تفاوت در رشد………………………………………………………………………………………… 21

تفاوت در علایق و رغبت ها……………………………………………………………………….. 22

پرخاشگری ………………………………………………………………………………………….. 23

اضطراب……………………………………………………………………………………………….. 24

ج : رضایت زناشویی و عوامل موثر بر آن……………………………………………………… 24

رضایت زناشویی……………………………………………………………………………………… 24

ایجاد رضایت زناشویی……………………………………………………………………………… 25

زوج خوشبخت و کامل……………………………………………………………………………… 26

نقش عشق در ازدواج و تداوم زندگی…………………………………………………………….. 27

مدل مثلث عشق استرنبرگ………………………………………………………………………….. 28

اثرات نزدیکی و فاصله در تداوم زندگی…………………………………………………………. 30

خصوصیات زوجین دارای رضایت زناشویی……………………………………………………. 31

عواملی موثر بر دوام زناشویی………………………………………………………………………. 32

نیازها و عوامل خشنودی رضایت زناشویی………………………………………………………. 33

جنسیت و رضایت زناشویی…………………………………………………………………………. 33

تحول رابطه و صمیمیت و رضایت زناشویی…………………………………………………….. 34

خانواده اصلی و رضایت زناشویی…………………………………………………………………. 35

تنیدگی و رضایت زناشویی…………………………………………………………………………. 36

سبک های مقابله ای و مهارت های ارتباط و رضایت زناشویی………………………………. 36

مهارت های موثر در ارتباطات زناشویی…………………………………………………………. 37

هفت نوع ارتباط مهم و نحوه ی برقراری آن……………………………………………………. 38

احترام متقابل و رضایت زناشویی………………………………………………………………….. 39

سازگاری اجتماعی و رضایت زناشویی………………………………………………………….. 39

ساختار قدرت و رضایت زناشویی………………………………………………………………… 39

موضع گیریهای نظری در خصوص روابط زناشوئی……………………………………….. 40

تعریف غریزه جنسی…………………………………………………………………………………. 40

اهمیت روابط جنسی…………………………………………………………………………………. 43

فرآیند روابط زناشوئی……………………………………………………………………………. 47

اهمیت آمادگی روانی برای آمیزش……………………………………………………………….. 47

اهمیت عشقبازی………………………………………………………………………………………. 47

مراحل واکنش جنسی طبیعی……………………………………………………………………….. 49

دفعات مقاربت و سازگاری جنسی………………………………………………………………… 51

ریتم میل جنسی در زنان…………………………………………………………………………….. 51

ریتم میل جنسی در مردان…………………………………………………………………………… 52

میل جنسی طبیعی…………………………………………………………………………………….. 52

پختگی جنسی…………………………………………………………………………………………. 53

قدرت جنسی………………………………………………………………………………………….. 54

مشکلات روابط زناشویی………………………………………………………………………. 55

الف – مشکلات جنسی زنان……………………………………………………………………….. 55

ب- مشکلات جنسی در مردان…………………………………………………………………….. 57

بهداشت و درمان روابط زناشویی…………………………………………………………………. 59

الف – جهل جنسی ………………………………………………………………………………… 59

ب – اضطراب عملی ……………………………………………………………………………… 59

ج- مشکلات رابطه ای………………………………………………………………………………. 59

د- مشکلات جسمانی ……………………………………………………………………………… 61

اختلافات مالی…………………………………………………………………………………… 64

اوقات فراغت……………………………………………………………………………….. 65

روابط والدین و کودک………………………………………………………………………… 67

بستگان و دوستان………………………………………………………………………….. 68

نقش های مربوط به برابری زن و مرد…………………………………………………….. 70

رضایت زناشویی و جهت گیرى مذهبى…………………………………………………… 71

ساختار قدرت وسازگاری زناشویی…………………………………………………………. 74

تعارض های زناشویی………………………………………………………………………. 74

علل تعارض های زناشویی……………………………………………………………………… 78

منابع عمده تعارض…………………………………………………………………………………… 79

مزایای تعارض………………………………………………………………………………………… 82

انواع تعارض………………………………………………………………………………………….. 83

فرآیند تعارضات زناشویی…………………………………………………………………………. 84

فرایند حل تعارض…………………………………………………………………………………… 84

نیازهای بنیادین روان شناختی…………………………………………………………………. 85

نیاز به شایستگی……………………………………………………………………………………… 87

گرایش به ارتباط…………………………………………………………………………………….. 87

خودمختاری…………………………………………………………………………………………… 88

خودشناسی انسجامی…………………………………………………………………………….. 91

بخش دوم: مبانی تجربی

پیشینه و سوابق مربوط رضایت زناشویی…………………………………………………..92

الف- تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………..92

ب- تحقیقات انجام شده در خارج ازکشور…………………………………………………………94

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………96

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 99

طرح کلی پژوهش…………………………………………………………………………………….. .99

جامعه آماری………………………………………………………………………………………… ..99

نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………99

روش جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………….100

ابزار پژوهش و معرفی پرسشنامه ها ………………………………………………………. 100

روش تجزیه تحلیل دادها……………………………………………………………………. 104

فصل چهارم : یافته ها و نتایج تحقیق

مقدمه ………………………………………………………………………………………………. 106

یافته­های توصیفی متغیرهای پژوهش………………………………………………….. 106

یافته های استنباطی …………………………………………………………………………. 107

بررسی مفروضات……………………………………………………………………………. 108

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه …………………………………………………………………………………………… 110

بحث و نتیجه­گیری و نتایج تحقیق…………………………………………………………. 110

محدودیت های تحقیق……………………………………………………………………… 113

پیشنهادات …………………………………………………………………………………. 114

منابع و مآخذ

منابع فارسی………………………………………………………………………………. 117

منابع انگلیسی………………………………………………………………………….. 120

پیوست ها …………………………………………………………………………….. 124

چکیده انگلیسی………………………………………………………………….. 133

• مقدمه

خانواده یکی از رکن­های اصلی جامعه به شمار می رود. دستیابی به جامعه سالم آشکارا درگرو سلامت خانواده است و تحقق خانواده سالم مشروط به برخورداری افراد آن از داشتن رابطه­های مطلوب با یکدیگر است. در چنین نظامی افراد با علایق و دل بستگی های عاطفی نیرومند دیرپا و متقابل به یکدیگر پیوسته اند. این دل بستگی ها اگرچه شاید شدت وحدتشان در طی زمان کاسته شود؛ اما در سراسر زندگی خانوادگی پاینده خواهند بود.(گلدنبرگ[1]، به نقل از حسین شاهی و نقش بندی، 1383).
ازدواج به عنوان مهم ترین و عالی ترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگ سال همواره مورد تائید بوده است . ازدواج رابطه ی انسانی پیچیده ظریف و پویا هست که از ویژگی های خاصی برخوردار است . همچنین توجه به کانون خانواده با محیط سالم و سازنده و روابط گرم و تعاملات میان فردی و صمیمی ای که می توانند موجب رشد و پیشرفت افراد گردند ازجمله اهداف و نیازهای ازدواج محسوب می­شوند (برنشتاین و برنشتاین[2]، 1989).
زوج به عنوان هسته اصلی و پایه گذار خانواده بسیار موردتوجه است، سلامت و پویایی خانواده که هسته اصلی و بنیادی سازنده ی جامعه محسوب می شود ریشه در سلامت و شادابی زوجین دارد. ازدواج معمولاً اصلی ترین و مهم ترین زمینه ای است که عملکرد و اثر صمیمیت و روابط اجتماعی رشد یافته در آن تجلی پیدا می کند. هدف از ازدواج، برطرف شدن نیازهای طرفین است و اگر نیازهای زوجین برطرف نشود و به راه حل مثبتی جهت دستیابی به نیازهایشان نرسند استرس، ناکامی، سرخوردگی، خشم و درنهایت دل زدگی بروز پیدا می کند، برای اکثر بزرگ سالان شادمانی در زندگی، بیشتر به ازدواجی موفق و روابط زناشویی توام با رضایت وابسته است تا سایر جنبه های زندگی. رضایت زناشویی می تواند به طور کامل بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد و تحقیقات انجام شده اهمیت این موضوع را بر انواع نتایج بالینی مانند. بهداشت روانی، بهداشت جهانی و حتی طول عمر تأیید نموده اند، هم چنین رضایت زناشویی در زندگی می تواند با رضایت کلی از زندگی رابطه داشته باشد برای توصیف چگونگی روابط زناشویی از اصطلاحات متعددی مانند: سازگاری، رضایتمندی، سازش، خشنودی موفقیت و کیفیت زناشویی استفاده شده است معمولاً کیفیت سازگاری و رضایت زناشویی به جای هم به کاربرده می شوند.

بر اساس نظر ”لاک و والاس[3]“، سازگاری زناشویی برون سازی هر یک از زوجین در موقعیت زمان معین تعریف شده است. به نظر سین رضایت زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر بیشتر مواقع احساس خوشبختی و رضایت از یکدیگر و از ازدواجشان دارند یکی از بهترین تعاریف زناشویی توسط «هاپکینز»[4] ارائه شده است او رضایت زناشویی را اطاعت عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسط زن یا شوهر زمانی که همه جنبه های ازدواجشان را در نظر می گیرند تعریف می کند رضایت یک متغیر نگرشی است و خصوصیت گروهی زن و شوهر محسوب می شود طبق تعریف فوق رضایت زناشویی درواقع نگرش مثبت و لذت بخش است که زن و شوهر از جنبه های مختلف روابط زناشویی دارند.

• بیان مسئله

انسان ها با ازدواج استقلال می یابند و با تشكیل زندگی، یك واحد كوچك اجتماعی را به وجود می آورند، مسئولیت می پذیرند و به استقلال می رسند، زندگی آن ها هدف دار می شود و با پذیرش مسئولیت اداری خانواده خود، تصمیم گیرنده می شوند . آن ها در کنار هم آرامش می یابند. چنانچه خداوند در قرآن كریم (روم، 2) می فرماید : “برای شما از جنس خودتان جفتی بیافریدیم تا با او انس گیرید و آرامش یابید و در بین شما دوستی و مهربانی قراردادیم، در این امر برای افرادی كه اهل تفكر باشند آیات و نشانه هایی وجود دارد” (صالحی فرد، 1379). از مفاهیم رایج برای نشان دادن میزان شادی و پایداری در خانواده، مفهوم رضایت زناشویی است . درواقع رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط ارائه می دهد. برای افزایش رضایت زناشویی تلاش های علمی فراوانی صورت گرفته است. این تلاش ها به تدوین راهبردهای مداخله ای منجر شده است که می توان آن ها را به سه دسته تقسیم کرد: الف) برنامه های آماده سازی همسران قبل ازدواج (السون و السون[5]،1997)؛ ب) برنامه های غنی سازی پس از ازدواج (نیکولز و بکوار[6]،2000)؛ ج) مشاوره ازدواج برای همسران ناسازگار (احمدی، 1383). برای اکثر بزرگسالان، شادمانی در زندگی، بیشتر به ازدواجی موفق و روابط زناشویی توام با رضایت وابسته است تا سایر جنبه های زندگی. رضایت زناشویی می تواند به طور کامل بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد و تحقیقات انجام شده اهمیت این موضوع را بر انواع نتایج بالینی مانند. بهداشت روانی، بهداشت جهانی و حتی طول عمر تأیید نموده اند، «وارینگ» و همکاران (1981)در مطالعه ای دریافتند که نابسامانی ازدواج و عدم خشنودی در زندگی زناشویی به طور معناداری با شیوع اختلالات عاطفی و هیجانی در جمعیت عمومی رابطه دارد، درصورتی که ازدواج های رضایت بخش باعث سلامت همسران و مانع رویدادهای منفی زندگی و مشکلات روان شناختی در آن ها می شود. بعضی از موضوع های شناخته شده ای که می تواند پدیدآورنده اختلاف های زناشویی باشد چنین است پول، روابط جنسی، روابط خویشاوندی، دوستان، فرزندان، خیانت جنسی، مشکلات عاطفی، مشکلات مالی، مشکلات ارتباطی (گفت وشنود)، درگیری های کاری و مانند این ها (ثنایی و ذاکر، 1378)

طبق نظریه خود­تعیین­گری سه نیاز بنیادینِ روان شناختی خودمختاری، «شایستگی و ارتباط» وجود دارند که ازنظر انگیزشی در دنبال کردن اهداف و هم­چنین محتوای اهدافی که فرد در جستجوی آن ها است نقش دارند و از طریق فرآیندهای نظم دهی باعث انگیزش ذاتی و رفتار خود تعیین کننده می­شوند و با عملکرد مؤثر فرد و بهزیستی روان شناختی او در ارتباط هستند. به بیان دیگر، نیازهای ذاتی روان شناختی، شرایط خاصی را برای به­زیستیِ روان شناختی فراهم می­کنند که ارضاء این نیازها بستگی به شرایط و محیطی حمایت­کننده دارد (دسی و رایان، 2000). همه افراد در سه نیاز بنیادین روان شناختی خودمختاری، شایستگی و ارتباط سهیم هستند (رایان و دسی، 2008). خودمختاری با «خودسازماندهی»، تایید رفتار خود و حق انتخاب داشتن در اعمالی که فرد انجام می­دهد (رایان و کنل، 1989؛ به نقل از دسی و رایان، 2008) شایستگی با احساس مؤثر بودن در اعمالی که فرد انجام می­دهد (وایت، 1959، دسی، 1975، اسکینر، 1995؛ به نقل از دسی و رایان، 2000) و ارتباط با احساس مرتبط بودن با دیگران و داشتن حس تعلق به اجتماعی که فرد در آن است (دسی و رایان؛ 1991؛ ریس و پاتریک، 1996؛ به نقل از دسی و رایان، 2000)، تعیین می­شود. مطالعات گذشته نشان داده­اند که ارضاء نیازهای بنیادین روان شناختی، پیش­بینی­کننده انگیزش درونی، به­زیستی و دیگر پیامد­های مثبت در حیطه­های گوناگون مانند کار (برای مثال بارد، دسی و رایان، 2004؛ کیسر و رایان، 1999؛ به نقل از ریو، 2005)، آموزش (برای مثال فرر-کاجا و ویس، 2000) تمرین ورزشی (ویلسون و راجر، 2007) شده است.

خودشناسیِ انسجامی است به آگاهی لحظه به لحظه نسبت به حالات روان شناختی و توان تمایز نهادن و تحلیل محتوای تجارب­ کنونی و نیز پردازش فعال در مورد خود و معطوف به رویدادهای گذشته که نتیجه آن ایجاد دیدی وسیع­تر در جهت هدایت رفتار و تشکیل طرح واره های فردی پیچیده­تر و کامل­تر است، اشاره دارد (قربانی، واتسون، بینگ، دیویسون و لبرتون،2003). پژوهش های صورت گرفته نشان داده­اند که خود­شناسیِ انسجامی با برون­گرایی، پذیرش، وجدان گرایی، ثبات هیجانی و گشودگی به تجربه بیشتر در مدل پنج عاملی شخصیت (طهماسب، قربانی و پورحسین، 2008)، پایداری در برابر نشانه های جسمی بیماری (قربانی، واتسون، کانیگام، 2010)، حرمت خود، همدلی و ابعاد مثبت خودشیفتگی (قربانی، واتسون، حمزوی، ویتینگتون، 2010)، در ارتباط بوده است.

اهمیت رضایت زناشویی در رشد و پیشرفت افراد (برنشتاین و برنشتاین، 1989) و بهبود عملکرد و سلامت خانواده (وارینگ، 1981) و از سوی دیگر اثرات مثبت ارضا نیازهای بنیادین روانشناختی (خودمختاری (آزادی)، شایستگی و ارتباط) و خودشناسی انسجامی در بهتر شدن عملکرد افراد در زمینه های مختلف و بهزیستی و سلامت روانی (دسی و رایان، 2000،قربانی و همکاران، 2008)، محقق را بر آن داشت تا مطالعه مورد نظر را به رضایت زناشویی و با موضوع رابطه بین ارضا نیازهای بنیادین روانشناختی، خودشناسی انسجامی با رضایت زناشویی اختصاص دهد. بدلیل اهمیت و نقش اساسی معلمان، در رشد و تربیت دانش آموزان (به عنوان ارکان آینده جامعه) و همچنین، الگوپذیری دانش آموزان از معلمان و از طرفی اهمیت رضایت زناشویی در سلامت روانی و بهبود عملکرد افراد این تحقیق در مورد جامعه­ی معلمان صورت گرفته است.

به طور خلاصه در تحقیق حاضرسعی برآن است که به این سوال پاسخ داده شود که آیا ارضا نیازهای بنیادین روانشناختی، خودشناسی انسجامی با رضایت زناشویی درفرهنگیان رابطه دارد؟

5

1-3 هدف تحقیق

6

1-4 پیشینه تحقیق

6

1-5 روش تحقیق

8

فصل دوم: معرفی متن پهلوی ماه فروردین روز خرداد

 

2-1 محتوای متن

10

2-2 سبک نگارش متن

11

2-3 زمان تألیف متن

14

2-4 نسخه‏ها

14

فصل سوم: حرف‏نویسی، آوانویسی، ترجمه و یادداشت‏ها

 

3-1 حرف‏نویسی، آوانویسی، ترجمه

17

3-2 یادداشت‏ها

41

فصل چهارم: واژه‏نامه

 

4-1 واژه‏نامه

135

فصل پنجم: نتیجه‏گیری

 

5-1 نتیجه‏گیری

210

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی

212

منابع انگلیسی

217

-1 کلیات

زبان ایرانی باستان که شاخه ای از زبان های «هند و اروپایی» است، نیای زبان فارسی باستان به حساب می آید و هیچ نوشته ای هم از آن در دست نیست. از فارسی باستان اسناد و کتیبه هایی از شاهان هخامنشی در دست است ولی با به پایان رسیدن دوران حکومتهخامنشیان، خط و زبان رایج آن زمان از بین رفت و البته تاریخ دقیقی نمی توان برای آن در نظر گرفت. حدوداً پس از حمله اسکندر که در تاریخ 331 ق.م صورت گرفت و حدوداً تا سه قرن بعد از ظهور دین اسلام را برای این دوره در نظر گرفته اند، چون بعد از سقوط ساسانیان هنوز هم آثاری به این زبان نوشته می شده و هنوز در مناطقی از ایران این زبان رایج بوده است.

اصطلاح «ایرانی میانه» به زبان هایی اطلاق می شود که از پایان شاهنشاهی هخامنشی تا آغاز اسلام در سرزمین پهناور ایران به کار می رفته است. اما این حدود زمانی به کلی تقریبی است و برای تعریف این اصطلاح کفایت نمی کند. زیرا که از یک طرف قدیمی ترین آثاری که از این دوره باقی است متعلق به اواخر قرن اول پیش از میلاد مسیح است و بنابراین سه قرن با انقراض خاندان هخامنشی فاصله دارد؛ از طرف دیگر اسناد و نوشته هایی که مربوط به این دوره از زبان های ایرانی است تا اواخر قرن سوم هجری (اواسط قرن دهم میلادی) نیز وجود داشته و به دست آمده است. در حقیقت اصطلاح «ایرانی میانه»، اگر چه شامل زبان هایی است که در این دوره تاریخی متداول بوده، بیشتر ناظر به ساختمان این زبان ها است (خانلری، 201:1382).

زبان های دوره ی میانه را به دو گروه زبان های «ایرانی میانه غربی» و «ایرانی میانه شرقی» تقسیم می کنند. از گروه زبان های « ایرانی میانه غربی » از دو زبان آثار عمده ای در دست است: زبان های«پارتی» و «فارسی میانه یا پهلوی». زبان پارتی، زبان رایج دوره ی اشکانیان بوده که تا اوایل دوره ی ساسانی نیز بدان آثاری تالیف می شده است. این زبان در شمال و شمال شرقی ایران متداول بوده است. زبان فارسی میانه یا پهلوی، زبان جنوب و جنوب غربی ایران بوده و زبان رسمی دوران ساسانی به شمار می رفته است (تفضّلی، 1386: 12).

از زبان پهلوی اشکانی که «پهلوی» یا «پهلوانی» باید نامیده شود در دوره باستان اثری به جای نمانده است. از دوره میانه از این زبان، آثار زیادی به جای مانده است. این زبان در اوایل دوره اسلامی از میان رفته بوده و جای خود را به فارسی داده بوده است (ابوالقاسمی،131:1385).

از سده ی سوم هجری به بعد، اصطلاحپارسی/ فارسی تنها به فارسی دری اطلاق می شد و اصطلاح پهلوی/ فهلوی را برای زبان به کار رفته در متن های زرتشتی که در واقع بازمانده ی زبان رایج در روزگار ساسانیان پارسیگ (pārsīg) بود، بکار می بردند. به عبارتی دیگر، واژه ی پَهلَویگ (pahlawīg) که در روزگار ساسانیان تنها به زبان پارتی اطلاق می شد، در دوره ی اسلامی به صورت پهلوی/فهلوی به نامی برای زبان ساسانیان، که خودشان آن را پارسیگ می نامیدند، بدل شد. پس زبان رسمی شاهنشاهی ساسانی را فارسی میانه یا پهلوی ساسانی یا فقط پهلوی می نامند» (رضایی باغ بیدی، 1388: 135).

نوشته هایی که از زبان فارسی میانه یا پهلوی بر جای مانده، متنوع هستند. این آثار به دو دسته ی آثار «دینی» و «غیر دینی» تقسیم می شوند. البته آثار «غیر دینی» مانند تاریخ ، جغرافی و رسالات کوچک تعلیمی نیز رنگ و بوی دینی دارند و علت آن این است که چون قلم در دست علمای زردشتی و موبدان بوده است، بی تردید ردپایی از عقاید و مذهب زردشتی را در آنها می بینیم. آثار ادبی صِرف، از میان رفته است.

آثار باقیمانده از دوره ی میانه به چهار دسته با چهار نوع الفبا تقسیم می شود: الف)کتیبه های شاهان و رجال ساسانی؛ به زبانی که این کتیبه ها بدان نوشته شده است «فارسی میانه ی کتیبه ای» می گویند. ب) نوشته ی مسیحیان ایران؛ به زبانی که نوشته ی مسیحیان بدان نوشته شده است «فارسی میانه ی مسیحی» می گویند. ج) نوشته های زردشتیان ایران؛ به زبانی که نوشته های زردشتیان بدان نوشته شده است «فارسی میانه ی زردشتی» می گویند. د) نوشته های مانی و پیروان او؛ به زبانی که نوشته های زردشتیان بدان نوشته شده است «فارسی میانه ی ترفانی» می گویند (ابوالقاسمی، 1388: 156).

11-3 ملاحظات اخلاقی ………………….…………..……….….…..………… 61

فصل چهارم : نتایج تحقیق

1-4 یافته های پژوهش …………………….………….………….…………… 63

2-4 جداول و نمودارها ………………………..………………………………. 64

فصل پنجم : بحث و بررسی یافته ها

1-5 بحث وتفسیر نتایج پژوهش ………………….………….….……. 108

2-5 نتیجه گیری نهایی ………………………………….……….…………… 112

3-5 کاربرد یافته ها …………………………………….……….……………. 113

4-5 پیشنهادات برای پژوهش های بعدی ……………………..…..…… 114

منابع و ماخذ

فهرست منابع …………………………………….………….…….…………. 116

پیوست ها ………………………………………………….…….………… 125

چکیده انگلیسی ……………………….……………….…….….……………. 131

زمینه پژوهش:

صدمات مغزی یکی از شایعترین آسیب هایی است که به علت قرار گرفتن در معرض ضربه مغزی و اغلب در اثر بروز تصادفات رخ می دهد. آسیب به سر ناشی از ضربه[1] (TBI) از شایعترین دلایل مرگ و میر پس از تصادفات می باشد (1).

در مطالعه ای که بر روی 8927 بیمارTBI در 46 کشور جهان انجام شد، مشخص شد که یک چهارم این افراد در عرض 6 ماه پس از بروز TBI می میرند (2). هر سال بیش از یک میلیون نفر در آمریکا دچار آسیب مغزی ناشی از تروما می شوند. از این تعداد 52000 نفر می میرند و 800000 نفر دچار ناتوانایی های دائمی می شوند که هزینه ای بالغ بر 40 میلیارد دلار را تحمیل می کند (3). آمارها نشان می دهد که ضربه به سر در هرسنی رخ می دهد ولی در سنین 15 تا 24 سال و بیشتر از 75 سال و همچنین در مردان از فراوانی بیشتری بر خوردار است (4). آمارها نشان می­دهد که ایران در زمینه بروز سوانح و تصادفات در زمره نخستین کشورهای جهان قرار دارد که متأسفانه بیشترین صدمات وارده نیز با 31 درصد موارد مربوط به سر و گردن و ضربات مغزی است (5). فقط در استان گیلان بیمارستان آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت، طی سالهای 84 و 85 از 5256 بیمار ترومایی، 3396 بیمار آسیب به سر بستری شده اند (6).

عوارض جسمی و روانی موقت یا دائم بیماران پس ازTBI بسیار غم انگیز است. تغییرات عصبی روانی بعد از TBI بسیار زیاد و متنوع اند و به طور کلی در سه دسته عاطفی، شناختی و اختلالات رفتاری تقسیم بندی می شوند که به مراجعه مکرر این بیماران به روان شناسان منجر می گردد (7). عوارض بعد از TBI شامل اختلالات عصبی (صرع، سردرد و اختلالات خواب) بعلاوه بیماری های مخرب اعصاب (کاهش در عملکرد شناختی، آلزایمر و بیماری پارکینسون) اختلالات عصبی هورمونی( سندرم کم کاری هیپوفیز بعد از ضربه) اختلالات روانی (اختلالات عاطفه، اضطراب، افسردگی و اختلالات عقده ای اجباری)؛ اختلالات غیر عصبی نیز شامل( اختلال عملکرد جنسی، بی اختیاری ادراری و روده ای و عضلانی اسکلتی) بعلاوه احتمال اختلال عملکرد متابولیک ، که ممکن است برای ماه ها یا سالها با فرد مبتلا باقی بماند، می باشد (8).

از آنجایی که افراد مبتلا به TBI اغلب توانایی­های عملکردی خود را از دست می دهند و زندگی وابسته­ ای دارند در نتیجه جهت مراقبت و حمایت به مراقبت­ دهنده نیاز خواهند داشت. از این­رو خانواده ها در خط مقدم چالش ها و استرس فراوان قرار می گیرند (9). از طرفی مطابق با داده های سازمان سلامت و سیستم خدمات رسانی بازماندگان TBI نیوجرسی، بین سالهای 1999 تا 2005 نزدیک به 65 درصد از بیماران دچار TBI علی رغم وجود مشکلات فراوان از بیمارستان به خانه منتقل شدند و نزدیک به 20درصد از آنها نیز به مراکز بازتوانی یا مراقبت دیگری راهنمایی شدند (10). بنابراین شکی وجود ندارد که TBI نه تنها خود شخص بلکه همچنین خانواده وی را نیز در گیر می کند و از اینرو بیشتر از خود فرد مبتلا خانواده وی را نیز می توان به عنوان قربانیان TBI در نظر گرفت (11). گرچه در مطالعات سالهای اخیر محققین متعددی به مشکلات این خانواده ها پرداخته اند اما سالها تمرکز اصلی تنها بر خود قربانی متمرکز بوده است (12،13،14).

بروز یک تنش و استرس می تواند باعث بروز عکس العمل ها و واکنش های ناسازگارانه ای در خانواده شود (15). حال در صورتیکه خانواده نتواند با این استرس مقابله نماید به سمت بحران کشیده می شود (16) و افراد تحت تأثیر این بحران ممکن است به سمت افسردگی، اضطراب شدید، سوء مصرف مواد و … سوق داده شوند (15). خانواده دارای شخص مبتلا به TBI دچار بحران شدیدی است، زیرا این رویداد به طور کل شرایط محیط فرد، آرزوها و زندگی که برای خود در نظر گرفته را تحت تأثیر قرار می دهد (17).

طبق مطالعات انجام گرفته آسیب های مغزی ناشی از ضربه منجر به نتایج بی شماری روی خانواده ها می شود که از مهم ترین آنها می توان به استرس و اندوه (13)، احساس گناه و برآشفتگی (18)، مشکلات در روابط زناشویی (19)، اضطراب (20)، اختلالات روانی (21) و کاهش کیفیت زندگی اشاره کرد (22).

مشاهده فرد عزیز و مورد علاقه خود در یک وضعیت تهدید کننده زندگی و مراقبت های خاص مورد نیاز و تکنولوژی که جهت مراقبت از این بیماران به کار گرفته می شود همه از جمله عواملی هستند که فشارهای روحی روانی خانواده را مضاعف می نمایند. در این گونه مواقع به علت ترس شدید و اضطرابی که در آنان رخ می دهد، اغلب افراد خانواده ، نیازهای ضروری و اساسی خود را نادیده گرفته و فقط به فکر بیمار و مسائل مربوط به آن می باشند (23).

عوامل روانی بسیاری از جمله در دسترس نبودن کادر درمان برای پاسخ گویی به سؤالات خانواده ها در مورد نحوه مراقبت و درمان عضو خانواده و یا دادن اطلاعات ضد و نقیض از سوی پزشکان و یا پرستاران و عدم اطلاع از پیش آگهی بیماری می توانند به عنوان عوامل ایجاد کننده اضطراب در خانواده مؤثر باشند (24). اخیرا محققان کلمبیا با استفاده از پرسش­نامه نیازهای خانواده^[2]نیازهای 29 خانواده مراقبت کننده از فرد مبتلا به TBI را بررسی کردند، که مهم ترین نیاز های آنها طبق پرسش نامه شامل اطلاعات سلامتی، شبکه حمایت اجتماعی و نیاز به دفاع و کمک افراد تیم مراقبت بود (25). طبق تحقیق سید حسن و همکاران[3] نیازهای عمده خانواده ها شامل، اطلاعات سلامتی و بازتوانی، کمک ها و توصیه های مالی، حمایت اجتماعی و عاطفی و دلگرمی های مثبت روانی هستند (9). نتایج مطالعه هورا و سوزا[4] نیز نشان داد که معمولا خانواده ها در این که چگونه شرایط پیچیده كنونی خود را درك كنند راهنمایی های كمی دریافت نموده و یا اصلا راهنمایی دریافت نمی كنند (26). خانواده نیازهای بی شماری را در آغاز دوران حاد پس از بروزTBI تجربه می کنند که ممکن است بوسیله افراد تیم مراقبت شناخته نشوند، اما با توجه به اثرات دراز مدت این عارضه بر بیمار ، ارزیابی و بررسی های وی و خانواده اش که مسئولیت نگهداری از وی را بر عهده دارند نیازمند طی مدت طولانی می باشد (25).

علیرغم وجود مطالعات فراوان و همچنین آمار بالای ضربه به سر در گیلان به علت حوادث جاده ای فراوان و ذکر این نکته که نوع ارائه مراقبت در خانواده های با تفاوت های فرهنگی دارای تنوع فراوانی می باشد، تا کنون مطالعات اندکی در مورد تعیین نیازهای خانواده های این بیماران که مراقبت کنندگان اصلی آنها می باشند و میزان برآورده شدن این نیازها انجام گرفته است، امید است تا با بررسی نیازهای خانواده های این بیماران و میزان بر آورده شدن آنها بتوان سیمای واقعی وضعیت فعلی این خانواده ها را ترسیم نموده و حیطه های مورد نظر آنان جهت دریافت کمک را شناسایی نمود. شاید نتایج این پژوهش بتواند در جلب کمک های بیشتر جهت حفظ ثبات خانواده های این بیماران که اغلب از نیروهای فعال کار جامعه می باشند، مفید واقع گردد.

اهداف پژوهش ( هدف کلی و اهداف ویژه):

هدف کلی:

تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر پس از ترخیص و میزان برآورده شدن آنها در بیماران مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای رشت سال 92-91.

اهداف ویژه:

1. تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

1-1. تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه اطلاعات بهداشتی بر حسب متغیرهای فردی و اجتماعی

2-1. تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت عاطفی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

3-1.تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت ابزاری برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

4-1.تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت افراد حرفه ای برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

5-1.تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت شبکه اجتماعی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

6-1.تعیین نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه درگیر شدن در مراقبت برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر بر حسب متغیرهای فردی و اجتماعی

1-2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه اطلاعات بهداشتی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

2-2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت عاطفی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

3-2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت ابزاری برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

4-2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت افراد حرفه ای برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

5-2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت شبکه اجتماعی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

6-2. تعیین میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه درگیر شدن در مراقبت برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی

سوالات پژوهش:

1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر پس از ترخیص بر حسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

1-1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه اطلاعات بهداشتی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

2-1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت عاطفی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

3-1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت ابزاری برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

4-1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت افراد حرفه ای برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

5-1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت شبکه اجتماعی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

6-1. نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه درگیر شدن در مراقبت برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی کدام است؟

2. میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر پس از ترخیص بر حسب متغیرهای فردی و اجتماعی چقدر است؟

1-2.میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه اطلاعات بهداشتی برحسب متغیرهای فردی و اجتماعی چقدر است؟

2-2. میزان برآورده شدن نیازهای مراقبت دهندگان افراد دچار صدمه سر در حیطه حمایت عاطفی برحسب

2-2-1-ادبیات دفاع مقدس… 12

2-2-2-شعر اعتراض… 13

2-2-3-ادبیات مقاومت و پایداری.. 13

فصل سوم: بحث و بررسی

3-1-بخش اول: سبک­شناسی آثار منثور علیرضا قزوه 16

3-1-1-سبک­شناسی داستان. 16

3-1-2-بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی، فکری دو اثر منثور علیرضا قزوه 16

3-1-2-1-ویژگی زبانی.. 16

3-1-2-2-ویژگی­های ادبی.. 19

3-1-2-3-ویژگی فکری.. 22

3-2-بخش دوم: سبک­شناسی آثار منظوم علیرضا قزوه 24

3-2-2-ویژگی زبانی آثار منظوم علیرضا قزوه 24

3-2-2-1-استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی.. 25

3-2-2-2-استفاده فراوان از اسم­های اساطیری و تاریخی.. 27

3-2-2-3-تکرار کلمات.. 28

3-2-2-4-استفاده زیاد از کلماتی چون: شهید و شهادت، خون و سنگ، صبح و شب.. 30

3-2-2-5-آوردن نام ماه­های قمری.. 31

3-2-2-6-استفاده از آواها و صداها 32

3-2-2-7-آوردن نام­های ائمه و پیامبران. 33

3-2-2-8-کاربرد فراوان واژگان می و عشق و مست.. 34

3-2-2-9-آوردن نام­های فرنگی.. 35

3-2-3-ویژگی های ادبی آثار منظوم علیرضا قزوه 37

3-2-3-1-تشبیه. 37

3-2-3-2-تشخیص… 39

3-2-3-3-تلمیح.. 41

3-2-3-4-واج­آرایی.. 43

3-2-3-5-مراعات نظیر. 45

3-2-3-7-تضاد و طباق.. 46

3-2-3-8-حس­آمیزی.. 47

3-2-1-ویژگی های فکری علیرضا قزوه 48

3-2-1-1-علیرضا قزوه و ادبیات دفاع مقدس… 48

3-2-1-2-علیرضا قزوه و اشعار آیینی و مذهبی.. 60

3-2-1-3-علیرضا قزوه و نهضت عاشورایی.. 62

3-2-1-4-علیرضا قزوه و شعر اعتراض… 69

3-2-1-5-علیرضا قزوه و ادبیات مقاومت و پایداری.. 78

فصل چهارم: نتیجه­گیری

نتیجه گیری.. 86

فهرست منابع و مآخذ. 89

1-1-بخش اول: کلیات

1-1-1-بیان مسئله

علیرضا قزوه شاعر و نویسنده­ی ایرانی متولد 1342 از جمله شاعران مقاومت و دفاع مقدس است. او از جوانی به شعر و دین و وطن علاقه داشت و در همان دوران، شاهد اشغال فلسطین و جنگ تحمیلی به کشورش بود و مشاهده­ی این اوضاع، نوعی روحیه­ی اعتراض را در شخصیت وی به وجود آورد. به نوعی که در شعر وی نیز تأثیر گذاشته، و در شعری که باعنوان (مولا ویلا نداشت) نمود واقعی پیدا کرده­است.

او به عنوان یک شاعر انقلابی و معترض با این که در جبهه­ی حق بر باطل حضور داشته ولی از قافله­ی شهدای هشت سال دفاع مقدس جدا مانده­است و چون رفتار مخلصانه­ی آن شهیدان را به چشم خود دیده­بود، به انتقاد از اوضاع فعلی پرداخته­است و از سوء استفاده بعضی افراد از نام شهیدان زبان به شکوه گشوده­است.

وی آثار زیادی در حوزه­ی مقاومت و دفاع مقدس دارد و در بیشتر آنها اعم از شعر، داستان، سفرنامه و… بن­مایه­هایی از دفاع مقدس و اعتراض و مذهب و نهضت عاشورایی و مقاومت، آشکارا به چشم می­خورد.

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل­ سبک­شناسی آثار علیرضا قزوه است. به همین خاطر آثار منظوم و منثور ادبی قزوه را از سه جنبه­ی زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم.

نخست به تعریف سبک­شناسی پرداختیم. سپس با معرفی علیرضا قزوه­، به زندگی ادبی و آثارش اشاره کردیم و بعد آثار ادبی قزوه را از سه جنبه­ی زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار دادیم. در این بررسی از ویژگی زبانی وی: استفاده فراوان از لغات و اصطلاحات عربی، تکرار کلمات، آواها و صداها و استفاده فراوان از­اسم­های اساطیری، تاریخی بررسی شده­است. از ویژگی­های ادبی وی­، استفاده فراوان از تشبیه­، تشخیص، تلمیح، واج­آرایی و غزل­سرایی و از جنبه­ی فکری آثار او نیز، پنج محور با عناوین: ادبیات دفاع مقدس، اشعار آیینی و مذهبی، نهضت عاشورایی، شعر اعتراض و ادبیات مقاومت و پایداری، بررسی شده­است.

1-1-1-1-تعریف لغوی سبک­شناسی

از نظر لغوی، واژه­ی سبک، مصدر ثلاثی مجرد عربی است. به­معنای گداختن و ریختن و قالب­گیری کردن زر و نقره و “سبیکه” به معنی پاره زر و نقره گداخته و قالب­گیری شده مشتق از آن است (­شمیسا، 1382: 11)

1-1-1-2-انواع مفهوم سبک

واژه­ی سبک در سه مفهوم بکار می­رود: سبک شخصی، سبک دوره و سبک ادبی­.

سبک شخصی: سبک خاص شاعر و نویسنده است و آثار او در طول قرون از اثر هر کس دیگری به نحو نمایانی متمایز نگاه می­دارد(مانند فردوسی، نظامی، حافظ). (همان: 9)

سبک دوره: سبک کلی کم و بیش به همه­ی شاعران و نویسندگان دوره­هایی از تاریخ ادبیات است. مثلا مختصات که در آثار شعر قرون چهارم و پنجم مشاهده می­شود. (همان: 10)

سبک ادبی: وجوه تمایز آثار ادبی از آثار غیر ادبی است. آثار ادبی در جهان مختصات خاص خود را دارند. (همان: 10)

1-1-1-3-تقسیم بندی سبک

آنچه بیشتر مورد توجه شاعران و نویسندگان و محققان است سبک دوره است. از همه مهم­تر و معمول­تر، تقسیم سبک بر اساس دوره است­. لذا ادوار شعر فارسی به صورت زیر تقسیم شده­است:

سبک خراسانی: نیمه دوم قرن سوم قرن چهارم و قرن بنجم

سبک حد واسط یا دوره سلجوقی: قرن ششم

سبک عراقی: قرن هفتم، هشتم و نهم

سبک حد واسط یا مکتب وقوع واسوخت: قرن دهم

سبک هندی: قرن یازدهم و نیمه اول دوازدهم

دوره بازگشت: اواسط قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم

سبک حد واسط یا دوران مشروطیت: نیمه اول قرن چهاردهم

سبک نو: از نیمه دوم قرن چهاردهم به بعد. (همان: 13)

سبک نو و یا نیمایی یکی از تحولات مهم در شعر و نثر ادبیات فارسی به­شمار می­رود.

سبک نیمایی نوعی هنجارگریزی و سنت­شکنی است. ردیف و قافیه که درشعر فارسی یکی از ارکان است، بندی و سدی برای شاعران دانستند. به­همین خاطر ایرج میرزا با شعر “انقلاب ادبی” زمینه بروز شعر نو فارسی را فراهم آورد و نیما یوشیج با سرودن شعر عاشقانه” افسانه ” از نظر شکل­ و محتوا تازگی در شعر فارسی به وجود آورد. در آن توصیفات و تعبیرات تازه­ای دیده می­شود. قوه­ی تخیل نیز در آن بیشتر شده­است. (همان: 463)

1-1-1-4-انواع سبک نو

در شعر سبک نو و نیمایی سه شیوه رایج بوده­است:

شعر آزاد: وزن عروضی دارد ولی جای قافیه­ها مشخص نیست.

شعر سپید: هر چند آهنگین است ولی وزن عروضی ندارد و جای قافیه­ها مشخص نیست.

شعر موج نو: نه­تنها وزن عروضی ندارد بلکه آهنگ و قافیه نیز ندارد و فرق آن با نثر معمولا در ارائه مطالب و نحو خاص بیان و بطور کلی در تخیل شعری­است. (همان: 346)

آنچه در­ بررسی سبک­شناشی یک اثر ادبی بیشتر مورد توجه قرار می­گیرد، ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آن اثر است. (غلامرضایی، 1377: 249)

در ویژگی زبانی به لغات و کلمات توجه می­شود و در ویژگی­های ادبی به صناعات و آرایه­های ادبی و در ویژگی­های فکری به اندیشه­ها ودیدگاه­های نویسنده و یا شاعر توجه می­گردد. (همان: 256)

1-1-2-سؤالات اصلی پژوهش

1_ویژگی اصلی زبان شعری علیرضا قزوه چیست؟

2_ پرکاربردترین قالب در آثار علیرضا قزوه کدام است؟

3_مهم­ترین ویژگی­های ادبی و مهم­ترین خصیصه­ی فکری علیرضا قزوه کدام است؟

4-ویژگی­های زبانی، ادبی، فکری آثار منثور علیرضا قزوه کدام است؟

1-1-3-پیشینه­ی تحقیق

در مورد موضوع تحقیق تاکنون کتاب یا مقاله­ی با این عنوان به صورت مستقل نوشته نشده­است. بیشتر مقالاتی که در مورد قزوه هست، درباره­ی معرفی آثار و زندگی وی است. اما در مورد سبک­شناسی پژوهش­های قابل توجه­ی صورت گرفته­است که می­تواند راهنما و الگوی بحث سبک­شناسی ما در این پژوهش قرار گیرد که به چند مورد اشاره می­کنیم:

درگاهی، در مقاله­ی «جایگاه معنی در سبک شعر فارسی» (1383)، ارزش معنا در سبک­شناسی شعرفارسی را مورد بررسی قرار داده­است. مقاله با این دعوی آغاز می­شود که دانش سبک­شناسی بیشتر به مختصات ظاهری و مباحث صوری و زبان­شناختی شعر اعتبار می­دهد و در این کار معانی اندیشه­ها و درون مایه­های اشعار را یکسره نادیده می­گیرد. در حالی که هم در سرآمدان شعر کهن و هم درتعبیر، شاخه­ی مهمی از نقادان دو سده­ی اخیر، معنی یکی از دو پایه­ی اساس سبک­ها و گاه حتی “تنها پایه­ی آن” به شمار آمده­است و قالب و محتوا کیفیت یک جوهر واحد. (همان: 36)

درپر، درمقاله­ی «سبک شناسی انتقادی» (1391)، به تعریف سبک پرداخته و با رویکرد نوین در بررسی سبک بر اساستحلیل گفتمانانتقادی، به بحث وارد شده­است. وی در چکیده­ی این مقاله چنین آورده­است که امروزه سبک­شناسی فارسی به وضعیت رکودی، پژوهش­های منفردی که اغلب سبک را جدا از بافت موقعیتی متن بررسی می­کنند، دچار شده که خروج از آن ضروری ­است. راه­حلی که در این مقاله پیشنهاد می­شود، معرفی شاخه­های جدید سبک­شناسی و بازیابی ابزارهای مناسبی جهت تجزیه و تحلیل متون فارسی است.

1-1-4- اهداف پژوهش

1_ آشنایی با زندگی و آثار علیرضا قزوه.

2_ بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آثار منثور علیرضا قزوه.

3-بررسی ویژگی­های زبانی، ادبی و فکری آثار منظوم علیرضا قزوه.

1-2-بخش دوم: چشم اندازی به زندگانی علیرضا قزوه

1-2-1-معرفی علیرضا قزوه

علیرضا قزوه شاعر و نویسنده­ی ایرانی متولد 1342از جمله شاعران مقاومت و دفاع مقدس است او از جوانی به شعر و دین و وطن علاقه داشت و در همان دوران شاهد اشغال فلسطین و جنگ تحمیلی به کشورش بوده و مشاهده این اوضاع نوعی روحیه اعتراض را در شخصیت وی به وجود آورده­است به نوعی که در شعر وی نیز تأثیر گذاشته، و در شعری که باعنوان (­مولا ویلا نداشت­) نمود واقعی پیدا کرده­است.

1-2-2-زندگی ادبی

وی مدتی در جراید و رسانه­های کشور از جمله روزنامه­ی جمهوری اسلامی، روزنامه­ی اطلاعات، مجله­ی امید انقلاب، ادبستان و اهل قلم و برنامه رادیو کارکرده­است.

2-4-5 فرایند بتای معکوس………………………………………………………………. 32

فصل سوم: واپاشی دوبتایی

3-1 واپاشی دوبتایی………………………………………………………………….. 35

3-1-1 مدهای واپاشی دوبتایی……………………………………………………. 36

3-1-2 هسته های واجد شرایط واپاشی دوبتایی……………………………… 38

3-1-3 واپاشی های حالت برانگیخته……………………………………………….. 39

3-2 میزان واپاشی دوبتایی دو نوترینویی……………………………………………. 41

3-3میزان واپاشی دوبتایی بدون نوترینویی………………………………………. 43

3-4عناصر ماتریس هسته ای…………………………………………………………. 45

3-4-1 روش محاسبه …………………………………………………………. 46

3-5 جرم موثر مایورانا……………………………………………………………… 49

3-5-1 سلسله مراتب جرم های نوترینو…………………………………….. 51

3-5-2 سلسله مراتب معکوس جرم های نوترینو…………………………… 52

3-5-3 طیف جرمی نوترینوی شبه تبهگن…………………………………. 53

عنوان صفحه

فصل چهارم: روشهای آزمایشی و چیدمان واپاشی دو بتایی

4-1 اندازه گیری های پیشین………………………………………………………… 56

4-2 روش آزمایشی…………………………………………………………………………. 58

4-2-1 آشکا سازی اشعه ………………………………………………………………… 59

4-2-2 منبع واپاشی دو بتایی…………………………………………………………… 60

4-2-3 سپر غیر فعال………………………………………………………………… 60

4-2-4 سپر فعال……………………………………………………………………… 61

4-2-5 تجهیزات تحقیقات زیر زمینی ………………………………………. 62

4-2-6 الکترونیک…………………………………………………………………….. 64

4-3 آزمایش NEMO-3………………………………………………………………….. 66

فصل پنجم:عناصر ماتریسی و نیمه عمرها

5-1 عناصر ماتریس هسته ای…………………………………………………….. 71

5-1-1 همبستگی کوتاه برد…………………………………………………………. 72

5-2 مقدارهای نیمه عمر واپاشی…………………………………………………… 76

5-3 مقدارهای نیمه عمر واپاشی برای مدهای دیگر واپاشی دوبتایی بدون نوترینو…….. 82

5-4 بررسی رفتار متفاوت عناصر ماتریس و ………………………………… 89

فصل ششم:نتایج…………………………………………………………………… 95

فهرست منابع………………………………………………………………………… 97

مقدمه

واپاشی محصول برهم کنش ضعیف یا نیروی هسته ای ضعیف است که در آن الکترون با استفاده از انرژی موجود در لحظه واپاشی از هسته خارج می شود. طیف پیوسته الکترون ها نشان دهنده تولید ذره دیگری در این واپاشی است که فرمی آن را نوترینو نامید. پایستگی بار الکتریکی ایجاب می کند که نوترینو خنثی باشد و ضمنا اسپین آن است. از آنجا که برهم کنش نوترینو با ماده ضعیف است، وجود آن از طریق واپاشی بتای معکوس مشاهده شد. فرمی دریافت که اگر نوترینو جرم در حال سکون داشته باشد می تواند شکل طیف بتا و مکان نقطه نهایی در طیف را تغییر دهد. بهترین حد بالا که توسط Mainz در سال 2005 بدست آمده 2.3است. در فصل اول، مقدمه، به شرح کلی مطالب پرداخته شده است، مطالب مورد مطالعه در این موارد در فصل دوم آمده است.

روش دیگر در تعیین جرم نوترینو واپاشی دو بتایی بدون نوترینو یا محاسبات کیهان شناسی است که در آن به فرضیات تئوری زیادی نیاز است. واپاشی دو بتایی فرایند نادری است که درآن عدد اتمی دو واحد تغییر می کند در حالی که عدد جرمی ثابت می ماند. به علت نیمه عمر طولانی از مرتبه 10²⁰تا 10²³سال آشکار سازی این واپاشی های نادر بسیار دشوار است، مدهای واپاشی دو بتایی و هستند. مشاهده واپاشی دو بتایی بدون نوترینو، ، بی درنگ بیانگر آن است که نوترینوها ذرات مایورانا هستند و مقیاس جرمی تعیین می شود. اما بدون محاسبه عناصر ماتریس هسته ای که میزان واپاشی را تعیین می کند در مورد جرم به طور کمی نمی توان به نتیجه ای رسید.

از نظر تئوری سعی بر آن است که از روش های بس ذره ای استفاده شود تا امکان چنین محاسباتی را میسر کند. برای اینکه محاسبات تئوری محک زده شوند از مشاهدات واپاشی و و واپاشی دو بتایی با دو نوترینو، ، جهت مقیاس بندی آنها استفاده می شود.جهت محاسبه عناصر ماتریسی، ، از دو روش استفاده می شود: تقریب فضای فاز تصادفی و مدل پوسته ای هسته ای . در کسر بزرگی از نوکلئون ها “فعال” در نظر گرفته شده و بنابر این نوکلئون ها در فضای تک ذره ای بزرگی حرکت دارند در حالی که در کسر کوچکی از نوکلئون ها در فضای تک ذره ای کوچکی هستند و نوکلئون ها می توانند همبسته باشند. در فصل سوم واپاشی دو بتایی همراه با جزئیات مورد نیاز و روش های محاسبه عناصر ماتریسی ارائه شده است. فصل چهارم به بیان روش های آزمایشی بکار رفته جهت تعیین نیمه عمر واپاشی ها پرداخته شده است. نتایج حاصله در خصوص نیمه عمرهای اندازه گیری شده و نتایج محاسبات مختلف عناصر ماتریس هسته ای در فصل پنجم و نهایتا نتایج در فصل ششم بیان شده است.

واپاشی تک بتایی

2- 1 تاریخچه نوترینو

واپاشی ، انتشار الکترون از هسته است. تصویر ساده ای از واپاشی تبدیل نوترون به پروتون همراه با تولید الکترون است. دردهه 1920 فیزیک دانان از مشاهده طیف پیوسته انرژی الکترون متعجب شدند. درسال 1931 پائولی[1] پیشنهاد کرد که انرژی مفقود شده باید توسط ذره دوم تولید شده دراین واپاشی حمل شود. به خاطر پایستگی بار این ذره باید خنثی باشد و علاوه بر این اسپین ذره باید باشد. بعدا فرمی این ذره را نوترینو نامید.

2-1- 1انواع واپاشی

واپاشی در هسته ها به فرم زیر است:

(2-1)

در سال 1934، Joliot – Curieseواپاشی را مشاهده کردند:

(2-2)

مقدار Q برای واپاشی از رابطه زیر بدست می آید.

(2-3)

که این مقدار براساس جرم هسته ای است و براساس جرم اتمی:

(2-4)

و برای براساس جرم اتمی داریم:

(2-5)

گیراندازی الکترون هم به فرم زیر است:

(2-6)

برای محاسبه باید توجه کنیم که اتم بلافاصله پس از تسخیر الکترونی در یک حالت برانگیخته اتمی قرار دارد. بنابراین جرم اتمی بلافاصله پس از انجام فرایند به اندازه انرژی بستگی الکترون گیر افتاده پوسته n ام از جرم اتمی حالت پایه بیشتر است.

(2-7)

گیراندازی الکترون از یک پوسته داخلی مانند K انجام می شود و بنابراین یک جای خالی الکترون در آن پوسته به وجود می آید. جای خالی با گذارهای نزولی الکترون پوسته های بالاتر به سرعت پر می شود، در نتیجه پرتوهایی مشخصه گسیل می شوند. در این صورت انرژی کل یک یا چند پرتو گسیل شده با انرژی بستگی الکترون گیر اندازی شده برابر خواهند بود.

در واپاشی و گیراندازی الکترون هسته به تبدیل می شود. هسته هایی که برای آن واپاشی از نظر انرژی امکان پذیر است می توانند الکترون را هم گیر اندازی کنند ولی عکس آن امکان ندارد. برای واپاشی حداقل انرژیMeV022/1 =لازم است.

در واپاشی انرژی دارای توزیع پیوسته ای از صفر تا است. اما در گیر اندازی الکترون حالت نهایی دو جسمی سبب می شود که مقدار انرژی پس زنی و منحصر به فرد باشد و با چشم پوشی از انرژی پس زنی، نوترینوی تک انرژی با انرژی گسیل می شود. اگر حالت هسته نهایی یک حالت برانگیخته باشد مقدار با در نظر گرفتن انرژی برانگیختگی هسته کاهش می یابد.

فرمی تئوری واپاشی را در سال 1934 ارائه کرد [1]. با استفاده از تئوری فرمی Bethe و Peierls نشان دادندکه نوترینو بایستی بر هم کنش بسیار کوچکی با مواد انجام دهد. تا دهه 1950 تنها شواهد مبهم آزمایشگاهی وجود داشت که موجودیت نوترینوها را تأیید می کرد. در سال 1951، Reins و Cown آزمایشی را پیشنهاد کردند که مستقیماً توسط پروتون تسخیر می شود. نهایتا در سال 1956 مخزن بزرگی از آب را تهیه و واپاشی معکوس را مشاهد کردند [2] :

(2-8)

تقریبا بلافاصله پوزیترون توسط الکترون اتمی نابود و دو اشعه با انرژیKeV511 تولید می شوند. در ms10 نوترون توسط هسته کادمیوم حل شده در آب تسخیر می شود، تعداد زیادی اشعه هم تولید می کند. با آشکارسازی گاماها توسط آشکارساز سوسوزن برهم کنش ذکر شده تائید گردید.

بدنبال این موفقیت، نوترینوی میونی( ) در سال 1962 توسط Lederman ، Schwarz و Steinberger در آزمایشگاه بین المللی Brookhaven کشف شد. آنها ازAlternating Gradient Synchrotron برای تولید بیم های پر انرژی پروتون ها، استفاده می کردند. این پروتون ها به هدف بریلیوم پرتاپ می شوند تا پایون ها و کائون ها تولید شوند. این ذرات واپاشی کرده و نوترینوها و ذرات باردار تولید می کنند. ذرات باردار در 12 متری از حفاظ فولادی جذب می شدند، در حالی که نوترینوها تا اتاقک جرقه زن ده تنی آشکار ساز ادامه می دهند که شامل صفحات آلومینیومی بود. هنوز نکته ناشناخته ای وجود داشت که آیا نوترینوی تولید شده از برهم کنش میوانی از نوترینوی تولید شده از برهم کنش الکترونی متفاوت است؟ در این آزمایش گمان می کردند که اگرنوترینوها متمایز باشند، آن نوترینوهای که از واپاشی پایون ها و کائون ها تولید شده اند باید با آلومینیوم برهم کنش کند و باریکه طولانی میونی تولید کند. نتایج آنها نشان داد که آنهایی که از میون ها تولید می شوند از آنهایی که از الکترونها تولید می شوند متمایز هستند. پس از آن عبارت نوترینوی الکترونی و نوترینوی میونی استفاده شد [2]. در سال 2000 اعلام شد که نوترینو توسط گروه DONUT در آزمایشگاه فرمی [3] بررسی شده است. DONUT سیستم آشکار سازی است که شامل سری از هدف های امولسیون است که بعد از آنها طیف سنج قرار دارد. بیمGeV800 از پروتون ها در شتابدهنده آزمایشگاه بین المللی Tevatrom Fermi تولید و به بلوکی از تنگستن برخورد می کند و مزون چارم به وجود می آید که ترکیبی از کوراک Charm و کوارک Strang است. به لپتون و واپاشی می کند. نیمه عمر لیتون ، 10²³×9.2 است.

لپتون با نسبت 58.17به وeو واپاشی می کند و با نسبت 36.17 به و و واپاشی می کند. در بقیه موارد از طریق هادرون ها و واپاشی می کند.

ها در خورشید با تبدیل هیدروژن به دوتریوم ( که باعث می شود پروتون به نوترون تغییر کند) از طریق برهم کنش ضعیف به فرم زیر تولید می شوند:

(2-9)

پوزیترون تولید شده در این واکنش به همراه یک الکترون به سرعت نابود می گردد وMeV021. انرژی آزاد می سازد. دوتریم به تبدیل می شود:

(2-10)

که آن هم به گداخته می شود:

(2-11)

بنابراین نتیجه نهایی این واکنش ها که زنجیره گفته می شود تبدیل هیدروژن به هلیوم به همراه آزادسازیMeV7326.انرژی به ازای هر هسته هلیوم تشکیل شده است. نوترینوهای گسیل شده در واکنش هر کدام بطور متوسطMeV260.انرژی با خود می برند. این انرژی در فضای لایتناهی گم می شود و در درخشندگی مشاهده شده خورشید سهمی ندارد.

برای مشاهده های خورشیدی که توسط Davis و Bahcall در دهه 1950 و دهه 1960 کوشش هایی انجام شد. اولین نتایج از آشکار ساز Homestake در 1968 منتشر شد. نتایج آنها از شار نوترینوی خورشید کاملاً با مقدار پیش بینی شدهبراساس مدل خورشیدی متفاوت بود. این اختلاف معروف به مسئله نوترینوی خورشیدی شد. نسل بعدی آشکار ساز نوترینوی خورشیدی که وابسته به تسخیر نوترینو توسط گالیوم بود، این اختلاف را تأیید می کرد. نوسانات نوترینویی که اولین بار توسط Pontecorvo در 1958 پیشنهاد شد تفسیرهایی را ارائه می کرد. به محض تأیید این اختلاف توسط Super-Kamiokande در 1998 نوترینو جرم دار دانسته شد.

2-1-2 مدل استاندارد نوترینو

درمدل استاندارد ذرات بنیادی اسپین را به 6 کوارک و 6 لپتون دسته بندی می کند که کوارک ها و لپتون ها جزء اصلی تمام مواد هستند. لپتون ها شامل ، و و نوترینوهای خنثی می باشند که نوترینوها در سه طعم ، و هستند. کوارکها کسری از بار را حمل می کنند. کوارک ، و بار و ، و بار را حمل می کنند. مدل استاندارد همچنین بر همکنش بین ذرات را شرح می دهدکه به واسطه بوزن ها است. کوارک ها از طریق نیروهای قوی و با تبادل گلوآنها برهم کنش می کنند. برهم کنش الکترو مغناطیسی به واسطه تبادل فوتون ها است و برهم کنش ضعیف به واسطه و است ( و بوزن هستند). واسط نیروی گرانشی گراویتون است. لپتون ها و کوارک ها در سه نسل بر اساس جرم هایشان قرار گرفته اند.

(2-12)

توجه کنید که هرکدام شامل دوتا لپتون و دوتا کوارک است. نسل اول شامل سبکترین
کوارک ها و لپتون بار دار و سبکترین نوترینو است. از جمله خصوصیات مدل استاندارد پایستگی عدد لپتونی و عدد باریونی است. مدل استاندارد شامل جرم نوترینوها نیست. برخی پیشگویی های مدل استاندارد شامل پایداری پروتون ها و ممنوعیت واپاشی دو بتایی بدون نوترینو است.

جدول (2-1) خلاصه ای از جرم ذرات بنیادی در مدل استاندارد

ی نوشته‌ها