1-7- روش و متدولوژی تحقیق.. 9

1-8- جمع بندی.. 10

.. 11

2-1- مقدمه. 12

2-2- ارزیابی عملکرد. 12

2-2-1- تعاریف و مفاهیم ارزیابی عملکرد. 12

2-2-2- اهداف ارزیابی عملکرد. 14

2-2-3- مبانی نظری و پیشینه ارزیابی عملکرد. 14

2-2-4- ارزیابی عملکرد در زنجیره تامین.. 20

2-3- کارت امتیازی متوازن. 24

2-4- تحلیل مسیر. 29

2-4-1- مفاهیم و تعاریف تحلیل مسیر. 29

2-4-2- انواع روابط بین متغیرها در نمودار مسیر. 30

2-4-3- مروری بر ادبیات موضوعی تحلیل مسیر و ارزیابی عملکرد. 31

2-5- تئوری بازی­ها 33

2-5-1- فرضیات اساسی و مفاهیم پایه­ای.. 33

2-5-1-1- عناصر اصلی در هر بازی.. 33

2-5-1-2- تعاریف.. 34

2-5-1-3- فرضیات اصلی.. 35

2-5-1-3-1- عاقل بودن بازیکنان. 36

2-5-1-3-2- هوشمندی بازیکنان. 36

2-5-2- طبقه­بندی بازی­ها 37

2-5-2-1- طبقه بندی بر اساس تعداد بازیکنان. 37

2-5-2-2- طبقه بندی بر اساس ایستایی و پویایی.. 38

2-5-2-3- طبقه بندی بر اساس اطلاعات.. 38

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس برد کل بازی.. 39

2-5-2-5- طبقه بندی بر اساس همکاری و عدم همکاری.. 39

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس تعداد دفعات بازی.. 40

2-5-3- پیدا کردن جواب و حل بازی.. 40

2-5-3-1- تعادل استراتژی غالب.. 40

2-5-3-2- تعادل نش… 41

2-5-4- مروری بر ادبیات نظریه بازی­ها 41

2-6- تئوری بازی­های مشارکتی.. 47

2-6-1- ارزش شیپلی.. 48

2-6-2- کاربرد ارزش شیپلی در ارزیابی عملکرد. 49

2-7- تئوری بازی­های تکاملی.. 50

2-7-1- کاربرد تئوری بازی­های تکاملی در ارزیابی عملکرد. 55

2-8- جمع بندی.. 55

… 57

3-1- مقدمه. 58

3-2- متدولوژی.. 58

3-2-1- گام اول: شناسایی استراتژی­ها 61

3-2-2- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 63

3-2-3- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با استفاده از ارزش شیپلی.. 65

3-2-4- گام چهارم: تعیین مسیر استراتژیک بهینه. 67

3-3- جمع بندی.. 69

.. 71

4-1- مقدمه. 72

4-2- گام اول: شناسایی استراتژی­ها در زنجیره تامین مورد مطالعه. 73

4-3- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 75

4-4- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با استفاده از ارزش شیپلی.. 79

4-5- گام چهارم: تعیین بهترین مسیر استراتژیک با استفاده از تئوری بازی­های تکاملی.. 83

4-6- جمع بندی.. 89

.. 91

5-1- مقدمه. 92

5-2- جمع بندی تحقیق.. 92

5-3- دستاوردهای تحقیق.. 94

5-4-پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 95

.. 96

. 98

.. 104

.. 105

 

فهرست جدول­ها شماره صفحه

جدول 2-1- مدلهای ارزیابی عملکرد. 18

جدول 2-2- مقالات بررسی شده در ارزیابی عملکرد زنجیره تامین.. 21

جدول 2-3- دسته­بندی موضوعی مقالات.. 23

جدول 2-4- چارچوب کلی ارزیابی عملکرد زنجیره تامین صنایع غذایی مبتنی بر BSC، بیلگاردی و بوتانی(2010) 28

جدول 2-5- طرح مربع لاتین برای یک بازی چهار نفره تکاملی.. 51

جدول 3-1- طرح مربع لاتین برای یک بازی تکاملی با داده­های حاصل از ارزش شیپلی.. 68

جدول 4-1- استراتژی­های مورد بحث در مطالعه موردی.. 74

جدول 4-2- اطلاعات شاخص­های اندازه­گیری مربوط به هر استراتژی.. 76

جدول 4-3- نتایج آماری مدل تحلیل مسیر. 77

جدول 4-4- مسیرهای استراتژیک… 79

) محاسبه شده به وسیله AHP فازی.. 79

جدول 4-6- ارزش ائتلاف­های مسیرهای مدل. 80

جدول 4-7- طرح مربع لاتین نهایی با استفاده از مقادیر شیپلی بدست آمده 82

فهرست شکل ها شماره صفحه

شکل 2-1- فرآیند دوار ارزیابی عملکرد. 13

شکل 2-2- شمای کلی مدل BSC ارائه شده توسط نورتن و کاپلان. 24

شکل 3-1- الگوریتم کلی روش این مطالعه جهت ارزیابی عملکرد. 35

شکل 3-2- مدل اولیه تحلیل مسیر. 64

شکل 4-1- مدل نهایی حاصل از تحلیل مسیر. 78

 

فصل اول

کلیات موضوع

 

1-1-مقدمه

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید. نظام ارزشیابی مناسب می­تواند سازمان را از وضعیت جنبه­های مختلف کاری خود آگاه سازد و برنامه­ریزی­های آتی را برای مدیران سازمان آسان­تر و با نگرش بیشتر به وضعیت سازمان هدف ریزی نماید.

همواره در طراحی یک سیستم ارزیابی عملکرد[1] می بایست به این نکته توجه داشت که، سیستم ارزیابی عملکرد وقتی مناسب است که متوازن بوده و ابعاد مختلف را در فرآیند های سازمان پوشش دهد. از این رو سیستم ارزیابی عملکرد مناسب می بایست علاوه بر شاخص های مالی شاخص های غیر مالی را نیز در بر بگیرد. در این حالت است که دید مناسبی از عملکرد سازمان و در پی آن عملکرد زنجیره تامین به دست خواهد آمد.

ابزارهای مختلفی در ابعاد مختلف ارزیابی عملکرد در مطالعات گذشته به کار برده شده­است. اکثر ابزارها به مدیران سازمان­ها این امکان را می­دهند تا شاخص­های مناسب را جهت اندازه­گیری در پیکره سازمان خود جاری سازند. اما نگاه به آینده و برنامه­ریزی استراتژیک یکی از الزاماتیست که در پی یک سیستم ارزیابی عملکرد قرار دارد.

در این فصل به معرفی کلی موضوع و دلایل انتخاب آن می­پردازیم. پس از مشخص شدن اهمیت موضوع، روش و متدولوژی تحقیق و کاربران این پایان نامه بیان می­شود.

1-2- معرفی موضوع پایان نامه

این پایان نامه با عنوان “طراحی یک سیستم مدیریت عملکرد با استفاده از کارت امتیازدهی متوازن و تئوری بازی های تکاملی” به منظور تعیین بهترین ترکیب استراتژی یک سازمان در راستای بهبود عملکرد خود در زنجیره تامین[2] انتخاب شده است. این استراتژی ها و شاخص های اندازه گیری در قالب 4 جنبه کارت امتیازی متوازن (BSC)[3] یعنی مالی[4]، مشتریان[5]، فرآیند داخلی[6] و رشد و یادگیری[7] مورد بررسی قرار گرفته­اند. پس از بررسی زنجیره تامین مورد نظر و انتخاب بهترین گزینه­های استراتژیک در هر یک از 4 جنبه مذکور به تعیین نوع رابطه علی و معلولی[8] بین هر یک از استراتژی­های یک معیار BSC با استراتژی­های معیار بعدی پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از تئوری بازی های مشارکتی[9] و تئوری بازی های تکاملی[10] به بهترین ترکیب استراتژی دست خواهیم یافت. مطالعات میدانی مربوطه در این پایان نامه با استفاده از اطلاعات یک کارخانه بزرگ تولیدی صنایع غذایی انجام و این روش در آن کارخانه پیاده سازی شده است.

1-3- هدف از انتخاب موضوع

یکی از مباحثی که می­تواند نقش بسزایی در موفقیت یک سازمان داشته باشد درک درست از عملکرد و در پی آن برنامه­ریزی مناسب برای آینده آن سازمان می­باشد. ارزیابی و مدیریت عملکرد علاوه بر روشن ساختن وضعیت موجود یک سازمان می­تواند برنامه استراتژیک آن سازمان برای آینده سازمان را نیز مشخص نماید.

با توجه به پویایی زنجیره تامین و افزایش روزافزون رقبا، سازمان­ها بیش از پیش به دنبال یک سیستم ارزیابی عملکرد اثربخش می­باشند. برنامه استراتژیکی که تمام جوانب را در نظر گرفته و به صورت پویا تدوین شده باشد می­تواند راهگشای سازمان­ها در بهبود عملکرد هرچه بیشترشان در زنجیره تامین باشد.

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید.

تمامی نکات ذکر شده در فوق باعث انتخاب مبحث ارزیابی عملکرد با استفاده از کارت امتیازی متوازن گردید. همچنین به جهت پویایی اطلاعات و تضاد بین افراد در رابطه با تصمیم گیری در رابطه با اهداف سازمان و زنجیره تامین، تئوری بازی­ها جهت تحلیل مورد استفاده قرار گرفته است.

1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع

ارزیابی و مدیریت عملکرد یکی از مفاهیم شناخته شده در بین پژوهشگران و محققان می­باشد. کاربرد کارت امتیازی متوازن در بین ابزارهای گوناگون ارزیابی عملکرد نیز در بین مطالعات بسیار به چشم می­خورد. در این میان مطالعات چندانی در رابطه با استفاده از تئوری بازی­ها در مبحث ارزیابی عملکرد به چشم نمی­خورد. در این بخش کلیاتی از مطالعات انجام گرفته در رابطه با ارزیابی عملکرد و ابزارهای مختلف آن خدمتتان ارائه می­شود.

از ابتدایی ترین مطالعات صورت گرفته در حوزه ارزیابی عملکرد مدل سینک وتاتل[11] (1989) می باشد، که در این مدل عملکرد یک سازمان ناشی از روابط پیچیده بین هفت شاخص عملکردی اثربخشی، کارایی، کیفیت، بهره وری، کیفیت زندگی کاری، نوآوری و سودآوری است.

کیگان[12] در سال 1989 ماتریس ارزیابی عملکرد را معرفی نمود. نقطه قوت این مدل آن است که جنبه های مختلف عملکرد سازمان، شامل جنبه های مالی و غیر مالی و جنبه های داخلی و خارجی به صورت یکپارچه مورد توجه قرار می گیرد. اما این مدل به خوبی روابط بین جنبه های مختلف عملکرد سازمانی را نشان نمی دهد.

چارچوب «نتایج و تعیین کننده ها» در سال 1991 توسط فیتزگرالد و همکارانش[13] معرفی شد که مشکل ماتریس عملکرد را بر طرف می کند. این چارچوب بر این فرض استوار است که در هر سازمانی دو نوع شاخص عملکرد پایه وجود دارد. شاخص هایی که به نتایج مربوط می شوند و آنهایی که بر تعیین کننده های نتایج تمرکز دارند.

در سال 1991 مدل دیگری به نام مدل هرم عملکرد توسط لینچ کراس معرفی شد، که چگونگی ایجاد این رابطه را نشان می دهد. هدف هرم عملکرد ایجاد ارتباط بین استراتژی سازمان و عملیات آن است.

یکی از چارچوب های مطرح ارزیابی عملکرد، مدل تعالی سازمان (EFQM)[14] (1992) است که شامل عواملی است که به دو گروه اصلی «توانمندسازها» و «نتایج» تقسیم می شود.

نیلی و همکارانش[15] در سال 1995 مرور بسیار خوبی در زمینه ارزیابی عملکرد ارائه داده اند و تحقیقات بسیاری به آن ارجاع شده است؛ از جمله ملاحظات کلیدی مدنظر در این مطالعات به شرح زیر است:

• فاکتور های موثر در پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های ارزیابی عملکرد چیست؟

• فاکتورهای شکل دهنده ارزیابی سیستم های اندازه گیری عملکرد کدامند؟

• نحوه حمایت و پشتیبانی از سیستم های ارزیابی عملکرد در هر زمان به گونه ای که با محیط های پویا و استراتژی های متغیر مطابق باشد، چگونه است؟

یکی از مشهورترین و شناخته شده ترین مدل های سیستم اندازه گیری عملکرد، که در این پایان نامه نیز از آن استفاده شده است، مدل کارت امتیازدهی متوازن می باشد که در سال 1992 توسط کاپلان و نورتن[16] مطرح و سپس گسترش و بهبود یافت. این مدل پیشنهاد می کند که برای اندازه گیری عملکرد هر سازمانی از یک سری شاخص های متوازن در چهار بعد سازمان استفاده شود که عبارتند از مالی، مشتریان، فرآیند داخلی و رشد و یادگیری.

مدل SCOR[17] (2005) یک مدل مرجع فرآیندی است که توسط انجمن زنجیره تامین (SCC)[18] برای مدیریت و ارزیابی پیکره زنجیره تامین توسعه یافته است. این مدل برنامه های عملیاتی و شاخص های فراوانی را جهت برآوردن اهداف استراتژیک سازمان در اختیار مدیران قرار می دهد. پنج فرآیند اصلی این مدل عبارتند از: برنامه ریزی، منابع، تولید، تحویل و بازگشت.

علاوه بر مطالعات و مدل های نام برده شده، مدل های دیگری نیز مطرح شده اند، که ازجمله آنان می توان به مدل های فرآیند کسب و کار (1996)، مدوری و استیپل (2000)، تحلیل ذی نفعان 2001، مالکوم بالدریچ (1988)، اندازه گیری عملکرد یکپارچه (1997) و منشور عملکرد (2002) اشاره نمود. تمامی مدل های مذکور به بررسی و تبیین شاخص های عملکردی می پردازند و برای تحلیل شاخص ها می بایست از روش ها و تکنیک های تصمیم گیری بهره برد.

فرآیند تحلیل مسیر[19] که در این پایان نامه از آن بهره گرفته شده است یک روش تحلیل چند متغیره می­باشد که برای بررسی یک مجموعه از روابط که به صورت شکل مدل علیتی خطی نمایش داده می­شوند، استفاده می­گردد. از کاربردهای این مفهوم در رابطه با ارزیابی عملکرد و تعین روابط علی و معلولی میان معیارهای کارت امتیازدهی متوازن می­توان به مطالعلت آقایان کانجی و سا[20] اشاره نمود. کانجی و سا درسال 2002 تحلیل مسیر را برای تحلیل کارت امتیازی کسب و کار ارائه شده توسط کانجی مورد استفاده قرار دادند. به علت اینکه آنها از داده­های جزئی متقاطع استفاده کرده بودند، روش آنها قادر نیست تا روابط داخلی بین هر چارچوب موجود را تعیین کند. برنی و همکارانش[21]در سال 2009 روش چند متغیره تحلیل مسیر با داده­های طولی را برای تحلیل عوامل سازمانی مورد استفاده قرار داده­اند. آنها در این رویکرد پس از شناسایی مؤلفه­های مؤثر، ترسیمی از روابط علی و معلولی را مورد نظر قرار داده و سپس در قدم اول با بررسی همبستگی[22] میان عوامل، روابط را با فرض­های آماری تحت آزمون t دوطرفه مورد سنجش قرار داده و در نهایت به کمک رگرسیون مقادیر ارتباط را مورد نظر قرار داده­اند.

در سال 2013 جعفری و همکارانش[23] با استفاده از تحلیل مسیر و تئوری بازی­های مشارکتی به تعیین روابط علیتی شاخص­های توسعه­ای علم و فناوری در بخش خصوصی صنعتی پرداختند. در این مطالعه پس از تعیین شاخص­های مورد نظر در قالب کارت امتیازی متوازن و تعیین روابط علی میان آنها توسط فرآیند تحلیل مسیر بهترین ترکیب شاخص ها را با استفاده از ارزش شیپلی[24] که یک مفهوم مهم در تئوری بازی­های مشارکتی می­باشد، تعیین نمودند.

در سال 2011 دکتر نایینی و همکارانش[25] با تلفیق تئوری بازی­های تکاملی و کارت امتیازی متوازن یک روش جدید را در ارزیابی عملکرد معرفی نمودند. در این مقاله این روش در یک زنجیره تامین محیطی اجرا گردید.

1-5- جنبه­های نوآوری موضوع

• تلفیق ابزارهای مختلف در کنار کارت امتیازی متوازن جهت تعیین بهترین استراتژی­ها

این ابزارها شامل فرآیند تحلیل مسیر، تئوری بازی­های مشارکتی و تئوری بازی­های تکاملی می­باشند. هر یک از این ابزار­ها به نحوی ما را در رسیدن به ترکیب استراتژیک مناسب یاری می­نمایند. الگوریتم ارائه شده در این پژوهش برای اولین بار می­باشد که مورد استفاده قرار می­گیرد.

• مشخص نمودن مسیر­ها و ترکیب­های نا مناسب استراتژیک قبل از ورود به مراحل تصمیم­گیری با استفاده از فرآیند تحلیل مسیر

تعیین میزان همبستگی و نوع همبستگی میان شاخص­ها در ارزیابی عملکرد پیشینه زیادی دارد. اما استفاده از این موضوع به وسیله تحلیل مسیر و پیرو آن استفاده از تئوری باز­ها یک ابتکار جدید در این مطالعه به حساب می­آید. مسیرهایی که ارتباط معنا داری بین مؤلفه­های آن وجود ندارد، باعث طولانی تر شدن اجرای الگوریتم تئوری بازی­های تکاملی برای پیدا کردن جواب بهینه می­گردند. با استفاده از تحلیل مسیر این مسیر­ها پیدا شده و حذف می­شوند.

• استفاده از مقادیر ارزش شیپلی به عنوان ورودی در تئوری بازی­های تکاملی

در تنها مطالعه پیشین که از تئوری بازی­های تکاملی استفاده شده بود، مقادیر ورودی در طرح مربع لاتین داده هایی جمع آوری شده از سطح نخبگان بود، اما در این مطالعه از مقادیر شیپلی استفاده شده است. این امر دقت الگوریتم را در رسیدن به جواب بهینه بیشتر می­نماید.

• پیاده سازی روش ارائه شده در یک کارخانه تولیدی صنایع غذایی

کارها……………………………………………………….35

2-4-2- مسائل با تمرکز بر موعد تحویل یکسان برای کارها…………………………………………………39

2-4-2-1- موعد تحویل معلوم………………………………………………………………………………………39

2-4-2-2- موعد تحویل نامعلوم…………………………………………………………………………………….44

2-5 دسترسی محدود به ماشینها …………………………………………………………………………………………..45

2-6 جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………………….45

فصل 3- ارائهمدل ریاضی…………………………………………………………………………….58-46

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………….47

3-2-تعریف مسئله………………………………………………………………………………………………….47

3-3- فرضیات مسئله……………………………………………………………………………………………….48

3-4- مدل ریاضی پیشنهادی………………………………………………………………………………………49

3-4-1- پارامترهای ورودی…………………………………………………………………………………….49

3-4-2- نمادها، تعاریف، پارامترها و متغیر های تصمیم…………………………………………………….50

3-4-3- مدل ریاضی…………………………………………………………………………………………….51

3-5 –اعتبار سنجیمدل……………………………………………………………………………………………53

3-6 –تئوری پیچیدگی و پیچیدگی مساله مورد نظر……………………………………………………………56

3-6- جمعﺑندی……………………………………………………………………………………………………..58

فصل 4- الگوریتم پیشنهادی نتایج محاسباتی…………………………………………………..110-59

4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………60

4-2 الگوریتم ژنتیک ……………………………………………………………………………………………………………..62

4-2-1 شمای کلی الگوریتم ژنتیک………………………………………………………………………………………….64

4-3) اجزای الگوریتم ژنتیک…………………………………………………………………………………………………66

4-3-1) کروموزوم………………………………………………………………………………………………………….66

4-3-2) جمعیت………………………………………………………………………………………………………………66

4-3-3) مقدار برازندگی……………………………………………………………………………………………………67

6-3-4) کدگذاری……………………………………………………………………………………………………………67

4-3-5) انتخاب……………………………………………………………………………………………………………….68

4-3-6) عملگر تقاطعی……………………………………………………………………………………………………..76

4-3-7) جهش………………………………………………………………………………………………………………….82

4-3-8) جابه جایی…………………………………………………………………………………………………………….83

4-3-8) قاعده توقف………………………………………………………………………………………………………..83

4-3 الگوریتم حرکت جمعی پرندگان ……………………………………………………………………………………..84

4-4 حرکت دسته جمعی ذرات ………………………………………………………………………………………………86

4-5 مفاهیم پایه الگوریتم…………………………………………………………………………………………………………88

4-6 رابطه بروز رسانی سرعت…………………………………………………………………………………………………..88

4-7 رابطه بروز رسانی موقعیت………………………………………………………………………………………………….92

4-8 گامهای الگوریتم……………………………………………………………………………………………………………..93

4-9 شبه کد الگوریتم……………………………………………………………………………………………………………….93

4-10)طراحی الگوریتم پیشنهادی………………………………………………………………………………………………94

4-10) تنطیمات پارامترها و شرایط اجرای الگوریتم ها……………………………………………………………………99

4‐11) ساختار مسائل…………………………………………………………………………………………………………………99

4‐12)مسائل با ابعاد کوچک و متوسط…………………………………………………………………………………………100

4-13) نتایج آزمایشات……………………………………………………………………………………………………………..100

4-14 مسائل با ابعاد بزرگ…………………………………………………………………………………………………………107

4-15 جمع بندی………………………………………………………………………………………………………………………109

فصل5- نتیجه گیری و پیشنهادات آتی……………………………………………………………..113-110

5-1) نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..111

5-2) پیشنهادات آتی ………………………………………………………………………………………………………………..113

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………….115

 

 

فهرست جداول

جدول 1-1- تعدادی از معیارهای کارایی زمان بندی………………………………………………………………..4

جدول 3-1.موعد تحویل و وزنهای زود کرد و دیرکرد……………………………………………………………54

جدول 3-2 زمان پردازش کارها ………… ………………………………………………………………………………54

جدول3-3 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 1…………………………………………………………………..54

جدول3-4 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 2…………………………………………………………………..55

جدول3-4 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 3…………………………………………………………………..55

جدول 3-5- محاسبه تعداد متغیرها و محدودیت ها ………………………………………………………………53

جدول4-1: انتخاب کروموزوم ها با استفاده از مدل چرخ رولت………………………………………………..72

جدول4-2: مشکلات ممکن در مدل چرخ رولت…………………………………………………………………..74

جدول4-3 وزن زود کرد و وزن دیر کرد و موعد تحویل و زمان پردازش برای 5j2m………………100

جدول4-4 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 1…………………………………………………………………..101

جدول4-5 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 2……………………………………………………………………101

جدول4-6 نتایج مربوط به مسئله 5 کار و 2 ماشین به تفکیک روشها………………………………………101

جدول4-7 وزن زود کرد و وزن دیر کرد و موعد تحویل و زمان پردازش برای 5j3m……………….102

جدول 4-8 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 1………………………………………………………………….102

جدول 4-9 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 2………………………………………………………………….102

جدول 4-10 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 3………………………………………………………………..103

جدول 4-11 نتایج مربوط به مسئله 5 کار و 3 ماشین………………………………………………………………103

جدول4-12 وزن زود کرد و وزن دیر کرد و موعد تحویل و زمان پردازش برای 8j2m……………….103

جدول4-13 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 1…………………………………………………………………..104

جدول4-15 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 2…………………………………………………………………..105

جدول 4-16 نتایج مسئله 8 کار و 2 ماشین به تفکیک روشها……………………………………………………..105

جدول4-17 وزن زود کرد و وزن دیر کرد و موعد تحویل و زمان پردازش برای 8 کارو3 ماشین …..105

جدول4-18 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 1…………………………………………………………………..105

جدول4-19 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 2 ………………………………………………………………….105

جدول4-20 زمان آماده سازی کارها روی ماشین 3 ………………………………………………………………….105

جدول 4-21 نتایج مسئله 8 کار و 3 ماشین به تفکیک روشها……………………………………………………..106

جدول 4-22 نتایج مسئله 10 کار و 3 ماشین………………………………………………………………………107

جدول 4-23 نتایج مسئله 50 کار و 10 ماشین……………………………………………………………………..108

جدول 4-24 نتایج مسئله 50 کار و 20 ماشین……………………………………………………………………..108

جدول 4-25 نتایج مسئله 60 کار و 10 ماشین…………………………………………………………………….108

جدول 4-26 نتایج مسئله 50 کار و 20 ماشین……………………………………………………………………..109

فهرست اشکال:

شکل4-1: چرخ رولت………………………………………………………………………………………………………..70

شکل4-2: نمونه ای از انتخاب در چرخ رولت…………………………………………………………………………71

شکل4-3: نمونه ای از عملگر تقاطع تک نقطه ای……………………………………………………………………..77

شکل4-4: نمونه ای از عملگر تقاطع دو نقطه ای برای آرایه 0-1………………………………………………..79

شکل4-5: نمونه ای از عملگر تقاطع دو نقطه ای برای آرایه ترتیبی………………………………………………79

شکل4-6: نمونه ای از عملگر تقاطع یکنواخت………………………………………………………………………..81

شکل4-7 : ساختار کروموزوم……………………………………………………………………………………………….95

شکل 4-8 : نحوه عملکرد عملگر تقاطع…………………………………………………………………………………97

شکل 4-9: نحوه عملکرد عملگر جهش………………………………………………………………………………….98

-1-مقدمه:

در جهان رقابتی حاضر، توالی و زمانبندی موثر ضرورتی برای بقا در فضای بازار است. زمانبندی ابزاری است که استفاده از منابع در دسترس را بهینه می کند.زمان همواره یک محدودیت اساسی بوده، بنابراین زمانبندی فعالیتها به منظور حداقل کردن این منبع محدود یک الزام است. زمانبندی و توالی عملیات یکی از مهم ترین مسائل برنامه ریزی تولید بوده و کاربردهای زیادی در واحدهای تولیدی و غیرتولیدی دارد.

عمل زمانبندی در یک سازمان از مدل ها و روش های ریاضی و یا روش های ابتکاری برای تخصیص منابع محدود به کارهای در حال جریان استفاده می کند. اهمیت توالی ماشین های موازی، با هدف متمرکز بر دیرکرد از آن جهت مورد توجه است که در محیط کسب و کار حاضر، رقابت شرکت های تولیدی از طریق قابلیت آنها برای پاسخگویی سریع به تغییرات سریع در زمینه تجارتی و تولید محصولات با کیفیت بالاتر و هزینه های کمتر تعیین می شود. شرکت های تولیدی در تلاش هستند تا این قابلیت ها را از طریق اتوماسیون و مفاهیم خلاق مانند تولید به موقع[1](JIT)، پاسخگوی سریع[2](QR)، تکنولوژی گروهی[3](GT)و مدیریت کیفیت جامع[4](TQM)بدست آورند[3].

این مفاهیم ( برای مثال JIT و GT ) به بسیاری از شرکت ها در بدست آوردن سود اقتصادی کمک کرده است. در سیسستم های JIT کار نباید نه زودتر و نه دیرتر تکمیل شود، که به مسائل زمانبندی با هزینه های زودکرد و دیرکرد و تخصیص موعدهای تحویل منجر می شود. در یک بازار رقابتی دیرکرد کارها با توجه به موعد تحویل آنها یک مقیاس عملکرد بسیار مهم برای محیط های تولید متنوع است.

مسائل با تعیین موعد تحویل در 25 سال گذشته بعلت روشهای جدید مدیریت مانند مفاهیمJITمورد توجه بسیار قرار گرفته است.چنگ که کمک زیادی به مسائل زمانبندی و تخصیص موعد تحویل کرد بیان می کند که تکمیل یک کار زودتر از موعد تحویل به معنی تحمیل هزینه های نگهداری موجودی غیر ضروری است ، در حالیکه تکمیل یک کار دیرتر از موعد تحویل منجر به جریمه های قراردادی و از دست دادن اعتبار مشتری می شود[4].

بطور جالب توجه هدف مسئله حداقل دیرکرد و زودکرد[5](ET) کاملا با سیاست کنترل تولید JITمطابقت دارد.مسئله ماشین های موازی از دو دیدگاه تئوری و عملی دارای اهمیت می باشند. از دیدگاه تئوری به اینخاطر که تعمیمی از حالت تک ماشینه می باشد و از دیدگاه عملی به این جهت که در دنیای واقعی بسیارمعمول است مورد توجه قرار گرفته شده است.

مسئله به کارگیری ماشین های موازی[6] از آنجا مورد توجه است که اگر زمانبندی روی یک ماشین منجر به هزینه زیادی شود ممکن است در نظر گرفتن ماشینهای بیشتر سبب کاهش هزینه شود. ضمن این که مقدار دیرکرد یا زودکرد نیز می تواند با افزایش تعداد ماشین ها کاهش یابد. در این شرایط هزینه به کارگیری ماشین یا نگهداری ماشین اضافه می شود که با حل مسئله بهینه سازی می توان تعیین کرد چه ماشین هایی به کار گرفته شوند و کدام کارها با چه توالی روی این ماشین ها انجام شود.

در عمل، زمانبندی ها با استفاده از الگوریتم های زمانبندی یا قوانین بر پایه دانش ایجاد می شوند. الگوریتم های زمانبندی ، زمانبندی را توسعه می دهد که یک معیار اندازه گیری مانند حداقل کردن انحراف موعد تحویل، حداقل جریمه دیرکرد یا حداقل حداکثر دیرکرد را بهینه می کند.

در این فصل، ابتدا مروری بر انواع مسائل زمانبندی و تعریف بعضی مفاهیم اولیه زمانبندی پرداخته می شود، در ادامه به خصوصیات و مشخصات مسأله مورد بحث این تحقیق، پرداخته می شود. در پایان اهداف، ضرورت و متدولوژی تحقیق بیان شده است.

 

1-6- تعریف مسأله زمانبندی مربوط به تحقیق :

بیان مسأله:

زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط حالت عمومی مسائل کلاسیک زمانبندی ماشینهای موازیبه شمار می آید.در یک مسئله کلاسیک زمانبندی ماشینهای موازی،مجموعه ای از کارهای مستقل وجود دارد که هر کدام از آنها بر روی یکی از ماشینهای موازی یکسان موجود پردازش می شوند.در حالت کلی ماشینهای موازی به صورت نامرتبط در نظر گرفته می شوند به طوریکه زمان پردازش کار ها بر روی ماشین ها نه تنها به نوع کار بلکه به نوع ماشین نیز وابسته است.در این حالت پیکربندی ماشینها یکسان نیشت و رابطه مشخصی بین زمانهای پردازش کارها بر روی ماشینهای موازی مختلف وجود ندارد.

در این تحقیق مسئله زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط با در نظر گرفتن محدودیت های زمان نصب وابسته به توالی پردازش کاره و زمان دسترسی کارها با هدف کمینه سازی زمانهای زودکرد و دیرکرد وزنی کل بررسی می شود.یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح برای مسئله پیشنهاد می شود.همچنین یک روش فراابتکاری برای حل آن ارائه می گردد.

نظام تولید بهنگام[7] تفکر و نگرشی نوین در اداره سازمانهای صنعتی است که با اصل تکنیکها و روشهای برخاسته از آن، حذف کامل و جامع اتلاف و افزایش بهره وری در تمامی فعالیتها اعم از داخل و خارج سازمان تعقیب می گردد.

تعاریف بسیاری توسط کارشناسان برای تولید بهنگام ارائه شده است، در زیر به تعدادی از این تعاریف اشاره شده است.

JIT یعنی :

• پافشاری بر کیفیت برتر انجام امور خرید و تولید و … دقیقا در زمان مقرر

• بهنگام بودن نظام، مستلزم بهنگام بودن همه اجزای آن است

• در کل JIT یعنی فقط به هنگام ” نه دیرتر نه زودتر”

در JIT هدف تولید بهنگام است، یعنی اگر مشتری و تولید کننده زمان تحویل کالا را در یک زمان معین توافق کنند، تولید کننده باید تولیدات خود را طوری برنامه ریزی کند که کالا را در حد امکان در زمان مناسب تولید و در زمان مقرر تعیین شده به دست مشتری برساند. اگر این دیرتر از زمان تحویل آماده شود، تولید کننده متحمل جریمه ای به عنوان تأخیر تولید خواهد شد که این جریمه امکان دارد به صورتهای مختلف نمود پیدا کند. همچنین اگر تولید کننده، کالا را زودتر از زمان تحویل، تولید کند، این کالا را باید تا زمان تحویل در انبار نگهداری کند لذا در این صورت نیز متحمل هزینه خواهد شد.

 

1-7- مفروضات مسئله :

1-زمان نصب وابسته به توالی هنگام تعویض کارها بر روی ماشینها وجود دارد

2-هر کدام از کارها تنها بر روی زیر مجموعه ای از مجموعه ماشینها می تواند پردازش شوند

3-تمامی کارها در ابتدای افق زمانبندی در دسترس نمی باشد به عبارتی پردازش کار نمی تواند قبل از زمان دسترسی آغاز شود

4-تمامی ماشینها به طور مستمر دسترس هستند و امکان خرابی ماشینها وجود ندارد

5-هر ماشین در هر لحظه قادر به پردازش تنها یک کار می باشد

6-هر کار در طول زمان پردازش خود تنها بر روی یک ماشین پردازش می شود

7-زمانهای پردازش،نصب،موعد تحویل و ضرایب هزینه زود کرد و دیر کرد زمانی معین می باشد

8-بیکاری ماشینها مجاز است

1-8- ضرورت انجام تحقیق :

با توجه به اهمیت روزافزون مسائل ماشین های موازی در نظر گرفتن معیارهای مختلف مورد توجه محققان این علم می باشد.

امروزه در اغلب کارخانجات تولیدی و شرکت های خدماتی تأمین به موقع سفارش مشتری یا خدمت رسانی به موقع حائز اهمیت است. هزینه های زودکرد و دیرکرد در این امور نه تنها مشتری را متضرر می گرداند بلکه به شرکت نیز هزینه وارد شده و علاوه بر آن اعتبار خود را نیز از نظر مشتری از دست می دهد. مسائل تخصیص موعد تحویل زمانی جنبه عملی دارد که یک شرکت یک موعد تحویل به مشتریان در طول مذاکرات فروش پیشنهاد می کند و یک قیمت تقلیل یافته (جریمه) برای زمانیکه موعد تحویل دور از موعد انتظار باشد پیشنهاد می کند.

هر چه موعدهای تحویل ثابت شده تر باشد احتمال اینکه محصول به موقع تحویل داده شود بیشتر است. به منظور نگهداشتن یک وجهه خوب در میان مشتریان بسیاری از شرکت ها برای حفظ موعدهای تحویل ایجاد شده، هزینه های نگهداری معقولی را متحمل می شوند .

تقریبا همه مقالاتی که هدف های زودکرد و دیرکرد را در نظر می گیرند فرض می کنند که زمان آماده سازی ناچیز و یا مستقل از توالی است و همه کارها در زمان صفر در دسترس هستند لیکن زمان در دسترس بودن کار و زمان آماده سازی وابسته به توالی برای برخی صنایع از قبیل سازندگان اتومبیل و صنعت شیمی بسیار مهم است.

با توجه به اهمیت زمان دسترسی و زمان آماده سازی وابسته به توالی در این پایان نامه زمان در دسترس بودن کار و زمان آماده سازی وابسته به توالی در نظر گرفته شده است.

یک مدل ترکیبی بهینه سازی برای این منظور ایجاد شده که از نوع مسائل NP Hard است. که برای مسائل با اندازه کوچک از روشهایی که حل بهینه را می دهند استفاده شده و برای مسائل با اندازه متوسط و بزرگ از یک روش فراابتکاری که جواب بهینه یا نزدیک به بهینه را در یک زمان کوتاهتر می دهد استفاده شده است .

1-8- جمعﺑندی:

دو علم زمانبندی و توالی, امروزه یکی از علوم کاربردی میﺑاشند. طبقهﺑندیﻫای مختلفی برای مسائل مربوط به آنها وجود دارد که به برخی از آنها در این مطالعه بطور مختصر اشاره گردید. از جمله این طبقهﺑندیﻫا, در ارتباط با مسائل ماشینﻫای موازی میﺑاشد. با توجه به مسائلی که اخیرا در زمینه زمانبندی ماشین آلات در محیطﻫای تولید به موقع مطرح شده است, اکثر شرکتﻫای تولیدکننده مجبور به ایجاد زمانبندیﻫایی هستند که نیاز مشتری را در موعد تحویل یا نزدیک به آن رفع سازد. بنابراین در نظر گرفتن همزمان دو معیار مجموع وزنی دیرکرد و زودکرد این مسائل را به واقعیت نزدیکﺗر کرده و آنها را پیچیدهﺗر ساخته است. در این مطالعه, سعی شده است که مساله ماشینﻫای موازی با در نظر گرفتن معیار, بررسی شده و با توجه به پیچیدگی مساله مورد نظر, یک روش فراابتکاری برای حل آن پیشنهاد گردیده است. در فصل بعد به مرور ادبیات در زمینه ماشینﻫای موازی میﭘردازیم.

2-1- مقدمه:

زمانبندی در اوایل قرن گذشته با مطالعات صورت گرفته توسط هنری گانت و سایر پیشگامان در کانون توجه قرار گرفت.با این وجود سالها به طول انجامید تا اولین تحقیقات در حوزه زمانبندی انتشار یابد.در سالهای آغازین دهه پنجاه میلادی مطالعاتی در زمینه توالی عملیات که انگیزه آنها از زمانبندی تولید ناشی می شد منجر به ارائه الگوریتمهای مهمی چون قاعده جانسون برای مسئله سیستم کارگاه جریانی ، قاعده زودتر موعد تحویل برای کمینه سازی زمان تاخیر بیشینه و قاعده کوتاه ترین زمان پردازش با هدف کمینه سازی زمان جریان میانگین شد.در طول دهه شصت با پدید آمدن مسائل پیچیده تر تعداد قابل ملاحظه ای از تحقیقات به روشهای دقیق چون برنامه ریزی خطی و برنامه ریزی پویا معطوف شد.پس از انتشار مقاله مشهور ریچارد کارپ]1[در زمینه نظریه پیچیدگی ،محققان دریافتند که الگوریتم دقیق در مدت زمان معقول قادر به یافتن جواب بهینه در مسائل پیچیده نیستند و در نتیجه در طول دهه هفتاد میلادی بخش عمده تحقیقات بر روی سلسله مراتب پیچیدگی مسائل زمانبندی متمرکز شد

اخیرا مطالعه در زمینه جریمه دیر کرد و زود کرد در مدلهای زمانبندی، بطور وسیعی مورد توجه محققان بوده است. تحقیق های گذشته بیشتر بر روی معیارهای منظم مانند حداکثر زمان تکمیل، حداکثر دیر کرد و یا میانگین دیر کرد، متمر کز بوده اند. ولی امروزه به دلیل جریمه های حاصل از زود کرد، این معیار نامنظم، نیز مورد توجه محققان علم زمانبندی قرار گرفته است. همه تولید کنندگان برای مقابله با فشارهای رقابتی بطور افزاینده ای خودشان را با عقیده JIT و حداقل هزینه موجودی، مطابقت می دهند که این مستلزم در نظر گرفتن زود کرد کارها می باشد. در واقع در JIT زود کرد کارها به اندازه دیر کرد آنها اهمیت دارد. گرچه فرض بر این است که موعد تحویل یک متغیر خارجی بوده و کنترل آن خارج از عهده مدیران است، ولی اهمیت تحویل در موعد به خوبی روشن است. کانوی[10]، برای اولین بار این نظریه را مطرح کرد که موعد تحویل قسمتی از مسأله زمانبندی است. از کسانی که در این زمینه مطالعه کردند می توان از وبستر و بیکر[11]، راگاتز و مابرت[12]، کریستی و کانت[13]، نام برد. مطالعات زیادی در زمینه مسائل زمانبندی مختلف با معیارهای دیر کرد و زود کرد (E/T) ، صورت گرفته است. وبستر، بیکر و جاگ[14]، مسأله تک ماشینه (E/T) را با در نظر گرفتن موعد تحویل یکسان و نامعین به عنوان یک متغیر تصمیم، برای دو حالت زمان های آماده سازی مستقل و وابسته به توالی با روش الگوریتم ژنتیک حل کرده اند. کریستوفر بک و فیلیپ رفالو[15]، یک روش ترکیبی با استفاده از برنامه ریزی خطی و برنامه ریزی مفید برای مسأله زمانبندی با معیار هزینه زود کرد و دیر کرد ارائه کردند. سوریا د.لیمان، شریکانت س.پالواکر و سانسرن دونگمی[16]، مسأله زمانبندی تک ماشینه با موعد تحویل محدود شده به یک فاصله و زمان پردازش قابل کنترل را ارائه کردند. آنها جریمه کلی که شامل جریمه های زود کرد، دیر کرد، زودترین موعد تحویل، طول فاصله مربوط به موعد تحویل و مقدار واقعی کاهش زمان پردازش می باشد را با یک روش ابتکاری کمینه می کنند.

ون-کیانگ زایو و چانگ لانلی[17]، به بررسی روشهای تقریبی برای تخصیص موعد تحویل مشترک به کارها و زمانبندی آنها در مسأله ماشین های موازی پرداختند. هدف، تخصیص موعد تحویل کارها می باشد، بطوریکه مجموع وزنی موعد تحویل، کل زود کرد و کل دیر کرد کمینه گردند.

زایو کینگ کی و زایان زو[18]، مسأله زمانبندی تک ماشینه با زمان پردازش احتمالی با توزیع نمایی و موعد تحویل احتمالی، با هدف کمینه کردن مجموع هزینه های وزنی دیر کرد و زود کرد را بررسی کرده اند. در این مسأله خرابی ماشین[1] جزو فرضها بوده و مسأله با روش برنامه ریزی پویا حل شده است.

محسن الحافی[19] مسأله زمان انتظار[2] بهینه را در سیستم های تولیدی جزء به جزء[3]، با معیار هزینه های زود کرد و دیر کرد را بررسی کرد. مسأله مذکور شامل N مرحله است که زمان انتظار پشت هر مرحله احتمالی است. هدف در اینجا پیدا کردن زمان های انتظار بهینه بوده، بطوریکه هزینه های دیر کرد و زود کرد کمینه شوند. سانجی رادها کریشنان و جزی ا.ونتورا[20]، مسأله زمانبندی ماشین های موازی با معیار هزینه زود کرد و دیر کرد با زمان های آماده سازی وابسته به توالی با رویکرد فراابتکاری پازپخت شبیه سازی شده حل کرده اند.

شریکانت س.پالواکر و سوریا د.لیمان[21]، مسأله زمانبندی با n کار که هر کدام شامل یک عملیات بر روی هر ماشین بوده را با معیار هزینه های دیر کرد و زود کرد بررسی کرده اند. در این مسأله شکستگی کار مجاز نبوده و پارامترهای موعد تحویل و زمان پردازش معین می باشند. هدف در اینجا تعیین تعداد ماشین ها می باشد، بطوریکه هزینه های زود کرد و دیر کرد کمینه گردد.

2-2- مروری بر رویکرد و اصول سیستم تولیدیJIT

2-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 11

2-2-تبلیغات………………………………………………………………………………………………………………… 11

2-3-تعریف تبلیغات………………………………………………………………………………………………………. 11

2-4-اهمیت تبلیغات……………………………………………………………………………………………………….. 12

2-5- اهـداف تبلیغات…………………………………………………………………………………………………….. 13

2-5-1- افزایش نوع مصرف…………………………………………………………………………………………….. 14

2-5-2- افزایش مقدار خرید…………………………………………………………………………………………….. 14

عنوانصفحه

2-5-3-افزایش مدت مصرف……………………………………………………………………………………………. 14

2-5-4-افزایش تکرار مصرف……………………………………………………………………………………………. 14

2-5-5- جذب نسل جدید……………………………………………………………………………………………….. 14

2-5-6- نام شرکت یا نام کالا……………………………………………………………………………………………. 14

2-5-7- مبارزه علیه عقاید مخالف………………………………………………………………………………………. 15

2-5-8- مبارزه با جانشین………………………………………………………………………………………………… 15

2-5-9- فعالیت خاص……………………………………………………………………………………………………. 15

2-5-10- خدمت به خلق…………………………………………………………………………………………………. 15

2-5-10-1-کاهش زمان…………………………………………………………………………………………………… 15

2-5-10-2-کاهش هزینه………………………………………………………………………………………………….. 15

2-5-10-3-سنجش اثربخشی تبلیغ…………………………………………………………………………………….. 15

2-5-10-4-کمک به ارزیابی راه­حل­های موجود……………………………………………………………………… 16

2-5-10-5-تعیین شاخص­های مناسب برای انتخاب رسانه و پیام……………………………………………….. 16

2-6- اثرات تبلیغات……………………………………………………………………………………………………….. 16

2-6-1- ایجاد احتیاج……………………………………………………………………………………………………… 16

2-6-2- افزایش فروش…………………………………………………………………………………………………… 16

2-6-3-ایجاد واحدهای عظیم…………………………………………………………………………………………… 17

2-7- روش­های اجـرای تبلیغات……………………………………………………………………………………….. 17

2-7-1-آگهی………………………………………………………………………………………………………………… 17

2-7-2-فروش شخصی……………………………………………………………………………………………………. 18

2-7-3-ارتقای فروش……………………………………………………………………………………………………… 18

2-7-4-روابط عمومی……………………………………………………………………………………………………… 18

2-7-5-تبلیغات تجاری……………………………………………………………………………………………………. 18

2-8- تبلیغات بین­المللی و اینتـرنتی……………………………………………………………………………………. 19

2-9- تبلیغات فرهنگی……………………………………………………………………………………………………. 20

2-10- رابطه­ی تبلیغات وارزش برندمحصول………………………………………………………………………. 23

2-10-1-هدایت انتخاب مصرف­کنندگان……………………………………………………………………………… 26

2-10-2-افزایش وفاداری مشتریان…………………………………………………………………………………….. 27

عنوانصفحه

2-10-3-امکان ورود به بازار جدید……………………………………………………………………………………. 27

2-10-4-امکان افزایش قیمت محصول………………………………………………………………………………… 27

2-10-5-افزایش استخدام کارکنان……………………………………………………………………………………… 27

2-11-رابطه­ی تبلیغات و فروش………………………………………………………………………………………… 28

2-11-1- فـروش………………………………………………………………………………………………………….. 28

2-11-2- مدیریت فروش………………………………………………………………………………………………… 28

2-11-2-1- برنامه ریزی………………………………………………………………………………………………….. 29

2-11-2-2- سازماندهی…………………………………………………………………………………………………… 30

2-11-2-3- تامین نیروی انسانی……………………………………………………………………………………….. 30

2-11-2-4- هدایت……………………………………………………………………………………………………….. 30

2-11-2-5-كنترل…………………………………………………………………………………………………………… 31

2-11-3-تاثیر تبلیغات بر فروش……………………………………………………………………………………….. 31

2-12- پیشینه­ی تحقیق­……………………………………………………………………………………………………. 33

2-13-خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………….. 35

فصـل سوم:روش تحقیق

1-3- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 37

3-2-نوع تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 37

3-3- فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 38

3-3-1-تبلیغات…………………………………………………………………………………………………………….. 39

3-3-2-درک کیفیت محصول توسط مصرف کننده………………………………………………………………….. 40

3-4-جامعه­ی آماری و نحوه­ی نمونه گیری از آن……………………………………………………………………. 40

3-4-1- جامعه­ی آماری تحقیق…………………………………………………………………………………………. 40

3-4-2- نمونه­ی آماری تحقیق و روش نمونه گیری………………………………………………………………… 41

3-5-روش و ابزار جمع­آوری داده­های تحقیق………………………………………………………………………. 42

3-5-1- تجربه­های آزمایشگاهی………………………………………………………………………………………… 42

3-5-2- بررسی میدانی……………………………………………………………………………………………………. 42

3-5-3- تحقیق پیمایشی………………………………………………………………………………………………….. 42

عنوان صفحه

3-6- متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 43

3-7- مقیاس اندازه­گیری و طیف پرسشنامه…………………………………………………………………………… 43

3-8-ابزار سنجش و گـردآوری داده­ها………………………………………………………………………………… 44

3-8-1- روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………. 44

3-8-2-پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………….. 45

3-9- ابـزار و روش­های آماری تحقیق………………………………………………………………………………… 46

3-9-1- ضریب همبستگی……………………………………………………………………………………………….. 46

3-9-2- ضریب تعیین…………………………………………………………………………………………………….. 47

3-9-3- آزمون رگـرسیون………………………………………………………………………………………………… 47

3-10-خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………….. 48

 

فصـل چهارم:تجزیه و تحلیل داده­ها و آزمون فرضیه­ها

4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 50

4-2-گردآوری داده­ها و آماره­های توصیفی تحقیق………………………………………………………………….. 50

4-3-آزمون فرضیه­های تحقیق با استفاده از آمار استنباطی…………………………………………………………. 55

4-3-1- آزمون فرضیه­ی اول…………………………………………………………………………………………….. 56

4-3-2- آزمون فرضیه­ی دوم……………………………………………………………………………………………. 57

4-3-3-آزمون فـرضیه­ی سوم……………………………………………………………………………………………. 58

4-3-4-آزمون فرضیه­ی چهارم………………………………………………………………………………………….. 60

4-4-خلاصه­ی فصل………………………………………………………………………………………………………. 61

فصـل پنجم:نتیجه­گیری و پیشنهادات

5-1- مقـدمه………………………………………………………………………………………………………………… 63

5-2- خلاصه­ی پژوهش………………………………………………………………………………………………….. 63

5-3- یافته­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 63

5-4- محدودیت­های تحقیق……………………………………………………………………………………………… 65

5-5-پیشنهادهای تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 66

5-5-1- پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………………… 66

عنوانصفحه

5-5-2- پیشنهادهایی برای تحقیق­های آینده…………………………………………………………………………. 67

منابع و مآخذ

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………….. 69

منابع غیرفارسی……………………………………………………………………………………………………………… 70

پیوست ها

پیوست الف) پرسشنامه­ی تحقیق………………………………………………………………………………………… 72

پیوست ب)آماره های توصیفی مربوط به متغیرهای تحقیق………………………………………………………… 74

پیوست ج)آزمون ضرایب همبستگی بین متغیرهای تحقیق………………………………………………………… 75

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………… 76

 

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

جدول 3-1- متغیرهای مستقل و وابسته­ی تحقیق…………………………………………………………………… 43

جـدول 3-2- طیف لیکرت استفاده شده در پرسشنامه تحقیق……………………………………………………. 44

جـدول 3-3-متغیرهای تحقیق، تعداد و شماره سوالات مربوط به هر کدام……………………………………. 44

جـدول 3-4- محاسبه­ی آلفای کرونباخ مربوط به سوالات پرسشنامه…………………………………………… 46

جدول 4-1- تعداد پاسخگویان مرد و زن……………………………………………………………………………. 50

جدول 4-2- پراکندگی در سن پاسخگویان………………………………………………………………………….. 51

جدول 3-4- پراکندگی در میزان تحصیلات پاسخگویان………………………………………………………….. 51

جدول 4-4- پراکندگی در وضعیت تاهل پاسخگویان……………………………………………………………… 51

جـدول 4-5- متغیرهای تحقیق، تعداد و شماره سوالات مربوط به هر کدام…………………………………… 52

جـدول 4-6- تجزیه و تحلیل پاسخ­ها به پرسش­های متغیر اثر تبلیغات……………………………………….. 52

جـدول 4-7- تجزیه و تحلیل پاسخ­ها به پرسش­های متغیر درک کیفیت محصول…………………………… 53

جـدول 4-8-تجزیه و تحلیل پاسخ­ها به پرسش­های متغیررضایت از مصرفمحصول……………………. 53

جـدول4-9- تجزیه و تحلیل پاسخ­ها به پرسش­های متغیر وفاداری مشتری به مصرف محصول…………. 54

جـدول 4-10- آماره­های توصیفی متغیرهای تحقیق……………………………………………………………….. 54

جدول 4-11- همبستگی بین اثر تبلیغات و درک کیفیت محصول………………………………………………. 56

جـدول 4-12-نتایج آزمون معناداری ضرایب در فرضیه­ی اول…………………………………………………… 57

جدول 4-13-همبستگی بین درک کیفیت محصول و رضایت از مصرف محصول…………………………… 57

جـدول 4-14- نتایج آزمون معناداری ضرایب در فرضیه­ی دوم…………………………………………………. 58

جدول 4-15- همبستگی بین اثر تبلیغات و رضایت از مصرف مشتری………………………………………… 59

جـدول 4-16- نتایج آزمون معناداری ضرایب در فرضیه­ی سوم………………………………………………… 59

جدول 4-17- همبستگی بین اثر تبلیغات و وفاداری مشتری به مصرف محصول……………………………. 60

جـدول 4-18- نتایج آزمون معناداری ضرایب در فرضیه­ی چهارم……………………………………………… 61

جدول 5-1-خلاصه­ی نتایج آزمون فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………… 64

 

فهرست نمودارها

عنوانصفحه

نمودار 1-1-فرضیه­های تحقیق در قالب یک مدل مفهومی (برگرفته از تحقیق جوشی، 2009)……………. 6

نمودار 3-1- فرضیه­های تحقیق در قالب یک مدل مفهومی (برگرفته از تحقیق جوشی، 2009)…………. 39

 

چکیـده

هدف این تحقیق، بررسی آثار چگونگی اثر تبلیغات در افزایش فروش محصولات مواد غذایی در شهرستان اهواز از دیدگاه مصرف­کنندگان است. برای عملیاتی کردن فروش محصولات مزبور از معیار وفاداری مشتری به مصرف محصول که منجر به افزایش فروش می­شود، استفاده شده است. جامعه­ی آماری تحقیق همه­ی مصرف کنندگان بافعل و بالقوه­ی مواد غذایی شامل لبنیات، خشکبار و … در شهر اهواز بوده است. داده­های تحقیق با استفاده از نمونه­ی آماری شامل 260 پرسشنامه تکمیل و گردآوری شده و با تدوین سه فرضیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته­اند. روش تحقیق از نظر ماهیت توصیفی و از نظر هدف کاربردی بوده و جهت آزمون فرضیه­ها آزمون­های همبستگی، ضریب تعیین و مدل رگرسیون به کمک نرم­افزارهای SPSS و Eviews و Excel انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که تبلیغات محصولات مواد غذایی با معرفی کیفیت و مشخصات محصول، بر درک مشتری از محصول اثر گذاشته و در پی خرید آگاهانه­ی محصول رضایت مشتری را به همراه داشته و رضایت مشتری از مصرف محصولات مزبور نیز بر وفاداری مشتری در مصرف محصول و خرید مجدد مشتریان اثرگذار است. بنابراین، نتیجه شد که از دید مصرف کنندگان مواد غذایی در شهر اهواز، تبلیغات بر افزایش فروش محصولات اثر مثبت معناداری دارد.

واژه­ های کلیدی:تبلیغات، فروش، محصولات مواد غذایی

فصل اول

2-1- مفاهیم اولیه مجموعه فازی 6

2-1-1- نمادگذاری مجموعه­های فازی 6

2-1-3- اعداد فازی 8

2-1-4- عملگرهای جبری بر اعداد فازی LR 12

2-2- سیستم های خبره فازی 13

2-2-1- مرحله 1: فازی سازی ورودی­ها 15

2-2-2- مرحله 2: موتور استنتاج فازی 15

2-2-3- مرحله 3: پایگاه قواعد فازی 16

2-2-4- مرحله 4: غیرفازی سازی 17

2-3- سیستم فازی ممدانی 19

2-4- سیستم فازی 19

۲-4 سیستم فازی سوگنو 20

۲-5 مقایسه روش های ممدانی و سوگنو 22

۲-6 سیستم فازی تسوکاماتو 23

2-7 تصمیم گیری چند معیاره MCDM 24

2-8 تصمیم گیری چندهدفه (MODM) 25

2-8-1 الف: عدم دسترسی به کسب اطلاعات از DM 26

2-8-۲ ب: گرفتن اطلاعات اولیه از DM قبل از حل مساله 26

2-8-2-1- روش SMART 26

2-8-2-2- روش لکسیگوگراف 27

2-8-3- برنامه ریزی آرمانی 27

2-8-3- ج: روش های موجود با استفاده از کسب اطلاعات تعاملی 28

2-8-3-1- روش SIMOLP 28

2-8-3-2- روش جانشینی SWT 28

2-8-3-3- روش تعاملی کمپلکس 29

2-8-4- د: روش های مربوط به کسب اطلاعات از DMبعد از حل مسئله 29

2-8-4-1- روش پارامتریک وزین 30

2-8-4-2- روش MOLP 30

2-9- تصمیم گیری چند شاخصه MADM 30

2-9-1- مدل­های جبرانی 32

2-9-1-1- AHP 32

2-9-1-2- Fuzzy AHP 33

2-9-1-3- ANP 36

2-9-1-4- SAW 36

2-9-1-5- LINMAP 36

2-9-1-6- FTOPSIS 37

2-9-1-7- VIKOR 38

2-9-1-8- ELECTRE 38

2-9-2- مدل های غیر جبرانی 39

2-9-3- مدل­هایی که در مرز جبرانی و غیر جبرانی قرار می­گیرند 39

2-9-3-1- PERMUTATION 39

2-9-3-2- QUALIFLEX 40

2-10- پیشینه تحقیق 40

2-10-1- منطق دو ارزشی 40

2-10-2- منطق چند ارزشی 41

2-10-3- تاریخچه مجموعه ها و منطق فازی 43

فصل سوم: روش تحقیق 50

3-1- مقدمه 51

3-2- معماری پیشنهادی 52

فصل چهارم: محاسبات و یافته های تحقیق 56

4-1- واحد سوم 57

4-2- طراحی مجدد SPP با استفاده از روش FAHP 60

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 69

4-1- نتایج آزمایش 70

4-2- پیشنهادات 71

مراجع 72

پیوست 76

فهرست جداول

جدول 4-1 57

جدول 4-2 58

جدول4-3 58

جدول 4-4 58

جدول 4-5 59

جدول 4-6 60

جدول 4-7 61

جدول 4-8 61

جدول 4-9 62

جدول 4-10 62

جدول 4-11 63

جدول 4-12 63

جدول 4-13 63

جدول 4-14 64

جدول 4-15 64

جدول 4-16 64

جدول 4-17 65

جدول 4-18 65

جدول 4-19 65

جدول 4-20 66

جدول 4-21 66

جدول 4-22 66

جدول 4-23 67

جدول 5-1 70

 

 

 

فهرست اشكال

شكل 2-1 9

شكل 2-2 10

شكل 2-3 11

شكل 2-4 11

شكل 2-5 15

شكل 2-6 16

شكل 2-7 17

شكل 2-8 19

شكل 2-9 22

شكل 2-10 23

شكل 2-11 31

شكل 2-12 35

شكل 2-13 46

شكل 2-14 47

شكل 3-1 52

شكل 3-2 53

شكل 3-3 54

شكل 3-4 55

شكل 4-1 59

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

 

١-١ مقدمه

از آن زمان که انسان اندیشیدن را آغاز کرد٬ همواره کلمات و عبارت هایی نظیر خوب٬ بد٬ جوان٬ پیر٬ بلند٬ کوتاه٬ گرم٬ سرد٬ زشت٬ زیبا و … را به زبان جاری ساخته که مرزهای روشن مشخصی نداشته اند. برای مثال٬ در گزاره علی با هوش است یا گل رز زیباست٬نمی توان مرز مشخصی برای با هوش بودن و زیبا بودن در نظر گرفت. در واقع مغز انسان با در نظر گرفتن فاکتور های مختلف و بر اساس تفکر استنتاجی٬ جمله ها را تعریف و ارزش گذاری می کند٬ که مدل سازی آنها به زبان و فرمول ریاضی اگر غیر ممکن نباشد٬ کار بسیار پیچیده ای خواهد بود]21[. منطق فازی تکنیک جدیدی است که شیوه هایی را که برای طراحی و مدلسازی یک سیستم نیازمند ریاضیات پیچیده و پیشرفته است٬ با استفاده از مقادیر زبانی و دانش فرد خبره جایگزین می سازد و تا حدود زیادی آن را تکمیل می کند[22]. در واقع٬ در منطق فازی می توان نتایج دقیقی را با استفاده از مجموعه ای از معلومات نادقیق که با الفاظ و مقادیر کلامی تعریف شده اند٬ استخراج کرد.

2.6. مزایای ویژه پیاده سازی رای گیری توسط اینترنت ( روش سوم ).. 17

2.7. انتخابات و امنیت.. 17

2.8. روش های انتخاب بین کاندیداها.. 18

2.9. تهدیدات امنیتی.. 19

2.10………………………………………………………………………………………………………………………… الزامات امنیتی.. 21

2.11. روشهای تامین امنیت در طراحی سیستم های انتخابات الکترونیک.. 23

2.12. مقایسه روشهای تامین امنیت.. 24

2.13. دولت الکترونیک و فرآیند رای گیری.. 25

2.14. نظریه های عمومی در مسیر تطبیق و پذیرش فناوری.. 28

3. فرضیه های تحقیق و مدل مفهومی ارائه شده برای انتخابات اینترنتی 35

3.1. فرضیات تحقیق.. 35

3.2. مدل منطقی انتخابات اینترنتی.. 38

3.3. تشریح مدل.. 38

4. روش و متدولوژی تحقیق.. 41

4.1……………………………………………………………………… جامعه آماری و ابزار جمع آوری داده.. 41

4.2. تحلیل داده.. 43

4.3…………………………………………………………………………………………….اعتبار سنجیو قابلیت اتکا.. 44

5. 5. آنالیز داده ها.. 45

5.1. تحلیل توصیفی.. 45

5.2. تحلیل پایایی پرسشنامه وقابلیت اعتمادداده ها.. 47

5.3. آزمون همبستگی متغیر ها.. 48

5.4. تحلیل و تست فرضیه ها.. 50

6. نتایج تحقیق ، پیشنادات و محدودیت ها.. 58

6.1……………………………………………………………………………………………………………….. تشریح نتایج مطالعه.. 59

6.2…………………………………………………………………………………………………………………… محدودیت های تحقیق.. 61

6.3………………………………………………………………………………………… پیشنهاد برای مطالعات آینده.. 62

6.4……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. کلام آخر.. 63

پیوست 4 : نمودار پراکندگی متغیرهای مستقل………………………………………………xvii

فهرست اشکال

شکل ‏2‑1 : کاربرد فناوری اطلاعات در سیاست ( Electronic Journal of e-Government ,2003) 6

شکل ‏2‑2: رابطه تکنولوژی ها در رای گیری ( 2001 Watson and Mundy ,).. 15

شکل ‏2‑3 : چارچوب روش MixNet برای تامین امنیت (2004 Aditya, ).. 23

شکل ‏2‑4: تقسیم بندی استقبال کنندگان ( 1995Rogers, ).. 30

شکل ‏2‑5: فرآیند تصمیم گیری پذیرش نوآوری (1995 Rogers, ).. 31

شکل ‏2‑6: مدل پذیرش فناوری (1989 Davis , ).. 32

شکل ‏3‑1: مدل منطقی انتخابات الکترونیک.. 38

فهرست جداول

جدول ‏2‑1 : کاربردهای دولت الکترونیک در مدیریت جامعه و افکار عمومی ( Joseph & Kitan,2008 ).. 26

جدول ‏5‑1: خلاصه آمار توصیفی بدست آمده.. 46

جدول ‏5‑2: بررسی اعتبار پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفا.. 48

جدول ‏5‑3: آزمون ضریب همبستگی.. 50

جدول ‏5‑4 : خلاصه تحلیلی فرضیه ها.. 50

جدول ‏5‑5 : نتایج آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر تجربه تکنولوژیکی بر گرایش به مشارکت.. 51

جدول ‏5‑6 : ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر تجربه تکنولوژیکی بر گرایش به مشارکت.. 52

جدول ‏5‑7 : جدول ANOVA فرضیه چهارم.. 55

جدول ‏5‑8 : جدول Coeficiency فرضیه چهارم.. 55

جدول ‏5‑9 : خلاصه آزمون رگرسیون فرضیه پنجم.. 56

جدول ‏5‑10: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر متغیر اعتماد به دولت بر ترغیب به مشارکت.. 57

جدول ‏5‑11: ضرایب آزمون تحلیل رگرسیون درباره تاثیر متغیر اعتماد به دولت بر ترغیب به مشارکت.. 57

1 فصل اول

مقدمه و طرح مسئله

استفاده از سیستم های رای گیری اینترنتی برای برگزاری انتخابات ملی ، یکی از کاربردهای جدید فناوری اطلاعات است که می توان از آن برای بهبود کیفیت سیستم رای گیری موجود استفاده کرد. در واقع استفاده از اینترنت، تنها یکی از روشهای کاربرد فناوری اطلاعات در مبحث رای گیری الکترونیک[1] که خود زیر مجموعه ای از یک مفهوم گسترده تر به نام دولت الکترونیک یا دموکراسی الکترونیک است ، می باشد ( Zissis and Lekkas ,2011 ) .

تاکنون بارها از ابزارهای الکترونیکی برای برگزاری رای گیری در کشورهای مختلف جهان استفاده شده است اما هنوز استفاده از این ابزارها و بخصوص استفاده از اینترنت برای برگزاری انتخابات در سطح ملی برای مردم جهان عادی نشده و به دلیل جدید بودن این مبحث، بسیاری از مردم ترجیح می دهند از روش سنتی استفاده کنند ( Riza Adita and Byoungcheon Lee,2004 ) و این در حالی است که Alvarez and Hall (2007 )بیان می کند ” رای گیری اینترنتی آینده ی رای گیری در کشور آمریکا خواهد بود و بنابراین مسئله این نیست که آیا از اینترنت برای اینکار استفاده کنیم یا نه، بلکه بحث بر سر این است که چگونه و در چه زمانی این کاربرد بصورت کامل پیاده سازی شود و مورد بهره برداری موثر قرار بگیرد.”

همه ما شاهد این موضوع بوده ایم که جایگزینی سیستم سنتی با سیستم مدرن در هر زمینه ای ، باعث ایجاد تغییرات مهم و اساسی در فرایند کاری آن زمینه شده است (William Fielding ,2008) ؛ بنابراین استفاده از فناوری اطلاعات در زمینه انتخابات نیز از این امر مستثنی نیست و فناوری اطلاعات می تواند روند برگزاری انتخابات را تغییر داده و بهبود بخشد ( Briony j Oates, 2003 ) . یکی از این تغییرات می تواند اثرگذاری آن روی نگرش رای دهندگان بالقوه که در شرایط فعلی در رای گیری ها شرکت نمی کنند باشد که با جذب آنها مشارکت افزایش خواهد یافت. بنابراین یکی از سوالاتی که این کتاب در صدد پاسخ گویی به آن است تاثیر انتخابات الکترونیک بر ترغیب افراد جدید برای مشارکت در انتخابات خواهد بود.

از آنجا که رای گیری اینترنتی بعنوان یک کاربرد جدید از فناوری اطلاعات در سطح جهان مطرح شده است، هنوز کشورها در حال تحقیق و بررسی واعتبارسنجیدر مورد آن هستند. پژوهش حاضر نیز تلاش دارد با بررسی و تحقیق در زمینه عوامل موثر بر ترغیب رای دهندگان بالقوه برای شرکت در رای گیری و استفاده از روش رای گیری اینترنتی ، یافته های خود را بعنوان دانش جدیدی در این عرصه به جهان عرضه کند و بخصوص با ارائه اطلاعات آماری و پژوهشی ، راه را برای برگزاری این نوع انتخابات در کشور فراهم نماید. فاکتورهایی که در این تحقیق به بررسی آنها خواهیم پرداخت شامل دیدگاه افراد نسبت به دولت، رای دادن و استفاده از تکنولوژی در کنار فاکتورهای آماری و سایر فاکتورهای شخصیتی و فرهنگی[3] شهروندان می باشد. هرچه تاثیر این فاکتورها را بهتر درک کنیم، می توان برای اتخاذ سیاست های آینده، بهبود فرایند رای گیری موجود و طراحی و توسعه فناوری های مربوطه بهتر تصمیم گیری کرد و علاوه بر پیشبرد تکنولوژیکی، برنامه ریزی هایی انجام داد که میزان مشارکت مردم در رای گیری را افزایش دهد (John H.Strange, 2006) . به همین خاطر فرضیه هایی که در اینجا مطرح خواهند بود بگونه ای طراحی شده اند که این فاکتور ها را پوشش داده و با طراحی پرسشنامه بر اساس آنها و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، بتوان به هدف بیان شده در این تحقیق دست یافت .

1.1. سوالات تحقیق ( فرضیه ها )

این تحقیق بنا دارد به پنج سوال اصلی که هر سوال نماینده یکی از بخشهای پرسشنامه است پاسخی ارائه دهد . این سوالات بر اساس تئوری هایی که در فصل دوم در مورد آنها صحبت خواهیم کرد تدوین شده اند . یکی از سوالات این تحقیق در بخش قبل مطرح شد که عبارت بود از : تاثیر انتخابات الکترونیک بر ترغیب افراد جدید برای مشارکت در انتخابات ؛ سایر فرضیه های مطرح شده عبارتند از :

1. سن افراد در میزان تمایل آنها برای استفاده از روش الکترونیکی انتخابات تاثیر گذار است.

به کمک این فرضیه می خواهیم مشخص کنیم که اولا، سن می تواند عاملی تاثیر گذار در رغبت افراد برای استفاده روش الکترونیکی جهت مشارکت در انتخابات باشد یا خیر و ثانیا، در صورت مثبت بودن پاسخ، چه سنینی اقبال بیشتری به این قضیه نشان خواهند داد .

2. تجربه در امر استفاده از اینترنت یک عامل تاثیر گذار در انتخاب روش الکترونیکی برای شرکت در انتخابات است .

هدف از مطرح کردن چنین فرضیه ای سنجش میزان اهمیت آشنایی یا عدم آشنایی افراد با محیط اینترنت و دنیای مجازی در استفاده از انتخابات الکترونیک است. آیا باید انتظار داشت که فقط افرادی که قبلا برای انجام اموراتشان از اینترنت استفاده می کردند، از روش جدید انتخابات استقبال نمایند یا اینکه اگر کسی به مشارکت در انتخابات علاقه داشته باشد ولی حتی اگر به استفاده از تکنولوژی جدید کاملا آشنا نباشد نیز برای تطبیق دادن خود با شیوه جدید تلاش خواهد کرد؟ چگونه می توان افرادی که زیاد با محیط مجازی سروکار ندارند را به استفاده از e-Voting ترغیب کرد؟

3. کسانی که به تکنولوژی های جدید اعتماد دارند و آن را مفید می دانند تمایل بیشتری به استفاده از انتخابات الکترونیک بجای روش های سنتی انتخابات دارند .

3. افرادی که از حس اعتماد خوبی نسبت به دولت برخوردار هستند کسانی هستند که می توان آنها را به استفاده از e-Voting ترغیب کرد.

در فصل دوم این کتاب به بررسی تئوری های مورد نیاز این فرضیه ها پرداخته و آنها را معرفی میکنیم و موارد کاربرد آنها را در تحقیقات مشابه شرح خواهیم داد، در این فصل علاوه بر معرفی تئوریات، پیرامون نقش فناوری اطلاعات در سیاست و وضعیت فعلی و آینده انتخابات الکترونیک بحث خواهیم کرد .

تا کنون محققان و دانشگاه های داخلی مطالعات خوبی در زمینه انتخابات الکترونیک انجام داده اند اما مطالعات انجام شده در زمینه های فنی و امنیتی این موضوع بوده و کمتر به مسائل اجتماعی و سیاسی قضیه پرداخته بودند. در مجالی که این مطالعه در اختیار قرار داده به مطالعه جنبه های روانی مسئله پرداختیم و عواملی که بر ترغیب افراد برای استفاده از روش الکترونیکی برای مشارکت در انتخابات دخالت دارند را مشخص کرده و نسبت اثر گذاری هر یک را مشخص کرده ایم.

در فصل سوم فرضیه های این تحقیق را به تفصیل معرفی کرده و دلیل هر سوال و نتیجه ای که از آزمایش آنها انتظار داریم را بیان می کنیم . در این فصل مدل منطقی ای را که برای موفقیت پیاده سازی انتخابات الکترونیکی در ایران پیش بینی کرده ایم معرفی کرده و بخش های مختلف آن را شرح می دهیم. سپس در فصل چهارم نحوه و ابزار جمع آوری داده ها و انواع تست های اعتبار سنجی و تست قابلیت اعتماد انجام شده روی این داده ها را بررسی میکنیم و روش تحلیل انتخابی را شرح خواهیم داد . جامعه آماری انتخاب شده برای جمع آوری داده ها نیز در این فصل معرفی خواهد شد . فصل پنجم به آنالیز داده ها خواهد پرداخت و با استفاده از نرم افزار SPSS انواع تست های آماری و تحلیلی را بر روی داده های جمع آوری شده صورت خواهد داد. در این فصل صحت یا رد سوالات مطورحه در این مطالعه آزمایش خواهد شد و قابلیت اعتماد نتایج بدست آمده اندازه گیری می شوند. اطلاعات آماری شرکت کنندگان در امر جمع آوری داده محاسبه شده و داده های غیر معتبر از جمع داده های بدست آمده کنار گذاشته خواهند شد.

در نهایت در فصل ششم نتایج بدست آمده از تحلیل انجام گرفته به تفصیل شرح داده خواهند شد . در این فصل محدودیت هایی که برای مطالعات با موضوع انتخابات الکترونیک وجود خواهد داشت معرفی شده و پیشنهاداتی برای بهتر شدن مطالعات آینده ارائه می گردد .

مبانی نظری تحقیق و پیشینه تحقیقاتی

رای گیری اینترنتی زیرمجموعه ای از مفهوم گسترده دولت الکترونیک و دموکراسی الکترونیک می باشد (Zissis and Lekkas ,2011) . در این بخش ابتدا مقدماتی پیرامون کاربرد فناوری اطلاعات در سیاست را بیان خواهیم کرد و وضعیت فعلی و آینده انتخابات الکترونیک در مناطق مختلف جهان را بررسی میکنیم؛ سپس از مخاطرات این روش و روشهای تامین امنیت آن صحبت کرده و در نهایت به مرور مقالاتی که در گذشته و با موضوعات مربوط به تطبیق و پذیرش تکنولوژی ، و تئوری ها و مدل هایی که برای پیاده سازی و کاربرد دولت الکترونیک ارائه شده اند پرداخته و می بینیم که چه کارهایی در این موارد صورت گرفته است تا بتوانیم از آنها در تحقیق حاضر یاری بگیریم. البته در این بازبینی بر جنبه هایی از مقالات تمرکز می کنیم که اطلاعاتی در مورد رای گیری الکترونیک در اختیار ما قرار می دهند.

1.1. کاربرد فناوری اطلاعات در سیاست و محدودیت های آن

بطور کلی ICT میتواند در سه سطح از فعالیت های سیاسی بکار گرفته شود ( Tsagarou,1999 ):

1- جمع آوری و کسب اطلاعات

2- بعنوان ابزار ارزیابی و بررسی اطلاعات جمع آوری شده

3- تسهیل کننده اخذ تصمیم نهایی

این مراحل می توانند به ترتیب یا بصورت موازی با هم به انجام برسند ( jankowski ,2000 ).همانگونه که در شکل مشاهده می کنید، دسترسی آزادانه و راحت به اطلاعات درباره یک مسئله سیاسی پیش نیازی برای بحث و تفکر و ارائه نظر درمورد آن مسئله می باشد و از طرف دیگر عملی کردن آن مسئله نیازمند این است که افراد در مورد آن به بحث و تبادل نظر بپردازند حال خواهی این فعالیت یک فعالیت رسمی سیاسی نظیر رای گیری باشد یا یک فعالیت سیاسی غیر رسمی نظیرتظاهرات.

در این بخش به چگونگی بکارگیری فناوری اطلاعات در سه سطح بیان شده و نحوه پشتیبانی آن از این سطوح خواهیم پرداخت ضمن اینکه با محدودیت هایی که فناوری اطلاعات در این راه با آنها مواجه است آشنا خواهیم شد.

• کسب اطلاعات

baber (1984) و ( hal (1999 بیان می دارند که عدم دسترسی شهروندان به اطلاعات مورد نیازشان راجع به یک فعالیت سیاسی می تواند باعث عدم مشارکت آنها در آن فعالیت شود ؛ بنابراین با توجه به این حقیقت ، می توان از فناوری اطلاعات به منظور فراهم آوردن و در دسترس قرار دادن اطلاعات استفاده کرد. بعنوان مثال وب سایتهایی که توسط سازمان های دولتی یا احزاب و طرفداران آنها ایجاد و اداره می شوند و همچنین سرویس های خبری آنلاین را می توان از جمله موارد کاربرد فناوری اطلاعات در کسب اطلاعات برشمرد. بعلاوه می توان ازفناوری اطلاعات و تکنولوژی های ارتباطات دیجیتالی برای انتشار بیست و چهار ساعته اخبار وقایع سیاسی جاری و به اشتراک گذاری نظرات کاربران و سیاسیون استفاده کرد .

با این وجود گروهی از متخصصین ضمن تاکید بر ضروری بودن وجود راه های کسب و تبادل اطلاعات توسط شهروندان، استفاده از فناوری اطلاعات را برای اطلاع رسانی و رفع نیازهای اطلاعاتی عموم جامعه ناکافی دانسته اند؛ آنها معتقدند که حتی اگر وب سایت های فراوانی برای اطلاع رسانی درباره مسائل سیاسی وجود داشته باشد، هیچ تضمینی نیست که شهروندان ازآنها استفاده کنند. این افراد به مطالعات انجام شده استناد کرده و بیان می دارند که در انتخابات گذشته افرادی که بیشتر از وب سایت های سیاسی یا اخبار تلوزیون استفاده می کردند کسانی بودند که نسبت به فعالیت های سیاسی علاقه مند بودند و افرادی که هنوز تصمیمی برای شرکت یا عدم شرکت در انتخابات نگرفته بودند جزو مخاطبان پروپا قرص اخبار و اطلاعات سیاسی هم نبوده اند و کمتر به سایت های با مضمون سیاسی وارد می شدند ( Norris et al;1999 ).یکی دیگر از عواملی که باعث نگرانی این متخصصین در استفاده از فناوری اطلاعات برای فعالیت های سیاسی شده است این است که ازدیاد کانال های خبری و رسانه های انتقال اطلاعات که توسط فناوری اطلاعات فراهم شده است ممکن است باعث کم اهمیت جلوه دادن مسائل سیاسی نزد شهروندان شود بعلاوه وب سایتهایی که راجع به مسائل سیاسی بحث می کنند باید ظاهری رسمی داشته باشند و اگر در این سایت ها بیش از حد از گرافیک استفاده شود و کمتر متن بکار برده شود از ابهت فعالیت های سیاسی می کاهد ( Nielsen; 2000 ) .

• بررسی و ارزیابی اطلاعات

با بررسی انتخابات سالهای 1997 تا 2003 که در انگلستان برگزار شده اند مشخص شد که همواره میزان مشارکت شهروندان در حال کاهش بوده است ( Cabinet office; 2002 ) اما این کاهش فقط در میزان مشارکت نبوده بلکه توجه مردم و اعضای احزاب نسبت به فعالیت های سیاسی نیز با کاهش روبرو بوده است (Bryan el al 1998) اما علارقم این کاهش در فعالیت های رسمی سیاسی ، همواره اعضای گروه های سیاسی غیر رسمی مانند گروه های مخالف جنگ ،حمایت از حقوق زنان، گروه های ضد جهانی سازی و غیره که فقط یک هدف سیاسی دارند و به یک موضوع خاص می پردازند رو به افزایش بوده است ( Demos; 2002 , Cabinet office; 2002 ).

اینکه افراد ترجیح می دهند بجای مشارکت در یک شکل و ارگان رسمی در چنین گروه های غالبا غیر رسمی ای حضور یابند نشان دهنده نگرانی آنها از نادیده گرفته شدنشان و نشنیده ماندن نظر آنها در زمینه های دیگر است که این امر بخاطر فاصله ای است که بین دولت و شهروندان بوجود آمده است ( Hale et al 1999 ) . در این موقعیت است که فناوری اطلاعات می تواند با فراهم کردن لینک های ارتباطی بین شهروندان و دولت این فاصله یا گپ را پر کند و باعث شود شهروندان بتوانند از راههای گوناگون و با سهولت بیشتری نظرات خود را منتقل کنند. برای مثال ایمیل کانال ارتباطی ای است که از رسمیت چندانی برخوردار نیست ولی نسبت به روشهای سنتی ( ارسال نامه بین اعضای یک حزب یا بین حزب و دولت) دارای سرعت بیشتری است یا سایت هایی مانندFaxYourMP.com این امکان را برای اعضای یک حزب فراهم می کنند که بتوانند نامه های خود را بصورت الکترونیکی به این سایت ها بفرستند و این سایت آن را برای همه اعضای حزب فکس کند ( FaxYourMP.com ) .

اما از طرفی استفاده از فناوری اطلاعات برای توسعه و گسترش لینک های ارتباطی بین شهروندان و نمایندگان آنها نیازمند این است که دولت و نمایندگان خود را متعهد به مراجعه و سرکشی از این کانالها و دریافت نظرات ارسالی از طرف شهروندان بدانند وگرنه وجود راه های ارتباطی هیچ کمکی به شنیده شدن نظر افراد نخواهد کرد و فاصله بین دولت و شهروندان افزایش خواهد یافت. طبق گزارشی که سایت FaxYourMP.com ارائه کرده است گزارش شده که از بین ده هزار فکسی که از طریق این سایت و در بازه زمانی آوریل تا سپتامبر 2002 ارسال شده است تنها شصت و یک درصد از آنها ظرف چهارده روز که حداکثر زمان مورد قبول برای پاسخگویی است پاسخ داده شده اند و این نشان دهنده این امر است که حتی با وجود کانال های ارتباطی ، طرف مقابل باید خود را متعهد به مراجعه به این کانالها و دریافت نظرات بداند.

فناوری اطلاعات می تواند بعنوان کانال ارتباطی بین شهروندان نیز مورد استفاده قرار بگیرد. قبل از بکار گیری فناوری ، گروه های طرفدار احزاب بیشتر بر اساس کلاس هویتی گرد هم جمع می شدند بنابراین نظرات همه آنها تقریبا یکسان بود و هیجانی وجود نداشت و همین امر باعث می شد که این گروه ها به تدریج ضعیف شده و حالت راکد به خود بگیرند (Norris 1999 ) بعدها با بکارگیری فناوری اطلاعات تلاش شد که با جایگزینی این گروه ها با انجمن های اجتماعی که سطح گسترده تری از افراد در آن شرکت خواهند داشت، با این بی علاقگی و بی تفاوتی سیاسی مقابله شود و با گسترش راه های ارتباطی نظیر ایمیل ، فهرست ها و اتاق های گفتگو (Chat Room) و فضاهای مجازی بحث و تبادل نظر این امکان بوجود آمد که افراد بتوانند نظرات خود را به افراد بیشتری عرضه کرده و با متقاعد کردن آنها ، آنها را با نظر خود همراه کنند (Tsagarou 1998 ) . اما استفاده از فناوری اطلاعات بعنوان کانال ارتباطی بین شهروندان نیازمند فرهنگ سازی و آموزش های لازم برای استفاده از آن است وگرنه بجای اینکه از این امکانات برای پیشرفت و در جهت مثبت استفاده شود، می تواند باعث انحراف در مسائل سیاسی شود ( Habermas 1984,1986; Wihelm 1999 ) . برای مثال در سایت یا انجمنی که افراد می توانند به تبادل نظر بپردازند باید بین آزادی بیان و عقلانیت و اعتدال تعادل برقرار باشد تا به بهانه آزادی بیان وسیله ای برای اهداف خاص مثل نژادپرستی و تروریستی ایجاد نشود ( Tsagarous 1998).