…………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-3- ضرورت واهمیت تحقیق. …………………………………………………………………………………………………………8

1-4-هدف­هاو فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 9

1-4-1-هدفکلی پزوهش. …………………………………………………………………………………………………………………….8

1-4-2- اهداف ویژه.. ……………………………………………………………………………………………………………………………8

1-4-3- فرضیه­های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….9

1-4-3-1- فرضیه­ ………………………………………………………………………………………………………………………………. 9

1-5- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-6- محدودیت­های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….10

1-6-1- محدودیت­های قابل کنترل……………………………………………………………………………………………………..10

1-6-2- محدودیت­هایغیرقابل کنترل………………………………………………………………………………………………….10

1-7- تعریف عملیاتی واژه­ها و اصلاحات………………………………………………………………………………………………11

 

 

 

 

 

فصل دوم:مبانی نظری پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 13

2-2-منابع انرژی داخل عضله ……………………………………………………………………………………………………………..13

2-2-1-منابع ATPغیرهوازی……………………………………………………………………………………………………………. 14

2-3- تداوم انرژی وتوالی ودرهم آمیزی دستگاه­های انرژی درورزش­ها………………………………………………15

2-4- دستگاه گلیکولیز بی هوازی ……………………………………………………………………………………………………….16

2-4-1- روند بیوشیمیایی گلیکولیز…………………………………………………………………………………………………… 17

2-4-1-1-اکسیداسیون گلوکزبه پیروات……………………………………………………………………………………………..19

2-4-1-2-سرنوشت پیروات…………………………………………………………………………………………………………………19

2-4-2- انرژی حاصل از تبدیل گلوکز به لاکتات ……………………………………………………………………………….20

2-4-3 مزایا و محدودیت­های دستگاه گلیکولیز بی هوازی (دستگاه اسیدلاکتیک)……………………………20

2-5 رابطه خستگی و تجمع اسیدلاکتیک……………………………………………………………………………………………21

2-6-دفع اسید لاکتیک از خون و عضله ……………………………………………………………………………………………..21

2-6-1 سرعت حذف شدن اسیدلاکتیک……………………………………………………………………………………………..22

2-6-2-تأثیر فعالیت بدنی در دوره بازیافت بر دفع اسیدلاکتیک………………………………………………………..22

2-6-3 سرنوشت اسیدلاکتیک فیزیولوژی دفع اسیدلاکتیک………………………………………………………………23

2-7 سازگاری با تمرینات بی هوازی ……………………………………………………………………………………………………25

2-7-1 سازگاری دستگاه گلیکولیتیک…………………………………………………………………………………………………25

2-8 ارزیابی تغییرات ناشی از فعالیت­های شدیدبیشینه………………………………………………………………………25

2-9- گرم کردن ………………………………………………………………………………………………………………………………….26

2-9-1- ضرورت گرم کردن …………………………………………………………………………………………………………………26

2-9-2-آثارفیزیولوژی گرم کردن…………………………………………………………………………………………………………26

2-9-3 آثار گرم کردن در جلوگیری از آسیب……………………………………………………………………………………..28

2-9-4-شدت ومدت گرم کردن………………………………………………………………………………………………………….28

2-9-5-اجزای کلی گرم کردن…………………………………………………………………………………………………………… 29

2-9-6-محتوای برنامه گرم کردن ……………………………………………………………………………………………………….31

2-10-مروری بر تحقیقات مربوط به موضوع تحقیق ………………………………………………………………………….32

2-10-1-کنترل سوخت و ساز اسیدلاکتیک در مدت تمرینات………………………………………………………….32

2-10-1-1 تولید و دفع اسیدلاکتیک………………………………………………………………………………………………….33

2-10-1-2-مکانیسم­های ذاتی کنترل غلظت لاکتات خون در مدت تمرینات…………………………………..33

2-10-2-تحقیقات در رابطه با شدت و مدت گرم کردن…………………………………………………………………….34

2-10-3-تحقیقاتی که تأثیرگرم کردن برتغییرات اسیدلاکتیک خون ورزشکاران را بررسی کرده­اند…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………38

 

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

3-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-2- روش پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………………42

3-3 جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………42

3-3-1-روش نمونه گیری و نحوه گزینش آنها…………………………………………………………………………………. .43

3-4 متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..43

3-5 نحوه اجرای پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..43

3-5-1 نحوه اجرای آزمون «بروس»…………………………………………………………………………………………………….44

3-5-2 نحوه اجرای برنامه گرم کردن…………………………………………………………………………………………………..44

3-5-3-نحوه کنترل ضربان قلب…………………………………………………………………………………………………………..45

3-5-4-نحوه اندازه گیری غلظت اسیدلاکتیک خون…………………………………………………………………………. 45

3-5-5- نحوه اجرای فعالیت شدید بیشیته………………………………………………………………………………………….45

3-6- معرفی وسایل اندازه گیری…………………………………………………………………………………………………………45

3-7- روش آمار…………………………………………………………………………………………………………………………………….46

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل آماری

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….48

4-2- بررسی توصیفی یافته­های تحقیق………………………………………………………………………………………….. 48

4-2-1 بررسی توصیفی تواتر قلبی آزمودنی­ها……………………………………………………………………………………..49

4-2-2- بررسی توصیفی تغییرات غلظت لاکتات خون آزمودنی­ها……………………………………………………..50

4-3-آزمون فرضیه­های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 52

4-3-1- آزمون فرضیه­های اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………………..52

فصل پنجم:بحث ونتیجه گیری

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………….65

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..56

5-3- نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….56

5-4- بحث و نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………………………….57

5-5-پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………59

فهرست منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………60

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………61

منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………………………………………………62

 

فهرست جدول­ها

جدول 3-1-مشخصات مراحل هفت گانه بروس…………………………………………………………………………………..44

جدول 4-1- مشخصات بدنی آزمودنی­ها………………………………………………………………………………………………48

جدول 4-2- :مشخصات ضربان قلب آزمودنی­ها طی سه مرحله استراحت، بعدازگرم کردن وبعد ازفعالیت شدید بیشینه………………………………………………………………………………………………………………………… 49

جدول 4-3- مشخصات لاکتات آزمودنی­ها در سه مرحله استراحت، بعد از گرم کردن و بعداز فعالیت شدید بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………………………………51

جدول 4-4- یافته­های فرض آماری اول………………………………………………………………………………………………52

جدول 4-5- یافته­های فرض آماری دوم………………………………………………………………………………………………53

جدول 4-6- یافته­های فرض آماری سوم …………………………………………………………………………………………….53

جدول 4-7- یافته­های فرض آماری چهارم………………………………………………………………………………………… 54

 

فهرست شکل­ها

شکل 2-1- منابع انرژی غیرهوازی………………………………………………………………………………………………………14

شکل 4-1- تغییرات تواتر قلبی گروه استقامتی در سه مرحله استراحتی،بعد از گرم کردن و بعداز فعالیت شدیدبیشینه……………………………………………………………………………………………………………………………..50

شکل 4-2- تغییرات تواتر قلبی گروه سرعتیدر سه مرحله استراحتی، بعد از گرم کردن و بعداز فعالیت شدیدبیشینه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..50

شکل4-3-تغییرات غلظت لاکتات خون گروه استقامتی درسه حالت استراحتی،بعدازگرم کردن وبعدازفعالیت شدید بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………..51

شکل4-3- تغییرات غلظت لاکتات خون گروه سرعتی درسه حالت استراحتی، بعدازگرم کردن وبعدازفعالیت شدید بیشینه…………………………………………………………………………………………………………………..51

فصل اول:

 

 

 

 

طرح تحقیق

• 1–مقدمه

یکی از مهم­ترین موضوعاتی که ذهن متخصصین علوم ورزشی را بخود معطوف داشته، بروز خستگی در حین اجرای فعالیت­های ورزشی می­باشد. خستگی و درماندگی یکی از موانع مهم اجرای مطلوب و موفقیت آمیز فعالیت­های ورزشی به شمار می­رود از همین رو تحقیقات بسیاری به منظور شناخت عوامل مختلف بروز خستگی و راهکارهای عملی به تعویق انداختن آن انجام شده است که طبیعتا به دلیل گستردگی رشته­های مختلف ورزشی نتایج متفاوتی به دنبال داشته است. اغلب تحقیقات درباره خستگی عضلانی موضعی، روی اتصال عصبی عضلانی، ساز و کار انقباضی و دستگاه عصبی عضلانی متمرکز می­باشد این حالت می­تواند در مواضع گوناگونی بروز کند که در این­جا به تعدادی از آن­ها اشاره می­شود:

خستگی و صفحه محرکه: برخی از شواهد موافق و مخالف این نظر که خستگی عضلانی به علت ضعف و ناتوانی صفحه محرکه است، وجود دارند. این نوع خستگی ظاهرا در واحدهای حرکتی FT^([1])بیشتر است که به سهم خود در مقایسه با تارهای ST^([2])، دارای خستگی­پذیری بیشتری می­ باشند. ناتوانی صفحه محرکه جهت ارسال تکانش عصبی به تارهای عضلانی به احتمال قوی به دلیل کاهش آزاد شدن منتقل کننده شیمیایی «استیل کولین» از انتهای عصب است)3).

خستگی ساز و کار انقباضی: عوامل چندی در خستگی ساز و کار انقباضی دخالت دارند برخی ازاین عوامل به قرار ذیر می­باشند:

الف– تخلیه منابع PCوATP

ب– تخلیه ذخائر گلیکوژنی عضله

ج– تجمع اسیدلاکتیک

د- سایر عوامل مانند فقدان اکسیژن و جریان خون ناکافی

که البته بسته به نوع فعالیت ورزشی، نقش یک یا تعدادی از این عوامل در ایجاد خستگی بارزتر است. بطور مثال، در فعالیت­های استقامتی بین 30 دقیقه تا 4 ساعت این تخلیه ذخائرگلیکوژنی عضله می­باشد که نقش بیشتری در درماندگی دارد و یا در فعالیت­های سریع که سرعتاکسیژن مصرفیهماهنگ با سرعت تجزیه گلیکوژن نیست به دلیل ایجاد کسر اکسیژن، این تجمع اسیدلاکتیک است که حالت مذکور را ایجاد می­نماید. بنابراین پاسخ اسیدلاکتیک به فعالیت­های ورزشی در ورزش­های بسیار سریع، بارز و مشهود است(3).

مورهاوس و میلر⁽¹⁾اینطور بیان کردند «زمانی که یک عضله در هر ثانیه یک بار بطور متوالی تحریک شود، قدرت انقباضی عضله شروع به کاهش می­کند در این حالت نه تنها میزان كوتاه شدن عضله، بلكه حتی میزان دوره استراحت آن نیز كم و ناقص می­شود در پایان عضله حتی نمی­تواند به تحریكات قوی نیز پاسخ دهد». «مورهاوس و میلر» این جریان را خستگی نامیدند آن­ها در آزمایشی با برش عرضی به یك عضله خسته مشاهده كردند كه داخل بافت عضلانی اسید وجود دارد(18) .

بطور تجربی نشان داده شده­است كه ممكن است خستگی از طریق ایجاد تولید اضافی اسید كه باعث كاهش تحریك پذیری عضله می­شود، ایجاد شود. تجمع تولیدات اضافی اسید بطور اخص اسیدلاكتیك در عضلات فعال به فقدان جریان خون طبیعی در آن­ها مربوط می­شود هم­چنین مقدار اكسی‍ژن موجود عضله برای اكسیده كردن اسیدلاكتیك كافی نیست(18) .

اگر چه بسیاری عقیده دارند اسیدلاكتیك مسئؤول خستگی و واماندگی در تمامی انواع ورزش­ها است، ولی باید توجه داشت كه این ماده تنها در جریان فعالیت­های عضلانی بسیار شدید و كوتاه مدت در درون تارهای عضلانی تجمع پیدا می­كند. برای مثال در دوندگان ماراتن سطح اسیدلاكتیك در پایان مسابقه و با وجود بروز واماندگی هنوز نزدیك به مقادیر حالت استراحت است.

ورزشكاران همیشه سعی می كنند هنگام مسابقات، بهترین اجرای خود را به نمایش بگذارند و در این میان عوامل متعددی مانع از بروز بهترین عملكرد آن­ها می­شود یكی از این عوامل خستگی است به ویژه در دوره­های كوتاه­ مدت تمرینات با شدت زیاد (25).

یكی از دلائل خستگی­های موضعی، انباشتگی اسیدلاكتیك در عضلات فعال و غلظت یون هیدروژن در خون است(24) .شدت و نوع خستگی عضلانی به نوع، مدت، شدت تمرین و نوع تارهای عضلانی فعال و عوامل متعدد محیطی و شدت این عوامل وابسته است افزایش مقدار لاكتات در تمرینات بی هوازی بر اثر كاهش مقدار جریان خون به دلیل انقباض­های ایزومتریك در عضلات فعال به دنبال تمرینات شدید است(27) .اسیدوز درون سلولی در نتیجه افزایش اسیدلاكتیك، عامل مهمی در ایجادخستگی عضلاتاسكلتی است(26) .

محققین تاكنون در مراحل مختلف تمرین یا مسابقه در رشته­های مختلف ورزشی نسبت به اندازه­گیری سطح اسیدلاكتیك خون ورزشكاران و میزان تغییرات آن اقدام نموده و آن را تفسیر كرده­اند یكی از این عوامل مرحله گرم كردن برای شروع یك مسابقه و یا یك تمرین جدی است .آماده شدن جسمانی و روانی برای یك مسابقه و یا تمرین از موارد مهمی است كه دانشمندان این رشته به آن پرداخته­اند گرچه مدت مدیدی است كه به ورزشكاران توصیه می­شود قبل از شروع یك جلسه تمرین سنگین و یا مسابقه دقایقی را به تمرینات مقدماتی یا گرم كردن بپردازند ولی نتایج برخی تحقیقات كه تفاوتی در عملكرد ورزشكاران قبل و بعد از گرم كردن نشان نداده­اند باعث شده تا در مورد ضرورت شدت و مدت فعالیت­های مقدماتی اتفاق نظر كلی وجود نداشته باشد(3) .

اما با توجه به اتفاق نظر در مورد آثار مثبت گرم كردن امروزه تقریبا همه ورزشكاران گرم كردن را بخشی از تمرین یا مسابقه خود قرار داده­اند و مربیان نیز نسبت به این مسئله تاكید بسیار دارند. آثار مثبت گرم كردن می­تواند شامل بهبود عملكرد ورزشكار، پیشگیری از آسیب­های ناشی از فعالیت، تأثیرات فیزیولوژیكی و آثار روانی باشد. گرم كردن نه تنها به اجرای فعالیت­های آن­ها كمك می­كند بلكه از آسیب دیدگی حین فعالیت نیز جلوگیری می­كند(5) .

نكته مهم دیگر متغیرهائی است كه گرم كردن را تحت تاثیر قرار می­دهند مدت زمان گرم كردن، شدت گرم كردن، محتوای برنامه، فاصله زمانی آن تا فعالیت اصلی متغیرهائی هستند كه می­توانند با توجه به ویژگی­های ورزشكار، نوع و ماهیت رشته ورزشی موردنظر، شرایط آب و هوائی، درجه حرارت محیط و هدف­های جلسه تمرین یا مسابقه تغییر كنند(14) .

در رابطه با مدت و شدت گرم كردن كه تحقیق حاضر با تاكید بر آن صورت می­گیرد گفته شده، تمرینات گرم كردن باید در حدی باشند كه درجه حرارت عمومی و عمقی بافت­ها و عضلات را افزایش دهند، مشروط بر اینكه موجب خستگی ورزشكار نشود. شدت و مدت گرم كردن باید نسبت به نوع رشته ورزشی و سطح آمادگی ورزشكار تنظیم شود. برای مثال در یك فعالیت بیشینه ورزشكار ورزیده باید بین 20 تا 30 دقیقه تمرین نسبتا شدید انجام دهد، در حالی كه چنین تمرینی برای یك ورزشكار مبتدی خسته كننده خواهد بود. ازآنجا­ئیكه افزایش درجه حرارت بدن موجب تعریق می­شود، در چنین حالتی درجه حرارت بدن حدود 2 درجه بالاتر از حد طبیعی خواهد بود بنابراین شروع تعریق نشانه خوبی برای گرم كردن بدن و عضلات خواهد بود(5) .

اگر چه به نظرمی­رسد برای اجرای فعالیت­های سبك و متوسط پنج دقیقه گرم كردن كافی باشد ولی اجرای حداقل 15 تا 30 دقیقه فعالیت می­تواند شبكه مویرگی را برای تهیه فوری قند و آدرنالین مورد نیاز بدن آماده سازد(14) .

همانطور كه گفته شد هنوز در مورد نحوه تنظیم برنامه گرم كردن در ورزش­های مختلف اتفاق نظر كلی وجود ندارد و درباره تنظیم متغیرهائی مانند شدت و مدت گرم كردن و محتوای آن نیاز به تحقیقات بیشتری می­باشد.