3-3- عملیات تهیه زمین، کاشت، داشت و برداشت محصول…………………………………………………………….38

3-4- صفات اندازه گیری شده……………………………………………………………………………………………………….41

3-4-1- صفات فیزیولوژیک……………………………………………………………………………………………………..41

3-4-1-1- فلوروسانس کلروفیل……………………………………………………………………………………………41

عنوان………………………………………………………………………………………صفحه

3-4-1-2- میزان کلروفیل نسبی (عدد اسپد)………………………………………………………………………………….42

3-4- 2- صفات مرفولوژیک…………………………………………………………………………………………………….42

3-4-2-1- قطر و تعداد ساقه………………………………………………………………………………………………..42

3-4-2-2- ارتفاع بوته………………………………………………………………………………………………………….42

3-4-2-3- قطر غده…………………………………………………………………………………………………………….42

3-4-3- عملکرد و اجزا آن………………………………………………………………………………………………………42

3-4-3-1- تعداد غده در واحد سطح…………………………………………………………………………………..42

3-4-3-2- وزن غده در واحد سطح……………………………………………………………………………………..43

3-4-3-3- تعداد و وزن غده در بوته…………………………………………………………………………………….43

3-4-3-5- عملکرد غده در هکتار………………………………………………………………………………………..43

3-4-3-6- ماده خشک کل در واحد سطح…………………………………………………………………………….43

3-4-3-7- شاخص برداشت در واحد سطح……………………………………………………………………………43

3-4-4- صفات بیوشیمیایی و کیفی ………………………………………………………………………………………….43

3-4-4-1- پروتئین خام و نیتروژن……………………………………………………………………………………….44

3-4-4-2- فسفر و پتاسیم………………………………………………………………………………………………….44

3-4-4-3- نشاسته……………………………………………………………………………………………………………..44

3-4-4-4- روغن خام، قند و فیبر…………………………………………………………………………………………44

3-4-4-5- درصد ماده خشک …………………………………………………………………………………………….45

3-5– نرم افزارها و روش های تجزیه آماری مورد استفاده…………………………………………………………………45

فصل چهارم

نتایج و بحث

4-1- نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین…………………………………………………………………………………47

4-1-1- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مرفولوژیک …………………………………………………..47

عنوان………………………………………………………………………………………………………………صفحه

4-1-2- تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک………………………………………………………………………………51

4-1-3- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین عملکرد و اجزای عملکرد ………………………………………………52

4-1-4- تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات کیفی و بیوشیمیایی…………………………………………..61

4-2- تجزیه همبستگی ساده برای صفات اندازه گیری شده……………………………………………………………….69

نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………75

منابع مورد استفاده……………………………………………….. …………………………………78

مقدمه

تولید محصولات کشاورزی ارگانیک (پاک) یک اصل بنیادین در کشاورزی پایدار است و جلوگیری از آلودگی بیش از حد آب و خاک به سموم و کودهای شیمیایی در راستای تولید غذای سالم برای هر کشوری از اهمیت زیادی برخوردار است. مواد غذایی ارگانیک موادی هستند که در آنها میزان سموم کشاورزی حاصل از آفت کش ها و کودهای شیمیایی کمترین مقدار را داشته و میزان عناصر غذایی آنها زیاد باشد (Lairon, 2009). تولید محصولات ارگانیک کشاورزی از دو جنبه بهداشت و سلامت انسانی و حفظ محیط زیست اهمیت بسیار زیادی دارد. محصولات غیرارگانیک آلوده به مواد مضر سرطانزایی مثل نیترات ها هستند. در تحقیقات سال های اخیر، تجمع نیترات در سبزیجات غده ای مثل سیب زمینی افزایش بیشتری نشان داده است (UN, 2003).

سیب زمینی (Solanumtuberosum L.) محصولی است که هر ساله در ایران در سطح وسیع کشت می شود (شریفی و همکاران، 1384) که بعد از گندم دومین غذای اصلی مردم است (پارساپور و لامع، 1383). در دهه های گذشته هر ساله مقادیر زیادی از محصول سیب زمینی کشورمان به کشورهای همسایه از جمله عراق صادر می شد که هم اکنون به دلیل آلودگی های نیتراتی این صادرات متوقف شده و یا به کمترین میزان خود رسیده است (سایت غذا و سلامت، 1391). به جز کیفیت محصول، بازار پسندی و اندازه غده های سیب زمینی به شدت به مصرف کودهای نیتروژن دار وابسته است و کاهش مصرف کود نیتروژن رسیدن و برداشت محصول را به تاخیر می اندازد (Zebarthet al., 2007). بنابراین مدیریت نیتروژن و دیگر عناصر غذایی اهمیت زیادی در این محصول دارد؛ به همین دلیل استفاده از کودهای آلی مناسب که ضمن دارا بودن مقدار کافی نیتروژن و سرعت لازم در اختیار گذاشتن آن برای گیاه، به حفظ بهداشت محیط نیز کمک نمایند از جایگاه مهمی برخوردار شده اند (Zebarthet al., 2007).کودهای آلی از تجمع نیترات ها در غده سیب زمینی که برای سلامتی انسان مضرند جلوگیری می کنند. همچنین سیب زمینی یک گیاه صنعتی است زیرا بخش قابل توجهی از سیب زمینی تولیدی، در صنایع غذایی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد که توجه به كیفیت سیب زمینی از نقطه نظر مصرف صنعتی رو به افزایش است؛ در نتیجه تولید سیب زمینی هایی كه از نظر صنایع تبدیلی مرغوب باشند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مطالعات حاکی از برتری برخی ارقام سیب زمینی برای تولید محصول ارگانیک است؛ زیرا این ارقام در مقابل آفات و بیماری ها مقاوم تر بوده و به فاکتورهای محیطی موثر در رشد مثل کودها پاسخ بهتری می دهند (Bradshawet al., 2007). از آنجایی که اثر متقابل رقم و کودهای آلی و تنوع استفاده از این کودها در تولید محصولات زراعی به خصوص در گیاه سیب زمینی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است و همین طور ضرورت تولید محصول پاک برای صادرات و دیگر مصارف خوراکی و صنعتی در کشور وجود دارد، لذا این تحقیق با اهداف زیر انجام گردید:

1- مقایسه ارقام سیب زمینی از نظر پاسخ به منابع مختلف کود

2- مقایسه کاربرد منابع مختلف کودهای شیمیایی و آلی بر ویژگی‏های رویشی و عملکرد غده

3- ارزیابی ویژگی‏های کیفی غده سیب زمینی در پاسخ به کاربرد منابع مختلف کود

همچنین فرض های تحقیق عبارت بودند از:

• بین رقم های سیب زمینی از نظر پاسخ به مواد آلی مورد بررسی تفاوت معنی دار وجود خواهد داشت.

• بین سطوح مختلف کودهای آلی از نظر تاثیر بر عملکرد سیب زمینی تفاوت معنی دار وجود خواهد داشت.

• کودهای آلی نسبت به کود شیمیایی برتری معنی داری در رشد و عملکرد سیب زمینی دارند.

• اثر متقابل کود و رقم برای عملکرد کمی و کیفی سیب زمینی معنی دار می گردد.

آب…………………………………………………………………………………………………………………….18

3-4-5- نشت یونی……………………………………………………………………………………………………………………18

3-4-6- افزایش درجه بریکس (درصد ساکارز موجود در ساقه)………………………………………………………19

3-4-7- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………………….19

3-4-8- کلروفیل a، b و کل برگ………………………………………………………………………………………………..20

3-4-9- نسبت باز شدن گل ها……………………………………………………………………………………………………20

3-4-10- اندازه گیری اتیلن………………………………………………………………………………………………………..21

3-4-11- شمارش باکتری ساقه و محلول گلجا……………………………………………………………………………..21

3-4-12- پراکسیده شدن لیپیدها………………………………………………………………………………………………….22

3-4-13-آنزیم پراکسیداز POD………………………………………………………………………………………………….22

3-4-14- آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز SOD……………………………………………………………………………….22

3-5- تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………….22

فصل چهارم: نتایج و بحث…………………………………………………………………………………………………………23

4-1- عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………………………………..24

4-2- جذب آب…………………………………………………………………………………………………………………………27

4-3- کاهش وزن تر…………………………………………………………………………………………………………………..29

4-4- افزایش درجه بریکس…………………………………………………………………………………………………………30

4-5- نسبت باز شدن گل­ها…………………………………………………………………………………………………………32

4-6- درصد ماده خشک……………………………………………………………………………………………………………..33

6-7- نشت یونی………………………………………………………………………………………………………………………..35

4-8- رنگیزه کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………………………36

4-9- کلروفیل a………………………………………………………………………………………………………………………..37

4-10- کلروفیل b………………………………………………………………………………………………………………………38

4-11- کلروفیل کل…………………………………………………………………………………………………………………….39

4-12- شمارش باکتری محلول گلجا…………………………………………………………………………………………….41

4-13- شمارش باکتری انتهای ساقه……………………………………………………………………………………………..42

4-14- اندازه گیری اتیلن…………………………………………………………………………………………………………….44

4-15- پراکسیداسیون لیپیدها MDA (مالون دی آلدئید)………………………………………………………………..47

4-16- آنزیم های آنتی اکسیدانی………………………………………………………………………………………………….48

4-16-1- سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)…………………………………………………………………………………….48

4-16-2- پراکسیداز (POD)………………………………………………………………………………………………………49

نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………………51

پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………………………………………..51

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………….52

فهرست جداول

جدول 4-1- تجزیه واریانس اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده…………………………25

جدول 4-2- مقایسه میانگین اثر متقابل شکاف و نانوذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده…………………25

جدول 4-3- مقایسه میانگین اثر شکاف بر صفات اندازه گیری شده………………………………………………….26

جدول 4-4- مقایسه میانگین اثر نانو ذرات نقره بر صفات اندازه گیری شده………………………………………26

جدول 4-6- تجزیه واریانس اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………45

جدول 4-7- مقایسه میانگین اثر شکاف و نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………45

جدول 4-8- مقایسه میانگین اثر نانو ذرات نقره بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……………………………………………………………………………………………………………………………………46

جدول 4-9- مقایسه میانگین اثر شکاف بر اتیلن، میزان مالون دی آلدئید و آنزیم های آنتی اکسیدانی……….46

فهرست اشکال

شکل 1-1- گل آلسترومریا…………………………………………………………………………………………………………….3

شکل 3-1- شکاف انتهای ساقه……………………………………………………………………………………………………15

شکل 3-2- نحوه قرار دادن پلات ها…………………………………………………………………………………………….15

شکل 3-3- روز اول عمر گلجایی………………………………………………………………………………………………..17

شکل 3-4- پایان عمر گلجایی……………………………………………………………………………………………………..17

شکل 3-5- اندازه گیری نشت یونی با دستگاه EC سنج…………………………………………………………………18

شکل 3-6- اندازه گیری درجه بریکس………………………………………………………………………………………….19

شکل 3-7- اندازه گیری کاروتنویید گلبرگ……………………………………………………………………………………19

شکل 3-8- استخراج کلروفیل……………………………………………………………………………………………………..20

شکل 3-9- اندازه گیری اتیلن………………………………………………………………………………………………………21

شکل 3-10- کشت باکتری………………………………………………………………………………………………………….21

شکل 4-1- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی عمر گلجایی…………………………………………24

شکل 4-2- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی جذب آب…………………………………………….28

شکل 4-3- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کاهش وزن تر………………………………………29

شکل 4-4- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی درجه بریکس……………………………………….31

شکل 4-5- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی نسبت باز شدن گل­ها…………………………….32

شکل 4-6- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی ماده خشک…………………………………………..33

شکل 4-7- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی نشت یونی……………………………………………35

شکل 4-8- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی رنگیزه کاروتنویید………………………………….36

شکل 4-9- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل a……………………………………………38

شکل 4-10- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل b………………………………………….39

شکل 4-11- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی کلروفیل کل………………………………………..40

شکل 4-13- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی باکتری محلول…………………………………….41

شکل 4-13- اثر تیمارهای مکانیکی و نانو ذرات نقره بر روی باکتری انتهای ساقه………………………………42

انگیزی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-2 اثر دوره نوری و شدت نور…………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-3 اثر دما……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 7-4 نقش تنظیم کننده های رشد…………………………………………………………………………………………………………………………

2- 7-5 گل آغازی………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-7-6 تمایز………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-7-7 گرده افشانی………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7-8 فنولوژی گل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2-7-9 مرفولوژی گل……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8 خصوصیات میوه زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-8.-1 مراحل رشد و نمو میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………

2-8-2 تنظیم رقابت بین میوه ها……………………………………………………………………………………………………………………………….

2-8-3 تنفس میوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2-8-4 فتوسنتز میوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 8 – 5. مراحل رسیدن میوه و زمان برداشت……………………………………………………………………………………………………………..

2- 8 – 6. سال آوری در زیتون…………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 8 –7. اهداف اصلاحی زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………….

2- 9 . بیماریهای زیتون……………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 9–1. مگس میوه زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………

2- 9–2. پسیل زیتون………………………………………………………………………………………………………………………………………………

فصل سوم: مواد و روشها………………………………………………………………………………………………………………..

3-1.محل انجام آزمایش………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-2.ارقام مورد استفاده در تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………

3- 2–1.رقم کایلت………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3- 2–2.رقم میشن………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3- 2–3.رقم مانزانیلا………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3- 2–4.رقم کنسروالیا……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3- 2–5.رقم زرد……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-3.طرح آماری مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-4.مراحل انجام آزمایش…………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-5.مواد مورد استفاده در تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………

3-6.اندازه گیری های مزرعه ای………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-7. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق……………………………………………………………………………

4-1- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات رشدی…………………………………………………………………………………………………………….

4-2- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات مورفولوژیکی……………………………………………………………………………………………………

4-3- نتایج حاصل از اندازه گیری صفات پومولوژیکی……………………………………………………………………………………………………

4-4- نتایج حاصل از اندازه گیری عناصر پر مصرف و کم مصرف برگ……………………………………………………………………………

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………

5-1. بحث………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5-2. نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5-3. پیشنهادها …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………

 

چکیده

3-1-3شرایط اقلیمی (آب وهوایی ( 26

3-1-3-1 بارندگی.. 27

3-1-3-2بررسی تغییرات بارندگی با ارتفاع از سطح دریا 30

3-1-3-3دما 31

3-1-4پوشش گیاهی.. 34

3-1-5وضعیت جنگل شناسی.. 37

2-3روش مورد مطالعه 38

3-2-1محاسبه­ی هزینه­ها 38

3-2-1-1هزینه های ثابت.. 38

3-2-1-2هزینه جاری یا متغیر (OC): 40

3-2-2قطع و تبدیل.. 42

3-2-3خروج چوب 44

3-2-4حمل 50

3-2-5کوبیدگی خاک 51

3-2-5-1وزن مخصوص ظاهری 51

4فصل چهارم: نتایج . 55

4-1 قطع و تبدیل 55

4-1-1توزیع زمان صرف شده برای قطع و تبدیل گونه صنوبر 55

4-1-2توزیع زمان صرف شده برای قطع و تبدیل گونه زربین 58

4-1-3توزیع زمان صرف شده برای قطع و تبدیل گونه توسکا 60

4-1-4توزیع زمان صرف شده برای قطع و تبدیل گونه افرا 62

4-1-5قطع و تبدیل کل 64

2-4 خروج 81

4-3 حمل 87

4-4 هزینه ی ساعتی تولید 89

4-5 سود ناخالص حاصل از عملیات تنک کردن به ازای هر مترمکعب 90

4-6 کوبیدگی خاک 90

5فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری .. 93

5-1 قطع و تبدیل 93

5-2 خروج 96

5-3 حمل 99

5-4 کوبیدگی خاک 100

5-5 نتیجه گیری کلی 101

6-5 پیشنهادات 102

6منابع……………. 103

فصل اول: مقدمه

جنگل های شمال کشور یکی از ذخایر حیاتی و ثروت عظیم و خدادادی هستند که علاوه بر ارزش های مادی، ارزش های معنوی زیاد و قابل توجه ای دارند. این جنگل ها با مساحت حدود 8/1 میلیون هکتار (15 درصد از سطح کل جنگل ها) تنها جنگل های تجاری ایران محسوب می شوند که توانایی تولید فراورده های چوبی را دارا می باشند. این جنگل ها بر روی رشته کوه های البرز واقع شده اند و قسمت اعظم آنها بر روی مناطق شیب دار با متوسط ارتفاع 1000 متر از سطح دریا واقع شده اند (et al., 2000 Hosseini).

18

1-6-1-3- عامل ژلی……………………………………………………………………………………..21

1-6-1-4- ویتامین ها…………………………………………………………………………………..21

1-6-1-5- تنظیم کننده های رشد گیاهی………………………………………………………………….21

1-7-1- عوامل فیزیکی موثر بر کشت بافت…………………………………………………………………….22

1-8-1- تاثیر مواد گیاهی بر کشت بافت………………………………………………………………………….23

1-9-1- تولید غده……………………………………………………………………………………………..24

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مروری بر تحقیقات انجام شده…………………………………………………………………..26

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- محل انجام آزمایش…………………………………………………………………………………….37

3-2- تهیه مواد گیاهی……………………………………………………………………………………………37

3-3- کشت غده های سیب زمینی…………………………………………………………….39

3-4-تهیه محیط کشت و نحوه استریل آن…………………………………………………40

3-4-1- محیط کشت تکثیر قلمه تک جوانه (جامد)…………………………………………………………..40

3-4-2- محیط کشت تعلیقی تکثیر ساقه (مایع)…………………………………………………………………41

3-4-3- محیط کشت غده زایی………………………………………………………………………………………….41

3-5- کشت اولیه و تولید گیاهچه…………………………………………………………………….43

3-6- زیر کشت و تکثیر گیاهچه………………………………………………………………………..43

3-7- آزمایش های انجام شده……………………………………………………………………….44

3-7-1- آزمایش 1: تعیین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی………………………………………………………………………………45

3-7-2- آزمایش 2: بررسی اثر 2iP بر روی رشد و نمو گیاهچه………………………………………………………………………………..45

3-7-3- آزمایش 3: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….45

3-7-4- آزمایش 4: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….46

3-7-5- آزمایش 5: بررسی اثر GA₃بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………………………………..46

3-7-2-5- آزمایش 6: بررسی اثر Picholoram بر روی رشد و نمو گیاهچه…………………………………………………………….47

3-7-2-6- آزمایش 7: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………..47

3-7-2-7- آزمایش 8: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………..47

3-7-3- آزمایش­های مرحله تولید ریز­غده……………………………………………………………………….48

3-7-3-1- آزمایش 9: بررسی اثر 2iP بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………………….48

3-7-3-2- آزمایش 10: بررسی اثر BAP بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………….49

3-7-3-3- آزمایش 11: بررسی اثر CCC بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………….49

3-7-3-4- آزمایش 12: بررسی اثر GA₃بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………………..50

3-7-3-5- آزمایش 13: بررسی اثر NAA بر روی تولید ریز­غده………………………………………………………………………………50

3-7-3-6- آزمایش 14: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی تولید ریزغده……………………………………………………….50

3-8- تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………….51

فصل چهارم: نتایج

4-1- نتایج آزمایش­ها………………………………………………………………………………53

4-1-1- آزمایش 1: تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی……………………………………………………………………53

4-1-2- آزمایش 2: بررسی اثر 2iP بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………………..55

4-1-3- آزمایش 3: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….57

4-1-4- آزمایش 4: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….60

4-1-5- آزمایش 5: بررسی اثر GA3 بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….62

4-1-6- آزمایش 6: بررسی اثر Picholoram بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………..65

4-1-7- آزمایش 7: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………………………………65

4-1-8-آزمایش 8: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………..69

4-1-9-آزمایش 9: بررسی اثر 2iP بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………………..80

4-1-10-آزمایش 10: بررسی اثر BAP بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………….83

4-1-11-آزمایش 11: بررسی اثر CCC بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………….86

4-1-12-آزمایش 12: بررسی اثر GA3 بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………90

4-1-13-آزمایش 13: بررسی اثر NAA بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………90

4-1-14-آزمایش 14: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی تولید ریزغده­………………………………………………………….93

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- آزمایش 1: تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی…………………………………………………………..102

5-2- آزمایش 2: بررسی اثر 2iP بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………103

5-3- آزمایش 3: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه……………………………………………………………………………….103

5-4- آزمایش 4: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………………104

5-5- آزمایش 5: بررسی اثر GA3 بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………………………………….105

5-6- آزمایش 6: بررسی اثر Picoloram بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………….106

5-7- آزمایش 7: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه………………………………………………………………………………107

5-8-آزمایش 8: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………….108

5-9- آزمایش 9: بررسی اثر 2iP بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………………….113

5-10- آزمایش 10: بررسی اثر BAP بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………………113

5-11- آزمایش 11: بررسی اثر CCC بر روی تولید ریز­غده……………………………………………………………………………………114

5-12- آزمایش 12: بررسی اثر GA3 بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………………115

5-13- آزمایش 13: بررسی اثر NAA بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………………..116

5-14-آزمایش 14: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی تولید ریزغده…………………………………………………………….117

جمع­بندی و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………..122

مرحله ضدعفونی………………………………………………………………………………………………………….122

تعیین پروتکل مناسب تولید گیاهچه…………………………………………………………………………………..123

تعیین پروتکل مناسب تولید ریزغده…………………………………………………………………………………………..124

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………125

چکیده:

سیب­زمینی (Solanum tuberosumL.) مهم­ترین گیاه مغذی بعد از غلات است و پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول عمده­ی دنیا به شمار می­رود. محصول سیب­زمینی به علت دارا بودن تکثیر رویشی، مستعد آلودگی به وسیله­ی باکتری­ها، قارچ­ها، ویروس­ها و ویروئیدها می­باشد که این عوامل بیماری­زا در اثر تکثیر به نسل­های رویشی بعد منتقل می­گردند. در سال­های اخیر، یك سیستم تولید غده بذری سیب­زمینی در شرایط كشت درون شیشه با بهره­گیری از گیاهچه یا ریز­غده سیب­زمینی طراحی و بهره­برداری شده است. چنین شیوه­هایی امكان تكثیر سریع­تر و تأمین حجم انبوهی از غده­های بذری سالم و عاری از عوامل بیماری­زا در فاصله زمانی كوتاه را فراهم می­نمایند. هدف از انجام این پژوهش شناسایی اثر هورمون­های رشد در شرایط درون شیشه بر روی تولید گیاهچه­های سیب­زمینی و به دنبال آن تولید ریزغده سیب­زمینی به منظور افزایش تعداد، اندازه و وزن ریزغده­ها است. بهینه نمودن شرایط کشت جهت بهبود عملکرد گیاهچه­های سیب­زمینی در شرایط درون شیشه هدف دیگر از انجام این پژوهش می­باشد. برای مطالعه­ی اثر تیمارهای هورمونی از 14 آزمایش مستقل بر روی رقم­های ساوالان، سانته، آگریا و مارکیز استفاده گردید. ابتدا اثر شش هورمون 2iP، BAP، CCC، GA₃، Picholoram و NAA در مقایسه با محیط کشت فاقد هورمون به منظور رشد و نمو گیاهچه و ریزغده­زایی مطالعه گردید. در مرحله­ی دوم هورمون­های برتر با غلظت­های مطلوب­تر جهت بررسی اثر متقابل آن­ها بر روی رشد و نمو گیاهچه و در نهایت تولید ریزغده به روش رویه پاسخ در محیط کشت MS مورد مطالعه قرار گرفتند. با توجه به نتایج بهینه­سازی تیمارهای آزمایش، محیط کشت مناسب برای تولید گیاهچه از ریزنمونه­های گره­ای برای رقم ساوالان محیط کشت MS همراه با غلظت 19/1 میلی گرم در لیتر GA3 و 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA، برای رقم سانته محیط کشت MS همراه با غلظت 20/1 میلی گرم در لیتر GA3 و 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA، برای رقم آگریا محیط کشت MS همراه با غلظت 20/1 میلی گرم در لیتر GA3 و 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA و برای رقم مارکیز محیط کشت MS همراه با غلظت 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA پیشنهاد می­گردد. هم­چنین با توجه به نتایج بهینه­سازی تیمارهای آزمایش، محیط کشت مناسب برای تولید ریزغده و سایر صفات موثر بر آن (اندازه و وزن ریزغده و تعداد چشم در آن) برای رقم­های ساوالان، سانته و مارکیز محیط کشت MS همراه با غلظت 1000 میلی­گرم در لیتر CCC و برای رقم آگریا محیط کشت MS همراه با غلظت 95/999 میلی­گرم در لیتر CCC پیشنهاد می­گردد. مقایسه رشد گیاهچه برای هر رقم در محیط کشت مطلوب نشان داد بیشترین میزان رشد مربوط به رقم ساوالان و بیشترین میزان تولید ریزغده مربوط به رقم سانته بوده است. بزرگترین غده­های تولیدی مربوط به رقم مارکیز بود.

واژگان کلیدی: سیب­زمینی، گیاهچه، ریزغده، کشت­بافت و هورمون.

1- مقدمه:

در مقیاس جهانی، سیب­زمینی (Solanum tuberosumL.) یکی از با ارزش­ترین مواد غذایی محسوب شده و از جمله محصولاتی است که قسمت عمده­ای از نیازهای غذایی بشر را تأمین می­کند. سیب­زمینی مهم­ترین گیاه مغذی بعد از غلات است و پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول عمده­ی دنیا به شمار می­رود (اسپونر[1] و همکاران، 2005).

به علت قدرت تولید بالا و سازگاری با دامنه بسیار وسیعی از اقلیم­ها، تولید سیب­زمینی به عنوان یک منبع غذایی رو به افزایش است، به طوری که هر ساله حدود 320 میلیون تن سیب­زمینی در سراسر جهان تولید می­شود (فائو[2]، 2009). این محصول در 140 کشور کشت می­شود که بیش از 100 کشور آن در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری واقع شده­اند. با این وجود، هنوز بیشترین تولید در مناطق دارای شرایط آب و هوایی معتدل و در کشورهای صنعتی متمرکز است. تقریبا یک سوم این محصول در کشورهای در حال توسعه و عمدتا در کشورهای آسیایی تولید می­شود (رضایی و سلطانی، 1996).

محصول سیب­زمینی عملکرد بالایی داشته و در واحد سطح و زمان، انرژی و پروتئین بیشتری نسبت به سایر محصولات غذایی تولید می کند. سیب زمینی منبع غذایی مهمی برای جمعیت در حال افزایش بوده، بصورت تازه، فرآوری شده، درتغذیه دامو صنعت مورد استفاده قرار می­گیرد و به لحاظ محتوای پروتئین، کلسیم، ویتامین C و پتاسیم غنی می­باشد (بوون[3]، 2003). تولید سالیانه بیش از 5/3 میلیون تن در کشور، این محصول را در ردیف مهم­ترین ماده غذایی قابل مصرف بعد از گندم قرار داده است (خزاعی و ارشدی، 2008).

متوسط مصرف سرانه در کشور بیش از 35 کیلوگرم بوده و مصرف آن روز به روز در حال افزایش است و با توجه به روند رو به رشد جمعیت و گرانی سایر منابع غذایی، نیاز به تولید بیشتر این محصول اجتناب ناپذیر است (خزاعی و ارشدی، 2008).