2-2- تعیین درصد فراوانی گونه های لارینوس و شاخص تنوع گونه­ای 30

33

38

2-6- تجزیه آماری 39

از مراتع و مزارع استان کرمان 41

در منطقه کرمان 41

3-3- توصیف مختصر ویژگی های ریخت شناسی و پراكنش گونه های جمع آوری شده 42

روی گیاهان میزبان مختلف 52

در مراحل مختلف رشدی گیاهان میزبان 56

روی شش گونه گیاه میزبان 60

روی شش گونه گیاه میزبان 60

در بین گیاهان میزبان 61

در منطقه كرمان 63

67

70

در منطقه کرمان 71

روی گیاهان میزبان مختلف 72

در منطقه كرمان 77

80

5-

فهرست شکل­ها

شکل 1-1- سر از نمای پهلویی در سرخرطومی­ها…………………………………………………………………………….5

شکل 1-2- ساق و پنجه پا در سرخرطومی­ها………………………………………………………………………………….6

شکل 1-3- شکل­های مختلف ناخن­های پنجه در سرخرطومی­ها……………………………………………………………..6

شکل 1-4- شکم در سرخرطومی­ها……………………………………………………………………………………………6

شکل 1-5- ناخن پنجه­پا در زیر­خانواده Lixinae…………………………………………………………………………….7

شکل 1-6- خرطوم در زیر­خانواده Lixinae…………………………………………………………………………………7

شکل 1-7- شیارشاخکی در قبیله Cleonini…………………………………………………………………………………8

شکل 1-8- شیارشاخکی در قبیله Lixini…………………………………………………………………………………….8

شکل 1-9- جنسLarinusبا بدن تخم مرغی شکل…………………………………………………………………………9

شکل 1-10- جنسLixusبا بدن کشیده و سیلندری………………………………………………………………………….9

شکل 2-1- نقشه استان کرمان………………………………………………………………………………………………..29

شکل 2-2- تصاویری از رویشگاههای گیاهان میزبان………………………………………………………………………..30

شکل2 -3- شکم در جنس ماده سرخرطومیLarinus affinis……………………………………………………………30

شکل 2-4- شکم در جنس نر سرخرطومیLarinusaffinis……………………………………………………………..30

شکل 2-5- ظروف پرورش تخم­های سرخرطومیL. affinis……………………………………………………………..35

شکل 2-6- ذربین X30 برای مشاهده دقیق تخم­ها………………………………………………………………………….35

شکل 2-7- قفس لیوانی، جهت بررسی چرخه زیستی سرخرطومیL. affinis…………………………………………….36

شکل 2-8- ظرف پرورش لارو سرخرطومیL. affinis……………………………………………………………………37

شکل 2-9- ظرف پرورش شفیره سرخرطومیL. affinis………………………………………………………………….37

شکل 2-10- قفس لیوانی، جهت بررسی تخم­گذاری سرخرطومیL. affinis……………………………………………..38

شکل 2-11- جدا کردن قفس لیوانی و انتقال دادن آن روی طبق­های گل سالم………………………………………………38

شکل 2-12- قرار دادن طبق­های گل تخم­گذاری شده درون کیسه­ی پلاستیکی……………………………………………..38

شکل 2-13- ظرف پرورش پارازیتوئیدها…………………………………………………………………………………….38

شکل 2-14- قراردادن پارازیتوئیدهای درون الکل 75درصد جهت شناسایی…………………………………………………38

شکل 3-1- حشره کامل جوانL. nidificans……………………………………………………………………………..43

شکل 3-2- حشرات کامل مسنL. nidificans……………………………………………………………………………43

شکل 3-3- گیاه میزبان سرخرطومیL. nidificans……………………………………………………………………….44

شکل 3-4- حشره کامل جوان سرخرطومیL. onopordi…………………………………………………………………45

شکل 3-5- حشره کامل مسنL. onopordi……………………………………………………………………………….45

شکل 3-6- حشره کامل جوان سرخرطومیL. affinis…………………………………………………………………….46

شکل 3-7- حشره کاملL. affinisاز نمای پهلویی………………………………………………………………………..46

شکل 3-8- گیاه میزبان سرخرطومیL. affinis…………………………………………………………………………….47

شکل 3-9- حشره کامل جوانL. grisescensروی گیاه میزبان…………………………………………………………..47

شکل 3-10- نمای پشتی از خرطومL. grisescens……………………………………………………………………….47

شکل 3-11- خارهای انتهای ساق پا در سرخرطومیL. grisescens……………………………………………………..47

شکل 3-12- گیاه میزبان سرخرطومیL. grisescens……………………………………………………………………..48

شکل 3-13- حشره کاملLarinus sp.……………………………………………………………………………………49

شکل 3-14- سطح شکمی بدن در سرخرطومیLarinus sp.……………………………………………………………..50

شکل 3-15- خارهای روی ساق پا در سرخرطومیLarinus sp..………………………………………………………..50

شکل 3-16- شاخک و شیار شاخکی در سرخرطومیLarinus sp..………………………………………………………50

شکل 3-17- گیاه میزبان سرخرطومیLarinus sp.……………………………………………………………………….51

شکل 3-18- سطح پشتی بدن در سرخرطومیL. liliputanus……………………………………………………………51

شکل 3-19- حشرات­کامل سرخرطومیL. syriacusاز نمای پشتی………………………………………………………51

شکل 3-20- حشره­کاملL. syriacusاز نمای شکمی…………………………………………………………………….51

شکل 3-21- گیاه میزبان سرخرطومیL. syriacus………………………………………………………………………..52

شکل 3-22- درصد فراوانی گونه­های سرخرطومی جنسLarinusروی گیاه میزبانE. aucheri.……………………..54

شکل 3-23- درصد فراوانی گونه­های سرخرطومی جنسLarinusروی گیاه میزبانE. lalesarensis………………..54

شکل 3-24- درصد فراوانی گونه­های سرخرطومی جنسLarinusروی گیاه میزبانE. longipenicillatus………….54

شکل 3-25- درصد فراوانی گونه­های سرخرطومی جنسLarinusروی گیاه میزبانC. stocksii………………………55

شکل 3-26- درصد فراوانی گونه­های سرخرطومی جنسLarinusروی گیاه میزبانC. oxyachantha……………….55

شکل 3-27- درصد فراوانی گونه­های سرخرطومی جنسLarinusروی گیاه میزبانO. leptolepis……………………55

شکل 3-28- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهE. aucheriدر سال 1389…………………………………….56

شکل 3-29- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهE. aucheriدر سال1390……………………………………..56

شکل 3-30- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهE. lalesarensisدر سال 1389……………………………….57

شکل 3-31- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهE. lalesarensisدر سال 1390……………………………….57

شکل 3-32- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهE. longipenicillatusدر سال 1389………………………..57

شکل 3-33- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهE. longipenicillatusدر سال1390…………………………57

شکل 3-34- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهCousinia stocksiiدر سال 1389……………………………58

شکل 3-35- شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهCousinia stocksiiدر سال1390…………………………….58

شکل 3-36- – شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهCarthamus oxyachanthaدر سال 1389……………….58

شکل 3-37- – شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهCarthamus oxyachanthaدر سال 1390……………….58

شکل 3-38- – شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهOnopordun leptolepisدر سال 1389…………………..59

شکل 3-39- – شاخص تنوع و یکنواختی شانون روی گیاهOnopordun leptolepisدر سال 1390…………………..59

شکل 3-40- حشره­کامل جوان و مسن سرخرطومیL. affinis……………………………………………………………65

شکل 3-41- استقرار حشره­کامل خارج شده از پناهگاه زمستانی روی بوته­های گیاه میزبان…………………………………66

شکل 3-42- حشره­کامل در حال تغذیه از گیاه میزبان……………………………………………………………………….66

شکل 3-43- جفت­گیری حشرات­کامل روی گیاه میزبان…………………………………………………………………….66

شکل 3-44- حشره ماده در حال سوراخ کردن جوانه طبق گل جهت تخم گذاری………………………………………….66

شکل 3-45- تخم­گذاری حشره ماده روی جوانه طبق گل…………………………………………………………………..66

شکل 3-46- محل تخم­گذاری و پوشش ترشحات سیاه رنگ روی تخم…………………………………………………….66

شکل 3-47- تخم…………………………………………………………………………………………………………….67

شکل 3-48- لارو سن اول…………………………………………………………………………………………………..67

شکل 3-49- لارو سن آخر…………………………………………………………………………………………………..67

شکل 3-50- اوایل مرحله شفیرگی…………………………………………………………………………………………..67

شکل 3-51- اواخر مرحله شفیرگی………………………………………………………………………………………….67

شکل 3-52- خروج حشره­کامل نسل جدید از درون طبق گل……………………………………………………………….67

شکل 3-53- مورچه در حال شکار تخم……………………………………………………………………………………..70

فهرست جدول­ها

ی نوشته‌ها

2-2.2. سیستم های هوش تجاری… 30

2-2.3. ابزارهای هوش تجاری… 33

2-2.4. علت وجودی و مزایای هوش تجاری… 34

2-3. سیستم هوش تجاری و مولفه های آن.. 36

2-3.1. انباره داده ها 37

2-3.2. ابزارهای استخراج و انتقال داده. 38

2-3.3. تکنیک های فرایند تحلیل برخط… 39

2-3.4. داده کاوی… 40

2-3.5. معماری فنی هوش تجاری… 40

2-4. مزایا و چالش های هوش تجاری… 42

2-4.1. مزایای هوش تجاری… 42

2-4.2. معایب و چالش های هوش تجاری… 43

2-5. داشبوردهای مدیریتی و ارتباط آن با هوش تجاری… 44

2-6. ویژگی سازمان های کوچک و متوسط… 45

2-6.1. نقش بنگاه های اقتصادی کوچک در توسعه اقتصادی… 46

2-6.1. مشکلات بنگاه های اقتصادی کوچک از جنبه مالی… 49

2-7. مزایا و معایب هوش تجاری در سازمان های کوچک و متوسط… 50

2-8.عوامل حیاتیموفقیت در هوش تجاری… 55

2-9. برخی از عوامل حیاتی موفقیت شناسایی شده در پیاده سازی سیستم های هوش تجاری… 57

2-10. دسته بندی عوامل حیاتی موفقیت…. 61

2-11. نتیجه گیری… 63

فصل سوم روش تحقیق… 64

3-1. مقدمه. 65

3-2. روش جمع آوری داده. 65

3-3. جامعه و نمونه آماری… 66

3-4. روش ها و ابزار جمع آوری داده ها 66

3-5. متغییرهای مستقل و وابسته تحقیق… 70

3-5.1. متغییرهای مستقل تحقیق:. 71

3-5.2. متغییرهای وابسته تحقیق:. 76

3-6. فرضیه ها و مدل پیشنهادی تحقیق… 77

3-6.1. مدل پیشنهادی تحقیق… 78

3-6.2. انطباق الگوریتم و مدل پیشنهادی… 79

3-6.3. معیارها و شاخص های تحقیق… 80

3-7. مراحل انجام پژوهش….. 82

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده ها 84

3-9. نتیجه گیری… 85

فصل چهارم محاسبات و یافته های تحقیق… 86

4-1. مقدمه. 88

4-2. تحلیل های توصیفی… 89

4-2.1. مشخصه های جمعیت شناختی… 89

4-3. آمار استنباطی… 91

4-3.1. فرضیه اول.. 91

4-3.2. نتایج.. 91

4-3.3. جدول توزیع فراوانی… 91

4-3.4. روش حل فرضیه اول.. 92

4-3.5. الویت بندی عوامل سازمانی بر مبنای روش تاپسیس…. 94

4-3.6. فرضیه دوم. 95

4-3.7. نتایج.. 95

4-3.8. جدول توزیع فراوانی… 95

4-3.9. روش حل فرضیه دوم. 97

4-3.10. الویت بندی عوامل فرآیندی بر مبنای روش تاپسیس…. 98

4-3.11. فرضیه سوم. 99

4-3.12. نتایج.. 99

4-3.13. جدول توزیع فراوانی… 100

4-3.14. روش حل فرضیه سوم. 101

4-3.15. الویت بندی عوامل فنی بر مبنای روش تاپسیس…. 102

فصل پنجم نتایج و پیشنهادات…. 104

5-1. مقدمه. 105

5-2. مرور مختصر بر مساله و هدف تحقیق… 105

5-3. نتایج و یافته ها 107

5-4. پیشنهادات…. 108

… 108

5-4.1. پیشنهادات تحقیقات آینده. 109

5-5. نتیجه گیری… 110

پیوست 1- پرسش نامه. 111

پیوست 2- نمودار فراوانی… 116

پیوست 3 – محاسبات فرضیه اول.. 123

پیوست 4 – محاسبات فرضیه دوم. 128

پیوست 5 – محاسبات فرضیه سوم. 132

فهرست منابع و مآخذ.. 137

 

فهرست جداول و اشکال

شکل 2-1: زنجیره ارزش هوش تجاری… 29

شکل 2-2: سیستم های مرتبط با هوش تجاری… 31

شکل 2-3: ابزارهای هوش تجاری برای مدیریت…. 34

شکل 2-4: کاربران هوش تجاری… 36

شکل 2-6: ساختار رابط کاربری داشبورد. 44

جدول 2-1: عوامل حیاتی موفقیت از دیدگاه نویسندگان مختلف….. 58

جدول 2-2: عوامل حیاتی موفقیت از دیدگاه نویسندگان مختلف 2.. 59

2-……….. جدول 2-3 : عوامل حیاتی موفقیت از دیدگاه نویسندگان مختلف 3.. 60

جدول 2-4 : دسته بندی عوامل حیاتی موفقیت…. 61

جدول 2-5 : عوامل حیاتی موفقیت و تعداد نقل قول ها 63

شکل 3-1 : مدل پیشنهادی تحقیق… 78

جدول 3-1 : شاخص ها- عوامل سازمانی… 80

جدول 3-2 : شاخص ها – عوامل فرایندی… 81

جدول 3-3 : شاخص ها – عوامل فنی… 82

جدول 4-1 : آلفای کرنباخ… 89

جدول 2-4 : میزان تحصیلات…. 90

نمودار 1-4 : میزان تحصیلات…. 90

جدول 3-4 : سابقه آشنایی با هوش تجاری… 90

نمودار 2-4 : سابقه آشنایی با هوش تجاری… 90

جدول 4-4 : زمینه فعالیت…. 90

نمودار 3-4 : زمینه فعالیت…. 90

جدول 4-5 : جدول توزیع فراوانی… 92

4-……….. جدول 4-8 : فاصله بر اساس نرم اقلیدسی… 94

جدول 4-9 : الویت بندی عوامل سازمانی… 95

جدول 4-13 : اندازه فاصله نرم اقلیدسی… 98

جدول 4-14 : الویت بندی عوامل فرآیندی… 99

جدول 4-15 : جدول توزیع فراوانی… 101

جدول 4-18 : اندازه فاصله نرم اقلیدسی… 102

جدول 4-19 : الویت بندی عوامل فنی… 103

1-1. مقدمه

آنتونی پادالینو در پایان نامه خود [1] هوش تجاری را این گونه تعرف می نماید: هوش تجاری واژه ای است که دارای تعاریف متعدد می باشد اما به طور عام می توان گفت هوش تجاری فرایند تبدیل داده ها به اطلاعات مفید و مورد استفاده سازمان است، به گونه ای که این اطلاعات بتواند در پشتیبانی از تصمیم سازی در سازمان مورد استفاده قرار گیرد. همچنین هوش تجاری عمدتا می تواند به عنوانمعماری سازمانیبرای برنامه های کاربردی پشتیبان تصمیم و عملیاتی تعریف شود. سیستم های هوش تجاری به عنوان بسته های نرم افزاری استاندارد از طریق شرکت های مختلف ارائه می شوند مانند Cognos, SAS, Microsoft, Oracle که به مشتریان خود این امکان را می دهند تا این بسته ها را مطابق با نیازمندی های خود سازگار سازند [2].

هوش تجاری شامل مجموعه ای از برنامه های کاربردی و تحلیلی است که به استناد پایگاه های داده عملیاتی و تحلیلی به اخذ تصمیم بهینه برای فعالیت های مدیریتی می پردازد. به عبارت دیگر هوش تجاری به فرایند تبدیل داده های خام به اطلاعات تجاری و مدیریتی اطلاق می گردد که به تصمیم سازان سازمان کمک می کند تا تصمیمات خود را بهتر و سریع تر گرفته و بر اساس اطلاعات صحیح، عمل نمایند. داده ها با ورود به سیستم هوش تجاری مورد پردازش قرار گرفته و تبدیل به دانش می شوند، سپس دانش بدست آمده مورد تحلیل قرار گرفته و از نتایج تحلیلی آن، مدیران در تصمیم گیری خود بهره مند شده و اقداماتی را جهت بهبود عملکرد سازمان انجام می دهند.

هوشمندی سازمانی را می توان استفاده موثر، به جا و سریع از داده ها، اطلاعات، دانش و خرد افراد داخل و خارج از سازمان در تصمیم گیری های سطوح مختلف سازمان دانست. امروزه از هوشمندی سازمانی به عنوان یکی از اصلی ترین مزیت های رقابتی سازمان نام برده می شود.

دو عامل مهم که انگیزه به کارگیری یک فناوری جدید در سازمان را ایجاد می کنند عبارت اند از:

1. برطرف سازی برخی از مشکلات که با راه حل های پیشین قابل ردیابی و حل نیستند.

1. ایجاد فرصت های جدید تجاری برای سازمان

هوش تجاری متشکل از 3 فرایند کلی می باشد[3]:

1. جمع آوری اطلاعات

1. پردازش اطلاعات

1. توزیع اطلاعات تحلیل شده به کاربران هوش تجاری

ابزار هوش تجاری به طور عمده به عنوان ابزار جدید واسطه ای بین کارهای اجرایی و کارهای پشتیبان تصمیم گیری پذیرفته شده است. قابلیت هوش تجاری شامل تایید تصمیم گیری، فرایند تحلیل بلادرنگ، تحلیل آماری، پیش بینی و داده کاوی است. اجزای اصلی تشکیل دهنده هوش تجاری شامل موارد زیر است[4] :

1. انباره داده: مخزن یا انبار داده جزء مهمی از هوش تجاری است که بر پایه موضوع خاصی شکل می گیرد. انبار داده، انتشار فیزیکی داده را با کنترل ثبت، ایجاد، پاک کردن و وظایف جستجو امکان پذیر می نماید.

1. منابع داده: منابع داده می تواند پایگاه داده (سبد اطلاعاتی)، داده گذشته (به طور مثال اطلاعات خارجی،از اینترنت و…) یا اطلاعات از محیط انبار داده کنونی باشد.

1. مرکز عرضه داده

1. ابزار سوال و گزارش

چالش اصلی که سیستم های مدیریت دانش در مواجه با آن باعث ایجاد رویکرد جدیدی به نام هوش تجاری گشت، توسعه سریع فناوری اطلاعات و حجم گسترده دانش در سازمان ها بود که مدیران سازمان را در بازیابی و به کارگیری دانش و اطلاعات با مشکل مواجه ساخته بود [5]. ویژگی اصلی که سیستم های هوش تجاری را از سایر سیستم های پشتیبان تصمیم متمایز می سازد ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی تحلیلی هوشمند می باشد که دانش و اطلاعات در آن به صورت موضوعی و با استفاده از متدولوژی های خاص طبقه بندی شده است تا کاربران بتوانند در کوتاه ترین زمان به درست ترین اطلاعات دسترسی داشته باشند. سیستم های هوش تجاری اطلاعات را به صورت خام در اختیار نمی گذارند بلکه آن را تحلیل نموده و در قالب بسته های تصمیم یا گزارش های تحلیلی هوشمند در اختیار مدیران می گذارند [1].

حجیم بودن داده ها، پیچیدگی در تحلیل ها و ناتوانی در ردگیری نتایج و پیامدهای تصمیمات اتخاذ شده سازمان هایی که از هوش تجاری استفاده نمی کنند را با مشکل مواجه می سازد و در اغلب موارد پیروزی و یا شکست این گونه از پروژه ها را نمی توان به شخص یا دلیل مشخصی نسبت داد [6]. بنابراین در مواردی که پیاده سازی موفقیت آمیز نباشد سوالی که مطرح می شود این است که عوامل حیاتی موفقیت و یا شکست در پیاده سازی این سیستم ها کدام اند.

هوش تجاری امکانی را به سازمان به عنوان یک سیستم می دهد تا بتواند تشخیص دهد که چه اتفاقی افتاده و چه چیزی در حال رخ دادن است. هوش تجاری از تکنیک ها و برنامه های کاربردی از قبیل پردازش تراکنش برخط، پردازش تحلیلی برخط، پایگاه داده تحلیلی و داده کاوی بهره می گیرد و هدف آن تحلیل و ارتقای کیفیت عملیات است [3]. در خصوص هوش تجاری دو رویکرد عمده را می توان مطرح کرد:

1. رویکرد مدیریتی: این رویکرد هوش تجاری را به عنوان فرایندی در نظر می گیرد که در آن داده های جمع آوری شده از منابع داخلی و خارجی به منظور تولید اطلاعات مرتبط با فرایند تصمیم گیری یکپارچه و ادغام می گردد. نقش هوش تجاری در این رویکرد ایجاد سیستمی است که در آن داده ها از منابع مختلف گردآوری، یکپارچه و ادغام می شود و پس از تجزیه و تحلیل به شکل گزارش ها و یا یک داشبورد اطلاعاتی در اختیار مدیر قرار می گیرد.

1. رویکرد فنی: رویکرد فنی هوش تجاری را به عنوان مجموعه ای از ابزارها و نرم افزارهایی توصیف می کنند که از فرایند مربوط به رویکرد مدیریتی مطرح شده، پشتیبانی کند. در این رویکرد، تاکید بر فرایند نیست بلکه تاکید بر فناوری هایی است که ذخیره و تجزیه و تحلیل اطلاعات را امکان پذیر می سازد [3].

بسیاری از سازمان ها که امروزه سیستم های سازمانی مانند سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان را پیاده سازی نموده اند، هنوز از کمبود هوش تجاری در فرآیندهای تصمیم گیری خود رنج می برند. مدل ها و روش های ارزیابی و سنجش هوش تجاری در سیستم های سازمانی می تواند در تشخیص سطح هوش سیستم ها و ایجاد فضای مناسب پشتیبانی تصمیم گیری مفید باشند. در واقع، ارتباط اصلی هوش تجاری با سیستم های سازمانی در این نکته نهفته است که هدف ثانویه این سیستم ها ایجاد فضای پشتیبانی تصمیم گیری برای مدیریت بوده و هوش تجاری می تواند در بطن این سیستم ها قرا گرفته و این هدف را برآورد [4].

هفت مسأله عمده که توسط راهکار هوش تجاری هدف قرار گرفته اند:

1. سازمان نیازهای اطلاعاتی ضروری و حساس خود را تشخیص نمی دهد یا نمی شناسد.

1. سیگنال های ضعیف از فضا و محیط کسب و کار دریافت نمی شود یا قابل تشخیص نیستند.

1. اطلاعات و داده هایی که از برخی منبابع بیرونی می رسند بهینه جمع آوری نشده اند.

1. اطلاعات و دانش پرسنل سازمان به صورت بهینه مورد استفاده قرار می گیرد.

1. حجم اطلاعاتی که باید ذخیره، دسته بندی، پردازش و تحلیل شوند بسیار زیاد است.

1. ابزارها سیستم های اطلاعاتی و محاسباتی ناکارآمد به نظر می رسند.

1. از اطلاعات و داده های موجود در سازمان درست استفاده نمی شود.

2-2-انواع مختلف برهم کنش پروتون با ماده 24

2-2-1-تئوری توقف پروتون.. 25

2-2-2- تئوری پراکندگی پروتون.. 31

2-2-3-برهم کنش های هسته ای پروتون.. 37

2-2-4-توزیع دوز عمقی پروتون و پیک براگ… 41

2-3-مشخصات فیزیکی دوز پروتون جهت طراحی درمان. 43

2-4-تحویل پرتو با استفاده از سیستم پراکندگی کنش پذیر 44

2-4-1-روش های مدولاسیون برد پروتون.. 45

2-4-2-روش های پراکندگی پروتون.. 52

2-5-تحویل پرتو با استفاده از سیستم اسکن مغناطیسی.. 56

2-6-کمیت های فیزیکی پایه در پروتون تراپی.. 59

2-6-1-سینماتیک پروتون.. 59

2-6-2-ارتباط بین آهنگ دوز و جریان پرتو پروتون.. 60

2-7-اثرات زیستی پروتون . 62

فصل سوم مشخصات فیزیکی شتاب دهنده های پروتونی

3-1-مقدمه 65

3-2-سیکلوترون. 66

3-2-1-سیستم بسامد تابشی (RF) 67

3-2-2-میدان مغناطیسی.. 68

3-2-3-چشمۀ پروتونی.. 69

3-2-4-معرفی پارامترهای مرتبط با فرآیند درمان در پروتون تراپی برای یک سیکلوترون.. 70

3-2-5-معرفی پارامترهای توصیف کنندۀ مشخصات تعدادی از شتاب دهنده های سیکلوترونی.. 71

3-3-سینکروترون. 72

3-4-شتاب دهنده های خطی برپایۀ پروتون تراپی.. 74

3-5-سیکلوترون لابراتوار هاروارد (HCL) 74

3-5-1-مشخصات فنی سیکلوترون HCL. 75

3-5-2-سیستم شکل دهندۀ پرتو پروتونی برای HCL جهت درمان تومورهای چشمی.. 76

فصل چهارم شبیه سازی نازل و محاسبات دوزیمتری در پروتون تراپی تومورهای چشمی

4-1-مقدمه 78

4-2-استفاده از روش اسکن پرتو پروتون جهت تحویل دوز به تومور چشمی.. 78

4-2-1-بررسی اثر تعریف بافت تومور روی تخلیۀ دوز و پیک براگ… 81

4-2-2-نحوۀ محاسبۀ ضرایب وزنی بهینه، جهت ساختن SOBP در شبیه سازی درمان.. 83

4-2-2-1-محاسبۀ SOBP برای پروتون های تحویلی در روش اسکن پرتو. 85

4-3-شبیه سازی نازل HCL. 87

4-3-1-انرژی اولیۀ پرتو پروتون.. 89

4-3-2-کاهندۀ انرژی (انتقال دهندۀ برد) در نازل.. 91

4-3-3-صفحات آلومینیومی در نازل.. 92

4-3-4-طیف پرتو خروجی از نازل.. 94

4-3-5-محاسبات دوزیمتری در فانتوم چشم به کمک طیف خروجی از نازل.. 95

4-3-6-بررسی آهنگ دوز تحویلی به تومور چشم براساس جریان خروجی از شتاب دهنده 98

4-4-استفاده از روش انتقال دهندۀ بردجهت تحویل دوز به تومور چشمی.. 99

4-4-1-بررسی اثر تعریف بافت تومور روی تخلیۀ دوز و پیک براگ… 102

4-4-2-محاسبۀ SOBP برای پروتون های تحویلی در روش انتقال دهندۀ برد. 104

4-4-3-تعیین پارامترهای درمانی برای SOBP. 107

4-5-بررسی میزان نوترون های ثانویۀ تولید شده در نازل HCL. 108

4-6-نتیجه گیری.. 109

4-7-پیشنهادات.. 112

فهرست مراجع ……………………………………………………………………………………………………………………………………311

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

فهرستی از مراکز پروتون تراپی [33] 23

برد پروتون متناظر با انرژی جنبشی ذرۀ فرودی [39] 29

درصد ذرات ثانویۀ تولید شده طی برخوردهای ناکشسان پروتون های 150MeV با هستۀ اتم اکسیژن [48] 38

جدول 3-1. بخشی از پارامترهای اصلی و توصیف کنندۀ مشخصات فیزیکی شتاب دهنده برای تعدادی از سیکلوترون ها در IBA، ACCEL و JINR LNP [105]……………………………………………………………………………………………………………………………………..74

جدول 4-1.عناصر سازندۀ ترکیبات به کار گرفته شده در فانتوم چشم در روش اسکن مغناطیسی پرتو [119]…………… 82

جدول 4-2.ضرایب وزنی بهینه کنندۀ پرتوهای تابیده شده به فانتوم چشم و آب جهت ساختن SOBP در روش اسکن پرتو ……………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………89

جدول 4-3.مشخصات کلی نازل شبیه سازی شده براساس نازل HCL……………………………………………………………………………….93

جدول 4-4.انرژی متوسط پرتو پروتون روی سطح خروجی لگزان به عنوان مادۀ کاهندۀ انرژی………………………………………..96

جدول 4-5.انرژی متوسط طیف نهایی پرتو پروتون پس از خروج از نازل………………………………………………………………………….99

جدول 4-6.ضرایب وزنی جهت بهینه سازی پیک های براگ اولیه متناظر با ضخامت های مختلف استوانۀ لگزان…………….102

ساختارهای داخلی چشم و ابعاد آن ها [104] 100

ترکیبات اصلی ساختارهای داخلی چشم، نسبت جرم اتمی و چگالی آن ها [104] 100

جدول 4-9.انرژی متوسط پروتون خروجی از انتقال دهندۀ برد متناظر با ضخامت های مختلف ستون آب…………………….106

ضرایب وزنی بهینه کنندۀ پیک های اولیه جهت ساختن SOBP یکنواخت… 105

تعیین پارامترهای درمانی برای SOBP ایجاد شده در روش اسکن پرتو. 107

تعیین پارامترهای درمانی برای SOBP ایجاد شده در روش انتقال دهندۀ برد. 107

فهرست شکل ها

عنوان صفحه

پرتودرمانی با شدت مدوله شده با استفاده از فوتون (IMRT) 9

مقایسۀ توزیع دوز بین روش درمانی IMRT در سمت چپ وIMPT در سمت راست… 10

افزایش دوز دریافتی توسط بافت سالم در ناحیۀ ابتدایی و انتهایی در فوتون تراپی در مقایسه با پروتون تراپی…. 10

نمودار توزیع دوز عمقی نسبی ذرات مختلف در فانتوم آب [4] 12

نمای کلی از یک سیستم پروتون تراپی برای تومورهای چشمی [13] 18

شکل 2-1.نمودار تغییرات توان توقف برحسب انرژی پروتون و الکترون فرودی برای مواد مختلف [38]…………………………27

شکل 2-2.نمودار تغییرات برد پروتون برحسب انرژی در مواد مختلف [39]…………………………………………………………………….28

شکل 2-3.نمودار دوز عمقی برای پرتو پروتون و پیک براگ و نمایش برد و پهن شدگی انرژی [4]………………………………..29

شکل 2-4.نمایش پاشیدگی برد براساس [38]………………………………………………………………………………………………………..30

شکل 2-5.پاشیدگی برد پروتون برحسب انرژی پرتو فرودی در مواد مختلف [40]…………………………………………………………30

نمای کلی از پراکندگی رادرفورد. 31

نمایش زاویۀ پراکندگی و میزان انرژی از دست رفته برای پروتون های MeV160 در مواد مختلف [39] 32

پراکندگی کولنی چندگانه برای پروتون ناشی از یک ورقۀ نازک… 33

بررسی دقت فرمول هایلند در مقایسه با اندازه گیری های تجربی برای زاویۀ پراکندگی پروتون [45] 34

نمودار شار پروتون برحسب انرژی جهت بررسی ضخامت های مختلف لگزان از 5 تا 9 سانتیمتر که به وسیلۀ کد MCNPX محاسبه شده است. 36

نمایی از یک سیستم شکل دهندۀ پرتو پروتون با استفاده از کاهش دهنده های دوتایی؛ در این سیستم S1 پراکنندۀ اول، RM مدولاتور برد، SS پراکنندۀ دوم، AP، موازی مخصوص بیمار و RC متعادل کنندۀ برد جهت هماهنگی برد پروتون با مرزهای انتهایی تومور با بافت سالم است. 36

نمایش سهم پروتون های اصلی و ثانویه در توزیع دوز کل در پیک براگ… 39

سطح مقطع برهم کنش ناکشسان برحسب برد پروتون فرودی [40] 39

احتمال رخ دادن برهم کنش ناکشسان برحسب برد پروتون فرودی با انرژی اولیۀ MeV 209 [40] 40

نمودار توزیع دوز برحسب عمق و پیک براگ و نمایش انباشت هسته ای [4] 40

نمایش سهم هر کدام از پدیده های فیزیکی در شکل گیری پیک براگ [4] 41

مجموعه ای از پیک براگ های اندازه گیری شده برای پروتون هایی با انرژی MeV 69 تا MeV 231. 42

شکل پیک براگ در صورت حضور (منحنی مشکی) و عدم حضور (نقطه چین) برهم کنش های هسته ای [51] 42

نمایش پارامترهای فیزیکی توصیف کنندۀ توزیع دوز SOBP [4] 44

نمایش توزیع دوز عرضی و پارامترهای فیزیکی توصیف کنندۀ آن [4] 44

SOBP با پهناهای مختلف وابسته به تعداد پیک براگ های به کار گرفته شده [4] 46

نمایش کلی از برهم نهی پیک براگ های بهینه شده با فاکتورهای وزنی و تشکیل SOBP. 46

نمونه هایی از انتقال دهنده های برد که جهت مدولاسیون در مسیر پرتو پروتون قرار داده می شوند. 48

نمونه ای از چرخ مدولاتور برد. 49

نمودار شار نوترون برحسب فاصلۀ عرضی از ایزوسنتر [57] 49

مقایسۀ شار نوترون تولید شده در صورت حضور و عدم حضور چرخ مدولاسیون برد [57] 50

نمایی از یک فیلتر شیاردار در جهت های مختصاتی مختلف در دستگاه دکارتی[69] 51

نمایش یک فیلتر مدوله کنندۀ برد زمانی که محور آن به اندازۀ θ درجه چرخش داشته باشد. 51

نمایی از یک سیستم پراکندگی ساده با یک پراکنندۀ مسطح.. 53

نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با استفاده از پراکنندۀ منحنی شکل.. 53

نمایی از یک پراکنندۀ منحنی شکل که ترکیبی از سرب و لگزان در کنار یک دیگر است. 54

نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با استفاده از پراکنندۀ دوحلقه ای.. 55

نمایش توزیع دوز ایجاد شده توسط هر بخش از پراکنندۀ دو حلقه ای و برهم نهی آن ها [81] 55

نمایی از سیستم پراکندگی دوگانه با استفاده از حلقه های مسدودکننده 56

توزیع دوز ایجاد شده توسط حلقه های مسدودکننده در سیستم پراکندگی دوگانه [82] 56

نمای کلی از سیستم شکل دهندۀ پرتو که در اصلاح رابطۀ آهنگ دوز ( معادلۀ (‏2‑34) ) به کار گرفته شده است. 61

به زمان حضور عمیق ترین پیک در مدولاسیون برد [4] 62

شکل 3-1. میانگین میدان مغناطیسی به صورت تابعی از شعاع مدار پروتون در سیکلوترون IBA (بالا) [103] و سیکلوترون PSI (پایین) [102] ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..69

شکل 3-2.شکل شماتیک از چشمۀ یونی مورد استفاده در یک سیکلوترون [4]………………………………………………………………70

بازده سیستم انتخاب انرژی مربوط به سیکلوترون IBA برحسب برد پروتون های ورودی به نازل [104] 71

نمای کلی از یک چرخه در سینکروترون که شامل تزریق پروتون های MeV 2 یا MeV 7، شتاب پروتون ها تا انرژی دلخواه در زمانی کمتر از 5/0 ثانیه، خروج آهستۀ پروتون های شتاب داده شده به خط پرتو در زمانی بین 5-5/0 ثانیه و در آخر کاهش سرعت و تخلیۀ پروتون های استفاده نشدۀ باقی مانده [4] 73

شکل 3-5.نمای کلی از نازل HCL که برای درمان تومورهای چشمی به کار گرفته شده است و به ترتیب شامل چرخ مدولاتور برد (K)، موازی ساز اول (F)، انتقال دهندۀ برد با ضخامت متغیر (L)، کاهندۀ انرژی با ضخامت ثابت (G)، موازی ساز دوم (H)، آشکارساز نظارت (B)، صفحات آشکارساز یونی (J)، محفظۀ خالی ©، موازی ساز مخروطی شکل (D) و موازی ساز مخصوص بیمار (E) می باشد [114]……………………………………………………………………………………………………………………………………….78

نمای کلی از فانتوم شبیه سازی شده و مورد استفاده در محاسبات دوزیمتری در روش اسکن مغناطیسی پرتو. 79

شکل 4-2. نمونه ای از پیک های براگ تشکیل شده در فانتوم چشم با ترکیبات واقعی تومور در روش اسکن پرتو………….80

شکل 4-3.توزیع دوز نسبی برحسب عمق برای پروتون MeV 32 و MeV 24 و مقایسۀ آن ها در دو فانتوم چشم با ترکیبات واقعی تومور (نقطه چین) و آب (منحنی مشکی)………………………………………………………………………………………………………81

شکل 4-4. منحنی ایزودوز نسبی مربوط به تابش پرتو پروتون با انرژی MeV 32 در فانتوم آب ( منحنی قرمز رنگ) و محیط چشمی (منحنی نقطه چین)…………………………………………………………………………………………………………………………………………82

نمایی از یک ماتریس به عنوان ماتریس توصیف کنندۀ پیک های براگ مشارکت کننده در تولید SOBP تعداد ستون ها بیانگر تعداد پیک ها و تعداد سطرها بیانگر تعداد وکسل ها است.. 83

تعیین درایۀ مربوط به بیشینه مقدار دوز برای هر پیک براگ ………………………………………………………………………….84

شکل 4-7. معادلۀ ماتریسی جهت محاسبۀ ضرایب وزنی در این شکل، ماتریس ها از چپ به راست به ترتیب برابر با ماتریس مربوط به پیک های براگ، ماتریس ضرایب وزنی و ماتریس مربوط به بخش مسطح SOBP می باشند. ماتریسی که دور آن خط کشیده شده، ماتریس مجهول مربوط به ضرایب وزنی است…………………………………………………………………………………………..84

شکل 4-8. SOBP حاصل از برهم نهی پیک های براگ بهینه شده داخل تومور در هر دو فانتوم منحنی مشکی مربوط به آب و منحنی نقطه چین مربوط به محیط چشمی است………………………………………………………………………………………………………….86

شکل 4-9. بررسی میزان یکنواختی توزیع دوز SOBP به دست آمده با ضرایب وزنی بهینه شده به کمک فانتوم آب در محیط چشمی با ترکیبات واقعی تومور (منحنی نقطه چین)………………………………………………………………………………………………….87

شکل 4-10.نمای کلی از نازل شبیه سازی شده با کد MCNPX به عنوان سیستم کنش پذیر جهت تحویل پرتو پروتون به تومور……………………………………………………………………………………………………….. . … … 88

شکل 4-11. توزیع دوز برحسب عمق برای پرتو پروتون تک انرژی MeV 159 در فانتوم سادۀ آب که بردی در حدود cm18 دارد………………………………………………………………………………………………… ………. … …… .90

شکل 4-12.توزیع دوز عرضی گاوسی شکل برای پرتو پروتون تک انرژی MeV 159 در فانتوم سادۀ آب…………………….90

شکل 4-13. منحنی ایزودوز برای پرتو پروتون تک انرژی MeV 159 در فانتوم سادۀ آب. همان طور که از شکل نیز مشخص است، جهت تابش پرتو موازی محور Y می باشد……………………………………………………………………………………………. ..90

شکل 4-14. شار پروتون برحسب انرژی روی سطح خروجی لگزان که از سمت راست به چپ به ترتیب متناظر با ضخامت های 3/9، 55/9 و 8/9 سانتیمتر برای استوانۀ لگزان می باشد……………………………………………………………………………………… …91

شکل 4-15.توزیع زاویه ای و میزان واگرایی پرتو پروتون بعد از عبور از لگزان روی سطح خروجی لگزان………………………92

شکل 4-16. مقایسۀ منحنی ایزودوز برای سطوح 56% و 89% در فانتوم آب در صورت حضور (منحنی قرمز) و عدم حضور (منحنی مشکی) صفحات آلومینیومی…………………………………………………………………………………………………………………………………….93

شکل 4-17. مقایسۀ توزیع دوز عرضی در بخش ورودی فانتوم آب در صورت حضور (منحنی قرمز) و عدم حضور (منحنی مشکی) صفحات آلومینیومی……………………………………………………………………………………………………………… …………… .93

شکل 4-18. شار پروتون برحسب انرژی روی سطح خروجی نازل، نمودارها از راست به چپ متناظر با استوانۀ لگزان به ضخامت های 3/9، 55/9 و 8/9 سانتیمتر می باشند………………………………………………………………………………………………………………..94

شکل 4-19. توزیع زاوبه ای و میزان واگرایی طیف پروتون روی سطح خروجی نازل و قبل از ورود به فانتوم متناظر با لگزان به ضخامت 55/9 سانتیمتر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..95

شکل 4-20.نمایی از فانتوم مورد استفاده جهت انجام محاسبات دوزیمتری برای طیف خروجی از نازل……………………..96

شکل 4-21. توزیع دوز عمقی و پیک های براگ اولیه در فانتوم چشم محتوای آب ناشی از طیف های خروجی از نازل، از راست به چپ به ترتیب متناظر با ضخامت های 3/9، 55/9 و 8/9 سانتیمتر…………………………………………………………………………96

شکل 4-22. توزیع دوز عمقی با درنظرگرفتن وزن مناسب برای هر کدام از طیف های خروجی از نازل و SOBP حاصل از برهم نهی پیک های براگ بهینه شده با ضرایب وزنی…………………………………………………………………………………………………………….97

شکل 4-23. توزیع دوز عرضی بهینه شده با ضرایب وزنی. نقطۀ cm 4/0- در محور افقی نمودار، نقطۀ شروع فانتوم شبیه سازی شده است؛ از این رو دوز عرضی اندازه گیری شده نامتقارن دیده می شود…………………………………………………………98

شکل 4-24.سطح مقطع طولی مدل واقعی چشم برای شبیه سازی درمان در روش انتقال دهندۀ برد…………………………..99

شکل 4-25. توزیع دوز برحسب عمق و پیک های براگ اولیه در مدل واقعی چشم در روش انتقال دهندۀ برد پیک ها از راست به چپ به ترتیب متناظر با ضخامت های 3 تا 75/3 سانتیمتر ستون آب می باشند…………………………………………………..102

2-4-2- برآورد بازگشتی 18

2-4-3- رفع ناسازگاری 19

2-5- رفع ناسازگاری با استفاده از برنامه­نویسی خطی.. 21

2-6- رفع ناسازگاری با استفاده از تئوری بازی.. 22

2-7- رفع ناسازگاری با استفاده از مدل گراف… 23

2-8- رفع ناسازگاری با استفاده از روند سلسله مراتبی تحلیلی و بهبود آن.. 25

31

3-1- مقدمه. 32

3-2- ویژگی­های سیستم­های تصمیم­همیار هوشمند.. 33

3-3- معرفی چند سیستم تصمیم­همیار هوشمند با ساختارهای متفاوت… 36

3-3-1- استفاده از الگوریتم­های تکاملی در ساختار IDSS 36

3-3-2- استفاده از عامل هوشمند در ساختار IDSS 38

3-3-3- استفاده از روش­های داده­کاوی و شبکه­های عصبی مصنوعی در ساختار IDSS 40

3-3-4- استفاده از یک روش تصمیم­گیری مبتنی برمنطق فازیدر ساختار IDSS 46

3-3-5- استفاده از استنتاج مبتنی بر مورد در ساختار IDSS 51

3-3-6- استفاده از مولفه­های مبتنی بر قانون در ساختار IDSS 55

فصل چهارم. بازی­های کامپیوتری استراتژیک بلادرنگ و سیستم­های هوشمند مرتبط با آنها 57

4-1- مقدمه. 58

4-2- ویژگی­های بازی­های استراتژیک بلادرنگ…. 59

4-3- مروری بر سیستم­های هوشمند مرتبط با بازی­های استراتژیک بلادرنگ…. 63

71

5-1- مقدمه. 72

5-2- معرفی سیستم پیشنهادی.. 73

5-3- مولفه­های اصلی سیستم پیشنهادی.. 74

5-4- روش رفع ناسازگاری بکار برده شده در سیستم پیشنهادی.. 77

80

89

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………92

 

 

 

فهرست جداول

جدول 6-1. مقادیر نهایی امتیازات بازیکنان 83

جدول 6-2. مقادیر نهایی منابع بازیکنان 83

جدول 6-3. مقادیر نهایی ویژگی­های اقتصادی بازیکنان 84

جدول 6-4. مقادیر نهایی ویژگی­های نظامی بازیکنان 84

جدول 6-5. مقادیر نهایی تجربه­های بازیکنان 84

جدول 6-6. مقادیر پنج معیار امتیاز نهایی، منابع جمع­آوری شده، ویژگی­های اقتصادی، امتیاز نظامی و تجربه­ی دو بازیکن 88

88

 

 

فهرست شکل ها

 

15

17

26

27

شکل2-5. (الف)روند سلسله مراتبی تحلیلی استاندارد. 28

شکل2-5. (ب) نسخه­ی تغییر داده شده­ی روند سلسله مراتبی تحلیلی 28

29

33

35

شکل 3-3. ساختاری برای یک سیستم تصمیم­همیار هوشمند . 37

42

و چگونگی ارتباط آنها 43

44

44

46

46

شکل 3-10. تابع عضویت غیرنزولی فازی متناظر با “ ”. 49

50

54

56

61

67

74

76

78

79

82