گفتار دوم : حبس خانگی در آمریکا……………………….. 21

بند اوّل : تعریف حبس خانگی در حقوق کیفری آمریکا………………. 21

بند دوّم : تاریخچه حبس خانگی…………………………. 21

بند سوّم : حبس خانگی در قوانین فعلی…………………………. 22

بند چهارم : اشکال حبس خانگی…………………………. 23

بند پنجم : شکل رایج حبس خانگی در قوانین فدرال…………….. 23

بند ششم : موارد ممنوعیّت استفاده از حبس خانگی…………… 24

بند هفتم : شرایط بر خورداری از حبس خانگی…………………… 24

بند هشتم : الغای حکم حبس خانگی…………………………. 26

گفتار سوم : ارزیابی مجازات حبس خانگی……………………… 26

بند اول : ویژگی های مثبت حبس خانگی………………….. 26

بند دوم : ویژگی های منفی حبس خانگی……………………. 27

مبحث دوم : پادگان های آموزشی و درمانی…………………… 29

گفتار اول : پادگان های آموزشی در ایران……………………. 29

بند اوّل : تعریف پادگان های آموزشی در حقوق کیفری ایران……… 29

بند دوّم : تاریخچه پادگان های آموزشی……………………. 30

بند سوّم : پادگان های آموزشی در قوانین کنونی…………….. 31

بند چهارم : مراکز حرفه آموزی و زندان باز……………….. 32

بند پنجم : انواع پادگان های آموزشی……………………. 32

گفتار دوّم : مراکز درمانی در ایران………………………… 33

بند اوّل : تعریف مراکز درمانی در حقوق کیفری ایران……………. 34

بند دوّم : تاریخچه مراکز درمانی…………………………. 34

بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی……………………. 35

بند چهارم : انواع مراکز درمانی…………………………. 36

بند پنجم : پرداخت دستمزد به مجرم و بهره گیری مناسب از آن………. 37

گفتار سوّم : پادگان های آموزشی در آمریکا ……………..38

بند اوّل : تعریف پادگان های آموزشی در حقوق کیفری آمریکا ………..38

بند دوّم :تاریخچه پادگان های آموزشی………………….. 39

بند سوّم : پادگان های آموزشی در قوانین کنونی…………… 39

بند چهارم : زندان های اردوگاهی فدرال………………… 40

گفتار چهارم : مراکز درمانی آمریکا…………………….41

بند اوّل : تعریف مراکز درمانی در حقوق کیفری آمریکا……………. 42

بند دوّم : تاریخچه مراکز درمانی…………………………. 42

بند سوّم : مراکز درمانی در قوانین کنونی………………. 42

بند چهارم : نگاه قانونگذار فدرال به مقوله اعتیاد………… 44

بند پنجم : سیاست های کنگره آمریکا در مقابله با مسئله اعتیاد…… 44

گفتار پنجم : ارزیابی مراکز آموزشی و درمانی……………………. 45

بند اوّل : آثار و نتایج مثبت مراکز آموزشی و درمانی……………. 45

بند دوّم : آثار و نتیج منفی مراکز آموزشی و درمانی…………. 47

فصل دوّم : تدابیر تقنینی اجتناب از ورود به زندان…………….. 48

گفتار اول: تعویق صدور حکم در ایران………………………… 49

بند اوّل : تعریف تعویق صدور حکم در ایران………………………… 49

بند دوّم : تاریخچه تعویق صدور حکم………………………… 49

بند سوّم : تعویق صدور حکم در قوانین فعلی…………………………. 50

بند چهارم: اشکال مختلف تعویق صدور حکم………………………… 51

بند پنجم : شرایط صدور قرار تعویق…………………………. 51

بند ششم : دستورات حین صدور قرار تعویق مراقبتی……………… 53

بند هفتم: دستورات مجازات تعلیق مراقبتی به عنوان دستورات مجازات دوره مراقبت…….54

بند هشتم : موارد ممنوعّت استفاده از تعویق صدور حکم…………. 56

بند نهم : پایان یافتن تعویق صدور حکم………………………… 57

گفتار دوّم : تعویق صدور حکم در آمریک………………………..ا 58

بند اوّل: تعریف تعویق صدور حکم در آمریکا……………………….. 58

بند دوّم : تاریخچه تعویق صدور حکم………………………… 59

بند سوّم : تعویق صدور حکم در رویه فعلی……………………….59

بند چهارم : افراد مجاز به بهره گیری از تعویق صدور حکم……………. 60

بند پنجم : انواع تعویق صدور حکم………………………….. 60

بند ششم : شرایط تعویق صدور حکم………………………… 61

بند هفتم : خاتمه تعویق صدور حکم………………………… 61

گفتار سوّم : ارزیابی نهاد تعویق صدور حکم………………………… 62

بند اوّل : خصوصیّات مثبت تعویق صدور حکم………………………… 62

بند دوّم : خصوصیّات منفی تعویق صدور حکم………………………… 63

مبحث دوّم : تعلیق اجرای مجازات………………………….. 64

گفتار اوّل : تعلیق اجرای مجازات در ایران………………………… 64

بند اوّل : تعریف تعلیق مجازات در ایران………………………… 65

بند دوم : تاریخچه تعلیق اجرای مجازات………………………….. 65

بند سوّم : تعلیق اجرای مجازات در قوانین فعلی…………………………. 66

بند چهارم : انواع تعلیق اجرای مجازات………………………….. 67

بند پنجم : ضمانت اجرای عدم اجرای دستورات در دوره تعلیق…………….. 67

بند ششم : محدودیّت های وارده بر تعلیق اجرای مجازات…………………….. 68

بند هفتم : تأثیر تعلیق اجرای یک مجازات بر روی سایر مجازات ها…………….69

بند هشتم : پایان یافتن تعلیق اجرای مجازات………………………….. 70

گفتار دوّم : تعلیق اجرای مجازات در آمریکا……………………….. 71

بند اوّل : تعریف تعلیق مجازات در قانون آمریکا……………………….. 71

بند دوّم : تاریخچه تعلیق اجرای مجازات………………………….. 72

بند سوّم : تعلیق اجرای مجازات در قوانین کنونی…………………………. 73

بند چهارم : انواع تعلیق مجازات………………………….. 73

بند پنجم : جرایم غیر قابل تعلیق…………………………. 74

بند ششم : شرایط اعطای تعلیق اجرای مجازات………………………….. 74

بند هفتم : پایان تعلیق اجرای مجازات………………………….. 76

گفتار سوم : ارزیابی نهاد تعلیق اجرای مجازات………………………….. 76

بند اوّل : آثار مثبت نهاد تعلیق…………………………. 77

بند دوّم : آثار منفی نهاد تعلیق…………………………. 78

بخش دوم : تبدیل مجازات حبس به سایر مجازاتها……………………….. 80

فصل اوّل : مجازات های سود رسان………………………… 82

مبحث اوّل : مجازات های مالی…………………………. 82

بند اوّل : تعریف جزای نقدی در حقوق ایران………………………… 83

بند دوّم : تاریخچه جزای نقدی…………………………. 83

بند سوّم : جزای نقدی در قوانین کنونی…………………………. 84

بند چهارم : جزای نقدی اشخاص حقوقی…………………………. 86

بند پنجم : جزای نقدی روزانه………………………… 87

گفتار دوّم : مصادره اموال در ایران………………………… 88

بند اوّل : تعریف مصادره در حقوق ایران………………………… 88

بند دوّم : تاریخچه مصادره اموال……………………….. 89

بند سوّم : مصادره در قوانین کنونی…………………………. 89

بند چهارم : مصادره اموال اشخاص حقوقی…………………………. 91

بند اوّل : تعریف جزای نقدی در حقوق آمریکا……………………….. 92

بند دوّم : تاریخچه جزای نقدی…………………………. 92

بند سوّم : جزای نقدی در قوانین کنونی…………………………. 93

بند چهارم : مهلت پرداخت جزای نقدی…………………………. 94

بند پنجم : امتناع از پرداخت جزای نقدی…………………………. 94

بند ششم : جزای نقدی اشخاص حقوقی………………………… 95

بند هفتم :جزای نقدی روزانه………………………… 96

بند هشتم : عدم امکان حبس بدل از جزای نقدی در صورت عجز…………. 96

گفتار سوّم : مصادره اموال در آمریکا ………………………..97

بند اوّل : تعریف مصادره در حقوق آمریکا……………………….. 97

بند دوّم : تاریخچه مصادره اموال………………………… 98

بند سوّم : مصادره اموال در قوانین کنونی…………………………. 99

بند چهارم : جرایم منجر به مصادره اموال………………………..99

بند پنجم : اموال قابل مصادره ………………………..100

بند ششم : مصادره در رابطه با اشخاص حقوقی…………………………. 100

گفتار چهارم : ارزیابی مجازات های مالی…………………………. 101

بند اوّل : آثار مفید مجازات های مالی…………………………. 101

بند دوّم : آثار مضرّ مجازات های مالی…………………………. 102

مبحث دوّم : خدمات عام المنفعه………………………… 103

گفتار اوّل : خدمات عام المنفعه در ایران………………………… 104

بند اوّل: تعریف خدمات عام المنفعه در حقوق ایران………………………… 104

بند دوم : تاریخچه مجازات خدمات عام المنفعه………………………… 105

بند سوّم : مجازات خدمات عام المنفعه در قوانین کنونی……………… 105

بند چهارم : مدّت مجازات خدمات عام المنفعه………………………… 106

بند پنجم : انواع خدمات عام المنفعه………………………… 107

بند ششم : الزام اجرای خدمات عام المنفعه به نفع جامعه و توده مردم…….. 108

بند هفتم : حقوق فرد محکوم به مجازات خدمات عام المنفعه……………… 108

بند هشتم : تعلیق مجازات خدمات عام المنفعه…………………………109

بند نهم : انتخابی بودن مجازات خدمات عام المنفعه…………………. 109

بند دهم : صدور حکم خدمات عام المنفعه خارج از زمان دادرسی در دادگاه………. 110

بند یازدهم :مشارکت و همکاری نهاد های اجتماعی در مقابله با جرم و اصلاح مجرم…..110

گفتار دوّم : خدمات عام المنفعه در آمریکا ………………………..111

بند اوّل : تعریف خدمات عام المنفعه در حقوق آمریکا……………… 111

بند دوّم : تاریخچه خدمات عام المنفعه………………………… 111

بند سوّم : خدمات عام المنفعه در قوانین کنونی…………………….. 112

بند چهارم : موارد منع استفاده از مجازات خدمات عام المنفعه………… 113

بند ششم : صدور حکم خدمات عام المنفعه خارج از زمان دادرسی……… 114

گفتار سوّم : ارزیابی مجازات خدمات عام المنفعه………………………… 114

بند اوّل : آثار و نتایج مثبت مجازات خدمات عام المنفعه…………………… 115

بند دوّم : آثار و نتایج منفی مجازات خدمات عام المنفعه…………………. 117

فصل دوّم : محرومیّت های قانونی…………………………. 118

گفتار اوّل : مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی در ایران……………. 119

بند اوّل : تعریف محرومیّت از حقوق اجتماعی در حقوق ایران…………. 119

بند دوّم : تاریخچه مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی……………. 120

بند سوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در قوانین کنونی……………. 121

بند چهارم : انواع حقوق اجتماعی مورد بحث………………………….. 121

بند پنجم : خصوصیّات و ویژگی های محرومیّت از حقوق اجتماعی…….. 123

بند ششم : اعاده حیثیت………………………….. 124

گفتار دوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در آمریکا……………………. 124

بند اوّل : تعریف محرومیّت از حقوق اجتماعی در آمریکا………………. 125

بند دوّم : تاریخچه محرومیّت از حقوق اجتماعی…………………………. 125

بند سوّم : محرومیّت از حقوق اجتماعی در قوانین کنونی………………. 126

بند چهارم : انواع محرومیّت از حقوق اجتماعی……………………… 126

بند پنجم : بازیابی مجدد حقوق………………………….. 128

گفتار سوّم : ارزیابی مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی………….. 129

بند اوّل : نتایج مثبت مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی…………… 129

بند دوّم : نتایج منفی مجازات محرومیّت از حقوق اجتماعی…………. 130

مبحث دوّم: محرومیّت از انتخاب محلّ زندگی…………………………. 130

گفتار اوّل : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در حقوق ایران……….. 131

بند دوّم : تاریخچه مجازات محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص……… 132

بند سوّم : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در قوانین کنونی…….. 132

بند چهارم: مکان هایی که می توان فرد را مجبور به اقامت در آنجا نمود……………. 133

بند پنجم : حقوق و تکالیف محکوم………………………… 134

بند ششم : مجازات نقض حکم………………………… 134

بند هفتم : تبدیل مجازات اجبار به اقامت یا منع اقامت به حبس……………… 135

گفتار دوّم : مجازات تبعید در حقوق ایران………………………… 135

بند اوّل : تعریف تبعید در حقوق ایران………………………… 136

بند دوّم : تاریخچه تبعید………………………… 136

بند سوّم : تبعید در قوانین کنونی…………………………. 137

گفتار سوّم : محرومیّت از اقامت یا اجبار به اقامت در محلّی خاص در آمریکا…….. 139

بند اوّل : تعریف محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در حقوق آمریکا…………. 139

بند دوم: تاریخچه محرومیّت از اقامت در محلّی خاص…………………….. 139

بند سوّم: محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در قوانین کنونی………… 140

بند چهارم : دلایل عدم اقبال مجازات محرومیّت از اقامت در محلّی خاص در آمریکا…..141

بند پنجم : محرومیّت از اقامت در محلّی خاص به عنوان یک شرط…………….. 141

بند اول: ویژگی های مثبت مجازات محرومیت از اقامت یا اجبار به اقامت در محل خاص…….. 142

بند دوم: ویژگی های منفی مجازات محرومیت از اقامت یا اجبار به اقامت در محل خاص……. 143

نتیجه گیری و پیشنهادها ………………………..144

نتیجه گیری…………………………. 145

پیشنهادها ………………………..155

منابع و مآخذ………………………… 157

چکیده:

با اثبات نا موفق بودن زندان در بازپروری مجرمین ، مجازات های جایگزین حبس مطرح شدند. این مجازات ها با هدف رفع مشکلات عدیده زندانها ، کمک به اصلاح بهتر مجرمین و کاهش جمعیّت زندانها ، به اشکال مختلفی همچون حبس خانگی، پادگان های آموزشی و درمانی، تعلیق مجازات ، تعویق صدور حکم، مجازات های مالی، خدمات عام المنفعه ، محرومیّت از حقوق اجتماعی و اجبار به اقامت یا منع اقامت در محلّی خاص وارد نظام حقوقی کشورها شدند.

این شیوه های تربیتی با کمک به باز پروری سریعتر مجرمین موجب تسهیل فرآیند بازاجتماعی شدن آنها می شوند، با ایجاد امکان بودن فرد مجرم در کنار خانواده خود از فروپاشی خانواده ها و سوق پیدا کردن آنها به سمت ارتکاب جرم جلوگیری می نماید و با کاهش نرخ تکرار جرم ،امنیّت را افزایش داده و از فشار مالی بر دوش دولت نیز می کاهد. اجرای این مجازات ها نیازمند ایجاد زیر ساخت ها و منابع مالی است. از آنجایی که کشور آمریکا در زمینه بهره گیری از مجازات های جانشین نسبت به ایران پیشینه بیشتری دارد زیر ساخت های بیشتری هم در این کشور وجود دارد امّا آمار بالای زندانیان و نرخ تکرار جرم نشان از راه داراز آنها در رسیدن به اهدافشان دارد. در ایران هم نیاز است تا تدابیر بهتر و بیشتری اندیشیده شود تا هر چه بیشتر از منافع مجازات های جایگزین سود بریم.

مقدمه:

مثله کردن ، سوزاندن ، پرت کردن از کوه ، مجبور کردن فرد به خوردن سرب داغ ، مسموم کردن با بدترین نوع سم ها ، زنده به گور کردن و دهها یا شاید صدها شکل نا خوشایند و غیر انسانی دیگر همگی از اشکال گوناگون برخورد با بزهکاران در طول سالیان متمادی زندگی بشر بر روی این کره خاکی بوده است.از همان آغاز حیات انسانها، جرم نیز بوده است و بی شک نیاز به مجازات مجرم نیز احساس می شده است. در ابتدا دوره ای قرار دارد که آن را دوره انتقام شخصی می دانیم که هدف همگی تنها گرفتن انتقام از فرد به واسطه ارتکاب عمل نا خوشایند برای جامعه ، بودند. در اینجا صرف تنبیه ملاک بوده و تربیت مجدد جایی در سیاست حقوقی آن دوران ها نداشته است . تنبیه هایی که بر آمجرمین اعمال می شد گاهی به فجیع ترین وضع ممکن بوده و در این راه از هیچ خشونتی فرو گذار نمی شده است. کم کم و با گذشت زمان این واقعیّت که نیاز به اصلاح فرد خطاکار و کمک به او جهت بازیابی مسیر صحیح از ناثواب بسیار مهم و حتّی پر اهمیّت تر از سایر اهداف مجازات ها است ، سبب ایجاد تحوّلی عظیم در ساختار و شکل مجازات ها شد. سعی شد تا مجازات ها را ملایم تر وانسانی تر کنند و بجز تبیه مجرم اهدافی چون اصلاح و باز اجتماعی شدن او و در کنارش ارعاب وپیشگیری از جرمتوسط سایر افراد جامعه هم مورد توجّه قرار گیرد.

تشکیل زندان ها در نوع خود جهشی عظیم محسوب می شد.حقوقدانان آن را یک نوآوری فوق العاده و بهترین شکل ممکن برای مجازات ها می دانستند و حتّی آن را نهادی کامل و بی پیرایه معرفی می کردند[1]. زندانها به حدی مورد استقبال قرار گرفتند که تمامی تنبیه های دیگری را که اصلاح گران سده هجدهم طرح کرده بودند به دست فراموشی سپردند. به عقیده آنان «به نظر می رسد زندان چیزی بی بدیل و بی جایگزین و ره آورد خود حرکت تاریخ است.»[2]

امّا همین زندانها نیز سیر تحوّلی بسیاری طی کردند. برنامه های گوناگونی برای اداره زندان و نگهداری و اصلاح مجرمان مطرح شدند. در هر کشوری و در هر دوره ای روشی به نظر بهتر و مفید تر می آمد و به مورد اجرا گذاشته می شد امّا باز هم پس از گذشت چندی ، ناکارآمدی آن شیوه ها بر همگان آشکار می شد به این ترتیب طرد می شد و شیوه جدیدی جانشین آن ها می گشت. با این حال و با وجود تمام زحماتی که در طول تاریخ از جانب اصلاح طلبان و افرادی که به دنبال برگزیدن بهترین شیوه تنبیهی برای مجرمین بودند، دیگر مجازات زندان نه تنها آن گونه که در ابتدا فکر می شد، اثر گذار و مفید واقع نمی شود ، بلکه خود عامل بروز مشکلات عدیده ای در آینده هستند. از افزایش نرخ تکرار جرم گرفته تا فشار اقتصادی به دولت و مردم بی گناه ، از هم پاشیدن خانواده ها ، عادی شدن ارتکاب جرم و متعاقب آن حرفه ای شدن مجرمین کم خطر یا حتی بی خطر که تنها شاید به علّت یک جرم غیر عمدی راهی زندان شده اند و دهها نتیجه سوء دیگر. همچنین درون خود زندانها نیز وقوع جرم به وفور دیده می شود .خرید و فروش مواد مخدر ، اعتیاد ، زور گیری، روابط جنسی و انحرافات اخلاقی و مواردی از این دست مشکلاتی است که باید به لیست بلند بالای مشکلات زندان ها اضافه نمود. آثار منفی حبس استثناء بردار نیست و بر هر کسی حتّی به کمترین میزان هم که شده مؤثر می افتد. مردان که عموماً نان آوران خانه هستند هم زندگی خودشان بر هم میریزد و هم خانواده ای که زیر سایه چتر شان زندگی می کنند. زندانی شدن زنان نیز سبب از هم گسستگی عاطفی خانواده ، مطرود شدن آنها از تمامی جمع ها حتّی خانواده و در بسیاری موارد طلاق از جانب شوهرانشان می گردد.

به طور کلّی زندان نه تنها مانع تکرار جرم نمی شود ، بلکه حس انتقامجویی آنان را نیز افزایش می دهد و مشکلات بی حدیّ چه در زمان گذران حبس ، چه بعد از آن و چه بر خود فرد و خانواده اش و چه بر جامعه متحمّل می سازد.

این شد که ایده مجازاتهای جایگزین حبس شکل گرفتند و کوشش شد تا به جای استفاده بی رویه و نا مناسب از زندان، از روش های مفید دیگری که بتوانند به اهداف مجازات ها جامه عمل پوشانده و دارای حدأقل مشکلات و آسیب ها باشند ، استفاده شود.

اصولاً زمانی که صحبت از مجازات های جایگزین حبس می شود اوّلین تعریفی که از آن در ذهن ما شکل می گیرد هر مجازات مناسب تری است که به کلّی جانشین حبس می شود و روشی جز حبس، دستاویز ما برای مجازات فرد مجرم میگردد. اما به راستی اینگونه نیست و مجازات های جانشین حبس تعریف دیگری دارد. در واقع منظور هر نوع مجازاتی است که یا از همان ابتدا مانع توسل به حبس می گردند و یا اینکه مدت زمان آن را تقلیل می دهند[3] و یا با نوعی تغییر در ساختار کلی آن مانع بروز مخاطرات آن می گردند.در اصل هدف این است که با کمترین میزان استفاده از زندان مجرم را تنبیه و اصلاح نمود و از مجنی علیه و جامعه نیز دفاع کرد. بنابراین مفهوم عام مجازات های جایگزین، مد نظر است و حتی می تواند آزادی مشروط را نیز شامل شود و در واقع به اعتقاد بعضی از صاحبنظران هدفشان کاهش فوری شماری از مجازات های حبس و محکومین به آن است.[4] البتّه در مقابل عدّه ای قائل به ایجاد دو دسته هستند : 1- مجازات های جایگزین و 2- مجازات های اجتماعی. آنها مواردی چون آزادی مشروط و تعلیق مجازات را جزو دسته اوّل می داننند و مجازات هایی چون خدمات عام المنفعه را که در بستر جامعه تحقق می یابند جزو دسته دوّم در نظر می گیرند. [5]

مسئولین در کشور عزیز ما ایران که متأسفانه تعداد زندانیانش نیز کم نیست نیاز به تغییر در ساختار مجازات مجرمین را احساس کرده و در صدد برآمدند تا از شیوه های جدیدی استفاده کنندکه به نظر مفید تر از زندان می آمد و سعی دارد تا با کمترین آثار سوء بهترین نتایج را ایجاد کند. بدین ترتیب در سال 1384 به در خواست قوه قضاییه لایحه ای با قید یک فوریّت در جلسه وزیران به تصویب رسید و سپس برای طّی مراحل قانونی و تصویب به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد و بنا شد تا در کارگروه های تخصصّی در این رابطه بررّسی های لازم صورت پذیرد و در نهایت به تصویب مجلس برسد امّا متأسفانه این مهّم هرگز تحقق نیافت و تا مدّت ها خبری از جایگزین های حبس نبود تا اینکه نهایتاً در سال 1392 در قانون جدید مجازات اسلامی در فصل نهم کتاب کلیّات و طّی مواد64 الی 87 به این مسئله پرداخته و مجوز قانونی آن ها صادر شد.

ماده 64 بدون ذکر هیچ تعریفی از مجازات های جایگزین حبس اعلام داشته است : «مجازات های جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت ، خدمات عمومی رایگان ، جزای نقدی ، جزای نقدی روزانه و محرومیّت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیّت ارتکاب آن ، آثار ناشی از جرم ، سن ، مهارت ، وضعیّت ، شخصیّت و سابقه جرم ، وضعیّت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال تعیین و اجرا می شود.»

1-6-1- فرضیه اصلی.. 5

1-6-2- فرضیه های فرعی.. 6

1-7- کاربردهای تحقیق.. 6

1-8- استفاده کنندگان تحقیق.. 6

1-9- روش تحقیق.. 7

1-10- روش و ابزارگردآوری اطلاعات.. 7

1-11- جامعه آماری و حجم نمونه. 7

1-12- روش نمونه گیری.. 7

1-13- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 8

1-14- رئوس مطالب و فصول. 8

فصل دوم

مبانی نظری

2-1- مقدمه. 10

2-2-پیشینه تحقیق.. 11

2-3- مفاهیم كلیدی.. 15

2-3-1- اخلاق. 15

2-3-2- شهروندی.. 16

2-3-3- اخلاق شهروندی.. 17

2-3-4- حقوق شهروندی.. 18

2-3-5- حقوق مدنی.. 19

2-3-6- حقوق سیاسی.. 19

2-3-7- حقوق اجتماعی.. 19

2-3-8- مشاركت اجتماعی.. 20

2-3-9- ترافیك شهری.. 21

2-3-10- اخلاق ترافیك شهروندی.. 22

2-4- رویكردهای نظری مفاهیم. 22

2-4-1- رویكردهای نظری اخلاق شهروندی.. 22

2-4-1-1- تالكوت پارسونز. 22

2-4-1-2- برایان ترنر. 24

2-4-1-3-كیت فالكس… 27

2-4-1-4- ویل كیملیكا 30

2-4-1-5- توماس جانوسكی.. 31

2-5- جمع بندی مفهوم شهروندی.. 34

2-6- رویكردهای نظری مربوط به جرائم شهری.. 35

2-6-1- نظریات كنترل اجتماعی.. 36

2-6-2- نظریه كنترل اجتماعی هیرشی.. 37

2-6-3- نظریه ارتباطات نسبی ساترلند به عنوان عامل كجرفتاری.. 38

2-6-4- نظریه مرتون در مورد كجرفتاری.. 39

2-7- برخی عوامل محیطی موثر بر جرائم شهری.. 40

2-8- جمع بندی رویكردهای نظری مربوط به جرایم شهری.. 41

2-9- رویكرد نظری مفهوم ترافیك… 43

2-9-1- تعریف ترافیك… 44

2-9-2- تاریخچه ترافیك در ایران. 45

2-10- چهارچوب نظری.. 49

2-11- فرضیات تحقیق.. 53

2-11-1- فرضیه اصلی.. 53

2-11-2- فرضیات فرعی.. 53

2-11-2-1- بعد اجتماعی.. 53

2-11-2-2- بعد فرهنگی.. 53

2-11-2-3- عوامل زمینه ای.. 53

فصل سوم

روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه. 55

3-2- روش تحقیق.. 55

3-3- روش گردآوری اطلاعات.. 56

3-4- روایی و پایایی ابزار گردآوری اطلاعات.. 56

3-5- جامعه آماری.. 57

3-6- نمونه آماری.. 58

3-7- حجم نمونه. 58

3-8- واحد تحلیل.. 59

3-9- روش نمونه گیری.. 59

3-10- فرضیات تحقیق.. 59

3-10-1- فرضیه اصلی.. 59

3-10-2- فرضیات فرعی.. 59

3-10-2-1- بعد اجتماعی.. 59

3-10-2-2- بعد فرهنگی.. 60

3-11- تعاریف نظری مفاهیم. 60

3-11-1- تخلفات رانندگی.. 60

3-11-2- اخلاق ترافیك شهروندان. 60

3-11-3- بعد اجتماعی اخلاق. 60

3-11-4-آنومی اجتماعی.. 61

3-11-4-1- احساس امنیت اجتماعی.. 61

3-11-4-2- ناكارآمدی قوانین.. 63

3-11-4-3- عدالت اجتماعی.. 64

3-11-5-سرمایه اجتماعی.. 64

3-11-5-1- آگاهی.. 64

3-11-5-2- اعتماد. 65

3-11-5-3- مشاركت.. 65

3-11-6-1- بعد فرهنگی.. 67

3-11-6-2- الگوپذیری.. 67

3-11-6-3- تاثیر رسانه های جمعی.. 68

3-11-6-4- دانش عمومی.. 68

3-12- شاخص های متغیرهای مستقل.. 68

3-12-1- شاخص های متغیر وابسته. 69

3-12-2- میزان تخلفات رانندگی.. 70

3-13- روش های تجزیه و تحلیل داده ها 70

فصل چهارم

یافته های تحقیق

4-1- مقدمه. 73

4-2- آمار توصیفی.. 74

4-2-1- توصیف سیمای جامعه مورد مطالعه بر مبنای متغیرهای زمینه ای.. 74

4-2-2-1- جنس… 74

4-2-2-2- سن.. 75

4-2-2-3- وضعیت تاهل.. 76

4-2-2-4- سطح تحصیلات.. 77

4-2-2-5- وضعیت اشتغال. 79

4-2-2-6- تعداد وسیله نقلیه تحت تملک خانواده 80

4-2-2-7- وضعیت مسکن.. 81

4-2-2- توصیف سیمای جامعه مورد مطالعه بر مبنای مولفه های اخلاق ترافیك شهروندی.. 82

4-2-2-1- شاخص های بعد اجتماعی اخلاق ترافیك شهروندی در جامعه مورد مطالعه. 82

4-2-2-2- سرمایه اجتماعی.. 85

4-2-2-3-آنومی اجتماعی.. 91

4-2-3- متغیرهای بعد فرهنگی اخلاق ترافیک شهروندی در جامعه مورد مطالعه. 95

4-2-3-1- دانش عمومی.. 95

4-2-3-2- الگوپذیری افراد. 97

4-2-3-3- اخلاق ترافیک شهروندی.. 99

4-2-3-4- توصیف سیمای جامعه مورد مطالعه بر مبنای میزان تخلفات رانندگی.. 100

4-3- آمار استنباطی.. 101

4-3-1- آزمون فرضیات.. 101

4-3-2- تحلیل رگرسیون. 104

فصل پنجم

تحلیل یافته ها و نتایج تحقیق

5-1- مقدمه. 109

5-2- تحلیل فرضیات بر اساس ضرایب همبستگی دوگانه (اسپیرمن) 109

5-3- نتایج به دست آمده براساس آزمون همبستگی چندگانه (تحلیل رگرسیون) 112

5-3-1- جنس… 113

5-3-2- تحصیلات.. 113

5-3-3- ناکارآمدی قوانین.. 113

5-3-4- عدم احساس عدالت اجتماعی.. 114

5-3-6- آنومی اجتماعی.. 114

5-3-7- دانش عمومی.. 114

5-3-8- الگوپذیری.. 115

5-4- نتایج و پیشنهادات.. 115

منابع. 119

پیوست ها 125

فهرست جداول

جدول 3-1: میزان تخلفات عمده رانندگی از سال 1388 تا 1392 در اصفهان. 83

جدول 4-1: توزیع فراوانی جنس پاسخگویان. 88

جدول 4-2: توزیع فراونی سن پاسخگویان. 89

جدول 4-3: توزیع فراوانی وضعیت تاهل پاسخگویان. 90

جدول 4-4: سطح تحصیلات پاسخگویان. 91

جدول 4-5: وضعیت اشتغال پاسخگویان. 92

جدول 4-6: تعداد وسیله نقلیه تحت تملک خانواده 93

جدول 4-7: وضعیت مسکن پاسخگویان. 94

جدول4-8: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 96

جدول4-10: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 96

جدول 4-11: توزیع فراوانی متغیر تعهدات انضمامی (فردی) 97

جدول 4-12: توزیع فراوانی متغیر تعهدات اجتماعی افراد. 97

جدول 4-13: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 99

جدول 4-14: توزیع فراوانی متغیر آگاهی افراد نمونه مورد مطالعه. 99

جدول 4-15: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 100

جدول 4-16: توزیع فراوانی متغیر اعتماد فردی افراد نمونه مورد مطالعه. 101

جدول 4-17: توزیع فراوانی متغیر عدماعتماد عمومیافراد در نمونه مورد مطالعه. 101

جدول 4-18: توزیع فراوانی متغیر عدم اعتماد اجتماعی افراد در نمونه مورد مطالعه. 101

جدول 4-19: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 102

جدول 4-20: توزیع فراوانی متغیر مشاركت اجتماعی افراد در نمونه مورد مطالعه. 103

جدول 4-21: توزیع فراوانی متغیر سرمایه اجتماعی افراد در نمونه مورد مطالعه. 103

جدول 4-22: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 104

جدول 4-23: توزیع فراوانی متغیر عدم عدالت اجتماعی در نمونه مورد مطالعه. 105

جدول 4-24: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 105

جدول 4-25: توزیع فراوانی متغیر عدم امنیت اجتماعی در نمونه مورد مطالعه. 106

جدول 4-26: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 106

جدول 4-27: توزیع فراوانی متغیر ناكارآمدی قوانین در نمونه مورد مطالعه. 107

جدول 4-28: توزیع فراوانی شاخص آنومی اجتماعی در نمونه مورد مطالعه. 108

جدول 4-29: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 109

جدول 4-30: توزیع فراوانی شاخص نقش سواد در نمونه مورد مطالعه. 109

جدول 4-31: درصد پاسخ افراد به هریک از گویه ها 110

جدول 4-32: توزیع فراوانی شاخص الگوپذیری گروه های اولیه در نمونه مورد مطالعه. 111

جدول 4-33: توزیع فراوانی شاخص الگوپذیری گروه های ثانویه در نمونه مورد مطالعه. 111

جدول 4-34: توزیع فراوانی شاخص الگوپذیری در نمونه مورد مطالعه. 112

جدول 4-35: توزیع فراوانی متغیر اخلاق ترافیكی در نمونه مورد مطالعه. 112

جدول 4-36: توزیع فراوانی میزان تخلفات رانندگی افراد. 113

فهرست نمودارها

نمودار 4-1: توزیع فراوانی جنس پاسخگویان. 88

نمودار 4-2: توزیع فراونی سن پاسخگویان. 89

نمودار4-3: توزیع فراوانی وضعیت تاهل پاسخگویان. 90

نمودار 4-4: سطح تحصیلات پاسخگویان. 91

………………………..11

2-2-موقعیت های ایجاد كننده آسیب نوجوانان…………………………………………………………………………………14

2-2-1-دوره وجوانی…………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-3-كمرویی………………………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-1-تعریف كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………….18

2-3-2-شیوع كمرویی…………………………………………………………………………………………………………………………25

2-3-3-پیامدهای كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………26

2-3-4-پیوستار كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………..28

2-3-5-علل كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………………30

2-3-6-نظریه های كمرویی……………………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-1-نظریه روان تحلیل گری…………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-2-نظریه اریكسون………………………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-3-نظریه اسنادی زیمباردو…………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-4-نظریه شناختی آرنولد باس……………………………………………………………………………………………….35

2-3-7-كمرویی و ویژگی های روانشناختی…………………………………………………………………………………….35

2-3-8-ارتباط خانواده با ویژگی های روانشناختی…………………………………………………………………………..37

فصل سوم:روش تحقیق

3-1-طرح پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..47

3-2-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-3-گروه نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-4-روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….47

3-5-ابزارهای پژوهش…………………………………………………………………………. …………………………………………….47

3-5-1-پرسش نامه اطلاعات دموگرافیك…………………………………………………………………………………………..48

3-5-2- پرسشنامه سنجش خانواده مک مستر…. …………………………………………………………………………….48

3-5-3–پرسش نامه کمرویی…………………………………………………………………………………………………………….49

3-5-4-پرسش نامه اضطراب بک……………………………………………………………………………………………………….50

3-5-5-پرسشنامه افسردگی بك…………………………………………………………………………………………………………50

3-6-روش اجرای آزمون ها…………………………………………………………………………………………………………………..52

3-7-شیوه تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………52

فصل چهارم:یافته های پژوهش

4-1-یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..55

4-2-یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………..62

3-4-یافته­های انبی………………………………………………………………………………………………………………………………65

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

5-1-بحث درچهارچوب قرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………68

5-2-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

5-3-محدودیتها…………………………………………………………………………………………………………………………………..71

5-5-پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………71

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………72

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………73

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

مقدمه:

خانواده به عنوان نهادی که زمینه و بستر آموزش و رشد روانی- اجتماعی فرزندان را فراهم می سازد؛ نقش بسزایی در وضعیت روانی فرزندان دارد و از اعضایی تشکیل شده که به گونه ای پویا و مرتبط، به یکدیگر وابسته اند و به همین دلیل نیز رفتارشان به صورت کاملا مجزا از کل نظام خانواده قابل بررسی نیست( لطفی کاشانی و وزیری، 1383).

از طرفی والدین به عنوان قویترین عامل اثرگذار بر الگوهای تعاملی خانواده به شمار می آیند. آنها با ایجاد روابط عاطفی سالم و سازنده، ابراز محبت و پذیرش تعاملات صحیح و شیوه های برخورد مناسب می توانند بهترین و مؤثرترین شیوه اجتماعی شدن و مبنای یک تربیت صحیح را فراهم آورند (طهماسیان، 1375).

عملكرد خانواده به عنوان واحد اجتماعی، نقش انكارناپذیری در برقراری نحوه تعاملات و واكنش های اجتماعی داشته و عملكرد سالم و سازنده ضامن سلامت اجتماعی است. در چنین محیطی كودك به سلامت روان و شخصیت با ثبات دست یافته و كمتر دچار آسیب پذیری می شود. در واقع فرد تحت تاثیر روابط سالم حاكم بر خانه ارتباط پذیری با جامعه را یاد می گیرد.

برعكس هرچه خانواده دارای عملكرد بد و آشفته باشد به همان نسبت سلامت آن جامعه بیشتر تهدید می شود و كودك در آن محیط دچار تزلزل شخصیت و سوءتحریفات می شود. زیرا اختلال در عملكرد خانواده نشانه اختلال در منظومه خانواده است كه كودك را به سمت آسیب پذیری سوق می دهد (متچیندا[1]، 1999). این كودكان كه آسیب پذیرند و در معرض عوامل خطرزای گوناگونی قرار دارند و در جامعه دچار مشكلات فراوانی می گردند.

رویكردهای مختلف خانواده روی اثر پویایی خانواده ها، الگوهای تعاملی و عملكرد سازگاری فردی اعضای خانواده تاكید دارند (بیورز[2]، هامیسون[3]،1990؛ نقل از سالیوان،كنتسون،2000). همچنین محققین بیان داشته اند كه عملكرد ضعیف خانواده، بیان كننده گسترش آسیب های روانی در كودكان و نوجوانان اند (كومبرینگ[4] و گراهام[5]، 1994؛ جاكوپ[6]، 1998، پاپرو[7]،2000؛ نقل از سالیوان و كنتسون،2000).

باید توجه داشت كه رابطه نوجوان با محیط یك رابطه یك طرفه نیست كه تنها از محیط تاثیر بپذیرد، بلكه او نیز بر حسب شرایط بر محیط خود تاثیر می گذارد. امروزه با طیف وسیعی از اختلالات و ناهنجاری های رفتاری در دوره رشد از جمله اضطراب،افسردگی و كمرویی[8] مواجه هستیم كه از معیارهای تعریف شده رفتار بهنجار خارج بوده و قابلیت فرد برای برقراری سازگاری با محیط را به پایین ترین سطح تنزل می دهد.

برخی از این رفتارها مخصوص شرایط دوره های رشدی فرد بوده كه پس از گذر از آن دوره، وضعیت فرد دگرگون شده و الگو های رفتاری در قالب هنجارهای تعریف شده، شكل می گیرد. ولیكن در موارد قابل ملاحظه ای نه تنها رفتارهای نابهنجار تداوم پیدا كرده، بلكه با ورود به شرایط جدید از پیچیدگی و شدت بیشتری هم برخوردار می گردد.

خانواده علیرغم تغییرات گسترده ای كه پیدا كرده است، همچنان به عنوان عامل درجه اول تاثیر گذار در شكل دهی رفتار نوجوانان نقش ایفا می كند. شرایط نامناسب و پرتنش محیط خانواده، عامل تهدیدكننده بهداشت و سلامت روانی فرزندان است. هیچكدام از نهادهای اجتماعی به اندازه خانواده در این امر موثر نمی باشند.

2-1-9 کاربری زمین…………………………………………………18

2-1-10 توسعه پایدار…………………………………………………….18

2-1-11 شهر پایدار………………………………………………………….20

2-1-12 توسعه پایدار و عدالت اجتماعی………………………………21

2-1-13 فقر و عدالت اجتماعی………………………………………..23

2-1-14 مسکن و عدالت اجتماعی……………………………………27

2-1-15 حاشیه نشینی و عدالت اجتماعی…………………………..29

2-1-16 پایداری و عدالت اجتماعی………………………………………..30

2-1-17 عدالت اجتماعی و زمین شهری…………………………….32

2-1-17-1 زمین شهری و برخورداری گروه های مختلف از آن………….32

2-1-17-2 قیمت زمین و ارزش افزوده(رانت)……………………………..32

2-1-18 اقتصاد سیاسی و عدالت اجتماعی……………………………….35

2-1-19 طرح های جامع و عدالت اجتماعی……………………………….37

2-2 دیدگاه ها، نظریه ها و مکتب ها………………………………………39

2-2-1 عدالت اجتماعی در مکاتب مختلف…………………………………….39

2-2-1-1 سوسیالیسم و عدالت اجتماعی…………………………………..40

2-2-1-2 لیبرالیسم و عدالت اجتماعی………………………………………44

2-2-1-2-1 بررسی نظریات تئوری پردازان لیبرالیسم کلاسیک……………..47

2-2-1-2-2 بررسی نظریات اندیشمندان لیبرالیسم نو……………………49

2-2-1-3 نظریات مربوط به اندیشمندان میانه……………………………….50

2-2-2 عدالت اجتماعی در اسلام…………………………………………..54

2-2-2-1 عدالت اجتماعی در قرآن کریم……………………………………54

2-2-2-2 عدالت اجتماعی در اندیشه متفکران اسلامی……………….57

2-2-3 دیدگاه بوم شناسی یا دیدگاه مسأله گرایان…………………………60

2-2-4 نظریه عدالت اجتماعی در جغرافیای شهری…………………………..60

2-2-5 نگرش های موجود به جغرافیای شهری در دهه های اخیر………….62

2-2-6 دیدگاه دسترسی به امکانات شهری و عدالت اجتماعی……………….64

2-2-7 نظریه توسعه پایدار شهری………………………………………………..69

2-3 پیشینه عدالت اجتماعی…………………………………………………….70

2-3-1 در جهان…………………………………………………………………..70

2-3-2در ایران……………………………………………………………………..72

2-4 جمع بندی فصل دوم……………………………………………………….74

فصل سوم : معرفی محدوده مورد مطالعه و روش شناسی

مقدمه………………………………………………………………………………76

3-1 کلیات شهرستان یزد…………………………………………………….76

3-2 ویژگی های شهر یزد……………………………………………………..77

3-2-1 موقعیت جغرافیایی شهر یزد…………………………………………77

3-2-2 وضعیتتوپوگرافی، زمین شناسی و ژئومورفولوژی………………78

3-2-3 منابع آب………………………………………………………………81

3-2-3-1 آب های زیرزمینی………………………………………………….81

3-2-3-2 آب های سطحی و مسیل ها………………………………………..81

3-2-4 ویژگی های جمعیتی…………………………………………………….82

3-2-4-1 تعداد جمعیت و روند تغییرات آن………………………………………82

3-2-4-2 تعداد و بعد خانوار……………………………………………………83

3-2-4-3 ترکیب و ساختار سنی و جنسی جمعیت……………………….84

3-2-4-3-1 ترکیب و ساختار سنی…………………………………………….84

3-2-4-3-2 نسبت جنسی……………………………………………………..87

3-2-4-4 تراکم جمعیت در سطح شهر یزد…………………………………..87

3-2-4-5 خصوصیات اجتماعی شهر و محلات مختلف آن…………………..89

3-2-4-6 پیش بینی و آینده نگری جمعیت شهر یزد تا افق 14700…………….90

3-2-5 ویژگی های اقتصادی………………………………………………90

3-2-5-1 جمعیت در سن کار…………………………………………………..90

3-2-5-2 جمعیت فعال و غیر فعال………………………………………………91

3-5-3 نرخ بیکاری و اشتغال……………………………………………….91

3-2-6 تحلیل فضایی از سیر تحولات فیزیکی شهر یزد…………………….93

3-2-6-1 وجه تسمیه………………………………………………………..93

3-2-6-2 بافت تاریخی شهر یزد………………………………………………..94

3-2-6-3 توسعه شهر یزد در دوره های تاریخی……………………………..96

3-2-6-3-1پیش از اسلام……………………………………………………….96

3-2-6-3-2 سده های نخستین اسلامی…………………………………….97

3-2-6-3-3 زمان آل کالویه…………………………………………………….98

3-2-6-3-4 دوران اتابکان…………………………………………………99

3-2-6-3-5 دوران آل مظفر……………………………………………………..100

3-2-6-3-6 دوران تیموریان…………………………………………….101

3-2-6-3-7 عصر صفویه…………………………………………………..103

3-2-6-3-8 دوره زندیه و قاجار……………………………………………104

3-2-6-3-9 دوره پهلوی……………………………………………….105

3-2-6-4 سازمان فضایی شهر یزد از دوره فئودالی تا حال حاضر………108

3-2-6-5 سازمان فضایی شهر طی چند دهه اخیر………………………111

3-3 روش شناسی………………………………………………………….114

3-3-1 مدل تحلیل عاملی………………………………………………….114

3-3-1-1 تحلیل عاملی………………………………………………………..114

3-3-1-2 شاخص ها……………………………………………………….115

3-3-1-3 عامل سازی شاخص ها……………………………………..120

3-3-1-4 نامگذاری عامل ها……………………………………………..122

3-3-2 مدل تاکسوندمی عددی………………………………………………126

3-3-3 مدل ضریب ویژگی………………………………………………………130

3-3-4 مدل تاپسیس……………………………………………………….131

3-3-5 ضریب آنتروپی…………………………………………………………132

3-3-6 مدل استاندارد سازی داده های مختلف الجنس………………………133

3-4 جمع بندی فصل سوم………………………………………………………133

فصل چهارم : بحث و تجزیه و تحلیل

مقدمه………………………………………………………………………………136

4-1 منطقه بندی……………………………………………………………………136

4-1-1 اهداف منطقه بندی……………………………………………………..137

4-1-2 امتیازات منطقه بندی……………………………………………………..137

4-1-3 منطقه بندی و عدالت اجتماعی……………………………………138

4-2 منطقه بندی شهر یزد……………………………………………………139

4-3 بررسی امکانات و خدمات شهری مورد مطالعه…………………………….142

4-3-1 خدمات تاریخی و مذهبی…………………………………………………..143

4-3-2 خدمات تولیدی- صنعتی………………………………………………..144

4-3-3 خدمات نیروی انتظامی…………………………………………………144

4-3-4 فضای سبز……………………………………………………………144

4-3-5 خدمات بهداشتی- درمانی……………………………………………145

4-3-6 فضاهای ورزشی- تفریحی………………………………………….146

4-3-7 تأسیسات و تجهیزات شهری……………………………………….146

4-4 برخورداری مناطق شهر یزد از امکانات و خدمات شهری………………146

4-4-1 دسترسی به خدمات تاریخی و مذهبی……………………………..146

4-4-2 دسترسی به خدمات تولیدی- صنعتی……………………………….147

4-4-3 دسترسی به خدمات نیروی انتظامی………………………………..147

4-4-4 دسترسی به فضای سبز…………………………………………………147

4-4-5 دسترسی به خدمات بهداشتی- درمانی…………………………..147

4-4-6 دسترسی به فضاهای ورزشی- تفریحی…………………………….148

4-4-7 دسترسی به تأسیسات و تجهیزات شهری………………………..148

4-5 رتبه بندی مناطق شهر یزد در مدل تحلیل عاملی……………………….149

4-5-1 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل نهادی- فرهنگی………………..149

4-5-2 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل کالبدی- اجتماعی………………….151

4-5-3 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل زیست- اجتماعی……………..152

4-5-4 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل کالبدی- اقتصادی……………….153

4-5-5 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل درمانی………………………….154

4-5-6 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل نهادی- اجتماعی…………………155

4-5-7 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل نهادی- کالبدی……………………..156

4-5-8 رتبه بندی مناطق شهر یزد در عامل اشتغال…………………………157

4-5-9 رتبه بندی مناطق شهر یزد در شاخص های تلفیقی…………………..158

4-6 رتبه بندی شهر یزد با استفاده از مدل سطح بندی سکونتگاه ها……………160

4-6-1 جمع واحدهای خدماتی…………………………………………………..160

4-6-2 مدل استاندارد سازی داده های مختلف الجنس………………………..161

4-6-3 مدل تاکسونومی عددی…………………………………………………….162

4-6-4 مدل ضریب ویژگی……………………………………………………………..162

4-6-5 مدل تاپسیس…………………………………………………………….163

4-7 قیمت اراضی……………………………………………………………………167

4-7-1 قیمت اراضی در شهر یزد……………………………………………………169

4-7-2 رابطه بین قیمت زمین با امکانات و خدمات شهری و جمع ارزشهای عددی……171

4-8 پراکنش جمعیت در شهر یزد…………………………………………………….173

فصل پنجم : آزمون فرضیات، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

مقدمه……………………………………………………………………………..175

5-1 آزمون فرضیات………………………………………………………………175

5-1-1 آزمون فرضیه اول…………………………………………………………175

5-1-2 آزمون فرضیه دوم…………………………………………………………..177

5-1-3 آزمون فرضیه سوم…………………………………………………….178

5-2 جمع بندی و نتیجه گیری………………………………………………179

5-3 راهبردهای عدالت اجتماعی در شهر یزد………………………………..181

5-4 سیاست های عدالت اجتماعی…………………………………………….185

5-5 پیشنهادات…………………………………………………………………………187

منابع و مآخذ………………………………………………………………….189

چکیده:

عدالت اجتماعی به معنای احترام به حقوق دیگران و رعایت مصالح عمومی می باشد. در واقع عدالت اجتماعی نتیجه تکامل اجتماعی است. تحقق عدالت اجتماعی در گرو توزیع مناسب کاربری ها و خدمات عمومی شهری است. هدف این تحقیق بررسی تحقق عدالت اجتماعی در مناطق سه گانه شهر یزد با استفاده از شاخص های امکانات و خدمات شهری و رابطه آن با پراکنش جمعیت و قیمت اراضی از طریق روش های تحلیل عاملی، جمع خدمات، استاندارد سازی ، ضریب ویژگی، تاکسونومی عددی ، آنتروپی شانون و تاپسیس می باشد.

طبق یافته های تحقیق بین مناطق سه گانه شهر یزد نابرابری های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی وجود دارد. وجود نابرابری ناشی از عدم برخورداری عادلانه مناطق از امکانات و خدمات شهری باعث عدم تحقق عدالت اجتماعی در شهر یزد شده است. این امر منجر به تمرکز جمعیت در برخی از نقاط شهر می شود و بازتاب فضایی توزیع ناعادلانه خدمات شهری، تفاوت در قیمت اراضی مناطق سه گانه شهر یزد می باشد. شرایط تحقق عدالت اجتماعی را می توان به توزیع متوازن کاربری اراضی شهری، ایجاد بانک زمین ، تجدید نظر در نحوه تهیه طرح های جامع و توجه ویژه به نواحی بحرانی و آسیب پذیر اشاره نمود.

پیشگفتار:

یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهر نشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده است که زمینه سازنابرابری اجتماعیشهروندان در برخورداری از این خدمات می باشد. میزان و چگونگی توزیع خدمات شهری نقش مؤثری در جابه جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری دارد. همچنین الگوی توزیع مراکز خدمات شهری باعث ارزش متفاوت زمین شهری شده و به جدایی گزینی گروه های انسانی می افزاید. بنابراین نقش برنامه ریزان شهری در ایجاد و تقویت جدایی گزینی های اجتماعی و اقتصادی امری بدیهی است.

تحقیق حاضر به بررسی توزیع خدمات عمومی شهر یزد و بازتاب فضایی آن از دیدگاه عدالت اجتماعی می پردازد. تحقیق حاضر سعی دارد با شناسایی چگونگی توزیع فضایی خدمات و امکانات شهر یزد، ارتباط آن را با تحقیق عدالت اجتماعی بررسی نماید و در نهایت بازتاب فضایی آن را با پراکنش جمعیت و قیمت اراضی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد.

این تحقیق از پنج فصل تشکیل شده است. در فصل اول کلیات تحقیق آمده است. فصل دوم شامل مبانی نظری تحقیق می باشد که در آن تعریف مفاهیم و نظریه های مربوط به عدالت اجتماعی آمده است. در فصل سوم به معرفی محدوده مورد مطالعه پرداخته شده است. در این فصل ویژگی های شهر یزد از لحاظ جغرافیایی، جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی و تحلیل فضایی سیر تحولات فیزیکی شهر یزد آمده است. فصل چهارم شامل بحث و تجزیه و تحلیل می باشد که شامل تعریف منطقه بندی و بررسی امکانات و خدمات عمومی شهر یزد و در نهایت با استفاده از مدل هایی چون تحلیل عاملی ، تاکسونومی عددی، ضریب ویژگی و تاپسیس به رتبه بندی مناطق شهر یزد پرداخته شده است. همچنین قیمت اراضی و رابطه آن با امکانات و خدمات عمومی شهری و چگونگی توزیع پراکنش جمعیت در شهر یزد مورد بررسی قرار گرفت. در فصل پنجم به آزمون فرضیات ، نتیجه گیری و در نهایت به ارائه پیشنهادات پرداخته شد.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

وجود نابرابری و عدم تعادل فضایی در ساکنان نواحی مختلف یک شهر، پدیده ای جدید در هیچ یک از شهرهای جهان نیست. در کشورهای در حال توسعه به جهت فاحش بودن تفاوت های اجتماعی، اقتصادی و نابرابری و عدم تعادل در خدمات شهری، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است(عبدی دانشپور،1378: 37). ساختار فضایی یک شهر از اجزا و عناصری تشکیل شده که با یکدیگر کنش متقابل دارد و ناپایداری هر کدام از اجزا بر کل ساختار تأثیر خواهد گذاشت( ساوج و وارد،1380: 90). در حقیقت سازمان فضایی متعادل در شهرها، نوعی از پایداری شهری است و این پایداری زمانی ایجاد می شود که هماهنگی و سازگاری منطقی بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در شهرها به وجود آید. مهم ترین عاملی که بر توزیع فضایی جمعیت در مناطق شهری مؤثر است، توزیع خدمات در شهرها می باشد. سکونتاقشار کم درآمددر مکان هایی که جاذب سایر گروه های اجتماعی نیست ، به تمرکز فقر می انجامد و این فرایند به جدایی گزینی طبقه کم درآمد از سایر گروه های اجتماعی منجر می شود(شاه حسینی،1384: 158). الگوی توزیع مراکز خدمات شهری از عوامل مؤثری است که سبب ارزش متفاوت زمین شهری شده و به جدایی گزینی گروه های انسانی دامن می زند.

امروزه بحث عدالت اجتماعی مورد توجه مطالعات شهری در تمامی رشته های مرتبط قرار دارد. تحقق عدالت اجتماعی در شهرها در نهایت به رضایت شهروندان از شیوه زندگی خود منجر شده است. همچنین به اقتدار ملی و ثبات سیاسی کمک فراوانی می کند. از نظر جغرافیایی عدالت اجتماعی شهر مترادف با توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق مختلف شهری و دستیابی برابر شهروندان به آن ها می باشد زیرا عدم توزیع عادلانه آن ها به بحران های اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی خواهد انجامید (شریفی،1385: 6). در حقیقت وجود نابرابری در کیفیت زندگی ، گروه های محروم را متوجه گروه های مرجع نموده و مشکلات دیگری را ایجاد می کند(جاجرومی و کلته،1385: 7). بنابراین مهمترین وظیفه برنامه ریزان و مدیران شهری در این زمینه تلاش برای دسترسی به فرصت برابر برای گروه های مختلف شهری به خدمات شهری و از بین بردن نابرابری در تأمین فرصت های آموزشی، بهداشتی، خدماتی و غیره می باشد. برای رسیدن به این هدف باید اصل برابری و دستیابی برابر به فرصت های زیست شهری رعایت شود.

امروزه شهر یزد با عدم تعادل های فضایی- اجتماعی مواجه است. توسعه فیزیکی شهر یزد با شکل گیری شهرک های حاشیه ای و ادغام روستاهای پیرامون به شدت گسترش یافت.رشد پرشتاب شهر یزد در سال های اخیر سازمان فضایی همگون و متعادل شهر را در هم شکسته است. توسعه فیزیکی و کالبدی ناموزون شهر، سبب جدایی گزینی اکولوژیک گردیده است. به عبارتی برخی از مناطق و محلات به خدمات دسترسی خوبی دارند در حالی که برخی از مناطق و محلات شهر با وجود جمعیت بالایی که دارند به خدمات دسترسی ندارند. در همین راستا، تحقیق حاضر می کوشد نابرابری های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بین مناطق سه گانه شهر یزد را شناسایی کند. ارتباط پراکنش جمعیت و توزیع خدمات و همچنین ارتباط خدمات عمومی شهری و قیمت اراضی را مشخص نماید.

1-1- بیان مسأله

اولین گام درهر پژوهشی انتخاب وشناخت دقیق مسأله است. مسائل معمولاً از احساس نیاز به دانش بشر و یا احساس مسئولیت سرچشمه می گیرند. رشد شهر نشینی و شهرگرایی در جهان رو به افزایش است و این روند تا مرحله تثبیت خود، به مرزحداکثر ادامه می یابد. در این بین زندگی شهری توسعه می یابد و رفتار شهر نشینان با این توسعه هماهنگ می شود.

13

2-2-2- انگیزش………………………………………………………………………………………………….. 16

2-2-2-1- انگیزش در ورزش……………………………………………………………………………….. 17

2-2-2-2- انگیزش درونی و انگیزش بیرونی…………………………………………………………….. 18

2-2-3- اعتماد به نفس…………………………………………………………………………………………. 19

2-2-3-1- اعتماد به نفس و تکامل آن……………………………………………………………………… 20

2-2-3-2- اعتماد به نفس در ورزش……………………………………………………………………….. 20

2-2-3-3- ابعاد اعتماد به نفس………………………………………………………………………………. 21

2-2-3-4- تأثیر اعتماد به نفس بر عملکرد ورزشی……………………………………………………… 22

2-2-4- تمرکز……………………………………………………………………………………………………. 22

2-2-5- کنترل حالت های روانی…………………………………………………………………………….. 24

2-2-5-1- محدوده بهینه و مطلوب انرژی روانی………………………………………………………… 24

2-2-6- تصویر سازی ذهنی…………………………………………………………………………………… 25

2-2-6-1- انواع تصویر سازی ذهنی………………………………………………………………………… 27

2-2-6-2- بیان نظریه ای………………………………………………………………………………………. 28

2-2-7- هدفمندی……………………………………………………………………………………………….. 28

2-2-7-1- انواع هدف ها……………………………………………………………………………………… 29

2-2-7-2- اصول تعیین اهداف……………………………………………………………………………….. 30

2-2-7-3- مشکلات رایج در تعیین هدف…………………………………………………………………. 31

2-3- پیشینه تحقیق در داخل و خارج……………………………………………………………………….. 31

2-3-1- تحقیقات انجام شده در داخل………………………………………………………………………. 31

2-3-2- تحقیقات انجام شده در خارج……………………………………………………………………… 36

2-4- جمع بندی ادبیات پیشینه…………………………………………………………………………………. 41

فصل سوم: روش شناسی

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 49

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 49

3-3- ابزار گردآوری…………………………………………………………………………………………….. 49

3-4- جامعه آماری……………………………………………………………………………………………….. 50

3-5- روش آماری……………………………………………………………………………………………….. 50

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 52

4-2- تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………………………………. 57

4-3- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش (اطلاعات استنباطی)………………………………………. 63

فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………… 63

فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………… 64

فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………………….. 65

فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………………….. 66

فرضیه پنجم…………………………………………………………………………………………………………. 67

فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………………………. 68

فصلپنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………… 70

5-2- خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………… 70

5-3- نتایج…………………………………………………………………………………………………………. 70

5-4- بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………. 71

5-5- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………………………………………………………….. 78

5-5-1- پیشنهادهای آموزشی…………………………………………………………………………………. 78

5-5-2- پیشنهادهایی برای تحقیقات بعدی………………………………………………………………… 78

منابع…………………………………………………………………………………………………………………… 80

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………. 80

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….. 84

چكیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………….. 86

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 4-1- توزیع فراوانی گروه……………………………………………………………………………… 52

جدول 4-2- نتایج آزمون كولموگروف – اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع نمرات……. 62

جدول 4-3- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت انگیزش ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه 63

جدول 4-4- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت تمرکز ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه 64

جدول 4-5- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت اعتماد بنفس ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه………………………………………………………………………………………………………………………… 65

جدول 4-6- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت تنظیم سطح انرژی ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه…………………………………………………………………………………………………………………… 66

جدول 4-7- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت تصویر سازی ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه………………………………………………………………………………………………………………………… 67

جدول 4-8- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت هدف گزینی ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه………………………………………………………………………………………………………………………… 68

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار 4-1- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس سابقه فعالیت ورزشی………………… 53

نمودار 4-2- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس مهارت انگیزش………………………… 53

نمودار 4-3- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس مهارت اعتماد به نفس………………… 54

نمودار 4-4- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس مهارت تمرکز…………………………… 54

نمودار 4-5- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس مهارت تنظیم سطح انرژی…………… 55

نمودار 4-6- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس مهارت تصویرسازی ذهنی…………… 55

نمودار 4-7- فراوانی ورزشکاران نخبه و غیرنخبه بر اساس مهارت هدف مندی……………………. 56

نمودار 4-8- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت انگیزش ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه 63

نمودار 4-9- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت تمرکز ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه 64

نمودار 4-10- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت اعتماد بنفس ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه………………………………………………………………………………………………………………………… 65

نمودار 4-11- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت تنظیم سطح انرژی ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه…………………………………………………………………………………………………………………… 66

نمودار 4-12- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت تصویر سازی ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه………………………………………………………………………………………………………………………… 67

نمودار 4-13- نتایج آمار توصیفی و ضریب همبستگی رگرسیون مهارت هدف گزینی ورزشکاران مرد تیرانداز نخبه و غیر نخبه………………………………………………………………………………………………………………………… 68

فهرست شكلها

عنوان صفحه

شکل 2-1- ارتباط بین اعتماد به نفس و عملکرد مهارتی………………………………………………… 19

شکل 2-2- رابطه بین سطح انرژی روانی و سطح عملکرد مهارتی……………………………………. 25

شکل 2-3- رابطه بین سطح دشواری هدف و سطح انگیزش………………………………………….. 30