General Agreement on Trade in Services

GATS

موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت

General Agreement on Trade & Tariffs

GATT

مدل سیاست گذاری و برنامه ریزی دریایی

Maritime Policy & Planning Model

MPPM

روش سناریو

Scenario Approach

SA

واحد بیست فوتی کانتینر

Twenty foot Eqivalent unit

TEU

توسعه بنادر و کشتیرانی منطقه ای

Regional Shipping & Port Development

RSPD

کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل

United Nation Conference on Trade and Development

UNCTAD

چکیده

در این تحقیق سناریوهایآینده نگاریترافیك كانتینری بندر شهید رجایی به منظور تحلیل ظرفیت آن بندرجهت جذب و انتقال بخشی از تقاضاهای بالقوه آن بندر در سال 1404 مورد پژوهش قرار گرفته است. در این تحقیق، به كمك بررسی روندها و رویدادهای صورت گرفته در حوزه های اقتصاد، تجارت و حمل و نقل دریایی،تحولات كشتیرانی، بندر و پسكرانه جهت انتقال بخشی از كانتینرهای عبوری از این بندرتحت پنج سناریو مطرح گردیده است. سناریوی آینده نگاری ترافیك كانتینری بندر شهید رجایی به وسیله روش سناریو كه برای تصویرسازی آینده در شرایط عدم اطمینان به كار می رود، وضعیت آینده های قابل تصور را بر اساس سه تم اصلی شامل؛ جغرافیایی، فنی و اقتصادی بسط داده شده است. نتایج حاصله از طرح سناریوهای مطرح شده نشان می دهد كه كل تقاضای كانتینرهای بندر شهید رجایی بر مبنای مدل عمومی تعریف شده در سال 1404 تحت پنج سناریو خوشبینانه، خوشبینانه-میانه، میانه، میانه – بدبینانه و بدبینانه به ترتیب برابر با 43830470، 17511835، 7218285، 4453726 و 3062277 تی ای یو خواهد بود و از سویی دیگر تعدادگنتری كرین ها، ترانستینرها، کشنده ها، تعداد اسکله ها و اراضی پسکرانه ها در صورت بروز برخی از سناریوهای مطرح شده، پاسخگوی تقاضاهای ترافیك كانتینری آن بندر در سال 1404 نمی باشد.

فهرست مطالب

 

فصل اول : كلیات……………………………………………………………………………………………………….1

1-1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….1

2-1بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………2

1-3 اهمیت،ضرورت و كاربرد نتایج………………………………………………………………………………….3

1-4 اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………..4

1-5 فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………..5

1-6 قلمرو زمانی و مكانی تحقیق……………………………………………………………………………………5

1-7 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………6

1-7-1 روش گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………6

1-7-2 روش تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………….6

1-8 ساختارتحقیق…………………………………………………………………………………………………….6

1-9 نوآوری تحقیق……………………………………………………………………………………………………7

1-10 استفاده كنندگان نتایج تحقیق………………………………………………………………………………7

فصل دوم : پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………8

2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………..8

2-2 بررسی پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………….9

2-2-1 مطالعات انجام شده در زمینه عملیات ترمینال كانتینری با استفاده از روشهای مختلف………9

2-2-2 كاربرد سناریو در سایر بخشها………………………………………………………………………..11

2-2-3 كاربرد روش سناریو در حمل و نقل…………………………………………………………………12

2-3 نوآوری در تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….13

فصل سوم: روندها و رویدادهای حوزه اقتصاد بین الملل، ایران و تحولات حوزه كشتیرانی و …………………..14

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………….14

3-2 بررسی و تحلیل وضعیت اقتصادی جهان و ایران………………………………………………………..15

3-2-1 توسعه كسب و كار به منظور رفاه بشر………………………………………………………………16

3-2-2 نگاهی بهسازمان تجارت جهانی…………………………………………………………………….16

3-2-3 جهانی شدن و اقتصاد جهانی………………………………………………………………………..16

3-2-4 ابزارهای جهانی شدن…………………………………………………………………………………17

3-2-4-1 تجارت بین الملل…………………………………………………………………………………..17

3-2-4-2 بین المللی شدن تولید…………………………………………………………………………….18

3-2-5 چشم انداز اقتصاد ایران……………………………………………………………………………….18

3-3 تحولات كشتیرانی، بندر و پسكرانه………………………………………………………………………..19

3-3-1 تحولات حمل و نقل بین المللی دریایی……………………………………………………………19

3-3-1-1 مسیرهای حمل و نقل شرق-غرب………………………………………………………………21

3-3-1-2 مسیرهای حمل و نقل تركیبی شرق-غرب ……………………………………………………22

3-3-2 حمل و نقل كانتینری…………………………………………………………………………………22

3-3-2-1 ویژگیهای یک بندر کانتینری…………………………………………………………………..23

3-3-3 تحولات حوزه كشتیرانی…………………………………………………………………………….23

3-3-3-1 شكل گیری نظام همكاری جدید در قالب اتحادهای استراتژیك…………………………..24

3-3-3-2 از ادغام تا اتحاد ……………………………………………………………………………………………………………….24

3-3-3-3 مزایای اتحادهای استراتژیك……………………………………………………………………25

3-3-3-4 مدیریت زنجیره عرضه به عنوان اصلی ترین عامل یكپارچگی نظام حمل و نقل………25

3-3-3-5 اتحاد استراتژیك و صنعت كشتیرانی…………………………………………………………26

3-3-3-6 اتحادها در كشتیرانی كانتینری: مروری بر ادبیات…………………………………………..28

3-3-3-7 كانتینریزاسیون وتاثیرات آن بر بنادر و كشتیرانی…………………………………………..28

3-3-3-8 چالش های بنادر در تحولات حوزه كشتیرانی……………………………………………….29

3-3-4 تحولات بندری………………………………………………………………………………………30

3-3-4-1 رقابت در بنادر………………………………………………………………………………….30

3-3-4-2 تغییرات تكنولوژی دریایی……………………………………………………………………..30

3-3-4-3 سلسله مراتب بنادر………………………………………………………………………………………………………31

3-3-5 چشم انداز ترمینال كانتینری بندر شهید رجایی……………………………………………..32

3-3-6 نقش بنادر خشک درتوسعه پسکرانه به عنوان راهكاری جهت بهبود عملکرد بنادر……….32

3-3-6-1 بنادر خشک در ایران………………………………………………………………………….33

فصل چهارم : روش سناریو……………………………………………………………………………………..34

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………….34

4-2 برنامهریزی آینده………………………………………………………………………………………34

4-2-1 پیش بینی………………………………………………………………………………………..35

4-2-2 ضعفهای پیش بینی……………………………………………………………………………36

4-3 برنامه ریزی و تحلیل تحت شرایط عدم اطمینان………………………………………………..36

4-4 سناریو چیست؟………………………………………………………………………………..37

4-4-1 تعاریف و ویژگی های سناریو…………………………………………………………………37

4-4-2 عناصر سناریو……………………………………………………………………………………38

4-4-3 انسجام درونی سناریو………………………………………………………………………..39

4-4-4 بعد زمانی سناریو……………………………………………………………………………..40

4-4-5 روشهای سناریوسازی………………………………………………………………………..40

4-4-6 كاربرد سناریو: فرمول بندی استراتژی……………………………………………………..41

4-5 ویژگیهای عمومی موضوع مورد مطالعه…………………………………………………………42

4-6 صورت كلی سناریوی ترافیك كانتینری بندر شهید رجایی در افق 1404 ……………..43

4-7 عوامل موثر بر سناریوی ترافیك كانتینری بندر شهید رجایی……………………………….43

فصل پنجم : مدل سازی، تحلیل و ارزیابی سناریوها…………………………………………………………………….44

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………….44

5-2 برآورد تجارت كانتینری جهان و ایران در سال 2025 ……………………………………..44

5-2-1 پروژه MPPM……………………………………………………………………………..45

5-2-2 پروژه RSPD……………………………………………………………………………….46

5-2-3 تعریف مدل عمومی تعیین كانتینری بندر شهید رجایی در افق 1404……………48

5-9: مقایسه رشد GDP ایران و جهان در سال های 2010-1992………………………56

5-3 تم جغرافیایی……………………………………………………………………………………..58

5-4 تم فنی ………………………………………………………………………………………………………………………….60

5-4-1 تحلیل ظرفیت…………………………………………………………………………….62

5-4-1-1 محاسبه ظرفیت مورد نیاز بر مبنای تقاضای بالقوه……………………………………..64

5-5 تم اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………….69

5-5-1 تخمین هزینه های زیرساختی یك ترمینال كانتینری جدید……………………..71

5-6 خلاصه و نتیجه گیری…………………………………………………………………………74

فصل ششم: بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………….75

6-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………75

6-2 ضعف های اصلی سناریو بر مبنای هر تم…………………………………………………76

6-3 یافته های تحقیق……………………………………………………………………………..77

6-4 نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………….78

6- 5 محدودیتها…………………………………………………………………………………………..79

6-6 پیشنهادات……………………………………………………………………………………79

منابع و مراجع……………………………………………………………………………………..80

مراجع فارسی……………………………………………………………………………………..80

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………82

: برآورد تجهیزات مورد نیاز در سال 1404………………………………….86

: تخمین هزینه تامین تجهیزات عملیات کانتینری……………………………………92

فهرستاشکال

 

شکل3-1: مدل مفهومی عملكرد بنادر و كشتیرانی ها در اقتصاد جهانی…………………………………………..15

شکل 3-2: نقش بنادر هاب و اسپاك در زنجیره توزیع جهانی……………………………………………………..20

شکل3-3: مسیرهای تجارت شرق-غرب……………………………………………………………………………..21

شکل3-4: مسیرهای حمل و نقل تركیبی شرق-غرب…………………………………………………………………………………………..22

شکل3-5: نیروهای مؤثر و تغییر مناسبات میان خطوط كشتیرانی………………………………………………………………………26

شکل3-6: جایگاه خطوط كشتیرانی از نگرش سنتی تا رویكردیكپارچه در زنجیره عرضه……………………………………27

شکل3-7: عوامل تمركز در كشتیرانی لاینر…………………………………………………………………………29

شکل 4-1: الگوی انسجام درونی سناریو……………………………………………………………………………..40

شکل 4‑2: نقش سناریو در درك استراتژی…………………………………………………………………………………………………………..42

شکل 5-2: پیش بینی نرخ اقتصاد جهانی تا 2011 بوسیله پروژه MPPM……………………………………………………….46

شکل 5-3: پیش بینی رشد GDP مناطق حوزه اسكاپ……………………………………………………………………………………..47

شکل 5-4: پیش بینی حجم تجارت كانتینری جهان از سال 2015- 1980……………………………………………………..47

شکل 5-5: مدل تعیین حجم ترافیك كانتینری ایران و جهان……………………………………………………………………………49

شکل 5-6: سیكل های تجاری اقتصاد……………………………………………………………………………..50

نمودار5-7: مقایسه نرخ رشد اقتصادی و تجارت كانتینری………………………………………………………..53

نمودار 5-8: تطبیق نرخ رشد اقتصادی و كانتینری طی سال های 2009-1991……………………………………………..53

شکل 5-9: مقایسه رشد GDP ایران و جهان در سال های 2010-1992……………………………………………………..56

شکل5-10: تطبیق نرخ رشد كانتینری ایران و جهان در سال های1992-2010……………………………..56

شکل 5-11: سهم بندر شهید رجایی از تجارت كانتینری جهان طی سال های 1992-2010……………………….57

شکل 5-12: عملیات تخلیه و بارگیری كشتی در بنادر كانتینری بوسیله تجهیزات تخصصی………………………….62

شكل 5-13 : تعداد كشنده مورد نیاز برای عملیات 40 فوتی……………………………………………………69

فهرست جداول

 

جدول4-1: تفاوت تحلیل به وسیله روش سناریو با روش های سنتی آماری…………………………………………………………..38

جدول 5-1: حالت های رشد اقتصادی مبتنی بر سیکلهای اقتصادی…………………………………………………………………….51

جدول5-2: سناریوهای رشد كانتینری میتنی بر سیکلهای اقتصادی……………………………………………………………………..51

جدول5-3: مقایسه میانگین رشد اقتصادی و كانتینری جهان……………………………………………………………………………….52

جدول5-4: حجم تجارت كانتینری جهان در سالهای 1991-2010…………………………………………………………………….53

جدول5-5: ترافیك كانتینری جهان در 2025 …………………………………………………………………………………………………….54

جدول5-6: مقایسه آیتم های اقتصادی و كانتینری ایران و جهان در سال های 2010-1992…………………………54

جدول 5-7: برآورد حجم ترافیك كانتینری بندر شهید رجایی در سال 1404…………………………………………………58

جدول5-8: تعداد و نوع تسهیلات بندر شهید رجائی ……………………………………………………………………………………….62

جدول 5-9: برآورد تعداد تجهیزات و تسهیلات ترمینال كانتینری شهید رجائی در سال 1404……………………..67

جدول 5-10: پیش بینی شاخص های مهم اقتصادی بر مبنای سند استراتژی توسعه صنعتی……………………….70

جدول 5-11: تخمین هزینه های احداث تجهیزات وتسهیلات بندر شهید رجایی در سال 1404 ………………..73

جدول 6-1: برآورد تعداد و هزینه تجهیزات و تسهیلات كانتینری بندر شهید رجایی در سال 1404……………77

جدول پ 1-1 برآورد حجمترافیک کانتینریجهان بر اساس مدل سناریو……………………………………………………86

 

1-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..1

1-2 تعاریف و مفاهیم پایه ای………………………………………………………………………………………………..3

1-3 طرح های نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………12

فصل دوم:طرح نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی با استفاده ازیک
اطلاع کمکی

2-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..19

2-2 پارامترهای جامعه و طبقات…………………………………………………………………………………………22

2-3 آماره های نمونه ای طبقات…………………………………………………………………………………………24

2-4 برآورد معمولی میانگین در نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی……………………………27

2-5 برآوردگر رگرسیونی مرکب و برآوردگر رگرسیونی جدا در نمونه گیری مضاعف
برای طبقه بندی…………………………………………………………………………………………………………..28

2-5-1 برآوردگر رگرسیونی مرکب برای میانگین جامعه……………………………………………….29

2-5-2 برآوردگر رگرسیونی جدا برای میانگین جامعه……………………………………………………30

2-6 یک کلاس بزرگ از برآوردگرها برای میانگین جامعه با استفاده از یک متغیر کمکی.30

2-7 یک کلاس از برآوردگرهای مرکب برای میانگین جامعه در نمونه گیری مضاعف
برای طبقه بندی…………………………………………………………………………………………………………..32

2-7-1 محاسبه اریبی و واریانس کلاس برآوردگرهای مرکب………………………………………..34

2-7-2 کلاس برآوردگرهای مرکب بر اساس برآورد مقدار بهینه…………………………………..39

2-7-3 مقایسه کلاس برآورد گرهای مرکب و برآوردگر معمولی ………………………….43

2-8 یک کلاس از برآوردگرهای جدا برای میانگین جامعه بر اساس نمونه گیری مضاعف
برای طبقه بندی…………………………………………………………………………………………………………..44

2-8-1 محاسبه اریبی و واریانس کلاس برآوردگرهای جدا …………………………………………..47

2-8-2 کلاس برآوردگرهای جدا بر اساس برآورد مقدار بهینه……………………………………….50

2-9 مقایسه دو کلاس برآوردگرهای مرکب و برآوردگرهای جدا در طرح نمونه گیری
مضاعف برای طبقه بندی……………………………………………………………………………………………..53

فصل سوم: طرح نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی با استفاده از اطلاعات کمکی
چند متغیره

3-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..54

3-2 پارامترهای جامعه و طبقات…………………………………………………………………………………………55

3-3 آماره های نمونه ای طبقات…………………………………………………………………………………………57

3-4 برآوردگرهای رگرسیونی مرکب و جدا در نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی با
استفاده از اطلاعات کمکی چند متغیره……………………………………………………………………….59

3-4-1 برآوردگر رگرسیونی مرکب چند متغیره برای میانگین جامعه……………………………60

3-4-2 برآوردگر رگرسیونی جدا چند متغیره برای میانگین جامعه……………………………….61

3-5 یک کلاس بزرگ از برآوردگرها برای میانگین جامعه با استفاده از اطلاعات کمکی
چند متغیره…………………………………………………………………………………………………………………..62

3-6 یک کلاس از برآوردگرهای مرکب برای میانگین جامعه در نمونه گیری مضاعف برای
طبقه بندی……………………………………………………………………………………………………………………65

3-6-1 محاسبه اریبی و واریانس کلاس برآوردگرهای مرکب………………………………………..67

3-6-2 کلاس برآوردگرهای مرکب بر اساس برآورد مقدار بهینه……………………………………72

3-6-3 مقایسه کلاس برآورد گرهای مرکب و برآوردگر معمولی …………………………..74

3-7 یک کلاس از برآوردگرهای جدا در نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی……………….75

3-7-1 محاسبه اریبی و واریانس کلاس برآوردگرهای جدا……………………………………………78

3-7-2 کلاس برآوردگرهای جدا بر اساس برآورد مقدار بهینه……………………………………….84

3-7-3 مقایسه کلاس برآورد گرهای جدا و برآوردگر معمولی ……………………………….87

 

 

فصل چهارم:مقایسه طرح نمونه گیری مضاعف برای طبقهبندیبا طرح نمونه گیری
مضاعف (طبقه بندی نشده)

 

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………..89

4-2 یک کلاس از برآوردگرها برای میانگین جامعه در طرح نمونه گیری مضاعف
طبقه بندی نشده (USDS) با استفاده از یک متغیر کمکی………………………………………90

4-2-1 آماره های نمونه ای……………………………………………………………………………………………..90

4-2-2 کلاس برآوردگرهای میانگین جامعه بر اساس برآورد مقدار بهینه…………………….92

4-3 مقایسه دو کلاس برآوردگرهای مرکب و جدا در طرح نمونه گیریDSSبا کلاس
برآوردگرها در طرح نمونه گیریUSDSبا استفاده از یک متغیر کمکی……………………93

4-4 یک کلاس از برآوردگرهای میانگین جامعه در نمونه گیری مضاعف طبقه بندی نشده
(USDS) با استفاده از اطلاعات کمکی چند متغیره……………………………………………………..96

4-5 مقایسه کلاس برآوردگرهای مرکب در طرح نمونه گیریDSSو کلاس برآوردگرها در
طرح نمونه گیریUSDSبا استفاده از اطلاعات کمکی چند متغیره………………………..103

فصل پنجم: مثال کاربردی و نتیجه گیری

 

5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………106

5-2 معرفی و نحوه جمع آوری داده ها…………………………………………………………………………….107

5-3 کارایی نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی………………………………………………………….112

پیوست (برنامه های نرم افزاری)……………………………………………………………………115

واژه نامه فارسی به انگلیسی………………………………………………………………………….127

واژه نامه انگلیسی به فارسی………………………………………………………………………….130

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………132

فهرست جدول ها

 

عنوان و شماره صفحه

جدول 5-1 : حجم نمونه در هر یک از طبقات در دو فاز از نمونه گیری مضاعف برای طبقه بندی……………………………………………………………………………………………………………108

جدول 5-2 : آماره های توصیفی……………………………………………………………………………………………109

جدول 5-3 : ضریب همبستگی پیرسون……………………………………………………………………………….110

جدول 5-4 : مقایسه برآوردگرها بر اساس میزان کارایی آن ها…………………………………………….113

فهرست شکل ها

 

عنوان و شماره صفحه

شکل 1-1 نمونه گیری تصادفی ساده به اندازه 40 از جامعه 400 واحدی……………………..13

شکل 1-2 نمونه گیری تصادفی طبقه ای………………………………………………………………………………15

شکل 1-3 نمونه گیری مضاعف………………………………………………………………………………………………17

نمودار 5-1 نمودارهای پراکنش ضریب همبستگی میان متغیر مورد مطالعه و متغیرهای کمکی………………………………………………………………………………………………………………………………………111

نمودار 5-2 میزان کارایی برآوردگرها…………………………………………………………………………………..114

فهرستنشانههایاختصاری

 

 

SRS = Simple Random Sampling

SRSWR = Simple Random Sampling With Replacement

SRSWOR = Simple Random Sampling With Out Replacement

DSS = Double Sampling for Stratification

USDS = Un-Stratified Double Sampling Deff = Design effect RE = Relative Efficeincy

1 مقدمه

 

یکی از توانایی های علم آمار تحلیل موضوعاتی با اطلاعات عددی انبوه می باشد. در واقع در هر بررسی آماری مراحل جمع آوری، پاک سازی، تلخیص و تحلیل داده ها و نتیجه گیری مورد توجه قرار می گیرد. مرحله ی جمع آوری داده ها به عنوان زیر بنای بررسی های آماری دارای اهمیت ویژه ای می باشد، زیرا در صورت وجود نقصی در این مرحله از ارزش و اعتبار کل پژوهش کاسته می شود. یک جامعه متناهی در نظر بگیرید. جمع آوری اطلاعات عددی از این جامعه با استفاده از دو روش سرشماری و نمونه گیری امکان پذیر است، در صورتی که در جوامع نامتناهی سرشماری امکان پذیر نمی باشد و باید تنها از روش نمونه گیری استفاده کرد. هدف از انواع روش های نمونه گیری، تهیه ی اطلاعاتی از جامعه با مطالعه ی بخشی از آن به نام نمونه است. در واقع نمونه گیری، فرایند انتخاب واحدها از جامعه می باشد به طوری که به کمک آن ها بتوان از جامعه کسب اطلاع کرد. بنابراین یکی از مسائل مهم در نمونه گیری، تطابق نمونه با کل جامعه است.

در حالت کلی برای نمونه گیری، دو روش نمونه گیری احتمالی و غیراحتمالی معرفی
می گردد. در نمونه گیری احتمالی که اولین بار توسط دمینگ ]7[ در سال 1950 مطرح شده است، هر واحد نمونه با احتمالی مشخص از جامعه استخراج می شود. کاربرد گسترده ی این روش امروزه به گونه ای است که این روش جایگزین نمونه گیری غیر احتمالی شده است.همچنین در بسیاری از نمونه گیری ها، در حین جمع آوری اطلاعات مربوط به متغیر مورد مطالعه و یا قبل از آن، ممکن است اطلاعاتی درباره متغیر یا متغیرهای دیگری که با متغیر مورد مطالعه همبستگی دارند موجود باشد که به این نوع اطلاعات، اطلاعات کمکی گفته می شود. از اطلاعات کمکی در مرحله ی برآوردیابی و در طرح نمونه گیری می توان استفاده کرد.

راه دست یابی به اطلاعات کمکی مفید از منابع متعدد می باشد و اغلب این اطلاعات در جوامع متناهی باعث افزایش دقت برآوردگرها می شود. الکلین ]18[ در سال 1958، رائو ]21[ در سال 1967، سینگ ]37[ در سال 1967، جان ]13[ در سال 1969، سریواستاوا ]40[ در سال 1971 و ویشواکارما و همکاران ]49[ در سال 2012 در مطالعات خود از اطلاعات کمکی به طور گسترده استفاده کرده اند.

در این فصل، در بخش (1-2) به بیان تعاریف و مفاهیم پایه ای در نمونه گیری که شامل جامعه متناهی، نمونه، طرح نمونه گیری و… است، پرداخته و سپس در بخش (1-3) انواع
طرح های نمونه گیری را تعریف می کنیم.

 

 

 

1-2 تعاریف و مفاهیم پایه ای

 

در مباحث نمونه گیری داشتن تعاریف دقیق و درست از مفاهیمی هم چون جامعه، نمونه، طرح نمونه گیری و… از ضروری می باشد. از این رو در این فصل به بیان تعاریف پایه ای و برخی نماد ها که در فصل های بعدی رساله مورد استفاده قرار خواهند گرفت، می پردازیم. نماد ها به صورتی در نظر گرفته شده که در اغلب متون نمونه گیری مورد استفاده قرار گرفته است. عمده مطالب این بخش مبتنی بر مراجع کاکران ]4[ و عمیدی ]52[ است.

جامعهی متناهی: یک جامعه ی متناهی از مجموعه ای مشتمل بر تعداد متناهی عناصر متمایز تشکیل شده است. مقدارN، اندازه ی جامعه نامیده می شود. یک جامعه ی متناهیUرا به صورت زیر نمایش می دهیم:

طرح نمونه گیری :با در نظر گرفتن یك طرح نمونه ای معین می توان احتمال انتخاب یك نمونه دلخواه مانندsرا بیان نمود. این احتمال را با نمادp(s) نمایش خواهیم داد. حال با فرض این كه تابعp(.) به گونه ای وجود دارد كهp(s) احتمال انتخابsرا تحت فرض استفاده از طرح مورد نظر به دست دهد، تابعp(.) طرح نمونه گیری نامیده می شود. هر نمونهsبر اساس هر طرح نمونه گیری مفروضp(.) را می توان به عنوان مشاهده ای از متغیر تصادفی مجموعه- مقدارSكه توزیع احتمال آن بوسیله تابعp(.) بیان می شود، مورد توجه قرار داد. اگر را معرف تمام نمونه های ممكنsدر نظر بگیریم، در این صورت با در نظر گرفتن زیر مجموعه های تهی وU، مجموعه ای شامل^N2 زیر مجموعه با اندازه های متفاوت ازUخواهد بود. لذا برای هر داریم:

از آنجا كه یك توزیع احتمال بر روی است، داریم:

• ، برای هر

…………………………………………………………………………………………………………12

2-7-1- گره سینوسی دهلیزی …………………………………………………………………………………………….13

2-7-2- گره دهلیزی بطنی ………………………………………………………………………………………………….14

2-7-3- دسته های هیس …………………………………………………………………………………………………….15

2- 8- دپولاریزاسیون و رپولاریزاسیون سلولهای قلب ………………………………………………………………..16

2- 9- اشتقاق­های الکتروکاردیوگراف ………………………………………………………………………………………….17

2-9-1- انواع اشتقاق­ها …………………………………………………………………………………………………………18

2-9-2- الکتروکاردیوگرام طبیعی ………………………………………………………………………………………..18

2-9-3- امواج الکتروکاردیوگرام ……………………………………………………………………………………………19

2- 10- کنترل عصبی قلب ………………………………………………………………………………………………………..20

2-11- آریتمی­های قلبی ……………………………………………………………………………………………………………21

2-11-1- نشانه­ها و علایم آریتمی­ها …………………………………………………………………………………….22

2-11-1-1- انواع برادی­کاردیا ………………………………………………………………………………..22

2-11-1-2- انواع تاکی­کاردیا ………………………………………………………………………………….23

2-11-2- درمان آریتمی­ها ……………………………………………………………………………………………………26

2-11-3- پیشگیری از آریتمی­ها …………………………………………………………………………………………..27

2-12- بی­هوشی ……………………………………………………………………………………………………………………………27

2-12-1- آماده کردن برای بی­هوشی ……………………………………………………………………………………28

2-12-2- بی­هوشی عمومی ……………………………………………………………………………………………………28

2-13- داروهای پیش بیهوشی …………………………………………………………………………………………………….28

2-14- داروهای آرامبخش ……………………………………………………………………………………………………………29

2- 15- طبقه بندی داروهای آرامبخش ……………………………………………………………………………………..29

2- 15-1- فنوتیازین­ها ………………………………………………………………………………………………………….30

2- 15-1-1-آسپرومازین …………………………………………………………………………………………30

2- 15-1-2- اثر آسپرومازین بر سیستم قلبی- عروقی ………………………………………..30

2- 15-1-3- اثر آسپرومازین بر سیستم اعصاب مرکزی ………………………………………31

2- 15-2- زایلازین هیدروکلراید …………………………………………………………………………………………..32

2- 15-2-1- اثر زایلازین بر سیستم قلبی- عروقی ……………………………………………..32

2- 15-2-2- اثر زایلازین بر سیستم اعصاب مرکزی ……………………………………………33

2- 15-3- اپی­نفرین ……………………………………………………………………………………………………………….33

2- 15-3-1-گیرنده­های اپی­نفرین ………………………………………………………………………….33

2- 15-3-2- اثرات قلبی و عروقی اپی­نفرین ………………………………………………………..35

2- 16- پروپوفول …………………………………………………………………………………………………………………………35

فصل سوم: وسایل،مواد مورد نیاز و روش کار

3-1- وسایل و مواد مورد نیاز ……………………………………………………………………………………………………….38

3-2- روش کار ………………………………………………………………………………………………………………………………39

3-3- روش آماری …………………………………………………………………………………………………………………………43

فصل چهارم: نتایج

4-1- نتایج ……………………………………………………………………………………………………………………………………45

4-1-1- ADE ……………………………………………………………………………………………………………………….45

4-1-2- ضربان قلب ……………………………………………………………………………………………………………….46

4-1-3- دمای رکتوم ……………………………………………………………………………………………………………..48

فصل پنجم: بحث

5-1- بحث ……………………………………………………………………………………………………………………………………..55

5-1-1- تغییرات ADE ………………………………………………………………………………………………………..56

5-1-2- تغییرات ضربان قلب ……………………………………………………………………………………………….59

5-1-3- تغییرات دمای رکتوم ………………………………………………………………………………………………63

5-2- نتیجه­گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………66

5-3- پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………….67

فهرست منابع ومآخذ

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………….68

منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………………………….69

فهرست جدول­ها

عنوان صفحه

جدول4-1: میانگین تغییراتADE پایه و پس از درمان در دوزهای متفاوت ……………………….40

جدول 4-2: میانگین تغییرات ضربان قلب در زمانهای متفاوت در گروه­های مختلف …………….50

جدول4-3: میانگین تغییرات دمای رکتوم در زمانهای متفاوت در گروه­های مختلف ……………..51

جدول4- 4: مقایسه تغییرات ضربان قلب قبل از تزریق اپی­نفرین و قبل از مشاهده PVC پایه و پس از درمان در گروه­های مختلف ………………………………………………………………………………………………52

فهرست شکل­ها

عنوانصفحه

شکل2-1: آناتومی قلب …………………………………………………………………………………………………………………..7

شکل 2-2: سیستم گردش خون قلب …………………………………………………………………………………………..8

شکل 2-3: بافت شناسی قلب ………………………………………………………………………………………………………. 10

شکل 2-4: سیستم هدایتی قلب …………………………………………………………………………………………………….15

شکل2-5: دپولاریزاسیون و رپولاریزاسیون سلول قلبی …………………………………………………………………17

شکل 2-6: انواع اشتقاق ………………………………………………………………………………………………………………….18

شکل 2-7: الکتروکاردیوگرام طبیعی قلب ……………………………………………………………………………………..19

شکل 2- 8: برادی­کاردیای سینوسی ……………………………………………………………………………………………..23

شکل 2-9: بلوک قلب …………………………………………………………………………………………………………………….23

شکل 2-10: فیبریلاسیون دهلیزی ………………………………………………………………………………………………..24

شکل2-11: فیبریلاسیون بطنی ……………………………………………………………………………………………………..24

شکل 2-12: تاکیکاردیای بطنی ……………………………………………………………………………………………………..25

شکل 2-13: تاکیکاردیای فوق بطنی ……………………………………………………………………………………………..25

شکل 2-14: دپولاریزاسیون زودرس بطنی …………………………………………………………………………………….26

شکل 4-1: ECG نرمال در حالت پایه قبل از تزریق هر گونه دارو ……………………………………………..53

شکل 4-2: نمونه­ای از دپولاریزاسیون زودرس بطنی در حالت تعیین ADE پایه و پس از درمان بعد از تزریق اپی­نفرین …………………………………………………………………………………………………………………….53

شکل 4-3: انواع دیگری از PVC های اتفاق افتاده در حالت تعیین ADE پایه و پس از درمان بعد از تزریق اپی­نفرین …………………………………………………………………………………………………………………………..83

شکل 4-4: انواع دیگر از آریتمی که به دنبال تزریق اپی­نفرین در حالت تعیین ADE پایه و پس از درمان ………………………………………………………………………………………………………………………………………………84

 

 

فهرست نمودار­ها

عنوانصفحه

نمودار 4-1: مقایسه تغییراتADE پایه و پس از درمان در گروههای مختلف پس از تزریق اپی-نفرین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..78

نمودار 4-2: مقایسه تغییرات ADE پایه و پس از درمان در هر زمان در گروههای مختلف …..78

1-2- رد پیوند …………………………………………………………………………………………………………………

3

1-2-1- رد فوق حاد ………………………………………………………………………………………………………

3

1-2-2- رد حاد ……………………………………………………………………………………………………………..

4

1-2-3- رد مزمن ……………………………………………………………………………………………………………

4

1-3- پیشگیری از رد آلوگرافت ………………………………………………………………………………………

5

1-4- استرس اکسیداتیو ………………………………………………………………………………………………….

7

1-5- گلوتاتیون پراکسیداز 1 (GPX1) …………………………………………………………………………..

8

1-6- سوپراکسیددسموتاز1 (SOD1) …………………………………………………………………………….

9

1-7- هدف ………………………………………………………………………………………………………………………

11

1-8- فرضیه …………………………………………………………………………………………………………………….

11

فصل دوم: بر تحقیقات انجام شده

2-1- مطالعات انجام شده بر روی چند شکلیGPX1pro198leu و ارتباط آن با بیماری­های گوناگون ……………………………………………………………………………………………………………	13
2-2- مطالعات انجام شده بر روی چند شکلیSOD1A251G و ارتباط آن با بیماری­ های گوناگون………………………………………………………………………………………………………………………..	14
2-3- مطالعات انجام شده بر روی رد حاد پیوند کلیه ………………………………………………………..	15

فصل سوم: مواد و روش انجام کار

3-1- نمونه­گیری …………………………………………………………………………………………………………………	18
3-2- وسایل مورد استفاده ………………………………………………………………………………………………….	19
3-3- مواد مورد استفاده ……………………………………………………………………………………………………..	19
3-3-1- محلول­های لازم جهت استخراج ………………………………………………………………………	19
3-3-2- مواد استفاده شده جهت انجام PCR ……………………………………………………………….	20
3-3-3- مواد استفاده شده جهت انجام الکتروفورز ………………………………………………………..	20
3-3-4- مواد استفاده شده جهت اثر دادن آنزیم محدود کننده …………………………………..	20
3-4- استخراج DNA به روش جوشاندن (Boiling) ………………………………….. ……………….	21
3-4-1- ساخت محلول­های مورد نیاز جهت استخراج …………………………………………………..	21
3-4-2- فرآیند استخراج به روش جوشاندن ………………………………………………………………….	21
3-5- تعیین ژنوتیپ با روش PCR-RFLP ………………………………………………………………………	21
3-5-1- PCR …………………………………………………………………………………………………………………	21
3-5-2- پرایمر­های مورد استفاده …………………………………………………………………………………..	22
3-6- تعیین ژنوتیپ برای چند شکلیGPX1pro198leu ………………………………………………..	23
3-7- تعیین ژنوتیپ برای چند شکلیSOD1A251G ……………………………………………………..	24
3-8- الکتروفورز ………………………………………………………………………………………………………………….	25
3-9- رنگ­آمیزی ژل …………………………………………………………………………………………………………..	26
3-10- تحلیل آماری …………………………………………………………………………………………………………..	27

فصل چهارم: نتایج

4-1- مشخصات افراد شرکت کننده در این پژوهش …………………………………………………………	29
4-2- بررسی عوامل خطر دخیل در رد حاد پیوند کلیه ……………………………………………………	29
4-3- بررسی چند شکلی ژنGPX1pro198leu درافراد سالم و بیماران ……………………….	31
4-4- بررسی چند شکلی ژنGPX1pro198leu در بیماران دارای رد حاد و فاقد رد حاد پیوند کلیه ……………………………………………………………………………………………………………………	33
4-5- بررسی چند شکلی ژنSOD1A251G درافراد سالم و بیماران ……………………………..	36
4-6- بررسی چند شکلی ژنSOD1A252G در بیماران دارای رد حاد و فاقد رد حاد پیوند کلیه ……………………………………………………………………………………………………………………………	38
4-7- بررسی همزمان اثر چند شکلی­هایGPX1pro198leu وSOD1A251G ………….	40

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

5-1- بحث و نتیجه­گیری …………………………………………………………………………………………………….	43
5-2- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………….	47

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………….

48

فهرست جدول­ها

 

عنوان صفحه

 

جدول3-1: مشخصات افراد مورد مطالعه ……………………………………………………………………………..	18
جدول 3-2: مواد مورد نیاز برای انجام PCR ……………………………………………………………………….	22
جدول3-3: برنامه تنظیم شده PCR برای تکثیر ژنGPX1در 26 سیکل ……………………….	23
جدول3-4: قطعات حاصل از هضم آنزیمی برای ژنوتیپ های چندشکلی ژنتیکیGPX1pro198leu ………………………………………………………………………………………………………………..	24
جدول3-5: برنامه تنظیم شده PCR برای تکثیر ژنSOD1در 30 سیکل ……………………….	24
جدول3-6: قطعات حاصل از هضم آنزیمی برای ژنوتیپ های چندشکلی ژنتیکیSOD1A251G ……………………………………………………………………………………………………………………..	25
جدول 4-1: رابطه جنسیت و رد حاد پیوند …………………………………………………………………………	30
جدول 4-2: رابطه گروه خونی، RH و رد حاد پیوند ……………………………………………………………	30
جدول 4-3: ارتباط سن در رد پیوند کلیه ………………………………………………………………………….	31
جدول 4-4: فراوانی ژنوتیپی و آللی چند شکلی ژنGPX1pro198leu درافراد سالم و بیمار ………………………………………………………………………………………………………………………………………	32
جدول 4-5: آنالیز توزیع فراوانی های ژنوتیپی و آللی ژنGPX1 بین گروه سالم و بیماران پیوند کلیه ………………………………………………………………………………………………………………..	32
جدول 4-6: فراوانی ژنوتیپی و آللی چند شکلی ژنGPX1pro198leu درافراد فاقد ودارای رد حاد ……………………………………………………………………………………………………………………….	33
جدول 4-7: آنالیز توزیع فراوانی های ژنوتیپی و آللی ژنGPX1 در بین گروه دارای رد حاد و فاقد رد حاد …………………………………………………………………………………………………………………	34
جدول 4-8: رابطه منبع بافتی جسد و رد حاد پیوند برای ژنGPX1……………………………..	35
جدول 4-9: فراوانی ژنوتیپی و آللی چند شکلی ژنSOD1A252Gدرافراد سالم و بیمار ..	36
جدول 4- 10: آنالیز توزیع فراوانی های ژنوتیپی و آللی ژنSOD1در بین گروه سالم و بیماران پیوند کلیه ………………………………………………………………………………………………………………..	37
جدول 4-11: فراوانی ژنوتیپی و آللی چند شکلی ژنSOD1A252Gدرافراد دارای رد حاد و فاقد رد حاد …………………………………………………………………………………………………………………	38
جدول 4- 12: آنالیز توزیع فراوانی های ژنوتیپی و آللی ژنSOD1 در بین گروه دارا و فاقد رد حاد …………………………………………………………………………………………………………………………..	39
جدول 4-13: رابطه منبع بافتی جسد و رد حاد پیوند برای ژنSOD1……………………………	40
جدول 4-14: اثر همزمان چند شکلی­هایGPX1وSOD1در افراد سالم و بیمار ………….	41
جدول 4-15: اثر همزمان چند شکلی­هایGPX1وSOD1در بیماران دارا و فاقد رد حاد ………………………………………………………………………………………………………………………………………..	41
جدول5-1: فراوانی آللT در جمعیت­های متفاوت ……………………………………………………………….	45
جدول5-2: فراوانی آلل G در جمعیت­های متفاوت …………………………………………………………….	46

فهرست شکل­ها

عنوانصفحه

شکل 1-1- ساختار ژنتیکی گلوتاتیون­پراکسیداز یک و چند شکلی ژنتیکیGPX1pro198leu ………………………………………………………………………………………………………………	9
شکل 1-2- ساختار ژنتیکی سوپراکسید دسموتاز یک و چندشکلیSOD1A251G	10
شکل 3-1:نتایج حاصل از PCR -RFLPچند شکلی ژنتیکیGPX1قابل مشاهده بر روی ژل آگاروز ……………………………………………………………………………………………………………………………..	26
شکل 3-2:نتایج حاصل از PCR -RFLPچند شکلی ژنتیکیSOD1قابل مشاهده بر روی ژل آگاروز ……………………………………………………………………………………………………………………………..	27

مقدمه

1-1–پیوند کلیه

پیوند به معنی جابه­جا کردن سلول­ها، بافت­ها یا اندام­های انسانی از یک فرد اهداکننده به یک فرد گیرنده با هدف بازگرداندن عملکرد یا عملکردهایی به بدن است. به مجموع این سلول­ها، بافت­ها و اندام­­ها، پیوند یا گرافت[1] گفته می­شود، که انواع متفاوتی دارد. پیوند از یک فرد به خودش پیوند اتولوگ[2]، بین افرادی یکسان از نظر ژنتیکی پیوند هم­ژن[3]، بین دو فرد از یک گونه پیوند آلوژن[4] و بین افرادی از گونه­های متفاوت پیوند زنوژن[5] گفته می­شود (Abbas et al, 2011).

1-1- اعتیاد …………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2- گیرنده­های اپیوئیدی ……………………………………………………………………………………………………. 4

1-3- مت­آمفتامین …………………………………………………………………………………………………………………. 6

1-4- علل گرایش به مواد مخدر…………………………………………………………………………………………….. 6

1-5- کانون های پاداش و لذت در مغز…………………………………………………………………………………. 6

1-6-ROS و کانال های L-Type کلسیمی…………………………………………………………………………… 7

1-7- ROS و آنزیم های آنتی اکسیدان……………………………………………………………………………….. 8

1-8- گلوتاتیون S ترانسفراز……………………………………………………………………………………………………. 8

1-9- ژنGSTM1……………………………………………………………………………………………………………………13

1-10- ژنGSTT1……………………………………………………………………………………………………………….. 14

1-11- ژنCAT………………………………………………………………………………………………………………………15

1-12-هدف ……………………………………………………………………………………………………………………….. 17

فصل دوم: بر تحقیقاتانجام شده

2-1- مطالعات صورت گرفته بر روی چند شکلی های ژنتیکیGSTM1…………………………19

2-2- مطالعات صورت گرفته بر روی چند شکلی های ژنتیکیGSTT1…………………………..20

2-3- مطالعات صورت گرفته بر روی چند شکلی های تک نوکلئوتیدیCAT…………………21

2-4-فرضیه……………………………………………………………………………………………………………………………..23

عنوان صفحه

 

فصل سوم: روش انجام کار

3-1- نمونه گیری ……………………………………………………………………………………………………………….. 25

3-2- دستگاه های مورد استفاده در پژوهش …………………………………………………………………. 25

3-3- استخراج DNA…………………………………………………………………………………………………………. 26

3-4- مواد مورد استفاده برای انجام PCR………………………………………………………………………….. 26

3-5- واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) ………………………………………………………………………….. 27

3-6- تعیین ژنوتیپ……………………………………………………………………………………………………………… 28

3-6-1- تعیین ژنوتیپ ژن هایGSTM1،GSTT1………………………………………………………28

3-6-2-تعیین ژنوتیپ ژنCAT……………………………………………………………………………………….29

3-7- الکتروفورز ……………………………………………………………………………………………………………………… 31

3-7-1- مواد مورد استفاده جهت انجام الکتروفورز………………………………………………………… 31

3-7-2- تهیه ی محلولهای مورد استفاده جهت انجام الکتروفورز…………………………………. 31

3-7-3- الکتروفورز ژن های GSTM1، GSTT1 و رنگ آمیزی ژل……………………………… 32

3-7-4- الکتروفورز PCR-RFLP برای ژن کاتالاز و رنگ آمیزی ژل…………………………… 33

3-8- تحلیل آماری ………………………………………………………………………………………………………………… 34

 

فصل چهارم: نتایج

4-1- مشخصات افراد شرکت کننده در پژوهش ………………………………………………………………. 36

4-2- مقایسه چندشکلی­های ژنتیکیGSTM1،GSTT1وCATدر دو گروه معتاد به هروئین و سالم 36

4-3- مقایسه چندشکلی­های ژنتیکیGSTM1،GSTT1وCATدر دو گروه معتاد به شیره و سالم 39

عنوان صفحه

4-4- مقایسه چندشکلی­های ژنتیکیGSTM1،GSTT1وCATدر دو گروه معتاد به تریاک و سالم 43

4-5- مقایسه چندشکلی­های ژنتیکیGSTM1،GSTT1وCATدر دو گروه معتاد به شیشه و سالم 45

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث و بررسی نتایج در ژن­هایGSTM1وGSTT1وCAT…………………………………. 49

5-2- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………. 52

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………. 53

فهرست جدول ها

 

 

عنوان صفحه

جدول 1-1-GSTها سیتوزولی پستانداران ………………………………………………………………………………. 11

جدول 1-2- سوبستراهای مناسب آنزیم گلوتاتیون S ترانسفراز انسانی…………………………………… 13

جدول 3-1- مواد مورداستفاده برای تهیه واکنش میکس multiplex-PCR………………………….. 27

جدول 3-2- مواد مورداستفاده برای تهیه واکنش میکس ژنCAT…………………………………………28

جدول 3-3- برنامه mulitiplex-PCR برای تکثیر ژن هایGSTM1،GSTT1 …………………… 29

جدول 3-4- برنامه ی PCR برای تکثیر ژنCAT……………………………………………………………………..30

جدول 4-1- اطلاعات جمعیت مورد مطالعه در دو گروه معتاد به هروئین و سالم…………………. 37

جدول 4-2- توزیع فراوانی ژنوتیپ ژن هایGSTT1وGSTM1در افراد معتاد به هروئین و سالم 38

جدول 4-3- فراوانی آللی و ژنوتیپی ژن کاتالاز در افراد معتاد به هروئین و سالم………………….. 38

جدول 4-4- فراوانی ژنوتیپ ها و الل های چندشکلی CAT-262 در افراد معتاد به هروئین و سالم 39

جدول 4-5- اطلاعات جمعیت مورد مطالعه در دو گروه معتاد به شیره و سالم…………………….. 40

جدول 4-6- توزیع فراوانی ژنوتیپ ژن های GSTT1 و GSTM1 در افراد معتاد به شیره و سالم 41

جدول 4-7- فراوانی آللی و ژنوتیپی ژن کاتالاز در افراد معتاد به شیره و سالم……………………… 41

جدول 4-8- فراوانی ژنوتیپ ها و الل های چندشکلی CAT-262 در افراد معتاد به شیره و سالم 42

عنوان صفحه

جدول 4-9- اطلاعات جمعیت مورد مطالعه در دو گروه معتاد به تریاک و سالم…………………… 43

جدول 4-10- توزیع فراوانی ژنوتیپ ژن های GSTT1 و GSTM1 در افراد معتاد به تریاک و سالم 44

جدول 4-11- فراوانی آللی و ژنوتیپی ژن کاتالاز در افراد معتاد به تریاک و سالم…………………. 44

جدول 4-12- فراوانی ژنوتیپ ها و الل های چندشکلی CAT-262 در افراد معتاد به تریاک و سالم 45

جدول 4-13- اطلاعات جمعیت مورد مطالعه در دو گروه معتاد به شیشه و سالم………………… 45

جدول 4-14- توزیع فراوانی ژنوتیپ ژن هایGSTT1وGSTM1در افراد معتاد به شیشه و سالم 46

جدول 4-15- بررسی تعادل هاردی- واینبرگ در جمعیت معتاد به شیشه و سالم برای ژن کاتالاز 47

جدول 4-16- فراوانی ژنوتیپ ها و الل های چندشکلی CAT-262 در افراد معتاد به شیشه و سالم 47

فهرست شکل ها

عنوان صفحه

شکل 1-1- فراوانی مصرف کننده گان الکل و مواد مخدر در 6 کشور مختلف……………………….. 3

شکل 1-2- ساختار گیرنده­های اپیوئیدی…………………………………………………………………………………… 5

شکل 1-3- ROS و کانال­های L-Type کلسیمی………………………………………………………………………. 7

شکل 1-4- آنزیم های GST مسؤل کاتالیز کردن ترکیبات کارسینوژنیک و سایتوتوکسیک از طریق کنژوگه کردن آنها با گلوتاتیون می باشند………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11

شکل 1-5- خانواده ی سوپر ژن گلوتاتیون-S- ترانسفراز………………………………………………………….. 12

شکل 1-6- شکل شماتیک ژن کاتالاز و جایگاه چندشکلی ژنتیکی مورد بررسی…………………… 16

شکل 3-1- یک نمونه از آنالیز multiplex-PCR و چند شکلی ژنتیکی دو ژنGSTM1وGSTT1بر روی ژل آگاروز 33

شکل 3-2- تعیین ژنوتیپ چندشکلی ژن کاتالاز بر روی ژل آگاروز………………………………………… 34

-1: اعتیاد

مصرف مواد مخدر یکی از خطرناک ترین پدیده­های جوامع بشری در عصرِ حاضر است. اعتیاد در جهان ما چنان گسترش یافته است که به یک بیماری مزمن اجتماعی تبدیل شده و امنیت اجتماعی را متزلزل ساخته است. بر طبق داده های رسمی 2/1 تا 2 میلیون ایرانی با میانگین سنی 18سال معتاد به آمفتامین هستند. بیش از 11 میلیون از جمعیت کشور با مسئله­ی اعتیاد روبرو هستند. در طول 30 سالِ گذشته، جمعیت ایران با نرخ رشد سالانه­ی 8 درصدی، با بیماری خانمان سوز اعتیاد دست و پنجه نرم کرده­اند. این آمار بیانگر این است که تعداد نوجوانانی که گرایش به مواد مخدر پیدا کرده اند؛ در حال افزایش بوده است(Afkarietal., 2013). متأسفانه امروزه گسترش و شیوع اعتیاد به­حدی است که معضلات اجتماعی، جسمانی و خانوادگی بسیاری را موجب شده است .(Aghaetal., 2008)

به طوری­که سازمان جهانی سلامت برآورد کرده بود که بیش از 2 میلیارد مصرف کننده­ی الکلی، 3/1 میلیارد مصرف کننده­ی تنباکو و 185 میلیون مصرف کننده­ی داروهای غیرِمجاز وجود داشته است. بنابراین جهتِ پرده برداشتن از سطح معضلاتی که پاره­ای از کشورها با آنها درگیر بوده­اند نمودار ترسیمی شکل 1-1 را که بیانگر مصرف مواد مخدر و مقدار الکل مصرف شده­ی این گونه کشورها می­باشد به ­عینه دربرابر دیدگان حقیقت بین خوانندگان قرار می­دهیم .(Goldmanetal., 2006)

شکل 1-1- فراوانی مصرف کننده­گان الکل و مواد مخدر در 6 کشور مختلف

عواملی که در شیوع اعتیاد نقش دارند عبارتند از: