2-1-5- سطوح سرمایه اجتماعی…………………. 43

2-1-6-پیامدهای منفی سرمایه اجتماعی………….. 44

2-1-7- نظریه های سرمایه اجتماعی……………… 48

2-1-7-1 جیمز كلمن…………………………. 48

2-1-7-2- پیر بوردیو……………………….. 50

2-1-7-3- رابرت پاتنام…………………….. 53

2-1-7-4-فرانسیس فوكویاما…………………… 56

2-1-7-5- آنتونی گیدنی……………………… 58

2-1-7-6- تئوری شكاف ساختاری………………… 59

2-1-7-7- تئوری منابع اجتماعی……………….. 59

2-1-7-8- تئوری پیوندهای ضعیف……………….. 61

2-1-7-9- وولكاك و نارایان………………….. 62

2-1-7-10- كریستین گروتیت…………………… 63

2-1-7-11-پاملا پاكستون……………………… 63

2-1-7-12- كاكس……………………………. 64

2-2- كیفیت زندگی………………………….. 65

2-2-1- تاریخچه……………………………. 65

2-2-2- كیفیت زندگی و مفاهیم مرتبط…………… 68

2-2-2-1- رضایت از زندگی……………………. 75

2-2-2-2- سعادتمندی………………………… 76

2-2-2-3- سبك زندگی………………………… 77

2-2-2-4- خوشبختی………………………….. 78

2-2-3- ابعاد كیفیت زندگی…………………… 79

2-2-4 شاخص های سنجش كیفیت زندگی……………… 81

2-2-4-1- شاخص بهداشت اجتماعی فوردام(fish)…….. 84

2-2-4-2- شاخص توسعه انسانی(HDI)…………….. 84

2-2-4-3- شاخص پیشرفت واقعی(GDI)…………….. 86

2-2-5- رویكردهای كلان به كیفیت زندگی…………. 88

2-2-5-1-رویكرد جامعه شناختی…………………. 88

2-2-5-2- رویكرد روانشناختی…………………. 89

2-2-5-3- رویكرد اقتصادی……………………. 90

2-2-5-4- رویكرد اكولوژیكی………………….. 90

2-2-6- نظریات موجود در باب كیفیت زندگی……… 91

2-2-6-1- تئوری سلسله مراتب نیازهای مازلو…….. 91

2-2-6-2- نظریه ناهمسازی چندگانه(MDT)……….. 93

2-2-6-3- نظریه نابرابری……………………. 93

2-2-6-4- نظریه هورنكوئیست………………….. 94

2-2-6-5- نظریه ادراكی فرانس………………… 94

2-2-6-6- رویكرد ویلكنسون…………………… 96

2-2-6-7-رویكرد ماسام………………………. 96

2-2-6-8-نظریه فلاناگان……………………… 97

2-2-6-9- نظریه براون………………………. 97

2-2-6-10- نظریه سازمانی بهداشت جهانی………… 98

2-2-6-11- نظریه دیوب………………………. 99

2-2-6-12- معرف های باسك و سولز باچر………….. 100

2-2-6-13- ماتریس كیفیت زندگی زاف……………. 102

2-2-6-14- مدل ادراكی زان…………………… 103

2-2-6-15- مدل ادراكی كیفیت زندگی زان………… 103

2-2-7- چهارچوب نظری……………………….. 104

2-2-8- فرضیات ……………………………. 110

2-2-9- سوالات……………………………… 111

فصل سوم: روش شناسی

3- مقدمه…………………………………. 113

3-1- روش جمع آوری اطلاعات……………………. 114

3-2- جامعه آماری…………………………… 114

3-3- واحد تحلیل…………………………… 114

3-4- حجم نمونه و روش نمونه گیری………………. 114

3-5- روش تجزیه و تحلیل داده ها……………….. 116

3-6- ابزار گردآوری اطلاعات…………………. 116

3-7- روش آماری……………………………. 116

3-8- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها………….. 117

3-8-1- تعریف نظری متغیر وابسته……………… 117

3-8-2- تعریف عملیاتی متغیر وابسته…………… 118

3-8-3- تعریف نظری متغیر مستقل………………. 119

3-8-4- تعریف عملیاتی متغیر مستقل……………. 120

3-8-5- تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای زمینه ای…. 130

3-9- اعتبار و روایی متغیرها………………… 135

3-9-1- اعتبار…………………………….. 135

3-9-2- روایی……………………………… 136

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4- مقدمه…………………………………. 138

4-1- توصیف سیمای پاسخگویان………………… 139

4-1-1- جنس……………………………….. 139

4-1-2- سن………………………………… 140

4-1-3-وضعیت تاهل …………………………. 141

4-1-4-تحصیلات……………………………… 142

4-1-5- تحصیلات همسر………………………… 143

4-1-6- شغل همسر…………………………… 144

4-1-7- میزان درآمد………………………… 145

4-1-8- وضعیت استخدامی……………………… 147

4-2-توصیف متغیرهای تحقیق…………………… 148

4-2-1- توصیف متغیر مستقل…………………… 148

4-2-1-1- میزان اعتماد اجتماعی………………. 148

4-2-1-1-1- اعتماد بین شخصی…………………. 148

4-2-1-1-2 – اعتماد تعمیم یافته……………… 151

4-2-1-1-3- اعتمادنهادی…………………….. 153

4-2-1-2- مشاركت اجتماعی……………………. 156

4-2-1-3- شبكه روابط اجتماعی………………… 159

4-2-1-4 –سرمایه اجتماعی……………………. 161

4-2-2- كیفیت زندگی………………………… 163

4-2-2- توصیف متغیر وابسته………………….. 163

4-2-2-1- میزان سلامت فیزیكی…………………. 163

4-2-2-2- سلامت روانی……………………….. 165

4-2-2-3- سلامت محیط………………………… 167

4-2-2-4- سلامت روابط اجتماعی………………… 169

4-3- تحلیل دو متغیره و آزمون فرضیه ها………… 172

4-4- تحلیل چند متغیره و آزمون فرضیه ها……….. 179

4-5-تحلیل و پردازش مدل از طریق رگرسیون چند متغیره 180

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-بحث و نتیجه گیری ……………. 184

5-2-پیشنهادات …………………………………190

5-2-1-پیشنهادات اجرایی…………. 190

5-2-2-پیشنهادات پژوهشی …………..192

5-3-محدودیتهای تحقیق …………..192

-فهرست منابع………………………..194

-منابع فارسی ………………………….194

-منابع انگلیسی ………203

فتح باب

یكی از اهداف نظام جمهوری اسلامی، توجه به وضع معیشتی، رفع فقر،حمایت از گروه های آسیب پذیر، ارتقای سلامت و بهبود كیفیت زندگی مردم می باشد كه نشانه های آن را می توان در برنامه های مختلف تبیین شده در زمینه های توسعه اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی مشاهده كرد. به عنوان نمونه فصل هفتم قانون برنامه چهارم توسعه در زیر عنوان « سلامت و بهبود كیفیت زندگی» در موارد 84 الی 94 به موضوع كیفیت زندگی پرداخته شد.( برنامه چهارم توسعه، 1383) همچنین بر اساس سند چشم انداز20 ساله كشور كه در سال 1384 ابلاغ شده است ایران در سال 1404 باید به كشوری با ویژگی های كلیدی دور بودن از فقر وتبعیض، توزیع عادلانه درآمد، برخورداری از سلامت، رفاه و تامین اجتماعی و فرصت های برابر برای همگان متكی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی تبدیل شود.

در سطح جهانی، هم بانك جهانی و هم سازمان همكاری و توسعه اقتصادی(OECD)[1] ، سرمایه اجتماعی را به عنوان بخش مهمی از استراتژی های خود برای كاهش فقر و افزایش نتایج مطلوب سیاست های اجتماعی در نظر گرفته اند و درباب توسعه نیز امروزه به مقوله كیفیت زندگی نه به عنوان ابزار بلكه هدف نهایی و غایی توسعه نگریسته می شود و شاهد یك تغییر رویكرد و نگرش از تكیه بر مفاهیم و شاخص های صرفاً اقتصادی به سمت توجه به عوامل اجتماعی درمقوله كیفیت زندگی هستیم.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که پیشرفت اقتصادی تنها عامل توسعه پایدار نیست وارزشهای اصلی توسعه پایدار را باید در ارتقای کیفیت زندگی جستجو کرد.طرح مفاهیم توسعه پایدار،توسعه انسانی ،تاکید بر توسعه محلی ،توسعه اجتماع محور ،محلی گرایی،توجه به اجتماعات انسانی جز در بستر توجه به عوامل موثربرکیفیت زندگی میسر نیست.

در آراء همه صاحب نظران سرمایه اجتماعی این دلالت وجود دارد كه سرمایه اجتماعی از طریق تسهیل كردن روابط اجتماعی موجباتی را فراهم می سازد كه افراد بهتر و ساده تر بتوانند منافع فردی وگروهی خود از جمله منافع اقتصادی را دنبال كنند. بطور مثال نظرسنجی بیكر از سرمایه گذاران در بورس نشان می دهد كه بیشتر موسسات و سرمایه گذاران بر اساس اطلاعات بدست آمده از یك دوست یا شركت مرتبط یا فقط به این دلیل كه فردی را می شناسند كه از آن سهام خریداری كرده اند تصمیم به خرید سهام می گیرند و تعداد اندكی از سرمایه گذاران با استفاده از فنون رسمی و پیچیده مالی واقتصادی مبادرت به خرید سهام می كنند.)بکر،1984، به نقل از رنانی،1388؛15)

همچنین كریستیان گرو تارت در باب لزوم توجه به سرمایه اجتماعی آن را حلقه مفقود سیاست گذاری ها و سرمایه گذاری های دولت واجتماع می داند و بیان می دارد كه در رسیدن به توسعه پایدار، علاوه بر سرمایه های انسانی، اقتصادی و طبیعی عامل دیگری نیز وجود دارد كه همان سرمایه اجتماعی است( گروتارت، 1998؛6). از آنجا كه در معنای كیفیت زندگی نیز به طور ضمنی دلالت بر زندگی خوب داشتن و احساس رضایت از زندگی وجود دارد پس می توان پلی ارتباطی میان این دو مفهوم برقرار كرد كه معرف همبستگی میان سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی باشد و بازگوی آن باشد كه با ذخیره سازی سرمایه اجتماعی بیشتر می توان شرایطی را فراهم ساخت كه به سطح بالایی از كیفیت زندگی دست یافت. تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در زمینه روان پزشكی و پزشكی نشان می دهد كه بین سرمایه اجتماعی و كیفیت زندگی پیوند مستقیمی وجود دارد به عنوان نمونه كیم و كاواكی درپژوهشی در ایالت های مختلف آمریكا به این نتیجه رسیدند كه در ایالت هایی كه سطح سرمایه اجتماعی بالا و متوسط بوده سطوح بالاتری از سلامت جسمانی و روانی شهروندان- كه از شاخص های كیفیت زندگی می باشند- مشاهده شده است.( کیم و کاواچی،2007،به نقل از گروسی، 1387؛ 7)

شواهد تحقیقات در سراسر دنیا نشان می دهد افرادی كه از اجتماع دورند یا منزوی هستند احساس خطر مرگ را بیشتر تجربه می كنند بعنوان نمونه نتایج یك بررسی در آمریكای شمالی مشخص ساخت كه بیماری های بد خیم منجر به مرگ در بین مردانی بیشتر دیده می شود كه تماس های اجتماعی روزانه كمتری دارندیا مشاركتی در انجمن ها یا كلوبها ی اجتماعی ندارند. (توكل،1389؛11) لذا هرچه كیفیت زندگی بطور مستمر ارتقا یابد از میزان آسیب های روانی و اجتماعی مانند بیماریهای روانی ،احساس بیگانگی،نارضایتی از زندگی و ناهنجاریهای اجتماعی كاسته می شود.بنابراین كیفیت زندگی وسرمایه اجتماعی دومفهوم مرتبط با ادبیات توسعه هستند كه از یك سو هر دو پیوندی با ابعاد انسانی و اجتماعی توسعه دارندو از سوی دیگربا یكدیگر پیوند دارند و پ‍ژوهش حاضر با تمركز بر كاركنان ثبت احوال مازندران در نظر دارد تا برآوردی از چگونگی كیفیت زندگی ، سر مایه اجتماعی ورابطه آنها با یكدیگر را بدست بیاورد.