دانلود پایان نامه : بازتاب اندیشه تأویلی در آثار ناصرخسرو قبادیانی |
2-2. هرمنوتیک… 23
2-2-1. تعریف لغوی هرمنوتیک… 24
2-2-2. مفهوم هرمنوتیک… 24
2-2-3. جدیدترین تعاریف از علم هرمنوتیک… 24
2-2-4. تاریخچه تأویل و هرمنوتیک در غرب… 25
2-2-5. تاریخچه تأویل یا هرمنوتیک در شرق.. 29
2-2-6. دیدگاه اهل تأویل در مشرق زمین.. 31
2-3. معتزله و ریشه آن. 32
2-3-1. تعالیم معتزله. 33
2-4 . معرفی فرقه اسماعیلیه. 35
2-4-1. اسامی دیگر فرقه اسماعیلیه در طول تاریخ.. 38
2-4-2. سایر اسامی که دشمنان این فرقه، به ایشان نسبت دادهاند. 39
2-4-3. مراتب دعوت و عقول دهگانه نزد اسماعیلیان. 40
فصل سوم:شرح احوال، آثار و سبک ناصرخسرو قبادیانی
3-1. زندگینامه و شرح حال حکیم ناصرخسرو قبادیانی.. 43
3-2. زندگی ناصرخسرو قبل و بعد از خواب و تحوّل فکریاش… 44
3-3. تحصیلات و محدودة اطلاعات ناصرخسرو. 45
3-4. تفکر و اندیشه ناصرخسرو. 46
3-5. سبک ناصرخسرو. 47
3-6. عقیده و مذهب ناصرخسرو. 50
3-7. آثار منظوم و منثور ناصرخسرو قبادیانی.. 50
3-7-1. آثار منظوم. 51
3-7-2. آثار منثور. 52
3-7-3. سایر آثار، کتب و رسالههایی که به ناصرخسرو نسبت دادهاند. 54
فصل چهارم:بررسی و تحلیل تأویلها در برخی از آثار ناصرخسرو قبادیانی
4-1 دیوان قصاید. 58
4-2. وجه دین.. 72
4-2-1. اندر اثبات قرآن و تأویل آن. 73
4-2-2. اندر تأویل قالوا إِنّا لِلّهِ و انّا إِلیهِ راجعون. 76
4-2-3. اندر تأویل صدقة گاو و صدقة گوسفند. 77
4-3. زادالمسافرین.. 81
4-3-1. بیان پیوستگی نفس جزئی به نفس کلی.. 81
4-3-2. اندر ردّ بر اهل مذهب تناسخ.. 82
4-3-3. بیان چگونگی وحی و تفسیر آن. 82
4-4. جامعالحکمتین.. 83
4-4-1. اندر هیئت و خاصّه و رسم وحد. 83
4-4-2. قول متكلمان مذهب اعتزال. 84
4-4-3. اندر تعریف «من» 85
4-4-4. اندر هفت نور. 86
4-4-5. «ءانَّ اللهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ و الاِحسانِ و ایتاءِ ذِی القُربی.» 87
فصل پنجم: نتیجهگیری
5-1. نتیجهگیری.. 90
منابع و مأخذ. 92
Abstract 95
چكیده
مسأله فهم از زمانی که بشر برای انتقال پیام به نوشتن پرداخت، محل جدل بوده است. در این میان، دانش تأویل (هرمنوتیک) و نیز مباحث کیفیت فهم قرآن مجید بهویژه در آیات متشابه و مجمل و باطن آیات در حوزهی اسلامی بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) بین نحلههای کلامی شایان توجه است. در میان فرق اسلامی، کلام اسماعیلیه که از تأویل به مثابه مهمترین ابزار اجتهاد، فهم و استباط گزارههای قرآنی استفاده میکردند، خاستگاه روشی شد که امروزه به هرمنوتیک مشهور است. ناصرخسرو قبادیانی (شاعر و متفکر عقلگرای اسماعیلی) در آثار منظوم و منثورش از آن بهره برده و بر آن به عنوان یک فهم روشمند تأکید داشته است. این پایاننامه با بررسی مبانی فهم تأویلی متن از منظر ناصرخسرو، روشن کرد که این متفکّر و مفسّر اسماعیلی بر اساس آیات و احادیث نه تنها به تأویل اعتقاد دارد بلکه به مراتب فهم تأویلی میان اشخاص مختلف نیز معتقد است.
كلید واژهها: ناصرخسرو، آثار ناصرخسرو، اسماعیلیه، تأویل و هرمنوتیک.
-1. مقدمه
یکی از مبانی پذیرفته شدهی معرفتی غالب فرقههای اسلامی«تأویل» است. تأویل گرایان با توجه به اینکه تعریف شان از تأویل چه باشد، نحلههای گوناگونی دارند. برخی از روشها و ابعاد تأویل در نزد شیعه همچون تأویل باطن گرایان یا تأویل صوفیه یا تأویل عقلگرایانه افراطی پذیرفته نیست از سوی دیگر، یکی از اهداف تأویل در نظر شیعه تأویل مصداقی و تأویل به معنای کشف معانی باطنی آیات قرآن مجید است. در حالیکه این شیوه از تأویل، مورد انکار گروهی از اهل تسنن قرار گرفته و معتقدند تأویلهای بطنی و بیان مصادیق، موافق با ظاهر لفظ نبوده و فهم درستی از آیات ارایه نمیکند و بر پایه ذوق و سلیقه شخصی و بیتوجه به روشهای علمی است.
به نظر میرسد اصطلاح «معنای باطنی آیات» از یک طرف برگرفته از نص صریح فرمایش پیامبر اکرم(ص) باشد که میفرمایند: «ءانَّ لِلقرآنِ ظهراً و بطناً و لِبطنه بطنٌ الی سبعۀ أبطُن»؛ همانا برای قرآن ظاهری و باطنی است و برای باطن آن باطنی است تا هفت بطن (الاحسایی، ج 4، 1403 : 107) و از طرف دیگر میتواند خاستگاه چنین تأویلی خود قرآن باشد: خاتمیت، جامعیت و جاودانگی قرآن، مشروعیت اینگونه از تأویل را اثبات میکند، به علاوه در هفده آیه از قرآن برخی از موارد واژه تأویل به کار رفته است که از نمونه آن،تعبیر خوابحضرت یوسف است. امامان شیعه و بسیاری از دانشمندان علوم دینی نیز به ضرورت چنین تأویلی و ارتباط آن با تاثیرات و منافع مستمر قرآن اشاره فرمودهاند.
یکی از مبانی مهم و مورد اختلاف در تفسیر قرآن «تأویل» است. در حالیکه گروهی از اهل حدیث و بخصوص حشویه بر «نص گرایی» و اجتناب از تأویل آیات اصرار دارند و حتی از تأویلهای مفهومی آیات اجتناب میورزند؛ گروه کثیری از فرقههای اسلامی از جمله شیعه و اسماعیلیه «تأویل» را پذیرفتهاند و انجام این مهم را در قرآن جایز شمردهاند. تأویل آیات ابعاد گستردهای دارد و به شکلهای مختلفی در میان مسلمانان رواج یافته است. برای مثال باطنیه بیمحابا به تأویل آیات و نادیده گرفتن ظواهر و نصوص آیات پرداختهاند. برخی همچون شیعیان علاوه بر اقدام به تأویل مفهومی آیات متشابه، به تنزیلات و تطبیق آیات بر مصادیق نوظهور اقدام کردهاند. در نظر شیعیان اینگونه از تأویل سرّ ماندگاری و جاودانگی قرآن و هدایتگری مستمر آن است.
فرم در حال بارگذاری ...
[سه شنبه 1399-10-16] [ 08:52:00 ب.ظ ]
|