عنوان صفحه

فصل اول:کلیات پژوهش

1-1) شرح و بیان مساله پژوهشی……………………………………………………………………………………………………………………..1

1-2) کلید واژه ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………3

1-2-1) تکنولوژی ارتباطی- اطلاعاتی جدید…………………………………………………………………………………………………….3

1-2-2) آزادی اندیشه………………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-2-3) آزادی بیان……………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-4) آگاهی سیاسی………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-5) مشارکت سیاسی و مدنی…………………………………………………………………………………………………………………….4

1-3) پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق………………………………………………………………………………………………………….4

1-4) اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-5) اهمیت و ارزش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………8

1-6)کاربرد نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-7) فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….9

1-8) روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 9

1-8-1) نوع مطالعه و روش بررسی فرضیه ها……………………………………………………………………………………………………9

1-8-2) جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-8-3) روش و طرح نمونه برداری……………………………………………………………………………………………………………………9

1-8-4) ابزار گردآوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-8-5) ابزار تجزیه و تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-9) سازمان و قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………11

فصل دوم: چاچوب نظری پژوهش

2-1) چارچوب نظری……………………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-1-1) گفتار نخست: نظریات اندیشمندان مهم قبل از وقوع انقلاب ارتباطات و اطلاعات در حوزه آزادی

2-1-1-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..13

2-1-1-2) جان لاک بنیانگذار لیبرالسم (1704-1632)……………………………………………………………………………….13

2-1-1-2-1) وضع طبیعی………………………………………………………………………………………………………………………………14

عنوان صفحه

2-1-1-2-2) حق مالکیت……………………………………………………………………………………………………………………………….14

2-1-1-2-3) سنجش و ارزیابی نظریه لاک…………………………………………………………………………………………………….15

2-1-1-3) ژان ژاک روسو و آزادگی انسان (1778-1712)……………………………………………………………………………15

2-1-1-4) جان استوارت میل (1873-1806)……………………………………………………………………………………………….17

2-1-1-5) آیزیا برلین (1997-1907)……………………………………………………………………………………………………………19

2-1-2) گفتار دوم: انقلاب ارتباطات و اطلاعات: عوامل موثر در آن

2-1-2-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..20 2-1-2-2) جهانی شدن……………………………………………………………………………………………………………………………………21

2-1-2-3) نظریه یا حکمرانی شبکه ای…………………………………………………………………………………………………………..23

2-1-3) گفتار سوم: نظریات و متفکران در ارتباط با فناوری نوین ارتباطی-اطلاعاتی

2-1-3-1) ارتباطات و تحولات مفهومی آن …………………………………………………………………………………………………..28

2-1-3-1-1) نظریه های عام ارتباطات……………………………………………………………………………………………………………28

2-1-3-2 ) نظریه انتشار اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………………….34

2-1-3-3) نظریه اشاعه نوآوری ها…………………………………………………………………………………………………………………..37

2-1-3-4) رسانه ها وجامعه پذیریسیاسی …………………………………………………………………………………………………38

2-1-3-5) نظریه سلطه رسانه ها……………………………………………………………………………………………………………………..40

2-1-3-6) نظریه مارپیچ سکوت( عقیده سازی): الیزابت نوئل نیومن (1980-1970 )…………………………………41

2-1-3-7) نظریه رسانه های جمعی………………………………………………………………………………………………………………..42

2-1-3-8) نظریه برجسته سازی ( تعیین دستور کار )…………………………………………………………………………………..43

2-1-4) گفتار چهارم: تکنولوژی نوین ارتباطی اطلاعاتی ( اینترنت) و تاثیرات آن

2-1-4-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..44

2-1-4-2) اینترنت……………………………………………………………………………………………………………………………………………45

2-1-4-3) تاریخچه اینترنت ( Arpanet)……………………………………………………………………………………………………..45

2-1-4-4) فعالیتهای شبکه اینترنت……………………………………………………………………………………………………………….46

2-1-4-5) ساختار نظارتی و مالی شبکه اینترنت……………………………………………………………………………………………47

2-1-4-6) بودجه اینترنت………………………………………………………………………………………………………………………………..47

2-1-4-7) بازیابی اطلاعات در اینترنت……………………………………………………………………………………………………………47

2-1-4-8) تاثیرات اینترنت……………………………………………………………………………………………………………………………..49

2-1-4-9) اینترنت در نهادها………………………………………………………………………………………………………………………….50

2-1-4-10) اینترنت در ایران………………………………………………………………………………………………………………………….50

2-1-4-11) اینترنت و دانشجویان…………………………………………………………………………………………………………………..51

2-1-4-12)کارکردهای اینترنت………………………………………………………………………………………………………………………52

2-1-4-13) کارکردهای سیاسی اینترنت با تاکید بر وجوه آزادی…………………………………………………………………53

عنوان صفحه

2-1-4-13-1) گسترش تساهل و آموزه های جامعه مدنی……………………………………………………………………………53

الف) آزادی اندیشه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….53

ب) آزادی بیان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

ج) کارویژه های جامعه مدنی……………………………………………………………………………………………………………………………56

2-1-4-13-2) اشاعه اطلاعات و آگاهی سیاسی…………………………………………………………………………………………….58

2-1-4-13-3) گسترش مشارکت سیاسی و مدنی…………………………………………………………………………………………62

2-1-5) جمع بندی………………………………………………………………………………………………………………………………………..67

فصل سوم: روش تحقیق

3-1) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………68

3 -2) تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………69

3-3) روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………72

3-4) تکنیک تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………..72

3-5) ابزار جمع آوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………….73

3-6)پایایی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..74

3-7) اعتبار ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………75

3-8) جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………………76 3-9) واحد تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………………………………….76

3-10) قلمرو زمانی و مکانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………76

3-11) حجم نمونه و شیوه نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………….76

3-12) فنون تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………………………….77

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………78

4-2 ) آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..79

4-3 ) آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………………….84

فصل پنجم: نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………….87

محدودیت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………..92

ضمیمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….93

منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..96

فهرست جدول ها

عنوانصفحه

جدول 1-3: میزان آلفاکرونباخ گویه ها……………………………………………………………………………………………………..75

جدول 2-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس……………………………………………………………………………79

جدول3-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت سن…………………………………………………………………80

جدول4-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته ی تحصیلی………………………………………………………..81

جدول5-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سطح تحصیلات…………………………………………………………..82

جدول6-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد ترم های گذرانده……………………………………………….83

جدول7-4: آزمون فرضیه ی اول…………………………………………………………………………………………………………….84

جدول 8-4: آزمون فرضیه ی دوم…………………………………………………………………………………………………………….85

جدول9-4: آزمون فرضیه ی سوم……………………………………………………………………………………………………………85

جدول10-4: آزمون فرضیه ی چهارم………………………………………………………………………………………………………86

 

 

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

1-1) شرح و بیان مساله پژوهشی:

تکنولوژی یکی از عناصر ضروری و نه کافی برای توسعه یک کشور است. چنانچه یک کشور بخواهد از مزایای تکنولوژی برگزیده به بهترین وجه بهره مند شود، سایر عناصر نیز بایستی به درستی به خدمت گرفته شوند(جیمز استوور، 1375 : 124-123). «تکنولوژی اطلاعات» نیز یکی از این عناصری است که بدون آن آهنگ توسعه کند وپیشروی سایر شرایط اصولا توسعه ای مشکل خواهد بود. هر چند «تکنولوژی اطلاعات» اصطلاحی است جدید، از لحاظ مفهومی قدمت آن به اشتیاق انسان به برقراری ارتباط می رسد(بهان و هولمز، 1377 : 5) . در دو دهه 1980 و 1990 میلادی جهان شاهد وقوع تغییر های بنیادین سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بوده است . از عصر جدید، با نامهای عصر «انفجار اطلاعات» و «دهکده جهانی» یاد شده است. در حقیقت، فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی موتور اصلی جهانی شدن بوده و تمام ابعاد حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است که این تکنولوژی ها شامل مجموعه وسیع و گوناگونی از فناوریها (اینترنت، ماهواره، تلفن همراه، تلویزیونهای کابلی، کامپیوتر های خانگی و ویدیو) است که برای برقراری ارتباط بین انسانها (فرستادن و دریافت انواع پیامهای کلامی، تصویری، صوتی) و نیز برای تولید، انتشار، ذخیره و بازیابی اطلاعات به کار می رود(سردارنیا، 1386 :105-104). به عبارت دیگر تکنولوژی های نوین ارتباطی- اطلاعاتی ترکیبی از سخت افزار، نرم افزار، رسانه ها و حتی سیستم های پخش و توزیع اطلاعات و محتوا را شامل می شود. چنانکه گفته شد تکنولوژی های فوق سابقه ای طولانی دارند اما ظهور و رواج بسیار سریع دستگاههایی نظیر رادیو، تلویزیون، تلفن، کامپیوترهای شخصی، ویدئو، ماهواره های مخابراتی و ارتباطی، اینترنت، و نظایر آنها را باید پدیده ای متعلق به دهه های اخیر دانست(منتظر قائم ، 1381 : 229). عامل اطلاعات چنان زندگی بشر را دگرگون ساخته، که از آن به عنوان ویژگی تعریف کننده «جهان نو» یاد می کنند و بسیاری از نگاهها متوجه «اطلاعات محور» شدن حیات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است(سردارنیا،1386: 105). انقلاب تکنولوژی اطلاعاتی که باعث گسست از عصر فوردیسم به پسافوردیسم و عصر سیاست بین الملل به عصر پساسیاست بین الملل (جیمز روزنا) و همچنین باعث تحول جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی یا شبکه ای شده است، برای اولین بار در تاریخ این را امکان پذیر ساخته که خود«اطلاعات» به محصول فرایند تولید تبدیل شود ، بدین خاطر می توان استدلال کرد که کمترین حوزه از فعالیت انسانی وجود دارد که تحت تاثیر آن قرار نگیرد(صدوقی، 1384 : 49).

در واقع تکنولوژی های نوین ارتباطی- اطلاعاتی به طور مستقیم و غیر مستقیم بر تمام عرصه ها و سطوح حیات فردی و جمعی انسان های معاصر تاثیر گسترده و عمیقی گذاشته است. این تکنولوژیها تمام عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را به صورت گسترده، عمیق و ماندگار دگرگون کرده است(منتظر قائم، 1381: 231-230). هر چند همواره دسترسی به اطلاعات نوعی ضرورت بوده است، امروزه این ضرورت بیش از گذشته احساس می شود. یک شهروند برای درگیر شدگی و مشارکت، به اطلاعات سیاسی – اجتماعی در زمینه حقوق شهروندی، نهاد های سیاسی و وظایف آنها، کارآمدی یا ناکارآمدی های حکومت و مانند آن نیازمند است(سردارنیا، 1388 : 204-193). در طی قرون گذشته جوامع به واسطه ی گسترش علم و دانش، اختراع چاپ و رادیو و تلویزیون و … دستخوش تحولات زیادی شده بودند. ولی تحولاتی که در سالهای اخیر بر اثر پیشرفتهای فناوری در حوزه های اطلاع رسانی و ارتباطات رخ نموده، فرهنگ جوامع را با موضوع ها و مفاهیم جدیدی آشنا نموده و آنها را در معرض تحولات چشمگیری قرار داده است که این پیشرفت ها باعث پدید آمدن مفاهیم جدیدی چون: دهکده جهانی، جامعه مجازی، فضای سایبرناتیک، جامعه اطلاعاتی و … شده است. این فناوری با ایجاد فضای شبکه ای توانسته زمینه را برای مشارکت همگان در امور مختلف فراهم آورد و در نهایت منجر به ایجاد شکل جدیدی از دموکراسی تحت عنوان دموکراسی دیجیتالی(دموکراسی مجازی یا دموکراسی الکترونیکی) شده است. به این دلیل بحث های مختلف از جمله آزادی دانشجویان به عنوان شهروند و حوزه های مختلف فعالیت انسانی در حیات جوامع نمی تواند بی اعتنا به تحولاتی که در حوزه های اطلاع رسانی و ارتباطات در سطح ملی و بین المللی در جریان است، صورت بگیرد. این رساله در تداوم ادبیات موجود اولا تلاش می کند تا با تاکید بر وضعیت دانشجویاندانشگاه اصفهاناز طریق شیوه پیمایشی اهمیت فضای نوین ارتباطی-اطلاعاتی در حیات سیاسی ایران را نشان دهد. ثانیا تلاش می کند تاثیری را نشان دهد که فضای جدید ارتباطی بر گستره آزادی دانشجویان دارند. در این جا در وهله اول استدلال می شود که عوامل گوناگونی بر گستره آزادی دانشجویان موثر عمل می کند. سپس نشان داده می شود که از میان این عوامل، فضای نوین هم قادر است آزادی دانشجویان را تحدید نماید و هم توسعه بخشد. در اینجا بحث بر شیوه هایی متمرکز خواهد بود که این فضای نوین تاثیرگذاری خود را نشان می دهد.

1-2)کلید واژه ها:

1-2-1)تکنولوژی ارتباطی– اطلاعاتی جدید(New Technology Of Information and communication):اصطلاح«تکنولوژی اطلاعات» برای توصیف تکنولوژی هایی به کار میرودکه ما را در ضبط، ذخیره سازی، پردازش، بازیابی، انتقال و دربافت اطلاعات یاری می کنند(بهان وهولمز، 1377 : 5). تکنولوژی های ارتباطی – اطلاعاتی جدید از دو بخش تکنولوژی های ارتباطی(چه قدیمی و چه جدید مثل تلفن، فاکس، تکنولوژی های پخش، ماهواره ها، تلویزیون های کابلی، کابل های نوری پهن باند و غیره) و تکنولوژی های اطلاعاتی (کامپیوتر ها ، نرم افزارها و …) تشکیل شده اند. آن چه باعث شده تا لفظ «جدید» در این جا بدان اضافه شود نوآوری یی است که طی آن پیوند فزایند ه ای بین تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی از اواخر دهه 1970 میلادی ایجاد گردید و امروزه به طور فزایند ه ای ادامه دارد( صدوقی، 1384: 55 ).

1-2-2)آزادی اندیشه? Freedom Of Thought )

آزادی اساسی ترین حق بشر است و در میان انواع آزادی ها، « آزادی فردی » و در بین آزادی های فردی، آزادی اندیشه برای دستیابی به کمال انسانی، ضروری ترین وسیله است. « آزادی اندیشه » به معنای آزادی در انتخاب و داشتن هر نوع اندیشه است. آزادی بیان و نشر عقاید ممکن است در وهله اول مشمول اصل دیگری به نظر برسد چون که گفتن و پخش کردن عقیده، متعلق به آن قسمت از رفتار فرد است که به دیگران مربوط میشود، اما از آنجا که بیان و نشر اندیشه تقریبا به همان اندازه مهم است که خود آن اندیشه و تا حد زیادی روی همان دلایلی استوار است که آزادی اندیشه، در عمل نمی توان آن را از بحث اندیشه جدا کرد (استوارت میل، 1349: 54).

1-2-3) آزادی بیان( Freedom Of Expression ):

آزادی بیان عبارت است از: ارائه هر نوع فکر و اندیشه، که به صورتهای گوناگون عرضه می گردد. مانند گفتار و سخن، قلم و نگارش، تصویر و فیلم، تئاتر و تعزیه و هر چیزی که می تواند اندیشه ی انسان را در اذهان مخاطبان مجسم سازد ( سبحانی، 1382: 11 ). آزادی بیان یکی از پذیرفته ترین اصول حیات سیاسی و اجتماعی عصر جدید است و به آن به عنوان یکی از ارکان آزادی فردی ارج نهاده می شود که همه افراد آدمی به مقتضای انسان بودن خود، به طور یکسانی از آن برخوردارند و به موجب آن می توانند اندیشه و فکر خود را ابراز کنند.

1-2-4) آگاهی سیاسی( Political Consciousness ):

آگاهی یا شعور، عامل شناخت بشر می باشد که میتوان شامل مجموعه ای از اطلاعات منظم، تفسیر شده و مرتبی باشد که هر یک از ما آن را دارا هستیم. جامعه پذیری سیاسی برای فرد یک « خود سیاسی » تولید می کند و آن یک روند تحولی است که از طریق آن یک شهروند به بلوغ سیاسی می رسد و در این روند، فرد مجمو عه ای از اطلاعات، احساسات و اعتقادات را کسب کرده و به درک و ارزیابی وی نسبت به جهان سیاسی اطراف او کمک میکند. آگاهی سیاسی یک فرد در برگیرنده ی طرز تلقی ها و ارزیابی او از مسائل خاص سیاسی و یا از شخصیت ها و حوادث سیاسی است (داوسون، 1382: 50)

1-2-5) مشارکت سیاسی و مدنی( Civic & Political Participation):

فرصت های فراهم شده از سوی حکومت برای شهروندان به منظور بیان و انتقال تقاضاها و پشتیبانی ها به پویش های تصمیم گیری حکومت و شکل پیری و گسترش هویت های مدنی، گفتگو و کنش جمعی در درون طیفی از علایق، نهادها و شبکه های اجتماعی را مشارکت سیاسی و مدنی تعریف می کنند (پارک هون، 2007: 9-8).

1-3)پیشینه وتاریخچه موضوع تحقیق: (مطالعات و تحقیقاتی که در رابطه با این موضوع صورت گرفته و نتایج حاصل ازآن)

در مورد ادبیات مربوط به فناوریهای نوین ارتباطی- اطلاعاتی به شکل عام آن، تالیفات فراوانی در قالب کتاب و مقاله به چاپ رسیده است. اما در باب ادبیات موجود در مورد این فناوریها و مشارکت شهروندان به نمونه ای از کارهای انجام گرفته داخلی و خارجی اشاره و از پرداختن به تمامی آنها صرفنظر می شود:

سردارنیا(1388) در مقاله ای تحت عنوان «تاثیر اینترنت بر درگیرشدگی مدنی شهروندان» پس از بیان اجمالی درباره تاثیر اینترنت بر درگیرشدگی یا مشارکت سیاسی شهروندان در جوامع دموکراتیک، به سه رویکرد نظری خوشبینان، مخالفان، و تردیدکنندگان در این قالب پراخته است و به این نتیجه می رسد که اینترنت با قابلیت هایی همچوون وب سایت ها، وبلاگها، سایت های خبری، انتخاباتی و دپارتمان های حکومتی و … از یک سو به افزایش آگاهی سیاسی و اشاعه نگرش های مدنی و دموکراتیک در کاربران می انجامد و از سوی دیگر موجب بسیج ومشارکت سیاسی کاربران می شود و افراد و گروههای در حاشیه مانده سیاسی را در فعالیت های سیاسی و اعتراضی درگیر می سازد. این پژوهش از این جهت با این مقاله متفاوت است که محدود به اینترنت و تاثیرات آن بر شهروندان نیست و دیگر تکنولوژی های نوین ارتباطی- اطلاعاتی اعم از ماهواره، تلویزیون های کابلی، تلفن همراه و … و تاثیرات آنها بر حاکمیت دولتها و آزادی دانشجویان را مورد بررسی قرار می دهد و همه شهروندان مورد بحث آن نخواهد بود. و هم اینکه به صورت پیمایشی انجام خواهد شد.

سردارنیا(1386)، در مقاله ای تحت عنوان آثار سیاسی فناوریهای تازه ارتباطی- اطلاعاتی تحت سه عنوان اثرات این فناوریها را مورد اشاره قرار می دهد:

با گسترش این فناوریها، مرزهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی رنگ می بازد و دولتها مانند گذشته توان کنترل مرزها و اطلاعات را ندارند . دومین تاثیر، درگیرسازی مدنی یا مشارکت افراد و گروهها و تعامل و ارتباط آنها با یکدیگر است. و سرانجام به اشاعه اطلاعات سیاسی از طریق این فناوریها اشاره می کند و معتقد است با گسترش این فناوریها، نوعی حوزه عمومی مجازی با حضور گروههای سیاسی و اجتماعی بی شمار شکل گرفته و اطلاعات سیاسی و اجتماعی در آن، در گردش است و بازیگران فردی، گروهی و جهانی از طریق این فناوریها، اطلاعات سیاسی و اجتماعی را در سطح جهانی، پوشش می دهند. اما اولا بیشتر به صورت کلی بحث کرده و اثرات آها را در یک مورد خاص بررسی نکرده است. و ثانیا تاثیرات آنها را در بخش های مختلف به صورت مصداقی مورد توجه قرار نداده است و شواهد تجربی و آماری جهت اثبات ادعای خود مطرح نمی کند.

میناوند( 1385) در مقاله ای تحت عنوان «اینترنت وتوسعه سیاسی: حوزه عمومی در فضای سایبرناتیک» پس از طرح سوالی در این زمینه که آیا ارتباطات رایانه ای در اینترنت می تواند زمینه توسعه سیاسی و تقویت دموکراسی را از طریق احیای حوزه عمومی فراهم سازد؟ به این نتیجه می رسد مطالعه درباره اینترنت، سیاست، مردم سالاری، و توسعه سیاسی جریانی بسیار سرزنده و فعال است و شاید بتوان گفت از فعالترین حوزه های تحقیق و مطالعه در ارتباطات سیاسی به شمار می آید و اینکه بسیاری از پژوهشگران اینترنت را با توجه به ویژگیهایی چون تعاملی بودن، همزمان بودن ارتباط، همه جایی بودن، فقدان کنترل مرکزی، فقدان مالکیت بر شبکه و سانسورگریزی، فضای مناسبی برای احیای ابعاد از دست رفته مشارکت سیاسی و دموکراسی در جوامع پیشرفته و تقویت مردم سالاری جوان در جوامع در حال توسعه می دانند. ویژگیهای اینترنت احتمالا بسیاری از شرایط لازم برای ایجاد حوزه عمومی در فضای سایبرناتیک را دارد. این اثر با محدود شدن به مفهوم حوزه ی عمومی هابرماس صرفا ابعاد و تاثیرات سیاسی و اجتماعی اینترنت را بررسی کرده است.

صدوقی(1384) در کتاب«تکنولوژی اطلاعاتی و حاکمیت ملی» نظری اجمالی به مناظره ای نوپا میان قرون وسطاگرایان جدید که معتقد بودند تکنولوژی اطلاعاتی موجب جابجایی قدرت از دولت ملی به بازیگران غیر دولتی فراملی و فروملی و شکستن انحصار کنترل و مدیریت دولت ها بر حجم عظیم اطلاعات می شود و فرادولت گرایان که قائل به پایان عمر«دولت- ملتها» نیستند، داشت. اما معتقد بود هر دو رویکرد دارای نارسایی هایی هستند. بر این اساس، ضمن بررسی تاریخ IT به مفهومی سازی آن ها پرداخته است و با این نتیجه می رسد که هر کدام از مولفه های شبکه های الکترونیکی بر مولفه های حاکمیت ملی در بخش های مختلف تاثیر گذار بوده اند. که در بخش اقتصادی تجارت الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی موارد کاربردی مهم بودند و در بخش نظامی به جنگ اطلاعاتی که هدف آن فروریختن اندیشه ها و تصورات موجود در جامعه و جایگزین ساختن انواع جدیدی به جای آنهاست. و در بخش سیاسی هم عوامل مختلفی از جمله معماری شبکه و شرایط دولتی تسهیل ساز یا منع کننده پرداخته بود و در پایان هر قسمت راهکارهای پیشنهادی خود را برای برخورد با تحولات و شرایط نوظهور ارائه می دهد. تفاوت این پژوهش با این اثر به این جهت است که در اینجا در کنار بحث از حاکمیت دولتها عمدتا تاثیرات این تکنولوژی ها را با نمونه آماری بر دانشجویان مورد بررسی قرار می دهد حال اینکه در اثر یاد شده صرف حاکمیت ملی و مدیریت دولتها بر اطلاعات و ارتباط متقابل بین آنها مد نظر می باشد.

منتظر قائم(1381) در مقاله ای تحت عنوان«دموکراسی دیجیتالی وحکومت الکترونیکی: سیاست و حکومت درعصرتکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی ( Icts)»پس از شرح خلاصه و ویژگی ها و قابلیتهای تکنولوژی های ارتباطی- اطلاعاتی(Icts) به بررسی تعامل بین ارتباطات و اطلاعات با سیاست و حکومت می پردازد و به این نتیجه می رسد که بدون وجود همزمان دو عامل اراده سیاسی برای تقویت دموکراسی مستقیم و انتخاباتی از سوی حکومت و مطالبه مدنی برای افزایش قدرت مشارکتی از سوی مردم، حکومت الکترونیکی به راه اندازی سایت های اینترنتی انباشته از تبلیغات و عاری از اطلاعات آگاهی بخش و امکان ارتباط دوسویه محدود می شود. در این مقاله بیشتر به تبیین رابطه بین سیاست و حکومت و تکنولوژی های ارتباطی- اطلاعاتی در بستر توصیفی کلی می پردازد و موردی بحث نشده است.

ب) خارجی

فرمالدئید یکی از مواد شیمیایی آلی است که کاربرد بسیار گسترده ای بعنوان ماده خام در بسیاری از صنایع دارد. پساب های خروجی صنایعی که حاوی غلظت های بالای فرمالدئید می باشند به دلیل خطرات احتمالی سرطان زایی و جهش زایی آن باید قبل از ورود به محیط زیست تصفیه گردند. هدف از این مطالعه تاثیر عوامل موثر در جداسازی فرمالدئید به روش اکسیداسیون الکتروشیمیایی می باشد. در این مطالعه با استفاده از طراحی آزمایش به روش تاگوچی با توجه به 4 عامل اصلی تاثیر گذار آزمایش هایی طراحی و انجام گردید که با توجه به نتایج آزمایش ها مشاهده گردید که زمان دارای بیشترین و الکترولیت دارای کمترین اثر در جداسازی فرمالدئید را دارا می باشند. اثر الکترولیت بر انرژی مصرفی نیز بررسی و مشاهده گردید که هیدروکلریدریک دارای کمترین انرژی مصرفی در محلول جهت جداسازی فرمالدئید می باشد. همچنین حالت بهینه جهت حذف فرمالدئید در 3pH= ، آمپراژ 4/0، الکترولیت هیدروکسید سدیم (NaOH) و در زمان 2 ساعت بدست می آید که در آن جداسازی 30درصد فرمالدئید حاصل گردید.

کلمات کلیدی :روش تاگوچی، جداسازی فرمالدئید، اکسایش الکتروشیمیایی











فهرست مطالب


عنوان صفحه

فصل اول: مقدمه
1-1- فرمالدئید و کاربردهای آن……………………………………………………………………………………………. 3
1-1-1- کاربردهای فرمالدئید…………………………………………………………………………………………… 3
1-2- سرچشمه های آزاد سازی فرمالدئید در محیط زیست ……………………………………………… 4
1-3- فرآیندهای تولید فرمالدئید………………………………………………………………………………………….. 5
1-4- اثرات بهداشتی فرمالدئید ……………………………………………………………………………………………. 6
1-5- خواص فیزیکی و شیمیایی، روش های آنالیتیک……………………………………………………….. 7
1-5-1- خواص فیزیکی و شیمیایی فرمالدئید………………………………………………………………. 7
1-5-2- روش های آنالیتیکال ………………………………………………………………………………………….. 8
1-6- روش های تصفیه فرمالدئید…………………………………………………………………………………………… 9
1-6-1- روش شیمیایی……………………………………………………………………………………………………. 9
1-6-1-1- واکنش با آب آهک………………………………………………………………………………….. 9
1-6-1-2- واکنش با آمونیاک …………………………………………………………………………………… 9
1-6-1-3- واکنش با پتاس ……………………………………………………………………………………… 10
1-6-1-4- واکنش با آب اکسیژنه H₂O₂………………………………………………………………… 10
1-6-1-5- واکنش با سدیم سیانید NaCN……………………………………………………………. 10
1-6-1-6- واکنش جذب سطحی بر روی سطح کربن فعال ………………………………… 10
1-6-2- روش بیولوژیکی ……………………………………………………………………………………………….. 11
1-6-2-1- اصول و قوانین اکسیداسیون بیولوژیکی ……………………………………………………. 11
1-6-2-2-انواع تصفیه بیولوژیکی …………………………………………………………………………………. 11
1-6-2-2-1- تصفیه هوازی …………………………………………………………………………………….. 12
1-6-2-2-2- تصفیه بی هوازی…………………………………………………………………………………. 12

عنوان صفحه

فصل دوم: مروری بر پژوهش های پیشین…………………………………………………………………………… 14

فصل سوم: طراحی آزمایشات به روش تاگوچی
3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………… 23
3-2- تعاریف مفاهیم اولیه……………………………………………………………………………………………………. 25
3-2-1- پاسخ…………………………………………………………………………………………………………………… 25
3-2-1-1- پاسخ هایی از نوع بزرگ تر (بیشتر) – بهتر……………………………………………. 25
3-2-1-2- پاسخ هایی از نوع كمتر – بهتر……………………………………………………………… 25
3-2-1-3- پاسخ هایی از نوع نزدیك تر – بهتر ………………………………………………………. 25
3-2-2- فاكتور…………………………………………………………………………………………………………………. 25
3-2-2-1- فاكتورهای كمی و كیفی……………………………………………………………………….. 25
3-2-2-2- فاكتورهای كنترلی و اغتشاشگر…………………………………………………………….. 26
3-2-3- سطح………………………………………………………………………………………………………………….. 26
3-2-4- اثر اصلی…………………………………………………………………………………………………………….. 26
3-2-5- اثرات متقابل………………………………………………………………………………………………………. 26
3-3- انواع روش های طراحی آزمایش…………………………………………………………………………………. 27
3-3-1- روش تك عاملی…………………………………………………………………………………………………. 27
3-3-2- روش چند عاملی………………………………………………………………………………………………. 28
3-3-3- روش فاكتوریل………………………………………………………………………………………………….. 28
3-3-4- روش رویه پاسخ………………………………………………………………………………………………… 29
3-3-5- روش تاگوچی……………………………………………………………………………………………………. 30
3-4- فرایند طراحی آزمایش ها……………………………………………………………………………………………. 31
3-4-1- فاز برنامه ریزی و مفاهیم مهم در آن……………………………………………………………….. 31
3-4-1-1- مشخص كردن تعداد اثرات متقابل………………………………………………………… 32
3-4-1-2- انتخاب آرایه متعامد متناسب………………………………………………………………… 32
3-4-1-3- درجه آزادی فاكتور………………………………………………………………………………… 32
3-4-1-4- درجه آزادی اثرات متقابل……………………………………………………………………… 32
3-4-1-5- درجه آزادی كل آزمایش……………………………………………………………………….. 32
3-4-1-6- ویژگی های آرایه های متعامد………………………………………………………………….. 32

عنوان صفحه

3-4-1-7- مشخص كردن ستون اثرات متقابل…………………………………………………………….. 35
3-4-1-7-1- استفاده ازجداول مثلثی……………………………………………………………….. 35
3-4-1-7-2- استفاده از گراف های خطی…………………………………………………………. 35
3-4-2- فاز اجرایی………………………………………………………………………………………………………….. 35
3-4-3- فاز تجزیه و تحلیل…………………………………………………………………………………………….. 35

فصل چهارم:ابزار، مواد و روش ها
4-1- ابزار……………………………………………………………………………………………………………………………….. 37
4-2- مواد………………………………………………………………………………………………………………………………. 37
4-3- روش ها…………………………………………………………………………………………………………………………. 38

فصل پنجم:نتایج و تجزیه و تحلیل
5-1- فاز تجزیه و تحلیل………………………………………………………………………………………………………. 44
5-1-1- تجریه و تحلیل مقدماتی…………………………………………………………………………………… 44
5-1-1-1- محاسبه اثر اصلی فاكتورها…………………………………………………………………….. 44
5-1-1-2- تخمین جواب درشرایط بهینه………………………………………………………………. 45

5-1-1-3- بررسی شاخص دقت………………………………………………………………………………. 46
5-1-2- آنالیز واریانس (ANOVA)………………………………………………………………………………. 46
5-1-2-1- تعریف مفاهیم مهم در آنالیز واریانس…………………………………………………… 47
5-1-2-2- روش آنالیز استاندارد……………………………………………………………………………… 49
5-1-2-3- روش آنالیز …………………………………………………………………………………………. 49
5-1-2-3-1- کاربرد نسبت …………………………………………………………………………… 49
5-1-3- انواع مختلف تابع زیان………………………………………………………………………………………. 50
5-1-3-1- مشخصه نوع هرچه به مقدار اسمی نزدیك تر، بهتر…………………………….. 50
5-1-3-2- مشخصه نوع هر چه كوچك تر، بهتر……………………………………………………… 50
5-1-3-3- مشخصه نوع هرچه بزرگ تر، بهتر…………………………………………………………. 50




عنوان صفحه

فصل ششم: جمع بندی و پیشنهادات
6-1- جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………………….. 58
6-2- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………….. 59

فهرست منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………………………… 60




























فهرست جدول ها


عنوان صفحه

جدول (1-1): میزان تولید جهانی فرمالدئید………………………………………………………………………………. 5
جدول (2-1): خواص فیزیکی و شیمیائی فرمالدئید…………………………………………………………………. 8
جدول (3-1): آرایه متعامد ……………………………………………………………………………………………. 33
جدول (3-2): آرایه های متعامد در روش تاگوچی……………………………………………………………………. 34
جدول (4-1): معرفی فاکتورهای انتخابی………………………………………………………………………………….. 39
جدول (4-2): پارامترها و سطوح انتخاب شده در طراحی آزمایش………………………………………… 39
جدول (4-3): درجه آزادی فاکتورهای انتخابی………………………………………………………………………… 39
جدول (4-4): نتایج حاصل از طراحی آزمایش به روش تاگوچی……………………………………………. 40
جدول (5-1): نتایج آزمایشات و میانگین آن ها………………………………………………………………………… 43
جدول (5-2): میانگین آثار اصلی فاکتورها……………………………………………………………………………….. 44
جدول (5-3): تداخل بین فاکتورها……………………………………………………………………………………………. 46
جدول (5-4): تحلیل واریانس نتایج…………………………………………………………………………………………… 51
جدول (5-5): برآورد شرایط بهینه آزمایش………………………………………………………………………………. 51
جدول (5-6): هدایت اکی والان حد تعدادی از یون ها در C°20……………………………………………. 55
جدول (5-7): تحرک یونی حد یون ها در دمای در C°25………………………………………………………. 55
جدول (5-8): هدایت اکی والان چند الکترولیت در C°25 در محیط های آبی……………………… 56










فهرست شکل ها


عنوان صفحه

شکل (5-1): اثر pH بر جداسازی فرمالدئید…………………………………………………………………………….. 52
شکل (5-2): اثر جریان (A) بر جداسازی فرمالدئید………………………………………………………………… 53
شکل (5-3): اثر زمان بر جداسازی فرمالدئید…………………………………………………………………………… 54
شکل (5-4): اثر الکترولیت بر جداسازی فرمالدئید………………………………………………………………….. 54
شکل (5-5): اثر الکترولیت بر انرژی مصرفی…………………………………………………………………………….. 56
مقدمه


یکی از پیامدهای دنیای صنعتی و مدرنیزه شدن زندگی کنونیآلودگی محیط زیستمی باشد که در کلیه ابعاد زیستی انسان اعم از آب، خاک و هوا آثار مخرب خویش را نشان می دهد. فاضلابهای صنعتی که محصول پیشرفت تکنولوژی در صنعت می باشد روز به روز آثار زیان بار خود را بر محیط آبی و خاکی تحمیل می کند. بدیهی است که با وجود صنایع گوناگون و اشاعه وسیع آلودگیهای زیست محیطی، گام های علمی و پژوهشی به منظور کنترل آلودگی ها باید با برنامه ریزی صحیح و اقدامات عملی همراه گردد. در کشور ما فاضلابها بدون هیچگونه محدودیتی وارد منابع آبهای سطحی و زیرزمینی می شوند و فاضلاب های صنعتی نیز همین مسیر را طی می کنند. ضرورت شناخت فاضلاب ها و آلودگی آنها و روش های تصفیه آنها مسأله ای است که همت بلند محققان و مهندسین بهداشت محیط و محیط زیست این دیار را به یاری می طلبد. بدیهی است فاضلاب های صنعتی با توجه به تنوع فرآیندها و تنوع در مواد شیمیایی که بعضاً خطرناک و آلوده کننده محیط زیست نیز می باشند هر یک مشکلات خاصی برای محیط زیست می آفرینند و به همین خاطر هر فاضلابی مربوط به یک صنعت خاص نیاز به مطالعه جداگانه و بررسی و تحقیق ویژه در مورد نوع آلودگی و روش های کنترل آن را به همراه دارد. صنایعی که فرمالدئید تولید می کنند یا به نوعی با این ماده سروکار دارند از جمله صنایعی هستند که در آلوده کردن آب ها و ایجاد مشکلات زیست محیطی نقش مهمی دارند و با فشارهایسازمان حفاظت محیط زیستموظف شده اند مشکل فاضلاب صنعتی خود را حل کنند. آنچه این کارتحقیقی را پراهمیت می سازد این است که بدون حذف جداگانه فرمالدئید، تصفیه کلی فاضلاب این گونه صنایع مختل خواهد شد و اگر هم به دلیل مسائل اقتصادی، امکان ایجاد تصفیه خانه برای کل فاضلاب مقدور نباشد بدون پیش تصفیه فرمالدئید، تصفیه خانه فاضلاب شهری با مشکل مواجه خواهد شد.





1-1-فرمالدئید و کاربردهای آن

نام های معمول و مترادف فرمالدئید: فرمالدئید، متانال ، متیلن اکسید، اکسی متیلن، متیلالدئید، اکسومتان نام های متداول برای محلول های فرمالدئید: فرمالین و فرمل.
فرمالدئید در فشار و دمای معمولی یک گاز بی رنگ با جرم مولکولی نسبی 03/30 است. متداولترین شکل تجاری موجود آن محلول آبی 50-30% است. معمولاً برای کاهش پلیمریزایسیون ذاتی فرمالدئید به محلول آن متانول یا مواد دیگر به عنوان پایدار کننده اضافه می شود. غلظت متانول در محلول فرمالدئید می تواند تا حدود 15% باشد. غلظت سایر پایدار کننده ها می تواند تا چند صد میلی گرم در لیتر باشد. اخیراً سیستم های فرمالدئید مایع غلیظ که تا 95% فرمالدئید دارند قابل دستیابی هستند، اما دمای لازم برای پایداری محلول و جلوگیری از جدایی پلیمر از حدود دمای اتاق تا C°120 با افزایش غلظت محلول افزایش می یابد. فرمالدئید به سرعت در آب، الکل ها و سایر حلال های قطبی حل می شود ولی در سیالات غیر قطبی درجه انحلال پائینی دارد. فرمالدئید در C°150 به متانول و کربن منوکسید تجزیه می شود. به طور کلی فرمالدئید قدرت واکنش پذیری زیادی با سایر مواد شیمیایی دارد. در نور آفتاب فوراً به دی اکسید کربن اکسید می شود.

1-1-1- کاربردهای فرمالدئید
فرمالدئید به عنوان یک پایه واحد ساختمانی مواد شیمیایی، یک واسطه در ترکیبات آلی گوناگون از رزین های آمینو و فنلیک گرفته تا کودهای شیمیایی می باشد. بیشترین مصرف فرمالدئید در تولید رزین های آمینو و فنلیک می باشد. که دلیل موجهی را برای 55% ظرفیت کل تقاضاها ارائه می دهد. دیگر مصارف مهم شامل محصولات صنعت چوب، ترکیبات قالبگیری، رزین های ریخته گری و چسب ها برای روپوش کشی می باشد. محصولات چوبی حدود 36% از کل تقاضای فرمالدئید رابرای کاربردهای تخته چندلایی به خود اختصاص می دهد. تحت بعضی شرایط رزین های اوره- فرمالدئید، فرمالدئید را آزاد می کنند که مسائل محیط زیستی و بهداشتی را ایجاد می کنند. رزین های آمینو و فنلیک هر دو به عنوان ترکیبات قالبگیری به کار برده می شوند. انبوهی از رزین های آمینو، رزین ملامین به کار برده شده در ظروف سازی هستند. رزین های قالبگیری فنلیکی در وسایل کنترل الکتریکی، تلفن ها به کار برده می شوند. فرمالدئید برای تولید پرداخت ثابت پارچه های سلولزی به کار برده می شود. پرداخت پارچه ها بر اساس فرمالدئید شامل ملامین، اوره، فرمالدئید، glyoxal, Triazim, Triazones می باشد. آلدئیدها در ساخت و سنتز الکل ها، اسیدها و سایر مواد شیمیایی به کار می روند. همچنین در صنعت لاستیک سازی، صنایع کاغذ، دباغی وکشاورزی مصرف می شوند. از جمله مصارف عمومی فرمالدئید، استفاده از آن برای نگهداری قطعات تشریحی در دانشکده های پزشکی و موسسات طبی، عامل از بین برنده بو و عامل باکتری کشی و همچنین عامل سخت کننده پروتئین ها می باشد. علاوه بر آن محصولات بدست آمده از فرمالدئید در طیف گسترده ای از صنایع نظیر اتومبیل سازی و ساختمان، کاغذسازی و پارچه بافی کاربرد فراوان دارد. فرمالدئید در سوخت و ساز طبیعی بدن نیز وجود دارد لیکن مقدار آن ناچیز است[5-1].


1-2- سرچشمه های آزاد سازی فرمالدئید در محیط زیست

فرمالدئید در محیط زیست به عنوان نتیجه ای از فرآیندهای طبیعی و از منابع ساخت بشر موجود می باشد. فرمالدئید به طور صنعتی در مقادیر زیاد تولید می شود و کاربردهای زیادی دارد. دو منبع دیگر ساخت بشر عبارتند از: خروج اتوماتیک از موتورهای بدون مبدلهایکاتالیستی. بقایا، انتشارات و یا ضایعات حاصل در هنگام ساخت فرمالدئید به وسیله موادی مشتق شده از آن یا واکنش داده شده با آن. فرمالدئید در صنایع گوناگون کاربردهای داروئی به عنوان یک استریل کننده دارد. همچنین به عنوان یک نگهدارنده در کالاهای مصرفی، مانند غذا، مواد بهداشتی و آرایشی و پاک کننده های خانگی به کار می رود. یکی از کاربردهای عمده آن در ساخت رزین های اوره – فرمالدئید و ملامین- فرمالدئید می باشد. رزین اوره- فرمالدئید برای عایق سازی ساختمان ها ([1]UFFI) به کار می رود، این رزین می تواند پس از نصب به نشر فرمالدئید ادامه دهد یا یک منبع انتشار دائمی فرمالدئید را تشکیل دهد. منابع محیطی داخلی زیادی که می تواند انسان را در معرض فرمالدئید قرار دهد شامل سیگارها و محصولات تنباکو، مبلمان یا اثاثه ای که حاوی رزین های پایه فرمالدئید هستند، مواد ساختمانی حاوی رزین های اوره- فرمالدئید، چسب های حاوی فرمالدئید که برای سطوح پلاستیکی و پارکت ها، فرش ها، ضد عفونی کننده ها (گندزداها)، پخت کننده های گازی و شومینه های باز استفاده می شود، می باشند. فرمالدئید در حین اکسیداسیونهیدروکربنها به طور طبیعی تشکیل می شود. این هیدروکربن ها با رادیکال های OH و ازن واکنش می دهند و فرمالدئید وسایر آلدئیدها را به عنوان مواد واسطه ای در یک سری واکنش هایی که نهایتاً منجر به تشکیل مونواکسید کربن، دی اکسید کربن، هیدروژن و آب می شوند، تشکیل می دهند. کارخانه های تولید فرمالدئید و صنایعی که به نحوی با فرمالدئید سروکار دارند از جمله مهمترین منبع فرمالدئید و آلاینده های عمده محیط زیست می باشند. در کشور خودمان نیز کارخانه های همچون شرکت صنایع شیمیائی سینا و قدس در شیراز که به تولید فرمالدئید اشتغال دارند در فاضلاب خروجی خود غلظت های بالایی از فرمالدئید را دارند. همچنین کارخانه هایی که به تولید رزین های فنل – فرمالدئید و … مشغولند مانند کارخانه تولید رزین فنل- فرمالدئید در اصفهان باعث ایجاد آلودگی محیط زیست می گردند. همچنین صنایع پتروشیمی که به تولید فرمالدئید و رزین های فرمالدئید مشغولند مانند پتروشیمی جم و همچنین پتروشیمی اراک در قسمت آلاکلر و بوتاکلر خود غلظت بالای ppm700 فرمالدئید را وارد محیط زیست می کنند[1].


1-3- فرآیندهای تولید فرمالدئید
فرمالدئید بوسیله اکسیداسیون متانول با استفاده از دو روش مختلف تولید می شود.

1-11-2 مقالات داخلی.. 13

1-11-3 مقالات و پایان نامه های خارجی.. 15

1-12 تعاریفی از کلمات کلیدی تحقیق.. 16

1-12-1 توسعه پایدار Sustainable Development)) 16

1-12-2 پایداری اجتماعی (Social Sustainability) 16

1-12-3 مجتمع مسکونی (Residential Complexes) 17

19

2-1 مقدمه. 19

2-2 بیان مفاهیم و تعاریف تحقیق.. 19

2-2-1 توسعه (Development) 19

2-2-2 تعریف پایداری (sustainability) 19

2-2-3 توسعه پایدار (Sustainable Development) 20

2-2-4 شهر پایدار (sustainability City ) 20

2-2-5 پایداری اجتماعی (Social sustainability) 20

2-2-6سرمایه اجتماعی(Social capital) 20

2-2-7 مسکن (Housing) 21

2-2-8 مسکن پایدار (Housing sustainability) 22

2-2-9 آپارتمان (apartement) 22

2-2-10 مجتمع های مسکونی (Residential Complexes) 22

3- مبانی نظری تحقیق.. 22

2-3-1 مفهوم توسعه پایدار (Sustainable Dvelopment) 22

2-3-2 اصول توسعه پایدار (Principles of sustainable development) 25

2-3-3 دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار 26

2-3-3-1 دیدگاه اقتصاد نئو کلاسیک: 26

2-3-3-2 دیدگاه اکولوژی.. 26

2-3-3-3 دیدگاه عدالت بین نسلی.. 27

2-3-3-4 دیدگاه توازن مواد. 27

2-3-4 شاخص های توسعه پایدار 29

2-3-5 الگوی گسترش فضایی شهرها 30

2-3-5-1 پراکنش افقی شهری.. 30

2-3-5-2 پراکنش شهری (Urban distribution) 33

2-3-5-2-1 پیامدهای الگوی پراکنش شهری.. 33

2-3-5-3 رشد فشرده (Compact City) 34

2-3-5-4 گسترش عمودی شهر ((Vertical expansion of the city.. 36

2-3-6 مفهوم فضا (Space) 37

2-3-6-1 فضای شهری (CitySpace) 37

2-3-6-2 انواع فضای شهری.. 39

2-3-6-2-1 فضای خصوصی.. 39

2-3-6-2-2 فضایی نیمه خصوصی/ نیمه عمومی.. 39

2-3-6-2-3 فضای عمومی.. 39

2-3-6-3 فضاهای اجتماعی (Social Spaces) 40

2-3-7 ناپایداری اجتماعی (Social Unsustainability) 41

2-3-8 پایداری اجتماعی (Social Sustainability) 42

2-3-9 دیدگاه ها و نظریات در حوزه پایداری اجتماعی در سطح جهان.. 45

2-3-9-1 جان اورتون و همکاران.. 45

2-3-9-2 دیویدسون و ویلسون.. 46

2-3-9-3 نظریه کنش پارسونز. 46

2-3-9-4 برملی و همکاران.. 47

2-3-9-5 بارون و گانلت… 47

2-3-9-6 براملی و همکاران.. 48

2-3-9-7 جان و لی.. 48

2-3-9-8 تین و همکاران.. 48

2-3-9-9 ریک گیت ماریو. 49

2-3-10 شاخص های کلیدی در پایداری اجتماعی.. 50

2-3-11ابعاد مختلف پایداری اجتماعی.. 56

2-3-11-1 حس تعلق و و ابستگی (Sense of belonging and affiliation) 56

2-3-11-2 شاخصه های حس تعلق و وابستگی.. 57

2-3-11-2-1 حس رضایت (Sense of Satisfaction) 57

2-3-11-2-2 حس مالکیت (Sense of Ownership) 58

2-3-11-2-3 مدت اقامت (Length of stay) 58

2-3-11-3 مشارکت (partnership) 58

2-3-11-4 امنیت (Security) 60

2-3-11-5 هویت اجتماعی (Social identity) 62

2-3-11-6 گروه ها وطبقات اجتماعی (Social classes and groups) 63

2-3-11-7 عدالت اجتماعی و برابری (Social justice and equality) 63

2-3-11-8 دسترسی (Access) 65

2-3-11-9 رفاه اجتماعی (social welfare) 65

2-3-11-10 آموزش (Education) 66

2-3-11-11 تعامل اجتماعی (Social interaction) 66

2-3-12 مفهوم کاربری زمین (Land Use) 68

2-3-13 مفهوم زمین شهری (Urban land) 69

2-3-13-1 ویژگی های زمین شهری.. 69

2-3-13-2 اثرات واگذاری زمین شهری.. 70

2-3-14 کاربری مسکونی (Residential Users) 70

2-3-15 مسکن (Housing) 71

2-3-16 مفهوم مسکن پایدار (Sustainable Housing) 72

2-3-17 جایگاه مسکن به لحاظ بعد اهمیت… 74

2-3-17-1 بعد اقتصادی مسکن.. 74

2-3-17-2 بعد اجتماعی مسکن.. 75

2-3-17-3 بعد حقوقی مسکن.. 76

2-3-18 برنامه ریزی مسکن (Housing Planning) 76

2-3-19 آپارتمان نشینی (Apartment retreat) 78

2-3-20 سابقه و پیشینه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در جهان.. 79

2-3-21 سابقه آپارتمان نشینی و آپارتمان سازی در ایران.. 81

2-3-22 مجتمع مسکونی (Residential Complex) 82

2-3-22-1 فضاهای باز در مجتمع های مسکونی بلند مرتبه. 84

2-3-23 سابقه کشورهای مختلف در حوزه پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی.. 86

2-3-23-1 اتریش…. 86

2-3-23-2 دانمارک… 86

2-3-23-3 انگلستان.. 87

4-نظریات و دیدگاه های تحقیق.. 87

2-4 نظریات در حوزه پایداری اجتماعی و مسکن.. 87

2-4-1 نظریه اجتماعی و کیفی توسعه. 87

2-4-2 نظریه اکولوژی اجتماعی شهری.. 88

2-4-3 نظریه سرمایه اجتماعی.. 91

2-4-3-1 دیدگاه های در باب سرمایه اجتماعی.. 93

2-4-3-1-1 نظریه کلمن.. 93

2-4-3-1-2 نظریه بوردیو. 94

2-4-3-1-3 نظریه فرانسیس فوکویاما 95

2-4-3-1-4 نظریه پونتام: 95

2-4-3-1-5 نظریه باس…. 96

2-4-3-1-6 نظریه لوری.. 96

2-4-3-1-7 نظریه پا اکستون.. 97

2-4-4 نظریه توسعه اجتماعی.. 97

2-4-5 نظریه رشد هوشمندی شهری.. 99

2-4-5-1 اصول رشد هوشمند. 99

2-4-5-2 مزایای رشد هوشمند. 100

2-4-5-3 استراتژی های رشد هوشمندی شهر. 100

2-4-6 نظریه مجتمع های شهری اریک گلودن.. 103

2-4-7 نظریه شهر سالم.. 103

2-4-7-1 شاخص های شهر سالم.. 105

2-4-7-2 راهکارهای دستیابی به شهر سالم.. 106

2-4-8 نظریه کیفیت زندگی.. 106

2-4-9 مدل بوم شناختی مکتب شیکاگو. 108

2-4-9-1 هجوم و جانشینی.. 109

2-4-9-2جدایی و تجمع.. 110

5-مدل به کار رفته در تحقیق.. 111

2-5 تکنیک مدلSWOT.. 111

2-6 جمع بندی و نتیجه گیری.. 118

121

3-1 مقدمه. 121

3-2 معرفی محدوده مورد مطالعه منطقه ۲۲ شهرداری تهران.. 121

3-3 مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران.. 125

3-4 موقعیت استراتژیک منطقه 22 تهران.. 126

3-5 ویژگی های طبیعی منطقه 22 تهران.. 126

3-5-1توپوگرافیو ژئومورفولوژی.. 126

3-5-2 زمین شناسی.. 130

3-5-3 خاک… 131

3-5-4 منابع آب… 132

3-5-5پوشش گیاهی.. 132

3-6 بررسی منطقه از بعد های مختلف… 133

3-6-1 ویژگی های جمعیتی………………………………………………………………………………………..133

3-6-2 ویژگی های اقتصادی منطقه 22.. 135

3-6-2-1 عملکرد منطقه در بخش بودجه و اعتبارات… 137

3-6-3 ویژگی های آموزشی منطقه 22.. 138

3-6-4 ویژگی های کالبدی در منطقه 22 تهران.. 139

3-6-4-1 وضعیت مسکن منطقه. 141

3-6-4-2 تعاونی های مسکونی.. 142

3-6-5 ویژگی های تفریحی- گردشگری منطقه 22.. 144

3-6-6 ویژگی های خدماتی در منطقه 22.. 144

3-6-7 ویژگی های اجتماعی محدوده مورد مطالعه. 145

3-6-8 زیر ساخت های شهری منطقه 22 تهران.. 148

3-6-9 طرح تفصیلی جدید ملاک عمل منطقه 22.. 151

3-7 نتیجه گیری.. 154

155

4-1-مقدمه. 156

4-2-تجزیه و تحلیل داده ­های حاصل از پرسشنامه­های توزیع شده در بین ساکنین……....156

4-2-1 یافته های توصیفی نمونه آماری ساکنین مجتمعهای مسکونی.. 156

4-2-1-1-جنسیت… 156

4-2-1-2- تحصیلات… 157

4-2-1-3- وضعیت تأهل.. 158

4-2-1-4- وضعیت اشتغال.. 159

4-2-1-5- سن.. 160

4-2-1-6- تعداد فرزندان.. 161

4-2-1-7- وضعیت مالکیت… 162

4-2-1-8- مساحت واحد. 163

4-2-1-9- دلیل انتخاب مجتمع مسکونی.. 165

4-2-1-10- مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران.. 166

4-3 تحلیل توصیفی مربوط به سنجش شاخص های مربوط به تعامل اجتماعی.. 168

4-4 تحلیل سوالات تشریحی پرسشنامه ساکنین در مجتمع های مسکونی.. 172

4-5 تجزیه و تحلیل پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی با مدل SWOT.. 177

182

5-1 مقدمه. 183

5-2-تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه های مسئولین و تعاونی های مسکن.. 183

5-2-1-شاخصهای آمار توصیفی(مرکزی و پراکندگی) 183

5-2-2-آزمون کولموگروف – اسمیرنوف… 184

5-2-3-آزمون فرضیه اول.. 185

5-3 شاخصهای آماری (مرکزی و پراکندگی) 187

5-3-1 شاخصهای آماری برای گویه های پرسشنامه های ساکنین.. 187

5-3-2- شاخصهای آماری برای متغیرهای پژوهش…. 190

5-3-3-آزمون کولموگروف-اسمیرنوف… 191

5-3-4-آزمون فرضیه دوم. 192

5-4 میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………………………………….199

5-5 نتیجه گیری.. 200

5-6 پیشنهادات… 201

5-7 منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………………………203

فهرست ضمائم

جداول

جدول شماره 2-1: دیدگاه های مختلف درباره توسعه پایدار 28

جدول شماره 2-2: شاخص های توسعه پایدار…… 29

جدول شماره 2-3: علل پراکنش افقی.. 31

جدول شماره 2-4: پیامدهای پراکنش افقی در شهرها 32

جدول شماره 2-5: علل نظری ناپایداری اجتماعی در جوامع شهری.. 42

جدول شماره 2-6: اهداف عمده پایداری اجتماعی در شهرهای مختلف جهان.. 54

جدول شماره 2-7: مفهوم یابی معیارهای پایداری اجتماعی.. 55

جدول شماره 2-8: معیارهای سنجش عدالت بر اساس دیدگاه های راولز و هاروی.. 64

جدول شماره 2-9: پایداری اجتماعی از دیدگاه سازمان های جهانی و نظریه پردازان.. 67

جدول شماره 2-10: جنبه های مختلف در برنامه ریزی مسکن.. 77

جدول شماره 2- 11: استراتژی های رشد هوشمندی شهر. 102

جدول شماره 2-12: شاخص های شهر سالم.. 105

جدول شماره 3-1: سطوح راتفاعی منطقه 22 شهرداری تهران.. 128

جدول شماره 3-2: ساختار سنی جمعیت منطقه 22 بر حسب گروه های سنی.. 134

جدول شماره 3-3: گزارش مقایسه ای اعتبارات مصوب سالهای 92- 88 137

جدول شماره 3-4: وضعیت فعالیت های اقتصادی ساکنین منطقه 22.. 137

جدول شماره 3-5: شاغلان بر حسب جنس و گروه های فعالیت در منطقه 22.. 138

جدول شماره 3-6: سطح سواد در منطقه 22 بر حسب تفکیک جنسیتی و جمعیت 6 ساله و بیشتر 139

جدول شماره 3-7: تعداد واحدهای مسکونی منطقه 22.. 141

جدول شماره 3-8: بررسی تعاونی های مسکونی در منطقه 22 تهران.. 142

جدول شماره 3-9: تعداد مصوبات شورایاری با منطقه و نواحی، 92- 1390.. 146

جدول شماره 3-10: آمار فعالیت های شهرداری در حوزه سلامت… 147

جدول شماره(4-1): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای جنسیت ساکنین.. 156

جدول شماره(4-2): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای تحصیلات ساکنین.. 157

جدول شماره(4-3): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت تأهل ساکنین.. 158

جدول شماره(4-4): توزیع فراوانی و درصد فراوانی وضعیت اشتغال ساکنین.. 159

جدول شماره(4-5): توزیع فراوانی و درصد فراوانی رده ی سنی ساکنین.. 160

جدول شماره(4-6): توزیع فراوانی و درصد فراوانی تعداد فرزندان خانوار ساکنین.. 161

جدول شماره(4-7): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای وضعیت مالکیت ساکنین.. 162

جدول شماره(4-8): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای مساحت واحد ساکنین.. 164

جدول شماره(4-9): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای دلیل انتخاب مجتمع مسکونی ساکنین 165

جدول شماره(4-10): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای مدت اقامت ساکنین.. 166

جدول شماره(4-11): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال آیا تمایل به ترک از این مجتمع دارید؟…………………… 167

جدول شماره(4-12): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال ارتباط اجتماعی شما با همسایگان در چه حد است؟…….. 169

جدول شماره(4-13): توزیع فراوانی و درصد فراوانی برای سؤال میزان اعتماد شما به همسایه کدام یک از موارد زیر است؟ 170

. 171

جدول شماره 4-15: مزایا و معایب داخل مجتمع مسکونی……………………………………………..176

جدول شماره 4-16: مقایسه زوجی نقاط قوت… 178

جدول شماره 4-17: مقایسه زوجی نقاط ضعف… 178

جدول شماره 4-18: مقایسه زوجی نقاط فرصت… 178

جدول شماره 4-19: مقایسه زوجی نقاط تهدید. 178

جدول شماره 4-20 : ماتریس عوامل موثر داخلی در پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی 179

جدول شماره 4-21 : ماتریس عوامل موثر خارجی در پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی 179

جدول شماره 4-22: راهبردهای ارائه شده درراستایی پایداری اجتماعی.. 180

جدول شماره (5-1): شاخصهای آمار توصیفی نظیر میانگین، انحراف استاندارد، کمترین، بیشترین، دامنه تغییرات 183

جدول شماره (5-2): نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال برای گویههای پرسشنامه مسئولین و تعاونیهای مسکن……………………………………………………………………………………………………………….. 185

جدول شماره (5-3): نتایج آزمون تی تک نمونهای برای گویههای پرسشنامه مسئولین و تعاونیهای مسکن 186

جدول شماره(5-4): نتایج آزمون فریدمن برای رتبه بندی عوامل مؤثر بر ساخت و ساز مجتمعهای 187

جدول شماره(5-5): شاخصهای آماری هریک از گویههای پرسشنامه های توزیع شده در بین ساکنین 188

جدول شماره(5-6): شاخصهای آماری(مرکزی و پراکندگی) برای متغیرهای پژوهش. 190

جدول(5-7): نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای برازندگی توزیع نرمال متغیرهای پژوهش 192

جدول شماره(5-8): شاخصهای آماری هریک از گویههای پرسشنامه های توزیع شده در بین ساکنین 195

جدول شماره(5-9) نتایج آزمون تی تک نمونهای برای شاخصها………………………………… 198

جدول شماره(5-10) نتایج آزمون تی تک نمونهای برای میزان هزینههای عمومی زندگی 198

جدول شماره (5-11): میزان دستیابی به اهداف پژوهش………………………………………………..199

 

 

نمودارها

نمودار شماره3-1: هرم سنی جمعیت منطقه 22.. 135

نمودار شماره 3-2: درصد واحدهای مسکونی در منطقه 22 تهران.. 141

نمودار شماره(4-1): نمودار میله ای برای جنسیت نمونه آماری ساکنین.. 157

نمودار شماره(4-2) برای تحصیلات نمونه آماری.. 158

نمودار شماره(4-3) برای وضعیت تأهل.. 159

نمودار شماره(4-4) برای وضعیت اشتغال.. 160

نمودار شماره(4-5) برای رده ی سنی.. 161

نمودار شماره(4-6) برای ردهی سنی.. 162

نمودار شماره(4-7): برای وضعیت مالکیت… 163

نمودار شماره(4-8) برای مساحت واحد. 164

نمودار شماره(4-9) برای دلیل انتخاب واحد مسکونی مجتمع مسکونی.. 166

نمودار شماره(4-10) برای مدت اقامت در مجتمع مسکونی منطقه 22 تهران.. 167

نمودار شماره(4-11) برای سؤال آیا تمایل به ترک از این مجتمع دارید. 168

نمودار شماره (4-12) برای سؤال ارتباط اجتماعی شما با همسایگان در چه حد است… 169

نمودار شماره (4-13) برای سؤال معیار اعتماد شما به همسایه. 170

نمودار شماره (4-14) برای سؤال چنانچه در مجتمع رفتار نابهنجاری مشاهده کنید. 171

نمودار شماره 4-15: بررسی میزان حس تعلق ساکنین در مجتمع مسکونی.. 172

نمودار شماره 4-16: بررسی میزان ذهنیت ساکنین مجتمع قبل از سکونت……………………173

نمودار شماره 4-17: ارتباط مشارکت بین همسایگان با رفاه و آسایش داخل مجتمع.. 174

نمودار شماره 4-18: مجتمع دارای فضایی برای تعامل ساکنین.. 175

نمودار شماره 4-19: بررسی دعوا و نزاع بین ساکنین مجتمع مسکونی.. 176

 

 

نقشه ها

نقشه شماره 3-1: موقعیت جغرافیایی منطقه 22 تهران………………………………………………..123

نقشه شماره 3-2: نقشه وضع موجود منطقه 22 تهران…………………………………………………..124

نقشه شماره 3-3: سطوح راتفاعی منطقه 22 شهرداری تهران……………………………………..129

 

اشکال

شکل شماره 2-1: مدل ادراکی توسعه پایدار 28

شکل شماره 2-2: شاخص ها، راهبردها و رویکردهای پایداری اجتماعی.. 52

…….12

عدالت فضایی………………………………………………………………………………………………….12

عنوان صفحه

تسهیلات عمومیشهری……………………………………………………………………………………12

شهر گرگان………………………………………………………………………………………………………12

فرایند تحلیل سلسله مراتبیAHP………………………………………………………………………..12

 

فصل دوم: ادبیات تحقیق……………………………………………………………..

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….14

2-1-مفاهیم فضا، عدالت اجتماعی و عدالت فضایی………………………………………………..15

2-1-1-فضا………………………………………………………………………………………………………15

2-1-1-1-فضا در جغرافیا…………………………………………………………………………………..16

2-1-1-2-فضای شهری……………………………………………………………………………………..18

2-1-2-عدالت…………………………………………………………………………………………………..20

2-1-2-1-عدالت جغرافیایی………………………………………………………………………………..21

2-1-2-2-عدالت محیطی……………………………………………………………………………………22

2-1-2-3-عدالت اجتماعی………………………………………………………………………………….23

2-1-2-4-عدالت اجتماعی و شهر………………………………………………………………………..25

2-1-2-5-عدالت اجتماعی و برنامه ریزی شهری…………………………………………………….27

2-1-2-6-عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی……………………………………………………………28

2-1-2-7-عدالت اجتماعی و احساس سرزندگی…………………………………………………….30

2-1-2-8-عدالت اجتماعی و توسعه پایدار……………………………………………………………31

2-1-3-عدالت فضایی………………………………………………………………………………………..33

2-1-3-1-عدالت فضایی شهری…………………………………………………………………………..34

2-1-3-2-نابرابری فضایی و اجتماعی در شهرها…………………………………………………….35

عنوان صفحه

2-1-4-مکاتب شهری، جغرافیایی و عدالت اجتماعی……………………………………………….38

2-1-4-1-عدالت در یونان باستان………………………………………………………………………..38

2-1-4-2-عدالت اجتماعی و مکاتب شهری…………………………………………………………..40

2-1-4-3-عدالت اجتماعی وآنارشیسم…………………………………………………………………40

2-1-4-4-عدالت اجتماعی و کارکردگرایان…………………………………………………………..41

2-1-4-5-عدالت اجتماعی و رادیکالیسم………………………………………………………………42

2-1-4-6-عدالت اجتماعی و لیبرالیسم………………………………………………………………….44

2-2-تسهیلات شهری………………………………………………………………………………………….46

2-2-1-تسهیلات و خدمات عمومی شهری…………………………………………………………….46

2-2-2-تسهیلات شهری و عدالت فضایی………………………………………………………………48

2-2-3-تسهیلات شهری و دسترسی………………………………………………………………………49

2-2-4-کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………………51

2-2-4-1-کیفیت زندگی شهری…………………………………………………………………………..52

2-2-4-2-کیفیت زندگی و عدالت اجتماعی…………………………………………………………..54

2-2-5-سیستم اطلاعات جغرافیایی……………………………………………………………………….55

2-2-6-فرایند تحلیل سلسله مراتبی……………………………………………………………………….56

2-2-7-خود همبستگی فضایی……………………………………………………………………………..57

جمع بندی………………………………………………………………………………………………………..59

 

فصل سوم: معرفی محدوده ی مورد مطالعه……………………………………..

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….61

3-1-تاریخچه……………………………………………………………………………………………………62

عنوان صفحه

3-1-1-شهر گرگان در دوره ی قبل از اسلام………………………………………………………….62

3-1-2-شهر گرگان(استرآباد قدیم)در دوره پس از اسلام………………………………………….64

3-1-3-شهر گرگان در دوره معاصر………………………………………………………………………64

3-2-خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی شهر……………………………………………………………..65

3-2-1-موقعیت جغرافیایی شهر……………………………………………………………………………65

3-2-1-1-عوارض طبیعی……………………………………………………………………………………66

3-2-2-توزیع شیب……………………………………………………………………………………………66

3-2-3-زمین شناسی…………………………………………………………………………………………..67

3-2-3-1-خصوصیات تکتونیکی زمین………………………………………………………………….67

3-2-4-خاک…………………………………………………………………………………………………….68

3-2-5-پوشش گیاهی…………………………………………………………………………………………69

3-2-6-منابع آب……………………………………………………………………………………………….69

3-2-6-1-منابع آبهای سطحی………………………………………………………………………………69

3-2-6-2-منابع آبهای زیر زمینی………………………………………………………………………….70

3-2-7-شرایط اقلیمی و آب و هوایی……………………………………………………………………70

3-2-7-1-دمای هوا……………………………………………………………………………………………70

3-2-7-2-بارش………………………………………………………………………………………………. 71

3-2-7-3-رطوبت……………………………………………………………………………………………..72

3-2-7-4-سایر شرایط(تابش آفتاب، گرد و غبار)……………………………………………………72

3-3-خصوصیات اقتصادی…………………………………………………………………………………..73

3-3-1-وضعیت اشتغال و فعالیت…………………………………………………………………………73

3-4-خصوصیات جمعتی و اجتماعی…………………………………………………………………….75

3-4-1-خانوار و ترکیب آن…………………………………………………………………………………75

عنوان صفحه

3-4-2-ترکیب سنی……………………………………………………………………………………………75

3-4-3-نسبت جنسی………………………………………………………………………………………….77

3-4-4-وضع سواد…………………………………………………………………………………………….79

3-4-5-وضع مهاجرت………………………………………………………………………………………..81

3-5-الگوی توسعه……………………………………………………………………………………………..82

3-6-بررسی سابقه ی تهیه ی طرح های شهری در شهر گرگان…………………………………..82

3-7-وضعیت کمی و کیفی کارکردهای مختلف شهری…………………………………………….83

3-7-1-کاربری مسکونی……………………………………………………………………………………..83

3-7-2-کاربری تجاری……………………………………………………………………………………….84

3-7-3-کارکرد آموزشی……………………………………………………………………………………..85

3-7-4-کارکرد فرهنگی………………………………………………………………………………………85

3-7-5-کارکرد مذهبی………………………………………………………………………………………..86

3-7-6-کارکرد ورزشی………………………………………………………………………………………87

3-7-7-کاربری بهداشتی- درمانی…………………………………………………………………………89

3-7-8-کارکرد اداری…………………………………………………………………………………………90

3-7-9-کارکرد فضای سبز………………………………………………………………………………….91

جمع بندی………………………………………………………………………………………………………..93

 

فصل چهارم: یافته های تحقیق………………………………………………………

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….95

4-1-تعیین میزان دسترسی نواحی شهر گرگان به تسهیلات عمومی……………………………..96

4-2-تحلیل سلسله مراتبی(AHP)…………………………………………………………………………98

عنوان صفحه

4-2-1-آماده سازی و رقومی کردن لایه های اطلاعات مکانی وتهیه ی نقشه ی فواصل

……………………………………………………………………………………………………………………..100

4-2-2-طبقه بندی مجدد نقشه ها بر اساس ارزشگذاری آنها……………………………………104

4-2-2-1-تحلیل دسترسی به خدمات پستی…………………………………………………………109

3-2-2-2-تحلیل دسترسی به جایگاه های سی ان جی و بنزین………………………………..111

4-2-4-تشکیل ماتریس مقایسه ی زوجی و وزن دهی معیارها با استفاده از نرم افزار

AHP…………………………………………………………………………………………………………..115

4-2-5-تعیین درجه ی سازگاری………………………………………………………………………..119

4-2-6-تلفیق معیارهای وزن گذاری شده و تهیه ی نقشه ی نهایی دسترسی به تسهیلات….. ………………………………………………………………………………………………………………………………..121

4-3-خودهمبستگی فضایی………………………………………………………………………………..123

4-3-1-ضریب موران……………………………………………………………………………………….123

4-3-2-آماره ی عمومیG………………………………………………………………………………….125

4-3-3-ضریب دو متغیره ی موران……………………………………………………………………..127

جمع بندی………………………………………………………………………………………………………130

 

فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه ی پیشنهادات………………….

5-1-آزمون فرضیه……………………………………………………………………………………………132

5-1-1-فرض اول…………………………………………………………………………………………….132

5-1-2-فرضیه ی دوم……………………………………………………………………………………….133

5-2-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………135

5-3-پیشنهادات……………………………………………………………………………………………….138

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………….140

عنوان صفحه

منابع لاتین……………………………………………………………………………………………………….148

Abstract………………………………………………………………………………………………………..

فهرست جداول

عنوان صفحه

(3-1)وضعیت اشتغال جمعیت 10 ساله و بیشتر 1390……………………………………………..73

(3-2)شاغلان بر حسب جنس و گرههای عمده ی فعالیت سال 1390………………………….74

(3-3)جمعیت شهر گرگان بر حسب سن و جنس، سال 1390…………………………………….76

(3-4)نسبت جنسی جمعیت شهر گرگان سال1390………………………………………………..78

(3-5)نسبت باسوادی جمعیت 6 ساله و بیشتر در سال 1390……………………………………..80

(3-6)مهاجران وارد شده به شهر گرگان طی سالهای 1385 تا 1390 بر حسب سن و جنس…..

……………………………………………………………………………………………………………………….81

(3-7)طرح های توسعه ی شهری تهیه شده برای شهر گرگان……………………………………83

(3-8)سرانه ی کاربری تجاری شهر گرگان…………………………………………………………….84

(3-9)سرانه ی کاربری فرهنگی شهر گرگان……………………………………………………………86

(3-10)سرانه ی کاربری مذهبی شهر گرگان……………………………………………………………87

(3-11)سرانه ی کاربری ورزشی شهر گرگان…………………………………………………………..88

(3-12)سرانه ی کاربری درمانی شهر گرگان…………………………………………………………..89

(3-13)سرانه ی کاربری اداری- انتظامی شهر گرگان……………………………………………….90

(3-14)سرانه ی کاربری فضای سبز شهر گرگان………………………………………………………91

(4-1)شعاع عملکرد هر یک از کاربریها………………………………………………………………..104

(4-2) طبقه بندی تسهیلات عمومی بر مبنای شعاع عملکرد1……………………………………106

(4-3) طبقه بندی تسهیلات عمومی بر مبنای شعاع عملکرد2……………………………………106

(4-4) مطلوبیت دسترسی به نواحی شهر گرگان بر مبنای مساحت و درصد………………..113

(4-5) مقیاس کمی برای مقایسه ی زوجی معیارها…………………………………………………116

(4-6) جدول مقایسه ی زوجی…………………………………………………………………………..118

عنوان صفحه

(4-7) اوزان اختصاص داده شده به هر یک از تسهیلات…………………………………………119

(4-8) مقدارRIپیشنهادی ساعتی………………………………………………………………………120

(4-9)میزان مطلوبیت نواحی شهر گرگان به لحاظ دسترسی به کلیه ی تسهیلات عمومی

…………………………………………………………………………………………………………………….122

فهرست اشکال و نمودار

عنوان صفحه

(2-1)شكل انواع خودهمبستگی فضایی………………………………………………………………….58

(3-1)نمودار بارش ماهیانه ی شهر گرگان……………………………………………………………..71

(3-2)جمعیت شهر گرگان بر حسب سن و جنس سال 1390…………………………………….77

(3-3)نسبت جنسی جمعیت شهر گرگان در سال 1390……………………………………………..79

(3-4)نمودار نسبت باسوادی جمعیت 6 ساله و بیشترسال 1390…………………………………80

فهرست نقشه ها

عنوان صفحه

(3-1)مسیر دیوار تدافعی گرگان…………………………………………………………………………..63

(3-2)موقعیت منطقه مورد مطالعه در کشور، استان و شهرستان…………………………………..65

(3-3)كاربری های شهر گرگان در وضعیت موجود………………………………………………..92

(4-1) توزیع فضایی تسهیلات عمومی شهر گرگان………………………………………………….97

(4-2) فاصله از دبستان……………………………………………………………………………………..100

(4-3) فاصله از دبیرستان…………………………………………………………………………………..100

(4-4) فاصله از مدارس راهنمایی……………………………………………………………………….101

(4-5) فاصله از بیمارستان………………………………………………………………………………….101

(4-6) فاصله از پارک……………………………………………………………………………………….101

(4-7) فاصله از کتابخانه……………………………………………………………………………………101

(4-8) فاصله از مجموعه های ورزشی…………………………………………………………………102

(4-9) فاصله از کلانتریها…………………………………………………………………………………..102

(4-10) فاصله از مساجد……………………………………………………………………………………102

(4-11) فاصله از مراکز آتشنشانی…………………………………………………………………….102

(4-12) فاصله از مراکز پستی……………………………………………………………………………..103

(4-13) فاصله از جایگاههای سی ان جی……………………………………………………………..103

(4-14) فاصله از جایگاههای بنزین……………………………………………………………………..103

(4-15)نقشه دسترسی به دبستان ها……………………………………………………………………..106

(4-16) نقشه دسترسی به مدارس راهنمایی………………………………………………………….106

(4-17) نقشه دسترسی به دبیرستانها…………………………………………………………………107

(4-18) نقشه دسترسی به بیمارستانها……………………………………………………………………107

عنوان صفحه

(4-19) نقشه دسترسی به پارک های شهری…………………………………………………………107

(4-20) نقشه دسترسی به کتابخانه ها……………………………………………………………..107

(4-21) نقشه دسترسی به مجموعه های ورزشی……………………………………………………108

(4-22) نقشه دسترسی به کلانتری ها………………………………………………………………….108

(4-23) نقشه دسترسی به مساجد……………………………………………………………………….108

(4-24) نقشه دسترسی به ایستگاههای آتش نشانی………………………………………………….108

(4-25) نقشه دسترسی به مراکز پستی………………………………………………………………….110

(4-26) نقشه دسترسی بر اساس جمعیت………………………………………………………………110

(4-27) نقشه کالیبره شده بر مبنای جمعیت………………………………………………………110

(4-28) نقشه نهایی مطلوبیت دسترسی به پست……………………………………………………..110

(4-29) نقشه دسترسی به جایگاه سی ان جی………………………………………………………..111

(4-30) نقشه دسترسی بر اساس جمعیت………………………………………………………………111

(4-31) نقشه کالیبره شده بر مبنای جمعیت……………………………………………………….111

(4-32) نقشه نهایی مطلوبیت دسترسی به سی ان جی…………………………………………….111

(4-33) نقشه دسترسی به جایگاه بنزین………………………………………………………………..112

(4-34) نقشه دسترسی بر اساس جمعیت………………………………………………………………112

(4-35) نقشه کالیبره شده بر مبنای جمعیت……………………………………………………….112

(4-36) نقشه نهایی مطلوبیت دسترسی به بنزین……………………………………………………..112

(4-37) نقشه دسترسی به کلیه تسهیلات عمومی شهر گرگان…………………………………..122

(4-38) نقشه توزیع تسهیلات عمومی بر مبنای شاخص موران………………………………124

عنوان شماره صفحه

فصل اول: كلیات 1
1- مقدمه. 2
1-1- تعریف مساله و هدف از پژوهش…. 2
1-2- پدیده تحکیم.. 2
1-3-منطق فازی.. 3

فصل دوم: مروری بر تحقیقات گذشته. 6
2-1- مقدمه. 7
2-2- شناسایی پارامترهای موثر در نشست تحکیمی خاک…. 7
2-3- مروری بر تاریخچه تحقیقاتی نظریه مجموعه های فازی و زمینه های آن درمهندسی عمران. 9
2-3-1- اولین زمینه های فکری.. 9
2-3-2- دهه 60: ظهور فازی.. 9
2-3-3- دهه 70: تثبیت مفاهیم بنیادی و ظهور اولین کاربردها 10
2-3-4- دهه 90 و سالهای آغازین قرن 21: چالشها کماکان باقیست… 11
2-3-4- فازی در ایران: 11
2-3-5- نظریه فازی در مهندسی عمران. 12

فصل سوم: تحکیم.. 13
3- 1 مقدمه. 14
3-2 اصول پایه تحکیم.. 14
3-2-1 مفاهیم کلی تحکیم یک بعدی.. 14
3-2-2 نظریه تحکیم یک بعدی.. 15
3-2-2-1 محاسبه نشست تحکیم یک بعدی: 16
3-2-2-2 حل معادله تحکیم.. 18
3-2-2-3 آزمایش تحکیم.. 19
3-2-2-3-1 آزمایش تحکیم با سرعت تغییر شکل نسبی ثابت… 20
3-2-2-3-2 آزمایش تحکیم با شیب ثابت… 21
3-2-2-4 خصوصیات تراکم پذیری.. 23
3-2-2-4-1 اندازه گیری غیر مستقیم شاخص تراکم: 24
3-2-3 نشست تحکیم.. 25
3-2-4 درجه تحکیم.. 26
3-2-5 محاسبه ضریب تحکیم با استفاده از نتایج آزمونها آزمایشگاهی.. 27
3-2-5-1 روش لگاریتم زمان. 27
3-2-5-2 روش ریشه دوم زمان. 28
3-2-5-3 روش شیب بیشینه سو. 29
3-2-5-4 روش محاسباتی سیوارام و سوامی.. 30
3-2-6 تاثیر دست خوردگی نمونه بر روی منحنی : 30
3-2-7 تحکیم ثانویه. 31
3-2-7-1 تاثیر تحکیم ثانویه بر روی فشار پیش تحکیمی.. 33
3-2-8 تحکیم به کمک زهکش های ماسه ای.. 34

فصل چهارم: منطق فازی و کاربرد آن در مهندسی عمران. 37
4-1- مقدمه. 38
4-2- مجموعه های فازی.. 40
4-2-1- تعاریف و مفاهیم اولیه مجموعه های فازی.. 40
4-2-2- چند مفهوم مقدماتی.. 41
4-2-3- نماد گذاری.. 41
4-2-4- عملگرهای مجموعه ای.. 41
4-3- اصل توسعه و روابط فازی.. 45
4-3-1- اصل توسعه. 45
4-3-2- حاصل ضرب کارتزین فازی.. 46
4-3-3- اصل توسعه بر روی فضای حاصل ضرب کارتزین.. 46
4-3-4- رابطه فازی.. 47
4-3-5- ترکیب روابط فازی.. 47
4-3-6- اعدادی فازی.. 47
4-3-7- اعداد فازی L-R.. 48
4-4- منطق فازی.. 50
4-4-1- استدلال فازی.. 50
4-4-2- متغیرهای زبانی.. 50
4-4-3- قیود زبانی.. 51
4-4-4- قواعد اگر- آنگاه. 52
4-4-5- گزاره فازی.. 52
4-4-6- شیوه استدلال فازی.. 53
4-4-7- روش ممدانی.. 55
4-4-8 روش استدلال فازی با استفاده از توابع خطی.. 59
4-4-9- استدلال فازی ساده شده. 62
4-5- کاربردهای فازی در مهندسی عمران. 62

4-5-1- سیستم های فازی.. 62
4-5-2- پایگاه قواعد. 63
4-6-3- ویژگی های مجموعه قواعد. 64
4-5-4- موتور استنتاج فازی.. 64
4-5-5- فازی ساز. 65
4-5-6- غیر فازی ساز: 66
4-5-7- کنترل فازی.. 67

فصل پنجم: آشنایی با مفاهیم شبکه عصبی.. 69
5-1 سلول عصبی مصنوعی.. 70
5-2 توابع تحریک…. 70
5-3 شبکه های عصبی چند لایه. 72
5-4 شبکه های بازگشتی.. 73
5-5 آموزش شبکه. 74
5-6 هدف از آموزش شبکه. 74
5-7 آموزش نظارت شده. 74
5-8 آموزش غیر نظارت شده. 75
5-9 روش های تربیت و آموزش آماری.. 76
5-10 خودسازمانی.. 77
5-11 الگوریتم انتشار برگشتی.. 78
5-12 ساختار شبکه در الگوریتم انتشار برگشتی.. 79
5-13 نگرشی کلی بر آموزش شبکه. 80
5-14 تشخیص تصویر. 80
5-15 حرکت به پیش…. 82
5-16 برگشت به عقب ـ تنظیم وزن های لایه خروجی.. 82
5-17 تنظیم وزن های لایه پنهان. 83
5-18 سلول عصبی بایاس در شبکه. 84
5-19 اندازه حرکت… 84
5-20 الگوریتم های پیشرفته. 85
5-21 کاربردها و اخطارهای انتشار برگشتی.. 86
5-22 اندازه گام. 87
5-23 ناپایداری موقتی.. 87
5-24 مبنای ریاضی الگوریتم انتشار برگشتی.. 87
5-26 نحوة ارائه زوج های آموزشی به شبکه. 91
5-27 سنجش میزان یادگیری و عملکرد شبکه. 91
5-28 جذر میانگین مربع خطاها 92
5-29 استفاده از دستورات MATLAB.. 93

فصل ششم: برآورد ضریب فشردگی تحکیم به وسیله پارامترهای فیزیکی خاک…. 95
6-1- مقدمه. 96
6-2- شناسایی پارامترهای موثر در نشست تحکیمی خاک…. 97
6-3 بانک اطلاعات مورد استفاده. 98
6-4 تحلیل اطلاعات با استفاده از روش برازش خطی.. 99
6-5- نتیجه گیری.. 102
فصل هفتم: مدل سازی ضریب فشردگی با استفاده از شبکه های عصبی-فازی (ANFIS). 104
7-1 آشنایی با مدلسازی توسط ANFIS.. 105
7-2 مدلسازی ضریب فشردگی با استفاده از شبکه عصبی-فازی (ANFIS). 107
7-3 چگونگی مدلسازی وتحلیل مدل و بررسی نتایج.. 109

فصل هشتم: نتیجه گیری، پیشنهادات، محدودیت ها 120
8-1 نتیجه گیری.. 121
8-2- محدودیت ها: 121
8-3- پیشنهاد برای ادامه مطالعه: 122
Reference. 123
فهرست جدول ها
جدول صفحه
جدول 2-1 : فرمولهای تجربی برای تعیین ….. 8
جدول 3-1 طبقه بندی خاکها بر اساس تراکم پذیری ثانویه. 33
جدول 4-1 جدول قاعدگی برای رانندگی.. 59
جدول 6-2 : مشخصات کلی داده های اولیه. 98
جدول 6-3 : نتایج برازش خطی گام به گام. 100
جدول 7-1 : نتایج آزمایشگاهی موجود برای ضریب فشردگی.. 107
فهرست شکل ها
شکل صفحه
شکل 1 – نمایش یک سیستم فازی.. 4
شکل 2-1 تعیین ضریت فشردگی.. 7
شکل 3-1 تغییر فشار آب حفره ای و تنش موثر ناشی از اعمال سربار. 16
شکل 3-2 محاسبه تحکیم یک بعدی.. 17
شکل3-3 محاسبه …. 18
شکل 3-4 دستگاه تحکیم(ادومتر) 20
شکل 5-3 نمودار شماتیک دستگاه آزمایش تحکیم با سرعت تغییر شکل نسبی کنترل شده. 21
شکل 3-6 نمودار شماتیک آزمایش تحکیم با شیب ثابت… 22
شکل3-7 مراحل مختلف در آزمایش با شیب کنترل شده. 22
شکل 3-8 نشست تحکیم.. 26
شکل 3-9 روش لگاریتم زمان برای محاسبه …. 28
شکل 3-10 روش ریشه دوم زمان برای محاسبه …. 29
شکل 3-11 روش شیب بیشینه سو برای محاسبه …. 30
شکل 3-12 تاثیر دست خوردگی نمونه بر منحنی…………… 31
شکل 3-13 ضریب تحکیم ثانویه برای خاکهای طبیعی رسوبی 1973 G.Mesri 32
شکل 3-14 تاثیر نسبت افزایش بار یکسان، بر روی ضخامت نمونه. 33
شکل 3-15 تاریخچه زمین شناسی.. 34
شکل 3-17 شالوده انعطاف پذیر(الف) و صلب (ب) واقع بر خاک رس… 35
شکل 4-1 مکمل فازی.. 42
شکل 4-2 اجتماع فازی.. 43
شکل 4-3 اشتراک فازی.. 44
شکل 4-4 اعداد مثلثی.. 49
شکل 4-5 اعداد نرمال. 49
شکل 4-6 اعداد سهموی.. 50
شکل 4-8 توابع عضویت برای رانندگی.. 58
شکل 4-9 مجموعه های فازی برای بخش نتیجه. 61
شکل 4-10 ساختار اصلی سیستمهای فازی با فازی ساز و غیر فازی ساز. 63
شکل 5-1: شبکه یا یک نود. 70
شکل 5-2 : تابع سیگموید. 71
شکل 5-3 : تشخیص تصویر. 81
شکل 5-4 : سلول عصبی بایاس در شبکه. 84
شبکه5-5 : MLP با یک نود. 93
شکل 5-6 : شبکه پرسپترون چند لایه MLP با یک لایه مخفی. 94
شکل 6-1: میزان پراکندگی در داده های اولیه برای رابطه (9) 100
شکل 6-2 : مناسبترین توابع درجه دو و درجه 3 برای تعیین Cc از روی … 101
شکل 6-3 : آزمایش رابطه 6-13 و مقایسه با روابط دیگر محققین.. 103
شکل 7-1 توابع عضویت ورودی PL.. 111