2-3-1- راه های دسترسی به منطقه مورد مطالعه

برای رفتن به شهرستان آبدانان باید از جاده دره شهر – آبدانان عبورکرد. شهرستان آبدانان در فاصله 876 کیلومتری تهران و 164 کیلومتری شهر ایلام واقع شده است. از شهر ایلام و مرکز استان بعد از طی مسافتی حدود 130 الی 140 کیلومتر به طرف جنوب استان به شهرستان دره شهر رسیده و بعد از طی مسافت 35 کیلومتر می­توان به شهرستان آبدانان رسید. راه­های دسترسی به محل این برش در شکل ‏1‑4 نشان داده شده است (برگرفته از اداره كل راه و ترابری استان ایلام، www.ilamroad.ir).

3-3-1- تغییراتتوپوگرافیاستان

تغییرات توپوگرافی استان ایلام نسبتاً درخور توجه است. نقاط مرتفع و كوهستانی نظیر كبیركوه سرد­سیراند درحالی­که در مناطق كم ارتفاع غرب و جنوب غرب استان كه دشت های گرمسیری مهران، دهلران و دشت عباس می­باشند به لحاظ ارتفاع كم (300متر) هوا نسبتاً گرم است. از جمله ویژگی های آب و هوای استان بادهای خشك و سوزان عربستان است كه در تابستان بخش جنوب غربی استان را تحت تأثیر قرار می دهد (پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور، www.ngdir.ir).

4-3-1- وضعیت بیابان وپوشش گیاهیدر استان

بیش از 7/1 میلیون هكتار از اراضی استان ایلام پوشیده از جنگل ها و مراتع سرسبز است كه از این مقدار 500 هزار هكتار آن جنگل و مراتع مشجر می باشد. گونه­های درختی متفاوتی از قبیل بلوط، بنه، ارجن، گردو و … در این استان وجود دارد. پوشش گیاهی استان بستگی به شرایط آب و هوای آن دارد، در ارتفاعات كبیر كوه به لحاظ دریافت نزولات فراوان جوی مراتع غنی و پوشش گیاهی از نوع معتدله و سردسیر است ولی در كوه دینار درختچه ­های بلوط و سایر گیاهان از نوع معتدله گرمسیر است (پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور، www.ngdir.ir).

5-3-1- جغرافیای طبیعی و اقلیم استان

ناهمواری های استان ایلام از رسوبات دوران اول تا چهارم زمین­شناسی به یادگار مانده اند؛ ولی شکل­گیری آن ها عموماً به دوران دوم و سوم زمین­شناسی مربوط است. شمال و شمال شرقی استان ایلام کوهستانی و نواحی مغرب و جنوب غربی آن را اراضی پست و کم ارتفاع تشکیل داده اند و از نظر اقلیمی استان به سه منطقه تقسیم می شود که عبارتند از:

– مناطق میانی که دارای آب و هوای معتدل است .

– مناطق کوهستانی با ارتفاع بیشتر از 2 هزار متر در ناحیه شمال و شمال شرقی که دارای آب و هوای سردسیر با زمستانی طولانی است.

– مناطق جلگه­ای غرب و جنوب غربی که دارای آب و هوای گرمسیری است. (پایگاه ملی داده­های علوم زمین کشور، www.ngdir.ir).

6-3-1- درجه حرارت و میزان بارندگی شهرستان آبدانان

آب و هوای استان ایلام به سبب تأثیر پذیری از عوامل گوناگونی چون عرض جغرافیایی (زاویه تابش آفتاب)، ارتفاع امتداد رشته کوه های زاگرس ، فاصله از بیابان های عراق و عربستان و بادهای محلی و ناحیه­ای، از تنوع زیادی برخوردار است به گونه­ای که آن را استانی چهار فصل دانسته اند، و تفاوت دما در مناطق مختلف آن گاه به 30 درجه و بیشتر از آن می رسد (پایگاه ملی داده­های علوم زمین کشور، www.ngdir.ir).

شهرستان آبدانان دارای آب و هوای معتدل است. بیش ترین درجه حرارت در مركز این شهرستان؛ تابستان ها 40 درجه بالای صفر و کم ترین آن در زمستان ها به 8 درجه زیر صفر می رسد. در استان ایلام میانگین بارش سالانه در شمال و شمال شرقی 700 میلی­متر و در نواحی پست جنوبی 250 میلی­متر است. میزان بارندگی سالیانه آبدانان به طور متوسط به 300 میلی متر می رسد. همچنین این شهرستان دارایمعادن نفتو گوگرد و چشمه های آبگرم است (سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 1385).

2-5-8 فسفات……………………………………….. 16

2-6 استفاده از بی­مهرگان درشت کفزی جهت بررسی وضعیت کیفی آب رودخانه­ها 16

2-7 شاخص­های تنوع……………………………………….. 19

2-7-1 شاخص تنوع شانون- وینر…………………………. 20

2-7-2 شاخص تنوع سیپمسون…………………………….. 20

2-7-3 شاخص تنوع مارگالف…………………………….. 21

2-7-4 غنای آرایه­ها…………………………………. 21

2-8 شاخص­های زیستی………………………………………. 21

2-8-1 شاخص زیستی BMWP……………………………… 22

2-9 سابقه و اهمیت تحقیق در جهان………………………….. 24

2-10 سابقه و اهمیت تحقیق در ایران………………………… 26

2-11 معرفی رودخانه­ی زاینده رود…………………………… 27

2-12 معرفی دریاچه­ی سد زاینده رود…………………………. 27

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1 انتخاب ایستگاه­های نمونه برداری……………………….. 29

3-2 روش نمونه برداری……………………………………. 31

3-2-1 نمونه برداری از آب……………………………. 31

3-2-2 نمونه برداری از کفزیان رودخانه…………………. 31

3-3 اندازه گیری فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب……………… 31

3-4 شناسایی نمونه­های بی­مهرگان کفزی ………………………. 32

3-5 تحلیل داده­ها ………………………………………. 32

3-5-1 محاسبه­ی شاخص­های غنا و تنوع درشت بی­مهرگان کفزی……. 32

3-5-2 شاخص­های زیستی BMWP و ASPT……………………… 32

3-5-3 بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی داده­ها…………. 32

3-5-4 بررسی همبستگی بین داده­ها………………………. 33

فصلچهارم:نتایج و بحث

4-1 بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای کیفی آب رودخانه 34

4-1-1 دمای آب……………………………………… 34

4-1-2 اکسیژن محلول…………………………………. 36

4-1-3 BOD₅………………………………………… 36

4-1-4 COD…………………………………………. 38

4-1-5 نیترات………………………………………. 38

4-1-6 pH………………………………………….. 39

4-1-7 هدایت الکتریکی……………………………….. 40

4-1-8 فسفات……………………………………….. 41

4-2 بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی شاخص­های غنا و تنوع درشت بی­مهرگان کفزی 42

4-2-1 تعداد خانواده………………………………… 42

4-2-2 شاخص تنوع شانون………………………………. 44

4-2-3 شاخص تنوع مارگالف…………………………….. 45

4-2-4 شاخص تنوع سیمپسون…………………………….. 4۵

4-3 بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی شاخص­های زیستی…………. 46

4-3-1 شاخص BMWP…………………………………… 46

4-3-2 شاخص ASPT……………………………………. 47

4-4 همبستگی بین داده­ها………………………………….. 48

4-4-1 همبستگی بین پارامترهای کیفی آب رودخانه………….. 48

4-4-2 همبستگی بین پارامترهای کیفی آب و شاخص­های محاسبه شده. 48

4-4-3 همبستگی بین شاخص­های محاسبه شده…………………. 49

فصلپنجم:بحثونتیجه­گیری

5-1 نتیجه گیری…………………………………………. 52

5-2 پیشنهادات………………………………………….. 54

منابع………………………………………………… 55

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل 3-1 موقیت ایستگاه­های نمونه برداری…………………….. 30

شکل 3-2 نمونه­ای از نمودار باکس- ویسکرپلات………………….. 33

شکل4-1 تغییرات دمای آب رودخانه در ایستگاه­های مورد مطالعه در فصول مختلف 35

شکل4-2 تغییرات میزان اکسیژن محلول آب رودخانه در ایستگاه­های مورد مطالعه در فصول مختلف ………………………………………………… 36

شکل 4-3 تغییرات میزان BOD₅درماه­های مختلف …………………. 37

شکل 4-4 تغییرات میزان BOD₅در ایستگاه­های نمونه برداری ………. 37

شکل 4-5 تغییرات COD در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال 38

شکل 4-6 تغییرات نیترات در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال 39

شکل 4-7 تغییراتpHدر ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال . 40

شکل 4-8 تغییرات هدایت الکتریکی در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال 41

شکل 4-9 تغییرات فسفات در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال 41

شکل 4-10 روند تغییرات تعداد خانواده­های بی­مهرگان درشت کفزی در ایستگاه­های نمونه برداری ……………………………………………….. 43

شکل 4-11 درصد فراوانی راسته­های Ephemeroptera و Trichoptera در ایستگاه­های نمونه برداری 44

شکل 4-12 نسبت نمونه­های حساس بی مهرگان کفزی به شیرونومیده در ایستگاه­های نمونه برداری …………………………………………………….. 44

شکل 4-13 تغییرات شاخص تنوع شانون در ایستگاه­های نمونه برداری … 45

شکل 4-14 تغییرات شاخص تنوع مارگالف در ایستگاه­های نمونه برداری . 45

شکل 4-15 تغییرات شاخص تنوع سیمپسون در ایستگاه­های نمونه برداری . 46

شکل 4-16 تغییرات شاخص زیستی BMWP در ایستگاه­های نمونه برداری .. 47

شکل 4-17 تغییرات شاخص ASPT در ایستگاه­های نمونه برداری ……… 48

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول2-1 طبقه بندی کیفیت آب بر اساس شاخص شانون- وینر ……….. 20

جدول2-2 طبقه بندی کیفی آب بر اساس امتیاز کلی شاخصBMWP ……… 23

جدول 2-3 گروه بندی بر اساس ASPT………………………….. 23

جدول 3-1 موقعیت جغرافیایی ایستگاه­های نمونه برداری …………. 30

جدول 4-1 ضرایب همبستگی پیرسون بین پارامترهای کیفی آب ………. 49

جدول 4-2 ضرایب همبستگی پیرسون بین شاخص­های محاسبه شده و پارامترهای کیفی آب 50

جدول 4-3 ضرایب همبستگی پیرسون بین شاخص­های محاسبه شده ………. 51

فهرست پیوست­ها

عنوان صفحه

پیوست۱

جدول 1-1 استاندارد خروجی فاضلاب­ها ………………………… 60

جدول 1-2 استاندارد کمیسیون اروپایی برای آب­های مورد استفاده در تولید آب­های آشامیدنی …………………………………………………….. 62

پیوست2

جدول 2-1 آمار ماهیانه ی دبی ایستگاه های هیدرومتریسازمان آب منطقه ایدر زمان نمونه برداری ………………………………………………. 64

جدول 2-2 آمار دبی ایستگاه های هیدرومتری سازمان آب منطقه ای در زمان نمونه برداری 64

شکل 2-1 نمودار بارندگی ماهیانه در ایستگاههواشناسیکوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری ……………………………………………… 65

شکل 2-2 نمودار بارندگی ماهیانه در ایستگاه هواشناسی سامان در استان چهارمحال و بختیاری ……………………………………………… 65

پیوست3

جدول 3-1 امتیازهای هر خانواده در سیستم BMWP ……………… 66

جدول 3-2 معرفی گونه­های شناسایی شده در ایستگاه­های نمونه برداری . 69

جدول3-3 تراکم و فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 22 تیرماه 1392 70

جدول 3-4 تراکم و فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 2 شهریور ماه 1392 71

جدول 3-5 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 20 مهر ماه ۱۳۹۲ 72

جدول 3-6 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 5 آذر ماه 1392 73

جدول 3-7 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 20 دی ماه ۱۳۹۲ 74

جدول 3-8 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 3 اسفند 1392 75

جدول 3-9 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 23 فروردین 1393 76

جدول 3-10 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 10 خرداد 1393 77

کربنه……………………………………………………………………………14

1-4- اهمیت نیتروژن برای گیاهان……………………………………………………………………………………………………………………15

1-4-1 نقش نیتروژن در رشد گیاه……………………………………………………………………………………………………16

1-4-2 اثر عناصر غذایی بر راندمان مصرف کود………………………………………………………………………………..18

عنوان صفحه

1-5 پساب یا فاضلاب………………………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-5-1 پیشینه مصرف پساب ها و فاضلاب ها…………………………………………………………………………………..20

1-5-2 ویژگی پساب ها و فاضلاب ها………………………………………………………………………………………………..20

1-5-2-1 خصوصیات فیزیکی……………………………………………………………………………………………….20

1-5-2-2 خصوصیات شیمیایی و بیولوژیکی………………………………………………………………………..20

1-5-3 ترکیب فاضلاب……………………………………………………………………………………………………………………….21

1-5-4 انواع فاضلاب…………………………………………………………………………………………………………………………..21

1-5-5 کاربرد پساب در آبیاری و رعایت استاندارد های بین المللی…………………………………………………22

1-5-6 آبیاری گیاهان باپساب فاضلابخانگی…………………………………………………………………………………22

1-5-7 آبیاری سورگوم با پساب فاضلاب…………………………………………………………………………………………..24

1-5-8 آبیاری با پساب و تأثیر آن بر خاک……………………………………………………………………………………….24

1-5-9 اثرات آبیاری با پساب بر عملکرد گیاه……………………………………………………………………………………25

1-6 فلزات سنگین………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

1-6-1 تعریف و رده بندی………………………………………………………………………………………………………………….25

1-6-2 آرسنیک………………………………………………………………………………………………………………………………….26

1-6-3 جیوه……………………………………………………………………………………………………………………………………….26

1-6-4 سرب……………………………………………………………………………………………………………………………………….27

1-6-5 کادمیوم…………………………………………………………………………………………………………………………………..27

1-6-6 نیکل………………………………………………………………………………………………………………………………………..28

1-6-7 منابع فلزات سنگین در خاک…………………………………………………………………………………………………29

1-7 گیاه پالایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..30

1-7-1 تاریخچه………………………………………………………………………………………………………………………………….31

عنوان صفحه

1-7-2 مزایا و معایب گیاه پالایی فلزات سنگین……………………………………………………………………………….32

1-7-3 گیاهان پالایش کننده…………………………………………………………………………………………………………….32

1-7-4 تیره های گیاهی و انباشت فلزات…………………………………………………………………………………………..33

1-7-5 کاربرد گیاهان بیش انباشتگر در گیاه پالایی…………………………………………………………………………33

1-7-6 مصرف تولیدات گیاه پالایی……………………………………………………………………………………………………34

1-7-7 آینده گیاه پالایی …………………………………………………………………………………………………………………..34

1-8 اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………35

فصل دوم : مواد و روش­ها

2-1 عملیات مزرعه ای……………………………………………………………………………………………………………………………………….36

2-2 مراحل تصفیه فاضلاب…………………………………………………………………………………………………………………………………36

2-3 مراحل برداشت و اندازه گیری پارامتر های رشد………………………………………………………………………………………..38

2-4 انجام آزمایشات جهت بررسی فلزات سنگین……………………………………………………………………………………………..39

2-4-1 انجام آزمایشات جهت بررسی فلزات سنگین نمونه گیاهی…………………………………………………………….39

2-4-2 انجام آزمایشات جهت بررسی فلزات سنگین نمونه خاک……………………………………………………………….39

2-5 انجام آزمایشات جهت بررسی کلی فرم کل و مدفوعی………………………………………………………………………………40

2-5-1 انجام آزمایشات جهت بررسی کلی فرم های موجود در نمونه خاک و گیاه…………………………………..40

2-5-2 ساخت بافر فسفات…………………………………………………………………………………………………………………………..41

2-5-3 انجام آزمایش MPN یا روش تخمیر لوله ای…………………………………………………………………………………..41

2-5-3-1 آزمایش احتمالی………………………………………………………………………………………………………………..41

2-5-3-2 آزمایش تأییدی………………………………………………………………………………………………………………….42

2-5-3-3 آزمایش تکمیلی…………………………………………………………………………………………………………………43

عنوان صفحه

2-5-4 رنگ آمیزی گرم……………………………………………………………………………………………………………………………….43

2-5-4-1 روش رنگ آمیزی گرم……………………………………………………………………………………………………….43

فصل سوم : نتایج

3-1 پارامتر های رشد گیاه…………………………………………………………………………………………………………………………………45

3-1-1 بیوماس……………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-1-2 قطر ساقه………………………………………………………………………………………………………………………………………….47

3-1-3 ارتفاع ساقه……………………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-1-4 درصد قند…………………………………………………………………………………………………………………………………………52

3-1-5 حجم شربت ساقه…………………………………………………………………………………………………………………………….55

3-1-6 اتانول…………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

3-2 نتایج مربوط به مقادیر فلزات سنگین در خاک و گیاه……………………………………………………………………………….60

3-2-1 نتایج مربوط به مقادیر فلزات سنگین موجود درخاک قبل از کشت و حاک بعد از برداشت…………60

3-2-1-1 کادمیوم، سرب و نیکل………………………………………………………………………………………………………60

3-2-2 نتایج مربوط به مقادیر فلزات سنگین موجود در گیاه…………………………………………………………………….63

3-2-2-1 دانه……………………………………………………………………………………………………………………………………..63

3-2-2-2 ساقه……………………………………………………………………………………………………………………………………65

3-2-2-3 برگ…………………………………………………………………………………………………………………………………….67

3-3 نتایج مربوط به تعداد باکتری های کلی فرم کل موجود در گیاه سورگوم…………………………………………………69

3-3-1 نتایج مربوط به تعداد احتمالی کلی فرم کل در آزمایشMPN در گیاه سورگوم……………………………69

3-3-1-1 گیاهان ضدعفونی سطحی شده ………………………………………………………………………………………..69

3-3-1-2 گیاهان ضدعفونی سطحی نشده ………………………………………………………………………………………71

عنوان صفحه

3-3-2 نتایج مربوط به تعداد تأییدی کلی فرم مدفوعی در آزمایشMPN در گیاه سورگوم……………………..76

3-3-2-1 گیاهان ضدعفونی سطحی شده ………………………………………………………………………………………..76

3-3-2-2 گیاهان ضدعفونی سطحی شده ………………………………………………………………………………………..79

3-3-3 نتایج مربوط به مرحله تکمیلی آزمایشMPN کلی فرم در گیاه سورگوم………………………………………83

3-4 نتایج مربوط به تعداد باکتری های کلی فرم کل در خاک های کشت سورگوم………………………………………..84

3-4-1 نتایج مربوط به تعداد احتمالی کلی فرم کل در آزمایشMPN در خاک آزمایش………………………….84

3-4-2 نتایج مربوط به تعداد تأییدی کلی فرم مدفوعی در آزمایشMPN در خاک آزمایش……………………86

3-4-3 نتایج مربوط به مرحله تکمیلی آزمایشMPN در خاک آزمایش……………………………………………………87

فصل چهارم : بحث و نتیجه گیری

4-1 بررسی پارامتر های رشد در اثر تیمار های مختلف کود ازت…………………………………………………………………….89

4-2 بررسی پارامتر های رشد در اثر آبیاری با فاضلاب……………………………………………………………………………………..91

4-3 بررسی پارامتر های رشد در اثر همزمان کود اوره و فاضلاب…………………………………………………………………….91

4-4 میزان فلزات سنگین در خاک و قسمت های مختلف گیاه در اثر آبیاری با فاضلاب………………………………..92

4-4-1 غلظت کادمیوم در خاک و گیاه……………………………………………………………………………………………………….93

4-4-2 غلظت سرب در خاک و گیاه……………………………………………………………………………………………………………93

4-4-3 غلظت نیکل در خاک و گیاه……………………………………………………………………………………………………………94

4-5 بررسی میزان کلی فرم کل و مدفوعی در گیاه در اثر آبیاری با فاضلاب……………………………………………………96

4-6 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..99

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….100

فهرست شکل­ها

عنوان صفحه

شکل 3-1 اثر کود اوره بر بیوماس سورگوم شیرین……………………………………………………………………………………………46

شکل 3 -2 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر بیوماس سورگوم شیرین……………………………………………..47

شکل 3-3 اثر کود اوره بر قطر ساقه سورگوم شیرین………………………………………………………………………………………..49

شکل 3 -4 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر قطر سورگوم شیرین………………………………………………….. 50

شکل 3-5 اثر کود اوره بر ارتفاع ساقه سورگوم شیرین……………………………………………………………………………………..51

شکل 3 -6 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر ارتفاع سورگوم شیرین…………………………………………………52

شکل 3-7 اثر کود اوره بر قند ساقه سورگوم شیرین…………………………………………………………………………………………54

شکل 3 -8 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر قند ساقه سورگوم شیرین……………………………………………55

شکل 3-9 اثر کود اوره بر حجم شربت ساقه سورگوم

شیرین……………………………………………………………………………56

شکل 3 -10 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر حجم شربت سورگوم شیرین……………………………………57

شکل 3-11 اثر کود اوره براتانول ساقه سورگوم شیرین…………………………………………………………………………………….59

شکل 3 -12 اثرمتقابل کود اوره و کیفیت آب آبیاری بر اتانول ساقه سورگوم شیرین……………………………………..60

شکل 3 -13 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در خاک کشت گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..62

شکل 3 -14 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در قسمت دانه گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

شکل 3 -15 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در قسمت ساقه گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..66

شکل 3 -16 مقایسه میانگین مقادیر فلزات سنگین در قسمت برگ گیاهان سورگوم تحت دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

شکل 3 -17 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی شدند)……………………………………..71

عنوان صفحه

شکل 3 -18 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی نشدند)…………………………………….74

شکل 3 -19 مقایسه تعدادباکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های ساقه خشک شده و مغز ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری………………………………………………………………………………………..76

شکل 3 -20 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی شدند)………………………..78

شکل 3 -21 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های برگ، ساقه و دانه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری( وقتی که نمونه ها ضدعفونی سطحی نشدند)………………………81

شکل 3 -22 مقایسه تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های ساقه خشک شده و مغز ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………………………………………………83

شکل3-23 تصاویر مربوط به کلی فرم های موجود در ساقه خشک شده و برگ ضدعفونی نشده…………………..84

شکل3-24 تصویر مربوط به کلی فرم ها درنمونه های ساقه خشک شده و برگ ضدعفونی نشده…………………..84

شکل 3 -25 مقایسه مجموع تعداد باکتری های کلی فرم کل در 100 میلی لیتر نمونه های خاک تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….85

شکل 3 -26 مقایسه مجموع تعداد باکتری های کلی فرم مدفوعی در 100 میلی لیتر نمونه های خاک تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………………………………………………………………………………………………………..87

شکل3-27 تصاویر مربوط به کلی فرم های موجود در خاک آبیاری شده با فاضلاب خام و فاضلاب تصفیه شده………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

شکل3-28 تصویر مربوط به کلی فرم ها در نمونه های خاک آبیاری شده با فاضلاب……………………………………..88

فهرست جدول

عنوان صفحه

جدول 1-1 مقایسه نیشکر، چغندرقند و سورگوم شیرین در ایران………………………………………………………………………2

جدول 1-2 میزان سطح زیرکشت و تولید سورگوم در برخی کشورهای جهان در سال 1998………………………….4

جدول 1-3 میزان سطح زیرکشت و تولید سورگوم در برخی استان های کشور در سال 1387………………………..5

جدول 1-4 رده بندی گیاه سورگوم………………………………………………………………………………………………………………………6

جدول 1-5 فراوانی جنس های باکتریایی شناسایی شده میان کلی فرم کل و مدفوعی از کاهو و اسفناج………23

جدول 1-6 طیف غلظت های خاک و راهنمای قانونی برای برخی فلزات سمی……………………………………………….30

جدول 1-7 عوامل مؤثر بر قابلیت دسترسی زیستی فلزات………………………………………………………………………………..33

جدول 2-1 خصوصیات کمی و کیفی خاک مورد استفاده در این آزمایش……………………………………………………….37

جدول 2-2 میانگین تعداد باکتریE.coliو pH در آب و پساب های استفاده شده در تیمارها………………………38

جدول 2-3 خصوصیات کیفی و کمی در سه نوع آب مورد استفاده در آبیاری…………………………………………………38

جدول 3-1 تجزیه واریانس بیوماس گیاه……………………………………………………………………………………………………………45

جدول 3-2 مقایسه بیوماس سورگوم شیرین تحت اثردو كیفیت آب آبیاری…………………………………………………….46

جدول 3-3 تجزیه واریانس قطر ساقه گیاه…………………………………………………………………………………………………………48

جدول 3-4 مقایسه قطر ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری………………………………………………..48

جدول 3-5 تجزیه واریانس ارتفاع ساقه گیاه……………………………………………………………………………………………………..50

جدول 3-6 مقایسه ارتفاع ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………………..51

جدول 3-7 تجزیه واریانس درصد قند ساقه گیاه………………………………………………………………………………………………53

جدول 3-8 مقایسه درصد قند ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری……………………………………..53

جدول 3-9 تجزیه واریانس حجم شربت ساقه……………………………………………………………………………………………………55

جدول 3-10 مقایسه حجم شربت ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری………………………………..56

عنوان صفحه

جدول 3-11 تجزیه واریانس اتانول گیاه…………………………………………………………………………………………………………….58

جدول 3-12 مقایسه اتانول ساقه سورگوم شیرین تحت اثر دو کیفیت آب آبیاری…………………………………………..58

جدول 3-13 تحلیل واریانس کادمیوم در خاک قبل از کشت و خاک بعد از برداشت سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..61

جدول 3-14 تحلیل واریانس سرب موجود در خاک قبل از کشت و خاک بعد از برداشت سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………61

جدول 3-15 تحلیل واریانس نیکل موجود در خاک قبل از کشت و خاک بعد از برداشت سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………………………………………………………………………………………………………………………………………62

جدول 3-16 تحلیل واریانس میزان عنصر کادمیوم در دانه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………….63

جدول 3-17 تحلیل واریانس میزان عنصر سرب در دانه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………63

جدول 3-18 تحلیل واریانس میزان عنصر نیکل در دانه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………………64

جدول 3-19 تحلیل واریانس میزان عنصر کادمیوم در ساقه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………..65

جدول 3-20 تحلیل واریانس میزان عنصر سرب در ساقه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………….65

جدول 3-21 تحلیل واریانس میزان عنصر نیکل در ساقه گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………….66

جدول 3-22 تحلیل واریانس میزان عنصر کادمیوم در برگ گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری………………..67

جدول 3-23 تحلیل واریانس میزان عنصر سرب در برگ گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری…………………….67

جدول 3-24 تحلیل واریانس میزان عنصر نیکل در برگ گیاه سورگوم تحت دو کیفیت آبیاری……………………..68

جدول 3-25 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در دانه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….69

جدول 3-26 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در ساقه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

جدول 3-27 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در برگ گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….70

عنوان صفحه

جدول 3-28 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در برگ گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….72

جدول 3-29 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در ساقه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….72

جدول 3-30 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در دانه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….73

جدول 3-31 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در ساقه گیاه (خشک شده در آون)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..74

جدول 3-32 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل موجود در مغز ساقه گیاهان…………………………..75

جدول 3-33 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در دانه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

جدول 3-34 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در ساقه گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….77

جدول 3-35 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در برگ گیاه (همراه با ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….78

جدول 3-36 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در دانه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….79

جدول 3-37 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در ساقه گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

جدول 3-38 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در برگ گیاه (بدون ضدعفونی سطحی)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

جدول 3-39 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در ساقه گیاه (خشک شده در آون)……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..82

جدول 3-40 تحلیل واریانس میزان کلی فرم مدفوعی موجود در مغز ساقه گیاهان………………………………………..82

جدول 3-41 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم کل در خاک بعد از برداشت و خاک قبل از کشت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

جدول 3-42 تحلیل واریانس میزان باکتری های کلی فرم مدفوعی در خاک بعد از برداشت و خاک قبل از کشت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

1-1- مقدمه

در حال حاضر با جمعیت رو به رشد، روند کاهشی زمین های زراعی و افزایش تقاضا برای غذا و سوخت های زیستی، جهان نمی­تواند با گسترش شمار سطوح برداشت نیازهای جمعیت رو به رشد را تأمین کند(Wurth, 2003). استفاده از ژنتیک برایبهبود بهره وریمحصول، ترویج حفاظت و مدیریت خاک و استفاده ازمحصولات کشاورزی پر بازده ضروری است. بر اساس پیش بینی­ها تا سال ۲۰۳0 میلادی، با رشد جمعیت جهان، نه تنها تقاضا برای مواد غذایی 50 درصد بیشتر می شود، بلکه بحران انرژی نیز مزید بر علت خواهد شد. از این رو برای برون رفت از این دو مشکل مشترک راه حل های واحد و متفکرانه ای را باید در نظر گرفت. بهترین راه برای توسعه سوخت های زیستی به کارگیری اراضی بایر است هر چند که برای تأمین نیازهای اساسی سوخت های زیستی منابع متعدد گیاهی وجود دارد، اما با این وجود برای هر کشوری که زمینه و پتانسیل خاص خود را داشته باشد می توان به گونه ای این موضوع حیاتی را در نظر گرفت(Wurth, 2003). لذا گیاهان به عنوان مهم‏ترین منابع تجدید پذیرو اولین منبع تأمین کننده مواد غذایی برای بشر و دیگر جانوران بوده و به عنوان حلقه اول زنجیره غذایی مورد توجه می­باشند. با توجه به کمبود منابع، انتخاب گونه‏هایی با نیازهای حداقلی برای رشد و بازده بالا در تولید یکی از ضروریات ادامه زندگی می‏باشد (خدابنده ، 1366). ایران از نظر وضعیت اقلیمی جزء کشورهای خشک جهان است که البته روی کمربند خشکی جهان قرار دارد، در 80 سال گذشته جمعیت ایران هفت برابر شده است توسعه جمعیت، توسعه صنعت و کشاورزی و شهرنشینی را در پی دارد بنابراین ما به مرز بحران آبی نزدیک می شویم. یا تدبیر و ارتقاء دانش کشاورزی و آشنایی با گونه های گیاهی کم نیاز و مقاوم به خشکی می توان از این اراضی به نحو احسنت بهره مند شد وگوشه­ای از نیازهای غذایی و سوختی جامعه را تأمین کرد؛ از آنجایی که وسعت زیادی از مساحت کشور ایران را بیابان و اراضی کم آب در برگرفته است لذا استفاده از منابعی چون نیشکر و چغندر‏قند که منابع اصلی تولید شکر در اغلب نقاط جهان هستند، برای چنین اقلیمی مناسب نیست ( جدول1- 1). پس برای استفاده از ظرفیت‏های اراضی قابل کشت کشورمان بایستی به دنبال یافتن گیاهی باشیم که قابلیت رشد در شرایط گرم و خشک را داشته باشد و بدین طریق از هدر­ رفت منابع ملی نظیر آب و غیره جلوگیری کنیم. سورگوم شیرین[1] گیاهی مقاوم به شرایط آب و هوایی گرم و خشک است، لذا می‏تواند جایگزین مناسبی برای چغندر‏قند و نیشکر در کشور باشد (احمد پور، 1384). تحقیقات نشان می‏دهد که گیاه مذکور با مصرف آب کم‏تر نسبت به ذرت و نیشکر و پتانسیل بالاتر تولید نسبت به سایر گیاهان 4 کربنه، گزینه مناسبی برای حل چالش‏های موجود می‏باشد (Gnansounouetal., 2005).

جدول ‏1‑1مقایسه نیشکر، چغندرقند و سورگوم شیرین در ایران به عنوان منابع اصلی تولید شکر(Almodareset al., 2008)

ی نوشته‌ها

1-1- مقدمه 9
1-2- هدف و انگیزه 10
1-3- تعریف مسئله 11
1-4- ساختار مطالب پایان­نامه 12
1-5- جمع­بندی و نتیجه­گیری 12
فصل 2- مروری بر ادبیات تحقیق و مبانی نظری 16
2-1- سرویسهای وب 16
2-1-1- Simple Object Access Protocol (SOAP) 18
2-1-2- WSDL (Web Service Description Language) 20
2-1-3- UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) 22
2-1-4- RESTful (Representational State Transfer) 23
2-1-5- مقایسه SOAP و RESTfull 24
2-1-6- کشف سرویس مبتنی بر DNS 26
2-2- جمع­بندی و نتیجه­گیری 29
فصل 3- پیشینه پژوهشی 33
3-1- کلاسه­بندی سرویس­ها مبتنی بر داده­کاوی 33
3-1-1- تشکیل بردار خصوصیت­ها 34
3-1-2- اعمال روش­های کلاسه­بندی داده­کاوی 34
3-2- استفاده از تکنیک­های یادگیری ماشین 35
3-2-1- نمونه­هایی از کارهای پژوهشی پیشین 36
3-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 38
فصل 4- ارائه روش پشنهادی 41
4-1- کشف سرویس­ها 41
4-2- کلاسه­بندی سرویس­ها 43
4-2-1- Feature Mining 44
4-2-2- Tokenization 44
4-2-3- Stemming 44
4-2-4- Stop List 45
4-2-5- معرفی WordNet Ontology 45
4-2-6- معرفی eXtended WordNet Domains 45
4-2-7- روش کلاسه­بندی ارائه شده 46
4-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 47
فصل 5- پیاده­سازی 50
5-1- مرور کلی پیاده­سازی از دیدگاه مورد استفاده 50
5-1-1- مورد استفاده ثبت دامنه مورد نظر کاربر 51
5-1-2- مورد استفاده مشاهده لیست دامنه­های مورد نظر برنامه­های کاربردی 52
5-1-3- مورد استفاده مشاهده لیست سرویس­های هر دامنه 53
5-1-4- مورد استفاده ثبت دامنه مورد نظر نرم­افزار گوشی 54
5-1-5- دریافت لیست سرویسهای مرتبط با یک دامنه توسط نرم­افزارهای کاربردی 55
5-2- ساختار بسته­ها 55
5-2-1- ساختار کلاس­های بسته Activity 57
5-2-2- ساختار کلاس­های بسته­های Broadcast Receiver و Service 59
5-2-3- ساختار کلاس­های بسته Business Component 61
5-2-4- ساختار کلاس­های بسته Classification 62
5-2-5- ساختار کلاس­های بسته Content Provider 65
5-2-6- ساختار کلاس­های بسته Data Source 67
5-2-7- ساختار کلاس­های بسته Discovery 70
5-2-8- ساختار کلاس­های بسته Entity 71
5-2-9- ساختار کلاس­های بسته ServiceDirectory 73
5-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 74
فصل 6- ارزیابی روش پیشنهادی 78
6-1- مجموعه­داده 78
6-2- اجرای روش پیشنهادی 79
6-2-1- بررسی دقت روش پیشنهادی 80
6-2-2- مشخصات محیط اجرا 80
6-2-3- بررسی زمان اجرای روش پیشنهادی 80
6-2-4- میزان حافظه مصرفی روش پیشنهادی 81
6-3- اجرای روش مبتنی بر SVM 82
6-3-1- فاز آموزش 83
6-3-2- فاز تست 84
6-3-3- بررسی دقت روش مبتنی بر SVM 84

6-3-4- بررسی زمان اجرای روش مبتنی بر SVM 85
6-3-1- میزان حافظه مصرفی روش مبتنی بر SVM 85
6-4- ارزیابی و مقایسه روش پیشنهادی 86
6-4-1- مقایسه دقت 86
6-4-2- مشاهدات متناظر 87
6-4-3- مقایسه زمان اجرا 88
6-4-4- مقایسه حافظه مصرفی 89
6-4-5- تحلیل نتایج 90
6-5- جمع­بندی و نتیجه­گیری 92
فصل 7- بحث و نتیجه گیری 96
7-1- کشف سرویس­ها 96
7-2- کلاسه­بندی سرویس­ها 97
7-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 98
فصل 8- پیشنهادها و فرصت های پژوهشی آینده 102
8-1- جمع­بندی و نتیجه­گیری 104

فهرست شکل ها
عنوانصفحه
شکل ‏2‑1- معماری سرویس­های وب 18
شکل ‏2‑2- تفاوت نسخه­های WSDL نسخه 1.1 و نسخه 2.0 21
شکل ‏4‑1- فرآیند کلاسه­بندی سرویس­های وب 43
شکل ‏5‑1-نمودار موردهای استفاده 51
شکل ‏5‑2- نمای دامنه­های مورد نظر کاربر 52
شکل ‏5‑3-نمایی اصلی برنامه 54
شکل ‏5‑4- نمودار بسته­ها 56
شکل ‏5‑5- نمودار کلاس­های بسته Activity 58
شکل ‏5‑6- نمودار کلاس بسته­های Broadcast Receiver و Service 60
شکل ‏5‑7- نمودار کلاس بسته Business Component و وابستگی­ها 62
شکل ‏5‑8- نمودار کلاس بسته Classification 64
شکل ‏5‑9- نمودار کلاس بسته Content Provider 66
شکل ‏5‑10-نمودار کلاس بسته Data Source 68
شکل ‏5‑11- کلاس Service 69
شکل ‏5‑12- نمودار کلاس بسته Discovery و بسته­های وابسته 71
شکل ‏5‑13- نمودار کلاس بسته Entity 73
شکل ‏5‑14- نمودار کلاس بسته Directory 74
شکل ‏6‑1- بردار نمونه یک سرویس در روش متنی بر SVM 83
شکل ‏6‑2- نمودار مقایسه دقت روش­ها 87
فهرست جدول ها
عنوانصفحه
جدول ‏3‑1- جدول مقایسه دقت کلاسه­بندی برای انواع بردارها و روش­ها 35
جدول ‏6‑1- بررسی دقت روش پیشنهادی 80
جدول ‏6‑2- مشخصات گوشی که به عنوان محیط اجرا استفاده شده 80
جدول ‏6‑3- زمانی اجرای روش پیشنهادی 81
جدول ‏6‑4- حافظه مصرفی روش پیشنهادی 82
جدول ‏6‑5- بررسی دقت روش مبتنی بر SVM 84
جدول ‏6‑6- زمانی اجرای روش مبتنی بر SVM 85
جدول ‏6‑7- حافظه مصرفی روش مبتنی بر SVM 85
جدول ‏6‑8- مقایسه دقت روش­­ها 86
جدول ‏6‑9- بازه­های اطمینان مختلف به ازای سطوح اطمینان مختلف برای زمان اجرا 89
جدول ‏6‑10- بازه­های اطمینان مختلف به ازای سطوح اطمینان مختلف برای حافظه مصرفی 90

1-1- مقدمه

چالش می­کشد.از این رو همیشه مورد تأکید ناقدان و ادیبان قرار گرفته است.بویژه شاعران عراق و ایران، با توجه به نابسامانی­های شرایط سیاسی و اجتماعی این دو کشور در طی150سال اخیر، بدان توجه درخوری داشته­اند.جمیل صدقی زهاوی(1863-1936م)وملك الشعرای بهار(1884-1954م)به علت زندگی در چنین دوره­ای از زبان رسای طنز برای نقد وضع سیاسی و اجتماعی بهره بردهاند.بررسی گفتمان در اشعار طنز این دو شاعر نشان می­دهد که آنها هم از لحاظ معنایی و هم از لحاظ زبانی وجوه مشترک بسیاری با هم دارند؛تجارب تلخ سیاسی و اجتماعی از جمله استعمار و استثمار مردم، ظلم و ستم عاملان سیاسی، سطحینگری، باورها و سنت­های خرافی، فقر، کاهلی، نادانی، ناآگاهی و حقوق زنان مهمترین ابعاد مشترک آنها در بعد معنایی است.همچنین آندو شاعر در مبارزه با ادبیات سنتی و تشویق به ساختارشکنی ادبی بویژه در بعد محتوا و زبان، تجانس فراوانی با هم دارند.به نظر می­رسد که این مشابهت­ها ناشی از بافت اجتماعی و سیاسی یکسان و آشنایی دیرینۀ آنها با یکدیگر باشد.

کلید واژه­ها:ملك الشعرای بهار، جمیل صدقی زهاوی، گفتمان شعری، طنز ادبی، ادبیات تطبیقی.

فصل اول

طرح پژوهشی

1. 1 مقدمه. 3

2.1. بیان مسأله. 6

3.1. سابقه و ضرورت پژوهش… 7

4.1. اهداف پژوهش… 8

5.1. فرضیات.. 8

6.1. روش تحقیق.. 8

فصل دوم

ادبیات تطبیقی، گفتمان و طنز

2.1. ادبیات تطبیقی.. 11

1.1.2. مفهوم ادبیات تطبیقی.. 11

2.1.2. مكتب فرانسه. 12

3.1.2. مكتب آمریكا 14

4.1.2. جریان های نو در ادبیات تطبیقی.. 14

5.1.2. گرایش های جدید مكتب فرانسه. 15

6.1.2. اهداف ادبیات تطبیقی.. 16

2.2. گفتمان. 18

1.2.2. مفهوم گفتمان و گفتمان كاوی.. 18

2.2.2. اركان گفتمان. 19

3.2. طنز. 20

1.3.2. زمینه اصلی رواج طنز. 22

2.3.2. هدف طنز. 23

2.3.2. انواع طنز. 24

4.3.2. شیوه های طنز. 26

فصل سوم

بافت برون متنی گفتمان در اشعار طنز بهار و زهاوی
1.3. موقعیت سیاسی زهاوی.. 32

3.1.1. انقلاب دهۀ بیست.. 34

2.3. اوضاع اجتماعی عراق. 36

3.3. موقعیت سیاسی بهار. 38

3.3.1. مشروطه (١٢٨۵ – ١٢٩٩هـ.ش) 38

2.3.3. حکومت پهلوی.. 40

4.3. اوضاع اجتماعی ایران. 41

5.3. گذری بر زندگی و اندیشه های دو شاعر. 43

1.5.3. زهاوی.. 43

45

2.5.3. بهار. 52

6.3. آشنایی زهاوی و بهار. 58

7.3. شعر دوره معاصر در عراق و ایران. 60

فصل چهارم

بافت متنی گفتمان در اشعار طنز بهار و زهاوی
1.4. تحلیل موضوعی.. 66

1.1.4. طنز سیاسی.. 66

2.1.4. طنز اجتماعی.. 80

4.2.1.4. مبارزه با باورها و سنت های خرافی.. 88

2.4. تحلیل هنری.. 107

1.2.4. زبان. 107

114

118

2.2.4. موسیقی.. 123

3.2.4. تصویرگری.. 135

4.2.4. بینامتنی.. 139

3.4. قصیدۀ نکیر و منکر. 146

فصل پنجم

نتایج پژوهش
1.5. یافته های پژوهش… 153
5.2. المخلص… 156

فهرست منابع 159

مقدمه

 

السلام و الصلاة علی محمدٍ خاتم النبیین و آله الطییبین و الطاهرین

 

ادبیات تطبیقی به عنوان اندیشه­ای نو راه­كارهایی را برای مطالعه تجانس وتقابل فرهنگی ملت­ها از جمله ادبیات پیش روی ما نهاده است.این علم جدید در پی آن است که مشترکات فرهنگی ملت­هارا بیابد و آنگاه براساس این مشترکات آنها را به هم پیوند زند. دو ملت فارس و عرب، از قرون گذشته با هم تعاملات فرهنگی بسیار داشته­اند. این تعاملات در كشورهای هم مرز، همچون عراق و ایران بیشتر به چشم می­خورد. این دو کشور دادوستدهای بسیاری در زمینه­های مختلف فرهنگی،اقتصادی و حتی سیاسی داشته­اند كه در دهه­های اخیر،بویژه در دوران مشروطه­خواهی، گسترش بیشتری یافته است.

هر دو کشور در زمان حیات زهاوی (1279-1354ه.ق =1863- 1936م) و بهار (1263-1330ه.ش = 1884-1954م) تحت سلطۀ مستبدان عثمانی و قاجاری بودند، که باعث گسترش جنبش­های آزادی­طلبانه گردید. از سوی دیگر عقب­ماندگی­های اجتماعی و فرهنگی بر مشکلات سیاسی ­افزود. بنابراین جای شگفتی نیست که اکثر شاعران در این دوره به ادبیات رآلیستی توجه داشته و مسائل روز را در شعر خود منعکس می­کردند. بهار و زهاوی همچون اکثر شاعران هم عصر خود، به عنوان شاعرانی متعهد و معناگرا، با نگاهی موشكافانه به نابرابری­ها وناهنجاری­های جامعه، سعی در اصلاح مفاسد اجتماعی و تقویت مصالح مردمی داشتند. از سوی دیگر استبداد و خفقان سیاسی اجازۀ انتشار حقایق را آن­چنان که بود، نمی­داد؛ بنابراین به طنز سیاسی و اجتماعی، که مسائل را در لفافه بیان می­کند، روی آوردند. بنابراین شرایط اجتماعی و سیاسی (عناصر غیر زبانی) یکی از دلایل اصلی شباهت درون­مایۀ اشعار طنز این دو شاعر است. از سوی دیگر شرایط فرهنگی یکسان که به سوی ایجاد تغییرات اساسی در ادبیات می­رفت، عناصر زبانی (زبان، موسیقی، تصویرپردازی) هر دو شاعر را شبیه هم کرده است. در کنار این مسائل، دوستی و رابطۀ دو شاعر و دادوستدهای دو کشور بر احتمال تاثیرپذیری آندو از یکدیگر، می­افزاید. بر این اساس می­توان گفت که برخی اشعار طنز سیاسی و اجتماعی آنها -چه در عناصر زبانی و چه در محتوا- از همدیگر متاثر هست.

این پژوهش از پنج فصل تشکیل شده است؛ در فصل اول کلیات پژوهش و مسائل مربوط به موضوع مورد نظر بیان می­گردد. در فصل دوم به بیان مبانی نظری می­پردازد. در این فصل ابتدا ادبیات تطبیقی با تمامی رویکردهای آن از جمله رویکرد جدید فرانسه، (که پژوهش تحت تأثیر آن است) بررسی شده و اهداف اصلی ادبیات تطبیقی را بیان کرده است. در بخش دوم این فصل به گفتمان وتحلیل گفتمانبه عنوان روش کاربرد زبان در ادبیات مورد توجه قرار گرفته است. این نظریه شامل دو رکن بافت برون متنی و بافت درون­متنی می­شود. در بافت برون متنی تاثیر شرایط اجتماعی و سیاسی بر ادبیات و شعر بررسی می­گردد و در بافت درون متنی عناصر زبانی از جمله تصویرپردازی، موسیقی و زبان با اشکال کاربردی آن همچون مجاز و حقیقت، در تولیدات ادبی مدنظر قرار گرفته می­شود. بخش آخر مربوط به طنز به عنوان شاخه­ای از ادبیات انتقادی است که در آن اهداف، انواع و شیوه­های طنز توضیح داده خواهد شد.

فصل سوم بافت برون متنی بهار و زهاوی و تأثیری که بر شعر طنز آنها داشته است، بررسی می­گردد. این فصل شامل موقعیت سیاسی و اجتماعی شاعران است که مشروطه را به عنوان نقطۀ عطفی در دوران زندگی آنها معرفی می­کند. همچنین سرگذشت و دیدگاه­های آنها را به همراه انواع نوشته­ها و سروده­هایشان بررسی کرده و در پایان به دوستی و روابطی که آندو با هم داشتند، اشاره می­کند. فصل بعد شامل بافت درون­متنی اشعار طنز زهاوی و بهار است، که اشعار طنز سیاسی و اجتماعی را از دو بعد موضوعی و هنری(زبانی) تحلیل می­کند. در قسمت موضوعی، محتوای­ اساسی شعر شاعران، یعنی سیاست و اجتماع را با استناد به اشعار طنز آنها، براساس شیوه­های مختلف طنز مورد کنکاش قرار داده است. در بخش دوم از لحاظ هنری و زیبایی­شناسی به اشعار طنز زهاوی و بهار می­پردازد. در این بخش عناصر زبانی اشعار آنها را در اقسام مختلف از جمله زبان، موسیقی، تصویرپردازی و تناص بررسی کرده و شباهت­های زبانی را با توجه به اشعار آنها بیان می­کند. در پایان هم قصیدۀ «نکیر و منکر» بهار به عنوان ترجمۀ منظوم ابیات ابتدایی «ثورة فی الجحیم» با تکیه بر ابیات اصلی زهاوی منعکس گردیده است. در فصل آخر یافته­های پژوهش بیان می­شود.

در این پژوهش سعی برآن است که شرایط سیاسی و اجتماعی دوران بهار و زهاوی و اشعار طنز آنها مورد بررسی قرار گرفته و شباهت­ها و تجانسات آنها بیان گردد. همچنین سعی شده در بررسی اشعار و شخصیت­ها و حوادث جانب اعتدال رعایت گردد و حق مطلب انعکاس داده شود. البته از آنجا که منابع مورد نیاز بسیار محدود و دسترسی به آنها در برخی موارد دشوار می­نمود، نگارنده خود اذعان دارد که این پژوهش خالی از ایراد و اشکال نیست و جای بسی خوشحالیست که با انتقادهای سازنده آنها هم رفع گردد. امید آنکه این تلاش هرچند ناچیز راه­گشای دانش­پژوهان قرار بگیرد.