………………….

3

1-3. پیشینه­ی پژوهش……………………………………………………………………………………………………

3

1-4. حدود پژوهش……………………………………………………………………………………………………….

5

1-5. اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………..

5

1-6. فصل­های پایان­نامه…………………………………………………………………………………………………

5

1-7. روش شناسی پژوهش…………………………………………………………………………………………….

6

فصل دوم: چارچوب مفهومی…………………………………………………………………………………………..

7

2-1.ادبیات اجتماعی…………………………………………………………………………………………………….

8

2-1-1. جامعه………………………………………………………………………………………………………………

11

2-1-2. اخلاق………………………………………………………………………………………………………………

13

2-2. نقد و انتقاد……………………………………………………………………………………………………………

15

2-2-1. ادبیات انتقادی…………………………………………………………………………………………………..

18

2-2-1-1. ادبیات انتقادی قبل از مشروطه………………………………………………………………………..

18

2-2-1-2. ادبیات انتقادی بعد از مشروطه…………………………………………………………………………

21

2-2-3. شیوه­های انتقاد………………………………………………………………………………………………….

26

2-2-3-1. هجو…………………………………………………………………………………………………………….

26

2-2-3-2. هزل…………………………………………………………………………………………………………….

27

2-2-3-3. طنز………………………………………………………………………………………………………………

28

2-2-4. شگردهای طنزپردازی…………………………………………………………………………………………

29

2-2-5. درون مایه­های انتقاد…………………………………………………………………………………………..

30

یادداشت­های فصل دوم…………………………………………………………………………………………………..

31

فصل سوم: قیصر امین­پور………………………………………………………………………………………………..

32

3-1. قیصر امین­پور………………………………………………………………………………………………………..

33

3-2. آثار قیصر امین­پور………………………………………………………………………………………………….

34

3-3. اندیشه­ی امین­پور…………………………………………………………………………………………………..

34

3-3-1. دوران انقلاب و دفاع مقدس……………………………………………………………………………….

36

3-3-2. بعد از دفاع مقدس……………………………………………………………………………………………..

37

فصل چهارم: بررسی دیدگاه­های انتقادی در اشعار قیصر امین­پور……………………………………

38

4. انتقادات قیصر امین­پور……………………………………………………………………………………………….

39

بخش اول: انتقادات اجتماعی…………………………………………………………………………………………..

40

4-1. انتقادات اجتماعی…………………………………………………………………………………………………..

41

4-1-1. انقلاب……………………………………………………………………………………………………………..

42

4-1-1-1. نظام پادشاهی………………………………………………………………………………………………..

42

4-1-2. دفاع مقدس………………………………………………………………………………………………………

44

4-1-2-1. تجاوز دشمن به کشور……………………………………………………………………………………

44

4-1-2-2. آسیب جنگ بر کودکان…………………………………………………………………………………..

45

4-1-2-3. جنگ طلبی…………………………………………………………………………………………………..

47

4-1-2-4. مدعیان…………………………………………………………………………………………………………

49

4-1-2-5. عدم درک شهادت………………………………………………………………………………………….

50

4-1-3. پس از دفاع مقدس…………………………………………………………………………………………….

51

4-1-3-1. انتقاد از عصر جدید……………………………………………………………………………………….

52

4-1-3-1-1. تقابل بین زندگی روستایی و شهری……………………………………………………………..

52

4-1-3-1-2. بی تفاوتی در عصر امروز……………………………………………………………………………

62

4-1-3-2. انتقاد از بی عدالتی­های اجتماعی………………………………………………………………………

63

4-1-3-2-1. انتقاد به رابطه و پارتی………………………………………………………………………………..

63

4-1-3-3. انتقاد از بزرگ­سالی و عقل­گرایی……………………………………………………………………..

64

بخش دوم: انتقادات سیاسی…………………………………………………………………………………………….

69

4-2. انتقادات سیاسی……………………………………………………………………………………………………..

70

4-2-1. انتقاد از عدم آزادی…………………………………………………………………………………………….

70

4-2-1-1. عدم آزادی بیان……………………………………………………………………………………………..

71

4-2-1-2. عدم آزادی عمل…………………………………………………………………………………………….

75

4-2-2. انتقاد از جناح­های سیاسی…………………………………………………………………………………..

82

بخش سوم: انتقادات فرهنگی…………………………………………………………………………………………..

83

4-3. انتقادات فرهنگی……………………………………………………………………………………………………

84

4-3-1. انتقاد از شاعران…………………………………………………………………………………………………

85

4-3-2. انتقاد از فراموشی آرمان­گرایی………………………………………………………………………………

88

بخش چهارم: انتقادات دینی- عرفانی………………………………………………………………………………..

90

4-4. انتقادات دینی- عرفانی……………………………………………………………………………………………

91

4-4-1. عدم خودشناسی………………………………………………………………………………………………..

92

4-4-2. وابستگی­ها و دلبستگی­های دنیوی………………………………………………………………………..

94

4-4-3. عدم توجه به مرگ و آخرت اندیشی…………………………………………………………………….

96

4-4-4. سطحی نگری در دین. ………………………………………………………………………………………

97

4-4-5. انتقاد به تظاهر و ریاکاری……………………………………………………………………………………

99

بخش پنجم: انتقادات طنزآمیز…………………………………………………………………………………………..

101

4-5. انتقادات طنزآمیز…………………………………………………………………………………………………….

102

4-5-1. موضوعات سیاسی- اجتماعی……………………………………………………………………………..

104

4-5-1-1. عدم آزادی……………………………………………………………………………………………………

104

4-5-1-2. نابه سامانی­های اجتماعی………………………………………………………………………………..

106

4-5-2. موضوعات دینی………………………………………………………………………………………………..

109

4-5-3. موضوعات شخصی و فردی (حدیث نفس) …………………………………………………………

110

فصل پنجم: نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………….

113

5. نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….

114

نمودار……………………………………………………………………………………………………………………………

118

فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………..

119

.بیان مسئله:

صرف­نظر از اهداف و کارکرد­های هنری و زیبایی شناسی ادبیات و آثار ادبی، آن را برای تسهیل تکامل جوامع بشری و ابزاری برای مبارزه با ناهنجاری­ها و کج­روی­های اجتماعی دانسته و گفته­اند ادبیات «مفهومی است که هر صاحب نظری آن را به گونه ای هماهنگ با جهان­بینی اجتماعی، علمی و مذهبی خویش تعبیر نموده … رسالت حقیقی آن روشنگری اذهان و تلطیف احساسات بشری و بارور ساختن امیال پاک مهرورزی و همدردی میان انسان­ها و به کلامی ارج نهادن به آرمان­های والای انسانیت است» (عزب دفتری،12:1363) و «اثر ادبی وقتی به وجود می آید که نویسنده ای قادر باشد حقیقتی را آشکار کند و بپذیراند، یعنی حقیقت رابطه اش را با جهان» (نجفی،159:1364)، ازاین رو، کار یک نویسنده یا شاعر بیان ناگفته ها است؛ ناگفته هایی که هر کس قادر به بیان آن نیست؛ این ناگفته ها گاهی جنبه­ی انتقادی دارند و این انتقادات گاهی با زبان تند و صریح بیان می­شود و گاهی با کنایه و ابهام که این دو بستگی به شرایط شاعر یا محیط اجتماعی او دارد، اما شاعری که به انتقاد روی می­آورد، درواقع تضادها و هرج ومرج های سیاسی-اجتماعی را دستاویز و موضوع انتقادات خویش قرار می­دهد و آن را شیوه­ای برای نوگرایی، نواندیشی و نوسازی و در کوتاه سخن، اصلاح ساختارها و رفتارهای اجتماعی می­سازد. ازاین رو، آثار انتقادی غالباً زبان طنز به خود می­گیرند. شاعران نوپرداز بیشتر از شاعران کلاسیک، واقعیات پیرامون خویش را مورد توجه قرار می­دهند و خود را متعهد به بیان آن می­دانند. قیصر امین­پور به اقتضای تعهد و رسالت شاعری با بیان برخی از مسائل انتقادی به انعکاس و تصویرگری­ کژی­ها و نارسایی­های موجود در جامعه خود پرداخته است و در میان شاعران معاصر از جمله کسانی است که در آثارش دیدگاه­های انتقادی دارد و می­توان آن­ها را در چند ابعاد از جمله اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، دینی- عرفانی، مورد بررسی قرار داد و از طنز نیز برای مطرح کردن بعضی از انتقادات خود بهره برد و این پایان­نامه بررسی آن­ها را موضوع خود قرار داده است.