2-1-1- مختصری در مورد تاریخچه جواهرات.. 13

2-1-2- قدمت استخراج فیروزه 14

2-1-3- علم شناخت سنگهای قیمتی و اهمیت آن در جهان. 15

2-1-4- انواع فیروزه 16

2-1-5- نحوه ساخته شدن فیروزه 18

2-1-6- فضیلت فیروزه در اسلام. 18

2-1-7- معادن فیروزه 19

2-1-8- كلیاتی در مورد برش و جلای كانی ها و سنگهای جواهر رنگی. 26

2-1-9- تراش فیروزه 28

2-1-10- مشخصات بهترین نوع فیروزه تراشیده 33

2-1-11- صادرات فیروزه: 34

بخش دوم: مبانی نظری مرتبط با «آمیخته بازاریابی». 36

2-2-1- تعریف بازاریابی. 37

2-2-2- فلسفهمدیریت بازاریابی. 37

2-2-3- عوامل مؤثر در تغییر تقاضا 41

2-2-4- عوامل مؤثر در اقدام به خرید. 42

2-2-5- فرآیند تصمیم خرید. 45

2-2-6- مفهوم مدرن بازاریابی. 51

2-2-7- آمیخته بازاریابی (Marketing Mix) 52

2-2-8- جایگاه یابی در بازار 63

فصل سوم. 69

روش تحقیق. 69

3-1 نوع تحقیق: به طور کلی تحقیقات علمی را به دو دسته تعرفه تقسیم می نمایند: 70

3-2 روش تحقیق. 70

منابع وماخذ: 76

فصل چهارم. 77

جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده ها 77

4-1- ویژگیهای پاسخگویان. 78

4-1-1- ویژگیهای صادر كنندگان مصنوعات فیرزوه ای. 78

4-1-2-ویژگیهای فیروزه تراشان. 78

2-4- آزمون فرضیه ها 79

فصل پنجم. 91

نتیجه گیری و پیشنهادها 91

5-1- مقدمه. 92

5-2- نتیجه گیری در مورد ویژگی های پاسخگویان. 92

5-2-1- نتیجه گیری در مورد ویژگی های «صادركنندگان مصنوعات فیروزه ای». 92

5-2-2- نتیجه گیری در مورد ویژگی های «فیروزه تراشان». 93

5-3- نتیجه گیری در مورد فرضیه های تحقیق. 94

5-3-1- نتیجه گیری در مورد فرضیه اول. 94

5-3-2- نتیجه گیری در مورد فرضیه دوم. 95

5-3-3- نتیجه گیری در مورد فرضیه سوم. 98

5-3-4- نتیجه گیری در مورد فرضیه چهارم. 100

5-3-5- نتیجه گیری در مورد فرضیه پنجم. 104

5-5- موضوعات پیشنهادی برای تحقیقات تكمیلی. 109

منابع.110

فصل اول

طرح تحقیق

1- مقدمه:

بررسی آمار صادرات و واردات در سال 1268 ه ش نشان می دهد كه محصولات كشاورزی و دامی عمده ترین بخش محصولات صادراتی ایران در یك قرن پیش بوده است. در آن زمان ابریشم، برنج، پنبه، توتون و تنباكو از اقلام عمده صادراتی كشور بوده اند كه امروزه بمنظور وارد كردن اغلب آنها سالانه مبلغ قابل ملاحظه ای ارز از كشور خارج می شود. این آمار همچنین نشان می دهد كه با وجود كسری موازنه تجاری در سال1268 ه ش ، درآمد حاصل از صدور كالاهای كشاورزی به تنهایی قادر به جبران بیش از نیمی از هزینه های مربوط به واردات كشور بوده است ولی تا سال 1320 ه ش سهم صادرات غیر نفتی به تدیریج تقلیل می یابد چنانكه سهم صادرات غیر نفتی از كل مبادلات بازرگانی خارجی به یك سوم می رسد و تا سال 1330 ه ش این نسبت به حدود یك چهارم تنزل پیدا می كند. روند گسترش واردات در پی افزایش درآمد های ناشی از فروش نفت به نحوی شتاب می گیرد كه تولید داخلی تحت الشعاع واردات كالا واقع شده و تجارت خارجی به اهرم فشار بر اقتصاد ملی بدل می شود. بنابراین از حدود یكصد سال پیش رابطه تحویل نفت در مقابل دریافت كالای ساخته شده، هسته اصلی بازرگانی خارجی كشور گردیده و وابستگی اقتصادی در نتیجه وجود این بافت ناسالم ایجاد و تحكیم شده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی بمنظور تغییر روند بازرگانی خارجی با توجه به نیازهای واقعی كشور، تلاشهایی بعمل آمد. اما از هم گسیختگی اقتصاد كشور بدلیل اعتصابات گسترده مردم در سال 1357 و عدم وجود برنامه مشخص و نیز بروز عوامل متعدد سیاسی موجب گردید كه سهم واردات مصرفی همچنان به روند صعودی خود ادامه دهد. بعدها نیز تحریم اقتصادی و جنگ تحمیلی،میزان صادراترا بشدت كاهش داد. بطوریكه در حال حاضر تجارت خارجی ایران با صادرات تك محصولی (نفت) و وابستگی شدید به ارز حاصل از آن مشخص می باشد. در سالهای اخیر دولت تلاشهای بسیاری به منظور افزودن بر سهم صادرات غیر نفتی بعمل آورده است. در این راستا صادرات سنگهای قیمتی و بخصوص فیروزه نیشابور می تواند مثمر ثمر واقع گردد، چراكه فیروزه نیشابور بعنوان بهترین فیروزه جهان، دارای شهرت بین المللی است و در صورت توجه بیشتر به صادرات آن می تواند ارز آوری مناسبی ایجاد نماید.

2- بیان مسئله:

قدیمی ترین اطلاعی كه از فیروزه در دست داریم به 3400 سال پیش از میلاد مسیح مربوط است و نوشته اند كه فراعنه مصر این سنگ زیبا را از معادن شبه جزیره سینا استخراج كرده و در زینت آلات خود بكار می بردند و بدین گونه شاید استخراج فیروزه قدیمی ترین استخراج كانهای صخره ای در ستاریخ باشد ولی از همان زمانهای باستان بهترین و مطلوبترین فیروزه در معادن ایران بدست می آمده كه از زمانهای بسیار قدیم آن را استخراج و صادر می كرده اند و چون این سنگ بهادار از راه تركیه به اروپا وارد و شناخته گردیده است بدان سبب اروپاییان آن را، تركواز (Turquoise) یعنی تركی می نامند.

نام نیشابور با نام فیروزه همزاد است و در مقام تعریف، نیشابور را شهر فیروزه های درشت، شهری با سنگهای فیروزه و … می گویند. بشهادت گوهر شناسان دور و نزدیك، فیروزه نیشابور در روی زمین مقام اول را دارد. این سنگ گرانبها و پر ارزش كه زینت بخش گنجینه های گرانبهای ثروتمندان جهان و خزاین ممالك می باشد همواره توجه جهانیان را به خود جلب كرده است.

از كتیبه كاخ داریوش در شوش معلوم می گردد كه در آن تاریخ فیروزه «اخشائین» نامیده می شده و از خوارزم برای زینت آلات كاخ وارد شده بود. نمونه هایی كه در اثر كاوشهایباستان شناسیبدست آمده نشان می دهد كه فیروزه در هزاره دوم قبل از میلاد در ایران بعنوان سنگ زینتی مورد استفاده قرار می گرفته است. در دوره ساسانیان از فیروزه غیر از انگشتر و گوشواره و غیره ظروفی برای دربار سلاطین تهیه می شده است.

از مطالب فوق بخوبی می توان به مرغوبیت فیروزه نیشابور و قدمت استخراج و تراش آن و دیرینه بودن هنر ساخت زیور آلات فیروزه ای در ایران پی برد بطوریكه فیروزه نیشابور حتی به كشورهای اروپایی هم صادر می شده است. اما علی رغم این پیشینه افتخار آمیز، متأسفانه در حال حاضر فیروزه تراشی و صادرات فیروزه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و بر اساس مصاحبه های انجام شده با فیروزه تراشان و صادركنندگان مصنوعات فیروزه ای، هم اكنون بخش قابل ملاحظه ای از فیروزه های تراشیده شده در بازار داخلی را فیروزه های شیمیایی و یا فیروزه های آمریكایی كه بصورت قاچاق وارد كشور می گردد، تشكیل می دهد. با وجود چنین مسأله نگران كننده ای تاكنون تحقیق علمی برای پاسخگویی به سؤالات زیر انجام نشده است:

• وضعیت فعلی مدیریت بازار فیروزه صادراتی استان خراسان چگونه است؟

• راهكارهای مناسب جهت افزایشصادرات مصنوعاتفیروزه ای كدامند؟

امید است كه این تحقیق بتواند از طریق پاسخگویی به سؤالات فوق در جهت آشنایی بیشتر با صنعت فیروزه استان خراسان و رفع موانع و مشكلات آن مفید واقع شده، نقش كوچكی در تحقق آرمان ملی اقتصاد بدون نفت ایفا نماید.