4

5

5

8

8

ترکیب در زبان انگلیسی

فصل سوم : روش تحقیق

روش تحقیق

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

بخش اول : تعریف صرف یا ساختواژه

واج شناسی

صرف یا ساختواژه

نحو

معنی شناسی

واژه

تصریف

اشتقاق

واژه سازی

صرف تصریفی

صرف اشتقاقی

بازشناسی وازه های مرکب از گروه های نحوی

ملاک آوایی

ملاک صرفی

ملاک نحوی

16

 

22

24

25

25

25

25

26

26

30

30

31

31

31

33

33

34

34

جایگاه دستگاه صرف در نظام زبان

ریشه و پایه

انواع کلمه از نظر ساخت درونی

ماهیت زایایی صرفی

موانع واژه سازی

عوامل درون زبانی

عوامل برون زبانی

انواع واژه سازی

روشهای بیان مفاهیم تازه

بخش دوم

رابطه میان هسته نحوی و هسته معنایی

انواع کلمه از نظر معنا

هسته نحوی در کلمات برون مرکز

هسته نحوی در کلمات متوازن

اهمیت هسته معنایی

بخش سوم

تعریف اسم مرکب

اسم مرکب فعلی

الگوهای ساخت اسم مرکب فعلی در زبان فارسی

35

36

36

37

38

39

40

42

42

43

 

46

46

50

50

51

52

52

53

 

واژه های مرکب فعلی

صفتهای مفعولی مرکب مرخم

مصدر مرکب مرخم

صفت مرکب فاعلی مرخم

تغییر مقوله صفت

هسته و وابسته در صفتهای مرکب فاعلی مرخم

واژه های مرخم مشتق از فعل مرکب

اهمیت صفت مرکب فاعلی مرخم

اسم های مرکب هسته آغاز

واژه های مرکب بدون هسته – برون مرکز

واژه های متوازن

الگوهای ساخت اسم مرکب فعلی در زبان انگلیسی

بخش چهارم

مجموعه اسامی مرکب فعلی در زبان فارسی

مجموعه اسامی مرکب فعلی در زبان انگلیسی

فصل پنجم :

نتیجه گیری و پیشنهادات

چکیده

زبان های فارسی و انگلیسی هر دو از زبان های هند و اروپایی و زبان ترکیبی هستند. مراد از ترکیبی این است که می توان از پیوستن واژه های زبان به یکدیگر، یا افزودن پیشوندها و پسوندها بدانها برای بیان معانی و مفاهیم تازه بهره گرفت و بدین گونه هزاران واژه ی تازه با معانی تازه ساخت. یک واژه، گاه می تواند چند بار صورت ترکیبی پیدا کند. مثلا از واژه”خرد” می توان “خردورز” ، “خردورزی” و”خردورزانه”را ساخت.

واژه های مرکب در زبان فارسی را از نظر نوع ساخت می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:غیر فعلی و فعلی.

“اسم مرکب فعلی” به آن دسته از کلمات مرکبی اطلاق می شود که یک جزء آن ها از مشتقات فعل باشد و درنقش اسم مورد استفاده قرار گیرند. الگوهای ساخت این نوع اسامی در دو زبان فارسی و انگلیسی مورد تحقیق این رساله است. بعلاوه از نظر معنایی، به مقوله هسته دار بودن یا نبودن آن ها پرداخته شده و توان زبان را برای این نوع واژه سازی نشان داده است.

حدود یک صد و شصت اسم مرکب فعلی در زبان فارسی و یک صد اسم مرکب در زبان انگلیسی مورد پژوهش قرار گرفته است.

از آن جایی که تداوم، رشد و پویایی یک زبان تا زمانی ادامه دارد که در آن زایایی وجود داشته باشد و “ترکیب” از مواردی است که به زایایی و ساخت واژه های جدید در زبان کمک زیادی می کند، بررسی ترکیبات مختلف در زبان مورد توجه بوده و هست. اسم مرکب فعلی در زبان فارسی و انگلیسی یکی از مهم ترین و زایاترین ترکیب هاست که در این رساله با آوردن لیستی از این نوع اسامی در هر دو زبان به مقایسه آن ها پرداخته شده ونهایتا” شباهت های زیادی در این نوع ترکیبات در دو زبان مذکور یافت شد.

واژه های کلیدی : صرف، تصریف، ترکیب، اسم مرکب. اسم مرکب فعلی.

مقدمه:

زبان گسترده ترین و پیچیده ترین و در عین حال راحت ترین وسیله ارتباط بین انسان هاست این ابزار که دستگاهی منظم و با قاعده (system) است، ویژگی دیگری هم دارد و آن صورت گفتاری و آوایی است. انسان ها از این دستگاه منظم به شکلهای گفتاری و نوشتاری بیشترین بهره را می برند. به نظر می رسد برجسته ترین ویژگی زبان “با نظم بودن” آن است که واحدهای سازنده آن به طور منظم و با قاعده همیشه در صورتهای گفتاری و نوشتاری ظاهر می شوند.

همه زبان شناسان بر این موضوع که توانایی زبان در خلق جمله های تازه بی حد و مرز است اتفاق نظر دارند و می دانند که آدمی از رهگذر همین ویژگی زبان قادر است هر آنچه را در ذهن دارد در قالب الفاظ بیان کند. با توجه به اینکه هیچ انسانی جمله هایی را که بیان می کند از قبل حفظ نکرده این سؤال مطرح می شود که او چگونه از عهده این کار بر می آید؟ پاسخ این است که زبان پدیده ای است با قاعده و وقوف ناخودآگاه آدمی بر قواعد آن به او امکان می دهد تا بی نهایت جمله خلق کند.

نوآم چامکسی این نکته را چنین بیان می کند:

فصل سوّم : روش تحقیق 19

3-1- روش تحقیق 20

3-1-1 : روش تحقیق 20

3-1-2 : ابزارهای گردآوری اطلاعات 20

3-1-3 : روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 20

فصل چهارم : یافته های تحقیق 21

4ـ1 : تعریف اصطلاحات و واژها : 22

4ـ2ـ1 گروه همخوان 22

4ـ1ـ2 جمله 22

4ـ1ـ3 چاکنایی 22

4ـ1ـ4 دولبی 22

4ـ1ـ5 زبان 22

4ـ1ـ6 واژه مرکب 23

4ـ1ـ7 واژه مشتق 23

4ـ1ـ8 واج 23

4ـ1ـ9 واژه 23

4-1-10 اندامهای گفتار 23

4ـ1ـ11 آهنگ 24

4ـ4ـ12 انسدادی 24

4ـ1ـ13 تکواژ 24

4ـ1ـ14 تکیه : 25

4ـ2: بررسی آوا شناسی و واج شناسی 26

4-2-1- واکه ها : 26

4-2-1-1- واجهای واکه ای : 26

4-2-1-2- واجگونه های واکه ای 27

4-1-1-3-واکه های مرکب (دوگانه) 30

4-1-1-4- واکه های میانجی 30

4-2-2- همخوانها 31

4-2-2-1- واجهای همخوانی 31

4-2-2-2- ساختمان هجا 35

4-2-2-3- آواهای زبان فارسی : 36

4-2-2-4- توازن واجی 37

4-2-2-5- دگرگونی همخوان ها 37

4-2-2-6- تکیه 48

4-3 : صرف (ساخت واژه) 50

4-3-1- اسم 50

4-3-1-1-ساده-مرکّب : 50

4-3-1-2- جامد – مشتق : 50

4-3-1-3- مفرد – جمع 51

4-3-1-4- معرفه – نکره 51

4-3-2- اضافه 52

4-3-3 ضمیر 54

4-3-1-3-1- ضمیر در جایگاههای نحوی جمله : 56

1- جایگاههای بنیادین : 56

2- جایگاههای توضیحی 58

3- جایگاههای وابسته 59

3-1- مضاف الیه 59

3-2- بدل 60

4-3-4- صفت 60

2- صفت اشاره : 60

3- صفت اشاره تأکیدی 61

4- صفت پرسشی 61

5- صفت مبهم 61

6- صفت تعجّبی 61

7- صفت عددی 61

4- 3-5- قید 62

4-3-6- نقش نماها 63

4-3-7- نشانه ندا 64

4-3-8- نشانه تصغیر 65

4-3-9- اصوات 65

4-3-10- فعل 66

10-1-زمان : 66

10-1-1- شکل ساخته شده از بن مضارع : 67

10-1-2- ماضی (گذشته) : 70

10-1-3- ستاک حال 71

10-1-4- ستاک گذشته 71

4-3-11- مصدر 72

4-3-12- اسم مفعول (صفت مفعولی) 72

4-3-13- شخص 73

4-3-14-جهت (لازم،متعدّی) 73

4-3-15- فعل معلوم و مجهول 74

4-3-16- فعل از نظر ساخت اشتقاقی : (ساختمان) 75

4-3-18- پیشوندهای اشتقاقی : 78

4-3-19- پسوندهای اشتقاقی 79

4-4 نحو (ساخت جمله) : 82

4-4-1- نحو : 82

4-4-2- مطابقه فعل با نهاد در مفرد و جمع 82

4-4-3- اقسام جمله 84

4-4-4- اجزای جمله 86

4-4-5- ساختمان و ترتیب اجزای جمله : 87

4-4-5-1- جمله خبری (اخباری التزامی) 87

4-4-5-2- جمله های پرسشی : 88

4-4-5-3- جمله های امری – ندایی : 88

4-4-5-4- جمله های تعجّبی : 89

4-4-6- انواع گروه در جمله 89

4-4-7- گروه فعلی مرکّب 92

4-4-8- تطابق فاعل و فعل از نظر شخص و شمار : 93

4-4-9- جمله و اجزاء آن 93

4-4-10- حذف در جمله 94

4-4-11- انواع جمله از نظر جایگاههای بنیادی: 97

4-4-12- انواع جمله از نظر نوع فعل 100

4-4-12-1- جمله با فعل اسنادی 100

4-4-12-2-جمله با فعل غیر اسنادی : 101

4-4-13- مفعول و انواع مفعول : 101

4-4-13-1-مفعول مستقیم : 102

4-4-13-2-مفعول غیر مستقیم : 102

4-4-14- انواع جمله از نظر تعداد فعل 104

4-4-14-1-جمله ساده : 104

4-4-14-2- جمله مرکّب : 104

یک- جمله مرکّب همپایه : 105

دو– جملات مرکب ناهمپایه : 105

4-4-14-3- جمله شرطی 106

4-4-15- انواع جمله از نظر آهنگ : 107

4-4-15-1- افتان 107

4-4-15-2- خیزان 107

4-4-15-3- خیزان افتان 107

فصل پنجم : نتیجه گیری 108

نتیجه گیری : 109

پیشنهادها : 111

پیوست 136

منابع 144

چکیده :

زبان فارسی زبان نوشتار ، زبان شعر و ادب و زبان علمی مشترک ماست اما فارسی زبانان در هر گوشه و کنار این سرزمین به فارسی صحبت می کنند که با وجود اشتراک در اصول و مبانی با فارسی رسمی ، هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. این رساله در پنج فصل گرد آوری شده است، فصل اوّل به بیان مسأله و پرسش اصلی تحقیق ، اهداف و فرضیّه تحقیق پرداخته شده است ، در فصل دوّم ، پیشینه تحقیق ، فصل سوّم روش تحقیق آمده است ؛ فصل چهارم ، به تجزیه و تحلیل تحقیق پرداختم ، که شامل چهار بخش است ؛بخش اوّل آن به تعریف اصطلاحات پرداختم و در بخش دوّم به بررسی آواشناسی و واج شناسی و در بخش سوّم به صرف و در بخش چهارم به نحو پرداخته شده است ؛ فصل پنجم شامل نتیجه گیری و پیشنهاد و فهرست واژه نامه و نشانه ها و نقشه و پیوست است .

گردآوری گویش های محلّی و پژوهش در آنها از دیدگاه تاریخ و مردم شناسی هم اهمّیّت دارد زیرا به وسیله بررسی واژگان می توان نقطه های مبهم و تاریک سرگذشت یک قوم را روشن و خط سیر اقوام گذشته را مشخص کرد و اطلاعات سودمندی را جهت تحقیقات فراهم کرد و راهنمای ما در شناخت تار و پود فرهنگی ، اجتماعی و آداب زندگی مردم صاحب آن گویش شود و آن گاه در بررسی تاریخ و ادبیات و برقراری روابط می توانیم از موضعی آگاهانه برخورد کنیم.

در این رساله به بررسی زبان شناختی گونه زبانی رفسنجان پرداخته می شود که استخراج
واژه های گویشی و توصیف آنها و بررسی دگرگونی ها و قواعد دستوری ساخت شناسی و ساختار (صرف و نحو) مقایسه و تطبیق موارد اختلاف و اشتراک آن قواعد دستوری گونه رفسنجانی با فارسی معیار نشان داده شده است. و واژه گویشی مستقیما از زبان گویشوران گردآوری و با آوای آن ثبت شد و گفتگوی مستقیم ثبت مکالمات ، افسانه ها ، داستان ها ،
مثل ها ، شعرها دعاها و … فرهنگ و آداب و رسوم می توان به گونه زبانی رفسنجان پی برد.

 

کلید واژه:رفسنجان ، لهجه ، گویش ، زبان ، فرهنگ و آداب و رسوم

مقدمه:

زبان یک نهاد اجتماعی است و در جوامع بشری به عنوان یک ابزار برای برقراری ارتباط به کار میرود، تحوّل بر اساس بنیادهای جامعه، سیاست، مذهب، آداب و اصول و مشاغل می باشد، در دستور زبان هم تحوّل ایجاد میشود، زبان به جامعه وابسته است و به طبع با تحّول که در جامعه رخ میدهد زبان هم تحّول میگیرد و واژگان که افراد در جامعه به کار می برند بیش از هر چیزی دگرگونیهایی اجتماعی را در جامعه باعث میشود.

آشنایی با گویشهای محلّی و منطقه ای یک محدوده سرزمینی از جمله رفسنجان به عنوان یکی از راههای شناخت آداب و رسوم و خلقیّاتی یک قوم و یک گروه محسوب میشود.

گاه با شناخت گویشها، اصطلاحات، ضرب المثلهای یک منطقه نحوه نگرش رفتار اجتماعی آن منطقه به عنوان آداب و رسوم آن خطه خودنمایی میکند.

گویش شناسی یکی از شاخه های علمیزبان شناسیاست که هدف آن گردآوری گویشها و توصیف علمی آنها می باشد، گویشها و زبانهای محلی منبع بسیار غنی برای پژوهشهای زبانی، ادبیّات، جامعه شناسی و مردم شناسی و تاریخی می باشند استفاده از دستور و واژگان بسیاری از نکات مبهم و زیان هنگفتی که متوجه تاریخ زبانهای ایران در نتیجه تاریخ زبان فارسی خواهد شد را دریافت.در بررسی زبان شناختی پژوهشگر باید از هر دو علم زبان شناسی و دستور زبان یاری بجوید و به گفته خطیب رهبر دستور زبان فارسی از قاعده هایی که برگرفته از زبان است و درست گفتن و درست نوشتن را در بیان فکر و مطلب به ما می آموزد فراهم آمده است.

فکر و اندیشه در قالبی ریخته می شود که به آن جمله گویند، جمله هم از اجزایی ساخته می شود که کلمه نام دارد و هر کلمه از حرف ترکیب می شود و حرف از صوت که در هر گونه زبانی به شیوه خاص تلفظ می شود.

هدف زبان شناختی یک گونه زبانی نیز بررسی واژگان از نظر ساختار و ساخت شناسی
می باشد. (خطیب رهبر، 1381: 9)

این پژوهش شامل پنج فصل می باشد فصل اوّل کلیّات طرح تحقیق فصل دوم پیشینه تحقیق و فصل سوّم روش تحقیق و فصل چهارم یافته های تحقیق و فصل پنجم نتیجه گیری، پیشنهاد ها و واژه نامه می باشد.موقعّیت تاریخی، جغرافیایی و طبیعی استان کرمان و شهرستان رفسنجان :

استان کرمان :

در جنوب شرقی ایران واقع شده است و از شمال با استان های خراسان و یزد و از جنوب با استان هرمزگان، از شرق با سیستان و بلوچستان و از غرب با استان فارس همسایه است. مساحت این استان در حدود 175069 کیلومتر مربع و پس از خراسان دومین استان پهناور کشور می باشد که در حدود 11 درصد از خاک ایران را در بر گرفته است.

سابقه سکونت و استقرار انسان در سرزمین کرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد.

این منطقه یکی از قدیمی ترین نواحی ایران به شمار می رود و در گذر زمان گنجینه های فرهنگی و تاریخی گرانبهایی در آن پدید آمد که نمایانگر روند تاریخی، حیات اقتصادی و اجتماعی آن است.

………………………. 17

2-2-5 – تقسیم بندی واژه های مرکب ………………………………………………………………………….. 19

2-2-5-1 -تقسیم بندی مبتنی برشیوۀ ترکیب ……………………………………………………………. 19

2-2-5-2-تقسیم بندی معنایی کلمات مرکب …………………………………………………………… 19

2-2-6- شفافیت و تیرگی در واژه های مرکب ……………………………………………………………… 20

2-2-7 -هستۀ نحوی و معنایی در کلمات مرکب ………………………………………………………….. 21

2-2-8- هستۀ نحوی در کلمات برون مرکز ……………………………………………………………….. 22

2-2-9 -هستۀ نحوی در کلمات متوازن …………………………………………………………………….. 22

2-2-10- اهمیت هستۀ معنایی …………………………………………………………………………………. 23

2-2-11- اسم های مرکب …………………………………………………………………………………………… 23

2-2-11-1 -تصریف درونی ……………………………………………………………………………………… 24

2-2-11-2- هسته داری …………………………………………………………………………………………. 24

2-2-11-3- ترتیب اجزای جمله …………………………………………………………………………….. 24

2-2-11-4 -اسم های مرکب از نظر معنی شناسی ترکیب …………. …………………………. 24

2-2-12- ترکیب های پیوندی …………………………………………………………………………………….. 25

2-2-13- ترکیب غیر فعلی در زبان فارسی …………………………………………………………………. 26

2-2-14 – فرایند اشتقاق ………………………………………………………………………………………………. 27

2-2-15- بررسی جنبه های مختلف واژه سازی …………………………………………………………….. 28

2-2-15-1- ضرورت واژه سازی ……………………………………………………………………………….. 28

2-2-15-2 – انواع واژه سازی …………………………………………………………………………………. 29

2-2-15-3- فرایندهای واژه سازی ………………………………………………………………………….. 30

2-2-15-4 -شرایط لازم برای واژه سازی …………. ……………………………………………………… 32

2-2-15-5 -موانع واژه سازی …………. …………………………………………………………………………. 32

2-2-16- انواع نو واژه از نظر منشأ ………………………………………………………………………………. 34

2-2-17- موانع نهادینه شدن نو واژه ها ………………………………………………………………………….. 34

2-2-17-1- عوامل درون زبانی ……………………………………………………………………………… 34

2-2-17-2 – عوامل برون زبانی …………. …………………………………………………………………… 36

2-2-18- واژه گزینی ……………………………………………………………………………………………………. 36

2-2-19- زبان علم ………………………………………………………………………………………………………. 36

2-2-20- شیوه های واژه گزینی ………………………………………………………………………………….. 36

2-2-21- روش های معادل یابی …………………………………………………………………………………… 37

2-2-22- ضوابط واژه گزینی………………………………………………………………………………………….. 37

2-3- مبانی عملی تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 39

2-3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………… 39

2-3-2- تاریخچۀ مختصری از صرف در ایران ………………………………………………………… 39

2-3-3 – مطالعات پژوهشگران ایرانی ………………………………………………………………………. 39

2-3-3-1- پژوهش های سنتی ……………………………………………………………………………. 39

2-3-3-2 – پژوهش های نوین غیر تحلیلی …………. …………………………………………………. 40

2-3-3-3- پژوهش های نوین تحلیلی …………. ………………………………………………………… 40

2-3-4 مطالعات پژوهشگران غیر ایرانی ……………………………………………………………………. 54

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 – مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 59

3-2 – روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………… 59

3-3 – حجم نمونه ها و روش اندازه گیری ………………………………………………………………………….. 59

3-4- ابزار جمع آوری داده ها ………………………………………………………………………………………… 59

3-5 – روش تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………… 60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………… 62

4-2 – تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………… 62

4-2-1- جمع بندی مطالب ………………………………………………………………………………………….. 62

4-2-2- اسامی مشتق- مرکب …………………………………………………………………………………. 64

4-2-3 – اسامی مرکب ………………………………………………………………………………………………… 66

4-2-4- اسامی مشتق ………………………………………………………………………………………………. 70

4-2-5 –گروه های اسمی …………………………………………………………………………………………… 72

4-2-6 –اسامی بسیط ……………………………………………………………………………………………….. 83

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 – مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. 85

5-2- خلاصۀ تحقیق …………………………………………………………………………………………………….. 85

5-3- پاسخ به پرسش های تحقیق ……………………………………………………………………………… 87

5-4- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………….. 90

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………….. 91

واژه نامۀ فارسی- انگلیسی ……………………………………………………………………………………………. 96

اصطلاحات انگلیسی- فارسی ………………………………………………………………………………………. 134

ادبیات…………………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-9- معنی و اهمیت نظریه سبک…………………………………………………………………………………………………….. 14

2-10- کار سبک شناسی……………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-11- نگاهی به برخی نظریات گذشتگان درباره ی سبک……………………………………………………………… 16

2-12- سبک سنجی زبان شناختی…………………………………………………………………………………………………… 16

2-13- گونه شناسی (تیپولوژی) سبکها…………………………………………………………………………………………….. 17

2-14- جایگاهِ سبک پژوهی……………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-15- تعاریف سبک از دیدگاه سبک شناسان…………………………………………………………………………………. 18

2-16- نام گذاری سبک ها………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-17- مفاهیم سبک …………………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-17-1- سبک دوره………………………………………………………………………………………………………………….. 19

2-17-1-1- سبک عراقی…………………………………………………………………………………………………….. 19

2-17-1-2- سبک هندی…………………………………………………………………………………………………….. 20

2-17-2- سبک شخصی…………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-17-3- سبک ادبی………………………………………………………………………………………………………………….. 21

2-18- اهداف سبک شناسی……………………………………………………………………………………………………………… 21

2-19- مکاتب سبک شناسی……………………………………………………………………………………………………………… 21

2-19-1- سبک شناسی توصیفی…………………………………………………………………………………………………. 21

2-19-2- سبک شناسی تکوینی………………………………………………………………………………………………….. 21

2-19-3- سبک شناسی ساخت گرا…………………………………………………………………………………………….. 22

2-20- جریان های مهم در سبک شناسی جدید ……………………………………………………………………………. 22

2-21- سبک و سبک شناسی در ایران…………………………………………………………………………………………….. 22

2-22- مفهوم سبک در آثار قدما……………………………………………………………………………………………………….. 23

2-23- معاصران…………………………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-24- ادوار شعر فارسی…………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-25- سبک نیمایی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-26- شیوه های شعر نو ………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-27- مکتب های ادبی اروپایی…………………………………………………………………………………………………………. 25

2-27-1- رئالیست یا واقع گرایی……………………………………………………………………………………………. 25

2-27-2- سوررئالیسمlisme Surrea ……………………………………………………………………………….. 25

2-27-3- پست مدرنیسم و یا فرانوگرایی ……………………………………………………………………………… 26

2-28- روش بررسی سبک شناسی متون…………………………………………………………………………………………. 26

فصل سوم:معرفی بیژن نجدی، محمدحسین مهدوی(م، مؤیّد) و فرامرز محمّدی پور

3-1- زندگینامه ی بیژن نجدی………………………………………………………………………………………………………….. 29

3-1-1- ویژگی داستان ها و اشعار نجدی …………………………………………………………………………….. 30

3-1-2- وفات نجدی…………………………………………………………………………………………………………………. 31

3-1-3- آثار بیژن نجدی …………………………………………………………………………………………………………. 31

3-2- زندگینامه محمدحسین مهدوی (م.موید) ………………………………………………………………………………. 32

3-2-1- تحصیلات م. مؤید در ایران……………………………………………………………………………………….. 33

3-2-2- ویژگی شعری م. مؤید………………………………………………………………………………………………… 33

3-2-3- سبک شعری م.مؤید …………………………………………………………………………………………………. 35

3-2-4- آثار مؤید……………………………………………………………………………………………………………………… 35

3-2-5- ویژگی های چندمجموعه شعر مؤید…………………………………………………………………………. 35

3-3- زندگینامه ی فرامرز محمّدی پور …………………………………………………………………………………………….. 37

3-3-1- مسئولیت های محمّدی پور ……………………………………………………………………………………… 37

3-3-2- سبک شعری محمّدی پور ………………………………………………………………………………………… 38

3-3-3- ویژگی های شعری محمدی پور ………………………………………………………………………………. 38

3-3-4- آثار محمدی پور ………………………………………………………………………………………………………… 38

3-3-5- دیگر آثار……………………………………………………………………………………………………………………… 39

فصل چهارم: بررسی سبک­شناختی اشعار بیژن نجدی، محمّد حسین مهدوی(م.مؤیّد) و فرامرز محمّدی­پور

4-1 سبک شناسی اشعار بیژن نجدی………………………………………………………………………………………………… 41

4-1-1 روش بررسی سبک شناختی متون……………………………………………………………………………… 41

4-1-1-1 سطح زبانی (Literally Level)……………………………………………………………………… 43

4-1-1-1-1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها(Phonostylistics)………………………. 43

4-1-1-1-1-1 انواع موسیقی شعر……………………………………………………………………………. 43

4-1-1-1-1-2 انتخاب کارکردهای زبانی زیبا و منحصر………………………………………….. 44

4-1-1-1-1-3 واج آرایی…………………………………………………………………………………………… 45

4-1-1-1-1-4 جناس………………………………………………………………………………………………… 47

4-1-1-1-1-5 تکرار…………………………………………………………………………………………………… 49

4-1-1-1-1-6 طرد و عکس……………………………………………………………………………………… 51

4-1-1-1-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک­شناسی واژه­ها……………………………………….. 51

4-1-1-1-2 -1 ریشه شناسی لغات و مفردات اشعار نجدی……………………………………. 51

4-1-1-1-2 -2 واژگان عربی به کار رفته در اشعار نجدی………………………………………. 52

4-1-1-1-2 -3 رویکرد نجدی به واژگان کهن سنّت ادبی……………………………………… 52

4-1-1-1-2 -4 واژگان کهن سنّت ادبی در اشعار بیژن نجدی……………………………….. 53

4-1-1-1-2 -5 ساخت واژ( واژه های بسیط و غیربسیط)………………………………………. 53

4-1-1-1-2 -6 واژگان پربسامد اشعار بیژن نجدی…………………………………………………… 55

4-1-1-1-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله………………………………. 56

4-1-1-1-3 -1 ترکیب سازی واژگانی……………………………………………………………………. 57

4-1-1-1-3 -2 ترکیبات خلّاق و تازه…………………………………………………………………… 57

4-1-1-1-3 -3 ترکیبات اضافی……………………………………………………………………………. 58

4-1-1-1-3 -4 ترکیبات وصفی……………………………………………………………………………. 58

4-1-1-1-3 -5 ساختار نامتعارف جمله………………………………………………………………. 58

4-1-1-1-3 -6 فعل………………………………………………………………………………………………. 60

4-1-1-1-3 -7 حذف فعل……………………………………………………………………………………. 61

4-1-1-2 سطح ادبی (Literary Level)…………………………………………………………………………….. 61

4-1-1-2-1 تضاد(مطابقه یا طباق)………………………………………………………………………………….. 62

4-1-1-2-2 مراعات نظیر(تناسب)………………………………………………………………………………….. 62

4-1-1-2-3 تلمیح……………………………………………………………………………………………………………. 63

4-1-1-2-4 تضمین…………………………………………………………………………………………………………. 64

4-1-1-2-5 حسّامیزی…………………………………………………………………………………………………….. 64

4-1-1-2-6 متناقض نما(پارادوکس) Paradox………………………………………………………….. 64

4-1-1-2-7 تشبیه…………………………………………………………………………………………………………… 65

4-1-1-2-7-1 انواع تشبیهات به کار رفته در اشعار نجدی………………………………… 65

4-1-1-2-7-2 تشبیه مرسل………………………………………………………………………………….. 65

4-1-1-2-7-3 تشبیه بلیغ (فشرده)………………………………………………………………………. 66

4-1-1-2-8 استعاره…………………………………………………………………………………………………………. 67

4-1-1-2-8-1 استعاره مصرّحه……………………………………………………………………………… 67

4-1-1-2-8-2 استعاره مکنیه (کنایی)…………………………………………………………………… 68

4-1-1-3 سطح فکری (Philosophical Level)……………………………………………………………. 69

4-1-1-3-1 جهان بینی اشعار نجدی…………………………………………………………………………….. 69

4-1-1-3-2 زمان و جلوه های آن در اشعار نجدی……………………………………………………….. 70

4-1-1-3-3برون گرایی…………………………………………………………………………………………………… 73

4-1-1-3-4 انزوا طلبی نجدی………………………………………………………………………………………….. 73

4-1-1-3-5 عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار بیژن نجدی…………………………………. 74

4-2 سبک شناسی اشعار م.مؤیّد………………………………………………………………………………………………………… 75

4-2-1 سطح زبانی (Literally Level)…………………………………………………………………………………… 75

4-2-1-1 سطح آوایی………………………………………………………………………………………………………………. 75

4-2-1-1-1 انواع جناس در اشعار م.مؤیّد……………………………………………………………………… 75

4-2-1-1-2 واج آرایی……………………………………………………………………………………………………….. 78

4-2-1-1-3 تکرار………………………………………………………………………………………………………………. 79

4-2-1-1-4 طرد و عکس………………………………………………………………………………………………….. 80

4-2-1-2 سطح لغوی………………………………………………………………………………………………………………. 80

4-2-1-2-1 تبارشناسی لغات و مفردات اشعار م.مؤیّد…………………………………………………… 81

4-2-1-2-2 برخی از واژگان عربی اشعار م.مؤیّد…………………………………………………………….. 81

4-2-1-2-3 کاربرد برخی لغات و اصطلاحات عربی در اشعار م.مؤیّد…………………………… 81

4-2-1-2-4 رویکرد م.مؤیّد به واژگان کهن سنّت ادبی………………………………………………….. 82

4-2-1-2-4 -1 واژگان کهن سنّت ادبی در اشعار م.مؤیّد……………………………………….. 82

4-2-1-2-5 ذهنیت و عینیت گرایی واژگان در اشعار م.مؤیّد……………………………………… 82

4-2-1-2-6 ساخت واژ (واژه های بسیط و غیر بسیط)………………………………………………… 83

4-2-1-2-7 دایره ی واژگان و روابط مفهومی آن………………………………………………………….. 84

4-2-1-2-8 واژگان پربسامد اشعار م.مؤیّد……………………………………………………………………… 84

4-2-1-2-8 -1 نمونه هایی از واژگان پربسامد اشعار م.مؤیّد…………………………………… 84

4-2-1-2-9 عمر و حباب………………………………………………………………………………………………… 85

4-2-1-2-10 نمونه هایی از واژگان سکر و مستی در اشعار م.مؤیّد……………………………. 85

3-2-1-3 سطح نحوی……………………………………………………………………………………………………………… 86

4-2-1-3-1 ترکیب سازی واژگانی………………………………………………………………………………….. 86

4-2-1-3-2 ترکیبات کهن سنّت ادبی…………………………………………………………………………… 86

4-2-1-3-3 ترکیبات اضافی……………………………………………………………………………………………. 86

4-2-1-3-4 ترکیبات وصفی……………………………………………………………………………………………. 87

4-2-1-3-5 ساختار غیرمتعارف جمله…………………………………………………………………………… 87

4-2-1-3-6 فعل………………………………………………………………………………………………………………. 89

4-2-1-3-7 حذف فعل……………………………………………………………………………………………………. 89

4-2-2 سطح ادبی (Literary Level)…………………………………………………………………………………….. 90

4-2-2 -1 انواع تشبیه…………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-2 – 1-1 تشبیه گسترده………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-2– 1-2 تشبیه فشرده (بلیغ)…………………………………………………………………………………… 91

4-2-2­-1-3 تشبیهات اشعار م.مویّد به اعتبار طرفین تشبیه………………………………………… 92

4-2-2­-2 عناصر طبیعت در تشبیهات م.مؤیّد………………………………………………………….. 94

4-2-2­-3 استعاره………………………………………………………………………………………………………… 94

4-2-2­-3-1 استعاره مصرّحه…………………………………………………………………………………………….. 94

4-2-2­-3-2 استعاره ی مکنیه………………………………………………………………………………………….. 95

4-2-2­-3-3 اضافه ی استعاری…………………………………………………………………………………………. 95

4-2-2­-4 کنایه……………………………………………………………………………………………………………………. 97

4-2-2­-5 صنایع معنوی…………………………………………………………………………………………………….. 97

4-2-2­-6 متناقض نما یا پارادوکس…………………………………………………………………………………… 98

4-2-2-7 حسّامیزی………………………………………………………………………………………………………….. 98

4-2-2­-8 مراعات نظیر(تناسب)…………………………………………………………………………………………. 99

4-2-2­- 9 تضاد…………………………………………………………………………………………………………………… 99

4-2-2­-­10 تلمیح……………………………………………………………………………………………………………. 100

4-2-2­-­11 اقتباس………………………………………………………………………………………………………….. 101

4-2-3 سطح فکری (Philosophical Level)…………………………………………………………………. 102

4-2-3-1 اشعار م.مؤیّد و نوع نگرش او به جهان………………………………………………………………. 103

4-2-3-2 برون گرایی………………………………………………………………………………………………………….. 104

4-2-3-3 تقدیر و جبرگرایی……………………………………………………………………………………………….. 104

4-2-3-4 عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار م.مؤیّد…………………………………………………. 105

4-3 بررسی سبک­ شناختی اشعار فرامرز محمدی­پور………………………………………………………………….. 107

الف- اشعار مجموعه­ی «دلم را بخشیدم به دریا»……………………………………………………………………………. 107

4-3-1 سطح زبانی (Literally Level)…………………………………………………………………………. 113

4-3-1-1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها(Phonostylistics)………………………… 113

4-3-1-1-2 انواع جناس در اشعار محمّدی پور…………………………………………………………… 113

4-3-1-1-3 واج آرایی……………………………………………………………………………………………………. 114

4-3-1-1-4 تکرار واژه……………………………………………………………………………………………………. 114

4-3-1-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک­شناسی واژه­ها……………………………………………….. 115

4-3-1-2-1 رویکرد محمّدی پور به واژگان عربی………………………………………………………… 115

4-3-1-2-2 ساخت واژ( واژه های بسیط و غیربسیط)………………………………………………… 115

4-3-1-2-3 واژگان پربسامد اشعار محمّدی پور…………………………………………………………… 116

4-3-1-2-4 نمونه هایی از واژگان پربسامد اشعار محمّدی پور…………………………………… 117

4-3-1-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله……………………………………… 117

4-3-1-3-1 ترکیب سازی واژگانی………………………………………………………………………………. 117

4-3-1-3-2 ساختار غیرمتعارف جمله………………………………………………………………………… 118

4-3-1-3-3 انواع فعل…………………………………………………………………………………………………… 118

4-3-1-3-4 حذف فعل………………………………………………………………………………………………….. 118

4-3-2 سطح ادبی (Literary Level)………………………………………………………………………………… 119

4-3-2-1 انواع تشبیه……………………………………………………………………………………………………………. 120

4-3-2-1 -1 تشبیه گسترده………………………………………………………………………………………….. 120

4-3-2-1 -2 تشبیه بلیغ (فشرده)…………………………………………………………………………………. 120

4-3-2-1 -3 تشبیه بلیغ اضافی……………………………………………………………………………………. 120

4-3-2-2 استعاره………………………………………………………………………………………………………………………… 121

4-3-2-2-1 استعاره­ی مصرّحه……………………………………………………………………………………………. 121

4-3-2-2-2 اضافه ی استعاری……………………………………………………………………………………………. 121

4-3-2-2-3 استعاره مکنیه (کنایی)……………………………………………………………………………………. 122

4-3-2-2-4 کنایه…………………………………………………………………………………………………………………. 123

4-3-2-2-5 صنایع معنوی…………………………………………………………………………………………………… 124

4-3-2-2-5-1 پارادوکس یا متناقض نما……………………………………………………………………… 125

4-3-2-2-5-2 حسّامیزی………………………………………………………………………………………………. 125

4-3-2-2-5-3 مراعات نظیر………………………………………………………………………………………….. 125

4-3-2-2-5-4 تضاد یا طباق…………………………………………………………………………………………. 125

4-3-2-2-5-5 تلمیح…………………………………………………………………………………………………….. 125

4-3-2-2-5-6 اقتباس…………………………………………………………………………………………………… 126

ب- اشعار مجموعه­ی «پیشانی بهار»………………………………………………………………………………………………… 126

4-3-1 سطح زبانی (Literally Level)………………………………………………………………………………… 131

4-3-1 -1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها (Phonostylistic)……………………………… 131

4-3-1 -1-1 قافیه………………………………………………………………………………………………………….. 131

4-3-1 -1-2 ردیف…………………………………………………………………………………………………………. 131

4-3-1 -1-3 واج آرایی در اشعار محمّدی پور……………………………………………………………… 132

4-3-1 -1-4 تکرار………………………………………………………………………………………………………….. 132

4-3-1­-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک شناسی واژه ها…………………………………………….. 132

4-3-1­-2 -1 تبارشناسی لغات و مفردات اشعار محمّدی پور……………………………………… 132

4-3-1­-2 -2 برخی اصطلاحات در اشعار محمّدی پور………………………………………………… 133

4-3-1­-2 -3 ساخت واژ (واژه های بسیط و غیر بسیط)…………………………………………….. 133

4-3-1­-2 -4 مظاهر طبیعت در اشعار محمّدی پور…………………………………………………….. 133

4-3-1­-2 -5 نمونه هایی از مظاهر طبیعت در اشعار محمّدی پور…………………………….. 134

4-3-1­-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله……………………………………… 134

4-3-1­-3-1 ترکیب سازی واژگانی………………………………………………………………………………… 134

4-3-1­-3-2 ترکیبات وصفی………………………………………………………………………………………….. 134

4-3-1­-3-3 ساختار غیرمتعارف جمله………………………………………………………………………….. 135

4-3-1­-3-4 حذف فعل………………………………………………………………………………………………….. 136

4-3-1­-3-5 فعل……………………………………………………………………………………………………………… 137

4-3-2 سطح ادبی (Literary Level)………………………………………………………………………………….. 137

4-3-2­-1 انواع تشبیه……………………………………………………………………………………………………………. 137

4-3-2­-1­-1 تشبیه گسترده…………………………………………………………………………………………… 137

4-3-2­-1­-2 تشبیه بلیغ (فشرده)………………………………………………………………………………….. 138

4-3-2­-1­-3 تشبیهات اشعار محمدی پور براساس طرفین تشبیه……………………………. 139

4-3-2­-2 استعاره………………………………………………………………………………………………………………….. 139

4-3-2­-2 -1 استعاره مصرّحه(آشکار)……………………………………………………………………………. 139

4-3-2­-2 -2 اضافه­ی استعاری………………………………………………………………………………………. 140

4-3-2­-2 -3 استعاره ی مکنیه……………………………………………………………………………………… 140

4-3-2­-3 کنایه………………………………………………………………………………………………………………………. 141

4-3-2­-4 صنایع معنوی……………………………………………………………………………………………………….. 142

4-3-2­-4-1 مراعات نظیر(تناسب)…………………………………………………………………………………. 142

4-3-2­-4-2 اقتباس………………………………………………………………………………………………………… 142

4-3-2­-4-3 نماد……………………………………………………………………………………………………………… 143

4-3-3 سطح فکری (Philosophical Level)…………………………………………………………………… 144

4-3-3 -1 اشعار محمّدی پور و نوع نگرش او به جهان……………………………………………….. 144

4-3-3-2 اشعار محمّدی پور و جلوه های زمان……………………………………………………………. 145

4-3-3-3 درون گرایی……………………………………………………………………………………………………… 145

4-3-3-4 غم گرایی…………………………………………………………………………………………………………. 146

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………… 150

پیوست…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 155

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………. 162

Abstract…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 164

فهرست پیوست

جدول 1- واژگان پربسامد اشعار نجدی……………………………………………………………………………………………. 155

جدول 2 – رنگهای پربسامد اشعار نجدی…………………………………………………………………………………………. 155

نمودار 3- عناصر اربعه در اشعار نجدی……………………………………………………………………………………………. 156

نمودار 4 – مظاهر طبیعت در اشعار نجدی……………………………………………………………………………………… 156

نمودار 5 – نمودار ستونی رنگهای پربسامد اشعار نجدی………………………………………………………………… 157

نمودار6 – ایام عمر در اشعار نجدی…………………………………………………………………………………………………. 157

جدول 7 – عناصر اربعه و فصول در اشعار م.مؤید…………………………………………………………………………. 158

جدول 8 – رنگ­های پربسامد اشعار م.مؤید……………………………………………………………………………………… 158

جدول 9 – واژگان پربسامد اشعار م.مؤید…………………………………………………………………………………………. 158

نمودار 10 – نمودار ستونی واژگان پربسامد اشعار م.مؤید……………………………………………………………… 159

نمودار 11 – نمودار دایره ای فصول در اشعار م.مؤید……………………………………………………………………. 159

نمودار 12 – نمودار ستونی رنگ های پربسامد اشعار م.مؤید………………………………………………………… 160

نمودار 13- نمودار دایره ای رنگ های پربسامد اشعار م.مؤید……………………………………………………….. 160

نمودار 14 – مظاهر طبیعت در اشعار م.مؤید………………………………………………………………………………….. 161

نمودار 15 – دیگر واژگان پربسامد اشعار م.مؤید…………………………………………………………………………….. 161

1- چکیده

سبک­شناسی ساختاری از جمله مکاتب جدیدی است که امروزه از آن برای شناخت علمی و دقیق و دستیابی به ویژگی­های منحصر به فرد آثار ادبی و نیز مقایسه بین این آثار استفاده می شود. این رساله چهار مجموعه شعر سروده ی سه تن از شاعران شرق گیلان را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. مجموعه­ی «خواهران این تابستان» اثر بیژن نجدی، مجموعه­ی «نرگسِ هنوز» سروده ی محمّد حسین مهدوی(م. مؤیّد) و مجموعه­های «دلم را بخشیدم به دریا» و « پیشانی بهار» از سروده­های فرامرز محمّدی پور. نجدی نویسنده­ای ساختارشکن و تجربه­گراست که آثارش را در سبک­های رئالیست، سورئالیست و پست مدرن نوشته و سروده است. م.مؤیّد از شاعران مدرنیست دهه­ی 40 و 50 محسوب می شود که سبک شعری او را می­توان متعلّق به موج نوی شعر نوین پارسی دانست و محمّدی­پور نیز از شاعرانی است که در غزلیّات و دوبیتی­ها بیشتر به سبک عراقی و هندی و در شعرهای آزاد به سبک نیمایی گرایش دارد. پایان نامه­ی حاضر در پی تبیین ویژگی­های سبکی اشعار نجدی، م.­مؤیّد و محمّدی پور است. ضرورت نگارش این رساله، تعیین جایگاه و منزلت اشعار این سه شاعر در ادبیّات معاصر و تحلیل و بررسی سبک­شناسی اشعار آن­هاست. روش تحقیق این پژوهش، تحلیلی است و بر اساس نظریه­­ی سبک شناسی ساختارگرا. بر این اساس اشعار سه شاعر فوق در سه سطح زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که نجدی شاعری عقل ستیز، عشق باور و
برون گراست، م.مؤید را می توان شاعری برون گرا، میانه رو و معتدل دانست و همچنین تلفیق درونگرا و برونگرا بودن محمدی پور اشعارش را عامه پسند کرده است.

کلیدواژه:بیژن نجدی، محمّد حسین مهدوی(م. مؤیّد)، فرامرز محمّدی پور، سبک شناسی ساختارگرا

-1 مقدّمه

سبک شیوه و روش خاص هر نویسنده یا گوینده است که مقاصد، احساسات و عواطف خود را به وسیله­ی آن بیان می کند. سبک با فرم و محتوای اثر، رابطه ی تنگاتنگی دارد، به گونه ای که سبک شناس می تواند با آن شکل های تکرار شونده ی یک اثر ادبی و همچنین ساختار زبانی و فکری اثر را بیابد. از طرفی می تواند به تبارشناسی و رابطه ی اثر با آثار ماقبل و بعد آن بپردازد. به همین دلیل می توان گفت که سبک شناسی تنها در حدّ شناسایی روش­های بیان و طرز سخن خلاصه نمی­شود بلکه طرز بودن نویسنده و شاعر را در اثر و حتّی طرز دریافت خواننده را نیز شناسایی می کند. در این رساله آثار سه تن از شاعران شرق گیلان مورد پژوهش قرار می­گیرد. بیژن نجدی یکی از شاعران و نویسندگان برجسته­­ی ادبیات معاصر است. او نویسنده ای ساختار شکن و تجربه گراست. حسّ شاعرانگی یکی از دستمایه­هایی است که نجدی را به ایستگاه­های تازه­ای از دغدغه های انسان می کشاند او به شدّت شاعری انسان­دوست است و یک چشمش همیشه نگران انسان امروز است. نجدی گاه با به کارگیری ساختاری غیرمتعارف و درآمیختن واقعیت و رؤیا مخاطب را حیران و سرگردان می کند، استفاده از اینگونه فضاها در اشعار و نوشته های نجدی سبب شده که او را پیرو سبک سوررئالیسم، رئالیسم و پست مدرن بدانند.

م. مؤیّد، در شمار شاعران موج نوی معاصر قرار دارد. بهره­گیری او از استعاره، کنایه و تشبیه و همچنین خلق معانی بدیع و نو از مفاهیم مستعمل سبب شده اشعارش برجسته­تر به نظر آید. او اهمیت ویژه­ای به زبان، فرم، ساختار، اسطوره­ها و نیز تنالیته­ی کلمات می­دهد.

7-2-نگرش ها و دیدگاهها در موردبافت قدیم……………………………………………………………….. 22

7-2-1-نگرش موزه ای…………………………………………………………………………………………………….. 22

7-2-2-نگرش سلولی……………………………………………………………………………………………………….. 23

7-2-3-نگرش ارگانیستی(ارگانیکی)……………………………………………………………………………….. 24

8-2- مکاتب و نظریات در مورد بافت قدیم……………………………………………………………………. 25

8-2-1-نظریه اوژن ویوله سودو……………………………………………………………………………………….. 25

8-2-2-نظریه جان راسکین…………………………………………………………………………………………….. 25

8-2-3-نظریه محافظه کاران……………………………………………………………………………………………. 25

8-2-4-نظریه رادیکال………………………………………………………………………………………………………. 26

8-2-5-نظریه عقلانی……………………………………………………………………………………………………….. 26

9-2-صنعت گردشگریدر جهان…………………………………………………………………………………….. 26

10-2-اولویت های گردشگری و گردشگرها در ایران…………………………………………………….. 27

11-2-تجارب جهانی در مورد بافت قدیم……………………………………………………………………….. 28

11-2-1-کشور ایتالیا……………………………………………………………………………………………………….. 29

12-2-تجارب ایرانی در مورد بافت قدیم………………………………………………………………………… 29

12-2-1-بافت یزد…………………………………………………………………………………………………………….. 29

12-2-12-تجربه منطقه 12 تهران…………………………………………………………………………………. 29

13-2-جایگاه ایران در گردشگری جهانی……………………………………………………………………….. 30

14-2-بافت قدیمی شهرهای ایران………………………………………………………………………………….. 30

15-2-توسعه درون شهری………………………………………………………………………………………………. 31

16-2-انواع گردشگری……………………………………………………………………………………………………… 31

17-2-جاذبه های گردشگری…………………………………………………………………………………………… 32

18-2 گردشگری و توسعه پایدار……………………………………………………………………………………… 32

19-2-موانع اجتماعی و خدماتی،اجرایی در بخش گردشگری…………………………………….. 34

20-2-تأثیرات اقتصادی-اجتماعی توریسم(توریسم و ایجاد اشتغال)…………………………… 34

21-2-شهرهای خشک ایران و قابلیت های توریستی آن……………………………………………… 35

22-2-نومونه ای از عناصر مشخص و اصلی شهر در دوره ایرانی-اسلامی…………………… 35

22-2-1-مسجد………………………………………………………………………………………………………………… 35

22-2-2-بازار…………………………………………………………………………………………………………………….. 37

22-2-3-ارگ و بارو…………………………………………………………………………………………………………. 38

22-2-4-کاروانسراها………………………………………………………………………………………………………… 39

22-2-5-محله ها……………………………………………………………………………………………………………… 40

22-2-6-آب انبارها………………………………………………………………………………………………………….. 40

23-2-بررسی جایگاه بافت تاریخی در سازمان فضایی و ساختار کالبدی شهر امروز….. 41

24-2-شناخت عناصر، ومحوطه های با ارزش تاریخی-فرهنگی،کالبدی-مذهبی………. 42

25-2-تدقیق اهداف کلی ساماندهی و مداخله در بافت قدیم……………………………………… 43

26-2-نقاط­ضعف و راهکارهای احیاء بافت قدیم……………………………………………………………. 45

27-2-روش های مرمت شهری……………………………………………………………………………………….. 45

28-2-نقاط ضعف……………………………………………………………………………………………………………… 46

29-2-راهکارها جهت تجدید حیات و باز زنده سازی……………………………………………………. 46

30-2-گردشگری شهری و آثار آن بر سیما و فضای شهری…………………………………………. 47

31-2-ضمانت توسعه پایدار گردشگری شهری با حفاظت بافت های قدیمی……………… 50

32-2-بافت قدیمی فرهنگ نامه آموختنی یا واژگان دور ریختنی………………………………. 53

33-2-اجزا و عناصر شهری بافت قدیمی……………………………………………………………………….. 54

33-2-1-چگونگی تغییر و تحولات بافت قدیم……………………………………………………………… 57

34-2-مدلSWOT ………………………………………………………………………………………………………. 59

فصل سوم: منطقه مورد مطالعه

1-مطالعات جغرافیایی شهر سمنان…………………………………………………………………………………. 63

1-3-موقع جغرافیایی شهرستان سمنان…………………………………………………………………………. 63

2-3-موقع جغرافیایی شهر سمنان………………………………………………………………………………….. 65

3-3-زمین شناسی منطقه مورد مطالعه…………………………………………………………………………. 65

3-3-1-گسل ها………………………………………………………………………………………………………………… 66

3-3-1-1-گسل سمنان…………………………………………………………………………………………………… 66

3-3-2-ناهمواری ها…………………………………………………………………………………………………………. 66

3-3-2-1-عوارض زمین………………………………………………………………………………………………….. 66

3-3-2-2-شیب………………………………………………………………………………………………………………… 66

3-3-3-توپوگرافی…………………………………………………………………………………………………………….. 67

4-3- مطالعات اقلیمی……………………………………………………………………………………………………… 67

5-3-بررسی پارامترهای اقلیم شناسی در شهر سمنان…………………………………………………. 67

5-3-1-دما………………………………………………………………………………………………………………………… 68

5-3-2-یخبندان……………………………………………………………………………………………………………….. 68

5-3-3-میزان بارندگی……………………………………………………………………………………………………… 69

5-3-4-رطوبت نسبی……………………………………………………………………………………………………….. 70

5-3-5-وضعیت باد…………………………………………………………………………………………………………… 72

5-3-5-1-گلباد سمنان……………………………………………………………………………………………………. 72

6-3-طبقه بندی اقلیمی…………………………………………………………………………………………………… 73

7-3-پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………………………….. 74

8-3-منابع آب…………………………………………………………………………………………………………………… 74

8-3-1-منابع آب زیرزمینی…………………………………………………………………………………………….. 74

8-3-1-1-قنات………………………………………………………………………………………………………………… 74

8-3-1-2-چاه…………………………………………………………………………………………………………………… 75

8-3-1-3-چشمه……………………………………………………………………………………………………………… 75

8-3-2-منابع آب سطحی………………………………………………………………………………………………… 75

9-3-معادن………………………………………………………………………………………………………………………… 76

2-ویژگی های انسانی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………… 76

10-3-تغییرات و تحولات جمعیتی در شهرستان و شهر سمنان………………………………… 76

11-3-بررسی ساختار سنی جمعیت شهر سمنان………………………………………………………… 77

11-3-1-بعد هرم سنی…………………………………………………………………………………………………… 78

12-3-ترکیب جمعیت در بافت قدیم…………………………………………………………………………….. 79

12-3-1-ترکیب سنی و جنسی بافت قدیم شهر سمنان…………………………………………….. 80

13-3-ساختمان جنسی جمعیت……………………………………………………………………………………. 80

14-3-بررسی تعداد و بعد خانوار در شهر سمنان…………………………………………………………. 81

15-3-ویژگی های کیفی جمعیت…………………………………………………………………………………… 81

15-3-1-زادو ولد……………………………………………………………………………………………………………… 81

15-3-2-مرگ و میر………………………………………………………………………………………………………… 81

15-3-3-مهاجرت…………………………………………………………………………………………………………….. 81

15-3-4-ازدواج و طلاق…………………………………………………………………………………………………… 82

16-3-نظام استقرار ساکنین بافت قدیم شهر سمنان……………………………………………………. 82

16-3-1-روند جابجایی جمعیت درون شهری در بافت قدیم……………………………………….. 82

17-3-تحولات جمعیتی…………………………………………………………………………………………………… 83

3-ویژگی انسانی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………………………. 84

18-3-بررسی­وضعیت درصد اشتغال در بخشهای مختلف اقتصادی…………………………….. 84

19-3-ساختار اقتصادی سمنان……………………………………………………………………………………….. 85

20-3-نسبت جمعیت فعال و بیکاران شهر سمنان……………………………………………………….. 86

21-3-ویژگی بخش های اقتصادی………………………………………………………………………………….. 87

21-3-1-کشاورزی……………………………………………………………………………………………………………. 87

21-3-2-صنعت و معدن…………………………………………………………………………………………………. 89

21-3-3-خدمات………………………………………………………………………………………………………………. 89

22-3-گردشگری در شهر سمنان……………………………………………………………………………………. 90

22-3-1-تعداد جهانگردان خارجی استفاده کننده از هتل ها در استان سمنان………… 90

23-3-بررسی میزان و انواع مشاغل دربافت قدیمی سمنان…………………………………………. 91

23-3-1-بررسی مشاغل و اصناف قدیمی در بازار سمنان……………………………………………. 93

24-3-وجه تسمیه شهر سمنان………………………………………………………………………………………. 94

25-3-شناخت و تحلیل ساختار کالبدی بافت قدیم در برابرجدید(شهر سمنان)……….. 96

26-3-جاذبه های تاریخی و فرهنگی شهر سمنان………………………………………………………… 97

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 103

1-4-معرفی داده ها…………………………………………………………………………………………………….. 103

2-4-پیدایش شهر سمنان………………………………………………………………………………………….. 103

2-4-تعیین محدوده بافت بافت قدیمی شهر سمنان………………………………………………. 105

3-4-شناخت و معرفی ساختار بافت قدیمی شهر سمنان………………………………………. 105

4-4-شناخت عناصر،فضاها و محوطه های با ارزش­تاریخی-فرهنگی،کالبدی ومذهبی………………. 109

4-4-1-ارزشمندی بناها بر اساسفرهنگی و اجتماعی……………………………………………… 110

4-4-2-ارزشمندی بناها به دلیل دارا بودن جنبه هایی از مهارتهای ویژه در ساخت بنا……………. 110

4-4-3-ارزشمندی بنا به دلیل تعلقات آیینی و نمادین و ارتباط با آداب و سنن ملی و مذهبی… 110

4-4-4-ارزشمندی بناهای قدیمی به دلیل قابلیت استفاده از آن برای عملکرد امروزی…………….. 110

5-4-عناصر ارزشمند بافت قدیمی از نظرباستان شناسیو علمی………………………… 111

5-4-1-قلعه ها……………………………………………………………………………………………………………. 111

5-4-2-برج………………………………………………………………………………………………………………….. 114

5-4-3-آتشگاه…………………………………………………………………………………………………………….. 115

5-4-4-کاروانسراها و رباط­ها……………………………………………………………………………………… 115

5-4-5-تیمچه ها………………………………………………………………………………………………………… 117

5-4-6-دارالحکومه………………………………………………………………………………………………………. 118

5-4-7-ارگ…………………………………………………………………………………………………………………. 118

5-4-8-مساجد……………………………………………………………………………………………………………. 120

5-4-9-مدارس قدیمی………………………………………………………………………………………………. 125

5-4-10-امامزاده و بقاع متبرکه………………………………………………………………………………… 125

5-4-11-آرامگاه­ها و معابر………………………………………………………………………………………….. 134

5-4-12-بازارها…………………………………………………………………………………………………………… 137

5-4-13-حمام­ها………………………………………………………………………………………………………… 142

5-4-14-آب انبارها…………………………………………………………………………………………………….. 145

5-4-15-آسیاب های آبی………………………………………………………………………………………….. 150

5-4-16-میادین و راسته های شهر سمنان……………………………………………………………… 150

5-4-17-معابر بافت قدیم………………………………………………………………………………………….. 151

5-4-18-محله ها………………………………………………………………………………………………………… 153

5-4-19-نمونه ای از خانه های قدیمی……………………………………………………………………. 153

5-4-19-1-خانه های قدیمی فامیلی……………………………………………………………………….. 153

5-4-19-2-خانه قدیمی دکتر معتمد………………………………………………………………………. 154

5-4-19-3-خانه قدیمی رنجبران……………………………………………………………………………… 154

5-4-19-4-خانه قدیمی کلانتر………………………………………………………………………………… 155

5-4-19-5-خانه قدیمی تدین………………………………………………………………………………….. 155

6-4-گذرهای محله ای……………………………………………………………………………………………….. 155

7-4-شکل توده ساختمانی خانه های قدیمی………………………………………………………….. 158

8-4-بررسی چگونگی پراکنش مکان های با ارزش در ساختار کالبدی شهر دیروز وامروز………….. 160

9-4-محیط طبیعی و آثار آن بر کالبد بافت قدیمی………………………………………………… 163

9-4-1-محیط طبیعی و مصالح ساختمانی بافت قدیم……………………………………………. 164

9-4-2-محیط طبیعی و شبکه معابر بافت قدیم……………………………………………………… 164

10-4-بررسی نقش و عملکرد اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی بافت قدیم در ارتباط با شهر…………. 165

10-4-1-بررسی نقش اقتصادی بافت قدیم……………………………………………………………… 165

10-4-2-بررسی نقش اجتماعی-فرهنگی بافت قدیم……………………………………………… 165

11-4-چرخه احیاء و بهسازی بافت قدیمی سمنان…………………………………………………. 166

12-4-میزان تأسیسات و تجهیزات و امکانات رفاهی موجود در بافت قدیم………….. 167

13-4- تعداد بازدید کنندگان از موزه حمام پهنه(حمام حضرت)………………………….. 169

2-تجزیه و تحلیل یافته ها………………………………………………………………………………………….. 169

14-4-بررسی اثرات گردشگری عناصر بافت قدیم…………………………………………………… 169

14-4-1- بررسی اثرات اقتصادی گردشگری عناصر بافت قدیم…………………………….. 169

14-4-2- بررسی اثرات اجتماعی،فرهنگی و مذهبی پتانسیل های گردشگری عناصر بافت قدیم. 171

15-4-تحلیل با استفاده از SWOT ………………………………………………………………………. 173

15-4-1-عوامل داخلی مؤثر بر گردشگری در بافت مطالعه شده…………………………… 173

15-4-2- عوامل خارجی مؤثر بر گردشگری در بافت مطالعه شده………………………… 174

16-4-تحلیل نقاط قوت،ضعف، فرصت ها و تهدیدها………………………………………………. 183

17-4-اولویت بندی نهایی………………………………………………………………………………………….. 187

فصل پنجم: آزمون فرضیات،پیشنهادات و نتیجه گیری

1-5- آزمون فرضیات ………………………………………………………………………………………………………. 193

2-5-تنگناها ومشکلات……………………………………………………………………………………………………… 195

3-5- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………… 196

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………….. 200

فهرست جداول

عنوان صفحه

فصل دوم

1-2- کانون ها و قطبهای عمده توریستی جهان…………………………………………………………… 27

2-2-اولویت های گردشگری در ایران……………………………………………………………………………… 27

3-2-اولویت گردشگران در ایران……………………………………………………………………………………… 28

4-2-انواع مکان های گردشگری……………………………………………………………………………………… 28

5-2-اثارت مثبت و منفی فرهنگی و اجتماعی گردشگری…………………………………………… 35

فصل سوم

1-3- تقسیمات سیاسی شهرستان سمنان سال 1387………………………………………………… 63

2-3-مشخصات ایستگاه شهر سمنان………………………………………………………………………………. 67

3-3-میزان دمای شهر سمنان در طولانی مدت(2005-1965)…………………………………… 68

4-3-میانگین و آستانه های بارندگی ماهانه سمنان در طولانی مدت(2005-1965).. 69

5-3-میزان رطوبت سمنان(2005-1965)…………………………………………………………………….. 70

6-3-ساعات آفتابی در شهر سمنان سال 1387……………………………………………………………. 71

7-3-طبقه بندی اقلیمهای مختلف در طبقه بندی دمارتن…………………………………………… 73

8-3-تعداد و میزان تخلیه سالانه قناتهای دشت سمنان در سال 53الی72……………….. 75

9-3-تغییرات جمعیت شهرستان و شهر سمنان طی سالهای 85-1335…………………… 76

10-3-جمعیت به تفکیک گروههای عمده سنی شهر سمنان85-1375…………………… 77

11-3-گروههای سنی پنج ساله شهر سمنان سال 1385……………………………………………. 78

12-3-درصد ترکیب سنی جمعیت کشور و شهرستان در سال 1385گروه سنی به درصد 78

13-3-روند تغییرات جمعیتی بافت قدیمی در مقایسه با کل شهر در فاصله سالهای75-1365 79

14-3-درصد ترکیب سنی جمعیت کشور،استان و شهرستان و شهر سمنان در سال1385 80

15-3-تعداد و بعد خانوار شهر سمنان طی 1385-1365…………………………………………… 81

16-3-وضعیت مهاجران شهرستان سمنان طی دهه 1385-1365…………………………….. 82

17-3-مقایسه تحولات جمعیت شهرستان سمنان طی سالهای1385-1345……………. 84

18-3-تعداد شاغلین بر حسب گروههای فعالیت اقتصادی1385-1355……………………. 85

19-3-ترکیب جمعیت فعال و غیر فعال شهر سمنان در سال 1385………………………… 86

20-3-سطح زیر کشت اراضی کشاورزی شهرستان سمنان و مقایسه آن با استان در سال 1386-1385…..87

21-3-سطح زیر کشت تولید زراعت سالانه شهرستان سمنان و مقایسه با سال 1385……….. 87

22-3-سطح زیر کشت و میزان تولید و عملکرد محصولات دائمی استان و شهرستان سمنان سال85 88

23-3-مقایسه سطح زیر کشت،میزان تولید محصولات دائمی شهرستان سمنان با استان در سال85 88

24-3-تعداد بهره برداری انواع دام سمنان و شهرستان در سال1385……………………….. 89

25-3-وضعیت ناحیه شهرک صنعتی سمنان در سال 1388……………………………………… 89

26-3-تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده برای احداث بنا بر حسب نوع استفاده در نقاط شهری سمنان……100

27-3-تعداد گردشگران خارجی در طی سالهای 1387-1380…………………………………… 90

28-3-ویژگی های مشاغل رایج در بازار سمنان سال 1387……………………………………….. 91

29-3-وضع موجود کاربری های بافت قدیم به درصد…………………………………………………… 93

30-3-منابع و پتانسیل های موجود گردشگری شهر سمنان……………………………………….. 98

فصل چهارم

1-4-میزان تأسیسات و امکانات رفاهی موجود در بافت قدیم سال1388…………………… 168

2-4-تعداد بازدیدکنندگان در موزه حمام پهنه(حمام حضرت)……………………………………. 169

3-4-تعداد فعالان و غیرفعالان شهر سمنان در سال 1385…………………………………………. 170

4-4-ماتریس عوامل داخلی مؤثر بر گردشگری عناصر بافت قدیم……………………………….. 174

5-4-ماتریس عوامل مؤثر بر گردشگری عناصر بافت قدیمی………………………………………… 180

6-4-عوامل اصلی تأثیرگذار بر توریسم بافت قدیم عناصر و اجزا فرصتها،تهدیدها در توسعه توریسم از دیدگاه دو گروه مشارکت کنندگان……………………………………………………………………………………………………………………………… 183

7-4-اولویت بندی نهایی عوامل مؤثر(نقاط قوت،ضعف)………………………………………………… 187

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

فصل دوم

1-2- عوامل مؤثر در ساختار گردشگری…………………………………………………………………………. 22

فصل سوم

1-3- بارندگی طولانی مدت شهر سمنان(2005-1965م)…………………………………………… 70

2-3-وضعیت رطوبت نسبی ایستگاه سمنان(2005-1965م)……………………………………… 71

3-3-ساعات آفتابی ماهیانه شهر سمنان سال 1387……………………………………………………. 71

4-3-گلباد شهر سمنان در سال 1387………………………………………………………………………….. 72

5-3-تغییرات جمعیتی شهر سمنان طی سالهای 1385-1335…………………………………. 76

6-3-درصد شهرنشینی شهرستان سمنان در سال 1385…………………………………………….. 77

7-3-درصد جمعیت به تفکیک گروههای سنی سال 1385-1375……………………………. 77

8-3-هرم سنی در سال 1385……………………………………………………………………………………….. 79

9-3-تعداد شاغلان شهر سمنان به تفکیک بخشهای اقتصادی در سال 1385…………… 84

10-3-نسبت درصد اشتغال شاغلان در بخشهای مختلف اقتصادی 1385…………………. 85

فهرست اشکال

عنوان صفحه

فصل اول

1-1- گونه شناسی گردشگری شهری…………………………………………………………………………….. 9

فصل دوم

1-2-ابعاد گردشگری………………………………………………………………………………………………………… 22

2-2-عناصر تشکیل دهنده گردشگری……………………………………………………………………………. 33

3-2-ماتریسSWOT و نحوه تعیین استراتژی……………………………………………………………. 60

4-2-ارزیابی درونی و بیرونی مدلSWOT …………………………………………………………………. 60

5-2-شمای برنامه ریزی استراتژیک با استفاده از SWOT ……………………………………….. 61

فصل چهارم

1-4-نمودار چرخه احیاء و بازسازی بافت قدیمی………………………………………………………….. 167

فهرست نقشه ها

عنوان صفحه

فصل سوم

1-3-نقشه موقعیت شهرستان سمنان در استان…………………………………………………………….. 64

2-3-نقشه وجه تسمیه شهر سمنان در سال 1334…………………………………………………….. 95

فصل چهارم

1-4-نقشه ناحیه بندی شهر سمنان……………………………………………………………………………….. 104

2-4-نقشه شهر سمنان ومحدوده بافت قدیم در شهر سمنان………………………………………. 107

3-4- نقشه موقع عناصر موجود در بافت قدیم(شهر سمنان)……………………………………….. 157

4-4-نقشه محدوده پراکنش با ارزش بافت قدیم شهر سمنان و بازار(ستون فقرات)….. 163

فهرست عکسها

عنوان صفحه

فصل دوم

1-2-نمونه ای از مرمت یکی از عناصر بافت قدیمی در نیاسر……………………………………… 37

2-2-نمونه ای از استفاده کاروانسرا جهت جذب گردشگر…………………………………………….. 39

3-2-استفاده از حمام کرناسیون به عنوان موزهمردم شناسی(دزفول)جهت جذب گردشگر…………….. 40

4-2-نمونه ای از ساباط های محلی در نیاسر…………………………………………………………………. 42

5-2-مرمت مقبره حاج کمال در نیاسر…………………………………………………………………………… 46

6-2-نمونه ای از مرمت آسیاب آبی در نیاسر به منظور جذب گردشگر……………………… 47

7-2-احیاء آتشکده زرتشتیان در نیاسر…………………………………………………………………………… 47

8-2-نمونه ای از مرمت آسیاب آبی در نیاسر………………………………………………………………… 48

9-2-نمونه ای از بهسازی خانه قدیمی در نیاسر……………………………………………………………. 49

فصل چهارم

1-4-نماهایی از بافت قدیم شهر سمنان…………………………………………………………………………. 111

2-4-نمایی از دز چرمنه…………………………………………………………………………………………………… 112

3-4-نمایی از قلعه شرقی پاچنار…………………………………………………………………………………….. 112

4-4- نمایی از قلعه غربی پاچنار…………………………………………………………………………………….. 112

5-4- نماهایی ازداخل و خارج برج چهل دختر……………………………………………………………… 114

6-4- نمایی از محل خراب شده آتشگاه سمنان……………………………………………………………. 115

7-4-نماهایی از سر در و داخل کاروانسرای ناسار(نیمه مخروب و در حال مرمت)…….. 117

8-4-نمایی از تیمچه سلطانی………………………………………………………………………………………….. 117

9-4-نمایی از دارلحکومه سمنان(خانه کلانتر)……………………………………………………………….. 118

10-4-نمایی قدیمی و جدید دروازه ارگ سمنان و قسمت های مختلف آن……………… 120

11-4-تصویر جدید از قسمت وضوخانه و سقف آن و تصویر قدیمی از مسجد امام سمنان……………… 122

12-4-نمایی از مسجد جامع شهر سمنان……………………………………………………………………… 123

13-4-نمایی از منار سلجوقی………………………………………………………………………………………….. 124

14-4-نمایی از مسجد جامع زاوغان……………………………………………………………………………….. 125

15-4-نمایی از امامزاده یحیی…………………………………………………………………………………………. 127

16-4-نمایی از امامزاده علی بن جعفر……………………………………………………………………………. 128

17-4نمایی از امامزاده اشرف…………………………………………………………………………………………… 129

18-4-نمایی از بقاع متبرکه علویان………………………………………………………………………………… 130

19-4-نمایی از سردرهای بقعه متبرکه پیر علمدار……………………………………………………….. 132

20-4-نمایی از بقعه متبرکه سید مرسلین…………………………………………………………………….. 133

21-4-نمایی از آرامگاه پیرنجم الدین……………………………………………………………………………… 135

22-4-نمایی از آرامگاه حکیم الهی…………………………………………………………………………………. 136

23-4-نمایی از جایگاه قدیمی مقبره طوطی(هیئت حضرت ابوالفضل فعلی)……………… 137

24-4-نمایی از بازار عمومی و بازار مرده های سمنان………………………………………………….. 139

25-4-نمایی از بازار شمالی سمنان………………………………………………………………………………… 140

26-4-نمایی از بازار جنوبی سمنان………………………………………………………………………………… 141

27-4-نمایی از بازار جلوخان سمنان………………………………………………………………………………. 141

28-4-نمایی از حمام حضرت………………………………………………………………………………………….. 143

29-4-نمایی سر در حمام نخست…………………………………………………………………………………… 144

30-4- نمایی سر در حمام ناجی……………………………………………………………………………………. 145

31-4-نمایی از قسمت های مختلف یک آب انبار…………………………………………………………. 146

32-4-نمایی از آب انبار ناسار………………………………………………………………………………………….. 147

33-4-نمایی از آب انبار کارخانه……………………………………………………………………………………… 147

34-4-نمایی از آب انبار توکلی……………………………………………………………………………………….. 148

35-4-نمایی از آب انبار پاچنار……………………………………………………………………………………….. 149

36-4-نمایی از آسیاب آبی………………………………………………………………………………………………. 150

37-4-نمایی از میدان شریعتی(تیرانداز سابق)………………………………………………………………. 151

38-4-نمایی از سر در و ایوان از خانه قدیمی فامیلی…………………………………………………… 154

39-4-نمایی از خانه قدیمی فامیلی(در حال تخریب)…………………………………………………… 154

40-4-نمایی از خانه قدیمی دکتر معتمد(قبل و بعد از تخریب)…………………………………. 154

41-4-نمایی از خانه قدیمی کلانتر………………………………………………………………………………… 155

42-4-نمایی از خانه قدیمی تدین………………………………………………………………………………….. 155

43-4-نمایی از معابر و ساباط محله های قدیمی…………………………………………………………… 156

44-4-نمونه ای از سقف های گنبدی منازل قدیمی شهر سمنان………………………………. 159

45-4-نمایی از ایوان خانه های قدیمی………………………………………………………………………….. 159

46-4-نمایی از دالان های خانه های قدیمی…………………………………………………………………. 160

47-4-نمایی از هشتی خانه های قدیمی……………………………………………………………………….. 160

چکیده:

همانطور که می دانیم با افزایش چشمگیر جمعیت و توسعه مدرن و صنعتی شدن شهرها، مشکلات افراد بیشتر، که در کنار این مشکلات مسئله فراغت افراد مطرح شد با توجه به کمبود امکانات فراغتی در جامعه ما باعث شد دست اندرکاران و برنامه ریزان شهری را به فکر انداخت تا به منظور غلبه بر این مشکل راهکارهایی را ارئه کنند که یکی از این راهکارها برای غلبه بر چنین مشکلاتی،استفاده از منابع فراوان و غنی بود که باعث جذب گردشگر شود تا بتواند حضوری فعالانه داشته و در رقابت با کشورهای دیگر در این عرصه سهمی شایسته و درخور داشته باشند.

البته کشور ایران با توجه به پیشینه تاریخی گرانبها و موقعیت جغرافیایی خود دارای ظرفیتهای فرهنگی و تاریخی زیادی برای رسیدن به توسعه در زمینه گردشگری می باشد. که برای رسیدن به این اهداف نیاز به تأمین زیرساختهای مناسب، مدیریت بهینه و همکاری دستگاههای ذیربط می باشد تا جامعه ایران بتواند با توجه به ضعف هایی که در این زمینه ها دارد موفق بشود.

بنابراین نباید این مسائل را از برنامه ریزی شهری جدا بدانیم. از بعد اقتصادی، گردشگری به عنوان یکی از عوامل بهبود و رشد اقتصادی است. زیرا با فراهم کردن زیرساخت ها در این زمینه باعث ایجاد اشتغال، درآمدزایی، ارزش افزوده منابع محیط می شود. که گردشگری نه تنها از لحاظ اقتصادی بلکه از لحاظ ارائه خدمات و همچنین از بعد فرهنگی تأثیرات بسیار مهمی دارد. زیرا باعث اثباتارزشهای فرهنگیجوامع، معرفی ارزشهای بومی منطقه و گشودن جوامع بر روی مردم جوامع خارجی و توسعه ظرفیتهای مناطق
می شود که به همین دلیل است که نباید مقوله گردشگری را از برنامه ریزی شهری جدا بدانیم.

بافت قدیمی نیز به عنوان یکی از قطبهای گردشگری در شهر سمنان نیازمند توجه و امکان نظر بیشتر بوده تا در گردشگری به نحو مطلوب ایفای نقش نمایند.