فرهنگ…………………………………………………………………………………………………….14

1-7-5- سلامت…………………………………………………………………………………………………..14

1-7-6- تحصیلات…………………………………………………………………………………………………14

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق……………………………………………………………………………16

2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………….16

2-2- مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………………….17

2-2-1- صنعت………………………………………………………………………………………………………17

2-2-1-1- توسعه صنعتی………………………………………………………………………………………19

2-2-1-2- چالشهای توسعه صنعتی…………………………………………………………………..20

2-2-1-3- صنایع نفت، گاز و پتروشیمی……………………………………………………………22

2-2-1-4- صنعت و توسعه پایدار………………………………………………………………………….27

2-2-2- کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………32

2-2-3- شاخص های کیفیت زندگی…………………………………………………………………..38

2-2-4- اقتصاد…………………………………………………………………………………………………41

2-2-4-1- تاثیر شاخص اقتصاد بر کیفیت زندگی……………………………………………………44

2-2-4-2- پیامدهای اقتصادی توسعه صنعتی……………………………………………………..46

2-2-5- محیط زیست…………………………………………………………………………………………49

2-2-5-1- تاثیر محیط زیست بر کیفیت زندگی…………………………………………………….55

2-2-5-2- پیامدهای زیست محیطی توسعه صنعتی……………………………………………56

2-2-6- فرهنگ………………………………………………………………………………………………58

2-2-6-1- جایگاه فرهنگ در کیفیت زندگی……………………………………………………………..63

2-2-6-2- پیامدهای فرهنگی توسعه صنعتی…………………………………………………………65

2-2-7- سلامت…………………………………………………………………………………………….67

2-2-7-1- نقش سلامت در کیفیت زندگی………………………………………………………….69

2-2-7-2- تاثیر توسعه صنعتی بر وضعیت سلامت…………………………………………………71

2-2-8- تحصیلات………………………………………………………………………………………..73

2-2-8-1- نقش تحصیلات در کیفیت زندگی…………………………………………………….75

2-2-8-2- تاثیر توسعه صنعتی بر وضعیت تحصیلات……………………………………………75

2-3- پیشینه پژوهش…………………………………………………………………………………….77

2-3-1- پیشینه داخلی………………………………………………………………………………..77

2-3-2- پیشینه خارجی………………………………………………………………………………..81

2-3-3- جمع بندی تحقیقات انجام شده…………………………………………………………….83

2-4- بررسی محیط پژوهش……………………………………………………………………………84

2-5- مدل نظری…………………………………………………………………………………………..85

فصل سوم: روش شناسی…………………………………………………………………………89

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………..89

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………..90

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………..91

3-4- نمونه آماری………………………………………………………………………………………….91

3-5- روش گردآوری داده ها……………………………………………………………………..92

3-5-1- ابزار تحقیق………………………………………………………………………………………..92

3-5-2- نحوه تهیه پرسشنامه…………………………………………………………………………..92

3-5-3- تعیین روایی و پایایی پرسشنامه…………………………………………………………..93

3-5-3-1- قابلیت اطمینان (پایایی)………………………………………………………………93

3-5-3-2- اعتبار (روایی)……………………………………………………………………………….94

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………..95

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­های تحقیق……………………………………………….96

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………96

4-2- اطلاعات جمعیت­شناختی تحقیق…………………………………………………………..97

4-2-1- بررسی جنسیت پاسخگویان……………………………………………………………97

4-2-2- بررسی وضعیت تأهل پاسخگویان……………………………………………………..98

4-2-3- بررسی وضعیت محل سکونت پاسخگویان…………………………………………….98

4-2-4- بررسی وضعیت اشتغال پاسخگویان…………………………………………..99

4-2-5- بررسی سطح تحصیلات…………………………………………………………………100

4-3- بررسی نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف…………101

4-4- تجزیه و تحلیل سؤالات تحقیق………………………………………………………………102

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………….123

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………….123

5-2- بررسی سؤالات ویژه تحقیق…………………………………………………………………..124

5-3- جمع بندی……………………………………………………………………………………………133

5-4- پیشنهادات………………………………………………………………………………………..134

5-4-1- پیشنهادات کاربردی……………………………………………………………………..134

5-4-2- پیشنهادات پژوهشی…………………………………………………………………………134

5-5- محدودیت ها…………………………………………………………………………………135

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………….136

پیوستها…………………………………………………………………………………………………148

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………….151

چکیده:

هدف از این پژوهش بررسی استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر کیفیت زندگی مردم منطقه عسلویه می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر چگونگی گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی افراد بالای 18 سال منطقه عسلویه می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده 200 نفر از افراد جامعه آماری انتخاب شدند.ابزار پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته و فیش ثبت اطلاعات می باشد.جهت بررسی سوالات پرسشنامه از روش تحلیل عاملی بارتلت استفاده شده که مقدارKMO در این آزمون 816/0 می باشد که نشان دهنده ی روایی آن است.همچنین برای بررسی پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ بهره گرفته شده که ضریب آلفا 846/0 بوده که نشان دهنده آن است که از انسجام محتوایی کافی برخوردار است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های آماری نشان دهنده آن است که استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر مولفه محیط زیست و اقتصاد بیشترین تاثیر داشته است و بر سایر مولفه ها نیز به صورت نسبی اثرگذار می باشد.

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه

صنعتی شدن به عنوان یک ابزار مهم و کارآمد برای کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. در عصر حاضر کوشش برای صنعتی کردن کشورهای در حال توسعه بصورت یکی از نهضتهای جهان درآمده است، صنعتی شدن یکی از راههای اساسی است که کشورهای در حال توسعه امید دارند که با نیل به آن به مشکلاتی مانند فقر، عدم امنیت، تراکم بیش اندازه جمعیت و مسائل نابرابری های فضایی رهایی یابند (خاتمی، 1389، ص 32)

از جمله صنایع مهم و پر درآمد که برخورداری از آن برای هر کشوری یک امتیاز بزرگ محسوب می گردد، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است. ایران از لحاظ داشتن ذخایر گازی در جهان پس از روسیه در رتبه دوم قرار دارد و ذخایر گاز حوزه پارس جنوبی تقریبا یک سوم آن را تشکیل می دهد ( محمدی،1379،ص 35 ) کشور ایران نیز از جمله ی کشورهایی است که از این موهبت الهی برخوردار می باشد و یکی از قطبهای مهم این صنعت در منطقه عسلویه در استان بوشهر واقع است.

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در جنوب شرقی استان بوشهر در حاشیه خلیج فارس در ۳۰۰ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و واقع درگستره جغرافیایی شهرستان کنگان قرار دارد و حدود ۱۰۵ کیلومتر از حوزه ی گاز پارس جنوبی که درمیان خلیج فارس واقع شده (دنباله حوزه گنبدشمالی قطر) فاصله دارد (سایت اینترنتیویکی پدیا).

در گذشته نگاهی که به توسعه صنعتی می شد صرفاً یک نگاه اقتصادی بود و شاخصهایی مانند فرهنگ و سلامت و محیط زیست و دانش و تحصیلات مردم نادیده گرفته می شد در حالی که این شاخص ها از مولفه های اساسی یک زندگی خوب به شمار می روند.

کیفیت زندگی ادراکات فرد از موقعیت زندگی خود در چارچوب نظام های فرهنگی و ارزشی است که در آن زندگی می کند و با اهداف و معیارها و دغدغه های او رابطه دارد. (مرادی،1392)

این پژوهش با بررسی این مفهوم و شاخصهای مربوط به آن به دنبال آن است که تاثیر استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس را بر کیفیت زندگی مردم منطقه عسلویه مورد بررسی قرار دهد.

2-1- بیان مسئله

-2- بیان مساله

كشور ایران با در اختیار داشتن 5/137 میلیارد بشكه ذخیره نفت، معادل 4/11 درصد ذخایر ثابت شده ی جهانی پس از عربستان مقام دوم جهانی و از لحاظ ذخایر گاز نیز با3/28 تریلیون متر جزء چند كشور اول جهان است.(خاتمی،1389،ص3)

میدان گازی پارس جنوبی كه از اكتشافات شركت ملی نفت ایران و بزرگترین منبع گازی مستقل جهان است برروی خط مرزی ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد. ذخیره بخش مربوط به ایران حدود 7 درصد كل ذخایر گاز جهان و بالغ بر 6/38 درصد ذخایر گازی كشور را به خود اختصاص داده است.(خلیفه و فرخی،1389،ص3)

این میدان گازی واقع در منطقه عسلویه در استان بوشهر می باشد. این منطقه گازی به علت تاثیر آن بر اقتصاد كشور از اهمیت بالایی برخوردار است اما همین اهمیت و ارزش باعث تغییر در كیفیت زندگی مردم این منطقه گردیده است.

شواهد بسیاری نشان می دهد در عسلویه به طور خاص و در بقیه مناطقی كه صنعت نفت و گاز در آنجا توسعه یافته است بطور عام به وضعیت خدمات بهداشتی، آموزش و پرورش و آموزش عالی، رونق اقتصادی خدمات شهری و بسیاری از آنچه شاخص های رفاه در جهان امروز به حساب می آیند بهبود یافته است.( فاضلی و طالبیان، 1389،ص1) اما به نظر می رسد که استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در منطقه عسلویه باعث بروز مشکلاتی نیز در منطقه گردیده است. شواهد نشان می دهد که معضلات زیست محیطی و به دنبال آن به مخاطره افتادن سلامت عمومی از مهمترین مشکلات منطقه به شمار می روند. ورود حجم زیادی از پساب آلوده شرکتهای فعال در منطقه به دریا می تواند اثرات نابود کننده و مخربی را برروی اکوسیستم دریایی به دنبال داشته و به دنبال آن سلامت عمومی را تحت تاثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می دهد که خروج گازهای زائد از منابع ثابت مانند فلرها و دودکش ها و… به هوای محیط، با توجه به تعدد و تجمع این منابع در منطقه باعث بروز آلودگی هوا گردیده (موسوی، 1391) که این امر می تواند خطرات زیادی را برای سلامتی افراد به دنبال داشته باشد. از دیگر مشکلات زیست محیطی بوجود آمده می توان به تولید زیاد پسماندهای صنعتی و شهری ناشی از استقرار صنایع و مناطق مسکونی و عدم مدیریت مناسب آنها اشاره نمود.

به نظر می رسد با استقرار صنعت و به دنبال آن ورود مهاجران از سایر نقاط کشور در منطقه، تغییراتی را نیز در وضعیت فرهنگی و اجتماعی منطقه بوجود آورده است.

با توجه به پژوهش هایی که توسط جامعه شناسان و محققان در این زمینه صورت گرفته، در اینجا نیز بررسی می گردد كه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس چه تاثیری بر امكانات فرهنگی، شرایط زیست محیطی و وضعیت اجتماعی –اقتصادی مردم این منطقه دارد؟

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

ایران كشوری در حال توسعه است كه دائماً پروژه های اقتصادی گوناگونی در مناطق مختلف آن اجرا می شود. ملاحظه نكردن شرایط پایداری برای كیفیت زندگی مردم آن منطقه سبب می شود تا زندگی سالم ساكنان مناطق اجرای این طرح ها و همچنین توسعه پایدار با خطر مواجه شود.(طالبیان و فاضلی و دغاقله،1387،ص56)

در خصوص كیفیت زندگی محققان و دانشمندان مولفه های متفاوتی را مد نظر قرار داده اند. از جمله سلامت، محیط زیست، امكانات فرهنگی، وضعیت اقتصادی اجتماعی و تحصیلات و … را می توان نام برد. هرچند صنعت و توسعه آن، رشد و شكوفایی در ابعاد مختلف زندگی بشر به ویژه در بعد اقتصادی و مادی به همراه آورده است اما از آنجا كه توسعه اقتصادی كشورها در مراحل نخست خود به ملاحظات زیست محیطی بی توجه بوده است، خسارات شدیدی را به محیط زیست وارد كرده است.(قاسمی،1385،ص27)

طرح های توسعه صنعتی غالباً پرهزینه اند و با ساخت شان منطقه وسیعی تحت تاثیر اثرات مثبت و منفی آنها قرار می گیرند. در جریان ساخت و راه اندازی تاسیسات صنعتی منطقه وسیعی از مناطق مسكونی مردم بومی تحت تاثیر امكانات تاسیس شده قرار می گیرند.( خلیفه و همکاران، 1389،ص10)

همچنین اشتغال نیروهای بومی در صنعت به معنی تزریق بخشی از درآمدهای نفتی به جامعه ی پیرامون آن و كاستن از فقر مردم در مقابل تاثیرات سوء اجتماعی صنعت مثل بزهكاری، انحرافات اجتماعی، بی سازمانی اجتماعی در مناطق صنعتی وجود دارد.( همان منبع، ص8)

با در نظر گرفتن همه آثار صنعتی شدن و استقرار صنعت در مناطق مختلف، به نظر لازم می آید كه با پژوهش و درنگ در این مسائل یك منطقه صنعتی را از تمامی جنبه ها نه فقط جنبه اقتصادی ارتقاء داد و از اثرات سوء جلوگیری كرد. در این پژوهش محقق بر آن است كه تاثیر استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس را بر كیفیت زندگی مردم این منطقه مورد بررسی قرار دهد.

4-1- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف کلی:

بررسی تاثیر استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر كیفیت زندگی مردم منطقه عسلویه

2-4-1- اهداف ویژه

1- بررسی تاثیر استقرار منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر وضعیت سلامت مردم منطقه عسلویه.