دبیر کل.. 28

اعضای شورای مرکزی.. 29

گفتار اول. 33

گفتار دوم: جامعه روحانیت مبارز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی. 40

شرایط و مقتضیات استمرار فعالیت جامعه بعد از انقلاب.. 40

بهره اول: تأسیس حزب جمهوری اسلامی و فعالیت تحت الشعاع آن 41

گفتار سوم: مبانی فکری جامعه روحانیت مبارز. 50

1- جامعه اسلام.. 50

2- وحدت دین و سیاست (نفی سکولاریزم).. 50

3- نظام ولایی.. 51

4- ولایت مطلقه فقیه.. 52

5- دفاع از انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران.. 53

ادامه فهرست مطالب

عنوان صفحه

6- پیروی از خط امام خمینی و آیت الله خامنه ای.. 54

7- ستیز با استبداد و استکبار.. 55

8- دفاع از مظلومان جهان بویژه مردم فلسطین.. 56

9- دفاع از استقلال و تمامیت ارضی.. 57

10-مردم سالاری دینی.. 58

11- نفی سوسیالیزم و لیبرالیزم.. 58

12- نفی التقطاط.. 61

13- دفاع از حقوق زن.. 62

14- اصول گرایی.. 62

گفتار چهارم: اهداف و سیاست های (مواضع) جامعه روحانیت مبارز. 63

1- اهداف.. 64

1-1- تلاش در جهت تحقق اسلامیت نظام.. 64

2-1 حمایت و دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی 64

3-1- تبعیت و حمایت همه جانبه از ولایت فقیه و مقام معظم رهبری 65

4-1- سایر اهداف.. 67

2- سیاست های داخلی.. 68

1-2- بخش سیاسی.. 68

ادامه فهرست مطالب

عنوان صفحه

یک- روحانیت و تحزب.. 68

دو- نگرش به نظام حزبی مطلوب.. 69

سه- سیاست های انتخاباتی.. 70

چهار – مجاری ارتباطی داخلی.. 71

الف- تریبون هاینماز جمعه، مساجد، ائمه جمعه و جماعات.. 71

ب- بیانیه ها، اطلاعیه ها و بولتن ها.. 72

ج-صدا و سیما.. 73

د- مجالس، مجامع و شوراهای سیاستگذاری و مشورتی.. 73

2- 2- بخش اقتصادی.. 74

3-2- سیاست های فرهنگی.. 75

چهار. اسلامی کردن دانشگاه ها.. 77

3- سیاستهای خارجی.. 78

1-3- ایالات متحده آمریکا.. 79

2-3- رژیم صهیونیستی.. 81

فصل سوم: عملکرد و تأثیر جامعه روحانیت مبارز در تحولات سیاسی- اجتماعی ج.ا.ا

گفتار اول: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی. 84

گفتار دوم: عملکرد جامعه روحانیت مبارز بعد از انقلاب اسلامی. 89

ادامه فهرست مطالب

عنوان صفحه

گفتار سوم: میزان و سطح حضور جامعه روحانیت مبارز در ارکان تاثیر گذار نظام جمهوری اسلامی ایران. 95

1- شورای انقلاب.. 98

2- نهاد رهبری.. 99

3- قوه مجریه.. 100

4- قوه مقننه.. 103

5- قوه قضائیه.. 105

6- مجمع تشخیص مصلحت نظام.. 106

7- شورای نگهبان.. 107

8- مجلس خبرگان رهبری.. 108

9- نیروهای مسلح.. 109

10- شورای عالی امنیت ملی.. 110

11-شورای عالی انقلاب فرهنگی.. 111

12- حوزه های علیمه.. 112

13- دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی.. 113

14- نماز جمعه و نمایندگی ولی فقیه در استان ها.. 113

 

ادامه فهرست مطالب

عنوان صفحه

گفتار چهارم: پایگاه اجتماعی جامعه روحانیت مبارز. 123

1- پایگاه اجتماعی در کل کشور.. 123

2- پایگاه اجتماعی در پایتخت کشور.. 125

فصل چهارم : نتایج

نتیجه گیری.. 130

منابع و مآخذ.. 134

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول شماره(1): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در شورای انقلاب از دی ماه 1356 هـ.ش تا پایان فعالیت آن.. 115

جدول شماره(2): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در نهاد رهبری از بهمن 57 تا اردیبهشت 1385.. 116

جدول شماره(3): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در قوه مجریه از ابتدای پیروزی انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 116

جدول شماره(4): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در قوه مقننه طی هفت دوره مجلس تا اردیبهشت 1385.. 117

جدول شماره(5): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در قوه قضائیه طی دو دهه انقلاب اسلامی تا اردیبهشت 1385.. 118

جدول(6): مسئولیت های شورای مرکزی روحانیت مبارز در مجمع تشخیص مصلحت نظام تا اردیبهشت 1385.. 118

جدول(7): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در شورای نگهبان طی دو دهه انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 119

جدول(8): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در مجلس خبرگان طی دو دهه انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 119

جدول(9): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در نیروهای مسلح طی دو دهه انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 120

 

ادامه فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول(10): مسئولیت اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز درشورای امنیتملی از تأسیس تا اردیبهشت 1385.. 121

جدول(11): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در شورای عالی انقلاب فرهنگی بعد از پیروزی انقلاب تا اردیبهشت 1385.. 121

جدول(12): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در حوزه های علمیه تا اردیبهشت1385.. 122

جدول(13): مسئولیت های اعضای شورای مرکزی روحانیت مبارز در امامت جمعه و نمایندگی ولی فقیه در استان ها تا اردیبهشت ماه 1385.. 122

 

رویکرد و عملکرد جامعه روحانیت مبارز در فرایند سیاست و حکومت

جمهوری اسلامی ایران

 

چکیده:

انقلاب اسلامی ایران که در سال 1357 و در پرتو رهبری امام خمینی به پیروزی رسید، نتیجه سال ها مبارزه با رژیم پهلوی بود. در این مبارزه و پیروزی، گروهها و احزاب بسیاری مشارکت داشتند که البته سهم آنها در هدایت و پیروزی انقلاب اسلامی به یک اندازه نبود. یکی از این جریانات فعال در انقلاب روحانیت بود. اکنون با گذشت بیش از سه دهه از وقوع انقلاب اسلامی، ما به دنبال فهم نقش و تاثیر این تشکل در فردای پیروزی انقلاب اسلامی متوجه شدیم که، همین جریان در فردای پیروزی انقلاب اسلامی تا سال مورد بررسی ما 1388 در تمامی سطوح و ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران حضور و نفوذ فعال داشته اند (و هنوز نیز دارند). بگونه ای که آقای هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری، محمد یزدی و… از اعضای جامعه روحانیت مبارز، برای چندین دوره ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و قوه قضاییه را بر عهده داشته اند. همین امر موجب می گردد تا ما بیان داریم که این جامعه بیشترین نقش و تاثیر را در تحولات سیاسی اجتماعی جمهوری اسلامی داشته است.

کلمات کلیدی:جامعه؛ حزب؛ روحانی

فصل اول

گفتار اول: فسخ………………………………… 13

بند اول: ماهیت و مبنای فسخ………………………………… 13

1. ماهیت فسخ………………………………… 13

1. مبنای فسخ………………………………… 13

2-1. توافق طرفین……………………………….. 13

2-2. جبران ضرر ناروا ………………………………..14

بند دوم: خیارات…………………………………. 16

الف: خیار……………………………….. 16

1. مفهوم خیار……………………………….. 16

1. واقعیت خیار چیست؟………………………………… 18

ب: تعداد و اقسام خیارات…………………………………. 20

گفتار دوم: اقاله………………………………… 23

بند اول: ماهیت و مبنای اقاله………………………………… 24

1. ماهیت اقاله………………………………… 24

1-1. ماهیت اقاله در فقه………………………………… 24

1-2. ماهیت اقاله در حقوق مدنی ایران………………………………… 27

1-3. آیا اقاله عقد است؟………………………………… 28

2. مبنای اقاله………………………………… 30

بند دوم: قلمرو اقاله………………………………… 32

گفتار سوم: انفساخ………………………………… 33

بند اول: ماهیت و مبنای انفساخ………………………………… 33

1. ماهیت انفساخ………………………………… 33

1. مبنای انفساخ………………………………… 33

بند دوم: اقسام انفساخ………………………………… 33

1. شرط فاسخ (انفساخ ناشی از تراضی)……………………………….. 33

1. انفساخ ناشی از قانون………………………………… 34

مبحث سوم: نگاهی به شخصیت فقهی حضرت امام خمینی (ره)…………………. 36

فصل دوم: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ عقود در فقه و حقوق موضوعه ایران…….40

مبحث اول: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقد بیع…………………….. 42

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد بیع………………………………… 42

1. آثار و احکام خیار تعذر تسلیم در عقد بیع……………………… 42

1-1. تعذر تسلیم به واسطه تلف مبیع به وسیله بایع یا شخص ثالث…………….. 43

1-2. نایاب شدن مبیع یا ثمن در زمان تسلیم………………………………… 46

1-3. امتناع طرفین از تسلیم عوضین…………………………………. 47

2. آثار و احکامخیار تأخیر ثمندر عقد بیع……………………………….. 48

2. آثار و احکام خیار مجلس در عقد بیع………………………………… 49

2. آثار و احکام خیار حیوان در عقد بیع………………………………… 50

2. آثار و احکام خیار شرط در عقد بیع………………………………… 53

5-1. آثار وجودی شرط خیار……………………………….. 53

5-2. آثار و احكام ناشی از اعمال حق خیار شرط…………………………………. 54

6. آثار و احکام خیار رؤیت و تخلف از وصف در عقد بیع………………… 56

6. آثار و احکام خیار غبن در عقد بیع………………………………… 58

6. آثار و احکام خیار عیب در عقد بیع………………………………… 65

8-1. مواردى كه مشترى تنها باید ارش بگیرد………………………………… 68

8-2. موردى كه مشترى حق ارش نداشته و فقط مى تواند فسخ نماید………….. 70

8-3. حکم خیار عیب در بایع متعدّد………………………………… 70

8-4. حكم خیار عیب در مشترى متعدّد………………………………… 71

8-5. تعدد مبیع در معامله واحد………………………………… 71

9. آثار و احکامخیار تدلیسدر عقد بیع………………………………… 72

9-1. انواع تدلیس در عقد بیع………………………………… 74

10. آثار و احکام خیار تبعّض صفقه در عقد بیع………………………………… 75

10-1. شیوه ی محاسبهخیار تبعض صفقه………………………………… 77

11. آثار و احکام تخلف از شرط (اشتراط) در عقد بیع…………………… 71

11-1. اقسام تخلف از شرط…………………………………. 79

12. آثار و احکام خیار تفلیس در عقد بیع………………………………… 81

12-1. اجرای آثار افلاس در مورد اعسار و ورشکستگی………………….. 84

13. آثار و احکام خیار ما یفسد لیومه در عقد بیع…………………….. 85

13. آثار و احکام خیار شرکت در عقد بیع………………………………… 86

14-1. مال مشاع………………………………… 86

14-2. مال ممتزج………………………………… 87

14-3. خیار مشترک…………………………………. 87

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد بیع………………………………… 89

1. تلف یكی از عوضین یا هر دو آن ها و تأثیر آن در اقاله عقد بیع……… 89

1. نمائات حاصل از عوضین از زمان عقد بیع تا اقاله……………………. 91

1. تبعیض در اقاله………………………………… 92

1. استرداد مال اقاله با شرط در ضمن آن………………………………… 93

1. استرداد عوضین معیوب در اقاله………………………………… 95

گفتار سوم: آثار و احکام انفساخ در عقد بیع………………………………… 96

1. تلف مبیع………………………………… 96

1. تلف مبیع در زمان خیار مجلس و حیوان و شرط اگر خیار مختص مشترى باشد…….. 96

مبحث دوم: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقد اجاره…………….. 98

گفتار اول: آثار و احکام فسخ اجاره……………………………….. 98

1. آثار و احکام خیار عیب در عقد اجاره……………………………….. 98

1-1. معیوب بودن عین مستأجره در حین عقد………………………………… 98

1-2. معیوب شدن عین مستأجره بعد از عقد و قبل از قبض……………….. 99

1-3. معیوب شدن عین مستأجره در اثنای مدت اجاره………………….. 101

2. آثار و احکام خیار تخلف شرط در عقد اجاره……………………… 101

2. آثار و احکام خیار شرط در عقد اجاره……………………………….. 101

3-1. خیار شرط در قانون روابط موجر و مستأجر………………………. 102

4. آثار و احکام خیار تبعض صفقه در عقد اجاره………………….. 102

4. آثار و احکام خیار تعذر تسلیم در عقد اجاره ………………………103

4. آثار و احکام خیار شرکت در عقد اجاره…………………………….. 103

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد اجاره……………………………….. 104

گفتار سوم: آثار و احکام انفساخ در عقد اجاره……………………………. 104

1. تلف مورد اجاره ………………………………..104

1. خروج عین مستأجره از قابلیت انتفاع……………………………….. 106

1. فوت موجر یا مستأجر در صورت شرط مباشرت……………………… 106

1. پایان مدت اجاره……………………………….. 106

مبحث سوم: آثار و احکام فسخ و انفساخ در عقد نکاح……………………. 108

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد نکاح………………………………… 108

1. آثار و احکام خیار عیب در عقد نکاح………………………………… 108

1-1. عیوب مشترک بین مرد و زن………………………………… 108

1-2. عیوب مختص مرد………………………………… 110

1-3. عیوب مختص زن………………………………..113

1-4. تبعیض قانون مدنى و بررسى مبناى فقهى آن…………………………. 115

2. آثار و احکام خیار تخلّف از وصف در عقد نکاح…………………….. 119

2. آثار و احکام خیار تدلیس در عقد نکاح………………………………… 121

گفتار دوم: آثار و احکام انفساخ در عقد نکاح………………………………… 122

1. لعان………………………………… 122

1. اسلام آوردن زن یا شوهر کافر………………………………… 123

1. ارتداد………………………………… 124

1. موت یکی از زوجین…………………………………. 125

مبحث چهارم: آثار و احکام (حق) فسخ و انفساخ عقد وکالت………………. 128

گفتار اول: آثار و احکام (حق) فسخ عقد وکالت………………………….128

1. عزل وکیل………………………………… 128

1. استعفای وکیل………………………………… 129

1. اجرت وکیل در اثر فسخ عقد وکالت…………………………………. 131

گفتار دوم: آثار و احکام انفساخ عقد وکالت…………………………………. 132

1. موت وکیل یا موکل………………………………… 132

1. جنون وکیل یا موکل………………………………… 134

2-1. تأثیر آگاهی وکیل به موت یا جنون موکل………………………………… 135

3. حجر و اغماء یکی از طرفین…………………………………. 135

3. از بین رفتن متعلق وکالت…………………………………. 136

3. پایان مدت وکالت…………………………………. 136

3. اجرت وکیل در اثر فسخ عقد وکالت…………………………………. 136

مبحث پنجم: آثار و احکام فسخ و انفساخ عقد شرکت……………………. 137

گفتار اول: آثار و احکام (حق) فسخ در عقد شرکت…………………………138

1. انحلال اذن در اداره شرکت…………………………………. 138

1. انحلال مال مشاع به وسیله تقسیم آن………………………………… 138

2-1. خیارات در تقسیم مال مشاع………………………………… 140

2-2. اقاله تقسیم مال مشاع………………………………… 140

گفتار دوم: آثار و احکام انفساخ عقد شرکت…………………………………. 142

1. تلف شدن تمام مال مشترک…………………………………. 142

1. فوت و جنون و سفه هر یک از شرکا ………………………………..142

مبحث ششم: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ عقد كفالت…………….. 143

گفتار اول: آثار و احکام فسخ عقد كفالت…………………………………. 143

1. آثار و احکام خیار شرط در عقد کفالت…………………………………. 143

1. آثار و احکام خیار تخلف از شرط در عقد کفالت…………………….. 143

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله عقد كفالت…………………………………. 144

گفتار سوم: آثار و احکام انفساخ عقد كفالت…………………………………. 144

مبحث هفتم: آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقد حواله……………. 145

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد حواله………………………………… 145

1. آثار و احکام خیار تفلیس (اعسار محال علیه) در عقد حواله…………. 145

1. آثار و احکام خیار شرط در فسخ حواله………………………………… 145

1. آثار و احکام تخلف از شرط در فسخ حواله………………………………… 146

3-1. اثر فسخ بیع در حواله………………………………… 146

گفتار دوم: اقاله و انفساخ عقد حواله………………………………… 147

مبحث هشتم: آثار و احکام فسخ و اقاله و انفساخ در عقد مزارعه و مساقات……… 148

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد مزارعه………………………………… 148

1. آثار و احکام خیار تعذر تسلیم در عقد مزارعه………………………………… 148

1. آثار و احکام خیار تخلّف از شرط (فعل) در عقد مزارعه……………………… 148

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد مزارعه………………………………… 149

گفتار سوم: آثار و احکام انفساخ در عقد مزارعه………………………………… 149

1. خروج زمین از قابلیت انتفاع……………………………….. 149

1. شرط مباشرت عامل و فوت او در اثنا……………………………….. 149

1. كشف عدم مالکیت مالك نسبت به مقدارى از مدت مزارعه…………… 149

1. انقضاى مدّت عقد مزارعه………………………………… 150

مبحث نهم: آثار و احکام فسخ و اقاله در عقد ضمان………………………………… 150

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد ضمان………………………………… 150

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد ضمان………………………………… 151

مبحث دهم: آثار و احکام فسخ و اقاله در عقد صلح………………………………… 152

گفتار اول: آثار و احکام فسخ در عقد صلح………………………………… 152

گفتار دوم: آثار و احکام اقاله در عقد صلح………………………………… 153

مبحث یازدهم: آثار و احکام فسخ عقد قرض………………………………….. 153

1. تلف و نقص مورد قرض………………………………….. 153

1. تعذر رد مثل مورد قرض………………………………….. 153

1. شرط در ضمن عقد قرض………………………………….. 153

1. افزایش یا كاهش ارزش پول………………………………… 154

مبحث دوازدهم: سایر عقود………………………………… 155

گفتار اول: حق فسخ در عقود جایز………………………………… 155

گفتار دوم: انفساخ عقود جایز………………………………… 155

نتیجه گیری…………………………………. 156

فهرست منابع………………………………… 158

چکیده:

در جامعه اسلامی، معاملات و به خصوص عقود لازمه، از مهم ترین مسائل زندگی به شمارمی آیند؛ و این امر در فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران، از اهمیت به سزایی برخوردارمی باشد؛ بنابراین متعاملین برای تأمین منافع و نیازهای خود، عقد را منعقد می سازند، این عقد دارای آثار حقوقی و شرعی می باشد و پس از انعقاد آن هر یک از طرفین به مفاد آن ملزم و پایبند شده و نمی تواند به میل و اختیار، خود را از بار تعهدات ناشی از آن برهاند حال اگر دوام این عقد به هر سببی ناممکن یا باعثعسر و حرجیا ضرر باشد، باز باید به عقد ملزم و پایبند ماند. شارع مقدس در تمامی جنبه های زندگی انسان ها، قوانین راهگشایی قرار داده است که جامعه بشری را از افتادن در بسیاری از تنگناها و ضررهای ناروا نجات دهد. از جمله این راهگشایی­ها، تشریع حق فسخ، اقاله و انفساخ در معاملات حقوقی می باشد. مهم ترین اثر انحلال، پایان یافتن عقد است. عقد با انحلال پایان یافته و آثار آن برطرف می شود و آنچه از هریک از دو طرف به دیگری منتقل شده، به او باز می گردد. این آثار نسبت به آینده است و اثری نسبت به گذشته ندارد. همچنین منافع و نمائات متصله و منفصله از زمان عقد تا زمان انحلال، مال کسی است که به واسطه عقد مالک شده است. در این پژوهش، بررسی مباحث گوناگون فقهی و حقوقی و تفکیک آن ها از یکدیگر در زمینه انحلال عقود و آثار و احکام ناشی از آن ها با تأکید بر دیگاه امام خمینی (ره)، انجام شده است. روش این تحقیق تحلیلی- توصیفی، با ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه­­ای و نرم افزارهای علوم اسلامی می­باشد.

مقدمه:

در جامعه اسلامی، معاملات و به خصوص عقود لازمه، از مهم ترین مسائل زندگی به شمار می آیند؛ و این امر در فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران، از اهمیت به سزایی برخوردارمی باشد؛ زیرا اجرای صحیح آن ها طبق مقررات شرع و قانون، موجب می گردد که هر معامله ای عاری از امور حرام و مسائل اختلاف برانگیز شود. ولی برخی از موضوعات فقهی حقوقی، به شکلی منسجم و جامعه و در مبحثی مستقل بیان نگردیده و باعث مشکلات عدیده ای از قبیل دسترسی نداشتن افراد جامعه، به دستورات شرعی و ضوابط قانونی با روشی سهل و آسان شده است؛ در نتیجه این روش سبب عملی نشدن آن ها و ایجاد مرافعات گوناگون در جامعه می شود؛ و از سوی دیگر، همین پراکندگی مباحث و عدم جامعیت برخی از قوانین موضوعه، منجر به اطاله دادرسی در محاکم قضایی خواهد شد؛ بنابراین، تلاش در جهت جمع آوری مباحث گوناگون فقهی و تفکیک آن ها از یکدیگر و تشریح قوانین موضوعه، امری ضروری و لازم می باشد. در این راستا از جمله موضوعاتی که دارای چنین معضلاتی می باشد، موضوع آثار و احکام انحلال عقود می باشد.

از آن هنگام که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد، برای رفع نیازهای خود و تأمین مایحتاج زندگی به معامله و دادوستد با دیگران پرداخت، همپای تحول در سایر بخش های زندگی و به موازات تغییر و ازدیاد نیازهای بشر، معاملات نیز دستخوش دگرگونی و تحول شده و اقسام مختلفی از عقود و تعهدات ایجادشده اند. پس از انعقاد عقد هر یک از طرفین به مفاد آن ملزم و پایبند شده و نمی تواند به میل و اختیار، خود را از بار تعهدات ناشی از آن برهاند تا طرف دیگر اطمینان داشته باشد که به نتایج و منافع عقد دست خواهد یافت. این ضرورت که از آن به «قاعده لزوم» تعبیر می شود، قدمتی دیرین دارد و متون فقهی انعکاس یافته است. در حقوق ایران نیز با پشتوانه عظیم و غنی فقهی خود این قاعده ازجمله قواعد مهم و اساسی حاکم بر معاملات و عقود است.

عدم ثبات اقتصاد و نوسانات شدید در بازار امروزی و کاهش بی رویه ارزش پول، همچنین تلف یا معیوب درآمدن مورد معامله به طوری که ادامه وجودی آثار عقد، موجب عسر و حرج و ضرر و زیان مالی و غیرمالی به هر یک طرفین معامله می شود؛ برای مثال دو فردی که هرکدام هدف خاصی را دنبال می کنند و در پی به دست آوردن سود بیشتری، با یکدیگر معامله می کنند تا از این معامله به مقصود خود برسند، اگر دریابند که به خواسته و منظور خود نمی رسند یا در اثر آفت آسمانی یا به واسطه شخص بایع یا شخص ثالثی تلف یا معیوب شود یا در یا شخصی در معامله ای فریب بخورد یا دچار غبن شود و… در این موارد شارع مقدس برای رفع این ضرر چه احکام و قوانینی دارد؟

دین اسلام، دین عدالت، امانت، احسان، مساوات و ایثار است و با هرگونه ظلم و اجحاف و ضرر و زیان و سایر مفاسد مبازره می کند. شارع مقدس اسلام برای رهایی از این زیان و ضرر اسبابی را مطرح کرده است و طرفین عقد را از لزوم به تعهدات عقد می رهاند این اسباب عبارت اند از:

1- انحلال به تراضی که اقاله گویند که آن، برهم زدن معامله است با تراضی و سازش طرفین معامله که به جهت اینکه رضایت طرفین در آن شرط است از آن به تفاسخ و تقابل نیز تعبیر می شود.

2- انحلال ارادی که فسخ گویند و آن عبارت است از پایان دادن به هستی حقوقی عقد به وسیله یکی از دو طرف یا شخص ثالث.

3- انحلال قهری که انفساخ گویند که عبارت است از اینکه هرگاه عقد صحیحا واقع شود و سپس به سببی از اسباب قهراً منحل شود به طوری که قصد و انشاء فعلی بر انحلال لازم نباشد.

بنابراین، معلوم شد که قلمرو لزوم عقود نامحدود نیست، به گونه ای که طرفین عقد نتوانند تحت هیچ شرایطی آن را منحل نماید؛ بلکه علاوه بر عقد جایز که به حکم طبیعت خاصشان قابل فسخ بوده و هر یک از طرفین عقد بدون هیچ علتی می تواند آن را منحل نماید، در عقود لازم نیز قانون گذار دو سبب ارادی (فسخ و اقاله) و یک سبب غیرارادی و قهری (انفساخ) برای انحلال عقد پیش بینی کرده است.

این تحقیق از دو فصل تشکیل شده است، در مبحث اول از فصل اول، ابتدا مفهوم عقد در لغت و اصطلاح را بیان کرده و سپس به مفهوم لغوی و اصطلاحی سه واژه اساسی (فسخ، اقاله و انفساخ) می پردازیم. همچنین در مبحث دو این فصل در بیان ماهیت و احکام و مبنای این سه واژه اختصاص یافته است و در مبحث سوم نیز به شخصیت فقهی مختصرا اشاره شده است. فصل سوم نیز که عنوان اصلی پایان نامه می باشد به احکام انحلال عقود و نتیجه آثاری که بر آن ها بار می شود، تدوین شده است.

اصول اساسی دست یافتن به مصالح و سیستم سازه ای شکل پذیر می باشد. منظور از شکل پذیر بودن سازه، قابلیت تحمل تغییر شکل های غیرخطی بزرگ، بدون هرگونه کاهش در مقاومت و یا ناپایداری و ویرانی می باشد؛ لذا انتظار می رود سیستم های سازه ای با شکل پذیری بالا قابلیت مقاومت در برابر تقاضایی بسیار بزرگ تر از حد الاستیک خود را داشته باشند.
از اوایل سال 1960، به لحاظ تصوری که از رفتار مناسب و شکل پذیر سیستم قاب خمشی در برابر بارهای جانبی می شد، با اقبال عمومی خیره کننده ای روبرو گردید و در اغلب سازه های فولادی بکار برده می شد و بسیاری از مهندسان بر این باور بودند که آسیب سازه ای عمده ای در هنگام زلزله متوجه قاب های خمشی فولادی نخواهد بود و در صورت بروز آسیب، این موضوع به خرابی در سطح اعضاء و اتصالات محدود خواهد ماند.
ضعف عمده قاب های خمشی فولادی در زلزله های سال 1994 نورثریچ[1] و 1995 کوبه[2] این تصور را به چالش کشید. بعد از زلزله مشاهده شد که تعدادی از ساختمان های قاب خمشی فولادی متحمل شکست ترد در اتصالات به ویژه در ناحیه جوش شده بال پایین تیر به ستون شده اند. دامنه خرابی ها بسیار فراگیر بود تا آنجا که ساختمان های 1 تا 26 طبقه، ساختمان های با عمر ساخت کوتاه و حتی در حال ساخت را شامل می شد. نکته قابل توجه این بود که اکثر ساختمان های آسیب دیده بر طبق ضوابط آیین نامه های معتبر قبل از این زلزله ها طراحی شده بودند و علاوه بر آن در مناطقی با سطح خطر زلزله متوسط قرار داشتند.
پیدایش این قبیل خرابی های وسیع و شکست های ترد غیر منتظره در اتصالات، منجر به تحقیقات و بررسی های بسیاری به منظور بهبود عملکرد لرزه ای قاب های خمشی فولادی گردید که از نتایج آن ها می توان به معرفی اتصالات جدیدتر و مقاوم تر در برابر بارهای لرزه ای اشاره کرد.
اما معرفی اتصالات جدید، تنها رویکرد در پیش گرفته برای جلوگیری از تکرار چنین حوادث تلخی نبود چرا که آسیب های سازه ای مشاهده شده بعد از زلزله های نورثریچ و کوبه، ضعف روش های طراحی و ارزیابی قاب های خمشی فولادی را هم آشکار نمود و بر ضرورت ارائه روش های جدید در طراحی و ارزیابی ساختمان ها با توجه به عملکرد مورد انتظار تاکید نمود. در این راستا فلسفه و مبنای آیین نامه ها مورد بازنگری و دگرگونی کلی قرار گرفت و منجر به پیدایش نسل جدیدی از دستورالعمل های طراحی بر اساس عملکرد گردید که در آن ها از روش طراحی بر اساس عملکرد[3] استفاده شده است، که هدف اصلی آن ها – و اغلب تنها هدفشان- این است که مانع فروریزش کلی سازه شوند، اصلاحات قابل توجهی داشته اند، اما کاستی هایی نیز دارند: این دستورالعمل ها بر مبنای سطوح خطر و عملکردی مجزا می باشند و وضعیت کمّی عملکرد را برای خطر لرزه ای پیوسته مشخص نمی کنند. علاوه بر آن تایید کفایت عملکرد در سطح اجزا صورت می گیرد نه در سطح کل سیستم و در نتیجه یک تراز عملکردی خاص در صورتی که معیار پذیرش تنها در یک جزء واحد رد شود، ارضا نخواهد شد و در نهایت اینکه ارزیابی عملکرد در این دستورالعمل ها، تعیینی است (به استثنای تعیین طیف خطر یکنواخت) و امکان بررسی صریح عوامل عدم قطعیت (ذاتی و دانش) که باید در ارزیابی عملکرد بر مبنای قابلیت اطمینان بررسی شوند، وجود ندارد.
برای رفع کاستی های فوق الذکر، در روش های طراحی بر اساس عملکرد، تحقیقات با هدف توسعه مهندسی زلزله بر اساس عملکرد (PBEE)[4] در حال انجام است تا روشی جامع جهت جایگزینی نسل اول روش های مهندسی زلزله که در بالا به آن ها اشاره شد، پیشنهاد شود. چشم انداز این روش توسط مؤسسه [5]PEER در قالب چارچوب زیر ترسیم شده است[8]:
*(کلیه پارامتر های معادله فوق در فصل 4 بخش 4 به طور کامل شرح داده خواهد شد)
اهداف نهایی در این چهار چوب تخمین احتمالاتی خسارت، هزینه ها و مدت زمان توقف کاربری می باشند. معادله بالا یک ساختار کلی برای هماهنگ سازی و ترکیب تحقیقات متنوع تحلیل خطر لرزه ای، مهندسی زلزله و تحلیل ریسک است و بدین وسیله، مسئله ابتدا به چهار جزء پایه ای تحلیل خطر، پیش بینی تقاضا، مدل سازی حالت های آسیب و گسیختگی و تخمین خسارت از طریق معرفی سه متغیر میانی، [6]IM ،[7]EDP و [8]DM تفکیک می شود و سپس این اجزا مجدداً از طریق انتگرال

گیری روی تمام سطوح متغیرهای میانی به هم مرتبط می شوند.
هدف این پایان نامه و یا تحقیقات مشابه یعنی ارزیابی عملکرد با استفاده از تحلیل احتمالاتی تقاضای لرزه ای بر مبنای پارامتر IM، جزیی از چشم انداز جامع و کلی پیشنهادی برای ارزیابی اهداف عملکردی توسط PEER است که می تواند در چارچوب زیر تعریف شود:
*(کلیه پارامتر های معادله فوق در فصل 4 بخش 4 به طور کامل شرح داده خواهد شد)
آگاهی از میزان تقاضای لرزه ای در یک سیستم سازه ای یکی از اجزای مهم ارزیابی عملکرد لرزه ای است که به شدت تحت تأثیر عدم قطعیت ها در حرکات زمین و پاسخ سازه است و تنها راه در نظر گرفتن این عدم قطعیت ها مدل کردن دقیق آن ها با توجه به تئوری های آمار و احتمالات است. در تحلیل احتمالاتی تقاضای لرزه ای بر مبنای پارامتر IM، برای سادگی در برخورد با مسئله عدم قطعیت ها، با استفاده از یک پارامتر واسطه IM، هر یک از عدم قطعیت های موج
ود در حرکت زمین و پاسخ سازه به صورت جداگانه مدل می شود و یا به عبارت دیگر، با توجه به کفایت پارامتر واسطه فرض می شود که این عدم قطعیت ها از هم مستقل باشند. بدین ترتیب مسئله به دو ریز مسئله مجزای تحلیل خطر لرزه ای و تعیین توزیع تقاضای لرزه ای به وسیله تحلیل غیر خطی سازه تبدیل می شود و سپس نتایج نهایی با هم ترکیب می شود .

2-4. أحقاب……………………………….. 20

الف) روایات……………………………….. 20

ب) اقوال لغویان………………………………. 22

ج) نتیجه گیری………………………………. 24

2-5. مفاز ………………………………26

الف) روایات……………………………….. 26

ب) اقوال لغویان………………………………. 26

ج) نتیجه گیری………………………………. 28

2-6. کواعب……………………………….. 29

الف) روایات………………………………. 29

ب) اقوال لغویان………………………………. 29

ج) نتیجه گیری………………………………. 31

2-7. روح………………………………. 31

الف) روایات………………………………..32

ب) اقوال لغویان………………………………. 32

ج) نتیجه گیری………………………………. 36

2-8. صواب……………………………….. 37

الف) روایات……………………………….. 37

ب) اقوال لغویان………………………………. 39

ج) نتیجه گیری………………………………. 40

2-9. تراب……………………………….. 41

الف) روایات……………………………….. 41

ب) اقوال لغویان………………………………. 42

ج) نتیجه گیری………………………………. 44

فصل دوم: سوره ی نازعات……………………………….. 45

3-1. معرفی اجمالی سوره ی نازعات……………………………….. 46

3-1-1. محتواى سوره ی نازعات……………………………….. 46

3-1-2. فضیلت تلاوت این سوره……………………………… 47

3-2. نازعات……………………………….. 47

الف) روایات…………………………….47

ب) اقوال لغویان………………………………. 48

ج) نتیجه گیری………………………………. 50

3-3. غرق………………………………. 51

الف) روایات……………………………….. 51

ب) اقوال لغویان………………………………. 51

ج) نتیجه گیری………………………………. 55

3-4. ناشطات……………………………….. 55

الف) روایات……………………………….. 55

ب) اقوال لغویان………………………………. 56

ج) نتیجه گیری………………………………. 59

3-5. سابحات……………………………….. 60

الف) روایات……………………………….. 60

ب) اقوال لغویان………………………………. 61

ج) نتیجه گیری………………………………. 64

3-6. سابقات……………………………….. 65

الف) روایات……………………………….. 65

ب) اقوال لغویان………………………………. 65

ج) نتیجه گیری………………………………. 67

3-7. مدبرات……………………………….. 68

الف) روایات………………………………. 68

ب) اقوال لغویان………………………………. 69

ج) نتیجه گیری………………………………. 70

3-8. راجفه………………………………. 71

الف) روایات……………………………….. 71

ب) اقوال لغویان………………………………. 72

ج) نتیجه گیری……………………………….74

3-9. رادفه………………………………. 74

الف) روایات……………………………….. 75

ب) اقوال لغویان………………………………. 75

ج) نتیجه گیری………………………………. 77

3-10. حافره……………………………… 77

الف) روایات……………………………….. 78

ب) اقوال لغویان………………………………. 78

ج) نتیجه گیری………………………………. 81

3-11. کره……………………………… 82

الف) روایات……………………………….. 82

ب) اقوال لغویان………………………………. 83

ج) نتیجه گیری………………………………. 84

3-12. خاسره……………………………… 85

الف) اقوال لغویان………………………………. 85

ب) نتیجه گیری………………………………. 87

3-13. ساهره……………………………… 87

الف) روایات……………………………….. 87

ب) اقوال لغویان………………………………. 88

ج) نتیجه گیری………………………………. 91

3-14. دحاها……………………………… 92

الف) روایات……………………………….. 92

ب) اقوال لغویان………………………………. 94

ج) نتیجه گیری………………………………. 96

3-15. طغی………………………………. 96

الف) روایات……………………………….. 96

ب) اقوال لغویان………………………………. 97

ج) نتیجه گیری………………………………. 100

فصل سوم: سوره ی عبس………………………………… 101

4-1. معرفی اجمالی سوره ی عبس………………………………… 102

4-1-1. محتواى سوره ی “عبس”………………………………. 102

4-1-2. فضیلت تلاوت این سوره……………………………… 102

4-1. سفره……………………………… 103

الف) روایات………………………………. 103

ب) اقوال لغویان………………………………. 103

ج) نتیجه گیری………………………………. 108

4-3. قتل………………………………. 109

الف) روایات……………………………….. 109

ب) اقوال لغویان………………………………. 110

ج) نتیجه گیری………………………………. 112

4-4. انسان………………………………. 112

الف) روایات……………………………….. 112

ب) اقوال لغویان………………………………. 113

ج) نتیجه گیری………………………………. 117

4-5. طعام………………………………. 117

الف) روایات……………………………….. 117

ب) اقوال لغویان………………………………. 118

ج) نتیجه گیری………………………………. 120

4-6. أَبّا ………………………………120

الف) روایات……………………………….. 121

ب) اقوال لغویان………………………………. 121

ج) نتیجه گیری………………………………. 124

نتیجه گیری……………………………….. 125

فهرست منابع………………………………. 126

الف. منابع فارسی………………………………. 126

ب. منابع عربی………………………………. 127

چکیده:

شناخت و فهم دقیق مفردات قرآن کریم از مقدمات مهم فهم و تفسیرِ آن است. در ضمنِ برخی از روایات منسوب به معصومان:، که مفسران حقیقی قرآن کریم اند، توضیحاتی درباره ی برخی از مفردات قرآن کریم آمده است. ارزیابی تطبیقی این توضیحات با اقوال لغویان درباره ی مفردات مورد نظر برای بهره مندی هر چه بهتر از آنها، سودمند است. در این پژوهش، توضیحاتی که به معصومان: درباره ی مفردات سوره های مبارکه ی نبأ، نازعات و عبس منسوب است، با اقوال لغویان ارزیابی تطبیقی شده است. برای این منظور، ابتدا روایاتِ متضمن توضیح درباره ی یکی از مفردات سوره های مذکور از منابع روایی و تفسیری استخراج و ترجمه شد. سپس اقوال برخی از لغویان درباره ی آن مفردات بر اساس ترتیب تاریخی گزینش و ترجمه شد. و سرانجام ذیل هر یک از آن مفردات، توضیحات روایی با اقوال لغویان مقایسه و نتیجه گیری شد. در این سه سوره، روایات منسوب به معصومان: 27 واژه را توضیح داده اند که با ارزیابی تطبیقی آنها با اقوال لغویان نتایج ذیل به دست آمد: (1) در شش واژه روایات معنای لغوی را ذکر کرده اند که با اقوال لغویان مطابق است؛ (2) در دو واژه روایات، معنایی را ذکر کرده اند که تا حدودی با اقوال لغویان اختلاف دارد، ولی با هم نقطه ی اشتراک دارند؛ (3) در شش واژه روایات مصداق واژه را ذکر کرده اند که با معنای لغوی سازگار است؛ (4) در پنج واژه روایات هم معنا و هم مصداق را ذکر کرده اند که با معنای لغوی سازگار است؛ (5) در هشت واژه، روایات به تأویل آن واژه پرداخته اند.

مقدمه:

قرآن کریم، برترین و آخرین پیام خداوند، ارزشمندترین گوهر گران بهای به جای مانده از پیامبر اکرم 9، سرچشمه و مدار محوری فکری تمام مسلمانان جهان است. این اقیانوس بی کران که به ژرفای حقایق آن نمی توان رسید، و شگفتی هایش را پایانی نیست؛ کتابی است که کلامش زیباترین سخن، ظاهرش در اوج لطافت و زیبایی و مفاهیم بلند و مضامین عالی اش پا به پای زمان، همانند خورشید و ماه بر همه ملت ها در طول زمان می تابد و همگان را از معارف نابش سیراب می کند.

نخستین گام برای غور در دریای بی انتهای قرآن و نوشیدن معارف حیات بخش آن، شناخت دقیق این کتاب گران سنگ است، زیرا آنان که قرآن را آن گونه که هست نشناخته اند، آن گونه که باید، به آن ارج نمی نهند و آن چنان که بایسته است، از آن بهره نمی برند و از انس و ارتباط با آن لذتی نصیبشان نمی گردد. درنتیجه از درس های سازنده و مواعظ دل نشین و معارف گران سنگ آن محروم می گردند.

اما معارف قرآن، عمیق تر و پیچیدگی هایش بیشتر از آن است که به تنهایی بتوان به تفسیر صحیح و واقعی قرآن رسید. نابخردی است که کسی برای رسیدن به مقصدی، راه را رها نموده و از بیراهه ها بخواهد به مقصد برسد و در را رها نموده و بخواهد از روزنه های دیوار وارد خانه شود، اهل بیت پیامبر:، به مثابه در ورود به معارف الهی قرآن و اسلام ناب می باشند، همان گونه که حضرت امیر7 می فرمایند: «ما خاصگان‏، یاران و گنجوران نبوّت، و درهاى‏ رسالتیم‏. در خانه‏ها جز از درهاى آن نتوان در شد، و آن كه جز از در، به خانه در آمد به دزدى سمر(مشهور) شد.»

پس عاقلانه ترین راه برای دریافت معانی و مفاهیم قرآن، پناه بردن به خاندان و اهل بیت پیامبر است که در طول عمر پربهای خویش پیوسته به تبیین معارف و احکام الهی پرداخته اند.

حال که اهمیت و جایگاه منابع روایی در تبیین حقایق ناب قرآنی اندکی روشن شد نوبت آن است که بدانیم گام نخست در فهم و تفسیر معانی آیات، به دست آوردن معانی الفاظ و تک واژه های آیات است. به عبارت دیگر اگر معنای الفاظ به خوبی روشن نباشد، کشف مراد حقیقی از آن ها امکان پذیر نخواهد بود. پس ابتدا باید این واژگان در لغت نامه ها مورد واکاوی و ریشه یابی قرار گیرد یا معنای لغوی آن ها مشخص شود، در این مرحله وجود برخی تفاوت ها در تفسیر و توضیح مفردات قرآنی در منابع روایی و لغت نامه های عربی، انگیزه ارزیابی تطبیقی این دو را به منظور فهم عمیق آیات قرآن، تقویت می کند.

نکته دیگری که باید در بحث چرایی این ارزیابی تطبیقی مورد توجه قرار گیرد، این است که اساساً این مقایسه و تطبیق می تواند با انگیزه پاسخ به این سؤال باشد که آیا مفاهیم و الفاظ قرآنی به همان معنایی به کار رفته است که در عصر نزول قرآن کاربرد داشته و یا قابل توسعه به معانی تطور یافته آن تا به امروز می باشد؟ برای پاسخ به این سؤال باید دقت داشت که ما در فرایند ارزیابی تطبیقی، اصل را در فهم متون قرآن و مفاهیم آن، بیانات و تعالیم رسیده از جانب معصومین: قرار داده و کتاب های لغوی معتبر را به عنوان منبعی برای دست یابی به مفهوم واژگان مورداستفاده در عصر نزول و به عنوان شاهدی برای کاربرد کلمات در آن دوره، مورد مطالعه قرار می دهیم، هرچند که تمامی لغت نامه های مورداستفاده بعد از عصر نزول نگاشته شده است.

این رساله در چهار فصل تنظیم گردیده است. فصل اول که در آن به کلیات بحث پرداخته شده است شامل تبیین موضوع، اهمیت و ضرورت آن، پیشینه تحقیق، روش تحقیق می باشد. در فصل دوم به ارزیابی تطبیقی روایات با اقوال لغویان در مفردات سوره نبأ و در فصل سوم سوره ی نازعات و در فصل چهارم سوره ی مبارکه ی عبس پرداخته شده است.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

قرآن کتابی است که برای راهنمایی مسلمانان به سوی سعادت ابدی نازل شده است و لذا باید برای هر مسلمانی قابل فهم باشد. قرآن کریم به زبان عربی روشن نازل شده و مخاطبان اولیه قرآن یعنی اعراب در فهم ظاهر بیشتر آیات قرآن مشکلی نداشتند و بر پایه حجت عقلایی ظواهر قرآنی، به فهم ساده خود از آیات اعتماد داشتند. همچنین ریز بینی برخی صحابه ی قرآن پژوه، دقت در کشف لایه های دیگری از ظواهر را در پی داشته است

در قرن دوم لغت نگاران بر پایه مطالعه میدانی کاربردهای عربی به جهت خدمت به قرآن و درک مفاهیم آن شروع به تدوین لغت نامه های عربی نمودند و کم کم این کار وسعت گرفت. غالب این منابع اکنون در دسترس ما بوده و نقش مؤثری در فهم آیات الهی دارند.

از سوی دیگر اهل بیت: که معلمان و مفسران حقیقی قرآن کریم هستند و علم کامل قرآن در نزد ایشان جمع است، در روایات خود به تبیین معانی آیات و مراد الهی از آن ها پرداختند. لذا این روایات، منبع اصیلی در شناخت معارف و احکام دینی برداشت شده از قرآن است. دسته ای از این روایات در جهت تبیین معنای مفردات قرآنی صادر شده است که راه گشای مناسبی برای فهم بهتر معنای آیات الهی هستند. وجود برخی تفاوت ها درتفسیر و توضیح مفردات قرآنی در منابع روایی و لغت نامه های عربی، انگیزه ارزیابی تطبیقی این دو را به منظور فهم عمیق آیات قرآن، تقویت می کند.

2-1- سوال های تحقیق

در هر پژوهشی، جهت شناخت درست مسیر پژوهش تحقیق نیاز به طرح پرسش هایی است تا با در نظر گرفتن آن ها و در پاسخ گویی به آن ها، به هدف صحیح نایل شد. در این تحقیق نیز، سؤالاتی پاسخ داده شده اند، که عبارتند از:

1-2-1- سوال اصلی

در ارزیابی تطبیقی روایات اهل بیت: با اقوال لغویان در مفردات سوره های مبارکه ی نبأ، نازعات و عبس به چه نتایجی می رسیم؟

2-2-1- سوالات فرعی

1- معانی واژگان تفسیر شده در روایات اهل بیت: در سوره های مبارکه ی نبأ، نازعات و عبس چه ارتباطی با اقوال لغویان دارند؟

2- علت اختلاف معانی ظاهر واژگان با ایضاح لفظی آنها در روایات اهل بیت: چیست؟

3-1- فرضیه ها

1- با بررسی روایات مفردات سوره های مبارکه ی نبأ، نازعات و عبس رابطه بین این روایات با قول لغویان در مواردی تساوی (عین معنای لغوی واژه)، در مواردی عموم و خصوص من وجه، گاهی عموم و خصوص مطلق بوده و در موارد دیگر نیز روایات به ذکر تأویل یا بطن یا مصداق واژه پرداخته اند.

2- لغویان در حد کاربردهای اعراب آن عصر به تبیین معانی واژگان پرداختند ولی اهل بیت: غالباً از این حد گذر کرده و گاه با عبور از معانی ظاهری آنها به تبیین مراد خداوند از آن پرداختند، همچنین در تبیین معانی مشترک معنوی و تبیین مصادیق و گاه تأویل مفردات قرآنی میان دیدگاه اهل بیت: و لغویان اختلاف مشاهده می شود.

3-2 آنالیز مواد اولیه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 44

3-3 اندازه­گیری چگالی سرباره­ها و سیمان——– 44

3-4 بررسی­های ریزساختاری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 45

3-5 ساخت مخلوط­های مختلف برای آزمایشها—– 45

3-6 بررسی خواص دوغاب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 46

3-6-1 خواص رئولوژیکی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 46

3-6-2 قلیاییت (pH)-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 47

3-6-3 خواص الکتریکی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 48

3-7 بررسی خواص خمیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 49

3-7-1 تعیین مقدار آب لازم (غلظت نرمال)———— 49

3-7-2 اندازه­گیری زمانهای گیرش اولیه و نهایی——— 49

3-8 بررسی خواص ملات-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 51

3-8-1 مراحل اختلاط و ساخت ملاتهای سیمانی——– 51

3-8-2 استحکام فشاری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 52

3-8-3 استحکام خمشی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 52

3-9 بررسی استفاده از فعالساز قلیایی کلراید کلسیم—————- 52

3-9-1 ساخت نمونه جهت بررسی اثر فعالساز قلیایی—– 52

3-10 بررسی استفاده از نانو سیلیس بر ملاتهای حاوی سرباره کنورتور– 53

3-10-1 ساخت نمونه جهت بررسی تأثیر نانو سیلیس—- 54

4-1 شناسایی و آنالیز مواد اولیه—————- 55

4-1-1 آنالیز شیمیایی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 55

4-1-2 آنالیز مینرالی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 56

4-1-3 چگالی مواد اولیه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 58

4-2 نتایج حاصل از بررسی خواص دوغاب——– 58

4-2-1 زمان ریزش دوغابها-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 59

4-2-2 اندازه گیری قلیاییت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 59

4-2-3 هدایت الکتریکی دوغاب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 61

4-3 نتایج زمانهای گیرش نمونه­های خمیر——– 61

4-4 نتایج تست استحکام مکانیکی نمونه­های ملات- 65

4-5 بررسی­های ریز ساختاری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 69

4-6 نتایج استفاده از فعالساز قلیایی————- 72

4-6-1 زمان ریزش دوغاب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 72

4-6-2 زمان گیرش خمیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 73

4-6-3 استحکام مکانیکی ملات-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 73

4-6-4 بررسی­های ریز ساختاری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 75

4-7 نتایج استفاده از نانو سیلیس————— 77

4-7-1 زمان گیرش خمیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 77

4-7-2 استحکام مکانیکی ملات-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 79

4-7-3 بررسی­های ریز ساختاری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 83

5-1 نتیجه گیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———– 86

5-2 پیشنهاد برای کارهای آینده—————- 88

 

فهرست جداول

 

جدول 2-1. ترکیبات دوتایی موجود در سرباره——— 11

جدول 2-2. ترکیبات پیچیده موجود در سرباره——— 11

جدول 2-3. نام و ترکیب فازهای موجود در کلینکر سیمان پرتلند———- 24

جدول 2-4. ترکیب بالقوه فازهای تشکیل دهنده سیمان معمولی ———- 25

جدول 2-5. معادلات شیمیایی جهت توصیف هیدراسیون سیمان پرتلند—– 36

جدول3-1. نسبت مواد برای مخلوطهای متشکل از سربارهها و سیمان معمولیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 48

جدول3-2. نسبت مواد مخلوطهای ساخته شده بمنظور بررسی تأثیر فعالساز کلراید سدیم بر سیمانهای حاوی سربارههای فولاد 55

جدول 3-3. مخلوطهای سیمان حاوی سرباره کنورتور با / بدون نانو سیلیس– 56

جدول 4-1. ترکیبهای تشکیل دهنده مواد اولیه مشخص شده در آزمایش آنالیز شیمیاییبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 57

جدول 4-2. عدد میسون محاسبه شده برای سربارههای مختلف———– 58

جدول 4-3. نتایج حاصل از اندازهگیری چگالی پودر سیمان و انواع سرباره مورد استفادهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 60

جدول 4-4. جدول آزمایشهای صورت گرفته بر دوغاب؛ زمان ریزش، قلیاییت (pH) و هدایت الکتریکی———– 63

جدول 4-5. زمانهای گیرش اولیه و نهایی خمیرهای سیمانی حاوی مقادیر مختلف سربارهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 64

جدول 4-5. استحکام فشاری و خمشی نمونههای ملات بعد از 3، 7، 28 و 90 روزبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— 67

جدول 4-6. مشخصات استحکام خمشی و فشاری ملاتهای حاوی سرباره با طول عمر متفاوتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 76

جدول 4-7. مشخصات استحکام خمشی و فشاری ملاتهای حاوی سرباره با طول عمر متفاوتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 81

 

فهرست شکل ها

 

شکل 2-1. نمودار محصولات فرعی تولید شده بازای یک تن فولاد تولیدی به تفکیک روش تولید فولاد———– 11

شکل 2-3. تصویر فلوچارت انواع سربارههای آهن و فولاد- 14

شکل 2-4. تصویر شماتیک از کوره بلند ذوب آهن و قسمتهای مختلف آن— 15

شکل 2-5. نمایی از بخش گرانولهسازی کارخانه ذوب آهن اصفهان با سه جت آب سرد گرانولهساز————— 18

شکل 2-6. شکل شماتیک کوره قوس الکتریک فولاد بهمراه نامگذاری قسمتهای مختلفبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 19

شکل 2-7. تصویری شماتیک از کوره کنورتور———- 20

شکل 2-8. تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از—— 29

شکل 2-9. تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از اترینژایت (تری سولفات AFt) با فرمول شیمیایی 3CaO.Al₂O₃.3CaSO₄.32H₂O 31

شکل 2-10. تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی تومازیت در نمونه بتنی پس از نگهداری به مدت بیش از 90 روز 32

شکل 2-11. تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی مونوسولفات 3CaO.Al₂O₃.CaSO₄.12H₂O- 33

شکل 2-12. شکل شماتیک ضخامت لایه نازک آب پوششی بر روی سطوح ذرات سیمان و نیز آب موجود در خلل و فرج بافت میکروسکوپی بین ذرات سیمان (آب بین ذرهای)-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 34

شکل 2-13. تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از ساختار میکروسکوپی خمیری ساخته شده از کلینکر سیمان و گچ همراه با 5/3% وزنی SO₃که در حال هیدراسیون بوده و خود را گرفته است، 45/0 W/C= و زمان هیدراسیون 4 ساعت- 39

شکل 2-14. نمودار تشکیل فازهای هیدراته و رشد بافت میکروسکوپی در طول زمان هیدراسیون سیمان———- 42

شکل 3-1. تصویری از یک دستگاه ویسکوزیمتر ریزشی– 51

شکل 3-2. دستگاه اندازهگیری pH و هدایت الکتریکی محلول———— 52

شکل 3-3. تصویر شماتیک از دستگاه سوزن ویکات برای آزمایش گیرش—- 54

شکل 3-4. شماره الک و درصد مانده روی الک برای ماسه استاندارد——– 55

شکل 4-1. نمودارهای پراش پرتوی ایکس گرفته شده از مواد اولیه بهمراه با پیکهای مشخص شده (بصورت مقایسهای) 61

شکل 4-2. نمودار زمان ریزش دوغابهای ساخته شده با مقادیر مختلف سربارهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 63

شکل 4-3. تصویر شماتیک اثرات فیزیکو- شیمیایی رخ داده در فصل مشترک ذرات سیمان و آب؛ شامل دفع ذره به ذره ناشی از نیروهای الکتروستاتیک (بین بارهای مشابه) و سازماندهی مولکولهای لایهای ناشی از جذب در سطوح جامد-محلول——— 64

شکل 4-4. نمودار زمانهای گیرش اولیه و نهایی نمونههای حاوی مقادیر مختلف سرباره کنورتوربلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 66

شکل 4-5. نمودار زمانهای گیرش اولیه و نهایی نمونههای حاوی مقادیر مختلف سرباره کوره قوس الکتریکی——- 67

شکل 4-6. نمودار زمانهای گیرش اولیه و نهایی نمونههای حاوی مقادیر مختلف سرباره گرانوله شده کوره بلند—— 67

شکل 4-7. نمودار استحکام فشاری نمونههای حاوی درصدهای مختلف سرباره کنورتور بر حسب عمر ملات——– 70

شکل 4-8. نمودار استحکام فشاری نمونههای حاوی درصدهای مختلف سرباره کوره قوس الکتریکی بر حسب عمر ملات 70

شکل 4-9. نمودار استحکام فشاری نمونههای حاوی درصدهای مختلف سرباره گرانوله شده کوره بلند بر حسب عمر ملات 71

شکل 4-10. نمودار استحکام خمشی نمونههای حاوی درصدهای مختلف سرباره کنورتور بر حسب عمر ملات——- 71

شکل 4-11. نمودار استحکام خمشی نمونههای حاوی درصدهای مختلف سرباره کوره قوس الکتریکی بر حسب عمر ملات 72

شکل 4-12. نمودار استحکام خمشی نمونههای حاوی درصدهای مختلف سرباره گرانوله شده کوره بلند بر حسب عمر ملات 72

شکل 4-13. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه مرجع (الف- 7 روزه، ب- 90 روزه)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 73

شکل 4-14. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه حاوی 30% سرباره کنورتور (BOF30) (الف- 7 روزه، ب- 90 روزه) 73

شکل 4-15. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه حاوی 30% سرباره کوره قوس الکتریکی (EAF30) (الف- 7 روزه، ب- 90 روزه)—————- 74

شکل 4-16. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه حاوی 30% سرباره گرانوله شده کوره بلند (GBF30) (الف- 7 روزه، ب- 90 روزه)—————- 74

شکل 4-17. نمودار پراش پرتوی ایکس از نمونههای مختلف خمیری سخت شده پس از 90 روزبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 75

شکل 4-18. مقایسه وضعیت سیالیت دوغابهای ساخته شده از مخلوطهای مختلف حاوی 30% سرباره با نمونه مرجع 76

شکل 4-19. نمودار زمانهای گیرش اولیه و ثانویه نمونههای مختلف جهت بررسی اثر فعالساز قلیایی بر گیرش—— 77

شکل 4-20. نمودار استحکام فشاری نمونههای ملات بر حسب عمر ملات—- 78

شکل 4-21. نمودار استحکام خمشی نمونههای ملات بر حسب عمر ملات—- 78

شکل 4-23. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه حاوی مخلوط دو سرباره فولادسازی بهمراه فعالساز (B-E-CaCl2) (الف- 7 روزه، ب- 90 روزه)-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 80

شکل 4-24. نمودار زمانهای گیرش اولیه و ثانویه نمونههای حاوی مقادیر 50-0% سرباره کنورتوربلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 81

شکل 4-25. نمودار زمانهای گیرش اولیه و ثانویه نمونههای حاوی 40% سرباره کنورتور بهمراه 4-5/0 % نانو سیلیس 81

شکل 4-26. نمودار زمانهای گیرش اولیه و ثانویه نمونههای حاوی 50% سرباره کنورتور بهمراه 4-5/0 % نانو سیلیس 82

شکل 4-27. نمودار استحکام فشاری نمونههای حاوی نمونههای حاوی مقادیر 50-0% سرباره کنورتور بر حسب عمر ملات 84

شکل 4-28. نمودار استحکام فشاری نمونههای حاوی نمونههای حاوی 40% سرباره کنورتور بهمراه 4-5/0 % نانو سیلیس 84

شکل 4-29. نمودار استحکام فشاری نمونههای حاوی نمونههای حاوی 50% سرباره کنورتور بهمراه 4-5/0 % نانو سیلیس 85

شکل 4-30. نمودار استحکام خمشی نمونههای حاوی نمونههای حاوی مقادیر 50-0% سرباره کنورتور بر حسب عمر ملات 85

شکل 4-31. نمودار استحکام خمشی نمونههای حاوی نمونههای حاوی 40% سرباره کنورتور بهمراه 4-5/0 % نانو سیلیس 86

شکل 4-32. نمودار استحکام خمشی نمونههای حاوی نمونههای حاوی 50% سرباره کنورتور بهمراه 4-5/0 % نانو سیلیس 86

شکل 4-33. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه حاوی 40% سرباره کنورتور (BOF40) با بزرگنماییهای مختلف 88

شکل 4-34. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از نمونه حاوی 50% سرباره کنورتور (BOF50) با بزرگنماییهای مختلف 88

 

فصل اول

 

مقدمه

از زمان گسترش صنعت و در پی آن گسترش تولید مواد صنعتی، بشر همواره با موادی مواجهه داشته که به صورت غیر عمد و ناخواسته در کنار محصول اصلی تولید شده­اند. برخی این مواد را زائد[1] نامیده و آنها را بلا استفاده می­دانستند و برخی دیگر از این مواد به عنوان محصولات فرعی[2] نام برده و عقیده دارند که از این مواد هم می­توان در کاربردهایی دیگر بهره جست. در این ­باره صنعت آهن و فولاد هم مستثنی نبوده و همواره با تولید محصولاتی فرعی در حین تولید آهن و فولاد مواجه بوده است. بطور کلی، عملیات استخراج و تصفیه فلزات، مستلزم خارج ساختن مواد ناخالصی همراه سنگ معدن و سایر مواد موجود در شارژ ورودی به کوره­های ذوب و تصفیه فلزات است. به همین دلیل در عملیات تولید فلزات، محصولات فرعی بدست آمده که ناخالصی­های موجود در سنگ معدن و مواد شارژی دیگر همچون کمک ذوب­ها و آلیاژسازها عمده­ترین بخش این محصولات را تشکیل می­دهند. مجموع ناخالصی­های ذکر شده در طی عملیات استخراج، از فلز جدا شده و در فازی جداگانه بر روی سطح مذاب فلز تولید شده قرار می­گیرد که به آن سرباره (روباره)[3] گفته می­شود ]1[.

با توجه به تولید مداوم و بسیار زیاد سرباره­ها، در صورت عدم وجود کاربرد مشخص، این مواد به اجبار دپو شده که مشکلات زیادی را هم از لحاظ انباشتگی و اشغال فضا در کارخانه­های آهن و فولاد و همچنین مشکلات زیست محیطی در طبیعت بوجود می­آورند. حضور دراز مدت این مواد در طبیعت بدلیل تجزیه ترکیبات مختلف موجود در آن باعث بروز مشکلات زیست محیطی می­شود. در پی گزارش سالیانه NSA[4] در سال 2011 میزان کل سرباره آهن و فولاد تولیدی در ژاپن برابر با 392/15 میلیون تن بوده که حدود 635 هزار تن آن در صنعت سیمان و بقیه آن در کاربردهایی دیگری همچون جاده سازی، بهبود خاک کشاورزی و غیره بکار گرفته شده است. در همین سال در ایالات متحده امریکا حدود 20 میلیون تن انواع سرباره آهن و فولاد تولید شده که حدود 9/16 میلیون تن این محصولات فرعی در صنایع مختلف مصرف شده است ]2[. در ایران هنوز آمار دقیقی از تولید سرباره­های آهن و فولاد منتشر نشده است ولی با توجه به کارخانه­های فعال تولید آهن و فولاد در سراسر کشور تخمین زده شده در حدود بیش از 5 میلیون تن انواع سرباره­های آهن و فولاد در سال تولید می­شود.

تاکنون تحقیقات زیادی بمنظور یافتن راه حل دائمی بمنظور یافتن کاربردی برای سرباره­ها صورت گرفته است، که از آن جمله می­توان به تلاش برای استفاده از این مواد در کشاورزی بمنظور اصلاح و خنثی­سازی خاک­های اسیدی اشاره کرد]4-3[، همچنین محققان در بخش عمران و راه­سازی بدلیل خواص مکانیکی خوب و قیمت پایین این مواد، از آن به عنوان جزء درشت دانه در آسفالت و بتن جاده­ای استفاده کردند که البته حضور مقادیر بالای آهک آزاد موجود در ترکیب سرباره­های فولاد، باعث ایجاد ناپایداری­های حجمی گردیده و استفاده از آنرا بدین منظور محدود نموده است ]7-5[. مطالعات دیگری هم بر روی استفاده از سرباره بعنوان عامل افزودنی به ترکیب خام یا بعنوان جزء تشکیل دهنده در سیمان انجام گرفته است که در صورت موفقیت آمیز بودن این کاربرد حجم زیادی از سرباره را مورد استفاده قرار می­دهد ]13-8[.

اما از عواملی که باعث شد محققان تلاش جدی­تری بمنظور یافتن راهی برای استفاده از سرباره در سیمان بکار گیرند این حقیقت بود که بازای تولید هر تن سیمان پرتلند در حدود25/1 تن دی­اكسید كربن تولید می­شود كه یك گاز گلخانه­ای و مضر می­باشد. در ضمن برای تولید یک تن کلینکر سیمان پرتلند به انرژی گرمایی در حدود شش میلیون و سیصد هزار كیلو ژول احتیاج بوده که در صورت بکارگیری سرباره بعنوان جایگزین کلینکر هم صرفه جویی اقتصادی به لحاظ کاهش انرژی مصرفی برای پخت کلینکر صورت می­گیرد و هم از لحاظ زیست محیطی مزیتی دارد که میران گاز مضر تولیدی از طریق کارخانه­های سیمان را کاهش می­دهد. علاوه بر این استفاده از سرباره در سیمان بعنوان جایگزین کلینکر، بدلیل قیمت پایین سرباره­ها باعث کاهش قیمت سیمان تولیدی می­شود. تاکنون تنها استفاده از سرباره­های گرانوله شده کوره بلند در صنایع تولید سیمان برای تولید نوعی سیمان با نام سیمان سرباره­ای است موفقیت آمیز بوده که به خصوص در دو دهه­ی گذشته تحقیقات زیادی را معطوف خود ساخته است. سیمان­های سرباره­ای دارای مزایای زیادی از جمله موارد زیر می­باشد]13،9[:

• حرارت هیدراسیون پایین که در بتن ریزی­های حجیم یک مزیت است،

• نفوذ پذیری پایین

• مقاومت در برابر حملات سولفات ها و کربناتها

• مزایای اقتصادی ناشی از کاستن انرژی مصرفی برای پخت سیمان

• مزایای زیست محیطی ناشی از کاستن از مقدار و حجم گازهای تساعد شده در حین پخت

• از دیگر مزایای استفاده از سرباره­های فولاد در ترکیب کلینکر می­توان به تأثیرات قابل ملاحظه سرباره­های