تکثرگرا……………………………………………………………………………………………………….28

فصل سوم: استراتژی دفاعی ایالات متحده امریکا

3-1 – مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….43

عنوان صفحه

3-2 – استراتژی دفاعی ایالات متحده ……………………………………………………………………………………………………44

3 -3 – استـراتژی دفاعـی ایالات متـحده از جنـگ جـهانی دوم تا پایان جنــگ سـرد: بازدارندگـی

سد نفوذ……………………………………………………………………………………………………………………………………….48

3-4- استـراتژی دفــاعی ایالات متــحده از پایان جنــگ سرد تا سال 2000 مـیلادی: سردرگمی

برنامه ریزی ……………………………………………………………………………………………………………………………….51

3-5 – اسـتراتژی دفـاعی ایالات متـحده در دوره جـرج واکر بوش (سال 2000 تا 2008 میلادی

جنگ پیشگیرانه و پیش دستانه ……………………………………………………………………………………………….56

فصل چهارم: نقش مجتمع های نظامی- صنعتی درسیاستگذاری دفاعی ایالات متحده امریکا دردوره ریاست جمهوری جورج واکر بوش(بوش پسر)

4-1 – مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………….66

4-2 – تعریف و مفهوم مجتمع های نظامی- صنعتی……………………………………………………………………………..66

4-3 -تاریخچه ظهور و قدرت گیری مجتمع های نظامی- صنعتی……………………………………………………….70

4-4 – تداخل اعضای مجتمع های نظامی- صنعتی و سیستم دولتی ایالات متحده امریکا…………………79

4-5 – نومحافظه کاران و کابینه بوش……………………………………………………………………………………………………..89

4-6 – تحول در سیاست خارجی ایالات متحده امریکا بعد از حادثه 11 سپتامبر 2001…………………… 99

4-7 – افزایش سریع هزینه های نظامی ایالات متحده در سالهای2000 تا 2008…………………………….104

فصل پنجم: نتیجه گیری

5- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….115

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………127

 

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل2- 1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….34

شکل4-1………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….78

شکل4-2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….105

شکل4-3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….106

شکل4-4……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….108

شکل4-5……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….110

فصل اول

کلیات

1-1 – شرح و بیان مسئله:

از جنگ دوم جهانی به بعد، طبقات استثمارگر جوامع سرمایه­داری عمدتا با تهدید یا با بکارگیری قوه قهریه سعی می­کنند به اهداف و امیال خود در جهان دست یابند. بدین خاطر امروزه یکی از پایه­های اساسی قدرت نظام سرمایه­داری را دستگاه عریض و طویل ارتش و نیروهای مسلح تشکیل می­دهد. دستگاه دیوانسالاری نظامی، که با اختلافات جزیی، چه از لحاظ تجهیزات و چه از لحاظ تشکیلات و چه از لحاظ پرسنل در تمام کشورهای سرمایه­داری بطور فزاینده­ای در حال رشداست.

دیتر زینگهاوس استاد علوم سیاسی دانشگاه فرانکفورت اصطلاح مجتمع های نظامی- صنعتی را به جای میلیتاریسم بکار برد و دلیل او این بود که اگر در گذشته جدایی و تفکیک بین جامعه، ارتش و سیاست امکان پذیر بود و حتی بررسی آن از جنبه­های مختلف با اهمیت و ضروری بود ولی اینها در عمل و تئوری اهمیت خود را از دست داده است و بهتر است به جای اصطلاح میلیتاریسم از اصطلاح مجتمع های نظامی- صنعتی که بیانگر واقعیتهای جوامع سرمایه­داری معاصر است، استفاده کرد. منظور زینگهاوس از این اصطلاح روابط پیوسته و سودجویانه بین برگزیدگان بخشهای سیاست،اقتصاد، ارتش، علوم و تکنولوژی است که با همکاری و پشتیبانی متقابل موضع خود را برای تامین منافع مشترک در دولت و جامعه بطور مستمر و بطور غیرقابل کنترلی مستحکم کرده­اند(ازغندی،1364 :29).

ایالات متحده امریکا همانند امپراتوری­های گذشته از قدرت نظامی بارها برای دستاوردهای اقتصادی، ارضی وغیر ارضی استفاده کرده است. تردیدی نیست که دستاوردهای اقتصادی امریکا ناشی از جنگ در ایجاد دوره دیرپای توسعه اقتصادی این کشور پس از جنگ جهانی دوم دخیل بوده است.به نظر می رسد که در سالهای اخیر بویژه در جهان پساجنگ سرد الگوی دستاوردهای اقتصادی ناشی از عملیات نظامی امپریالیستی تا اندازه­ای دگرگون شده است. صرفنظر از مسائل اخلاقی، اردوکشی­ها و عملیات نظامی امریکا حتی به دلایل اقتصادی امپریالیستی نیز به صرفه نیست. در واقع، تشدید توسعه­طلبیها و جنگ­های امریکا رفته رفته پر هزینه­تر و از دیدگاه منافع ملی اسرافکارانه و کمرشکن است. پس اگر الگو یا تجربه امپریالیسم بیانگر علت تشدید جنگ­های نظامی امریکا در سالهای اخیر نیست، پس توضیح اینگونه تاخت و تازها چگونه است؟

برخی تحلیلگران ­­دلیل این توسعه­طلبی­ها را به قدرت رسیدن گروه به اصطلاح ارتش­گرایان نومحفظه­کار می­دانند، برخی این توسعه­طلبی­های امریکا را به ویژگی­های جورج بوش و راه و رسم وی در سیاست وتمایل او به مغتنم شمردن منزلت خود در مقام رئیس جمهور زمان جنگ نسبت می دهند. برخی نیز استدلال می­کنند که این سیاست حداقل در خاورمیانه بوسیله لابی­های صهیونیست تعیین می شود.

در این پژوهشدر پی بحث در مورد چگونگی و میزان تاثیرگذاری مجتمع های نظامی- صنعتی بر سیاست­گذاری دفاعی ایالات متحده امریکا در دوره ریاست جمهوری جورج بوش پسر هستیم. بدین صورت که این گروه منافع تاثیرگذار در سیاست، سیاست خارجی و سیاست دفاعی ایالات متحده، در محیط تکثرگرای جامعه امریکا در رقابت با سایر گروههای منافع چگونه و از چه روشهایی توانسته است در فرایند تصمیم­گیری­های کلان این کشور نفوذ کند و به چه مقدار این تصمیمات را به سمت منافع گروهی خود هدایت کند. و بالاخره اینکه چقدر توانسته به اهداف گروهی خود دست پیدا کند و ابزارهایی که استفاده کرده کدامند.

1-2- پیشینه تحقیق:

مباحث مربوط به اقتصاد سیاسی نظامی­گری قدرتهای بزرگ بخصوص جمهوری آلمان فدرال، شوروی و ایالات متحده امریکا دیر زمانی است که در محافل دانشگاهی در جریان است و این تحقیقات توانسته است زوایای پنهانی از دلایل سیاستهای نظامی این کشورها را روشن سازد ولی این مطالعات هنوز نتوانسته است بسیاری از پیچیدگی­های این سیاستها و روابط پیچیده بین سیاستمداران ، نظامیان وگروههای صنعتی تسلیحاتی را در کشورهای سرمایه­داری بزرگ، بویژه ایالات متحده را کشف کند.شرحی از مطالعاتی را که در این زمینه صورت گرفته و به نحوی مرتبط به موضوع بحث ما است را در زیر بیان کرده­ایم.

1-10-10- ثبات هیجانی……………………………… 13

1-10-11- گشودگی……………………………… 13

1-11- پیشینه و جنبه نوآوری تحقیق……………………………… 13

فصل دوم: ادبیات تحقیق……………………………… 18

2-1- بخش اول: شخصیت………………………………. 19

2-1-1- تعریف شخصیت………………………………. 19

2-1-2- منشا شخصیت………………………………. 20

2-1-3- دیدگاه های شخصیت………………………………. 26

2-1-3-1- دیدگاه های روان کاوی……………………………… 26

2-1-3-2- دیدگاه رفتاری و دیدگاه شناختی اجتماعی……………………… 26

2-1-3-3- دیدگاه های انسانگرا …………………………….27

2-1-3-4- دیدگاه های صفتی……………………………… 29

2-1-4- نظریه های شخصیت……………………………… 30

2-1-4-1- برونگرایی و درونگرایی یونگ………………………………. 30

2-1-4-2- ویژگی های شخصیت آلپورت………………………………. 30

2-1-4-3- ویژگی های شخصیتی کتل……………………………… 32

2-1-4-4- نظریه نوع آیزنک………………………………. 34

2-1-4-5- شاخص نوع مایرز- بریگز…………………………….. 35

2-1-4-6- مدل پنج عاملی……………………………… 37

2-1-4-6-1- رابطه ابعاد شخصیت و عملکرد……………………………. 41

2-1-4-6-2- رابطه شخصیت و فرهنگ……………………………. 43

2-1-4-6-3- پیشینه ی نظری طرح پنج عاملی شخصیت…………………. 43

2-1-4-6-4- مقیاس های آزمون NEO PI-R………………………………

2-1-4-6-5- تعامل صفت- وضعیت………………………………. 51

2-1-4-7- تناسب شخصیت با شغل هالند…………………………….. 51

2-1-5- ویژگی های مهم شخصیتی……………………………… 54

2-1-5-1- قدرت طلبی (ماکیاولیسم)……………………………. 54

2-1-5-2- کانون کنترل…………………………….. 55

2-1-5-3- عزت نفس………………………………. 56

2-1-5-4- خود باوری……………………………… 57

2-1-5-5- خود شیفتگی……………………………… 58

2-1-5-6- خودپایشی……………………………… 59

2-1-5-7- مخاطره پذیری و مخاطره گریزی……………………………… 59

2-1-5-8- الگوی رفتاری نوع الف و ب………………………………. 60

2-1-5-9- خودکامگی……………………………. 61

2-1-5-10-انگیزش پیشرفت…………………………….62

2-1-6- فرهنگ و شخصیت……………………………… 62

2-2- بخش دوم: فشار روانی……………………………… 63

2-2-1- مفهوم فشار روانی……………………………… 63

2-2-2- تعریف فشار روانی……………………………… 64

2-2-2-1-تعریف فشار روانی شغلی……………………………… 67

2-2-2-2 فشار روانی حرفه ای……………………………… 67

2-2-2-3 فشار روانی مثبت و کارکردی……………………………… 68

2-2-3- رهیافت های نسبت به فشار روانی……………………………… 71

2-2-4- نظریه های فشار روانی…………………………….. 73

2-2-4-1- فشار روانی به عنوان پاسخ درونی……………………………… 73

2-2-4-2- عوامل محیطی فشار روانی…………………………….. 76

2-2-4-3- فشار روانی به عنوان کنشی متقابل……………………………… 78

2-2-5- نشانه های فشار روانی……………………………… 79

2-2-6- عوامل فشار روانی……………………………… 82

2-2-6-1- سطح فردی……………………………… 84

2-2-6-2- سطح گروهی……………………………… 90

2-2-6-3- سطح سازمانی…………………………….. 92

2-2-6-4- سطح فراسازمانی……………………………… 95

2-2-6-5 افزایندگی عوامل فشار روانی……………………………… 99

2-2-6-6 استلزام های مدیریتی……………………………… 101

2-2-7- مقابله…………………………….. 102

2-2-8- آثار و نتایج فشار روانی……………………………… 103

2-2-8-1 تنیدگی فردی……………………………… 103

2-2-8-2 تنیدگی سازمانی……………………………… 106

2-2-9- تعدیل کننده های فشار روانی……………………………… 108

2-2-9-1 شخصیت نستوه یا خستگی ناپذیر……………………………. 108

2-2-9-2- کانون کنترل درونی……………………………. 111

2-2-9-3- عزت نفس (احترام به خود)……………………………. 111

2-2-9-4- جنسیت…………………………….112

2-2-9-5- درماندگی اکتسابی…………………………….113

2-2-9-6- شخصیت نوع الف و ب……………………………. 113

2-2-9-7 خود اتکایی…………………………….119

2-2-9-8 حمایت اجتماعی……………………………. 120

2-2-9-9 توان…………………………….121

2-2-9-10 تفاوتهای حرفه……………………………. 122

2-2-10- پیشگیری از فشار روانی……………………………… 122

2-2-10-1- استراتژی های فردی پیشگیری از فشارزاها……………………………. 123

2-2-10-2- استراتژی های سازمانی پیشگیری از فشارزاها………………………… 125

2-2-10-3- استراتژی های فردی پیشگیری از فشار روانی……………………… 127

2-2-10-4- استراتژی های سازمانی پیشگیری از فشار روانی…………………. 130

2-2-10-5- استراتژی های فردی و درمان پیامدهای فشار روانی…………….. 134

2-2-10-6- استراتژی های سازمانی و درمان پیامدهای فشار روانی ………….. 137

2-2-10-7- ارتقای جامع سلامت……………………………… 139

2-2-11- فشار روانی بدون تنیدگی……………………………… 141

2-3- بخش سوم: تحلیل رفتگی……………………………… 142

2-3-1- تعریف………………………………. 142

2-3-2 رابطه فشار روانی و تحلیل رفتگی……………………………… 145

2-3-3- رابطه شخصیت و تحلیل رفتگی……………………………… 146

2-3-3-1 پنج عامل بزرگ شخصیت و تحلیل رفتگی…………………… 147

2-3-4- مراحل شکل گیری تحلیل رفتگی……………………………… 149

2-3-5- عوامل ایجادکننده و پیامدهای تحلیل رفتگی………………….. 154

2-3-6- تنوع تحلیل رفتگی……………………………… 158

2-3-7- پیشینه بررسی تحلیل رفتگی شغلی……………………………. 159

فصل سوم: روش انجام تحقیق……………………………… 164

3-1- مقدمه…………………………….. 165

3-2- روش تحقیق……………………………. 165

3-3- جامعه آماری……………………………… 166

3-4- متغیرها……………………………. 167

3-5- روش جمع آوری اطلاعات……………………………. 167

3-6- ابزار جمع آوری اطلاعات……………………………. 168

3-7- تعیین روایی و پایایی پرسشنامه…………………………….. 169

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………. 170

3-9- قلمرو تحقیق ( زمانی، مکانی، موضوعی)……………………………. 170

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج……………………………… 172

4-1-مقدمه…………………………….173

4-2- ویژگی های جمعیتی پاسخ دهندگان به پرسشنامه (آمار توصیفی) ………….174

الف) توزیع پراکندگی پاسخ دهندگان از نظر محل فعالیت (معاونت) ……………174

ب) توزیع پراکندگی پاسخ دهندگان از نظر محل فعالیت (معاونت)…………….. 175

ج) توزیع پراکندگی پاسخ دهندگان از نظر تحصیلات………………………………. 176

د) توزیع پراکندگی پاسخ دهندگان از نظر سن……………………………… 177

ه) توزیع پراکندگی پاسخ دهندگان از نظر سابقه کار در دانشگاه………………. 178

4-3- بررسی فرضیات تحقیق……………………………… 180

4-4- بررسی رابطه میان ابعاد شخصیت و تحلیل رفتگی…………………….. 196

4-5- بررسی پرسشنامه و پاسخ های داده شده به آن…………………………….. 201

4-6- بررسیتیپ شخصیتیكاركنان…………………………….. 202

4-7- بررسی میزان تحلیل رفتگی کارکنان…………………………….. 205

فصل پنجم: نتایج پژوهش و پیشنهادها……………………………. 210

5-1- مقدمه…………………………….. 211

5-2- خلاصه پژوهش………………………………. 211

5-3- نتایج پژوهش………………………………. 212

5-4- تحلیل نتایج:……………………………. 215

5-5- پیشنهادهای حاصل از پژوهش………………………………. 215

منابع و مآخذ…………………………….. 217

1- منابع فارسی……………………………… 217

2- منابع لاتین……………………………… 221

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

عصری كه در آن زندگی می كنیم، عصری جدید از دستاوردهای عظیم علمی و مبتنی بر فناوری، پیشرفت و تغییر، كاربرد انرژی هسته ای، ارتباط از راه دور و خودكار شدن فرایند تولید می باشد. عظمت و سرعت پیشرفتهای علمی و فنون متأثر از آن، بی تردید دگرگونیهای اجتماعی و تحولات اقتصادی را به همراه خواهد داشت. بر این مبنا در چنین شرایطی تغییر و تحولات عمیقی در زندگی افراد و اشتغال آنها به وجود می آید. امروزه سازمانهای نوآور و پیشرو برای رسیدن به اهداف و برنامه های خود در صددند تا راهكارهایی جهت سازگاری مطلوب كاركنان خود با چنین تغییرات عظیمی به وجود آورند. توجه به انسان به عنوان یك موجود پیچیده، سازگاری وی با چنین روابط، تجهیزات، تغییرات و دستورالعملها و به طور كلی محیط های شغلی در یك سازمان متفاوت از گذشته گردیده و انسان عصر حاضر ، در جریان سازگاری با محیط اجتماعی و شغلی خود ناچار است محدودیتها و فشارهایی را متحمل شود. (جوادی نیا، 1388: 1)

كار کردن، صرفنظر از تأمین مالی، می تواند برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر تحرك روانی و بدنی،تماس اجتماعی، احساسات خودارزشمندی، اعتماد و توانمندی را ارضا كند. با وجود این، كار می تواند منبع فشار عمده ای نیز باشد. احساس دایمی فشار، اثرات آسیب زای چندی را بر جا می گذارد كه از آن به نام تحلیل رفتگی شغلی یاد می كنند.(پاول،1377: 50)

در این فصل پس از تعریف موضوع و اهمیت و ضرورت مطرح نمودن آن به اهداف، سوالات و فرضیات تحقیق می پردازیم و پس از آن قلمرو تحقیق و کاربردهای آن مطرح و در خاتمه تعریف عملیاتی واژگان تحقیق ذکر می شود.

در فصل دوم ادبیات تحقیق که شامل سه بخش شخصیت، فشار روانی و تحلیل رفتگی است مطرح خواهد شد.

در فصل سوم به روش تحقیق و در فصل چهارم به نتایج حاصله از آن می پردازیم.

در خاتمه در فصل پنجم، نتیجه گیری و پیشنهادهای حاصل از تحقیق ذکر می شود.

2-1- تعریف موضوع

طبق تعریف کی رایکو (1978) فشار روانی به عنوان پاسخی به تأثیرات منفی تلقی می شود که زمان بروز آن هنگامی است که فشار غیرقابل کنترل به مدت طولانی ادامه یابد و استراتژی های مقابله ای فرد نتواند آن را برطرف سازد. سطح بالایی از فشار روانی شغلی اغلب منجر به نارضایتی شغلی، غیبت از کار و ترک شغل و در نهایت تحلیل رفتگی شغلی می گردد. تحلیل رفتگی به عنوان فقدان انرژی و نشاط تعریف می شود و شخص دچار تحلیل رفتگی احساس کسالت انگیزی را نسبت به انجام رفتار شغلی نشان می دهد. تحلیل رفتگی حالتی است که در یک فرد شاغل به وجود می آید و پیامدی از فشار شغلی دائم و مکرر است. به این ترتیب شخص در محیط کارش به دلیل عوامل درونی و بیرونی احساس فشار می کند و این فشار، دائمی و مکرر بوده و در نهایت به احساس تحلیل رفتگی تبدیل می گردد. در این وضعیت احساس کاهش انرژی رخ می دهد و باعث پایین آمدن کارایی و بهره وری کارکنان می شود. (حسنی، 1381: 1)

به اعتقاد گینز و جرمییر فرصتهای اندک برای ارتقا و وجود قوانین و مقررات خشک این احساس را در فرد ایجاد می کند که در یک نظام غیر منصف گرفتار آمده است و همین احساس باعث می شود فرد نسبت به شغلش نقطه نظرهای منفی پیدا کند. تقویت حالتهای منفی مزمن و فقدان پیشرفت بعد از اینکه خود را در زندگی موفق احساس نمی کند، به عیب جویی، دلسردی، بی علاقگی و سهل انگاریمی انجامد که از جمله نشانه های تحلیل رفتگی هستند. (ساعتچی ،1387 :345) از آنجا که تحلیل رفتگی شغلی غیر تبعیض آمیز است و کارکنان در همه سطوح ممکن است متحمل آن بشوند(بل، 2004: 2). در این راستا شناخت عواملی که در ایجاد و توسعه تحلیل رفتگی نقش دارند اهمیت بسزایی دارد زیرا کاهش اثر بخشی و افزایش غیبت از کار در افرادیکه از تحلیل رفتگی رنج می برند مشاهده می شوند (برونت، 2003: 5).

یکی از مهمترین مقوله های تأثیرگذار بر فشار روانی و ادراک فرد از فشار روانی شخصیت فرد است. طبق تعریف آلپورت «شخصیت عبارت است از سازمان پویای دستگاه بدنی و روانی فرد که چگونگی سازگاری خاص آن فرد را با محیط تعیین می کند.» (آلپورت، 1937: 48) شلدن می گوید: شخصیت، سازمان پویای (زنده) جنبه های ادراکی و انفعالی و ارادی و بدنی (شکلی و اعمال حیاتی بدن) آدمی است. (مشبکی، 1377: 123) برای سنجش تیپ شخصیتی افراد روش های متنوعی وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به مدل پنج عاملی اشاده نمود که با سابقه چهار دهه کار علمی یکی از معتبرترین ابزار سنجش شخصیت به حساب می آید.

این تحقیق به بررسی تأثیر ابعاد شخصیت بر تحلیل رفتگی کارکنان می پردازد. 5 بعد اصلی شخصیت که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرند، عبارتند از: برونگرایی، توافق پذیری، ثبات هیجانی، وجدان کاری، گشودگی یا باز بودن نسبت به تجربیات جدید

در پرسشنامه استاندارد تحلیل رفتگی ماسلاش و جکسون تحلیل رفتگی در 3 بعد مورد سنجش قرار می گیرد که عبارتند از فرسودگی هیجانی، مسخ شخصیت و کاهش کفایت شخصی

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

یکی از رایج ترین مشکلاتی که کارکنان را در همه سنین مورد حمله قرار می دهد، فشار روانی است. فشار روانی طولانی ممکن است منجر به رفتارهای غیر مولد شود. رفتار های غیر مولد متضمن ترک خدمت، غیبت از محل کار، اعتیاد به الکل، اعتیاد به مواد مخدر، پرخاشگری و خرابکاری است. (محمدزاده، 1375: 465) غیبت، توقف کار و ترک خدمت از پیامد های رفتاری فشار روانی است. (قلی پور، 1386: 280-282)

درجات شدید فشار روانی معمولاً توأم با اضطراب و یا ناکامی، فشار خون و کلسترول زیاد می باشد. این تغییرات روانی و فیزیولوژیکی به چند طریق سلامت را به مخاطره می اندازد. از همه مهم تر، فشار روانی شدید به بیماری قلبی کمک می کند. رابطه بین فشار روانی زیاد شغلی و بیماری قلبی کاملا به اثبات رسیده است. (محمد زاده، 1375: 262) ضمناً فشار روانی به اختلال های جسمی می انجامد زیرا نظم درونی بدن در رویارویی با فشار روانی دگرگون می شود. (دیویس و نیو استورم، 1373: 632)

فشار روانی زیاد، در تشدید بیماری های قلبی، ستون فقرات، زخم معده و سردردهای مزمن تأثیر دارد. به طور کلی بین بیماری های فیزیولوژیک و فشار روانی رابطه وجود دارد. کاهش و از دست دادن تمرکز حواس، کاهش خلاقیت، افت کیفیت تصمیم گیری و اتخاذ تصمیمات ضعیف و بی کیفیت، از دست دادنحافظه کوتاه مدتو بلند مدت، اختلالات فکری- شناختی، افزایش خطا، فراموشی و افزایشتوهم از پیامدهای شناختی فشار روانی است. (قلی پور، 1386: 280-282)

سوانح در محیط کار و خارج آن شکل رفتاری دیگری از تنیدگی است که گاهی می توان سرچشمه آن را در عوامل فشار روانی مرتبط با کار به دست آورد. برای مثال مسائل حل نشده در کار، اشتغال ذهنی یا انحراف ذهنی برای کارمندی که به طرف منزل رانندگی می کند به وجود آورد و موجب بروزحوادث رانندگیشود. بر طبق یک پیمایش جدید روی 750 کارگر بالای هجده سال، یک ششم آنان بقدری از همکار خود عصبانی شده بودند که دلشان می خواست او را کتک بزنند. بیشترین میزان خشم انباشته شده در کارکنان زیر سی و پنج سال و در مشاغل منشی گری، دفتری یا فروش گزارش شده است. مطالعات دانشگاه میشیگان درباره تنیدگی سازمانی، انواع هزینه های غیر مستقیم سوء مدیریت فشارهای روانی را برای سازمان نظیر روحیه پایین، عدم رضایت، قطع روابط و گسیختگی روابط کاری شناسایی کرده و رهنمودهایی برای شناسایی هزینه های تنیدگی سازمانی ارائه داده است. صاحب نظران تخمین می زنند که حدود 75 درصد کل ضررهای کار در نتیجه ی تنیدگی است. (رضائیان، 1387: 55-56)

چون دانشگاه ها سازمانهایی خدماتی بوده و متکی به دانش و توانمندی های منابع انسانی خود بوده و بر خلاف سازمانهای تولیدی به خطوط تولید و … متکی نیستند، اهمیت منابع انسانی در آنها بیش از دیگر سازمانها احساس می شود.دانشگاه امام صادقعلیه السلام نیز همانطور که در بیانیه رسالت آن آمده، بار اصلی تحقق رسالت خود را بر دوش اعضاء هیئت علمی و مدیران خود دانسته و در این راستا مشارکت دانشجویان و کارکنان اداری شایسته، کارآمد و سازگار با شرایط دانشگاه را ضروری می داند. (بیانیه رسالت دانشگاه امام صادق علیه السلام).

4-1- اهداف تحقیق

اهداف اصلی این تحقیق عبارتند از:

1- شناخت تیپ شخصیتی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}

2- اندازه گیری سطح تحلیل رفتگی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}

3- تأثیر تیپ شخصیتی بر تحلیل رفتگی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}

4- فراهم سازی بستر لازم برای سیاستگذاری های مناسب در زمینه منابع انسانی توسط مدیران در دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}

5-1- سوالات تحقیق

سوال اصلی تحقیق: آیا میان ویژگی های شخصیتی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}و تحلیل رفتگی آن ها رابطه معنادار وجود دارد؟

سوالات فرعی:

– آیا میان شخصیت برونگرا و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت توافق پذیر و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت دارای ثبات هیجانی و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت وظیفه شناس و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت مستقل و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت برونگرا و مسخ شخصیت کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت توافق پذیر و مسخ شخصیت کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت دارای ثبات هیجانی و مسخ شخصیت کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت وظیفه شناس و مسخ شخصیت کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت مستقل و مسخ شخصیت کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت برونگرا و کاهش کفایت شخصی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت توافق پذیر و کاهش کفایت شخصی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت دارای ثبات هیجانی و کاهش کفایت شخصی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت وظیفه شناس و کاهش کفایت شخصی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

– آیا میان شخصیت مستقل و کاهش کفایت شخصی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد؟

6-1- فرضیه های تحقیق

فرضیه اصلی تحقیق: بین ویژگی های شخصیتی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}و تحلیل رفتگی آن ها رابطه معنادار وجود دارد.

فرضیه های فرعی تحقیق:

1- بین شخصیت برونگرا و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد.

2- بین شخصیت توافق پذیر و فرسودگی هیجانی کارکنان دانشگاه امام صادق^{علیه السلام}رابطه معنادار وجود دارد.

به زبان دیگر نقطه­ی برجسته­ی این پایان­نامه، نگرش آن به پروژه­ی تاریخ علم می باشد. نتایج این پایان نامه می­تواند برای قرآن پژوهان در دانشگاه­ها و حوزه­های علمیه و نیز مراکزی که وجهه­ی همّتشان پیگیری تاریخ علم دانش­های گوناگون است، مفید باشد.

سوال های تحقیق:

1. نقش موالی در دگرگونی­های پیش آمده در تفسیر قرآن کریم، یکسره سودمند یا زیانمند نیست.

2. موالی از واسطه ­های مهم و پادرمیان­های انکارناپذیر در چرخش تفسیر از رویکرد اثری به رویکرد عقلی­اند.

3. ناآشنایی عمیق موالی با زبان عربی و دقت­ها و ظرافت­های آن، از نقاط ضعف تفسیر موالی است.

روش انجام تحقیق:

روش انجام این تحقیق مبتنی بر تحلیل محتوا پس از مراجعه به منابع و مصادر مناسب و فیش برداری از آنها و بهره ­مندی از کتابخانه­ های متعدد است.

فصل اول: بررسی چگونگی شکل­ گیریطبقه موالی

1-1- آشنایی با شبه جزیره عربستان

عربستان سرزمینی است که دین اسلام در آن جا ظهور کرده و پیامبر اسلام از آن جا برخاسته است، بدین جهت سزاوار است در آغاز بحث، موقعیت جغرافیایی و وضع دینی عرب را پیش از ظهور اسلام به اختصار شرح دهیم.

2-1- موقعیت جغرافیایی عربستان

عربستان شبه جزیره­ی بزرگی است به مساحت تقریباً سه میلیون کیلومتر مربع که در جنوب غربی آسیا واقع شده.[1]حدود این شبه جزیره از طرف شمال به بادیه الشام و از طرف مشرق به خلیج فارس و دریای عمان و از سمت جنوب به خلیج عدن و اقیانوس هند و از طرف مغرب به دریای سرخ محدود می­شود.[2] اگرچه از لحاظجغرافیای سیاسی، عربستان را امروز جزء قطعه آسیا محسوب می­دارند؛ ولی از نظر ساختمان طبیعی و جنس سکنه ونوع معیشت این شبه جزیره دنباله صحرای کبیر آفریقا است.[3] برخی از جغرافیدانان به اختصار آن را “جزیره” نامیده اند.[4]

به نوشته یاقوت حموی، چون اطراف آن را دریاها و رودخانه­ها در برگرفته است به این دلیل جزیره می گویند.[5]عبدالله بن عباس این شبه جزیره را به حجاز، تهامه، یمن، عروض، نجد تقسیم می­کند.[6] از لحاظ ریشه، نژاد و قوم عرب، غالب مورخان آن را خاستگاه سامی­ها می­دانند که این اقوام بعدها به دلیل خشکی و کم آب و علف بودن عربستان، به اطراف مهاجرت کردند،[7] در مورد قدمت اعراب برخی علمای اخبار آن را به عرب بائده، عاربه و مستعربه و از لحاظ نسب به قحطانی و عدنانی تقسیم نموده­اند.[8] از قرن­های پیش از میلاد تا پس از میلاد مسیح، حکومت­های متعدد در عربستان جنوبی وجود داشته­اندکه دامنه نفوذ آنها به سراسر شبه جزیره و خارج کشیده شد. مشهورترین حکومت­های آن که در سیاست، فرهنگ و اقتصاد شبه جزیره مؤثر بودند عبارتند از: حکومت مَعین، حضرموت، سبَئیان و حِمیریان بودند.

دولت­های شمالی عربستان نیز به دو دسته تقسیم می­شوند:

اولی؛ شامل دولت­های قدیمی نبط و تدمر که زاییده تجارت بودند.

دومی؛ شامل دولت­های متاخرتری از جمله(حیره)، غسان و کنده بودند که با مصالح سیاسی قدرت­های آن ایام پیوند داشتند.[9]

3-1- وضع دینی عرب ها

تاریخ از وضع دینی عرب­های جاهلیت اطلاعات کافی نمی­دهد همین قدر می­دانیم که در آن روزگار دین شایع و عمومی عرب­ها بت پرستی بوده است،[1]هر قبیله بت مخصوصی داشتند که از چوب یا فلز یا سنگ یا عاج می­ساختند وجمیع افراد آن قبیله به زیارت و پرستش آن می­رفتند.[2]دین مسیح نیز در بعضی نقاط عربستان پیروانی داشت از جمله در ناحیه شمال میان قبایل تغلب و غسان و قضاعه و در ناحیه جنوب در میان مردم یمن رواج داشت[3].

دین مسیح در آن زمان به چند فرقه تقسیم شده بود که دو فرقه از آن در جزیره العرب شایع بود، نسطوری در حیره، یعقوبی در شام و نجران بزرگترین مرکز مسیحیان به شمار می رفت. حنفیان نیز در میان عرب­ها وجود داشتند و مردم را به توحید دعوت می­کردند بعضی از عرب­ها افکار ثنوی را از مردم حیره که با ایرانیان تماس داشتند فراگرفته بودند و به یزدان و اهرمن قائل بودند. کیش صابئین یکی از ادیان بسیار قدیم در جنوب عربستان(یمن)بود، اساس دین آنها مبتنی بر پرستش اجرام سماوی و کواکب آسمانی و مخصوصا عبادت آفتاب است.[4]به عبارت دیگر آنها ستاره پرست و آتش پرست بودند.[5]شمار یهودیان در عربستان زیاد بود از معروفترین نقاط یهودی نشین یثرب بود که بعدها مدینه نامیده شد. همچنین در تیماء و فدک و خیبر نقاط یهودی­نشین پدید آمد.[6] اعراب به پرستیدن سنگ علاقه داشتند آنها سنگ ها را انصاب می نامیدند. همچنین تمثالهایی داشتنداز چوب و زر و سیم که اصنام یا اوثان گویند پرستش خدایان از حساب زندگانی دنیوی بوده است و در کارهای خود از جمله جنگ، سفر و … با آنها مشورت و استخاره می کردند. مذهب زرتشت و مانوی در عربستان در قبیله بنی تمیم نیز وجود داشت[7]. در چنین شرایطی بود که دین اسلام ظهور کرد و حضرت محمد(ص) به پیامبری برانگیخته شد.

4-1- حضرت محمد (ص) و توسعه جغرافیایی اسلام

آن حضرت در نهم ربیع الاول در سال معروف به عام الفیل( 20 اوریل 571م) به دنیا آمد.[1] و در سن چهل سالگی در شب دوشنبه هفدهم ماه رمضان وحی به او نازل شد.[2] پیامبر(ص) بعد از بعثت دائماً به نشر دعوت خود در مکه مشغول بود و پس از آن مردم مدینه را به اسلام می خواندند. زید بن حارثه از سوی پیامبر(ص) تعدادی از صنعتگران ایرانی را به مدینه دعوت کرد آنها در مدینه بودند و پیامبر(ص) هیچ گاه اسلام را بر آنها تحمیل نکرد آنان سرانجام داوطلبانه مسلمان شدند[3] و دین اسلام در مدینه انتشار یافت از آنجا که رسالت پیامبر یک رسالت جهانی و برای همه مردم دنیاست، و لذا بر پیامبر و یاران او بوده و هست که این وظیفه را تا به آخر و تا به هنگامی که قوت دارند ادامه دهند پیامبر(ص) از همان روزهای اول بعثت اعلام کرده بود که به­زودی رسالت او در همه­جا گسترده خواهد شد و گنج­های قیصری و کسرا به زیر سلطه اسلام در خواهد آمد. بعدها پیامبر دست به حرکت­های گسترده دیگری زد تا زمینه اولیه نفوذ اسلام را به خارج از جزیره العرب فراهم کند.

از جمله اقدامات پیامبر(ص) نامه های آن حضرت(ص) به ملوک پس از ماجرای حدیبیه بوده است. پیامبر برای نشر اسلام در خارج عربستان روش مسالمت را پیش گرفت و در سال 6 هجرت به پادشاهان و زمامداران عصر نامه نوشت آنها را به اسلام دعوت کرد و با هر یک از قاصدان خویش نامه­ای را به سوی هرقل امپراطور روم، کسرای ایران، نجاشی امیر حبشه، مقوقس فرماندار مصر، هوذه بن علی الحنفی امیر یمامه، حارث بن ابی شمر امیر غسانی[4]، منذر بن ساوی امیر بحرین[5] و نامه­ای برای اهل عمان و نامه دیگری برای پادشاهان حمیری حاکم در یمن فرستاد و آنها را به اسلام دعوت کرد.[6] اما هیچ یک از بزرگان و زمامداران بیرون عربستان به اسلام نگرویدند، فقط بعضی از آنها با فرستاده پیامبر رفتار نکو داشتند و جوابی مناسب به نامه او دادند. قیصر نامه رسول (ص) را جوابی نیکو باز داد ولی کسری نامه را پاره کرد و به فیروز دیلمی نامه نوشت و به او گفت که رسول را بگیرد و بکشد.[7]

پیامبر(ص) پیش از وفات سپاهی برای حمله به سرزمین شام فراهم آورده و اسامة بن زید را سالار آن کرده بود. اما هنگامی که سپاه اسامه بیرون مدینه مهیای حرکت بود پیامبر وفات یافت و حرکت سپاه به تأخیر افتاد[8].

[1]. ابراهیم حسن، حسن، پیشین، ج1، 1373 ، ص 69.

[2]. همان، ج1 ص 72.

[3].، افتخارزاده، گلدزیهر، محمود، رناث، اسلام در ایران- شعوبیه- نهضت مقاومت ملی ایران علیه امویان و عباسیان، ترجمه و تحقیق و تالیف محمود افتخارزاده، مترجمان محمود افتخارزاده- محمد حسن عضد دانلو، تهران: مولف، 1371، چ اول، ص37و 38.

[4]. ابراهیم حسن، حسن، پیشین، ج،1 ص174 ؛ جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام تا سال 40هجری، قم: ناشر موسسه در راه حق ، 1366، چ اول، ص217-219.

[5]. مظفر، محمد حسین، تاریخ شیعه، ترجمه محمد باقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1368، ص345.

[6]. بلاذری، فتوح البلدان، ص104.

[7]. خرگوشی، ابوسعید واعظ، شرف النبی، ترجمه نجم الدین محمود راوندی، تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران: انتشارات بابک، 1361، ص168.

[8]. ابراهیم حسن، حسن ، ج1، پیشین، 1373؛ قادری، حاتم، اندیشه سیاسی در اسلام و ایران، ص 17؛ طبری بی تا، ج3، ص226؛ جعفریان، رسول، پیشین، ص 226.

[1]. ابراهیم حسن، حسن، پیشین، 1373، ج1، ص62؛ فیاض، علی اکبر، تاریخ اسلام، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چ13، 1381، ص43.

1-3- پیشینه­ی تاریخی دیه………………………………………………………………… 29

1-3-1- دیه در میان ملل مختلف………………………………………………………… 30

1-3-2- دیه در شریعت های الهی………………………………………………………….. 33

1-3-3- دیه در اسلام……………………………………………………………………….. 34

1-4- مفهوم عضو داخلی……………………………………………………………………… 34

1-4-1- مفهوم عضو………………………………………………………………………….. 36

1-4-1-1- معنای لغوی عضو………………………………………………………………… 36

1-4-1-2- معنای اصطلاحی عضو………………………………………………….. 37

1-4-2- مفهوم جوف و جائفه……………………………………………………………. 37

1-4-2-1- معنای لغوی جوف و جائفه…………………………………………………. 38

1-4-2-2- معنای اصطلاحی جوف و جائفه…………………………………………… 40

1-4-3- تعریف عضو داخلی………………………………………………………………… 43

فصل دوم (اسباب و علل وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت)

2-1- اسباب وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت (نفس – کمتر از نفس)…………….. 46

2-1-1- قتل……………………………………………………………………………………. 46

2-1-2- جنایت بر کمتر از نفس………………………………………………………… 48

2-1-2-1- از بین بردن عین عضو…………………………………………………………. 49

2-1-2-2- از بین بردن منفعت عضو………………………………………………………. 63

2-1-2-3- شجاج…………………………………………………………………………….. 71

2-1-2-4- جراح………………………………………………………………………… 73

2-1-2-5- آنچه که جزو چهار قسم سابق به حساب نمی آید…………………… 74

2-2- علت وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت در جنایت بر کمتر از نفس………. 75

2-2-1- علت وجوب دیه ی مقدر (دیه ی کامل و ارش مقدر)……………………. 75

2-2-1-1- مذاهب اربعه………………………………………………………………… 75

2-2-1-2- امامیه………………………………………………………………………… 84

2-2-2- علت وجوب دیه ی غیر مقدر (حکومت)…………………………………….. 89

2-2-2-1- مذاهب اربعه………………………………………………………………….. 89

2-2-2-2- امامیه……………………………………………………………………………… 90

فصل سوم (دیدگاه فقهاءو دلایل آن ها درباره دیه ی اعضای داخلی و رویه ی حقوقی موجود در کشورهای اسلامی)

3-1- دیدگاه مذاهب اربعه و سبب اختلاف آن ها……………………………………. 92

3-1-1- دیدگاه مذاهب اربعه……………………………………………………………. 92

3-1-2- اسباب اختلاف…………………………………………………………………… 93

3-1-2-1- قیاس در مقدّرات شرعی……………………………………………………. 94

3-1-2-1-1- معنای مقدّر………………………………………………………………….. 94

3-1-2-1-2- معنای قیاس…………………………………………………………….. 94

3-1-2-1-3- حکم قیاس در مقدّرات شرعی…………………………………………. 95

3-1-2-1-3-1- مناقشه دلایل مانعین جریان قیاس در مقدرات………………… 97

3-1-2-2- دیه ی اعضایی که سالم بودن آن ها معلوم نیست و مشکوک است… 99

3-2- دیدگاه امامیه و سبب اختلاف…………………………………………………… 100

3-2-1 دیدگاه امامیه……………………………………………………………. 100

3-2-2- سبب اختلاف………………………………………………………………….. 100

3-2-3- اقوال امامیه و دلایل آن ها…………………………………………………… 101

3-3- جنایت بر جوف…………………………………………………………………… 103

3-3-1- حکم جراحت جائفه در حالت عمد و خطا……………………………. 103

3-3-2- صدمه به اعضای داخلی بر اثر جراحت جائفه…………………….. 104

3-4- دیه ی منافع مربوط به اعضای داخلی……………………………………… 105

3-5- دیه ی اعضا و منافعی که با وجود فقدان آن ها طول بقا قابل تصور نیست… 109

3-6- دیه ی عضو داخلی در قوانین کشورهای اسلامی…………………………….. 109

3-6-1- ایران…………………………………………………………………………….. 109

3-6-2- سایر کشورهای اسلامی………………………………………………………. 110

فصل چهارم (جمع بندی و نتیجه گیری)

4-1- جمع بندی و نتیجه گیری……………………………………………………… 112

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………….. 116

پیوست …………………………………………………………………………………. 128

چکیده:

دیه مالی است که به سبب قتل انسان معصوم یا جنایت بر اعضای او واجب می شود. دیه ی اعضا به اعتبار تعیین یا عدم تعیین آن از سوی شارع به مقدر و غیر مقدر تقسیم می گردد. دیه ی غیر مقدر حکومت نامیده می شود. در فقه اهل سنت مهمترین علت تعلق دیه ی مقدر به یک عضو این است که آن عضو دارای منفعت باشد و در فقه امامیهبرای ثبوت دیه ی مقدر برای یک عضو به روایات خاص یا عام از ائمه – علیهم السلام- استناد می شود.

مسئله ی دیه ی اعضای داخلی بدن در میان فقهای متقدم مطرح نبوده است و در نصوص فقهی، نصی در مورد چگونگی دیه ی عضو داخلی نمی توان یافت؛ ولی معاصرین تا حدودی این مسئله را مورد توجه قرار داده اند. فقهای معاصر در مورد این که آیا اعضای داخلی سبب وجوب دیه ی مقدر هستند یا حکومت با هم اختلاف نظر دارند.دیدگاه آن دسته از علمایی که معتقدند جنایت بر عضو داخلی سبب وجوب دیه ی مقدر است با مقتضای نصوص وارده در باب جنایت بر کمتر از نفس هماهنگ استزیرااثبات مقادیر شرعی که دیه ی اعضا از جمله آن می باشد، از طریق قیاس جایز است اگر شرایط قیاس که مهم ترین آن ها شناخت علت و تحقق وجود آن در فرع است، فراهم باشد. تفویت منفعت به طریق اولی در اعضای داخلی تحقق می یابد در نتیجه این اعضا به وجوب دیه ی مقدر در آن ها نسبت به اعضای ظاهری احق هستند. دیگر اینکه قاعده دیه ی اعضای زوج و فرد عام بوده و دلیلی دال بر انصراف این قاعده نسبت به اعضای داخلی وجود ندارد. در ماده ی 563 قانون مجازات جدید نیز، با توجه به همین قاعده برای اعضای داخلی بدن دیه ی کامل مقرر شده است.

مقدمه:

حمد و سپاس، فقط شایسته ی خداوندی است که آدمی را به گوهر عقل و خرد، و جامعه بشری را به زیور علم آراسته کرد و ما را بر شریعت پاک و جاودان اسلام قرار داد تا از بندگان صالح و شاکر او باشیم، و درود بی پایان بر فرستاده ی او محمّد مصطفی پرچمدار صلح و نجات و درود و سلام بر آل و اصحاب او و بر پویندگان راه او تا روز قیامت.

شریعت اسلام برای رعایت مصالح بندگان در معاش و معاد آمده است، در هر زمان و مکان هر چند شرایط یا طبیعت زندگی تغییر کند، روح تشریع با تغییرات زمان و مکان همراه می شود و مسائلی را که برای بشر رخ می دهد مطابق مصالح بندگان در سایه ی منهج شریعت، روشن می سازد. از مهم ترین مصالح بندگان که شریعت برای رعایت و حفظ آن آمده است، حفظ نفس است. خداوند متعال می فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِیِّهِ سُلْطَانًا فَلَا یُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ إِنَّهُ کَانَ مَنْصُورًا».[إسراء/ آیه 33] حفظ نفس از ضروریات خمس است که خداوند متعال به حفظ آن ها دستور داده است. از جمله احکامی که برای حفظ نفس یا بعضی از آن از هلاکت تشریع شده است، قصاص و دیات و ارش جنایات است.عمل به این احکام صیانت از نفس و عمل نکردن به آن موجب هلاکت نفس است. از این رو لازم است احکامی که در راستای حمایت از نفس انسان تشریع شده اند مورد توجه ویژه واقع شوند و مطابق با مقتضیات زمان تعدیل شوند.

بیان مسأله:

دیه از لحاظ لغوی مالی است که به عنوان بدل نفس مقتول، به ولی دم پرداخت می شود. در اصطلاح شرع مال واجبی است که به سبب جنایت بر شخص آزاده در نفس یا کمتر از آن پرداخت می­شود.

هدف و حكمت تشریع دیه، جبران خسارت و زیان وارده به خانواده ی مقتول و جلوگیری از كینه و نفرت و دشمنی احتمالی و حفظ خون انسان ها از پایمال شدن است. فقهای مذاهب اسلامی در مورد تعلق دیه به اعضای ظاهری و خارجی مانند دست، پا، بینی و گوش و غیره تقریباً اتفاق نظر دارند و این موضوع را در تألیفات فقهی خود در باب دیه مورد بررسی قرار داده اند، اما در مورد دیه ی اعضای داخلی بدن سخنی جامع و مورد توجه به میان نیاورده اند و وجه تمایز اعضای ظاهری با اعضای داخلی از لحاظ تعلق یا عدم تعلق دیه را به طور واضح روشن نساخته اند. منظور از عضو داخلی اعضایی است كه در داخل گلو، قفسه ی سینه، شكم، پهلو ها و لگن خاصره قرار دارد، نظیر نای، قلب، كلیه، طحال، روده ها و سایراعضا.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

با توجه به محدودیت های علمی و پزشكی كه در گذشته وجود داشت، فقهای پیشین تعریفی دقیق از اعضای داخلی و میزان كاركرد و منفعت آن ها در بدن نداشته اند و بدیهی است كه چنین مسئله ای به گونه­ای که امروزه مطرح است در آن زمان سوال برانگیز نبوده است، شاید بتوان گفت از جمله علل عدم تعرض فقهای متقدم به دیه­ی اعضای داخلی امور زیر بوده است:

1- در آن زمان جنایت بر اعضای داخلی که منجر به از بین رفتن کامل منفعت عضو یا جدا شدن آن شود، به ندرت روی می داد به دلیل سادگی وسایل نقلیه و کم بودن حوادث مرتبط با آن و عدم وجود مواد شیمیایی یا مواد تشعشعی که منجر به تلف شدن این اعضا شود.

2- در آن زمان به دلیل ضعف امکانات پزشکی،در صورت از بین رفتن این اعضا احتمال مرگ مجنی علیه زیاد بود در نتیجه دیه ی نفس واجب می شد.

3- حتی اگر تفویت یک عضو داخلی منجر به مرگ مجنی علیه نمی شد امکانات پزشکی آن زمان این امکان را به آن ها نمی داد تا به شکل قاطع نوع و میزان جنایت بر آن عضو را مشخص کنند تا در نتیجه برای آن دیه تعیین کنند.

اما، امروزه با توجه به پیشرفت­های چشم­گیر علم پزشكی، امكان شناسایی دقیق این اعضا و میزان كاركرد و نقش آن ها در حفظ حیات انسان فراهم شده­است، در نتیجه این ضرورت ایجاد می­شود كه به صورت دقیق تر و موشكافانه جنایات وارده نسبت به این اعضا مورد بررسی واقع شود و حكمی كه به موازین و اصول شرع و مقاصد شریعت نزدیك­تر است برای این اعضا صادر گردد؛ به ویژه که شیوه­ی زندگی انسان تغییر کرده و جنایت بر این اعضا بیشتر روی می­دهد.

اهداف تحقیق:

1- بررسی سیر تاریخی دیه.

2- تبیین مناط تعلق دیه به عضو.

3- تبیین وجوه افتراق و اشتراک اعضای داخلی و خارجی.

4- تبیین دیدگاه فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت و مذهب امامیه در این زمینه و بیان دلایل و مستندات آنان.

5- بررسی وضعیت حقوقی کشورهای اسلامی و رویه ی قضایی موجود در این زمینه و برخی دیگر از مباحث مربوطه از اهداف این پژوهش است.

سوالات تحقیق:

1- علت وضع دیه­ی مقدر و غیر مقدر (حکومت) چیست؟

8-1- قلمرو تحقیق.. 12

9-1- موانع ومحدودیتهای تحقیق.. 13

2- ادبیات و پیشینه تحقیق.. 16

مقدمه.. 16

1-2- تعاریف جهانی صنایع دستی.. 18

1-1-2- تعاریف هنرهای سنتی و صنایع دستی در ایران.. 19

2-1-2- مشخصات کلی صنایع دستی.. 20

3-1-2- ویژگی های صنایع دستی ایران.. 21

4-1-2- دسته بندی رشته های صنایع دستی ایران.. 21

5-1-2- نقش صنایع دستی در توسعه اقتصادی – اجتماعی جامعه.. 24

6-1-2- اثرات تولید صنایع دستی بر اقتصاد ملی.. 25

7-1-2- موقعیت جهانی صنایع دستی.. 30

8-1-2- موقعیت اقتصادی صنایع دستی در ایران.. 31

9-1-2- طبقه بندی صنایع دستی.. 34

10-1-2- مصرف کنندگان صنایع دستی.. 37

11-1-2- رفتار خرید صنایع دستی گردشگران.. 38

1-11-1-2- گونه شناسی خریداران.. 40

2-11-1-2- معیارهای انتخاب صنایع دستی توسط گردشگران.. 41

2-2- چارچوب کلان نظری.. 45

1-2-2-توسعه گردشگریو اثرات اقتصادی.. 45

1-1-2-2- اثرات اقتصادی توسعه گردشگری بر صنایع دستی.. 47

1-1-1-2-2- گردشگری و کارآفرینی.. 50

1-1-1-1-2-2- انواع کارآفرینی ها در گردشگری.. 51

2-1-1-1-2-2- تعریف SMEs. 53

3-1-1-1-2-2- گردشگری و کارآفرینی در صنایع دستی:.. 55

2-1-1-2-2- گردشگری و افزایش اشتغال.. 56

3-1-1-2-2- گردشگری و افزایش درآمد صنعتگران.. 58

3-2- مدل مفهومی تحقیق.. 60

4-2- پیشینه تحقیق.. 61

3- روش تحقیق.. 66

1-3- روش تحقیق.. 66

2-3- جامعه آماری.. 67

3-3- روش و تعداد نمونه. 67

4-3- روش نمونهگیری.. 67

5-3- روش گردآوری اطلاعات… 68

1-5-3- پرسشنامه پژوهش…. 68

6-3- روایی ابزار سنجش…. 70

7-3- پایایی ابزار سنجش…. 70

1-7-3- ضریب آلفای کرونباخ.. 71

8-3- مدل تحلیلی تحقیق.. 72

9-3 – سوالات تحقیق.. 73

10-3- روش تجزیه و تحلیل دادهها 73

4- تجزیه و تحلیل داده ها.. 76

مقدمه.. 76

1-4- تحلیل جمعیت شناختی و وضعیت شغلی پاسخ دهندگان.. 76

1-1-4- وضعیت جمعیت شناختی پاسخ دهندگان.. 76

1-1-1-4- جنس.. 76

2-1-1-4- تحصیلات.. 77

3-1-1-4- سن.. 78

4-1-1-4- وضعیت کارت صنعتگری.. 79

5-1-1-4- نوع کارت صنعتگری پاسخ دهندگان.. 80

6-1-1-4- میزان درآمد.. 81

7-1-1-4- رشته صنایع دستی.. 82

8-1-1-4- رشته صنایع دستی (بر اساس طبقه بندی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری).. 85

9-1-1-4- مشتریان صنایع دستی.. 87

10-1-1-4- میانگین نظرات به تفکیک گروه رشته های مختلف صنایع دستی 88

2-4- تحلیل داده ها.. 92

1-2-4- بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق.. 92

2-2-4- تجزیه و تحلیل سوالات تحقیق.. 93

1-2-2-4- تجزیه و تحلیل سوال اول.. 93

2-2-2-4- تجزیه و تحلیل سوال دوم.. 93

3-2-2-4- تجزیه و تحلیل سوال سوم.. 94

4-2-2-4- تجزیه و تحلیل سوال چهارم.. 95

3-2-4- تجزیه و تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی بر دیدگاه پاسخ دهندگان در خصوص تاثیر توسعه گردشگری بر اثرات اقتصادی.. 95

4-2-3-1- تجزیه و تحلیل تاثیر جنسیت پاسخ دهندگان بر دیدگاه آنان.. 95

5- نتیجه گیری و پیشنهادات… 100

مقدمه. 100

1-5- بررسی یافته های جمعیت شناختی و شغلی پاسخ دهندگان.. 100

2-5- جمع بندی یافته های تحقیق.. 104

3-5- نتیجه گیری نهایی و پیشنهادات… 107

4-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 111

منابع و ماخذ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I_VI

پیوست ها

پیوست 1(پرسشنامه پژوهش) . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .I_III

پیوست 2 (SPSS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .I_XII

فهرست جداول

جدول 1-2: آمار کل مجوزهای صادره طی سالهای 1386-1392 به تفکیک نوع مجوز. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

جدول 2-2: انواع مصرف کنندگان و مشتریان بر اساس طبقه بندی صنایع دستی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

جدول 1-3: ترتیب سوالات پرسشنامه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69

جدول 2-3: مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71

جدول 3-3: مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیرهای تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

جدول 4-3: مدل تحلیلی تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72

جدول 5-3: آزمون های مورد استفاده در پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

جدول 1-4: توزیع فراوانی مربوط به جنسیت پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

جدول 2-4: توزیع فراوانی مربوط به تحصیلات پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

جدول 3-4: توزیع فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

جدول 4-4: توزیع فراوانی مربوط به کارت صنعتگری پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 79

جدول 5-4: توزیع فراوانی مربوط به نوع کارت صنعتگری پاسخ دهندگان. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

جدول 6-4: توزیع فراوانی مربوط به میزان درآمد صنعتگران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

جدول 7-4: توزیع فراوانی مربوط به نوع رشته صنایع دستی پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

جدول8-4: توزیع فراوانی مربوط به نوع رشته صنایع دستی بر اساس طبقه بندی میراث فرهنگی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

جدول 9-4: تعداد کارت های صادره از سوی سازمان میراث فرهنگی به تفکیک گروه رشته. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

جدول 10-4: توزیع فراوانی مربوط به مشتریان صنایع دستی پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

جدول 11-4: میانگین امتیازات پاسخ دهندگان به تفکیک گروه رشته های مختلف صنایع دستی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

جدول 12-4: متوسط امتیازات پاسخ دهندگان بر حسب گروه رشته. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 91

جدول13-4: نتایج حاصل از آزمون کولموگروف اسمیرنف جهت بررسی نرمال بودن متغیرهای تحقیق. . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . 92

جدول 14-4: نتایج حاصل از آزمون تی استیودنت تک نمونه ای مربوط به سوال اول. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

جدول 15-4: نتایج حاصل از آزمون تی استیودنت تک نمونه ای مربوط به سوال دوم. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

جدول 16-4: نتایج حاصل از آزمون تی استیودنت تک نمونه ای مربوط به سوال سوم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .94

جدول 17-4: نتایج حاصل از آزمون تی استیودنت تک نمونه ای مربوط به سوال چهارم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

جدول 18-4: نتایج آزمون تی دو نمونه ای مستقل جهت بررسی تاثیر جنسیت بر دیدگاه پاسخ دهندگان . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

جدول 19-4: نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه جهت بررسی تاثیر تحصیلات بر دیدگاه پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . 96

جدول 20-4: نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه جهت بررسی تاثیر سن بر دیدگاه پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . 97

فهرست نمودارها

نمودار 1-4: توزیع درصد فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

نمودار 2-4: توزیع درصد فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

نمودار 3-4: توزیع درصد فراوانی سن پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

نمودار 4-4: توزیع درصد فراوانی کارت صنعتگری پاسخ هندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

نمودار 5-4: توزیع درصد فراوانی نوع کارت صنعتگری پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

نمودار 6-4: توزیع درصد فراوانی میزان درآمد پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

نمودار 7-4: توزیع درصد فراوانی رشته صنایع دستی پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

نمودار 8-4: توزیع درصد فراوانی گروه رشته صنایع دستی پاسخ دهندگان بر اساس طبقه بندی میراث فرهنگی. . . . . . . . . . . . . . . .87

نمودار 9-4: توزیع درصد فراوانی مشتریان صنایع دستی پاسخ دهندگان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

فهرست اشکال

شکل 1-1: مدل مفهومی تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

شکل 2-1: مراحل انجام پژوهش به تفضیل. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

شکل 1-2: مدل مفهومی تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61

شکل 2-3: خلاصه مراحل تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
فصل اول :

طرح و کلیات تحقیق

1- کلیات تحقیق

مقدمه

بنابر اعلام “سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل” (UNWTO)، به رغم بی ثباتیهای اقتصادی، آمار گردشگران بین المللی برای نخستین بار در سال 2012 از مرز یک میلیارد نفر عبور کرده است. با توجه به این رشد چشمگیر و اهمیت اقتصادی ، گردشگری ابزاری کارآمد برای دستیابی به توسعه ی اقتصادی و اجتماعی در مناطق مقصد به شمار می رود. یکی از صنایعی که گردشگری می تواند بر آن اثرگذار باشد بخش صنایع دستی است.تولید این محصولات به منظور فروش به بازار گردشگران می تواند اثرات اقتصادی گوناگونی در این بخش داشته باشد.

ایران به عنوان کشوری که با متنوع ترین محصولات صنایع دستی سرآمد کشورهای جهان در این زمینه است از وضعیت مناسبی در این بخش برخوردار نیست .با توجه به وضعیت نامناسب بخش صنایع دستی ایران و همچنین اثرات اقتصادی که توسعه گردشگری می تواند بر این بخش داشته باشد و ارتباط متقابل صنایع دستی و گردشگری این تحقیق در نظر دارد به بررسی اثرات اقتصادی توسعه گردشگری بر شکوفایی صنایع دستی ایران بپردازد. در این فصل به بیان کلیات تحقیق پیش رو پرداخته خواهد شد.

1-1 – بیان مسئله

صنایع دستی تبلور عینی فرهنگ و مظاهر هنری و از نوع هنرهای كاربردی و مردمی به حساب می آید و از آنجا كه هر فراورده دستی بازگوكننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی محل تولید خود است، می تواند عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن و همچنین عاملی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی محسوب شود. اغلب محصولات صنایع دستی از فناوری‏های ساده و مواد خام محلی در دسترس استفاده می كند. تولید صنایع دستی به مقدار کمی سرمایه گذاری در مقایسه با محصولات صنعتی نیاز دارد و تولید کننده جدید با موانع ورود كمتری مواجه است. تولید صنایع دستی می تواند در خانه یا در مراکز منطقه ای واقع شده در مناطق روستایی انجام شود و افراد برای كار كردن نیازی به نقل مكان به مناطق بزرگتر شهری ندارند. برای تولید صنایع دستی، بیشتر از منابع داخلی استفاده می شود، كه می توان نیروی كار، مواد اولیه و ابزاركار را به عنوان منابع نام برد كه نزدیك به90 درصد این تولید را فراهم می كنند (یاوری،1389).