……………..50

ابزار گردآوری داده ها………………………………………………………………………………………..51-50

تعیین اعتبار علمی و اعتماد علمی…………………………………………………………………………..52-51

روش گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………….53-42

روش تجزیه وتحلیل داده ها…………………………………………………………………………………56-53

ملاحظات اخلاقی……………………………………………………………………………………………………….56

فصل چهارم :

یافته های پژوهش…………………………………………………………………………………………………….58

جداول………………………………………………………………………………………………………………75-59

فصل پنجم :

بحث و بررسی یافته ها………………………………………………………………………………………..88-77

نتیجه گیری نهایی……………………………………………………………………………………………….90-88

کاربرد یافته ها…………………………………………………………………………………………………..92-90

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………..93-92

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………..102-94

بیان مسئله پژوهش :

راحتی جسمی و روانی از جمله نیازهای پایه انسان بوده و حفظ و ایجاد آن، با هدف افزایش امیدواری و کاهش رنج بیماران، از چالش های عمده پرستاران است. اما زندگی اغلب با عوامل متعدد مختل کننده راحتی فرد همچون اضطراب، تنگی نفس، تهوع و درد همراه است (1). در این میان درد که احساسی فردی و ذهنی از ناراحتی است (2) از جمله شایع ترین شکایاتی است که موجب ناراحتی و ارجاع مددجویان به مراکز بهداشتی می شود (3). با وجود ناشناخته ماندن ماهیت واقعی درد و چند بعدی بودن آن، مشخصاً در مواقع آسیب احتمالی یا واقعی بافت و تحت تأثیر عواملی چون التهاب، اختلال خونرسانی، تومورها و یا اعمال جراحی بروز می کند (4).

جراحی، هرچند که خود یک روش درمانی برای رفع درد و ناراحتی بیمار است، اما می تواند به عنوان یکی از عوامل مهم ایجاد درد نیز مطرح باشد، به طوری که اغلب بیماران در مرحله بعد از عمل، درد ناشی از برش جراحی را تجربه می کنند (2). آمارها نیز نشان می دهند که حدود 20 درصد بیماران تحت عمل جراحی از درد خفیف، 20 تا 40 درصد از درد متوسط و 40 تا 60 درصد آنان از درد شدید شکایت می نمایند (5). جراحی پیوندعروق کرونرنیز که از دسته جراحی های بزرگ و معمول در جهان است (6)، از این قاعده مستثنی نیست. این جراحی، طبق آمار، سالانه بر روی یک نفر از هر هزار آمریکایی انجام می شود (7). در ایران نیز جراحی پیوند عروق کرونر60 درصد از کل اعمال جراحی قلب باز را تشکیل می دهد (8). در استان گیلان نیز شاهد آمار روز افزون انجام این نوع عمل جراحی هستیم. آمار گردآوری شده مربوط به استان گیلان توسط محمودیان نشانگر اشتغال دو جراح قلب و 435 مورد عمل جراحی پیوند عروق کرونر در سال 1385 در مرکز فوق تخصصی قلب دکتر حشمت رشت می باشد (9). در حالی که آمار گردآوری شده توسط پژوهشگر نشانگر اشتغال 5 جراح قلب و 1474 مورد عمل جراحی پیوند عروق کرونر در بیمارستان دکتر حشمت رشت در سال 1387بوده است که میزان 300 درصد افزایش عمل جراحی پیوند عروق کرونر طی دو سال در استان گیلان خود می تواند نشانگر روند رو به تزاید این عمل جراحی در این استان باشد.

نکته قابل توجه آن است که محمودیان در تحقیق خود بر روی بیماران تحت عمل جراحی پیوند عروق کرونر میانگین شدت درد بعد از عمل جراحی پیوند عروق کرونر، در 24 ساعت اول پس از انتقال از ICU به بخش جراحی را 7/5 در محدوده نمرات 0 تا 10 نشان داد (9).

با توجه به شیوع بالای درد در مددجویان تحت مراقبت، امروزه درد به صورت یکی از مفاهیم پایه پرستاری در آمده است (10) و اداره موثر آن، در تمامی استانداردهای مراقبت پرستاری، در اولویت بالا قرار دارد (11). درد بعد از جراحی پیوند عروق کرونر نیز از تشخیص های پرستاری مهم و بررسی و تسکین آن از اهداف اصلی پرستاری به شمار می رود (7). چرا که پرستاران بیشترین زمان را با بیماران سپری کرده و در خصوص بررسی درد، انجام اقدامات تسکینی نظیر رساندن داروهای مسکن و ارزشیابی اثرات این اقدامات برای اطمینان از دریافت سطح قابل قبولی ازتسکین درد مسئول می باشند (12). همچنین پرستاران مسئولیت فراهم کردن محیط راحت و مناسب برای بیماران و آموزش بیمار و خانواده ها برای انجام درمان های تسکینی در زمان مناسب را بر عهده دارند (13). ایدموتو و کرسیویک[1] در این زمینه می نویسند که تسکین و اداره درد یکی از مهمترین توجهات و مراقبت ها از بیمار تحت جراحی قلب و خانواده های آنان است (14) كه لازم است با كیفیت مطلوب انجام گیرد تا اثر قابل توجهی بر روی تکرار و شدت درد بیمارداشته باشد (13) چرا که درد پس از عمل بر ابعاد گوناگون روحی و جسمی بیماران اثر فراوان داشته و عوارض حاصل از آن می تواند در اقتصاد درمان نیز موثر باشد، بنابراین ارزیابی پیوسته ی کیفیت فرآیند درمان درد از اهمیتی ویژه برخوردار است. نظرسنجی از بیماران درباره ی درد پس از عمل و رضا یتمندی ایشان، از شاخص های عمده و مهم بررسی فرآیند های درمان درد پس از عمل است (15).

جامعه درد آمریکا[2] نیز به ارائه دهندگان مراقبت توصیه می کند که بررسی و شناخت درد را به عنوان پنجمین علامت حیاتی مورد توجه قرار دهند و دهه 2001 تا 2010 را به عنوان دهه کنترل درد نامیده است (16). کمیسیون مشترک اعتباردهی سازمان های بهداشتی[3] نیز در این زمینه اعلام کرده که درد بیماران باید به طور منظم از زمان پذیرش تا ترخیص مورد بررسی و درمان قرار گیرد (13). زیرا اداره موثر و مناسب درد موجب ارتقای کیفیت زندگی، تسهیل بهبودی سریع و برگشت به عملکرد قبلی، کاهش بیماری زایی و ترخیص زودتر بیمار از بیمارستان خواهد شد (18).

امروزه كمیته كیفیت مراقبت آمریکا، استانداردهایی را جهت ارتقای كیفیت اداره درد ارائه داده است كه شامل اطمینان از شناسایی درد بیمار و درمان كامل آن، گردآوری اطلاعات ضروری در مورد درد، آسان و در دسترس بودن امکانات و شرایط اداره درد در كلینیك های مراقبتی، آموزش قبل از عمل به بیماران درباره درد، امکان شركت بیمار در مراقبت، پاسخ سریع تیم مراقبت بهداشتی به گزارش درد بیمار، اجرای سیاست ها و توجه به ایمنی در استفاده از راهكارهای ضد درد و بررسی برآیند درمان درد به وسیله فرآیندهای ارتقای كیفیت می باشند. این کمیته ارزیابی پیوسته كیفیت فرآیند اداره درد بیماران را حائز اهمیت دانسته است (2). مرکز تحقیقات کیفیت مراقبت بهداشتی نیز توجهات بالینی مرتبط با اداره درد را به صورت بررسی درد با استفاده از یک مقیاس نمره دهی، اجرای سریع مسکن ها به همراه روش های غیر دارویی مانند وضعیت دادن مناسب برای کاهش درد و تامین راحتی بیماران ارائه نمود است (18). در زمینه مراقبت های مرتبط با اداره درد بعد از جراحی، ایدوال[4] با ارائه نتایج مطالعات قبلی خود که به روش کیفی انجام شده بود، ابعاد ارتباط[5]، محیط[6]، اطمینان[7] و فعالیت[8] را در مبحث کیفیت اداره درد مطرح نمود (19). نکته دیگری که در زمینه کیفیت اداره درد مورد توجه محققین قرار گرفته است، رضایت بیمار از تسکین دردش می باشد. چرا که تعیین رضایت بیماران یكی از استانداردهای تعیین کننده عملكرد می باشد (20). در واقع جلب رضایت بیمار هدف غایی تیم مراقبت های بهداشتی است كه در برنامه ارتقای كیفیت در بیمارستان ها گنجانده شده است (21). تامین رضایت بیمار زمانی ممکن است که او با برطرف شدن نیازهای اساسی خویش احساس راحتی کند. اداره موثردرد، موجب رضایت فرد از اداره درد خواهد شد (21).

…………………….. 14

فصل دوم:نانولایه هلیم-III

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-2- تاریخچه نانو……………………………………………………………………………………………………………… 16

2-3- اصول بنیادی نانو……………………………………………………………………………………………………… 17

2-4- تقسیم بندی نانومواد …………………………………………………………………………………………….. 18

2-4-1- نانومواد صفر بعدی…………………………………………………………………………………………… 18

2-4-2- نانومواد یک بعدی……………………………………………………………………………………………. 19

2-4-3- نانومواد دوبعدی………………………………………………………………………………………………… 19

2-4-4- نانومواد سه بعدی…………………………………………………………………………………………….. 19

2-5- خواص نانومواد…………………………………………………………………………………………………………. 19

2-6- کاربرد نانو در زندگی روزمره…………………………………………………………………………………… 21

2-7- نانولایه­ها…………………………………………………………………………………………………………………… 22

2-8- نانولایه هلیم…………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-9- دیاگرام فاز فیلم هلیم-III………………………………………………………………………………………. 24

2-10- مروری بر برخی کارهای انجام شده روی نانو لایه هلیم-III…………………………….. 25

فصل سوم:

مروری بر روش­های بس­ذره­ای در محاسبات شاره­های کوانتومی

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 32

3-2- روش هارتری- فوک………………………………………………………………………………………………… 32

3-3- روش مونت کارلو- تابع گرین…………………………………………………………………………………. 33

3-4- بسط بروکنر- بتِ- گلدستون………………………………………………………………………………….. 34

3-5- نظریه جاسترو………………………………………………………………………………………………………….. 36

3-6- روش اختلالی پایه­های همبسته…………………………………………………………………………….. 37

3-6-1-روش پایه­های همبسته…………………………………………………………………………………….. 37

3-6-2- روش عملگر همبستگی…………………………………………………………………………………… 38

فصل چهارم:بسط خوشه­ای

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………… 41

4-2- خصوصیات تابع همبستگی ………………………………………………………………………………….. 41

4-3- محاسبه مقدار چشمداشتی انرژی………………………………………………………………………….. 42

فصل پنجم:

محاسبات

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 50

5-2- محاسبه­ی انرژی خوشه­ی یک جسمی بر ذره ( )……………………………………………. 50

5-3- محاسبه­ی انرژی خوشه­ی دو جسمی بر ذره ( )……………………………………………… 51

فصل ششم:بحث و نتیجه­گیری

بحث و نتیجه­گیری……………………………………………………………………………………………………………… 57

فهرست شکل ها

عنوان صفحه

شکل (1-1): مقایسه گرمای ویژه مولی گاز فرمیونی با گاز بوزونی و گاز کلاسیکی. منقار (Cusp) مشخصه­ی چگالش بوز- انیشتینی و ناحیه خطی (Linear) گاز فرمی- دیراک تبهگن

است ……………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………..7

شکل (1-2): نتایج تجربی گرمای ویژه مایع بر حسب دما …………………………………………………..10

شکل (1-3): منحنی چسبندگی بر حسب دما ………………………………………………………………. ……………11

شکل (1-4): رسانندگی گرمایی بر حسب دما در فشار پایین در مقیاس لگاریتمی…….. …………..12

شکل (1-5): تابع بر حسب دمای کاهیده برای فشارهای صفر

تا ………………………………………………………………………………………………………………… …………..14

شکل (2-1): دیاگرام فاز فیلم جذب شده روی ورقه گرافیت بر حسب دما …….. …………..25

شکل (2-2): نتایج محاسبات مونت- کارلو برای انرژی کل بر ذره برحسب

چگالی ……………………………………………………………………………. ……..27

شکل (2-3): نتایج تجربی اندازه­گیری بر حسب ضخامت در

دمای ……………………………………………………………………………………………………. ………….28

شکل (2-4): ظرفیت گرمایی بصورت تابعی از ضخامت و مقایسه آن با نتایج

مرجع [39]……………………………………………………………………………………………………………………….. ………….29

شکل (2-5): نتایج تجربی اندازه­گیری پذیرفتازی مغناطیسی بر حسب دما برای فیلم­های

جذب شده روی گرافیت در چندین ضخامت بعد از یک تک لایه کامل……………… …………..30

شکل (6-1): تابع همبستگی بر حسب فاصله با پتانسیل لنارد- جونز (خط چین) و عزیز (خط پر) و پتانسیل برهمکنش بین ذرات برحسب فاصله……………………………………………………………………………………………………………………… ………….58

شکل (6-2): انرژی جنبشی سیستم هلیم-III دوبعدی بر حسب چگالی……………………. ………….59

شکل (6-3): انرژی خوشه­ی دوجسمی بر حسب چگالی با پتانسیل­های لنارد- جونز (lj)

و عزیز…………………………………………………………………………………………………………………………………. ………….60

شکل (6-4): نتایج محاسبات انرژی کل بر ذره سیستم مایع دوبعدی بر حسب چگالی با

پتانسیل­های لنارد – جونز(LJ) و عزیز…………………………………………………………………………….. …………..62

شکل (6-5): معادله حالت سیستم دوبعدی با پتانسیل­های لنارد – جونز(LJ)و عزیز …………..63

3-1- تعیین وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

4-1- تعیین وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

5-1- تعیین وضعیت روابط بین فردی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

6-1- تعیین وضعیت مدیریت استرس دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان

2- تعیین وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی

1-2- تعیین وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

2-2- تعیین وضعیت مسئولیت پذیری سلامتی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

3-2- تعیین وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

4-2- تعیین وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

5-2- تعیین وضعیت روابط بین فردی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

6-2- تعیین وضعیت مدیریت استرس دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان

3- مقایسه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت در دانشجویان رشته های علوم پزشکی و غیر پزشکی گیلان با کنترل مشخصات فردی و اجتماعی

سؤالات و فرضیه های پژوهش:

سؤال 1- وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی چگونه است؟

1-1- وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

2-1- وضعیت مسئولیت پذیری سلامتی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

3-1- وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

4-1- وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

5-1- وضعیت روابط بین فردی دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

6-1- وضعیت مدیریت استرس دانشجویان رشته های علوم پزشکی گیلان چگونه است؟

سؤال 2- وضعیت سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان بر حسب مشخصات فردی و اجتماعی چگونه است؟

1-2- وضعیت فعالیت جسمانی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان چگونه است؟

2-2- وضعیت مسئولیت پذیری سلامتی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان چگونه است؟

3-2- وضعیت عادات تغذیه ای دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان چگونه است؟

4-2- وضعیت رشد معنوی دانشجویان رشته های غیر پزشکی گیلان چگونه است؟

1-3-آلودگی محیط زیستشهری………………………………….. 4
1-4- اهمیت خاک…………………………………… 4
1-5- شیمی عمومی خاک…………………………………… 5
1-6- فازهای مختلف خاک…………………………………… 6
1-6-1- فاز جامد خاک…………………………………… 6
1-6-2- فاز محلول خاک…………………………………… 7
1-7- آلودگی خاک…………………………………… 7
1-7-1- تخریب شیمیایی خاک…………………………………… 8
1-7-2- طبقه بندی عناصر در خاک…………………………………… 8
1-8- فلزات سنگین………………………………….. 10
1-8-1- سرب…………………………………… 11
1-8-2- کروم…………………………………. 12
1-8-3- مس……………………………………. 13
1-8-4- روی………………………………….. 14
1-8-5- نیکل………………………………….. 15
1-8-6- منگنز…………………………………. 16
1-9- منشاء تجمع و آلودگی زیستی فلزات سنگین……………………….17
1-9-1- آلودگی ناشی از منابع طبیعی………………………………….. 17
1-9-2- آلودگی ناشی از منابع انسانی………………………………….. 17
1-9-3- آلودگی ناشی از فعالیتهای شهری………………………………….. 20
1-9-4- آلودگی ناشی از فعالیتهای كشاورزی………………………………….. 21
1-9-5- آلودگی ناشی از دفع پسماند…………………………………. 21
1-10- فاكتورهای تأثیرپذیر ناشی از آلایندگی عناصر سنگین…………………….. 22
1-10-1-شدتتاثیرپذیریفاكتورهایزیستمحیطی……………………………… 23
1-11-ارزیابیاثراتزیستمحیطیفلزاتسنگینبرخاک………………………. 23
1-12- مقادیر استاندارد پیشنهادی عناصر سنگین از سوی سازمانها و محققان مختلف…..24
1-12-1- حد مجاز سرب با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 24
1-12-2- حد مجاز کروم با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 24
1-12-3- حد مجاز مس با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-12-4- حد مجاز روی با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-12-5- حد مجاز نیکل با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-12-6- حد مجاز منگنز با توجه به مرجع استاندارد…………………………………. 25
1-13- پیشینه تحقیق در ایران و جهان………………………………….. 25
1-13-1- مطالعات صورت گرفته در ایران………………………………….. 25
1-13-2- مطالعات صورت گرفته در جهان………………………………….. 27
فصل دوم: مواد و روش ها………………………………… 32
2-1- مقدمه…………………………………. 32
2-2- روش گردآوری اطلاعات…………………………………… 32
2-3- بازدید میدانی و دلایل انتخاب ایستگاه های نمونه برداری………………… 32
2-4 منطقه مورد مطالعه…………………………………. 33
2-5- مدت انجام پروژه………………………………… 34
2-6-نمونهبرداری………………………………….. 35
2-6-1- تجهیزات نمونه برداری………………………………….. 35
2-6-2شکلقطعهنمونه…………………………………. 37
2-6-3- سطح گمانه نمونه…………………………………. 37
2-7-انجامعملیاتنمونهبرداریپروژه………………………………… 38
2-7-1 نمونه برداری بهکمک استوانه پلی اتیلن……………………… 39
2-7-2 نمونه برداری توسط دست و ابزارهایی بجز استوانه پلی اتیلن…….40
2-7-3 -آماده سازی نمونه ها برای آزمایشگاه………………………………… 42
2-8- ارزیابی خاك منطقه مورد مطالعه…………………………………. 45
2-8-1- تعیین شاخص تجمع زمینی مولر(Igeo) ……………………………45
2-8-2- فاکتور آلودگی………………………………….. 46
2-8-3- شاخص جامع فاكتور آلودگی………………………………….. 47

2-9- پردازش داده ها و تجزیه و تحلیل آماری…………………………….. 48
فصل سوم: نتایج و بحث…………………………………… 49
3-1- مقدمه………………………………… 49
3-3- مقایسه غلظت عناصر در عمق های مختلف……………………………….. 54
3-3-1- مقایسه غلظت عناصر در عمق 20-0…………………………………. 54
3-3-2- مقایسه غلظت عناصر در عمق 40-20…………………………………. 55
3-3-3-مقایسه غلظت عناصر در عمق 60-40…………………………………. 55
3-4- مقایسه میانگین غلظت عناصر بر حسب فصول مختلف سال………………. 57
3-4-1- مقایسه غلظت میانگین عناصر (در فصول مختلف) در ایستگاههای مختلف اندازه گیری…………61
3-5- تجزیه و تحلیل پارامترهای مورد بررسی در نمونه خاک منطقه بر اساس ضریب همبستگی……….61
3-5-1- تفسیر ضریب همبستگی بین پارامترهای موجود در عمق 20-0…………………..61
3-5-2- تفسیر ضریب همبستگی بین پارامترهای موجود در عمق 40-20………………… 63
3-5-3- تفسیر ضریب همبستگی بین پارامترهای موجود در عمق 60-40………………….63
3-6- آنالیز خوشه ای شاخص تشابه میانگین سالانه پارامترهای بررسی شده نمونه خاک در ایستگاه های مطالعاتی شهر سبزوار……..65
3-6-1- تفسیر آنالیز خوشهای ایستگاه ها در عمق 20-0…………………65
3-6-2- آنالیز خوشهای تفسیر شده ایستگاه ها در عمق40-20………….66
3-6-3- آنالیز خوشهای تفسیر شده ایستگاه ها در عمق60-40……………66
3-6-4- آنالیز خوشهای میانگین غلظت عناصر در ایستگاه ها در عمق20 -0…………68
3-6-5- آنالیز خوشهای میانگین غلظت عناصر در ایستگاه ها در عمق 40-20……….68
3-6-6- آنالیز خوشهای میانگین غلظت عناصر در ایستگاه ها در عمق 60-40……………69
3-7- توصیف سطوح خطر فلزات سنگین بر اساس فاكتورآلودگی (Cf) و درجه آلودگی (Cd) در ایستگاه های مورد مطالعه در شهر سبزوار……………………..70
3-8- توصیف سطوح خطر فلزات سنگین بر اساس شاخص تجمع زمینی مولر(Igeo)…………..70
3-9- توصیف سطوح خطر فلزات سنگین بر اساس شاخص جامع فاکتور آلودگی……………..74
فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………… 75
4-1- نتیجه گیری نهایی………………………………….. 75
4-2- پیشنهادات…………………………………… 77
منابع………………………………….. 78
چکیده:
امروزه یکی از مسائل حائز اهمیت در جوامع شهری و صنعتی آلودگی خاک می باشد. خاک یکی از منابع مهم و ارزشمند طبیعت است. از میان مهمترین آلاینده های خاک میتوان به فلزات سنگین که به واسطه طبیعت غیر قابل تجزیه، سمیت زیاد، اثرات تجمعی در خاکدارند،اشارهکرد. این تحقیق با هدف بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در خاکهای سطحی شهر سبزوار در عمق ها و فصول مختلف با استفاده از تکنیک های سیستم اطلاعات جغرافیایی و زمین آمار انجام گرفت. نمونه ها از سه عمق مختلف خاک (20-0 ، 40-20 ، 60-40 سانتی متری( و در چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان 1391 جمع آوری و غلظت نیکل، کروم، منگنز، روی، مس و سرب و نیزخصوصیات خاکشاملpH،مادهآلیوبافتآنهااندازهگیریشد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین غلظت عناصر سرب، مس، کروم، روی، نیکل و منگنز با افزایش عمق بیشتر می شود بطوریکه عنصر کروم بیشترین افزایش غلظت را با عمق دارا می باشد. میانگین غلظت عناصر کروم (56/176) >سرب(87/109) > منگنز (36/96) > نیکل(79/77) >روی(40/36) > مس(17/29) بود. عناصر سنگین سرب، نیکل، کروم، سرب، منگنز در فصلهای پاییز بیشترین میانگین غلظت را نسبت به دیگر فصول دارا بودند.( پاییز> زمستان> بهار>تابستان).
نتایج آزمون همبستگی نشان داد که بین منگنز(717/0) و نیکل، منگنز وسرب(571/0)، روی و نیکل (573/0) همبستگی قوی در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. نتایج حاصل از آنالیز خوشه ای نشان داد که در عمق( 40-20 سانتی متری ) ایستگاه های شهربازی و بعثت در یک گروه با بیشترین همبستگی قرار دارند. کمترین همبستگی برای ایستگاه شماره توحید شهر است. بر اساس فاكتورآلودگی همانطور که مشاهده می گردد در اغلب ایستگاه ها درجه آلودگی بیشتر از یک و کمتر از دو می باشد که در مقیاس جدول درجه آلودگی در گروه متوسط قرار می گیرد اما با توجه به شاخص تجمعی مولر غلظت سرب در ایستگاه های مورد نظر در بازه منطقه آلودگی زیاد با درجه آلودگی چهار قرار می گیرند.
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
یکی از انواع آلودگی های محیط زیست، آلودگی خاک است. خاک به عنوان پالاینده طبیعت محسوب شده و به دلیل برخورداری از خواص فیزیکی، شیمیایی و زیستی علاوه بر اینکه تامین کننده مواد غذایی می باشد، خاصیت تصفیه کنندگی نیز دارد. در نتیجه تجمع هرگونه ماده ای که سبب کاهش قابلیت استفاده از خاک گردد، آلودگی خاک گویند. بر اثر فعالیتهای مختلف انسانی مانند فعالیتهای معدنی، حمل و نقل، احتراق، مواد رنگی و… خاک دچار آلودگی می گردد.
خاک یکی از منابع ارزشمند طبیعت است که 95درصد از غذای انسان را تامین می کند. برنامه ریزی برای داشتن خاکی سالم و تولید کننده لازمه بقای انسان است. ورود مواد، ارگانیسمهای زیستی یا انرژی به درون خاک سبب تغییر کیفیت خاک می شود همچنین خاک را از حالت طبیعی خود خارج کرده و میزان رشد و نمو گیاهان را کاهش می دهد)آلووی،1999 .(
آلودگی خاک در ایران در حد کشورهای پیشرفته نیست اما پیشرفت قابل توجه تکنولوژی و استفاده روزافزون انسان ازموادوابزارجدیدصنعتی مخصوصا در فعالیتهایمعدنی وغیره، باعث ایجاد عوامل بالقوهای در راستای آلودگی خاک ایران شده است. در دهه گذشته ورود آلاینده ها از جمله فلزات سنگین که در یک مقیاس وسیع، از منابع طبیعی و انسان-ساخت وارد محیط زیست می شود به مقدار زیادی افزایش یافته است. این عناصر میتوانند با تجمع زیستی مخصوصا در خاک عوارض غیر قابل جبرانی را ایجاد نماید.
یكی از عمده تر ین منابع تولید كننده این عوامل سنگ های معادن و غبارهای آتشفشانی می باشند ولی در كنار اینها انسان خود به اشكال مختلف مانند صنایع رنگرزی، آبكاری فلزاتوباطری سازی در انتشار فلزات سنگین نقش دارد(زرافشان،1371). شایان ذکر است که بررسی میزان این عناصر سنگین در مناطقی که انسانها بیشتر با آن مربوط اند مانند محیط کار،محل سکونت، پارکها، زمین های کشاورزیو… از نظر مقایسه ای می تواند باعث دریافت اطلاعات جامع تر و راه كار مناسبی در نحوه استفاده از این محیط ها و منابع موجود و بهینه کردن و ارتقاء سطح سلامتی انسان و بهبود محیط زیست پیرامون گردد.
شهرستان سبزوار به علت قرار داشتن در مسیر تهران-مشهد و مسیر جاده ابریشم محلی پر تردد و نیز به لحاظ جمعیتی و گسترش شهری دارای جایگاه ویژهای در استان خراسان رضوی و نیز از نظر پیشرفت تکنولوژی و صنعت روند رو به رشدی را دارا می باشد که این عوامل باعث گردیده این منطقه از دیدگاه زیست محیطی مخصوصا از نظر آلودگی زیستی مورد اهمیت و بررسی قرار گیرد، لذا با توجه به اهمیت موضوع، مطالعه تجمع فلزات سنگین در خاک منطقه به منظور پایش بررسی میزان آلودگی، جهت ارائه راهکارهای مختلف با هدف کاهش این آلودگی ها و احیای کارکردهای از دست رفته این منطقه ضروری به نظر می رسد. از این رو در این تحقیق سعی بر آن شد تا با بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین در شهرستان سبزوار، راهکارهای بهینه در جهت حفاظت از آن و نحوه کنترل ورود آلاینده های مختلف، بویژه فلزات سنگین به آن ارائه گردد.
1-1-1- اهداف تحقیق
– بررسی وتعیین میزان غلظت عناصرسنگین سرب، روی، مس، منگنز، کروم و نیکل در اعماق مختلف خاکهای سطحی درفصول مختلف سال
– مقایسه تجمعغلظت عناصرسنگین مورد مطالعه در ایستگاههای مختلف با استفاده از شاخص های مختلف
– مقایسه میزان غلظتعناصرسنگین مورد مطالعه در منطقه مورد مطالعه با استانداردهای جهانی
– بررسی رابطه بین پارامترهای مورد مطالعه و میزان غلظت عناصر سنگین
– شناخت منایع آلاینده منطقه مورد مطالعه
2-1-1- فرضیات تحقیق
– میزان متفاوتی ازغلظت عناصرسنگین در اعماق مختلف خاکهای سطحی در فصول مختلف سال وجود دارد.
– شاخص های تجمععناصرسنگین در ایستگاههای مختلف، نشان دهنده تجمع متفاوت عناصر در ایستگاه های مختلف می باشد.
– میزان غلظتعناصرسنگین در منطقه مورد مطالعه از استانداردهای جهانی بالاتر است.
– پارامترهای مورد مطالعه بر میزان غلظت عناصر سنگین تاثیر دارند.
3-1-1- سوالات تحقیق
– میزان عناصر سنگین نیکل ،کروم،منگنز،روی،مسو سرب در منطقه مورد مطالعه چقدر می باشد؟
– آیا میزان عناصر سنگین نیکل ، کروم، منگنز، روی، مسو سرب در مناطق منطقه مورد مطالعه با هم تفاوت دارد؟

از ابعاد و موضوعات تازه که در بیست سال اخیر توجه اکثر دانشمندان این علم را به خود مشغول کرده، پرداختن به عدالت اجتماعی در مباحث شهری هست که از این نظر باید شهر با سیاست های کشوری و جهانی پیوند داده شود (شکویی، 1373: 9) و شرایط داخلی شهرها که متأثر از شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر کشورهاست و در نتیجه همین شرایط است که کیفیت فضاهای شهری و سیاست های برنامه ریزی شهری معین می شود.

بنابراین نیاز اساسی شناخت ساخت فضای شهری است که ارزش های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و در رأس آن ها توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد که در نتیجه این تحلیل ها و بررسی معیارهاست که قدمی مؤثر در راه تحقق عدالت اجتماعی در جامعه برداشته خواهد شد. تحول در مفهوم فضا و توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری موافق با تغییر در نحوه برخورد با نظریه است. فضا، توزیع مناسب خدمات شهری و شهر بایستی به صورت پدیده ای جداگانه شناسایی و روابط مابین آن ها مورد بررسی قرار گیرد به این ترتیب با دریافت مفهوم فضا، عدالت شهر و محیط خواهیم توانست به تحلیل رابطه فضای شهر و توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری دست یابیم. امروزه تغییرات اجتماعی سریع تر از تغییرات فیزیکی است و شهر از تغییرات اجتماعی تأثیر فوری می پذیرد، بنابراین مطالعه و تحلیل تغییرات اجتماعی و اقتصادی و رابطه آن با ساخت فضایی شهر مورد تأکید در مباحث شهر و شهرسازی است به همین دلیل است که در چند سال اخیر پیشگامان جغرافیای شهری جدید ساخت داخلی شهرها را با توجه به عدالت اجتماعی(توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری) که متأثر از سیاست های نظام حکومتی و اوضاع اجتماعی جامعه است به طور جدی مطالعه می کنند زیرا در شهرهای امروزی مسائل اجتماعی را نمی توان تنها با احداث خیابان و ناحیه بندی شهری حل کرد (خوش روی، 1385: 3).

2-1- شرح و بیان مسئله

وجود نابرابری و عدم تعادل فضایی در ساكنین نواحی مختلف یك شهر به هیچ وجه پدیده ای جدید در هیچ یك از شهرهای جهان نیست، اما در كشورهای در حال توسعه به دلیل فاحش بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، نابرابری و عدم تعادل در توزیع خدمات شهری تفاوت های فضایی شهرها تشدید شده است (موسوی ، 1378: 14) زیرا كه ساختار فضایی یك شهر متشكل از اجزا و عناصری است كه با یكدیگر در كنش متقابل هستند و ناپایداری هر كدام از این اجزا به كل ساختار تأثیر خواهد گذاشت (ساوج، 1385: 90). در عصر حاضر اصلی ترین عامل بحران های جوامع بشری ریشه در نابرابری های اجتماعی و فقدان عدالت دارد (مرصوصی، 1383: 90).

مفهوم عدالت اجتماعی اصولاً آن قدر همه شمول نیست كه بتوان در قالب آن درباره یك اجتماع خوب قضاوت كرد. عدالت را اساساً می توان به عنوان اصل ( یا مجموعه ای از اصول) در نظر گرفت كه برای حل و فصل دعاوی متضاد به وجود آمده است، عدالت اجتماعی(توزیع مناسب خدمات و امکانات شهری) نیز در واقع كاربرد خاص این اصول برای فائق آمدن بر تعارضاتی است كه لازمه همكاری برای افراد است. تولید را از طریق تقسیم كار می توان افزایش داد لیكن مسئله این است كه حاصل تولی

د چگونه بین افرادی كه در فرآیند تولید شركت کرده اند توزیع شود. در این مورد اصول اجتماعی باید ناظر بر تقسیم ثمرات تولید و توزیع مسئولیت ها در فرآیند كار جمعی باشد. این اصول همچنین شامل نهادها و سازمان های اجتماعی مرتبط با فعالیت تولید و توزیع نیز می شود (هاروی، 1379: 97).

اساس مفهوم عدالت اجتماعی بر این است كه نابرابری های اقتصادی و اجتماعی جامعه بر سازمان فضایی آن تأثیر دارد و نیز هر گونه تغییر در سازمان فضایی در روابط اقتصادی- اجتماعی و توزیع درآمد در جامعه اثر مستقیم دارد (مرصوصی،1383: 91).

اصولاً عدالت اجتماعی در رابطه با شهر با دو نوع مفهوم مطرح شده است یكی عدالت اجتماعی متناسب با نسل آینده كه دراین باره نیازهای اجتماعی- اقتصادی و كالبدی یك مجموعه شهری یا روستایی برای نسل آینده جماعت ساكن در آن مجموعه مورد توجه قرار می گیرد و دیگری عدالت اجتماعی متناسب با نسل موجود ساكن در آن مجموعه مورد توجه قرار می گیرد كه در این مفهوم فقر را در نتیجه عدم توجه به معیارهای پایدار می دانند (مجتهد زاده، 1378: 38).

امروزه توسعه شهرها و گسترش فیزیكی آن ها در كشورهای جهان سوم بیشتر تحت تأثیر سیاست های تمركزگرا و اداری و روند معاملات قماری زمین قرار دارد، اصول توسعه شهر و نحوه توزیع خدمات و امكانات و تسهیلات شهری جهت دسترسی شهروندان به آنان از لحاظ پایداری و عدالت فضایی زیر سؤال برده است. بنابراین طراحان و برنامه ریزان شهری اگر بخواهند امكانات رفاهی ساكنین و شهروندان شهرها را بهبود بخشند، باید از جنبه های مختلف توسعه، پایدار بوده و عملكردی مناسبی داشته باشد.

شهر فیروزآباد به عنوان یك شهر كوچك در استان فارس، تحولات مختلف جمعیتی و كالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را در خود دیده است. در این تحقیق به دنبال آن هستیم تا عدالت اجتماعی (توزیع خدمات عمومی شهر) را در شهر فیروزآباد بررسی نموده و اثرات مثبت و منفی آن را بر زندگی شهروندان از جنبه های اجتماعی، اقتصادی و كالبدی تجزیه و تحلیل نماییم و سپس ارتباط آن با نحوه پراكنش جمعیت مورد كنكاش قرار داده و در نهایت راهبردهایی را برای رسیدن به عدالت اجتماعی، فضایی و توسعه پایدار شهری فیروزآباد ارائه خواهیم داد.

3-1- سوالات تحقیق

1- آیا بین عدالت اجتماعی (توزیع مناسب خدمات عمومی شهر) و پراكنش جمعیت در محلات مختلف شهر فیروزآباد رابطه ای وجود دارد؟