3-3 تهیه­ی اسلایدهای میکروسکوپی ………………………………………………………………..25

3-4 روش ترسیم شکل­ها …………………………………………………………………………………26

فصل چهارم: نتایج

4-1 زیرراسته­ Tubulifera …………………………………………………………………………..

4-1-1 زیرخانواده Idolothripinae ………………………………………………………………….

4-1-1-1 گونه­Pseudocryptothrips meridionalis………………………………………………..

4-1-2 زیرخانواده­ Phlaeothripinae ……………………………………………………………….

4-1-2-1 گونه­Hoplothripssp. ………………………………………………………………….

4-1-2-2 گونهHoplandrothripssp. …………………………………………………………….

4-1-2-3 گونه­Haplothripsaculeatus(Fabricius) …………………………………………….

4-1-2-4 گونه­Haplothripsflavicinctus(Karny) ……………………………………………..

فصل پنجم: بحث

5-1 گونه­PseudocryptothripsmeridionalisPriesner ………………………………………….

5-2 گونه­Hoplothripssp. …………………………………………………………………………

5-3 گونه­Hoplandrothripssp. ……………………………………………………………………

5-4 گونه­Haplothripsaculeatus(Fabricius) ……………………………………………………

5-5 گونه­Haplothripsflavicictus(Karny) ……………………………………………………….

5-6 پیشنهادهای پژوهشی ……………………………………………………………………50

منابع …………………………………………………………………………………………….51

پیوست ……………………………………………………………………………………………57

چکیده:

در این تحقیق که در مورد بال­ریشک­داران خاک­زی و قارچ­خوار انجام شد، با نمونه­برداری از خاک­ها و خاک­برگ­های جنگلی و سرشاخه­های خشکیده­ درختان جنگلی، در مجموع 5 گونه تریپس متعلق به 4 جنس جمع­آوری شدند. همه­ی نمونه­های جمع­آوری شده به زیرراسته­ی Tubulifera و خانواده­ی Phlaeothripidae متعلق بودند. در بین نمونه­ها، یک جنس و یک گونه برای اولین بار از استان گلستان گزارش می­شوند که با علامت^*مشخص شده­اند. اسامی گونه­ها به شرح زیر است:

1. Subfamily Phlaeothripinae

1. Hoplothripssp.*

1. Hoplandrothripssp.

1. Haplothripsaculeatus(Fabricius)

1. Haplothripsflavicinctus(Karny)

1. Subfamily Idolothripinae

1. Pseudocryptothrips meridionalis* Priesner

تراکم این بال­ریشک­داران به رغم نمونه­برداری­های فراوان، بسیار پایین بود و در بسیاری از نمونه های گرفته شده وجود نداشتند. تمام گونه­های جمع­ آوری شده به صورت اسلایدهای میکروسکوپی دایمی در گروه گیاه­پزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نگه­داری می شوند.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

تریپس­ها حشراتی از راسته­ی بال ریشك­داران[1] می­باشند که برای اولین بار در سال 1744 میلادی توسط دکتر گیر[2] توصیف و با نام Physapus معرفی شدند. سپس، در سال 1758 میلادی این گروه توسط حشره­شناسان انگلیسی تریپس نام­گذاری شدند و در ابتدا شامل چهار گونه­ی متعلق به یک جنس بودند (لوئُنگ، 2008). این حشرات دارای بدنی باریک به طول 5/0 تا 5 میلی­متر می باشند. البته برخی از گونه­ها در نواحی گرمسیر نزدیک به 14 میلی­متر طول دارند. تقریبا همه ی تریپس­­­­­ها دو جفت بال دارند، اگر چه برخی ها بی­بال هستند. بال­دار­ها در بال­های خود دارای دو ردیف ریشک می­باشند که به طور متقارن قرار گرفته­اند. به همین دلیل، ریشک­های بال­های حشرات راسته­ی Thysanoptera (که به معنی بال­ریشک­داران می­باشد) در طول پرواز، سطح تماس را افزایش می­دهند. اتلاق نام بال ریشک­داران به راسته، از این صفت نشات گرفته است (حسن­زاده سلماسی، 1373؛ لوئُنگ، 2008). در سراسر جهان، بیش­تر گونه­های تریپس­ها در مناطق گرمسیر یافت می­شوند و تعدادی نیز در مناطق معتدل وجود دارند. حتی گونه­های کمی از آن­ها در مناطق سرد و نواحی قطب شمال زندگی می کنند (اِشمیت، 2007).

در راسته­ی بال­ریشک­داران، متنوع­ترین رژیم غذایی را می­توان یافت. این حشرات به طور معمول گونه­هایی گل زی هستند (ایزو و همکاران، 2002) و از نظر رفتار تغذیه­ای، حدود 100 گونه از آن­­ها به عنوان آفت کشاورزی مطرح می­باشند. این­ها آفات جدی گیاهان زراعی هستند که باعث نقره­ ای شدن سطح برگ­ها، گل برگ­ها و میوه­ها، ریزش گل­ها و برگ ها، کاهش گرده­افشانی، و هم چنین بروز بدشکلی و تشكیل گال در آن­ها می­شوند و روی بوم سامانه­های کشاورزی به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیر می­گذارند (ماوند و کیبی، 1998؛ ایزو و همکاران، 2002؛ علوی و همکاران، 2007؛ رِیناود، 2010؛ میراب بالو و چِن، 2010).

گونه­های زیادی از تریپس­ها از اسپورهای قارچ­ها تغذیه می­کنند. برخی از تریپس­ها به عنوان شکارگرهای کنه­ها و دیگر تریپس­ها و بندپایان کوچک شناخته شده­اند و تعداد معدودی از گونه­های گیاه خوار آن­ها نیز در کنترل بیولوژیک علف­های هرز مورد استفاده قرار می­گیرند (ماوند و مارولو، 1996). هم­چنین، یک گونه از خانواده­ی Heterothripidae به نامAulacothrips dictyotusبه عنوان انگل خارجی بر روی بدن گونه ای از زنجرك های درختی خانواده ی Aethalionidae با نام علمیAethalion reticulatumزندگی می کند. این تریپس اولین انگل خارجی شناخته شده از راسته­ی Thysanoptera است که لارو­های آن در زیر بال­های پوره­ها و حشرات کامل میزبان زندگی می کنند و پیله­های شفیرگی بر روی نیم حلقه های پشتی بدن میزبان تشکیل می­شوند. سایر گونه­های این خانواده بر روی گل­ها زندگی می­کنند (ایزو و همکاران، 2002). كاوالِری و همكاران (2010) نیز دومین گونه ی انگلِ این جنس را به نامA. minorاز روی همین زنجرك درختی گزارش كردند.

تریپس ها تقریبا در تمامی مکان­ها ساکن می­شوند، بنابراین، جمع­آوری این حشرات همیشه دشوار است و مکان های جمع­آوری ویژه­ای ندارند (اکرم و همکاران، 2003). این حشرات را می­توان از روی یک گیاه و با ضربه زدن به اندام­های گیاهی، بر روی یک صفحه­ی سفید پلاستیکی جمع­آوری کرد. هم­چنین، برای جمع­آوری آن­ها از قیف برلیز (برای تریپس­هایی که در خاک و بقایای برگی زندگی می­کنند) و آسپیراتور نیز می­توان استفاده نمود (میراب بالو و چِن، 2010).

چرخه­ی زندگی تریپس­ها بسته به شرایط دمایی منطقه می­تواند از 10 روز تا یک سال طول بکشد. این حشرات در مناطق معتدل، 1 تا 2 نسل و در مناطق گرم، 12 تا 15 نسل را در سال ایجاد می­کنند که بیشینه ی جمعیت آن­ها در مناطق گرمسیر می­تواند بالغ بر یک میلیون تریپس در یک هکتار باشد (مُرس و هادِل، 2006).

در گذشته، این راسته به دو زیر­راسته­ی Terebrantia و Tubulifera و 8 خانواده تقسیم می­شد، ولی در حال حاضر، بیش­تر تریپس شناسان بر 9 خانواده اتفاق نظر دارند به طوری که زیر­راسته­ی Terebrantia را شامل 8 و زیرراسته ی Tubulifera را هم چنان تنها شامل یک خانواده می­دانند. اگر چه، در طبقه­بندی اخیر توسط بهاتی، برای این راسته 28 خانواده و 10 بالاخانواده برای 2400 گونه گزارش شده است. تریپس­ها­ی شناخته شده­ی ایران حدود 177 گونه هستند که به 5 خانواده­ی Aeolothripidae، Melanthripidae، Thripidae، Adiheterothripidae و Phlaeothripidae تعلق دارند (علوی، 1388؛ فلاح­زاده و همکاران، 2011). در بین خانواده های تریپس­ها، دو خانواده­ی Thripidae و Phlaeothripidae بیش­ترین جمعیت را دارند و گونه­های آن دو معمولا در محصولات زراعی یافت می­شوند. 93 درصد از گونه­های تریپس­ها در این دو خانواده جای می­گیرند (مینایی و همکاران، 2007؛ لوئُنگ، 2008؛ وری یِس، 2010).