…………………………………………………………………………………………….13

2-5- مکانیسم های جذب روغن …………………………………………………………………………………………….17

2-5-1- جایگزینی روغن با رطوبت ………………………………………………………………………………………..21

2-5-2- جذب روغن در مرحله سرد کردن ………………………………………………………………………………21

2-6- اثر خصوصیات ماده غذایی بر میزان جذب روغن ……………………………………………………………23

2-7- عوامل موثر بر جذب روغن در اثر فرآیند سرخ کردن ………………………………………………………25

2-7-1- کیفیت روغن ………………………………………………………………………………………………………….25

2-7-2- دمای سرخ کردن …………………………………………………………………………………………………….25

2-8- عوامل موثر بر جذب روغن پیش از فرآیند سرخ کردن ……………………………………………………27

2-8-1- خشک کردن نسبی قبل از سرخ کردن ……………………………………………………………………….27

2-8-2- پوشش دادن سطح ماده غذایی پیش از سرخ کردن ……………………………………………………..29

2-8-3- روش های کاهش جذب روغن پس از فرآیند سرخ کردن …………………………………………..35

2-9- ناگت مرغ ………………………………………………………………………………………………………………….37

2-10- استاندارد صنعتی تولید ناگت مرغ آماده مصرف منجمد ………………………………………………….38

2-10-1- آماده سازی …………………………………………………………………………………………………………..38

2-10-2- روش فرآوری ……………………………………………………………………………………………………….39

2-10-2-1- شکل دهی (قالب گیری) …………………………………………………………………………………….39

2-10-2-2- آرد زنی …………………………………………………………………………………………………………….39

2-10-2-3- لعاب زنی …………………………………………………………………………………………………………39

2-10-2-4- پودر پاشی ……………………………………………………………………………………………………….39

2-10-3- سرخ کردن …………………………………………………………………………………………………………..40

2-10-4- پخت با بخار داغ ………………………………………………………………………………………………….40

2-10-5- انجماد سریع …………………………………………………………………………………………………………40

2-10-6- بسته بندی …………………………………………………………………………………………………………….40

2-11- صمغ فارسی ……………………………………………………………………………………………………………..40

2-12- خواص فیزیکی غذاهای سرخ شده ………………………………………………………………………………..46

2-13- تعریف و کاربرد فراصوت ……………………………………………………………………………………………50

فصل سوم : مواد و روش ها

3-1- مواد و روش ها ……………………………………………………………………………………………………………52

3-1-3 -دستگاه ها و تجهیزات مورد استفاده …………………………………………………………………………….53

3-2-روش تولید ناگت………………………………………………………………………………………………………….54

3-2-1-مواد تشکیل دهنده ناگت……………………………………………………………………………………………54

3-2-2-سرخ کردن ناگت……………………………………………………………………………………………………..54

3-2-3- آماده سازی تیمار(صمغ فارسی)…………………………………………………………………………………..55

3-2-4- طرز تهیه تیمار فراصوت……………………………………………………………………………………………..55

3-2-5- آماده سازی و سطوح تیمارهای اعمال شده……………………………………………………………………55

3-2-6- تهیه خمیرابه (سس)…………………………………………………………………………………………………..56

3-3- آزمون های ناگت…………………………………………………………………………………………………………57

3-3-1- تعیین درصد رطوبت………………………………………………………………………………………………….57

3-3-2- اندازه گیری میزان جذب روغن…………………………………………………………………………………..57

3-3-3- اندازه گیری شاخص های رنگی………………………………………………………………………………….58

3-3-4- آنالیز بافت ……………………………………………………………………………………………………………….59

3-3-5- ارزیابی حسی…………………………………………………………………………………………………………….59

3-4- طرح آماری مورد استفاده و آنالیز نتایج…………………………………………………………………………….60

 

فصل چهارم : نتایج و بحث……………………………………………………………………………………………………….62

4-1- ارزیابی خواص فیزیکوشیمیایی…………………………………………………………………………………………62

4-1-1- ارزیابی رطوبت……………………………………………………………………………………………………………63

4-1-2- تاثیر غلظت بر جذب روغن………………………………………………………………………………………….65

4-1-3- تاثیر غلظت بر فاکتور روشنایی……………………………………………………………………………………..67

4–14- تاثیر غلطت بر سفتی بافت ناگت……………………………………………………………………………………68

4-2- آزمون های حسی…………………………………………………………………………………………………………….70

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- نتایج ……………………………………………………………………………………………………………………………74

5-2- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………77

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………..78

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………….86

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………….94

فهرست جداول

جدول 2-1- میانگین درصد روغن در غذاهای سرخ شده معمول ………………………………………………….18

جدول 2-2- فاکتور های موثر بر جذب روغن…………………………………………………………………………….19

جدول2-3 خصوصیات شیمیایی صمغ فارسی (زدو)…………………………………………………………………….44

جدول 3-1- جدول مواد تشکیل دهنده ناگت………………………………………………………………………………54

جدول 3-2- مواد تشکیل دهنده خمیرابه………………………………………………………………………………………56

جدول4-1 آنالیز واریانس محتوارطوبت……………………………………………………………………………………63

جدول 4-2- آنالیز واریانس روغن……………………………………………………………………………………………….66

جدول 4-3- آنالیز واریانس رنگ……………………………………………………………………………………………….67

جدول 4-4- آنالیز واریانس بافت…………………………………………………………………………………………………69

جدول 4-5- تجزیه واریانسخصوصیات حسی– رنگ………………………………………………………………..70

جدول 4-6- تجزیه واریانس خصوصیات حسی – ویژگی ظاهری………………………………………………….71

جدول 4-7- تجزیه واریانس خصوصیات حسی – سفتی……………………………………………………………..71

جدول 4-8- تجزیه واریانس خصوصیات حسی – احساس دهانی………………………………………………..71

جدول 4-9- تجزیه واریانس خصوصیات حسی – طعم و مزه……………………………………………………..71

جدول 4-10 – تجزیه واریانس خصوصیات حسی – پذیرش کلی…………………………………………………..72

فهرست نمودارها

نمودار 4-1 نمودار محتوای رطوبت ناگت های سرخ شده……………………………………………..64

نمودار 4-2 نمودار رابطه خطی محتوای رطوبت و روغن ناگت های سرخ شده…………………65

نمودار 4-3- بررسی محتوای روغن…………………………………………………………………………….66

نمودار 4-4- نمودار محتوای رنگ………………………………………………………………………………68

نمودار 4-5- نمودار بافت…………………………………………………………………………………………70

3-5-7- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ…………………………………………………………………………………………….15

3-5-8- کلروفیل a، b و کل برگ……………………………………………………………………………………………..16

3-5-9- شاخص کاهش قطر گل ………………………………………………………………………………………………16

3-5-10- شمارش باکتری ساقه و محلول گلجا…………………………………………………………………………..17

3-5-11- پراکسیده شدن لیپیدها……………………………………………………………………………………………….17

3-5-12- آنزیم پراکسیداز POD……………………………………………………………………………………………..17

3-5-13- آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز SOD……………………………………………………………………………18

3-5- تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………….18

فصل چهارم: نتایج و بحث………………………………………………………………………………………………………19

4-1- عمر گلجایی…………………………………………………………………………………………………………………..20

4-2- جذب آب………………………………………………………………………………………………………………………24

4-3- درصد ماده خشک…………………………………………………………………………………………………………..25

4-4- شاخص کاهش قطر گل ………………………………………………………………………………………………….26

4-5- افزایش درجه بریکس………………………………………………………………………………………………………28

4-6- افزایش وزن تر……………………………………………………………………………………………………………….29

4-7- کاروتنویید گلبرگ…………………………………………………………………………………………………………..31

4-8- پروتئین گلبرگ……………………………………………………………………………………………………………….32

4-9- کلروفیل a……………………………………………………………………………………………………………………..34

4-10- کلروفیل b……………………………………………………………………………………………………………………34

4-11- کلروفیل کل………………………………………………………………………………………………………………….35

4-12- شمارش باکتری ساقه و محلول گلجا……………………………………………………………………………….37

4-13- پراکسیداسیون لیپیدها MDA (میزان مالون دی آلدئید)……………………………………………………..39

4-14- آنزیم های آنتی اکسیدانی (سوپراکسید دیسموتاز و پرکسیداز)…………………………………………….42

نتیجه گیری کلی………………………………………………………………………………………………………………………45

پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………………………..46

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………….47

فهرست جداول

جدول 4-1- تجزیه واریانس اثر اسانس های مختلف بر صفات اندازه گیری شده…………………………….21

جدول 4-2- مقایسه میانگین اثر ژرانیوم، مورد و اکالیپتوس بر صفات اندازه گیری شده…………………..21

جدول 4-3- همبستگی صفات اندازه گیری شده…………………………………………………………………………22

جدول 4-4- تجزیه واریانس اثر اسانس های مختلف بر صفات اندازه گیری شده…………………………..39

جدول 4-5- مقایسه میانگین اثر ژرانیوم، مورد و اکالیپتوس بر صفات اندازه گیری شده…………………40

فهرست اشکال

شکل 1-1- گل داودی………………………………………………………………………………………………………………3

شکل 3-1- نحوه پیاده کردن طرح آزمایشی………………………………………………………………………………..11

شکل 3-2- روز اول عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………..13

شکل 3-3- پایان عمر گلجایی………………………………………………………………………………………………….13

شکل 3-4- نحوه اندازه گیری پروتئین……………………………………………………………………………………….14

شکل 3-5- اندازه گیری درجه بریکس……………………………………………………………………………………….15

شکل 3-6- استخراج کلروفیل…………………………………………………………………………………………………..16

شکل 3-7- کشت باکتری…………………………………………………………………………………………………………17

شکل 4-1- اثر اسانس های مختلف بر روی عمر گلجایی……………………………………………………………..20

شکل 4-2- اثر اسانس های مختلف بر روی جذب آب…………………………………………………………………24

شکل 4-3- اثر اسانس های مختلف بر روی ماده خشک……………………………………………………………….26

شکل 4-4- اثر اسانس های مختلف بر روی شاخص کاهش قطر گل……………………………………………..27

شکل 4-5- اثر اسانس های مختلف بر روی افزایش درجه بریکس………………………………………………….29

شکل 4-6- اثر اسانس های مختلف بر روی افزایش وزن تر…………………………………………………………..30

شکل 4-7- اثر اسانس های مختلف بر روی رنگیزه کاروتنویید……………………………………………………….31

شکل 4-8- اثر اثر اسانس های مختلف بر روی پروتئین گلبرگ……………………………………………………..33

2-9-1-5- عناصر غذایی.. 17

2-9-1-5-1- نیتروژن. 18

الف) تأثیر فرم جذب نیتروژن بر پارامترهای مورفولوژیکی.. 20

ب) تاثیر فرم جذب نیتروژن بر پارامترهای فیزیولوژیکی.. 22

2-9-1-5-2- فسفر. 24

2-9-1-5-3- پتاسیم. 25

2-9-2-عوامل گیاهی و زراعی.. 25

2-9-2-1-گونه گیاهی و مراحل مختلف رشد. 25

2-9-2-2- عملیات به زراعی.. 26

2-9-3- عوامل زنده وغیر زنده 27

:

3-4-1- اندازه گیری طول ساقه اصلی و قطر گل.. 33

3-4-3- وزن تر و خشک اندام هوایی.. 33

3-4-4- سنجش رنگیزه های فتوسنتزی.. 34

3-4-5- سنجش کارتنوئید کل.. 34

3-4-6- تعیین میزان قندهای محلول کل.. 34

3-4-7- سنجش اسید آمینه پرولین.. 35

36

3-4-9- تعیین میزان آب نسبی برگ (RWC) 36

3-4-10- تعیین فنول کل گل.. 37

3-4-11- تعیین مقدار اسانس کل.. 37

3-4-13- سنجش ترکیبات اسانس…. 38

:

4-1-1- اثر سطوح مختلف ازت بر تعداد گل در بوته. 40

4-1-2- تأثیر کاربرد نسبتهای مختلف نیترات به آمونیوم بر تعداد گل.. 41

4-1-3- اثرمتقابل غلظت ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر تعداد گل در بوته. 42

4-2-1- اثر سطوح مختلف ازت بر تعداد برگ… 44

4-2-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر تعداد برگ… 45

4-2-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر تعداد برگ… 45

4-3-1- اثر سطوح مختلف ازت بر تعداد غنچه. 47

4-3-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر تعداد غنچه. 48

4-3-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر تعداد غنچه. 48

4-4-1- اثر سطوح مختلف ازت بر ارتفاع بوته. 50

4-4-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر ارتفاع بوته. 50

4-4-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر ارتفاع بوته. 51

4-5-1- اثر سطوح مختلف ازت بر قطر گل.. 53

4-5-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر قطر گل.. 54

4-5-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر قطر گل.. 54

4-6-1- اثر سطوح مختلف ازت بر وزن تر گل.. 56

4-6-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر وزن تر گل.. 56

4-6-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر وزن تر گل.. 57

4-7-1- اثر سطوح مختلف ازت بر وزن خشک گل.. 59

4-7-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر وزن خشک گل.. 60

4-7-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر وزن خشک گل.. 60

4-8-1- اثر سطوح مختلف ازت بر کلروفیل (a، b و کل) 62

4-8-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر کلروفیل (a، b و کل) 63

4-8-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر کلروفیل (a، b و کل) 64

4-9-1- اثر سطوح مختلف ازت بر کارتنوئیدها 66

4-9-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر کارتنوئیدها 67

4-9-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر کارتنوئیدها 67

4-10-1- اثر سطوح مختلف ازت بر محتوای نسبی آب برگ… 69

4-10-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر محتوای نسبی آب برگ… 70

4-10-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر محتوای نسبی آب برگ… 70

4-11-1- اثر سطوح مختلف ازت بر پراکسید هیدروژن. 72

4-11-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر پراکسید هیدروژن. 73

4-11-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر پراکسید هیدروژن. 74

4-12-1- اثر سطوح مختلف ازت بر محتوای پرولین.. 75

4-11-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر محتوای پرولین.. 76

4-12-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر محتوای پرولین.. 77

4-13-1- اثر سطوح مختلف ازت بر قند محلول. 79

4-13-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر قند محلول. 79

4-13-3- اثرمتقابل سطوح مختلف ازت و نسبت نیترات به آمونیوم بر قند محلول. 80

4-14-1- اثر سطوح مختلف ازت بر فنول کل.. 82

4-14-2- تأثیر کاربرد نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر فنول کل.. 82

1-3-5-6- حل کنندگی.. 19

1-3-6-ویژگی های فارماکولوژیک و بیولوژیک ساپونین ها 19

1-3-6-1- فعالیت ضد میکروبی.. 19

1-3-7-کاربرد ساپونین ها و عصاره های ساپونینی در صنایع غذایی.. 20

1-4-تعریف امولسیون. 21

1-4-1-انواع اموسیون ها 21

1-4-2-امولسیون ها در مواد غذایی.. 23

1-4-3-آماده سازی امولسیون. 23

1-4-4-تقسیم بندی امولسیفایرها 24

1-4-5-اندیس HLB.. 24

1-4-6-عوامل موثر در انتخاب امولسیفایرها 26

1-4-7-امولسفایرهای مورد مصرف در مواد غذایی و کاربرد آنها 26

. 29

2-1- تاریخچه ماءالشعیر. 30

2-2- معرفی محصول. 32

2-2-1- جو. 33

2-2-1-1- ترکیبات دانه جو. 33

2-2-1-2- آنزیم های دانه جو: 34

2-2-1-3- نگهداری جو : 34

2-2-2- مالت… 35

2-2-2-1- انواع مالت… 36

2-2-2-2- ترکیب شیمیایی و ارزش تغذیه ای مالت… 36

2-2-2-3- موارد استفاده مالت… 37

2-2-3- عصاره مالت… 37

2-2-4- ماءالشعیر. 38

2-2-4-1- خواص ماءالشعیر. 39

2-3- بررسی تکنولوژی و روش های تولیدو عرضه محصول در کشور و مقایسه آن با دیگر کشورها 43

2-3-1- روش تولید در ایران و اروپا 43

2-3-1-1- روش معمول در ایران. 43

2-3-1-2- روش معمول در اروپا 44

2-3-2- فرآیندتولید مالت… 44

2-3-2-1- دریافت جو. 45

2-3-2- 2- تمیز کردن و دانه بندی جو. 45

2-3-2- 3- دانه بندی جو. 46

2-3-2- 4- ذخیره جو. 48

2-3-2-5- شستشو و خیس کردن دانه. 49

2-3-2- 6- فرآیند رشد. 51

2-3-2- 7- فرآیند خشک کردن. 53

2-3-2-8- تمیزکردن و آسیاب کردن. 54

2-3-2-9- نگهداری مالت: 55

2-3-3- فرآیند تولید عصاره مالت ماءالشعیر و واحدپرکنی.. 55

2-4- تعیین نقاط قوت وضعف تکنولوژی های مرسوم درفرآیند تولید محصول. 56

2-4-1- مزایای متدولوژی تولید منتخب ودلایل انتخاب آن. 56

2-4-2- ضایعات تولیدی تکنولوژی.. 58

2- 1 – کف ها 63

70

3-1- مواد مورد استفاده 71

3-2- روش ها 71

3-2-1- آماده سازی ریشه چوبک برای فرآیند عصاره گیری.. 72

3-2-2- فرآیند عصاره گیری.. 73

3-2-2-1- چربی زدایی.. 73

3-2-2-2- عصاره گیری به روش متداول. 73

3-2-3- خصوصیات اندازه گیری شده برای تیمارها در فاز اول تحقیق.. 74

3-2-3-1- شاخص تشکیل امولسیون (E24) 74

3-2-3-2- توانایی تشکیل کف (Fh). 75

3-2-4- آزمایشات شیمیایی ماءالشعیر. 75

3-2-5- روش تهیه ماءالشعیر. 75

3-2-6- خصوصیات اندازه گیری شده برای تیمار ها در فاز دوم تحقیق.. 76

3-2-6-1- خصوصیات اندازه گیری شده در مورد ماءالشعیر. 76

3-2-7 – ارزیابی حسی.. 83

3-2-8- طرح آماری و تجزیه وتحلیل داده ها 84

.. 85

4-1- مقدمه. 86

4-2- ویژگیهای ماءالشعیر های مورد استفاده در آزمون. 86

4-3- تاثیر عصاره چوبک برویژگی های کیفی ماءالشعیربدون الکل ساده (لایت ). 88

4-4- تاثیر عصاره چوبک برویژگی های کیفی ماءالشعیربدون الکل طعم دار (لیمویی). 88

4-5- پایداری کف… 89

4-6- مقایسه امولسیفایر عصاره چوبک با ساپونین کیلایا و پروپیلن گلیکول آلژینات در ماءالشعیر بدون الکل طعم دار (لیمویی) 90

4-7- مقایسه امولسیفایر عصاره چوبک با ساپونین کیلایا و پروپیلن گلیکول آلژینات در ماءالشعیر بدون الکل ساده (لایت ) 94

4-8- نتیجه گیری و پیشنهادات… 97

.. 100

در این کار تحقیقاتی بررسی اثر ساپونین گیاه چوبک بر روی پایداری و افزایش میزان کف در ماءالعشیر انجام شده است . همان طور که می دانیم ریشه گیاه چوبک منبعی سرشار از ترکیبات ساپونینی به طوریکه مهمترین و فعال ترین ترکیبات موجود در آن محسوب می شوند . ساپونین ها فعالیت سطحی و بین سطحی بالایی دارند، به عنوان عامل امولسیون کننده عمل می کنند و در آب کف پایدار تشکیل می دهند از این رو می توان خصوصیات امولسیون کنندگی عصاره چوبک را تابعی از میزان حضور ساپونین ها درآن قلمداد کرد . ساپونین ها و عصاره های ساپونینی با منشا گیاهی در فرآوری مواد غذایی مختلف کاربردهای متنوعی دارند از جمله در ایران و ترکیه در تهیه برخی حلواهای سنتی و صنعتی از عصاره چوبک و سایر گیاهان مشابه آن به عنوان یک امولسیفایر استفاده می گردد . جهت افزایش پایداری یک سیستم امولسیونی باید کشش سطحی که ما بین دو مایع غیر قابل اختلاط وجود دارد را کاهش داد که در صنایع غذایی از یکسری عوامل فعال سطحی بنام امولسیفایر بدین منظور استفاده می شود . در حال حاضر در کشور امولسیفایرها یکی از پرکاربردترین ترکیبات مورد استفاده در فرمولاسیون های مواد غذایی محسوب می شوند . بدین منظور ابتدا ریشه چوبک از شهرستان تربت حیدریه جمع آوری و سپس عملیات عصاره گیری انجام ومحلول هایی با غلظت های 0.05،0.1 ، 0.2 و 0.3 گرم برلیتر از عصاره خشک شده را تهیه و به مایع ماءالشعیر قبل از پاستوریزاسیون اضافه کرده و عمل پاستوریزایسیون را انجام می دهیم . پس از گذشت مدتی میزان کف و پایداری آن را سنجیده و با نمونه فاقد عصاره گیاه چوبک مقایسه انجام شده و مشاهده گردید که افزودن ساپونین گیاه چوبک توانایی پایداری و افزایش میزان کف در ماءالعشیر را دارد.

کلید واژه : ماءالشعیر ، ساپونین ، چوبک ،کف زایی

1-1- گیاه شناسی چوبک

نام عمومی چوبک به تعدادی از گیاهان گفته می شود که در قدیم از ریشه آنها به علت داشتن ماده ساپونین ، مانند صابون برای شستن و تمیز کردن لباس استفاده می کرده اند. این گیاهان از خانواده میخک[1] می باشند. تعدادی از آنها که بصورت درختچه و دارای ریشه ضخیمی هستند و بیشتر در ایران می رویند از جنس آکانتافیلوم[2] و تعدای دیگر که یکساله و چند ساله ولی علفی می باشند از جنس ساپوناریا[3]هستند که بیشتر در اروپا می رویند ولی معدودی از آنها در ایران نیز دیده می شوند(میرحیدر،1377 ).

در مجموع 61 گونه از جنس آکانتافیلوم در دنیا وجود دارد که از این تعداد 33 گونه در ایران قابلیت رشد کردن دارد و 23 گونه نیز بومی این منطقه به حساب می آید ( غفاری ، 2004 ) . براساس منابع موجود بیشتر این گونه ها در قسمت های شرقی ایران ( استان خراسان ) و نواحی مجاورآن ( افغانستان و ترکمنستان) شناسایی شده اند ( هویر، 1967 ، اسچین ،1988).

1-1-1- انواع چوبک

از انواع چوبک می توان چوبک تماشایی ، کرک غده ای ، هراتی ، تنک ، چرک ، خاردار ، زبر و بلوچستانی را نام برد که هرکدام ویژگی های مخصوص به خود را دارد .

1-1-2- خواص و کاربردها

2-2-1-4- دهانه 17

2-2-1-4-2- گلخانه­های مجزا 17

2-2-1-4-3- گلخانه­های دوقلو- 18

2-2-1-4-4- گلخانه­های به هم پیوسته 18

2-2-2- مزایای کشت گلخانه­ای- 19

2-3- خیار 20

2-3-1- ازدیاد خیار 21

2-3-2- شرایط محیطی رشد خیار 21

2-3-3- برداشت و نگهداری خیار 22

2-4- گوجه­فرنگی- 23

2-4-1- ارقام گوجه­فرنگی- 23

2-4-2- شرایط محیطی رشد گوجه­فرنگی- 24

2-4-3- برداشت و نگهداری گوجه­فرنگی- 25

2-5- توت­فرنگی- 25

2-5-1- ارقام توت­فرنگی- 25

2-5-2- ازدیاد توت­فرنگی- 26

2-5-3- شرایط محیط و خاک رشد توت­فرنگی- 27

2-5-4- برداشت و نگهداری توت­فرنگی- 28

2-6- انرژی- 29

2-6-1- شاخص­های انرژی- 29

2-6-1-1- نسبت انرژی- 30

2-6-1-2- بازده خالص انرژی- 30

2-6-1-3- بهره­وری انرژی- 31

2-6-2- شدت انرژی- 31

2-7- مروری بر تحقیقات انجام شده 32

2-7-1- مروری بر پژوهش­های کاربردی محصولات گلخانه­ای در ایران- 32

2-7-2- مروری بر پژهش­های کاربردی محصولات گلخانه­ای در سایر کشورها 36

فصل سوم: مواد و روش‎ها صفحات: 54-41

3-1- مقدمه 42

3-2- اطلاعات مربوط به گلخانه­های استان زنجان- 42

3-3- موقعیت جغرافیایی استان زنجان- 44

3-4- مراحل مطالعات انرژی- 45

3-4-1- انرژی ماشین- 45

3-4-2- انرژی سوخت– 46

3-4-3- انرژی کارگری- 46

3-4-4- انرژی کود 47

3-4-5- انرژی سموم شیمیایی- 48

3-4-6- انرژی آبیاری- 48

3-4-7- انرژی حمل و نقل- 49

3-5- بخش اقتصادی- 50

3-6- اندازه­گیری میدانی- 50

3-6-1- اندازه­گیری فاصله گلخانه تا مراکز فروش– 50

3-6-2- اندازه­گیری آب مصرفی 51

3-6-3- اندازه­گیری پارامترهای ساختمانی گلخانه­ها 51

3-7-نرم­افزار SPSS- 51

فصل چهارم: نتایج و بحث صفحات: 83-55

4-1- مقدمه 56

4-2- انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در گلخانه هیدروپونیک– 56

4-3- انرژی مصرفی تولید خیار در گلخانه خاکی- 61 4-4- انرژی مصرفی تولید گوجه­فرنگی در گلخانه خاکی 66

4-5- برآورد درآمد و هزینه تولید توت­فرنگی- 69

4-6- برآورد درآمد و هزینه تولید خیار 72

4-7- برآورد درآمد و هزینه تولید گوجه­فرنگی- 75

4-8- تجزیه و تحلیل- 78

4-8-1- اثر مساحت زمین و نوع محصول بر کارایی انرژی هیدروپونیک– 78

4-8-2- اثر مساحت زمین و نوع محصول بر کارایی انرژی خیار و گوجه­فرنگی- 79

4-8-3- اثر مساحت زمین و نوع کشت گلخانه­ای بر کارایی انرژی- 81

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها صفحات: 88-84

5-1-مقدمه 85

5-2-بحث– 85

5-3-نتیجه­گیری کلی- 87

5-4-پیشنهادها 88

منابع89

فهرست شكل‎ها

شکل 2-1- شماتیکی از تولید محصول در گلخانه­های خاکی–11

شکل 2-2- شماتیکی از تولید محصول در گلخانه­های هیدروپونیک—12

شکل 2-3- نمایی از ریشه محصول تولیدی در گلخانه­های هیدروپونیک—12

شکل 2-4- استفاده از محلول در کشت محصول در گلخانه­های هیدروپونیک—13

شکل 2-5- تولید محصول خیار در گلخانه­های خاکی–20

شکل 2-6- تولید محصول گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی–24

شکل 2-7- تولید محصول توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک—26

شکل 3-1- سیمای استان زنجان–44

شکل 4-1- سهم انرژی مصرفی تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک—57

شکل 4-2- نهاده­های مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح زیر 3000 مترمربع–58

شکل 4-3- نهاده­های مصرفی تولید توت­فرنگی در سطوح بالای 3000 مترمربع–59

شکل 4-4- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید توت­فرنگی–60

شکل 4-5- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید توت­فرنگی–60

شکل 4-6- سهم انرژی مصرفی برای تولید خیار در گلخانه­های خاکی–62

شکل 4-7- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع–63

شکل 4-8- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح بین 3000 تا 5000 مترمربع–63

شکل 4-9- سهم نهاده­های مصرفی تولید خیار در سطوح بالای 5000 مترمربع–64

شکل 4-10- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید خیار 65

شکل 4-11- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید خیار 65

شکل 4-12- سهم انرژی مصرفی برای نهاده­های تولید گوجه­فرنگی–66

شکل 4-13- سهم نهاده­های مصرفی تولید گوجه­فرنگی در سطوح زیر 3000 مترمربع–67

شکل 4-14- سهم نهاده­های مصرفی تولید گوجه­فرنگی در سطوح بالای 3000 مترمربع–67

شکل 4-15- شاخص­های انرژی و اقتصادی در تولید گوجه­فرنگی–68

شکل 4-16- مقدار مصرف انرژی عملیات­های مختلف تولید گوجه­فرنگی–69

شکل 4-17- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک—70

شکل 4-18- سهم هزینه در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک—71

شکل 4-19- شاخص اقتصادی در تولید توت­فرنگی در گلخانه­های هیدروپونیک—72

شکل 4-20- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید خیار در گلخانه­های خاکی- 72

شکل 4-21- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع در گلخانه­های خاکی- 73

شکل 4-22- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بین 3000 تا 5000 مترمربع- 74

شکل 4-23- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بالای 5000 مترمربع–74

شکل 4-24- شاخص اقتصادی در تولید خیار در گلخانه­های خاکی–75

شکل 4-25- برآورد هزینه برای نهاده­های تولید گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی–76

شکل 4-26- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح زیر 3000 مترمربع 76

شکل 4-27- سهم هزینه در تولید خیار در سطوح بالای 3000 مترمربع–77

شکل 4-28- شاخص اقتصادی در تولید گوجه­فرنگی در گلخانه­های خاکی–77

فهرست جداول‎

جدول 3-1-دوره کشت محصولات مورد بررسی استان زنجان- 43

جدول 3-2-پرسشنامه بررسی مصرف انرژی در گلخانه 52

جدول 4-1-تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 78

جدول 4-2-مقایسه میانگین کارایی انرژی در سطوح مختلف نوع محصول- 79

جدول 4-3-تجزیه واریانس کارایی انرژی در دو سطح مساحت و دو سطح نوع محصول- 80