوژی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

جدول4-4 عوامل گروه بندی شده در گروه عوامل محیطی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

جدول 4-5 نحوه ارتباط عوامل مربوط به قابلیت سازمان……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

جدول4-6 ارتباط عوامل مربوط به استراتژی سازمان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 83

جدول4-7 ارتباط عوامل مربوط به تکنولوژی سازمان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 84

جدول 4-9سوپر ماتریس اولیه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 92

جدول 4-10 توزیع ماندار سوپر ماتریس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 96

نمودارها

نمودار2-1 عناصر تشکیل دهنده تکنولوژی.. 13

نمودار2-2 فرایند انتقال تکنولوژی.. 23

نمودار3-1 فرایند کلی تحقیق.. 65

نمودار4-2 نتایج مقایسات زوجی معیارها با توجه به هدف.. 87

نمودار 4-3 مقایسات زوجی معیارها با توجه به قابلیت سازمان.. 88

نمودار 4-4 مقایسات زوجی معیارها با توجه به استراتژی سازمان.. 89

نمودار 4-5 مقایسات زوجی معیارها با توجه به تکنولوژی.. 90

نمودار 4-6 مقایسات زوجی معیارها با توجه عوامل محیطی.. 91

نمودار4-7 وزن نرمال شده استراتژی های اکتساب تکنولوژی.. 100

چکیده

با توجه به سرعت جهانی شدن و رقابت تنگاتنگ در عرصه جهانی، تکنولوژی های برتر به عنوان مزیت رقابتی برای حضور در بازار های جهانی مطرح شده اند. اگر سازمان ها می خواهند از تغییرات تکنولوژیکی عقب نمانند، می باید قادر باشند تا تکنولوژی های مورد نیاز خود را کسب و از تکنولوژی های خود بهره برداری کنند. در تنظیم استراتژی تکنولوژی یکی از بحرانی ترین مراحل این است که چگونه تکنولوژی مورد نیاز را کسب کنیم. اکتساب تکنولوژی این مورد را در نظر می گیرد که آیا تکنولوژی را از طریق توسعه داخلی، همکاری با دیگر شرکت ها و موسسات و یا خرید تکنولوژی بدست آوریم.

این پژوهش با هدف اولویت بندی استراتژی های اکتساب تکنولوژی انجام گرفت که اجزای کلیدی موثر بر سبک اکتساب تکنولوژی شناسایی گردید سپس این عوامل در چهار گروه عوامل محیطی ، تکنولوژی سازمان، استراتژی وعوامل مربوط به قابلیت سازمان گروه بندی شد. ارتباط درون هر یک از گروه ها با استفاده از ماتریس مقایسات زوجی بدست آمد و ارتباط بین گروه ها با تکنیک DEMATEL فازی حاصل شد و نهایتا با استفاده از روش ANP استراتژی های اکتساب تکنولوژی اولویت بندی گردید.

در بین استراتژی های اکتساب تکنولوژی خرید در اولویت اول، همکاری در اولویت دوم و ساخت در اولویت سوم قرار گرفت. در بین دوازده عامل محیطی، عوامل سیاسی و قانونی و اجرای تحریم های اقتصادی با 1/27 درصد بیشترین تاثیر، در میان نه عامل مربوط به قابلیت سازمان، معیار آشنایی شرکت با وضعیت بازار 6/26 درصد دارای بیشترین تاثیر، عوامل مربوط به استراتژی سازمان شامل پنج عامل بود که در بین این پنج عامل، معیار تناسب با استراتژی کسب و کار با 3/51 درصد در رتبه اول و در بین عوامل مربوط به تکنولوژی، هزینه های تحقیق و توسعه با 4/21 درصد در اولویت اوّل تاثیر گذاری بر استراتژی اکتساب تکنولوژی قرار دارد.

واژگان کلیدی:مدیریت تکنولوژی، استراتژی، اکتساب تکنولوژی، DEMATEL فازی، ANP

فصل اوّل