دانلود پایان نامه ارشد: تصحیح انتقادی كتاب دستورالوزاره یا وصایای خواجه نظام الملك طوسی |
…………………………………………………….. 22
منشآت…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22
وصیت نامه………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 23
دستورالوزاره یا وصایای خواجه نظام الملک……………………………………………………………………………………………….. 23
- دستورالوزاره………………………………………………………………………………. 27
2-1. کتابشناسی………………………………………………………………………………………………. 27
2-2. نام ها و عناوین………………………………………………………………………………………….. 31
2-3. تبارشناسی………………………………………………………………………………………………. 33
2-4. اصالت…………………………………………………………………………………………………….. 34
2-5. زمان نگارش…………………………………………………………………………………………….. 36
2-6. مُهدی الیه……………………………………………………………………………………………….. 38
2-7. مؤلّف………………………………………………………………………………………………………. 40
مولانا عبدالوهّاب عدنی طوسی…………………………………………………………………………………………………………………. 43
الف. خواجه نظام الملك طوسی………………………………………………………………………………………………………………… 44
ب. فخر الدّین حسن………………………………………………………………………………………………………………………………… 46
ج. محمد طاهر اراسنجی قزوینی………………………………………………………………………………………………………………. 47
د. عبدالوهّاب قدپی طوسی……………………………………………………………………………………………………………………….. 47
ه. عبدالوهّاب امامی………………………………………………………………………………………………………………………………….. 49
دلایل ردّ انتساب………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49
2-8. اهمیّت و ویژگی………………………………………………………………………………………… 56
2-9. از نگاه کتاب شناسان ایرانی و خاورشناسان…………………………………………………… 61
- جایگاه دستور الوزاره در سنّت اندرزنامه نویسی مسلمانان…………………………………… 66
3-1. اهمیّت وزارت…………………………………………………………………………………………… 67
3-2. کتابهای موسوم به دستورالوزاره………………………………………………………………….. 67
3-3. دستورالوزاره و نگارش های اخلاقی……………………………………………………………… 69
3-4. مقایسه سیر الملوك و دستور الوزاره…………………………………………………………….. 71
- درباره تصحیح کتاب دستور الوزاره………………………………………………………… 74
4-1. شیوه تصحیح…………………………………………………………………………………………… 74
4-2. گروه بندی نسخه های همگون و هم نسبت…………………………………………………… 77
4-3. معرفی و ارزیابی نسخ استفاده شده در تصحیح……………………………………………… 82
4-3-1. نسخه هایی كه كاملاً به نسخه اساس عرض شده و تطبیق یافته است…………………………. 82
نسخه الف= نسخه کتابخانه بادلیان= نسخه اساس نسبی………………………………………………………………………….. 82
نسخه ب= نسخه کتابخانه آستان قدس به شماره 6323…………………………………………………………………………… 86
نسخه ج= نسخه کتابخانه آستان قدس به شماره 292………………………………………………………………………………. 90
نسخه د= نسخه چاپ سنگی به تاریخ چاپ 1305ق ………………………………………………………………………………… 90
نسخه ه= نسخه کتابخانه آستان قدس به شماره 294……………………………………………………………………………….. 93
نسخه ت= نسخه کتابخانه دانشگاه تهران به شماره 1/7907……………………………………………………………………. 94
نسخه س= نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 3/619……………………………………………………….. 94
نسخه ع= نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 3243…………………………………………………………… 94
نسخه ن= نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 26/8984…………………………………………………….. 95
4-3-2. نمونة نسخی كه به قسمتی از آنها مراجعه شده است……………………………………………… 95
نسخه م= نسخه کتابخانه دانشگاه کالیفرنیا آمریکا به شماره 411……………………………………………………………… 96
نسخه ی= نسخهکتابخانه ملیایران به شماره 15349……………………………………………………………………………. 97
نسخه غ = نسخه کتابخانه مجلس به شماره 1/ 13718………………………………………………………………………….. 97
4-4. مراحل تصحیح…………………………………………………………………………………………. 97
4-5. نکات ضروری در خصوص تصحیح………………………………………………………………. 98
4-6. رسم الخطّ نسخة تصحیح شده…………………………………………………………………… 99
- دشواری های تحقیق………………………………………………………………………. 102
- نشانه های اختصاری………………………………………………………………………. 111
- فهرست نسخه های خطی دستورالوزاره در كتابخانه های ایران و جهان……………………… 113
7-1. فهرست نسخه هایی كه در این تصحیح از آنها استفاده شده به ترتیب تاریخ کتابت…………… 114
7-2. فهرست همه نسخه های پیدا شده به ترتیب تاریخ کتابت از اقدم نسخ………………………….. 118
7-3. فهرست همه نسخه ها به تفکیک نام کتابخانه ها و محل نگهداری نسخ…………………………. 128
- تصاویر صفحات آغاز و انجام نسخه هایی كه در این تصحیح از آنها استفاده شده…………….. 138
- متن كتاب دستور الوزاره………………………………………………………………….. 156
دیباچه/ اهمیت وزارت و سبب تألیف کتاب……………………………………………………….. 157
مقدّمه/ شرح حال خواجه نظام الملک…………………………………………………………… 170
تفضیل وزارت خواجه بر سایر وزراء به نقل از امام محمد ناصحی در دستورالوزراء……………………………………………………. 170
روایت ابوجعفر نصیری، مؤلّف تاریخ مدرّسان نظامیه، از دوران تحصیل خواجه………………………………………………………….. 172
روایت فقیه عبدالصمد فتدروجی از وقایع هنگام تولّد و طفولیّت خواجه…………………………………………………………………….. 174
فصل اول: در تحریض فرزندان بر ترک وزارت …………………………………………………… 186
موعظه / بعد از زمان من وزارت اختیار نکنی و پیرامن شواغل و مشاغل نگردی………………………………………………………. 187
مخاطره اوّل/ وزیر را هر روز از هر باب بر هر کس چند حکم مختلف می باید كرد……………………… 188
حکایت/ تفسیر شیخ ابواسحق فیروزآبادی از حكمت كدورت بی دلیل سلطان با وزیر………………………………………………….. 189
مخاطره دوّم/ چند هزار کس از خود آزرده باید داشت به امید رضای خاطر یک کس………………….. 192
حکایت/ پاسخ امام الحرمین جوینی به پرسش نظام الملک در خصوص علت کدورت سلطان از او………………………………….. 192
حکایت/ مقایسه خدمت پادشاه با طاعت خداوند از زبان ربیع فضل در همراهی هارون الرشید به سفر حج………………………… 197
مخاطره سوّم/ ملال جانب ابناء ملوک است و تدارك آن در غایت صعوبت………………………………. 199
حکایت/ انحراف مزاج سلطان محمد، فرزند ملكشاه، از خواجه نظام الملك………………………………………………………………… 201
حکایت/ اسارت ملك روم و خیانت عمید منصور در اموال اهدائی رومیان…………………………………………………………………. 203
مخاطره چهارم / ناگزیر بودن وزیر از مجالست و مرافقت با كبار امرا و اركان دولت………………….. 209
مخاطرات دوستی با كبار امرا و اركان دولت……………………………………………………………………………………………………….. 210
حکایت/ نزاع و خلاف میان خواجه نظام الملك و التونیاق تركمانی…………………………………………………………………………. 212
ضررهای دشمنی و عداوت با كبار امرا و اركان دولت…………………………………………………………………………………………… 213
حکایت/ نتیجة مكاوحت امیر علی خویشاوند با ابوالعّباس اسفراینی…………………………………………………………………………. 214
مخاطره پنجم/ جماعتی چون کتّاب و عمّال را در حیّز ترتیب و رعایت می باید داشت…………………. 219
اقارب وعشایررا مباشر مهمّات ملک گردانیدن خطرها دارد………………………………………………………………………………….. 221
مضار و مفاسد تفویض مهمات به بیگانگان……………………………………………………………………………………………………….. 222
حكایت آشنایی و همدرسی نظام الملك با حسن صباح و عمر خیّام…………………………………………………………………………. 222
حکایت/ محاسبه اجرت مکاریان که رخام از حلب برای سلطان به اصفهان برده بودند توسط حسن صباح………………………… 229
التزام حسن صباح بر تکمیل دفاتر جمع و خرج ممالک به عشر مدتی که نظام الملک مهلت خواسته بود………………………….. 232
فصل دوّم در آداب وزارت و شرایط آن ………………………………………………………… 234
شرط منصب وزارت آن است که چهار جانب نگاهداری و مراقبه آن واجب و ملاحظة آن مفروض شماری………………………. 234
شرط اوّل / حفظ جانب حضرت ربوبیّت……………………………………………………………………….. 235
ملاحظة اوّل: بر اعتقاد صحیح، ثابت و راسخ باشی و به تسویلات فرق ضالّه از مرکز استقامت منحرف نشوی 235
حکایت/ مواصلت و مصاهرت سلطان ملک شاه با خلیفه و رؤیای خواجه در خصوص تهیّج شیطان…………………………………. 237
ملاحظة دوّم: اتّفاقات حسنه را نتیجه تدبیر خود نداند؛ هر چند در عقب آن واقع گردد………………………………………………… 241
حکایت/ نقش تقدیر الهی در شكست فضلون از نظام الملك………………………………………………………………………………….. 242
حکایت/ نقش تقدیر الهی در فتح قلعة مریم نشین توسط ملكشاه……………………………………………………………………………. 245
شرط دوّم / رعایت جانب پادشاه……………………………………………………………………………………………………………. 248
ملاحظة اوّل: بی توفیق الهی و تأیید سماوی هرگز کسی آمر و ناهی نتواند شد………………………………………………………….. 250
حکایت/ ابن اعلم رصدی و شاگردش ناصر بتانی…………………………………………………………………………………………………. 251
ملاحظة دوّم: چون از جهت امری تفرقه خاطر پادشاه تفرّس افتد متوجّه اصلاح آن باید گشت………………………………………. 254
حکایت / امیر اسماعیل سامانی با عمرولیث……………………………………………………………………………………………………….. 255
حکایت/ خزاین سلطان آلب ارسلان در قلعه کیو………………………………………………………………………………………………… 258
ملاحظة سوّم: سعی نماید تا در حق او از همه کس دعای بخیر حاصل کند و آن به انتشار عدل و احسان و انصاف باشد 260
ملاحظة چهارم: در ابقاء ذکر جمیل پادشاه باید کوشید و آن به اظهار حسن سیرت و راستی و عدالت باشد با جمیع خلایق 260
ملاحظة پنجم: هرچند از پادشاه مباسطت و عنایت و تقرّب و تربیت مشاهده افتد به هیچ باب بر آن اعتماد نشاید 260
ملاحظة ششم: پیوسته طالب آن باید بود که معلوم گردد میل طبیعت پادشاه به کدام مطلوب و مرغوب متوجّه است 260
حکایت/ فرستادن هر یك از اقارب و عشایر درگاه سلطان آلب ارسلان به حكومت ناحیتی……………………………………………. 261
حکایت/ روایت اصمعی از عمرو بن عبید که از مشایخ بغداد بود و منصور، مرید او……………………………………………………… 262
ملاحظة هفتم: چنان باید که قدرت و استعداد آن باشد تا هر سخن که در حضرت بگذرد به قدری در آن دخلی توان کرد 265
فنونی که در امر مال و ملک از مهارت استکمال آن، کما هو حقّه چاره نیست، اوّل قسم حساب و دوّم فنّ تاریخ 266
فایده دانستن تاریخ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 266
قصّه لشکر بخارا و حیله ای که البتکین با ایشان کر……………………………………………………………………………………………. 266
حکایت/ مباحثه ماجندی و قاضی مرو بر سر معنی الخالق الباری المصور………………………………………………………………….. 268
شرط سوّم / رعایت جانب نزدیکان پادشاه …………………………………………………………………. 270
شرط عمومی یا کلّی: ثبات بر جاده راستی و درستی به درجه ای باشد که هیچ آفریده را بر آن سخن نرسد……………………… 271
شرایط اختصاصی یا شرط رعایت اصناف اربعه……………………………………………………………………………………………………. 271
صنف اوّل: حرم های بزرگ……………………………………………………………………………………………………………………………. 272
حکایت/ فرستادن التونیاش به حكومت خوارزم توسط سلطان محمود و فرار التونیاش از شرّ جمیله قندهاری……………………… 273
حکایت / رقابت خواجه احمد حسن با خواجه حسنك متكانی بر سر وزارت……………………………………………………………….. 275
صنف دوّم: مراقبت ابناء ملوك………………………………………………………………………………………………………………………… 279
حكایت/ مقایسه رفتار خواجه احمد حسن و حسنك متكانی با مسعود غزنوی…………………………………………………………….. 282
صنف سوّم: امراء بزرگ…………………………………………………………………………………………………………………………………. 285
خواجه احمد حسن و علی خویشاوند…………………………………………………………………………………………………………………. 285
حکایت / سلطان محمود و دابشلیم هند…………………………………………………………………………………………………………….. 288
صنف چهارم: سایر ملازمان……………………………………………………………………………………………………………………………. 293
فرقه اوّل: ندماء مجلس جشن………………………………………………………………………………………………………………………… 293
حکایت /تعبیر خوابفضل ربیع توسط ابوالحسن معبّر که از احفاد ابن سیرین بود……………………………………………………… 295
فرقه دوّم: اصحاب سیف و ارباب قلم………………………………………………………………………………………………………………… 296
وصیّت عبدالحمید احمد به پسر خود در موازنه درجات مهّمات مملکت به احوال کتّاب………………………………………………… 296
حکایت / سخن محرمانه انوشیروان از خفایا و اسرار ملکی با بوذرجمهر حكیم……………………………………………………………. 297
حکایت / هلاكت ناصر میکال را اکثر خلق از تهیّج خواجه احمد دانستند………………………………………………………………….. 299
حکایت / کابوس های نظام الملک در سالگرد کشتن عبدالملک کندری……………………………………………………………………. 300
حکایت / گزارش ده تن از کتّاب به الب ارسلان در تهمت خیانت نظام الملک به ملک و مال………………………………………. 302
شرط چهارم / رعایت جانب خلایق……………………………………………………………………………. 303
حکایت/ پیشنهاد نظام الملک به سلطان الب ارسلان برای گریز از مرگ و بلیّه به نقل از تاریخ باستان……………………………. 304
انجامة کتاب………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 307
- ضمائم………………………………………………………………………………………………………… 308
وصیّتنامة خواجه………………………………………………………………………………………………. 308
کتابشناسی……………………………………………………………………………………………………….. 311
چکیدة انگلیسی……………………………………………………………………………… 314
فرم در حال بارگذاری ...
[چهارشنبه 1399-10-17] [ 03:46:00 ق.ظ ]
|