1.4.2 معیارهای ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین.. 33

1.1.4.2 شاخص های ارزیابی چِن.. 33

2.1.4.2 شاخص های تحقیق گوناسکاران و همکاران40

فصل سوم:روش تحقیق.. 43

1.3 مدل چارنز، کوپر و رودز.. 44

2.3 مدل تحلیل پوششی داده های فازی.. 45

1.2.3 سیستم های خطی فازی.. 45

3.3 متدولوژی پژوهش.. 51

1.3.3 مدل تركیبیBSC-FDEA.. 52

فصل چهارم:محاسبات و یافته های تحقیق.. 56

1.4 شرح مساله.. 57

2.4 استخراج شاخص ها.. 58

1.2.4 جامعه آماری.. 58

2.2.4 نمونه آماری.. 59

3.2.4 طراحی پرسشنامه.. 60

3.4 شاخص های ارزیابی.. 65

4.4 داده های مساله.. 66

5.4 مدل تحلیل پوششی داده های فازی.. 68

4. 4.6 نتایج مدل تحلیل پوششی داده های فازی.. 69

4 .7 تحلیل حساسیت.. 71

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات.. 74

1.5 مقدمه.. 75

2.5 نتایج.. 75

3.5 بحث.. 78

4.5 پیشنهادات کاربردی پژوهش.. 80

5.5 محدودیتهای پژوهش.. 81

6.5 پیشنهادات آتی.. 81

پیوست… 83

پیوست الف: شاخص های ارزیابی چِن.. 84

پیوست ب: چارچوب ارائه شده توسط گوناسکاران و همکاران برای معیارهای ارزیابی.. 87

پیوست پ: مدل های ارزیابی کارآیی زنجیره ی تأمین و مشخصات آن ها 88

پیوست ت: شاخص های ارزیابی شپرد و گانتر.. 93

منابع.. 99

فهرست اشکال

شکل 2- 1 : یک نمای ساده از زنجیره ی تأمین.. 9

شکل 2–2 : یک نمای کامل از زنجیره ی تأمین.. 10

شکل 2- 3 : فرآیند ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین.. 12

شکل2-4 : یک واحد تصمیم گیری با یک خروجی و یک ورودی.. 14

شکل2- 5 : یک واحد تصمیم گیری و خروجی ها و ورودی های آن 14

شکل 2-6 : واحد فرضی با ورودی کمتر، خروجی یکسان.. 17

شکل 2–7 : واحد فرضی با ورودی یکسان، خروجی بیشتر 17

شکل 2–8 : واحد فرضی با ورودی کمتر، خروجی بیشتر.. 18

شکل 2–9 : نمایش یکی از ضعف های مدل تحلیل پوششی داده ها 22

شکل 2- 10 : خلاصه وجوه کارت امتیازی متوازن (کاپلان و نورتون 1992) 28

شکل 3- 1 : واحد تصمیم گیری باsورودی وmخروجی.. 44

شکل 3–2 : تعریف نامساوی فازی.. 47

شکل 3–3 : نمایش بیشینه سازی یک عدد فازی.. 48

شکل 3–4 : نمایش………… 49

شکل 3–5 : فرایند انجام مطالعه.. 52

شکل 3- 6:مدل ترکیبی ارزیابی عملکرد.. 54

شکل 4–1 : نمایی از زنجیره ی تأمین مساله مورد بررسی 58

شکل 4–2: مدل مفهومی تحلیل پوشش داده های فازی.. 68

شکل 4–3 : رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری در سطوح مختلف اطمینان 73

فهرست جداول

جدول 2–1 : دسته بندی شاخص های ارزیابی چِن.. 34

جدول 2–2 : دسته بندی شاخص های تحقیق گوناسکاران.. 40

جدول 3–1 : ساختار تکمیلیB S C-D E A… 53

جدول 4–1 : شاخص های ارزیابی عملکرد زنجیره تامین از چهار (B S C).. 60

جدول 4–2 : شاخص های ارزیابی در نظر گرفته شده برای مساله 65

جدول 4–3 : مقادیر مربوط به شاخص های هزینه ای برای زنجیره های تأمین.. 67

جدول 4–4 : داده های مربوط به شاخص های غیر هزینه ای زنجیره های تأمین.. 67

جدول 4–5: مقادیر کارآیی های محاسبه شده برای شش واحد تصمیم گیری 70

جدول 4–6 : رتبه بندی زنجیره های تأمین با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده های فازی.. 71

جدول 4–7: کارآیی زنجیره های تأمین در سطوح اطمینان مختلف 72

جدول 5-1 :رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری با استفاده از سه روش 77

فصل اول:

مقدمه وکلیات تحقیق

1.1 مقدمه

در سال های اخیر، مدیریت زنجیره ی تأمین[1] به دلیل افزایش روزافزون رقابت در بازارهای جهانی به یکی از مهم­ترین زمینه ها در شاخه ی مدیریت تولید تبدیل شده است. مدیریت زنجیره ی تأمین، به عنوان ابزاری که در اوایل دهه 1990 بوجود آمده و شامل برنامه ریزی و مدیریت عملیات و تولید، انتقال و توزیع کالا تا رسیدن به مشتری است، راهی را برای بهبود محیط تولید و رقابتی کردن آن پیشنهاد می دهد. یک زنجیره ی تأمین مجموعه ای از امکانات، تأمین کنندگان، مشتریان، محصولات و روش های کنترل موجودی، فروش و توزیع است که تأمین کنندگان را به مشتریان متصل می کند و با تولید مواد اولیه توسط تأمین کنندگان شروع شده و به مصرف محصول توسط مشتریان ختم می شود (گوناسکاران و همکاران، 2001). به دلیل اینکه زنجیره تامین نقش مهمی را در فرآیند مدیریت تولید ایفا می کند، ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین به عنوان عنصر مهمی از عملکرد شرکت (سازمان) در نظر گرفته می­شود. ارزیابی عملکرد را به صورت فرآیند کمی­سازی یا به صورت دقیق­تر فرآیند کمی­سازی و آنالیز اثربخشی و بهره­وری تعریف می کنند. بر این اساس، بهره­وری زنجیره ی تأمین به صورت یک پیمانه اندازه­گیری از میزان عملکرد منابع شرکت در کل زمینه زنجیره ی تأمین برای رسیدن به اهداف خاص آن تعریف می­شود.

مسائل ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین دامنه وسیعی را از ارزیابی عملکرد واحدهای مستقل یک زنجیره ی تأمین تا ارزیابی عملکرد کل زنجیره ی تأمین را شامل می­شود. مساله ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین یکی از جامع­ترین مسائل تصمیم­گیری استراتژیک است که باید برای بهره­وری بلندمدت کل یک زنجیره ی تأمین در نظر گرفته شود.

2.1 بیان مساله

مدیریت زنجیره ی تأمین مجموعه ای از رویکردهایی است که سعی می کند تأمین کنندگان، تولیدکنندگان، انبارها و مصرف کنندگان را به طور مؤثری در هم ادغام کند تا کالاها در مقدار درست، در مکان درست و در زمان درست تولید و توزیع شوند. این رویکردها درصدد حداقل کردن هزینه های سیستم هستند درحالی که سطح خاصی از سرویس را ارضاء می کنند (بیمن، 1999). ثابت شده است که مدیریت مؤثر یک زنجیره ی تأمین، مکانیزم بسیار مؤثری برای تحویل سریع و مطمئن کالا و خدمات با کیفیت بالا و با هزینه حداقلی می­باشد (گوناسکاران و همکاران، 2004). سابقاً واحدهای بازاریابی، توزیع، برنامه ریزی، تولید و فروش در یک زنجیره ی تأمین مستقل عمل می کردند. متناظراً ارزیابی عملکرد یک زنجیره ی تأمین به معنی ارزیابی عملکرد واحدهای بازاریابی، توزیع، برنامه ریزی، تولید و فروش به صورت مستقل خواهد بود. بعضی از محققین در گذشته عملکرد واحدهای مستقل یک زنجیره ی تأمین را ارزیابی کردند مانند ارزیابی عملکرد مراکز توزیع (DC[2]) (راس[3] و دروگ[4]، 2002)، ارزیابی عملکرد فروش ( ایستون[5] و همکاران، 2002)، ارزیابی عملکرد تأمین­کننده ( تولریا[6] و همکاران، 2006) و غیره. به هر حال این واحدهای مستقل در زنجیره ی تأمین دارای اهداف خاص خودشان هستند و این اهداف اغلب با هم در تضاد هستند. بنابراین نیاز به یک چارچوب ارزیابی عملکرد که در آن عملکرد این واحدهای مستقل با هم ادغام شده و به صورت هم زمان ارزیابی شوند، احساس می شود. برای به­دست­آوردن یک زنجیره ی تأمین کارا، ارزیابی عملکرد کل زنجیره ی تأمین بسیار مهم است. در این پایان نامه به زنجیره ی تأمین به صورت یک کل نگاه می شود و به عنوان یک سیستم در نظر گرفته می شود. در این پایان نامه یک زنجیره ی تأمین سه سطحی شامل تأمین کننده، تولیدکننده و مشتری در نظر گرفته می شود و این زنجیره به عنوان یک واحد تصمیم گیری در سطح تولیدکننده ارزیابی عملکرد می شود.

برای ارزیابی زنجیره ی تأمین شاخص­های مختلفی مانند هزینه، زمان، سود، سطح خدمت و … اندازه گیری می­شوند. ارزیابی زنجیره ی تأمین با استفاده از روش­های مختلفی انجام می شود. تحلیل پوششی داده­ها به عنوان یک روش ناپارامتریک بر پایه تکنیک برنامه ریزی خطی بنا شده است و عملکرد واحدهای مختلف را به نسبت هم می سنجد. وانگ[7] و وانگ (2007) با دادن شواهد و دلایلی مناسب، معتقدند تحلیل پوششی داده­ها روش مناسبی برای مدیریت زنجیره ی تأمین است. تحلیل پوششی داده­ها می­تواند ورودی­ها و خروجی های چندگانه داشته باشد و شاخص­های کمی و کیفی را به کار گیرد (وِن و همکاران، 2010). در این پایان­نامه شاخص­هایی مانند هزینه، تحویل­ به موقع و زمان تدارک[8] برای ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین در نظر گرفته شده و ارزیابی عملکرد در سطح تولیدکننده انجام می شود در حالی که معمولاً به زنجیره ی تأمین به صورت یک سیستم و کل نگرانه نگاه شود؛ این موضوع بدان معناست که شاخص های ارزیابی عملکرد برای واحد تولیدکننده (سطح دوم زنجیره) و در ارتباط آن با تأمین کننده و مشتری اندازه گیری می شوند و کلیت زنجیره ی تأمین حفظ می شود.

3.1 سابقه و ضرورت انجام پژوهش

مدل­های تحلیلی ارائه شده برای ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین شامل تکنیک­های مختلفی از روش­های امتیازدهی موزون ساده تا برنامه­ریزی پیچیده ریاضی و از مدل­های ارزیابی قطعی تا مدل های تحت شرایط عدم قطعیت را شامل می­شود. اخیراً روش­های مختلفی برای مواجهه با مساله ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین ارائه شده است. 16 دسته از این روش­ها به وسیله ی استمپ[9] و همکاران (2010) مرور شد. این روش ها شامل هزینه یابی بر اساس فعالیت، کارت امتیازدهی متوازن، مدل مرجع عملیاتی زنجیره ی تأمین، چارچوب تحقیقات لجستیکی، ممیزی ازلاگ[10]، EFQM و غیره هستند. نتایج این تحقیق در پیوست (پ) ارائه می شود.

برای ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین شاخص­های مختلفی در دسته هایی مانند هزینه، زمان، سود، سطح خدمت و … اندازه­گیری می­شوند. توماس[11] و گریفین[12] (1996) هزینه حمل­و­نقل را برابر با بیش از نیمی از هزینه­های یک زنجیره ی تأمین دانسته­ و از آن برای ارزیابی استفاده کردند. لی[13] و بلینگتون[14] (1992) سطح رضایت مشتریان را در شرکت­هایی که مشتریانی از سراسر دنیا دارند یک عامل مهم دانسته­ و اشاره کرده­اند که اگر استراتژی­های اتخاذ شده در راستای جلب رضایت مشتریان نباشد بسیار هزینه­بر خواهند بود. مپس[15] و همکاران (1997) سطح تولید را عامل بسیار مهمی در هزینه تولید، کیفیت و انعطاف­پذیری دانسته­ و اشاره کرده­اند که عملکرد فرآیندهای تولید به عنوان بخش مهمی از یک زنجیره ی تأمین باید اندازه­گیری شده و بهبود یابد.

اغلب مطالعات موجود بر روی ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین بر چارچوبی از سیستم شاخص ارزیابی استوار هستند. به هر حال، اغلب این روش­ها از خود افراد برای محاسبه وزن شاخص­ها در فرآیند ارزیابی استفاده می­کنند. به دلیل وجود نظرهای شخصی وزن شاخص­ها نمی­توانند به صورت دقیق اندازه­گیری شوند (وو[16] و اولسن[17]، 2008).

برای کاهش عدم دقت وزن شاخص، که با استفاده از نظر شخصی تصمیم­گیرنده افزایش یافته است، از تحلیل پوششی داده­ها به عنوان یک روش غیر پارامتریک برای ارزیابی عملکرد زنجیره ی تأمین استفاده می شود. خاصیت اصلی تحلیل پوششی داده ها[18] این است که می­تواند عملکرد را در حالتی که ورودی­ها و خروجی­های چندگانه وجود دارد اندازه­گیری کند. وانگ و وانگ (2007) یک مدل تحلیل پوششی داده­ها را با استفاده از شاخص­هایی مانند هزینه، تحویل به موقع، سود و چرخه زمان تولید ارائه کردند. با توجه به این که بعضی از شاخص های اندازه­گیری شده در زنجیره ی تأمین مخصوصاً هزینه به صورت قطعی نیستند و شاخص­های عدم قطعیت در آنها دیده می­شود، استفاده از روش­های عدم قطعیت مانندمنطق فازیمناسب به نظر می­رسد (ژو[19] و همکاران، 2009). تا به حال برای ارزیابی زنجیره ی تأمین به ندرت از روش­های عدم قطعیت استفاده شده است (وانگ و وانگ، 2007). از روش های عدم­قطعیت استفاده شده می­توان به مجموعه­های ناهموار اشاره کرد (ژو و همکاران، 2009). در این مرجع با توسعه یک مجموعه ناهموار از شاخص­هایی مانند هزینه، تعداد کارکنان، انعطاف­پذیری تولید و سطح خدمت برای ارزیابی عملکرد استفاده شده است. در این تحقیق از تحلیل پوششی داده­های فازی جهت ارزیابی عملکرد زنجیره­ های تأمین استفاده می شود که در تحقیقات پیشین تاکنون مورد استفاده قرار نگرفته است. در این پایان نامه زنجیره ی تأمین به صورت یک کل و یک سیستم در نظر گرفته می شود که ورودی ها و خروجی های مدل تحلیل پوششی داده های فازی، همان ورودی ها و خروجی های سیستم زنجیره ی تأمین هستند. شاخص های ارزیابی در سطح تولیدکننده اندازه گیری می شود و برای حفظ یکپارچگی زنجیره ی تأمین اندازه گیری شاخص ها برای تولیدکننده و با حفظ ارتباطش با تأمین کنندگان و مشتریان انجام می شود.

[1] Supply Chain Management

[2] Distribution Center

[3] Ross

[4] Droge