2-5-4: تأثیر اقلیم، مصالح، رنگ و ویژگیهای هنری در مبلمان شهری…………. 30

2-6: معیارهای ارزیابی پیاده راه ها ………………………………….31

2-6-1: معیارهای اجتماعی اقتصادی…………………………………… 31

2-6-2: معیارهای کالبدی فضایی…………………………………… 32

2-6-3: معیارهای ترافیک و دسترسی…………………………………… 33

2-6-4: معیارهای طراحی شهری…………………………………… 34

2-7: ارتباط و نقش پیاده راه در تعاملات اجتماعی…………………………………… 35

2-7-1: پیاده راه موجب تحکم رابطه انسان و محیط شهری………………………… 35

2-7-2: پیاده راه ها عاملی برای نشاط و سرزندگی اجتماعی…………………. 36

2-7-3: نقش پیاده روی در سلامت جسمی و روحی عابران پیاده……………… 37

2-7-4: حرکت پیاده موجد توسعه پایدار اجتماعی…………………………………… 38

2-8: ارتباط پیاده راه و حمل ونقل…………………………………… 39

2-8-1: جایگاه پیاده راه در حمل و نقل پایدار ………………………………….39

2-8-2: روش ها حمل و نقل داخلی در پیاده راه ها………………………….. 40

2-8-2-1: حمل ونقل سواره…………………………………. 41

2-8-2-2: پل ها و مسیرهای پیاده متحرک افقی و عمودی……………….. 42

2-8-2-3: تونل ها و زیرگذرهای پیاده…………………………………. 43

2-8-2-4: شبیراهه ها و پلکانهای پیاده…………………………………. 44

2-9: نظریه های مرتبط با مبلمان شهری و پیاده رو………………………….. 44

2-9-1 الف) نظریه های مرتبط با مبلمان شهری …………………………….44

2-9-2 ب) بررسی نظریات اندیشمندان در رابطه با مبلمان شهری………….. 47

2-10 :نظریههای مرتبط با پیاده راههای شهری………………………………. 54

2-10-1 الف) بررسی نظریات اندیشمندان در رابطه با پیاده راه ها…………… 57

2-11: انواع عناصر مبلمان شهری…………………………………… 59

2-12: تعریف پیاده راه ………………………………….66

2-12-1: تاریخچه احداث پیاده راه در جهان…………………………………… 66

2-12-2: تاریخچه احداث پیاده راه در ایران…………………………………… 68

2-13:خلاصه و نتیجه گیری…………………………………… 71

فصـل سـوم: شناخت وضع موجود شهر تهران (مطالعه موردی منطقه 12 تهران)…….. 76

3-1: موقعیت تهران و موقعیت منطقه 12………………………………….. 77

3-2: شناخت ویژگی های طبیعی منطقه 12………………………….. 78

3-2-1: آب و هوا…………………………………. 78

3-2-1-1: تقسم بندی انواع آب و هوای استان تهران…………………. 79

3-2-2: ارتفاع از سطح دریا…………………………………. 79

3-2-3: شیب زمین…………………………………… 79

3-2-4: میزان بارش…………………………………….. 80

3-2-5: میانگین دمای سالانه………………………………….. 80

3-2-6: رطوبت نسبی…………………………………… 80

3-2-7: وزش باد………………………………….. 80

3-2-8: ژئومورفولوژی تهران…………………………………… 80

3-3: ویژگی های اجتماعی- اقتصادی، تاریخی منطقه 12…………. 83

3-3-1: مطالعات تاریخی منطقه 12………………………………….. 83

3-3-2: موقعیت اجتماعی و جمعیتی منطقه 12…………………… 86

3-3-3: مطالعات اقتصادی منطقه 12………………………………….. 89

3-4:خصوصیات كالبدی- فضایی منطقه 12……………………………. 91

3-4-1: خطوط و شبكه های ارتباطی…………………………………. 91

3-4-3: بافت فرسوده منطقه 12………………………………….96

3-5- جمع بندی………………………………….97

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و یافته های تحقیق……………… 98

4-1 : آمار توصیفی…………………………………… 99

4-1-1: شاخص های توصیفی…………………………………… 99

4-1-2: سن…………………………………… 99

4-1-3: تحصیلات…………………………………….. 100

4-1-4: جنسیت…………………………………….. 102

4-2: آمار توصیفی سؤالات مربوط به پرسشنامه………………. 103

4-3: معرفی پیاده راه بازار تهران……………………………………. 105

4-4: ارزیابی پیاده راه بازار تهران……………………………………. 108

4-4-1: ابعاد اجتماعی ـ اقتصادی……………………………………. 109

4-4-2: کالبدی ـ فضایی……………………………………. 113

4-4-3: دسترسی و ترافیک……………………………………… 117

4-4-4: طراحی شهری……………………………………. 123

فصل پنجم: آزمــون فرضیـات،نتیجه گیری و ارائه راهکار و پیشنهادات…….. 131

مقدمه…………………………………… 132

5-1: آمار استنباطی برای بررسی سؤالات و فرضیه های تحقیق…………… 133

5-1-1: ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش………………………………. 133

5-1-2: فرضیات پژوهش……………………………………… 134

5-2) نتیجه گیری……………………………………. 136

5-3: پیشنهادها و ارائه راهکار …………………………………..145

منابع و مآخذ…………………………………… 147

پیوست ها………………………………….. 152

چکیده:

پایداری سیستم های حمل و نقل پایدار انحصاراً در ایجاد آن ها خلاصه نمی شود فضاهای منتج از این سیستم ها از خلل ارزیابی میزان کارایی سیستم های فوق که امکان حضور، جابجایی و دسترسی را در آن ها فراهم می کند، نیز حائز اهمیت است. بدین منظور در پژوهش حاضر احداث و بهره برداری از پیاده راه بازار تهران واقع در خیابان 15 خرداد مورد ارزیابی قرار گرفته است. قرار گرفتن بازار بزرگ تهران به عنوان مهم ترین جاذبه تجاری شهر تهران در جنوب پیاده راه و عناصر تاریخی ارزشمندی چون کاخ گلستان، مسجد امام، شمس العماره و … موجب جذب تعداد قابل توجهی از شهروندان به این منطقه می گردد و این موضوع توجه ویژه به این پیاده راه در راستای تأمین خدمات متناسب با حجم استفاده کنندگان را طلب می نماید.

نتیجه ارزیابی نشان گر آن است که تغییر دیدگاهمدیریت شهریاز توسعه شهری ماشین مدار به توسعه شهری انسان مدار با احداث پیاده راه ها به طور کلی باعث رضایت استفاده کنندگان از محیط (شاغلین و عابرین) گردیده است. هرچند غفلت در بعضی شاخص ها نارضایتی هایی را به همراه داشته است. از جمله این معیارها می توان به می توان به مسئله تأمین امنیت، توجه به عناصر و جاذبه های تاریخی و فرهنگی، تأمین و مدیریت مبلمان شهری متناسب با تعداد استفاده کنندگان با تاکید بر تأمین نظافت و بهداشت عمومی، ساماندهی دست فروش ها، چرخ های دستی و موتورسیکلت ها و … اشاره نمود حل بعضی از این مسائل مانند تأمین امنیت عمومی با نصب تجهیزات نظارت تصویری، احداث سرویس بهداشتی، نصب تابلوهای راهنما، تخلیه متناوب سطل های زباله و تأمین نظافت پیاده، برنامه ریزی و مدیریت بهره مندی از پتانسیل های توریستی و … در کوتاه مدت قابل حل می باشد، در حالی که حل بعضی موارد مانند مقاوم سازی ساختمان ها و نوسازی بدنه، ایجاد فعالیت شبانه، افزایش سطح و تناوب خدمات دسترسی مانند مترو و اتوبوس، ایجاد پیوستگی مسیر، جلب مشارکت کسبه و ساکنین در مدیریت و نگهداری این فضاها و … در بلندمدت امکان پذیر بوده و تلاش جمعی طلب می نماید.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

حرکت پیاده طبیعی ترین ، قدیمی ترین و ضروری ترین شکل جابجای انسان در محیط است . پیاده روی هنوز امکان مشاهده مکان ها، فعالیت ها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزش ها و جاذبه های نهفته در محیط است. زمانی که فضا برای آسایش و حضور ایمن و فعال عابر پیاده در شهر مناسب نباشد، اولین قشری که از حضور در شهر محروم میشود گروه های ویژه یعنی سالمندان، معلولین، کودکان و افراد بزرگسالان می باشد. در حالی که این قشر درصد زیادی از استفاده کنندگان از فضای شهری را تشکیل می دهند و عدم حضور اینان در شهر به معنای افت کیفیت شهری و سلب معنای شهری از آن می باشد. آن چه در شهرهای امروز، قابل توجه است این که تاریخ زدایی و زدودن خاطرات جمعی برای افزایش مسیرهای سواره رو و توجه مسئولین تنها برای رفع نیازهای سواره موجب افول ارزش های بصری شده است و نتیجه آن که، زمانی که مقیاس شهر تنها برای سواره ساخته می شود پیاده راه ها در فضای شهری احساس گم گشتگی، ناامنی و بی هویتی می کند. کاربران اصلی محیط های شهری، پیاده روندگان هستند. توجه به این نکته مهم است که عابران پیاده نمی خواهند فقط پیاده روی کنند. آنان یا می خواهند به مقصدی برسند یا کاری را انجام دهند. این آزادی که یک فرد بتواند راه برود و بگردد، راهنمای خوب و مفیدی برای دستیابی به کیفیتی متمدن در محیط های شهری است. مسیر یک پیاده راه می تواند نیازهای گوناگون شهروندان را برآورده سازد و در عین حال هویت خاص خود را دارا باشد، به شهروندان احساس آرامش و امنیت ببخشد و در واقع بستر زندگی شهری افراد باشد، توقع های آنان را برآورده سازد و احساس تعلق به فضا را تقویت کند. باید به این نگته نیز توجه داشت که در فضاهای پیاده بر خلاف فضاهای حرکت سواره، حواس غیر بصری نیز در ادراک محیط نقش فعال دارند. به طور کلی مسیرها، دارای طبیعتی دوگانه هستند و مشکلات آنها نیز از همین دوگانگی سرچشمه میگیرد. مسیر به عنوان معبر و مسیر به عنوان مقصد، چنان که مشاهده می شود این دو ویژگی ماهیتاً در تضاد با یکدیگر هستند. البته تفکیک کاربری ها در شهرهای مدرن اجازه داده است که خیابان به عنوان معبر و دسترسی مستقل از خیابان تجاری خدماتی به عنوان مقصد مطرح شود در کشورهای اروپایی نمونه های زیبایی از خیابان به عنوان مقصد یعنی محل برخوردهای اجتماعی- شهری، گذراندن اوقات فراغت، بهره وری از زیبایی و استفاده از خدمات متنوع وجود دارد. در بسیاری از موارد این خیابان ها به حرکت پیاده اختصاص یافته و کاربرد عبور اتومبیل از آن ها حذف شده است. اما در کشور ما مسیرهایی که برای عبور پیاده مجهز شده اند نیز اکثرا به عنوان مسیرهای جهت خرید و عبوری سریع مورد استفاده قرار می گیرد. عدم توجه به نیاز شهروند ایرانی و تقلیدی صرفاً کالبدی بدون در نظر گرفتن پیشینه های تاریخی شهرهای خودی سبب نامطلوبی مسیرهای پیاده در کشور ما هستند.

1-1- بیان مسأله

پیاده روی نقش مهمی در ادراک فضایی، احساس تعلق به محیط و دریافت کیفیت­های محیط را دارد.(کاشانی جو،1385،52) پیاده راه ابزاری برای فعالیت جمعی بخصوص در ارتباط با اقتصادشهری، کیفیت محیطی و سلامت اجتماعی است. از بسیاری جهات، مرکز خرید پیاده در عصر مدرن معادل پلازای قرون وسطا است در دو دهه اخیر ادبیات مربوط به برنامه­ریزی و طراحی پیاده، بسیار متنوع و گسترده شده است؛ اما رویکردی که توانسته چشم اندازی قوی از نظر کالبدی، عملکردی، معنایی و محیطی را در دستور کار خود برای آفرینش فضاهای قرار دهد، رویکرد انسانی می باشد که از دهه هشتاد به این سو در اروپا شکل گرفت و تا به امروز روندی روبه گسترش داشته است. ( عاشوری، 1389، 60(. ضمناً در این تحقیق برای شناسایی نیازهایعابرین پیادهیک آسیب شناسی از وضعیت موجود فضاهای پیاده در شهر تهران صورت گرفته است تا بتوان شناختی از وضعیت موجود و نیازهای عابرین بدست آورد. سلطه تدریجی حركت سواره بر فضاها و معابر شهری، برنامه ریزی و طراحی شهری را از مقیاس ها و نیازهای انسان پیاده دور ساخته است، نتیجه تداوم چنین روندی باعث شده، حیات مدنی فضاها با خطر روبرو شود. زندگی شهری زمانی به اوج خود می رسد كه شهر در خدمت انسان باشد نه در خدمت اتومبیل؛ به این ترتیب شهر و شهروند در جایگاه و نقش بایسته خود قرار می گیرند و زمینه حضور مردم در فضاهای شهری فراهم می شود. از این رو در این تحقیق از وضعیت موجود فضاهای پیاده شهر تهران در دو بخش مدیریتی و اجرائی صورت گرفته است. برای بخش اجرائی از نظر صاحب نظران، مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده تا بتوان یک آسیب شناسی دقیق از مشکلات شهر تهران در بعد اجرایی به دست آورد. با بررسی مسائل و مشکلات پیاده راههای تهران مشخص می گردد که فضاهای پیاده شهری از کیفیت بالایی برخوردار نبوده اند و در توسعه این فضاها بیشتر مسائل کمی در اولویت قرار گرفته است و این فضاها در برآورده کردن نیازهای عابرین با مشکلات عدیده ای روبرو می باشند. این گزارش برای داشتن فضاهای شهری با کیفیت، انسان و نیازهایش را مد نظر قرار داده است و بر این اساس یک نظام سلسله مراتبی از نیازهای عابرین در رده های سنی متفاوت (کودکان، نوجوانان، سالخوردگان و معلولان) از پایین ترین سطح که ایمنی باشد تا بالاترین سطح که نیازهای زیباشناختی و اجتماعی است تدوین شده است. با شناسایی نیازها و تبدیل آنها به الزامات برای طراحی فضای پیاده، می توان انتظار داشت کیفیت زندگی در فضاهای شهری ارتقاء یابد و با این شناخت می توان مداخلات مناسب در برنامه ریزی و طراحی فضای پیاده انجام داد.(قربانی،جام کسری،1389،5)

2-1- سوالات تحقیق

آیا ایجاد پیاده راه میتواند در حفظ و مرمت بافت تاریخی شهر تاثیر بسزایی داشته باشد.

آیا ایجاد پیاده راه در قسمت های شهر موجب کم شدن ترافیک شده است؟

3)آیا پیاده راه های شهری نقشی در برقراری تعاملات اجتماعی دارد؟

3-1- اهداف تحقیق

1) کم کردن بار ترافیک با ایجاد پیاده راه

2) دستیابی به میزان آسایش و امنیت برای شهروندان

3) برقراری تحکم رابطه انسان با محیط شهری خود

4) حفظ و احیایی بافتهای تاریخی و ارزشمند منطقه با احداث پیاده راه

5) تفکیک حریم پیاده راه و سواره راه

2-2- فضای شهری و ابعاد آن……………………………………. 18

2-2-1- تأثیر فضاهای شهری بر وجوه مختلف یک شهر…………. 19

2-2-2- تاثیر فضاهای شهری بر سیما و کالبد یک شهر…………. 19

2-2-3- تاثیر فضاهای شهری بر وجوه فرهنگی و اجتماعی یک شهر………… 20

2-3- فرایند بازساخت و شکل گیری مناطق کلانشهری…………….. 20

2-3-1- سنت زیبایی شناسی بصری در طراحی شهری……………. 22

2-3-2- سنت ایجاد مکان شهری…………………………………….. 22

2-4- تعریف کلان شهر……………………………………. 23

2-4-1- تاریخچه پیدایش کلان شهر……………………………………. 24

2-4-2- خصلت های کلان شهرها…………………………………… 24

2-4-2-1- سلطه عقلانیت و حسابگری در شهرها…………………24

2-4-2-2- پیچیدگی کلان شهرها…………………………………… 25

2-4-2-3- دلزدگی و یکنواختی…………………………………….. 25

2-4-2-4- احتیاط، محافظه کاری در کلان شهری………………… 25

2-4-2-5- کلان شهر، مرکز تحول فرهنگ مدرن………………….. 25

2-4-2-6- عدم تجانس و ناهمگونی شهرها…………………….. 26

2-4-2-7- تراکم و آلودگی محیط……………………………………. 26

2-4-2-8- تأخر فرهنگی و عدم هماهنگی انسان و ماشین……….. 26

2-5- تاریخچه پیدایش مفهوم كیفیت زندگی…………………….. 26

2-5-1-كیفیت زندگی شهری…………………………………….. 28

2-5-2- مفهوم کیفیت زندگی…………………………………….. 30

2-6- نظریه های كیفیت زندگی…………………………………….. 33

2-6-1- كیفیت زندگی ناشی از برخورداری………………………. 33

2-6-2- كیفیت زندگی ناشی از ارتباطات………………………. 34

2-6-3- كیفیت زندگی ناشی از كیفیتِ بودن…………………….. 34

2-6-4- كیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی…………………….. 34

2-7- دیدگاه های کیفیت زندگی…………………………………….. 36

2-7-1- مکتب ساختارگرایی…………………………………….. 36

2-7-2- مکتب اصلاح گرایی…………………………………….. 37

2-7-3- نظریات طراحان شهری معاصر در باب کیفیات محیطی…………. 37

2-7-4- مدلهای طبقه بندی کیفیت محیط شهری……………….. 38

2-7-4- 1- مدل لنگ: نیازهای انسانی…………………………. 38

2-7-4-2- مدل اپلیارد: حالت های ادراك انسانی…………….. 39

2-7-4- 3- مدل «کانتر» : مولفه های « مکان »………………… 39

2-8- ابعاد اساسی در مدلهای سنجش کیفیت زندگی شهری……..39

2-8-1- کیفیت زندگی و ابعاد سه گانه آن………………………….. 41

2-8-2-شاخص های سنجشکیفیت زندگی شهری……………. 43

2-9- برنامه ریزی…………………………………….. 46

2-10- دیدگاههای توسعه پایدار شهری با توجه به محیط زیست…………46

2-10-1- تعریف سازمان خواربار جهانی (فائو) ………………………47

2-10-2- تئوریهای توسعة منطقه ای…………………………………. 47

2-10-3- روش منطقه ای کردن……………………………………. 48

2-10-4- مناطق همگن…………………………………….. 48

2-10-5- مناطق عملکردی…………………………………….. 49

2-10-6- مناطق برنامه ریزی…………………………………….. 49

2-10-7- نظریه سیستمها ……………………………………51

2-11- تعریف و مفهوم ارزیابی عملکرد محیط………………. 51

2-11-1- مفهوم ارزیابی محیط………………………………. 53

2-11-2- اهداف، عملکرد و معیارهای ارزیابی………………… 53

2-11-3- ارزشیابی محیط……………………………………… 54

2-11-4- مفهوم ارزشیابی…………………………………….. 55

2-12-مدیریت شهریو مشارکت مردمی……………………. 57

2-12-1- مشارکت و توسعه شهری……………………………. 58

2-12-1-1- مفهوم مشارکت……………………………………… 58

2-12-1-2- سطوح مشارکت……………………………………… 59

2-12-1-3- ضرورت و اهمیت مشارکت در توسعه……………… 60

2-13- نظریه برنامه ریزی ارتباطی………………………………… 62

2-13-1- برنامه ریزی فضایی…………………………………….. 63

2-13-2- ساختار فضایی…………………………………….. 64

2-13-3- ساماندهی فضایی…………………………………….. 64

فصل سوم: مواد و روش ها

مقدمه……………………………………. 66

3-1- ویژگی های جغرافیایی کرمانشاه……………………………….. 66

3-1-1- ویژگی های کلی زمین شناسی و تکتونیکی زاگرس…………… 68

3-1-2- ویژگیهایتوپوگرافیو ژئومورفولوژیکی شهر کرمانشاه………….. 70

3-2- وضعیت منابع آبی استان كرمانشاه…………………………………… 71

3-2-1- وضعیت هیدرولوژی شهر کرمانشاه…………………………………. 72

3-2-1-1- رودخانه قره سو……………………………………. 72

3-2-2- ویژگیهای اقلیمی وجوی…………………………………….. 73

3-2-3- درجه حرارت و تغییرات آن……………………………………. 74

3-2-4- بارندگی و میزان آن……………………………………. 75

3-2-5- باد……………………………………. 77

3-2-6- تبخیر……………………………………. 78

3-2-7- تعداد روزهای یخبندان……………………………………. 79

3-3- مسائل زمین شناسی…………………………………….. 79

3-3-1- خاک شناسی شهر کرمانشاه و اطراف آن………………. 79

3-3-2- آلودگی هوا…………………………………… 81

3-3-3- بررسی خصوصیات تکتونیکی زمین (وضعیت لرزه خیزی منطقه)……..81

3-3-4- تأثیر آب و هوا بر سیمای طبیعی و انسانی استان…………….. 82

3-5- ویژگیهای انسانی و تاریخی منطقه…………………………… 83

3-5-1- شهر کرمانشاه…………………………………… 84

3-5-2- جمعیت استان……………………………………. 85

3-6- توسعه کالبدی کرمانشاه در دوران جدید شهرنشینی در ایران………87

3-6-1- زندگی شهری…………………………………….. 88

3-6-2- نژاد……………………………………. 89

3-6-3- زبان گویش………………………………………. 89

3-6-3-1- گویش کردی کلهری…………………………………….. 90

3-6-3-2- گویش کردی اورامی……………………………………. 90

3-6-3-3- گویش کردی سورانی…………………………………….. 90

3-6-3-4- گویش لکی…………………………………….. 90

3-7- هنرهای سنتی کرمانشاه…………………………………… 90

3-7-1- گلیم بافی…………………………………….. 91

3-7-2- موج بافی…………………………………….. 91

3-7-3- جاجیم بافی…………………………………….. 92

3-7-4- قالی بافی…………………………………….. 92

3-7-5- نمد مالی…………………………………….. 92

3-8- وضعیت اقتصادی استان کرمانشاه‏ ……………………………………93

3-8-1- صنعت و تولید……………………………………. 93

3-8-1- مذهبی و فرهنگی…………………………………….. 93

3-8-1- بهداشت و درمان…………………………………… ‏ 94

3-9- روش شناسی تحقیق…………………………………….. 94

3-9-1- شرح كامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجرا………..94

3-9-2- بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی…………….. 94

3-9-3- روشهای گردآوری داده ها…………………………………… 95

3-9-4- روش و طرح نمونه برداری…………………………………….. 95

3-10- بررسی اعتبار و روایی ابزار اندازه گیری……………………… 96

3-10-1- روایی پرسشنامه……………………………………. 96

3-10-2- پایایی پرسشنامه……………………………………. 97

3-11- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………… 97

فصل چهارم: تجریه و تحلیل داده ها

مقدمه……………………………………. 100

4-1- اطلاعات و آمار توصیفی جامعة آماری………………………….. 100

4-1-2- توزیع پاسخ دهندگان بر حسب سن……………………………. 100

4-1-3- توزیع پاسخ دهندگان برحسب جنس……………………….. 101

4-1-4- توزیع پاسخ دهندگان بر حسب شغل…………………………. 101

4-1-5- توزیع پاسخ دهندگان برحسب میزان تحصیلات…………………. 102

4-1-6- توزیع پاسخ دهندگان برحسب مالکیت خانه (نوع سكونت ساختمان)…….102

4-1-7- توزیع پاسخ دهندگان برحسب وضعیت تأهل……………………. 103

4-2- شاخص های سنجش………………………………………. 104

4-2-1- شاخص ها…………………………………… 104

4-3- یافته های استنباطی…………………………………….. 105

4-3-1- شاخص های عینی کیفیت زندگی شهری…………… 105

4-3-2- شاخص های ذهنی کیفیت زندگی شهری……………. 108

4-3-2- 1- شاخص های ذهنی در بعد فیزیکی…………………… 109

4-3-2-2- شاخص های ذهنی در بعد اقتصادی……………………. 109

4-3-2-3- شاخص های ذهنی در بعد اجتماعی………………….110

4-3-3- مقایسه شاخص های ذهنی کیفیت محیط شهری در ابعاد مختلف……..111

4-4- بررسی عوامل مؤثر با استفاده از تحلیل عاملی…………….. 111

4-4-1- روش تحلیل عاملی…………………………………….. 111

4-4-2- تحلیل کاوشی عامل ها…………………………………… 113

4-4-3- اعتبار تحلیل عاملی…………………………………….. 115

4-4-4- تهیه ماتریس داده ها…………………………………… 116

4-4-5- محاسبه ماتریس همبستگی………………………… 116

4-4-6- استخراج عامل ها…………………………………… 116

4-4-7- چرخش عامل ها…………………………………… 118

4-4-8- نام گذاری عامل ها…………………………………… 119

4-4-8-1- عامل اول……………………………………. 120

4-4-8-2- عامل دوّم……………………………………. 120

4-4-8-3- عامل سوم……………………………………. 121

4-4-8-4- عامل چهارّم……………………………………. 122

فصل پنجم: آزمون فرضیات و نتیجه گیری

مقدمه……………………………………. 125

5-1- یافته های بدست آمده از فرضیه های پژوهش…………… 125

5-1-1- فرضیه اول پژوهش………………………………………. 125

5-1-2- فرضیه دوم پژوهش………………………………………. 127

5-2- نتیجه گیری و پیشنهادها…………………………………… 128

چکیده:

کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایتمندی فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها، از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف است. این مهم به دلیل اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های برنامه ریزی شهری و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. بنابراین شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تامین استانداردهایی است که در یک نگاه می توان آن را استانداردهای کیفیت زندگی نامید. واژه کیفیت زندگی بیشتر با محیط طبیعی و شرایط خارجی زندگی افراد از قبیل آلودگی، کیفیت مسکن، جنبه های زیبایی شناسانه، تراکم، شیوع جرم و مانند این ها مرتبط است. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی کیفیت زندگی شهری در منطقه2 شهرداری کرمانشاه می باشد. روش تحلیل از نوع توصیفی– تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه و برای سنجش کیفیت زندگی در منطقه استفاده گردیده است. به منظور تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از روش های آماری آزمون T-test تك نمونه ای و تحلیل عاملی و نرم افزار SPSS بهره گرفته شد. كیفیت زندگی شهری معمولاً از طریق شاخص های ذهنی حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراكات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و یا با استفاده از شاخص های عینی اندازه گیری می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت شهروندان از کیفیت محیط زندگی خود در ابعاد فیزیکی درحد مطلوبی قرار ندارد. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت این منطقه ارائه گردیده است.

2-1-2- چگونگی شکل گیری نگرشها………………………….. 16

2-1-3- کاربردهای نگرش………………………………………… 17

2-1-4- اندازه گیری و سنجش نگرش ها………………………. 18

2-1-5- نظریه ها و الگوهای تغییر نگرش……………………….. 19

2-1-5-1- الگوهای یادگیری تغییر نگرش………………………… 19

2-1-5-2- الگوهای شناختی تغییر نگرش………………………. 21

2-2- آگاهی……………………………………………………….. 27

2-2-1- اهمیت فعالیت بدنی و ورزش……………………………. 27

2-2-2- فواید فعالیتهای بدنی و ورزش…………………………… 29

2-3- عملکرد………………………………………………………… 34

2-3-1- عملکرد های فعالیت بدنی و ورزش……………………… 34

2-4- مروری بر تحقیقات انجام شده………………………………. 37

2-4-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………… 37

2-4-2- تحقیقات انجام شده درخارج از کشور…………………….. 40

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه……………………………………………………………….. 47

3-1- روش تحقیق………………………………………………….. 47

3-2- جامعه آماری تحقیق…………………………………….. 47

3-3- اندازه نمونه و روش نمونه گیری………………………….. 48

3-4- روش جمع آوری اطلاعات……………………………………… 48

3-5- ابزار اندازه گیری تحقیق…………………………………….. 48

3-6- روایی و پایایی ابزار اندازه گیری…………………………….. 49

3-7- روش های تجزیه و تحلیل داده ها…………………………… 49

3-8- محدودیت های تحقیق…………………………………….. 49

3-8-1- محدودیت های اعمال شده توسط محقق……………… 49

3-8-2- محدودیت های خارج از کنترل محقق…………………. 49

3-9- ملاحظات اخلاقی…………………………………………… 50

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه…………………………………………………………….. 52

4-1- تحلیل توصیفی داده ها ……………………………………52

4-1-1- تحلیل متغیر های طبقه ای……………………………… 53

4-1-2- تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب ناحیه مشغول به تحصیل………54

4-1-3- تحلیل توصیفی گروه نمونه بر حسب سن دانش آموزان……………..55

4-1-4- محاسبه شاخص های مرکزی و پراکندگی داده های متغیرهای اصلی تحقیق………….56

4-2- تحلیل استنباطی داده های تحقیق………………………. 56

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

مقدمه……………………………………………………………….. 68

5-1- یافته های پژوهش……………………………………….. 68

5-2- بحث و بررسی…………………………………………….. 69

5-3- پیشنهادات………………………………………………… 72

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی…………………………………….. 72

5-3-2- پیشنهادهای پژوهشی…………………………………….. 73

منابع

منابع فارسی…………………………………………………….. 76

منابع غیرفارسی……………………………………………….. 78

چکیده:

هدف این پژوهش، بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان پسر دبیرستانی شهرستان یزد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش می باشد.با توجه به جدول مورگان، تعداد 370 نفر به روش تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. برای سنجش عملکرد، آگاهی و نگرش دانش آموزان از پرسش نامه های محقق ساخته استفاده شده است که روایی آن ها از روش اعتبار محتوا توسط متخصصان و محققان مدیریت تایید شد و پایایی پرسش نامه ها با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب 78/0 ،68/0 و9/0 می باشد.برای تحلیل داده های پژوهش از آزمون آماری t- استیودنت، تحلیل واریانس و نیز از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین نمره آگاهی و عملکرد دانش آموزان از فعالیت ورزشی به طور معنی داری از سطح مطلوب پایین تر است. همچنین، میانگین نمره نگرش دانش آموزان به فعالیت ورزشی به طور معنی داری در سطح مطلوبی قرار داشت. نتایج همبستگی نشان داد که بین دو متغیر عملکرد و میزان آگاهی و همچنین نگرش و میزان آگاهی نسبت به فعالیت ورزشی در بین دانش آموزان پسر دبیرستانی رابطه معنی دار وجود ندارد. علاوه بر این، بین نگرش به فعالیت بدنی و عملکرد فعالیت بدنی دانش آموزان رابطه مستقیم و معنی دار وجود داشت (000/0p= و20/0 r= ). یعنی هرچه نگرش به فعالیت بدنی مثبت تر بوده میزان عملکرد فعالیت بدنی دانش آموزان نیز افزایش یافته است. نتایج تحقیق نشان داد که میزان آگاهی و نگرش دانش آموزان نسبت به فعالیت بدنی در پایه های مختلف تحصیلی یکسان است. اما عملکرد دانش آموزان در فعالیت بدنی در پایه اول دبیرستان بیشتر از پایه های دیگر بود(05/0=p ).

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

فعالیت بدنی و ورزش یكی از مهم ترین فعالیت های بشر امروز است. شواهدی وجود دارند که نشان می دهند، فعالیت بدنی از جنبه جسمانی، روانی، اجتماعی و احساسی برای افراد سنین گوناگون فواید زیادی در بر دارد. فعالیت­های حركتی و ورزشی به لحاظ ایجاد تعادل­های فیزیولوژیكی و بهبود بخشیدن عملكردهای حیاتی بدن، سلامتی و شادابی تن و روان فرد را در پی دارد و از طرفی برخورداری افراد از سلامت و بهداشت جسمی- روانی، بقاء و خود شكوفایی یك جامعه را تضمین می­كند.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ارتباط بین آگاهی و نگرش نسبت به عملکرد مفید و فعالیت بدنی منظم در بین افراد وجود دارد. شناخت خصوصیات فردی و آگاهی از نگرش­ها و گرایش­های افراد به فعالیت­های حركتی و ورزشی نقش مهمی در تصمیم­گیری­های تربیتی، آموزشی و بهداشتی دارد و می­تواند دست­اندركاران و متولیان ورزش را در فراهم كردن امكانات متناسب با تمایلات، توانایی­ها و نیازهای جسمی- روانی افراد به منظور ایجاد زمینه­های لازم برای توسعه و گسترش فعالیت­های حركتی و ورزشی و برنامه ریزی واقع بینانه و اصولی كمك نماید. به نظر می رسد بررسی میزان آگاهی و نگرش سنجی افراد از عوامل مؤثر ترغیب آنها به انجام فعالیت های حرکتی و ورزشی می باشد.

دوران نوجوانی دورانی است كه زمینه بسیاری از بیماری های پرخطر سنین میانسالی و كهنسالی از آن نشأت می گیرد(عطارزاده حسینی ،1383). دانش آموزان به عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور در دستیابی به اهداف نظام آموزشی، نقش و جایگاه ویژه ای دارند. امروزه عملکرد دانش آموزان در زمینه ورزش و فعالیت های جسمانی مقوله ای مهم، ومورد توجه دست اندرکاران تعلیم وتربیت است. بهبود ورزش در مدارس، بخصوص مقطع دبیرستان، نه تنها موجب سلامت روح و جسم فراگیران می شود، بلکه نشاط جامعه و بهبود عملکرد تحصیلی فراگیران در سایر زمینه ها را نیز به همراه دارد.

2-1- بیان مسأله تحقیق

از دیرباز داشتن فعالیت بدنی منظم در اقشار مختلف مردم، آرمان متعالی جوامع بوده است(آرنت و همکاران ،2000 ؛ ماکن هاپت ،2002). علی رغم تأیید وجود چنین یافته ای، هنوز بسیاری از جوامع با نبود یا کمبود فعالیت بدنی دراقشار مختلف خود مواجه اند. این امر در حالی است که فعالیت بدنی منظم یکی از مهم ترین مؤلفه های اثرگذار برسبک زندگی سالممحسوب می شود(کاماردین و فازی ،2007). یافته های اخیر نشان می دهند فعالیت بدنی آثار مثبت و معناداری بر سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی افراد در تمامی دوره های زندگی دارد و ابزاری کارآمد در ارتقای کیفیت زندگی اقشار مختلف مردم است(کاماردین و فازی ،2007). فعالیت بدنی منظم به عنوان یك رفتار مهم ارتقاء دهنده سلامت باعث پیشگیری و یا به تأخیر انداختن انواع بیماری های مزمن و مرگ و میر زودرس می گردد، همچنین در كاهش خطر بیماری های مغزی، قلبی، فشارخون، چاقی و غیره نیز موثر است(لی سی دی و بلر ،2003).

میزان پیشنهادی فعالیت بدنی برای نوجوانان به منظور دست یابی به این فواید بین 30 تا60 دقیقه فعالیت متوسط تا شدید در روز است. اما تحقیقات انجام شده ی اخیر نشان داده اند که فعالیت جسمانی در نوجوانان كاهش یافته است، این روند کاهش به طور فزاینده در میان دانش آموزان دبیرستانی ادامه می یابد و تا بزرگسالی تداوم پیدا می كند(گیلمن و همکاران ،2001). بر اساس یك مطالعه كشوری 60 درصد از دانش آموزان ایرانی كم تحرك بودند و میزان فعالیت جسمانی دانش آموزان با افزایش پایه تحصیلی كاهش یافته است و در دختران این کاهش شایع تر از پسران بوده است(همشهری آنلاین ،1388). همچنین، در مطالعه ای که درسال 2006 در ایالات متحده ی آمریکا انجام شد، به این نتیجه رسیدند که فقط 8/35 درصد دانش آموزان دبیرستانی، میزان پیشنهادی فعالیت بدنی را انجام می دهند (هاشمی ،1388). همچنین درطی تحقیقات دیگری محققان دریافتند که نگرش و تلقی دانش آموزان نسبت به فعالیت بدنی از دوره راهنمایی به دبیرستان، میل به منفی تر شدن دارد و شرکت در فعالیت بدنی نیز رو به کاهش می رود. ایروان درسال 2007 معتقد بود افزایش وزن به طور قابل ملاحظه ای بلافاصله بعد از دوران دبیرستان افزایش می یابد كه ممكن است به طور مستقیم به كاهش فعالیت های بدنی نسبت داده شود.

درایران، یکی از موانع مهم افزایش فعالیت بدنی عدم وجود آگاهی در مورد مزایای فعالیت بدنی وهمچنین، عدم وجود اطلاعات کافی در مورد سطوح و محدوده فعالیت جسمانی و ورزش می باشد(سازمان جهانی بهداشت ،2003). آنچه مسلم است ادراک و نگرش افراد به موانع و مزایای مشارکت در فعالیت بدنی، عاملی اثرگذار بر تصمیم گیری های آنان در مشارکت در فعالیت منظم و سلامت محور است. لذا، ارزیابی ادراک و نگرش افراد به فعالیت های حرکتی، جایگاه ویژه ای را در پژوهش های کاربردی به خود اختصاص داده است(دفلاندر و کرانت ،2004). آلپورت نگرش را نوعی آمادگی ذهنی و عصبی سازمان یافته با تجربه تعریف می کند که بر واکنش به تمامی موضوعات و موقعیت های وابسته به نگرش تأثیری پویا ومستقیم بر جای می گذارد(عطارزاده حسینی ،1383 ؛ سیرز و همکاران[10] ،1991). نگرش ها از باورهای ما نسبت به افراد و اشیاء متولد شدند. آنها رفتارهای ما را به روش های بی شمار شكل دادند و مشاركت ما را در فعالیت ها و اهدافی را كه بنا نهادیم و آنهایی را كه تصمیم به ترك آنها گرفتیم را تعیین می كنند. عقاید و نگرش ها از طریق حركات و زبان افراد بیان می شود. علت مطالعۀگستردۀ مفهوم نگرش در سال های اخیر، توانایی شناخته شده آن درتأثیرگذاری برعملکرد افراد است. نظر به این كه نگرش بر رفتار اثر می گذارد و با رفتار یك رابطه علت و معلولی دارد. دستیابی به نگرش افراد بهترین راه تشخیص رفتار مشارکتی افراد در فعالیت های حرکتی است(زاکاریان و همکاران ،1994). ارتقای دیدگاه و نگرش مثبت به تربیت بدنی عنصر مهمی در پی فعالیت های جسمانی مادام العمر است(سیلورمن و ساب رامانیام ،1999).

نکتۀ مهم قابل ملاحظۀ پژوهشگران، نگرش نوجوانان و جوانان به ورزش است. به زعم اکثرآنان، دوره های سنی جوانی و نوجوانی دوره هایی اند که نگرش ها رشد می کنند و علاوه برشکل گیری، زمینه برای تغییر مساعد آن ها فراهم است(تولسون و چررت ،1994). رفتارهای دانش آموزان متأثر از باورها و نگرش های آنها است. شناخت این نگرش ها به معنای اصلاح برنامه های كلاسی و آموزش می باشد. ترودئا و همکاران.(1998)، پاسخ گویی به نیازهای دانش آموزان را دردوره های تحصیلی پایین مهمتر از مقاطع تحصیلی بالاتر می دانند، چون آنها نگرش مثبت و تجربه لازم را برای مشارکت ورزشی در سالهای آتی بدست می آورند. در تربیت بدنی، كسب شناخت از باورهای دانش آموز یك منبع مهم برای درك نگرش ها و علایق آنها و مشاركت انها در برنامه كلاسی است(استراند و اسكانتلینگ ،1994). یك رابطه مثبت و قابل توجه بین نگرش های دانش اموزان دبیرستانی نسبت به تربیت بدنی و شركت در فعالیت های اوقات فراغت وجود دارد( چانگ و فیلیپ ،2002).

با توجه به نقش فعالیت بدنی و ورزش در سلامت افراد، بخصوص دانش آموزان و با توجه به نتایج تحقیقات متعدد مبتنی بر آثار مفید و مثبت ورزش و فعالیت بدنی، در این پژوهش محقق به دنبال این است که میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان پسر دبیرستانی شهرستان یزد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش چقدراست؟

3-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

فعالیت بدنی عمدتاً به عنوان ضرورتی برای رشد و تکامل طبیعی کودکان و نوجوانان شناخته می شود. شرکت در فعالیت بدنی منظم، در کاهش خطر ابتلا به چاقی، بیماری قلبی وعروقی، فشار خون، دیابت نوع دو، سرطان روده، استئو آرتریت(ساییدگی مفصلی) و پوکی استخوان بزرگسالان مؤثر است. یكی از اهداف سازمان جهانی بهداشت تا سال2010، افزایش تعداد افرادی است كه برای حفظ سلامت، فعالیت جسمانی كافی داشته باشند(سعید ،1386 ص86-71). همچنین فعالیت جسمانی به عنوان یك شاخص مهم جامعه سالم در سال2010 مدنظر بوده است(پانا و همکاران ،2004). ون مچلن (1997)معتقد است فعالیتهای بدنی طولانی مدت، به عنوان بهترین گزینه برای سلامتی جامعه است (وکیلی ،1389). فعالیت جسمانی متوسط می تواند توسط هركس ، در هر روز از زندگی و بدون هیچ هزینه ای انجام شود. فعالیت بدنی متوسط باید در تمام روزهای هفته یا حداقل 5 روز درهفته انجام شود تا اثرات بهداشتی مثبت داشته باشد و فعالیت بدنی شدید نیز باید3 روز درهفته انجام شود(پاهو ،2002).

فعالیت بدنی به عنوان یك عامل تعیین كننده مهم در بهبود سلامت جسمی شناخته شده است ولی رفتارهای فعالیت بدنی نیز با بسیاری از حالت های مثبت روانشناسی ارتباط دارد. تاثیری كه فعالیت بدنی روی جسم دارد با بهبود تصور، كنترل وزن و اخلاق است كه نقش اساسی در نتیجه وضعیت روانی بازی می كند. اعتماد به نفس پایین، تبعیض اجتماعی، نگرانی، افسردگی و خود كشی همگی با افزایش در صد چربی بدن یا وضعیت وزن نا سالم در ارتباط هستند. به طور كلی این یافته ها به اهمیت فعالیت بدنی روی سلامت اجتماعی ، ذهنی و جسمی شخص اشاره می كند(پاولیك و كینلن ،2007).

با وجود این، از سال 1991 تا 1999 میزان فعالیت جسمانی دانش آموزان از42 درصد به29درصد کاهش داشته است. در سال2000 ، نزدیک به نیمی از گروه سنی21-12 سال فعالیت جسمانی منظم نداشتند و در سال 2001، فقط 30 درصد از افراد 18سال و بزرگتر فعالیت جسمانی منظم داشتند. اهمیت دادن به فعالیت های بدنی و ورزش مدرسه ای به حدی اهمیت یافته که توجه جهانی به آن رو به افزایش است و مسؤلان ارشد تربیت بدنی ورزش دنیا، به خصوص آموزش و پرورش را به چالش کشیده اند، به طوری که درچند دهه اخیرموضوع تربیت بدنی و ورزش مدرسه ای درسطر اول اولویت های برنامه ای و پژوهشی بسیاری ازکشورها و نهادهای بین المللی قرار گرفته است(بایلی و دیسمور ،2004).

مطالعه نگرش به فعالیت­های حركتی و ورزشی به عنوان خواستگاه رفتار آگاهانه در جهت نیل به اهداف بهزیستی و تندرستی از اهمیت زیادی برخوردار است. بدین منظور شناخت خصوصیات فردی و آگاهی از نگرش­ها و گرایش­های افراد به فعالیت­های حركتی و ورزشی نقش مهمی در تصمیم­گیری­های تربیتی، آموزشی و بهداشتی دارد و می­تواند دست­اندركاران و متولیان ورزش را در فراهم كردن امكانات متناسب با تمایلات، توانایی­ها و نیازهای جسمی- روانی افراد به منظور ایجاد زمینه­های لازم برای توسعه و گسترش فعالیت­های حركتی و ورزشی و برنامه ریزی واقع بینانه و اصولی كمك نماید. آثار متقابل حضور در فعالیت های حرکتی و ورزشی بر نگرش افراد، متفاوت بودن این نگرش ها با توجه به ویژگی های متفاوت فردی، همسان نبودن نیازها، تفاوت در میزان بهره مندی از تأثیرات حرکت و فعالیت های ورزشی، و به طور کلی درهم آمیختگی زندگی فردی و اجتماعی عواملی اند که بیش از پیش اهمیت پرداختن به مقولۀ نگرش را یادآور می شوند و بر تأثیرات اجتماعی و انکارناپذیر فعالیت های حرکتی و ورزشی صحه می گذارند(رمضانی نژاد ،1376 ؛ ماتی و چریستور ،1998 ؛ ساندرز و ممری ،1990 ؛ تری ،1996).

اهمیت آگاهی ازفعالیت بدنی در ارتقای میزان مشارکت نوجوانان در این فعالیت ها، به طور کلی ثابت شده است. اما امروزه یافته های تحقیقاتی، کاهش مداوم آگاهی و نگرش نسبت به ورزش در میان دانش آموزان ،به خصوص دانش آموزان دبیرستانی را نشان می دهند، به همین دلیل در این تحقیق به بررسی میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دبیرستانی شهرستان یزد نسبت به فعالیت بدنی و ورزش خواهیم پرداخت.

[1] – Healthy People

[2] – Pena et al

[3] – Van Mchln

4- Pan American Health

[5] – Pawlik & Kienlen

[6] – Bailey & Dismore

[7] – Matthys & Christopher

[8] – Saunders & Mummery

[9] – Terry

[1] – Arent et al

1- 6- 2- 3- گشودگی……………………………………………………………… 15

1- 6- 2- 4- موافق بودن…………………………………………………………….. 15

1- 6- 2- 5- باوجدان بودن…………………………………………………………….. 16

1- 6- 2- 6- ویژگی های شخصیتی…………………………………………………. 16

1- 6- 2- 7- کیفیت زندگی…………………………………………………………… 16

1- 6- 2- 8- خود پنداره …………………………………………………………….16

فصل دوم………………………………………………………………………….. 17

2- 1- پیش درآمد فصل دوم………………………………………………………….. 18

2- 2- مبانی نظری پژوهش………………………………………………………….. 18

2- 2-1-پنج عامل بزرگ شخصیت……………………………………………………. 18

2- 2- 1- 1- ریشه‏های تاریخی الگوی پنج عاملی در صفات شخصیت…………….. 18

2- 2- 1- 2- مفهوم شخصیت، تعاریف و گستره آن…………………………………. 19

2- 2- 1- 3- ابعاد پنج گانه شخصیت……………………………………………….. 24

2- 2- 1- 3- 1- روان‏رنجورخویی(N)…………………………………………………… 24

2- 2- 1- 3- 2- برون‏گرایی (E)…………………………………………………………… 25

2- 2- 1- 3- 3- انعطاف‏پذیری یا گشودگی نسبت به تجربه (O)………………………. 26

2- 2- 1- 3- 4- سازگاری (A)……………………………………………………………. 27

2- 2- 1- 3- 5- وظیفه‏ شناسی ©…………………………………………………. 27

2- 2-2-خودپنداره……………………………………………………………………..28

2- 2-2-1- خود چیست؟…………………………………………………………….. 28

2- 2- 2- 2- دیدگاه ویلیام جیمز……………………………………………………… 29

2- 2- 2- 3- دیدگاه كنش متقابل نمادی جورج مید……………………………… 30

2- 2- 2- 4- دیدگاه پدیدار شناختی سوزآن هارتر………………………………… 31

2- 2- 2- 5- دیدگاه رفتار به عنوان منبع خود ـ فهمی، دارلی بم…………………. 33

2- 2- 2- 6- دیدگاه شناختی ـ اجتماعی در زمینه خود…………………………… 34

2- 2- 2- 7- تاریخچه خودپنداره……………………………………………………… 35

2- 2- 2- 8- تعریف خودپنداره…………………………………………………………36

2- 2- 2- 9- خود پنداره به عنوان یك وضعیت مركزی……………………………….. 36

2- 2- 2- 10- ریشه های خود پنداره………………………………………………… 37

2- 2- 2- 11- ویژگی های خود پنداره……………………………………………….. 39

2- 2- 3- کیفیت زندگی……………………………………………………………… 40

2- 2- 3- 1- چند نظریه دربارۀ کیفیت زندگی………………………………………. 42

2- 2- 3- 2- ابعاد کیفیت زندگی…………………………………………………….. 43

2- 3- پیشینه پژوهش………………………………………………………………. 44

2- 3- 1- پیشینه داخلی……………………………………………………………… 44

2- 3- 2- پیشینه خارجی……………………………………………………………… 47

2- 4- جمع بندی و نتیجه گیری………………………………………………………….. 48

فصل سوم…………………………………………………………………………….. 50

3- 1- پیش درآمد فصل سوم………………………………………………………….. 51

3- 2- طرح پژوهش………………………………………………………………. 51

3- 3- روش پژوهش………………………………………………………………. 51

3- 4- جامعه آماری……………………………………………………………… 52

3- 5- نمونه مورد مطالعه…………………………………………………………….. 52

3- 6- روش نمونه گیری……………………………………………………………… 53

3- 7- معرفی متغیرها……………………………………………………………. 53

3- 8- ابزار پژوهش………………………………………………………………. 53

3- 9– شیوه اجرای پژوهش………………………………………………………… 55

3-10- روش تحلیل داده ها……………………………………………………………. 56

فصل چهارم………………………………………………………………………….. 57

4-1- پیش درآمد فصل چهارم……………………………………………………… 58

4-2- یافته های توصیفی…………………………………………………………. 59

4- 3- یافته های مرتبط با فرضیه ها ……………………………………………….67

4- 4- یافته های جانبی…………………………………………………………… 74

فصل پنجم…………………………………………………………………………. 76

5- 1- خلاصه یافته ها……………………………………………………………. 77

5- 2- بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………. 77

5- 3- یافته های جانبی…………………………………………………………. 83

5- 4- تبیین و تفسیر نتایج……………………………………………………… 83

5-5- پیشنهادهای مبتنی بر فرضیات…………………………………………. 83

5-6- محدودیت های پژوهش………………………………………………….. 85

5- 6- 1- محدودیتهای در کنترل محقق………………………………………… 85

5- 6- 2- محدودیتهای خارج از کنترل محقق………………………………….. 85

منابع فارسی…………………………………………………………………….. 87

منابع لاتین……………………………………………………………………….. 91

ضمائم………………………………………………………………………….. 95

پرسشنامه کیفیت زندگی (SF-12)…………………………………………… 96

مقیاس خودپنداره راجرز………………………………………………………… 98

پرسش نامه فرم کوتاه NEO………………………………………………………

چکیده:

هدف از انجام پژوهش بررسی رابطه ویژگی های شخصیت (مدل پنج عاملی) و خودپنداره با کیفیت زندگی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه بود. این پژوهش با توجه به هدف از نوع توصیفی و همبستگی است. جامعه موردنظر دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه اسلامی واحد کرمانـشاه که در سال تحصیلی 94 – 1393 مشغول به تحصیل هستند را در بر می گیرد. که تعداد 391 نفر آزمودنی از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانـشاه که در سال تحصیلی 94 – 1393 مشغول به تحصیل می باشد به عنوان نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند.برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص آمار توصیفی که شامل فراوانی، میانگین، انحراف معیار می باشد و هم از شاخص آماری استنباطی که شامل ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون است استفاده شده است. برای به دست آوردن داده ها از نرم افزار SPSS-19 استفاده گردید. در این پژوهش از سه ابزار که شامل: پنج عامل بزرگ شخصیت فرم كوتاه ، پرسش نامۀ خود پندارۀ راجرز و پرسش نامه ی کیفیت زندگی استفاده شد. نتایج نشان داد که بین ویژگی شخصیتی و تعدادی از ابعاد کیفیت زندگی رابطه معنی داری وجود دارد، همچنین بین خود پنداره و ابعاد کیفیت زندگی رابطه معنی داری وجود دارد. برای پیش بینی کیفیت زندگی بر اساس ویژگی های شخصیتی و خودپنداره از روش تحلیل رگرسیون به شیوه گام به گام استفاده شد، نتایج نشان داد كه تحلیل رگرسیون معنادار می باشد، و ویژگی های شخصیتی و خود پنداره توان پیش بینی کیفیت زندگی را دارند.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

آنچه بیش از همه در نظریات روان شناسان در مباحث شخصیت مورد توجه قرارگرفته است تفاوت های فردی است. یعنی ویژگی‏هایی که یک فرد را از فرد دیگر متمایز می‏کند هر انسان آمیزه‏ای از سه ویژگی نوعی- فرهنگی- فردی را تشکیل می‏دهد. آلپورت[1] (1961) معتقد است شخصیت سازمان پویایی از سیستم های روان تنی فرد است که رفتار و افکار خاص را تعیین می کند. ابعاد پنج گانه شخصیت شامل: روان رنجورخویی، برون‏گرایی، پذیرابودن، سازگاری، مسئولیت پذیری (جان[2]، 1990به نقل از پروین) می باشد. متغیر دیگر پژوهش حاضر خودپنداره است که تصویر روانی هر فرد و شامل تمام ادراکات فرد (ظواهر و ارزش و عقاید) است. که بر رفتار فرد تأثیر داشته و به زمانی که فرد از کلمه «من» استفاده می کند اشاره دارد (تنر[3]، 2000). به عبارت دیگر، خود پنداره دیدگاه کلی فرد نسبت به خود است و در برگیرنده همه نقاط مثبت و ضعف فرد است (مشرف[4] و همکاران، 2007). همچنین متغیر دیگر که رابطه ویژگی های شخصیت و خودپنداره با آن سنجیده می شوند کیفیت زندگی است که ساواتزکی (2002) نیز درباره آن بیان می کند اصطلاح کیفیت زندگی اشاره به یک سازه چند بعدی می کند که در برگیرنده ی چشم انداز فرد از کیفیت کلی زندگی خود و سنجش آن ها از مؤلفه های خاص کیفیت زندگی مثل : فیزیکی، روان شناختی و بهزیستی اجتماعی است. کیفیت زندگی برداشت و پنداری است که افراد از موقعیت شان در زندگی، در زمینه فرهنگی و ارزش هایی که به آن معتقدند، دارند و به اهداف، انتظارات، استانداردها و علایقشان وابسته است (فشارکی، میر، صفوی و فرهادی، 1390). سه بعد اساسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت شامل ابعاد فیزیکی، روانی و اجتماعی هستند که هر یک از آن ها به زیر مجموعه های دیگر تقسیم می شوند. بعد فیزیکی به دریافت بیمار از توانایی هایش در انجام فعالیت ها و وظایف روزانه که نیاز به صرف انرژی دارد اشاره می کند. بُعد روحی، جنبه های روحی و احساس سلامت روحی مانند افسردگی، ترس، عصبانیت، خوشحالی و آرامش را در بر می گیرد. بعد اجتماعی به توانایی های فرد در برقراری با اعضای خانواده، همسایگان و همکاران و سایر گروه های اجتماعی مربوط می شود (فیضی، قاضی، دولتشاهی و نادیا حتمی، 1385).

خویشتن پنداری عبارت است از تصور و پنداری که فرد درباره کل وجود خود دارد. این تصور و پندار تمام ابعاد جسمانی، ذهنی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی را در بر می گیرد. تصور انسان در هر یک از زمینه های فوق، رفتار معین و مشخص را موجب می گردد. خویشتن پنداری حاصل تعامل عوامل متعددی از جمله نظر والدین، نظر دوستان و نظر معلمان می باشد و دید فرد را نسبت به جوانب خویش از جمله نگرش ها، ارزش ها، اهداف، تصورات جسمانی، ارزش شخصی و توانایی ها را شامل می شود (شفیع آبادی، 1384).

مشارکت واقعی ارائه شده و نهایتاً اینطور نتیجه گرفتند که شهرسازی ایران در مواردی که داعیه مشارکتی بودن دارد کاملاً منطبق با شرایط مشارکت شعاری است و هنوز با اولین مراحل مشارکت واقعی فاصله زیادی دارد.

حسین فلاح به راهنمایی دکتر منصور فلامکی و با موضوع: “باززنده سازی و احیاء بافت های تاریخی در فضاهای شهری امروز ” و در جهت تبیین رویکرد و یا رویکردهایی برای رویارویی با مسئله فضاهای از دست رفته پدیدار دربافت های شهریامروز و بخصوص بافت قدیم شهرها، به ارائه تئوری ها و یک نمونه عملی (بافت پیرامون مسجد جامع کرمان) می پردازد و نهایتاً باززنده سازی این محدوده از بافت قدیم شهر به صورت ایجاد یک مرکز شهری و یک مرکز فرهنگی به منظور بهره مندی از ساختار کهن بافت و عناصر بزرگ شهرسازانه (بازار، مسجد جامع و میدان)، توسعه کم هزینه در زمینه های اجتماعی و معماری و در جهت حس تداوم ساختار شهر و حس مکان، هم در زمینه های تاریخی و هم در زمینه های فضایی را مورد تاکید قرار می دهد.

2-3-1- پیشینه عملی

کوچه مروی در محله عودلاجان شهر تهران که از مقابل شمس العماره در خیابان ناصر خسرو تا پامنار ادامه دارد یکی از گذرهای ارزشمند و تاریخی است. این گذر بر اساس طرح تفصیلی مصوب باید تا 12 متر تعریض گردد. طرح ویژه کوچه مروی و بافت پیرامونی به این منظور تهیه شده است که هم ارزش های فضایی و تاریخی و اجتماعی این گذر را حفاظت کند و از طریق ساماندهی کف و بدنه ها کیفیت محیط آن را ارتقاء بخشد و هم نیازهای حرکتی سواره (دسترسی، بارگیری و توقف) در بافت پیرامونی آن را برآورده سازد. این پروژه با اهداف ذیل تهیه شده است:

– مرمت، احیا و باززنده سازی محور به عنوان یکی از محورهای بافت تاریخی شهر تهران

– بهبود سیما و منظر محور و ساماندهی کالبدی وضعیت نما و جداره های محور با توجه به زوائد موجود

– تسهیل رفت و آمد شهروندان در طول محور و بهسازی آن به عنوان یکی از معابر پیاده شهر تهران

– ارتقاء ایمنی و امنیت محور و توسعه قلمرو عمومی سطح شهر

کوچه مروی نمونه شاخص یک راسته قدیمی است که طیف گسترده ای از کارکردهای تجاری (فروش کالاهای گوناگون)، آموزشی (مدارس قدیم و جدید)، مذهبی (مسجد، حسینیه) و خدمات مالی (بانک ها) و کارگاه های تولیدی و انبارها در امتداد و پیرامون آن قرار دارند. بخش عمده ای از بناهای دو طرف کوچه مروی به ترتیب در شمال قابل تخریب و نوسازی (به استثنای مسجد حوزه مروی و حوزه علمیه) و در جنوب قابل تعمیر و نگهداری است.