…… 27

2-1-3-3-اختلالات اضطرابی…………………………………………………………………………………… 28

2-1-3-4-پرخاشگری………………………………………………………………………………………………… 29

2-1-3-5-اختلال نقص توجه-بیش فعالی………………………………………………………………. 29

2-1-3-6-كمرویی……………………………………………………………………………………………………… 30

2-2-مروری بر پژوهش های پیشین…………………………………………………………………………………….. 31

2-2-1-رابطه ی هوش هیجانی با مشكلات رفتاری درون ساز………………………………………. 31

2-2-2-رابطه ی هوش هیجانی با مشكلات رفتاری برون ساز……………………………………….. 34

2-2-3-جمع بندی تحقیقات پیشین………………………………………………………………………………. 40

فصل سوم: روش پژوهش

3-1-جامعه ی آماری………………………………………………………………………………………………………………. 42

3-2-نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………… 42

3-3-ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 43

3-3-1-مقیاس تجدیدنظرشده ی هوش هیجانی……………………………………………………………. 43

3-3-1-1-روایی و پایایی مقیاس تجدیدنظرشده ی هوش هیجانی……………………….. 44

3-3-2-نیم رخ درجه بندی رفتار……………………………………………………………………………………… 47

3-3-2-1-پایایی و روایی نیم رخ درجه بندی رفتار…………………………………………………. 48

3-4-شیوه ی اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………. 50

3-5-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………. 50

عنوان صفحه

فص چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1-اطلاعات توصیفی پژوهش………………………………………………………………………… 52

4-2-رابطه ی همبستگی بین ابعاد هوش هیجانی و مشكلات رفتاری…………………………….. .53

4-3-پیش بینی مشكلات رفتاری در موقعیت خانه بر اساس ابعاد هوش هیجانی………….. 54.

4-4- پیش بینی مشكلات رفتاری در موقعیت مدرسه

بر اساس ابعاد هوش هیجانی……………………………………………………………………….. 55.

4-5- پیش بینی مشكلات رفتاری در ارتباط با همسالان

بر اساس ابعاد هوش هیجانی………………………………………………………………………. 56

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 59

5-2-رابطه ابعاد هوش هیجانی و مشكلات رفتاری……………………………………………………………. 60.

5-3-پیش بینی مشكلات رفتاری در موقعیت خانه بر اساس ابعاد هوش هیجانی…………… 63.

5-4- پیش بینی مشكلات رفتاری در موقعیت مدرسه بر اساس ابعاد هوش هیجانی…….. 64.

5-5- پیش بینی مشكلات رفتاری در ارتباط با همسالان بر اساس ابعاد هوش هیجانی…. .66

5-6- نتیجه گیری و كاربرد نتایج………………………………………………………………………………………….. 67

5-7-محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 69

5-8-پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………….. 69

5-8-1-پیشنهادهای تحقیقاتی………………………………………………………………………………………… 69

5-8-2-پیشنهادهای كاربردی………………………………………………………………………………………….. 70

فهرست منابع

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………. 71

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………….. 75

کلیات

طی سال ها تلاش های بسیاری برای تعریف هوش صورت گرفته است. محققان، در صد سال گذشته، بر اساس نظریه های مختلف تعریف های گوناگونی از هوش ارائه داده اند و روش های متعددی را برای اندازه گیری هوش مطرح نموده اند. در نیمه ی اول قرن بیستم، آلفرد بینه، هوش را به عنوان توانایی شناختی مطرح و بر همین مبنا آزمونی برای اندازه گیری میزان بهره ی هوشی افراد ابداع نمود. پس از وی، ترمن و وکسلر آزمون های جدیدتری از هوش ارائه کردند. اسپیرمن، هوش را توانایی فکر کردن، فهمیدن و حل مسأله نامید و از این توانایی، تحت عنوان هوش عمومی یا عامل جی[2] نام برد (متینگلی،2010).

در دهه های اخیر، هوش به عنوان یک توانایی کلی محسوب نمی گردد، بلکه مجموعه ای از ظرفیت های گوناگون خوانده می شود (رجائی، 1389). این عقیده که افراد بیش از یک توانایی شناختی کلی دارند، در نظریه ی هوش چندگانه گاردنر(1983) و پس از آن در نظریه ی سه وجهی استرنبرگ(1996) مطرح شد. گاردنر، هوش را مجموعه ای از مهارت هایی می داند که برای حل مسأله و تولید محصولات جدیدی که در یک فرهنگ ارزشمند تلقی می شوند، به کار می رود (آمرام،2005). هم چنین استرنبرگ، یک مدل سه وجهی از هوش ارائه کرد، که شامل هوش تحصیلی، هوش عملی و هوش خلاقانه می باشد (رجائی، 1389).

مفهوم جدیدی از هوش با عنوان هوش هیجانی که از لحاظ نظری، در طبقه ای ازهوش اجتماعی(وان رووی، وایزوزوران،2004) و هوش های درون فردی و بین فردی گاردنر (1983) قرار می گیرد، توسط مایر و سالووی(1990) گسترش یافت. در سال 1990، مایر و سالووی اصطلاح هوش هیجانی را برای اولین بار برای بیان درک احساسات افراد، همدردی با احساسات دیگران و مهارت کنترل خُلق و خو به کار بردند. در حقیقت، این هوش مشتمل بر شناخت احساسات خویش و دیگران و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیمات مناسب در زندگی است. بسیاری از محققان (برای مثال، جان سون،1997؛ مایر و سالووی،1997؛ برگر و میلم، 1999) معتقدند که هوشبهر به تنهایی، میزان کمی از واریانس موفقیت های تحصیلی و زندگی را تبیین می کند. در همین راستا، نظریه ی هوش هیجانی به دنبال توضیح این مسأله است که چرا برخی از دانش آموزان با وجود توانایی هوشی بالا، دستاوردهای تحصیلی قابل ملاحظه ای ندارند و یا موفقیت را در زندگی تجربه نمی کنند.

هوش هیجانی به عنوان شکلی از هوش اجتماعی، معرف توانایی شخص در مواجهه و انطباق با فشارهای روانی است (محمدی و غرایی،1386). برخی از صاحب نظران معتقدند افرادی که دارای قابلیت تشخیص، استفاده و تنظیم هیجان می باشند، مزیت قابل ملاحظه ای در محیط آموزشی و ارتباطات اجتماعی دارند (مورفی، به نقل از متینگلی،2010). در همین راستا، پژوهش پلی تری(2002) نشا ن گر این است که اشخاص باهوش هیجانی بالا تمایل به کاربرد واکنش های دفاعی سازگارانه تری دارند. یافته های دنهام(2007) نیز تحقیقات پیشین در این زمینه را حمایت می کند.

در بیشتر پژوهش ها، هوش هیجانی با موفقیت تحصیلی همبستگی مثبت (پارکر، 2004) و با رفتارهای خلاف مقررات آموزشی مانند غیبت غیر مجاز و اخراج از کلاس درس همبستگی منفی نشان داده است (پترایدز، فردیکسون و فارنهام،2004). در همین راستا، شولتز، ایزارد و بیر (2000)، به این نتیجه رسیدند که نقص در بیان عاطفی کودکان پیش دبستانی ، مشکلات رفتاری و اجتماعی در سال های اول تحصیل را پیش بینی می کند. متینگلی (2010) می نویسد که نقص در آگاهی هیجانی و بیان هیجانی به طور بالقوه بر سال های بعدی زندگی تأثیر منفی می گذارد و رفتار مخرب در طول سال های ابتدایی زندگی با مشکلات رفتاری در نوجوانی مرتبط است. افزون بر این، تحقیقیات نشان داده است که اختلالات هیجانی در نوجوانی، رفتارهای ضداجتماعی را در سال های بعدی زندگی پیش بینی می کند (برجارد، پدینیلی و روآن، به نقل از متینگلی،2010). شاید یکی از دلائل، این باشد که نقص در هوش هیجانی با کاهش توانایی در مدیریت خُلق و درک احساسات دیگران همبسته است (سیاروچی، چان و کاپوتی، به نقل از محمدی و غرایی،1386).

فرد بر اساس تجربیات دوران کودکی، می آموزد که به دیگران اطمینان کند و دنیای اطراف خود را با امنیت تلقی کند و یا همواره با بدبینی به محیط اطراف خود بنگرد. بنابراین، این دوره فرصتی حیاتی برای شکل گیری هوش هیجانی در افراد است و این توانایی به صورتی محدودتر در تمام طول دوران عمر رشد می یابد (سلطانی فر،1386). کسب مهارت های هوش هیجانی برای افراد، مزایای شناختی، اجتماعی و زیست شناختی در بر دارد. سلطانی فر (1386) می نویسد، پژوهش ها حاکی از آن است که افراد با هوش هیجانی بالا، سطوح پایین تری از هورمون های مرتبط با استرس و دیگر نشان گرهای برانگیختگی هیجانی را دارا هستند و توانایی بیشتری برای تمرکز بر مشکل و استفاده از مهارت حل مسأله دارند، که این موجب افزایش توانایی های شناختی آنان خواهد شد. وی معتقد است که موفقیت افراد در مدارس و در سال های بعدی دانشگاه، تنها با هوشبهر آنها ارتباط ندارد بلکه با مهارت های هیجانی و اجتماعی هوش هیجانی مانند داشتن انگیزۀ لازم، توانایی منتظر ماندن، اطاعت از دستورات و کنترل تکانه، مهارت کمک خواستن از دیگران و بیان نیازهای هیجانی و آموزشی مرتبط می باشد.