لوکولاریس…………………………………………………………………………………۴۲

۱-۳-۷- دیپیلیدیوم کانینوم……………………………………………………………………………………………..۴۸

۱-۳-۸- مزوسستوئیدس لینه آتوس…………………………………………………………………………………………۵۱

۱-۳-۹- اسپیرومترا مانسونوئیدس……………………………………………………………………………………………۵۳

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

۲- تحقیقات انجام شده در جهان……………………………………………………………………………………۵۵

۲-۱- تحقیقات انجام شده در ایران…………………………………………………………………………………………..۶۵

فصل سوم: مواد و روش ها

۳- منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………………۷۲

۳-۱- مواد و وسایل مورد نیاز……………………………………………………………………………………………………۷۳

۳-۲- نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………۷۳

۳-۳- کالبد گشایی…………………………………………………………………………………………………………….۷۳

۳-۴- جداسازی کرم ها……………………………………………………………………………………………………..۷۳

۳-۵- تشخیص…………………………………………………………………………………………………………………۷۴

۳-۶- تجزیه و تحلیل نتایج……………………………………………………………………………………………………….۷۵

فصل چهارم: نتایج

۴- نتایج………………………………………………………………………………………………………………………….۷۶

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

۵- بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………….۸۳

۵-۱- پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………….۸۸

فهرست اشکال

فصل اول: کلیات

شکل ۱-۱- توکساسکاریس لئونینا……………………………………………………………………………………….۵

شکل ۱-۲- توکسوکاراکانیس……………………………………………………………………………………………….۶

شکل ۱-۳- سیر تکاملی توکسوکاراکانیس…………………………………………………………………………..۹

شکل ۱-۴- بافت هایی که ممکن است در معرض آلودگی توکسوکارا قرار گیرد…………….۱۱

شکل ۱-۵- انکیلوستوما برازیلینس……………………………………………………………………………………۱۲

شکل ۱-۶- انکیلوستوما کانینوم…………………………………………………………………………………………۱۳

شکل ۱-۷- سیرتکاملی انکیلوستوما کانینوم……………………………………………………………………..۱۶

شکل ۱-۸- انتهای قدامی اونسیناریا استنوسفالا……………………………………………………………….۱۸

شکل ۱-۹- مهاجرت نوزاد انکیلوستوما و سایرکرمهای قلابدار درپوست پای انسان………..۱۹

شکل ۱-۱۰- نسل انگلی و نسل آزادزی استرونژیلوئیدس استرکورالیس…………………………۲۰

شکل ۱-۱۱- استرونژیلوئیدس استرکورالیس…………………………………………………………………….۲۱

شکل ۱-۱۲- سیرتکاملی استرونژیلوئیدس استرکورالیس…………………………………………………۲۳

شکل ۱-۱۳- تشخیص تفریقی لاروهای انکیلوستوما و استرونژیلوس………………………………۲۳

شکل ۱-۱۴- اسکولکس و بند بارور تنیا هیداتیژنا…………………………………………………………….۲۴

شکل ۱-۱۵- سیر تکاملی تنیا هیداتیژنا……………………………………………………………………………۲۵

شکل ۱-۱۶- بند بارور تنیا اوویس…………………………………………………………………………………….۲۶

شکل ۱-۱۷- سیر تکاملی تنیا اوویس……………………………………………………………………………….۲۷

شکل ۱-۱۸- سیر تکاملی تنیا تنیه فورمیس…………………………………………………………………….۲۹

شکل ۱-۱۹-اسکولکس و بند بارور تنیا مولتی سپس……………………………………………………….۳۰

شکل ۱-۲۰- سیر تکاملی تنیا مولتی سپس……………………………………………………………………..۳۱

شکل ۱-۲۱-اسکولکس و کرم بالغ اکینوکوکوس گرانولوزوس………………………………………….۳۲

شکل ۱-۲۲-ساختمان کیست هیداتیک اکینوکوکوس گرانولوزوس…………………………………۳۴

شکل ۱-۲۳- شن هیداتیک……………………………………………………………………………..۳۵

شکل ۱-۲۴- سیرتکاملی اكینوكوكوس گرانولوزوس…………………………………………………………۴۰

شکل ۱-۲۵- پراکندگی جغرافیایی اکینوکوکوس گرانولوزوس…………………………………………۴۱

شکل ۱-۲۶- کرم بالغ اكینوكوكوس مولتی لوكولاریس……………………………………………………۴۲

شکل ۱-۲۷- سیرتکاملی اكینوكوكوس مولتی لوكولاریس……………………………………………….۴۵

شکل ۱-۲۸- پراکندگی جغرافیایی اکینوکوکوس مولتی لوكولاریس……………………………….۴۷

شکل ۱-۲۹- اسکولکس و بند بارور دیپیلیدیوم کانینوم…………………………………………………..۴۸

شکل ۱-۳۰- سیرتکاملی دیپیلیدیوم کانینوم……………………………………………………………………۵۰

شکل ۱-۳۱- اسکولکس و بند بالغ و بارور مزوسستوئیدس لینه آتوس…………………………..۵۱

شکل ۱-۳۲- سیرتکاملی مزوسستوئیدس لینه آتوس……………………………………………………….۵۲

شکل ۱-۳۳- بند بالغ اسپیرومترا مانسونوئیدس……………………………………………………………….۵۳

شکل ۱-۳۴- سیرتکاملی اسپیرومتر امانسونوئیدس………………………………………………………….۵۴

فصل سوم: موادوروشها

شکل ۳-۱- منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………………….۷۲

مقدمه

سگ ها اگرچه دارای منافع قابل توجهی برای بسیاری از انسانها هستند ولی می توانند به عنوان یک خطر برای سلامت انسان بشمار آیند.

اگرچه سگ های ولگرد در ایران به علت عقاید مذهبی (دین اسلام) و یا دلایل بهداشتی معدوم می شوند، ولی هنوز سگ ها یکی از بیشترین جمعیت حیوانات در کشور هستند.

در ایران آماری درباره تعداد سگ های گله، پاسبان، خانگی و ولگرد وجود ندارد. اگرچه تعداد سگ های ولگرد داخل شهر های بزرگ به علت معدوم نمودن آنها رو به کاهش گذارده اما همچنان شاهد تردد گله های سگ در داخل و خارج بسیاری از شهر های کوچک و بزرگ به ویژه روستاها و حتی نواحی مسکونی آنها هستیم. مراجعین به درمانگاه های حیوانات کوچک عمدتا سگ های خانگی و به میزان کمتری سگ های پاسبان و گله هستند.

اکثر نماتود ها، سستود ها و ترماتود های گوشتخواران به ویژه سگ جزء انگل های مشترک با انسان است. آلودگی انسان با برخی از آنها به ویژه اکینوکوکوس گرانولوزوس که تخم آن بلافاصله پس از خروج با مدفوع عفونت زاست، از نظر بهداشتی و اقتصادی اهمیت بسیار زیادی دارد، چون در صورت ورود یک تخم به بدن انسان و یا حیوان میزبان، کیست هیداتیک تولید می شود که در حیوانات با خسارت اقتصادی شدید همراه است و در انسان گاهی می تواند بسیار خطرناک باشد.

بنابر این شناسایی آلودگی های کرمی سگ از نظر حفظ بهداشت محیط، انسان و حیوان اهمیت زیادی دارد.

در تمام نقاط دنیا از جمله آمریکای شمالی، آسیا، اروپا و آفریقای جنوبی مطالعات متعددی در مورد شیوع کرم های روده ای سگ های ولگرد انجام گرفته است.(۱،۲،۳،۴،۵،۶،۷)

همچنین در ایران، در شهر های تهران، کرمان، ساری، شیراز، اصفهان، چناران و نیز مناطق شمالی، شمال غربی و غرب کشور در این زمینه تحقیقاتی صورت گرفته است.(۸،۹،۱۰،۱۱،۱۲،۱۳،۱۴،۱۵،۱۶)

همینطور در مشهد، در سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۹ مطالعاتی در مورد شیوع کرم های روده ای در سگ های ولگرد انجام شده است.(۱۷،۱۸)

با توجه به اجرای طرح معدوم سازی سگ های ولگرد در شهرستان مشهد در طی سال های اخیر، انجام مطالعه ای به منظور بررسی میزان شیوع آلودگی کرم های روده ای سگ های ولگرد این منطقه الزامی به نظر می رسد.

۱-انگل های کرمی-روده ای سگ:

طبق بررسی های به عمل آمده توسط دانشمندان،در بین آلودگی ها و بیماری های انگلی،آلودگی های کرمی از نظر فراوانی تعداد آلودگی در مقام اول قرار دارند(۱۹).کرم های انگلی گزارش شده در ایران از نظر طبقه بندی در دودمان جانوران و در دو شاخه کرم های نخی شکل و کرم های پهن و دو رده نماتود و سستود قرار می گیرند.در ابتدا نماتود ها و سستودهای روده ای گزارش شده از گوشتخواران ایران را مرور،(جدول ۱-۱) و سپس تعدادی از آنها به اختصار شرح داده می شود.

جدول ۱-۱ : نماتود و سستود های روده ای گزارش شده از گوشتخواران ایران(۲۰)

۱-۲-نماتود

۱-۲-۱-توکساسکاریس لئونینا

راسته : اسکاریدیدا[3]

فوق خانواده : اسکاریدوئیده آ[4]

خانواده : اسکاریدیده[5]

جنس : توکساسکاریس [6]

طول نر تا ۷ سانتی متر می رسد ، دم ساده ای دارد و اسپیکول هایش ۷/۰ – ۱۵/۰ میلی متر طول دارند. با چشم غیر مسلح نمی توان آن را از توکسوکاراکانیس تشخیص داد . ولی در بررسی میکروسکوپی با توجه به عدم وجود زائده انگشت مانند در انتهای خلفی کرم نر توکساسکاریس لئونینا می توان را از توکسوکاراکانیس تشخیص داد. طول ماده تا ۱۰ سانتی متر می رسد . تخم هایش کمی بیضی شکل و جدار خارجی آن ساف است ابعاد آنها ۷۵-۸۵ میکرون است . فضای میان یاخته های جنینی و پوسته تخم زیاد تر از توکسوکاراکانیس است.

مری فاقد شکمچه حباب ماهیچه ای خلفی است . انتهای قدامی کرم به سمت پشت خمیده است ، دو باله راسی بزرگ دارد که در تمام طول خود با فاصله یکنواخت با لبه بدن امتداد میابد و از این جهت شبیه توکسوکاراکانیس می باشد و به طور کلی وجود این باله در این جنس و توکسوکارا چون به کرم منظره پیکان می دهد ، گاهی آنهارا کرم های پیکانی یا کرم های سرپیکانی سگ و گربه هم می گویند (۸،۲۱،۲۲).

در روده باریک سگ ، گربه ، سگ گرگ و روباه و سایر گوشتخواران وحشی زندگی می کند و از اکثر کشورها گزارش شده است .

کرم ماده روزانه تعداد زیادی تخم شبه کروی می گذارد . فرق آن با تخم توکسوکاراکانیس صاف بودن جدار تخم و وسیع تر بودن فضای میان یاخته های جنینی با جداره تخم در توکساسکاریس لئونینا . در شرایط مناسب ، در مدت ۳-۶ روز ، نوزاد مرحله دوم عفونت زا (L2) داخل آن به وجود می آید . پس از بلع تخم ها ، نوزاد از آنها خارج شده وارد جدار روده می شود . در این محل و در همین مرحله ، ۱۰-۱۵ روز باقی می ماند. یازده روز پس از آلودگی پوست اندازی کرده به نوزاد مرحله سوم(L3) تبدیل می شود و بلافاصله بعد از آن به نوزاد مرحله چهارم(L4) تبدیل می شود . سه تا پنج هفته پس از آلودگی تعداد زیادی نوزاد مرحله چهارم که طول آنها تا ۸ میلی متر می رسد به وجود می آیند در این مرحله ، می توان آنها را داخل مخاط و سطح روده پیدا کرد. شش هفته پس از آلودگی نوزاد مرحله پنجم (L5) تشکیل می شود و یازده هفته پس از آلودگی ، کرم بالغ شده و تخم در مدفوع ظاهر می گردد . کرم های بالغ احتمالا تا چهار ماه زنده می مانند.

انتقال آلودگی از راه جفت به جنین و از راه شیر به نوزادان صورت نمی گیرد . اگر تخم توکساسکاریس لئونینا توسط موش خورده شود ، نوزاد خارج شده یک پوست اندازی می کند و احتمالا نوزاد مرحله سوم در بافت های مختلف موش پراکنده می شود ، در صورتی که این موش توسط سگ و گربه خورده شود ، پس از هضم موش ، نوزاد وارد جدار روده میزبان نهایی شده و بالغ میشود . سگ بر خلاف گربه ، معمولا با خوردن میزبان حامل به انگل مبتلا نمی شود . علی رغم اینکه نوزاد اینکه فقط در روده سگ و گربه زندگی می کند ، در موش به کلیه بافت ها و اندام ها مهاجرت می نماید (۳،۸،۱۹،۲۱).

۱-۲-۲-توکسوکاراکانیس

راسته : اسکاریدیدا