………………. 18

5-1-2 برنامه ریزی محله محور ………………………………………………………………………………………….. 20

6-1-2 تقسیمات محله ای (محله بندی) ……………………………………………………………………………. 22

2-2 مکاتب……………………………………………………………………………………………………….. 23

1-2-2 مکتب ساختارگرایی ………………………………………………………………………….. 23

3-2 رویکردها……………………………………………………………………………………………… 26

1-3-2 رویکرد توسعه پایدار شهری ……………………………………………………………………………………. 26

1-1-3-2 حکمروایی خوب شهری ……………………………………………………………………………………… 30

2-1-3-2 مشارکت …………………………………………………………………………………… 34

3-1-3-2 توسعه اجتماعات محله ای …………………………………………………………………………………. 37

2-3-2 رویکرد مدیریت یکپارچه شهری …………………………………………………………………………….. 39

3-3-2 رویکرد های نوین به محله ………………………………………………………………………………………. 41

3-2 نظریه ها ..…………………………………………………………………………………….. 43

1-3-2 تئوری نو شهرگرایی ………………………………………………………………………………………………… 43

4-2 مدل ها……………………………………………………………………………………………………….. 46

1-4-2 مدل های ساخت شهر ……………………………………………………………………………………………. 46

2-4-2 مدل شهرهای سالم …………………………………………………………………………………………………. 50

6_2 تجارب…………………………………………………………………………………………………. 55

1-6-2 مدل اندازه ی محله در غرب …………………………………………………………………………………….. 55

1-6-2 مدل اندازه ی محله در ایران …………………………………………………………………………………….. 57

7_2 نتایج مبانی نظری ………………………………………………………………………………………………… 57

فصل 3. تحلیل تطبیقی محله های شهری قدیم و جدید با توجه به مطالعات میدانی….. … 63

1-3 مفهوم محله و شاخصهای تقسیم بندی آنها در ادوار مختلف ……………………………………… 64

1-1-3 دوران باستان ………………………………………………………………………………………………………….. 65

2-1-3 دوران اسلامی …………………………………………………………………………………………………………. 66

3-1-3 دوران قاجاریه …………………………………………………………………………………………………………. 69

4-1-3 دوران پهلوی اول ……………………………………………………………………………………………………. 70

5-1-3 دوران پهلوی دوم …………………………………………………………………………………………………… 71

6-1-3 دوران پس از انقلاب اسلامی ………………………………………………………………………………… 72

7-1-3 دوران معاصر ……………………………………………………………………………………………. 73

جدول جمع بندی ………………………………………………………………………………………………… 75

2-3 ضرورت بررسی شاخصهای تقسیمات محله ای …………………………………………………………. 80

3-3 اهداف تقسیمات محله ای ………………………………………………………………………………………….. 81

4-3 مزایای تقسیمات محله ای ………………………………………………………………………………………….. 82

5-3 مشکلات تقسیمات محله ای ………………………………………………………………………………………. 83

6-3 اسناد بالادست و قوانین مربوطه …………………………………………………………………………………. 85

1-6-3 قوانین و اسناد بالادست در سطح ملی ……………………………………………………………………. 86

1-1-6-3 سند چشم انداز جمهورى اسلامى ایران در افق ١۴٠۴ هجرى شمسى ……………….86

2-1-6-3 برنامه چهارم توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران (1388_1384) …………………………86

3-1-6-3 برنامه پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران (1394_1390) ………………………….87

4-1-6-3 قوانین تقسیمات کشوری………………………………………………………………………..88

2-6-3 قوانین و اسناد بالادست در سطح منطقه و شهر ……………………………………………………. 90

1-2-6-3 گزارش سالیانه شهرداری تهران………………………………………………………………………………90

2-2-6-3 طرح جامع شهر تهران …………………………………………………………………………………………..90

3-2-6-3 سند راهبردی_ ساختاری توسعه و عمران شهر تهران ………………………………………..91

4-2-6-3 اسناد “الگوی توسعه مناطق و طرح تفصیلی مناطق 22 گانه تهران …………………..92

5-2-6-3 طرح تفصیلی منطقه 1 شهر تهران ……………………………………………………………………….92

6-2-6-3 قوانین شهرداری …………………………………………………………………………………………………….93

7-3 نقش شوراها وشورایاری ها در تقسیمات محله ای ……………………………………………………. 95

8-3 شاخصهای تقسیمات محله ای …………………………………………………………………………………… 97

1_8_3 شاخصهای تقسیمات محله ای در گذشته …………………………………………………………….. 97

2_8_3 شاخصهای تقسیمات محله ای دوره معاصر …………………………………………………………… 98

9_3 نتایج مقایسه موارد تاثیر گذار بر تقسیم بندی محلات در گذشته و حال …………………. 99

10_3 ترسیم خطوط و تحدید حدود محلات ………………………………………………………………….. 100

فصل4. تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات………………………………………………………………… 103

1-4 شهر تهران ………………………………………………………………………………………….. 103

1-1-4 معرفی شهر تهران …………………………………………………………………………………………………… 103

2-1-4 بررسی تقسیمات شهری در تهران ………………………………………………………………………… 104

2-4 معرفی منطقه 1 شهر تهران ………………………………………………………………………………………. 109

1-2-4 موقعیت جغرافیایی منطقه 1 شهر تهران ……………………………………………………………… 110

2-2-4 بررسی عوامل طبیعی موثر در مرزبندی محله های منطقه 1 شهر تهران ………………… ……….. 111

3-2-4 ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی منطقه 1 شهر تهران ……………………………………………….111

4-2-4 ویژگیهای جمعیتی و اقتصادی منطقه 1 شهر تهران …………………………………………… 112

5-2-4 بررسی شاخصهای تقسیمات محله ای در منطقه 1 شهر تهران ………………………….. 115

3-4 محلات مورد بررسی ………………………………….. 119

1-3-4 معرفی محلات مورد بررسی منطقه 1 شهر تهران ……………………………………………….. 119

1-1-3-4 درکه………………………………………………………………………………… 119

2-1-3-4 قیطریه ………………………………………………………………………………….. 126

2-3-4 بررسی شاخصهای تقسیمات محله ای در محلات مورد نظر منطقه 1 تهران ……… 130

1-2-3-4 درکه ……………………………………………………………………………….. 130

2-2-3-4 قیطریه ……………………………………………………………………………….. 133

3-3-4 تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات …………………………………………………………………………. 136

1-3-3-4 تحلیل های توصیفی منطقه یک شهر تهران …………………………………………………….. 136

2-3-3-4 تحلیل های توصیفی و کیفی محلات مورد نظر ……………………………………………….. 148

3-3-3-4 تحلیل استنباطی فرضیه های پژوهش ………………………………………………………………. 187

4-3-4 مقایسه کلی محلات قیطریه، درکه و کوهسار ………………………………………………………. 201

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………. 203

فصل5. ارائه الگو و شاخص های مناسب تقسیم بندی محلات……………………………….. 206

1-5 نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………….. 207

2-5 نتایج آزمون فرضیات ………………………………………………………………………… 216

3-5 مدل پیشنهادی و راهکارها …………………………………………………………. 231

1-3-5 راهکارها …………………………………………………………………………………………… 231

2-3-5 شاخصهای استخراجی جهت مرزبندی محلات ……………………………………………………. 233

3-3-5 مدل استفاده از شاخصهای استخراجی در مرزبندی محلات مورد نظر ………………… 235

1-3-3-5 درکه و کوهسار ………………………………………………………………. 235

2-3-3-5 قیطریه ………………………………………………………………………………………… 236

پیشنهادی برای مطالعات آتی ……………………………………………………………… 237

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………… 239

منابع فارسی …………………………………………………………………………………………. 240

منابع لاتین …………………………………………………………………………………….. 255

سایتها ……………………………………………………………………………………….. 257

پیوست ها………………………………………………………………………………. 259

چکیده:

محله به عنوان کوچکترین فضای شهری، سلول حیات شهری و عنصری پویا در حکمروایی شایسته شهری مد نظر است. تقسیمات و مرزبندی محله های شهری از دوره اسلامی تا دوره جدید دستخوش تغییر و تحول شده است. محله بندی در گذشته بر اساس شاخصهای اجتماعی و اقتصادی صورت گرفته است اما در دوره معاصر اصول فرهنگ بومی _ اسلامی و درون گرایی محله های شهری کم رنگ شده با احداث خیابانهای متقاطع و وسیع همچنین جابجایی گسترده جمعیتی با ایجاد مشاغل جدید باعث از هم گسیختگی ساختار بازار و محلات قدیمی، گسست اجتماعی محلات سنتی و افزایش تراکم در بعضی از محلات گردید. محله بندی در دوره معاصر بر اساس شاخصهای کالبدی، سیاسی و اقتصادی مانند تصمیمات اداری _ سیاسی، ساخت و سازهای جدید و فعالیت های عمرانی به ویژه احداث شبکه های جدید ارتباطی صورت گفته که کاهش حس تعلق و هویت اجتماعی محلات را به دنبال داشته است.

منطقه 1 شهر تهران نیز که شامل روستاهای قدیمی تغییر شکل یافته و محله های جدید شهری است، با توجه به شرایط پیش آمده، ناشی از مرزبندی های جدید با مشکلاتی چون جدایی گزینی اجتماعی ، تفکیک فضایی درون محله، درهم ریختگی کاربری ها و محدودیتها و مشکلات خدمات رسانی روبرو است.

در این پایان نامه، از روش پژوهشی مبتنی بر رویکرد سیستمی استفاده شده است از اینرو در ارتباط با وضع گذشته و موجود با توصیف عناصر و عوامل اصلی در مرزبندی محله های شهری به تحلیل آثار حاصله پرداخته شده، از روش تحلیلی آزمون t تک گروهی، آزمون فریدمن همچنین توجه نظرات کارشناسی (روش دلفی) استفاده گردید. نتیجه حاصل از این پژوهش پس از مطالعه و بررسی روند تغییرات تقسیمات محله ای در منطقه 1 شهرداری تهران خصوصا در دو محله ی درکه و قیطریه، به صورت مدل ایجاد زیر محلات با رعایتانسجام اجتماعیو فرهنگی پیشنهاد گردید. تلفیق شاخصهای اجتماعی، فرهنگی با شاخصهای سیاسی، اداری، کالبدی و اقتصادی که کارایی بیشتری در مرزبندی محلات به همراه خواهد داشت. بعنوان راهکار نهایی پژوهش ارائه شد در نتیجه شاخصهای مذکور با در نظر گرفتن شرایط بومی، تاکید بر عناصر طبیعی محلات( رود دره و کوه)، ویژگی های مشترک فرهنگی ساکنان، ویژگی های اجتماعی و اقتصادی محلات، منافع مشترک مادی و معنوی با توجه به نشانه های هویت زا و با در نظر گرفتن مشارکت مردم در تعیین حدود محله حائز اهمیت است.

واژگان کلیدی:مدیریت شهری، توسعه پایدار شهری، مدیریت محله ای، برنامه ریزی محله محور ، محله، تقسیمات محله ای (محله بندی)، منطقه یک شهرداری تهران.

1-1 بیان مسئله :

ضرورت بررسی محله و شناخت ابعاد آن در برنامه ریزی شهری، ضمن دارا بودن ارزشهای نظری، از ابعاد کاربردی کاملا مشخص نیز در عرصه مدیریت و برنامه ریزی شهری و به ویژه در کلانشهرها برخوردار می باشد.

تقسیمات محله ای و مرزبندی محله های شهری از دوره اسلامی که بر اساس گروه های شغلی و صنفی و قومی انجام می گرفت تا دوره جدید که از اصول و روشهای مرزبندی اداری _ سیاسی تبعیت می کند، دستخوش تغییر و تحول شده است. محله بندی در گذشته بر اساس شاخصهای اجتماعی و اقتصادی صورت گرفته است اما در دوره معاصر اصول فرهنگ بومی _ اسلامی و درون گرایی محله های شهری کم رنگ گردید و احداث خیابانهای متقاطع و وسیع باعث از هم گسیختگی ساختار بازار وبافت های شهریو محلات تاریخی شد. امروزه الگوی توسعه برونزا بر محله های شهری و ساختار شهری مسلط شده است. در این دوران، محله در چارچوب قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری به عنوان یکی از سطوح سلسله مراتب تقسیمات شهری تعریف گردید. در قانون تشکیل شوراهای اسلامی در سال 1361 نیز برای اداره ی چنین واحد شهری خرد مقیاس در شهر، تشکیل شورای محله پیش بینی گردید و بر اساس تبصره 2 ماده 4 قانون تقسیمات کشوری مصوب 15/4/1363 محله یکی از مهمترین و اساسی ترین تقسیمات کشوری معرفی شد.

کلانشهر تهران نیز با قدمت تاریخی و به عنوان مهمترین شهر کشور در دوره های رشد و گسترش خود با تغییر مرزهای محله ای رو به رو بوده است. مرز بندی محله های شهری تهران نیز در گذر زمان متناسب با دگرگونی های نظام های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی متحول شده است. احداث شبکه های جدید ارتباطی، جابجایی وسیع جمعیتی درون شهری و بوجود آمدن مشاغل جدید، همراه با برنامه های خدماتی شهر بر روی این نوع مرزبندی ها تاثیر گذاشته، به گونه ای که مرزبندی محله های شهری تهران بعد از انتخابات شورای شهر در سال 1378 و آغاز فعالیت شورایاری ها در سال 1380 دستخوش تغییر و تحول گردید.

تقسیم بندی محلات در دهه های اخیر نه تنها موجب جدایی گزینی شهری شده، بلکه اعتبار و اهمیت محله های شهری را نیز به عنوان کوچکترین واحد حیاتی شهر دچار اختلال نموده و موجب ضعف همبستگی ساکنین این محلات شده است.

امروزه محله بندی و معیارهای و شاخص های تقسیم بندی محلات با آنچه که در گذشته جریان داشته تفاوت دارد. به صورتیکه بعضی از محله های کنونی با تقسیم و جدا شدن محلات قبلی بوجود آمده اند به نحویکه خط تقسیم و تفکیک محله ای موجب گسست اجتماعی محلات سنتی و قدیمی شده است. این مشکلات در شهرهای بزرگ و کلان شهرها که بدون کنترل رشد یافته اند نمایان تر است. انضمام روستاها به شهر، تغییر شکل محله های قدیمی، محله های مهاجرپذیر و افزایش تراکم در بعضی از محلات بر مشکلات افزوده است.

منطقه 1 شهر تهران نیز که شامل روستاهای قدیمی تغییر شکل یافته و نیز محله های جدید شهری است، با توجه به شرایط پیش آمده، در نتیجه مرزبندی های جدید با مشکلاتی چون جدایی گزینی اجتماعی ، تفکیک فضایی درون محله، درهم ریختگی کاربری ها و محدودیتها و مشکلات خدمات رسانی روبرو است.

در این پژوهش سعی می شود تا با مطالعه و بررسی روند تغییرات تقسیمات محله ای در تهران، به ویژه منطقه 1 شهرداری تهران و تعیین عوامل تاثیرگذار بر آن و شاخص سازی، الگوی بهینه برای دستیابی به پایداری شهری ارائه شود.

2-1 سؤالات تحقیق :

1. عوامل موثر در تغییر مرزبندی محله های شهری منطقه 1 شهر تهران کدامند؟

1. کدام یک از شاخصها بهتر می توانند برای تعیین مرزهای محله ای در منطقه 1 تهران به کار بروند؟

3-1 فرضیات تحقیق :

1. تصمیمات اداری _ سیاسی، ساخت و سازهای جدید و فعالیت های عمرانی به ویژه احداث شبکه های جدید ارتباطی موجب تغییر مرزهای قدیمی محلات منطقه 1 شده است.

1. استفاده از شاخصهای اجتماعی _ فرهنگی در مرزبندی محله های منطقه 1 شهر تهران، به ویژه با تاکید بر همبستگی اجتماعی و تعلق مکانی، کارائی بیشتری نسبت به شاخصهای کالبدی و اقتصادی دارند.

4-1 اهداف تحقیق:

• شناخت وضعیت گذشته و موجود تقسیمات محله ای

• ارائه شاخصهای تعیین حد و مرز تقسیمات محله ای

• ارائه پیشنهادات و الگوی بهینه در نحوه مرزبندی تقسیمات محله ای در راستای بررسی فرصتها با در نظر گرفتن شاخصهای تعیین شده

5-1 جنبه جدید بودن تحقیق :

در ارتباط با تبیین و تحلیل شاخصهای مرزبندی محله های شهری در منطقه 1 شهر تهران بر مبنای شاخص های اجتماعی و فرهنگی در مرزبندی محله های شهری تحقیقات اندکی صورت گرفته است. این مطالعه دارای نوآوری در ارائه ی الگوی بهینه در نحوه مرزبندی محله ای می باشد.

6-1 روش شناسی تحقیق:

الف ) روش تحقیق :

مطالعه به صورت سیستمی بوده است ابتدا وضعیت موجود، تکوین محلات بررسی شده است و سپس با تعیین عناصر تاثیرگذار بر مرزبندی محله ای سعی شده است تا شاخص های مورد نیاز انتخاب و با مقایسه آنها و تاثیر آن بر ساختار محله ای به تعیین مهم ترین شاخصها پرداخته شود.

بنابراین روش پژوهش با توجه به رویکرد سیستمی در این پایان نامه در ارتباط با وضع گذشته و موجود توصیفی و در بخش تحلیل آثار حاصله، از روش تحلیلی استفاده شده است.

ب ) تکنیک کار / ابزار گردآوری اطلاعات :

• شناخت شاخصها و معیارهای تقسیم بندی محله های شهری در دوره های مختلف

• تعیین عوامل اثرگذار بر تقسیم بندی محله ای با استفاده از اسناد ومدارک

• مقایسه تطبیقی مرزهای محلات با روشهای آماری ، نقشه ها در محیط GIS ، پرسشنامه و مصاحبه های علمی و کارشناسی

• کاربرد روش دلفی، آزمون t تک گروهی، آزمون فریدمن و تحلیل عوامل به صورت ترکیبی در تعیین وزن شاخص ها

• ارائه شاخصهای ترکیبی و جدید با توجه به وزن های تعیین شده

1-5-12- لفاف های ضد آب و بخار

1-6- پرتو دهی مواد غذائی

1-6-1- نگهداری مواد غذائی به روش پرتو دهی

1-6-2- پرتو دهی مواد غذائی

1-6-3- منابع اشعه یا پرتو

1-6-4- مزایای اشعه دهی مواد غذائی

1-6-5- معایب اشعه دهی مواد غذائی

1-6-6- اثرات اشعه دهی بر کیفیت مواد غذائی

1-6-7- چگونگی تاثیرات ضد میکروبی پرتو دهی

1-6-8- تغییرات میکروبی

1-6-9- مقاومت آنزیم ها

1-6-10- فرآوری مواد غذایی به منظور پرتودهی

1-6-11- قوانین

1-7- نگهداری مواد غذایی به روش کنسرو کردن

1-7-1- مراحل تولید کنسرو مواد غذایی

1-8- نگهداری مواد غذایی به کمك حذف آب

1-9- خشك کردن مواد غذایی

1-9-1- انواع خشک کردن

1-9-2- مکانیسم خشک کردن

1-9-3- کیفیت مواد غذایی در فرآیند خشک کردن

1-9-4- اثرات تغذیه ای خشک کردن

1-10- روش های غیر حرارتی نگهداری مواد غذایی

1-11- فرآوری مواد غذایی با استفاده از فشار هیدرواستاتیك بالا

1-11-1- عوامل موثر بر غیر فعال شدن میکروارگانیسمها در فشار بالا

1-11-2- استفاده از فشار بالا در فرآوری مواد غذایی

1-11-3- اثر فرآیند HPP بر مواد غذایی مختلف

1-12- میدانهای الکتریکی پالسی قوی

1-12-1- سیستمهای فرآوری در میدانهای الکتریکی پالسی قوی

1-12-2- اثرات بیولوژیکی و کاربردهای میدانهای الکتریکی پالسی در نگهداری مواد غذایی

1-12-3- اثر میدانهای الکتریکی پالسی بر آنزیمها

1-13- استفاده از ترکیبات شیمیایی و بیو شیمیایی در نگهداری مواد غذایی

1-13-1- ترکیبات شیمیایی با خواص ضد میکروبی

1-13-2- نگهدارنده های طبیعی غذا

1-14- فساد مواد غذایی

1-15- پیشرفت های فن آوری

1-16- کاربرد باکتریوسین ها

1-17- کاربرد LAB ها

1-18- ایمنی و کیفیت مواد غذایی

1-19- افق آینده

1-20- اهداف

فصل دوم: مروری بر تحقیقات گذشته

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- تهیه ی بیومس و عصاره قارچ تریکودرما

3-2- تهیه ی گوشت پروسس شده تحت شرایط آزمایشگاهی

3-3- گروه های مواجه وتعیین بار میکروبی

3-4- روش تعیین بار میکروبی در گروه های مختلف

فصل چهارم: یافته ها

فصل پنجم: بحث

5-1- بحث

5-2- نتیجه گیری

5-3- پیشنهادات

منابع

چکیده انگلیسی

فهرست نمودارها

نمودار 4-1- مقدار بار میکروبی گوشت پروسس شده بعد از افزودن بیومس و انکوباسیون در زمان های مختلف و در دمایCº 25

نمودار 4-2- مقدار بار میکروبی گوشت پروسس شده بعد از افزودن بیومس و انکوباسیون در زمان های مختلف و در دمایCº 4

نمودار 4-3- مقدار بار میکروبی گوشت پروسس شده بعد از افزودن عصاره و انکوباسیون در زمان های مختلف و در دمایCº 4

نمودار 4-4 مقدار بار میکروبی گوشت پروسس شده بعد از افزودن عصاره و انکوباسیون در زمان های مختلف و در دمایCº 25

نمودار 4-5- مقدار بار میکروبی گوشت پروسس شده بعد از افزودن نیترات و انکوباسیون در زمان های مختلف و در دمایCº 4

نمودار 4-6- مقدار بار میکروبی گوشت پروسس شده بعد از افزودن نیترات و انکوباسیون در زمان های مختلف و در دمایCº 25

2-2- اهمیت مطالعه تنش های گیاهی از نظر موقعیت جغرافیایی و زیست محیطی.. 18

2-3- خشکی و وضعیت جهانی آن.. 19

2-4- انواع خشکی.. 21

2-5- اثر تنش کمبود آب در مراحل مختلف رشد. 21

2-6- اثر تنش خشکی بر جوانه زنی و رشد گیاهچه. 22

2-7- اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن.. 23

2-8- اثر تنش خشکی بر توسعه ریشه ها 23

2-9- مکانیسمهای سازگاری گیاهان به خشکی.. 24

2-9-1- مقاومت به خشکی.. 24

2-9-2- گریز از خشکی.. 24

2-9-3- تحمل خشکی.. 24

2-9-4- اجتناب از خشکی.. 25

2-9-5- بهبود از خشکی.. 25

2-10- چگونگی مقابله گیاهان با تنش خشکی در مزرعه. 26

2-10-1- حفظ موازنه صحیح آبی: 27

2-10-2- بسته شدن روزنه , ذخیره اقتصادی آب برای آسمیلاسیون کربن.. 27

2-11- مکانیسم‎های اجتناب… 28

2-11-3- اندازه و فراوانی روزنه‎ها 29

2-11-4- تجمع آبسیزیک اسید. 29

2-11-5- ضخامت کوتیکول و قشر مومی روی برگ… 30

2-12- مکانیسم‎های تحمل به خشکی.. 31

2-12-1- تنظیم فشار اسمزی.. 31

2-12-2- تجمع پرولین.. 32

2-12-3- جابجایی مواد پرورده 32

2-13- انتخاب برای مقاومت به خشکی.. 33

2-14- نقش نیتروژن در گیاهان.. 39

فصل سوم:مواد و روش ها

3- مواد و روش ها 47

3-1- موقعیت جغرافیایی محل آزمایش: 48

3-2- خصوصیات فیزیكی و شیمیایی خاك: 48

3-3- مشخصات طرح آزمایش: 50

3-4- مراحل اجرای آزمایش: 51

3-5- صفات مورد ارزیابی.. 52

3-6-1- ارتفاع بوته. 52

3-6-2- تعداد ساقه فرعی.. 53

3-6-3- تعداد گل در بوته. 53

3-6-4- قطر گل.. 53

3-6-5- وزن گل یا گلبرگ (تر و خشك) 53

3-6-6- وزن (تر و خشك) ریشه. 54

3-6-7- وزن ساقه (تر و خشك) 54

3-6-8- سرعت رشد. 54

3-9- محاسبه آماری و نرم افزارهای مورد استفاده در طرح.. 57

فصل چهارم:نتایج و بحث

4-1- نتایج و بحث… 59

4-2- عملکرد اقتصادی (کیلوگرم در هکتار) 64

4-3- عملکرد بیولوژیک (کیلوگرم در هکتار) 66

4-4- شاخص برداشت (درصد) 69

4-5- تعداد گل در مترمربع.. 71

4-6- وزن هزار دانه (گرم) 74

4-7- ارتفاع ساقه (سانتیمتر) 76

4-8- سرعت رشد. 79

4-9- درصد اسانس…. 81

4-10- بحث و نتیجه گیری.. 84

بحث… 85

4-11-پیشنهادات: 87

منابع.. 88

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول (3-1): پارامترهای تجزیه ی ماكرو………………………………………………………………………………..49

جدول (3-2): پارامترهای تجزیه میكرو …………………………………………………………………………………..49

جدول 4-1- نتایج تجزیه واریانس سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر عملکرد

بابونه در منطقه یاسوج…………………………………………………………………………………………………………… 60

جدول 4-2- نتایج مقایسه میانگین تنش خشکی بر عملکرد بابونه در منطقه یاسوج………….. 61

جدول 4-3- نتایج مقایسه میانگین نیتروژن بر عملکرد بابونه در منطقه یاسوج………………….. 62

جدول 4-4- نتایج برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر عملکرد

بابونه در منطقه یاسوج……………………………………………………………………………………………………………..63

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار 4-1- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد اقتصادی………………………………… 65

نمودار 4-2- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد اقتصادی…………………………………………..65

نمودار 4-3- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر عملکرد اقتصادی ……..66

نمودار 4-4- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد بیولوژیک…………………………………..67

نمودار 4-5- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد بیولوژیک…………………………………………..68

نمودار 4-6- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر عملکرد بیولوژیک……….68

نمودار 4-7- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر شاخص برداشت…………………………………….70

نمودار 4-8- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر شاخص برداشت…………………………………………….70

نمودار 4-9- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر شاخص برداشت …………71

نمودار 4-10- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر تعداد گل در مترمربع………………………….72

نمودار 4-11- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد گل در مترمربع………………………………….73

نمودار 4-12- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی

بر تعداد گل در مترمربع……………………………………………………………………………………………………………..73

نمودار 4-13- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر وزن هزار دانه……………………………………….75

نمودار 4-14- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن هزار دانه…………………………………………….. 75

نمودار 4-15- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر وزن هزار دانه……………………. 76

نمودار 4-16- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر ارتفاع ساقه …………………………………………………………77

نمودار 4-17- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع ساقه …………………………………………………………….78

نمودار 4-18- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر ارتفاع ساقه……………………….. 78

نمودار 4-19- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر سرعت رشد …………………………………………………..80

نمودار 4-20- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر سرعت رشد…………………………………………………………….80

نمودار 4-21- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر سرعت رشد ………………………..81

نمودار 4-22- اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر درصد اسانس…………………………………………………..82

نمودار 4-23- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر درصد اسانس …………………………………………………………..83

نمودار 4-24- برهمکنش سطوح مختلف نیتروژن و تنش خشکی بر درصد اسانس……………83

چکیده

هدف از اجرای آزمایش بدست آوردن تأثیر تنش خشکی و سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و میزان اسانس گیاه بابونه می باشد که با توجه به اینکه تاکنون در این منطقه و مناطق مجاور چنین تحقیقی انجام نگرفته، لذا این تحقیق از این جنبه دارای اهمیت است. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال زراعی 1392 در منطقه یاسوج با 3 تکرار انجام شد، که تیمارهای آزمایش شامل کود نیتروژن در 3 سطح ( 0، 50 و 100کیلوگرم در هکتار) و تنش خشکی در 4 سطح ( (شاهد)0، 1-بار ، 3-بارو 4- بار) بودند. صفات مورد ارزیابی شامل ارتفاع ساقه، تعداد گل در مترمربع، عملکرد گل، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و سرعت رشد بود. نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک، تعداد گل در مترمربع، وزن هزار دانه و ارتفاع ساقه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار گردید و بر شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد معنی دار گردید و بر سرعت رشد معنی دار نگردید. بیشترین میزان عملکرد اقتصادی در تیمار N₂S₀(عدم تنش خشکی و مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) به میزان 7/293 کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان عملکرد اقتصادی در تیمار N₀S₃(کاربرد تنش خشکی در سطح 4- بار و عدم مصرف نیتروژن) به میزان 3/108 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین میزان وزن هزار دانه در تیمارN₂S₀(عدم تنش خشکی و مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) به میزان 96/7 به دست آمد. بیشترین میزان ارتفاع ساقه در تیمار N₁S₀(عدم تنش خشکی و مصرف 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) به میزان 5/33 سانتیمتر و بیشترین درصد اسانس گیاه در تیمار N₂S₀به میزان 7/0 به دست آمد. با توجه به اینکه بیشترین میزان عملکرد صفات مورد مطالعه در تیمار عدم کاربرد تنش خشکی و مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن بدست آمد، لذا این تیمار به کشاورزان و کارشناسان توصیه می گردد.

واژه های کلیدی: فاکتوریل ، وزن هزار دانه ، ارتفاع ساقه، عملکرد گل، بابونه، یاسوج

فصل اول

كلیات تحقیق

1-1-مقدمه

با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در تأمین سلامت جامعه و ایجاد تنوع کشت در سیستم های کشاورزی، تحقیق در ارتباط با شناسایی و معرفی گونه های قابل کشت از وظایف محققین به ویژه در مناطق دارای شرایط اقلیمی بحرانی می باشد که می تواند زمینه را برای تهیه داروهای گیاهی از مواد طبیعی و اولیه بابونه در تمام فارماكوپه­های (واژه نامه های) معتبر جهان به عنوان یك گیاه دارویی مهم شناخته شده و با توجه به كاربرد روزافزون آن در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، عطرسازی و تهیه چاشنی های غذایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است تا آنجا كه آن را ستاره گیاهان دارویی نامیده اند (بالاز و تیرناد^[1]، 1998). مصرف سالانه بابونه در جهان بیش از چهار هزار تن گل خشك است كه به طور عمده از كشورهای مجارستان، روسیه، آرژانتین، آلمان، چك، فنلاند، مصر و در سال های اخیر از كشور هند تأمین می شود (بالاز و تیرناد، 1998).

گیاهان در طی دوران رشد خود با تنش های متعدد محیطی مواجه می شوند. هر یك از این تنش ها می توانند بسته به میزان حساسیت و مرحله رشد گونه گیاهی، اثرات متفاوتی بر رشد، متابولیسم و عملكرد آن ها داشته باشند.

خشكی از مهمترین عوامل محیطی كاهش رشد و عملكرد بسیاری از گیاهان زراعی، باغی و دارویی به ویژه در مناطق خشك و نیمه خشك دنیا است (حیدری و همکاران^[2]، 2006). در طی بروز تنش خشكی گیاهان با ذخیره تنظیم کننده های اسمزی همانند اسیدهای آمینه، قندها، برخی از یون های معدنی، هورمون ها و پروتئین ها سعی در مقابله با تنش دارند. در بین تركیبات آلی، پرولین یكی از مهمترین تنظیم کننده های اسمزی به شمار می رود (ردی و همکاران^[3]، 2004).

تمایل به تولید گیاهان دارویی و معطر و تقاضا برای محصولات طبیعی به خصوص در شرایط كشت اكولوژیك در جهان رو به افزایش می باشد. كشت اكولوژیك گیاهان دارویی كیفیت آن ها را تضمین كرده و احتمال اثرات منفی روی كیفیت دارویی و عملكرد آن ها را نیز كاهش می دهد. بررسی انجام شده حاكی از آن است كه ساخت مواد مؤثره در گیاهان دارویی تحت تأثیر ژنوتیپ و عوامل محیطی است. (امامی و همكاران 1383، فولستر^[4]1991)

اهمیت گیاهان دارویی و اهمیت گیاه درمانی مدرن، بسیاری از كشاورزان را به پرورش گیاهان دارویی ترغیب كرده است و افزایش تقاضای بازار باعث شده است كه آن ها به تولید گیاهان دارویی روی بیاورند و قطعات پراكنده زمین هایشان را كه به دلیل اندازه، شكل و نامناسب بودن برای كشت دیگر محصولات به صورت بایر رها شده اند به این كار اختصاص دهند (حاج سید هادی و همكاران 1382).

كشت و تولید گیاهان دارویی بدون استفاده از نهاده های شیمیایی تضمین كننده و سلامت فرآورده های حاصل از آن هاست. مطالعات انجام شده بر روی گیاهان دارویی در اكوسیستم­های طبیعی و زراعی بر این مسئله اذعان می کند كه استفاده از نظام كشاورزی پایدار بهترین شرایط را برای تولید این گیاهان فراهم می کند و حداكثر عملكرد كمی و كیفی در چنین شرایطی حاصل می شود (اكبری نیا، 1382 و شریفی عاشور آبادی 1381 داگارو تومار^[5]و 2002).

بابونه با نام علمی(Matricaria spp)گیاهان علفی یک ساله با ارتفاع 70-10 سانتی متر و پایا با ساقه­های افراشته منشعب از خانواده كاسنی (Asteraeeae) می­باشد (امیدبیگی 1379). بابونه یكی از گیاه دارویی مهم در دنیا می باشد كه توسط انسان شناخته شده است (جمشیدی 1379). سازگاری این گیاه نسبت به انواع خاک ها زیاد بوده و می تواند در خاک های شور قلیایی غیر حاصلخیز و سنگلاخی رشد كند. كاربرد اصلی بابونه در صنایع داروسازی آرایشی بهداشتی می باشد. عصاره بابونه به دلیل داشتن آلفا بیزا بولل^[6]، ترانس-فارنسول سیس-بتا-فامصن^[7]و كامازولن دارای خواص درمانی زیادی از جمله خصوصیات ضد میكروب، ضد تورمی و ضد اسپاسم و ضد عفونی كننده داشته و در درمان ناراحتی های معده و روده ها به كار می رود و همچنین عصاره این گیاه در آرامش سیستم عصبی و كاهش تشنج مؤثر است؛ و از آن در تهیه کمپرس ها و درخشان كردن طبیعی موها استفاده می شود (امید بیگی 1379).

1-2-فرضیه ها

… 12

1-2-4-4- عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی …………………………………………………………………………. 12

1-2-4-4-1- عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی موجود در مواد غذایی ………………………………… 12

1-2-4-4-2- عوامل شیمیایی که از خارج مواد غذایی به آن وارد می شوند …………………… 13

1-2-5- منابع آلودگی مواد غذایی ………………………………………………………………………………….. 13

1-2-5-1- آلودگی حاصل از میوه ها و سبزی ها …………………………………………………………. 13

1-2-3-2- آلودگی حاصل از حیوانات ……………………………………………………………………….. 14

1-2-5-3- آلودگی حاصل از فاضلاب ……………………………………………………………………….. 14

1-2-5-4- آلودگی حاصل از خاک ……………………………………………………………………………. 14

1-2-5-5- آلودگی حاصل از آب ………………………………………………………………………………. 15

1-2-5-6- آلودگی حاصل از هوا ………………………………………………………………………………. 15

1-2-6- آلودگی به هنگام جابجایی و فرآوری مواد غذایی………………………………………………….. 15

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش ………………………………………………………………………………………….. 16

1-4- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………….. 16

1-4-1- هدف اصلی …………………………………………………………………………………………………….. 16

1-4-2- اهداف فرعی ……………………………………………………………………………………………………. 16

1-5- فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………. 16

1-5-1- فرضیه اصلی ……………………………………………………………………………………………………. 16

1-5-2- فرضیه های فرعی …………………………………………………………………………………………….. 17

فصل دوم : مروری بر پژوهش های پیشین

• 1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-2 مروری بر مطالعات انجام شده ……………………………………………………………………………………….. 20

2-2-1 مطالعات انجام شده در ایران ………………………………………………………………………………… 20

2-2-2- مطالعات انجام شده در خارج از ایران………………………………………………………………….. 23

فصل سوم : مواد و روشها

1-3- مواد شیمیایی …………………………………………………………………………………………………………. 26

3-2-. انجام آزمایش ها ………………………………………………………………………………………………………. 26

3-3- شمارش کلی میکروبی (محاسبه استاندارد) ……………………………………………………………………. 27

3-4- روش کار ………………………………………………………………………………………………………………….. 27

3-4-1- باکتری های گرم مثبت …………………………………………………………………………………….. 27

3-4-2- باکتری های گرم منفی ……………………………………………………………………………………….. 27

3-5- جداول آنتی بیوتیک و تعداد کلنی مواد غذایی ……………………………………………………………….. 33

3-5-1- بررسی مواد غذایی خام ……………………………………………………………………………… 33

3-5-2- بررسی مواد غذایی پخته …………………………………………………………………………….. 46

3-5-3- بررسی ادوات طبخ ……………………………………………………………………………………. 48

3-6- تجزیه و تحلیل آماری ………………………………………………………………………………………….. 52

فصل چهارم : بحث ونتایج

4- 1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………. 54

4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها ………………………………………………………………………………… 54

4-2-1- دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی خام دارای باکتری گرم منفی …………………. 55

4-2-2- دیسک های آنتی بیوگرام برای مواد غذایی خام دارای باکتری گرم مثبت …………………. 55

4-2-3- دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی پخته دارای باکتری گرم منفی …………………. 56

4-2-4- دیسک های آنتی بیوگرام برای مواد غذایی پخته دارای باکتری گرم مثبت ………………… 57

4-2-5- دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ دارای باکتری گرم منفی ……………………….. 57

4-2-6- تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی اعم از پخته و خام و ادوات طبخ دارای بار میکروبی…………………. 58

4-2-7- تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی دارای باکتری گرم مثبت …………………………. 60

4-3- تست آنتی بیوگرام و نمودار برای باکتری های موجود در مواد غذایی خام و پخته …………….. 60

4-3-1- تست آنتی بیوگرام برای باکتری انتروباکتر موجود در مواد غذایی خام و پخته …………. 60

4-3-2- تست آنتی بیو گرام برای باکتری کلبسیلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ……….. 61

4-3-3- تست آنتی بیو گرام برای باکتری پروتئوس موجود در مواد غذایی خام و پخته …………. 63

4-3-4- تست آنتی بیو گرام برای باکتری سودوموناس موجود در مواد غذایی خام و پخته ……. 65

4-3-5- تست آنتی بیو گرام برای باکتری ای کلای موجود در مواد غذایی خام و پخته ………… 66

4-3-6- تست آنتی بیو گرام برای باکتری استافیلوکوکوس موجود در مواد غذایی خام و پخته ……………………. 67

4-3-7- تست آنتی بیوگرام برای تمام نمونه های ماده غذایی ………………………………………….. 68

4-4- آزمون فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………. 71

4-4-1- فرضیه اصلی …………………………………………………………………………………………………. 71

4-4-2- فرضیه فرعی اول ………………………………………………………………………………………….. 72

4-4-3- فرضیه فرعی دوم ………………………………………………………………………………………….. 73

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5- 1- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………. 76

5-2- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………. 79

منابع

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………. 82

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………. 84

فهرست جداول

جدول 3-1 : نمونه های مواد غذایی، ادوات طبخ، کارکنان دارای بار میکروبی ………………………………… 28

جدول3-2 : مواد غذایی خام دارای بار میکروبی صفر …………………………………………………………………. 29

جدول3-3 : مواد غذایی پخته دارای بار میکروبی ………………………………………………………………………. 29

جدول3-4 : ادوات طبخ دارای بار میکروبی صفر ………………………………………………………………………… 30

جدول 3-5 : عوامل شناسایی باکتری های گرم مثبت از طریق انجام تست های مربوطه …………………… 30

جدول 3-6 : عوامل شناسایی باکتری های گرم منفی از طریق انجام آزمایش های مربوطه …………………. 30

جدول3-7 : مواد غذایی آلوده به باکتری ای کلای، کلبسیلا،سودوموناس آئروژینوزا ………………………… 31

جدول 3-8 : مواد غذایی آلوده به باکتری انتروباکترآئروژنز،انترو باکتر کلوسه آ ………………………………… 31

جدول 3-9 : نمونه های آلوده به باکتری پروتئوس وولگاریس، پروتئوس میرابلیس …………………………. 31

جدول3-10 : نمونه های آلوده به باکتری استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس،استافیلوکوکوس اورئوس…….. 32

جدول 3-11 : نمونه های مواد غذایی آلوده به کپک ……………………………………………………………………. 32

جدول3-12 : آنتی بیوتیک برای استافیلو کوکوس ساپروفیتیکوس، باکتری گرم مثبت(سیب زمینیخام)……. 33

جدول3-13 : آنتی بیوتیک برای E Coli باکتری گرم منفی(سیب زمینی خام) ………………………………. 33

جدول3-14 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(سبزی سوپ) …………………… 34

جدول3-15 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(مواد کتلت) …………………………….. 34

جدول 3-16: آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس ساپرو فیتیکوس باکتری گرم مثبت(عدس خام) ………………………. 35

جدول3-17: آنتی بیوتیک برای انتروباکتر آئروژنز باکتری گرم منفی(اسفناج خام)………………………………………………. 35

جدول 3-18 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(جو خام)……………………………. 36

جدول3-19 : آنتی بیوتیک برای E Coli باکتری گرم منفی(ماهی خام) ………………………………………….. 36

جدول 3-20 : آنتی بیوتیک برای کلبسیلا باکتری گرم منفی(ماهی خام) …………………………………………. 37

جدول3-21 : آنتی بیوتیک برای سودوموناس آئروژینوزا باکتری گرم منفی(نخود خام) ……………………. 37

جدول3-22 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سالاد) …………………………………..38

جدول 3-23 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (کاهو) ……………………… 38

جدول3-24 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (کلم ………………………… 39

جدول 3-25 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (خیار) …………………………….. 39

جدول 3-26 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(پیاز) ………………………………. 39

جدول 3-27 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(فلفل دلمه ای) ………….. 40

جدول 3-28 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(گوجه) ……………………… 40

جدول3-29 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سبزی خوردن) ……………. 41

جدول 3-30 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(هویج) …………………………….. 41

جدول3-31 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت( سبزی قورمه سبزی)…………… 42

جدول3-32 : آنتی بیوتیک برای استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت (سبزی پلو) ……………….. 42

جدول 3-33 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سبزی آش) ………………………… 42

جدول 3-34 : آنتی بیوتیک برای E coli باکتری گرم منفی(مرغ خام کبابی) ………………………………….. 43

جدول3-35 : آنتی بیوتیک برای انتروباکتر آئروژنز باکتری گرم منفی (کباب کوبیده خام) ………………….43

جدول3-36 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس میرابلیس باکتری گرم منفی(قند) …………………………………. 44

جدول 3-37 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس میرابلیس باکتری گرم منفی(سیر خام) ………………………….. 44

جدول3-38 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(آلو خام) …………………………… 45

جدول3-39 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(لپه) ………………………………….. 45

جدول3-40 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(گوشت خام) ……………………… 46

جدول3-41 : آنتی بیوتیک برای کلبسیلا باکتری گرم منفی(املت) …………………………………………………. 46

جدول 3-42 : آنتی بیوتیک برای انتروباکترکلوسه آ باکتری گرم منفی(خوراک گوشت) ……………………. 47

جدول3-43 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(گوجه کبابی) ……………………… 47

جدول 3-44 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سیر داغ) …………………………….48

جدول3-45 : آنتی بیوتیک برای پروتئوس وولگاریس باکتری گرم منفی(چرخ گوشت) ………………….. 48

جدول 3-46 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(ناخن) ……………………………….. 49

جدول 3-47 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(لباس کار) ………………………….. 49

جدول 3-48 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(کف دست)…………………………. 49

جدول3-49 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(کف زمین) ………………………….. 50

جدول3-50 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(سینک) ……………………………….. 50

جدول 3-51 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(شیر آب) ……………………………. 51

جدول3-52 : آنتی بیوتیک استافیلوکوکوس اورئوس باکتری گرم مثبت(چاقو) …………………………………. 51

جدول 4-1: دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم منفی خام ……………………………………………. 55

جدول 4-2 :دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم مثبت خام …………………………………………… 56

جدول 4-3 :دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم منفی پخته ………………………………………….. 56

جدول 4-4 :دیسک های آنتی بیوتیک برای مواد غذایی گرم مثبت پخته ………………………………………… 57

جدول 4-5 :دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ گرم منفی ………………………………………………… 57

جدول 4-6 : دیسک های آنتی بیوتیک برای ادوات طبخ گرم مثبت ……………………………………………… 58

جدول 4-7 : تست آنتی بیوگرام برای تمام مواد غذایی و ادوات پخت دارای بارمیکروبی ………………… 59

جدول 4-8 : تست آنتی بیوتیک برای تمام مواد غذایی گرم مثبت …………………………………………………. 60

جدول 4-9 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری انتروباکتر مواد غذایی پخته و خام ………………………….. 60

جدول 4-10 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری کلبسیلا مواد غذایی پخته و خام …………………………… 62

جدول 4-11 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری پروتئوس مواد غذایی پخته و خام ………………………… 63

جدول 4-12 : دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری سودوموناس مواد غذایی پخته و خام. …………………… 65

جدول 4-13: دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری ای کلای مواد غذایی پخته و خام ………………………… 66

جدول 4- 14: دیسک آنتی بیوتیک برای باکتری استافیلوکوکوس مواد غذایی پخته و خام ……………… 67

جدول 4-15 تست آنتی بیوتیک برای مواد غذایی خام و پخته و ادوات پخت …………………………………. 68

جدول 4-16 تفاوت بار میکروبی مواد غذایی قبل و بعد از پخت………………………………………………….. 71

جدول 4-17 تفاوت بارمیکروبی مواد غذایی گروه آزمایش قبل و بعد از پخت ………………………………… 73

کروموزومی:……………………………………………………………………………………………………………..

1-4-پراکندگی جغرافیایی: ایران (گیاه انحصاری) …………………………………………………………………………

1-4-1-رویشگاه ها و پراکندگی جغرافیایی در ایران: ………………………………………………………………………….

1-5-طبقه بندی آویشن………………………………………………………………………………………………………………….

1-6-نیازهای اکولوژیکی……………………………………………………………………………………………………………………….

1-6-1-درجه حرارت……………………………………………………………………………………………………………………..

1-6-2-نور………………………………………………………………………………………………………………………………………

1-6-3-مواد و عناصر غذایی مورد نیاز…………………………………………………………………………………….

1-7-عملیات زراعی………………………………………………………………………………………………………………………..

1-7-1-تناوب کاشت……………………………………………………………………………………………………………………………….

1-7-2-آماده سازی خاک…………………………………………………………………………………………………………..

1-7-3-تاریخ و فواصل کاشت……………………………………………………………………………………………………………..

1-7-4-روش کاشت…………………………………………………………………………………………………………………………..

1-7-5-عملیات داشت……………………………………………………………………………………………………………………….

1-7-6-برداشت محصول……………………………………………………………………………………………………………………

1-7-7-جمع آوری بذر…………………………………………………………………………………………………………………………

1-8-آویشن و کاربرد آن ……………………………………………………………………………………………………………..

1-9-خواص دارویی آویشن………………………………………………………………………………………………………

1-10-مصرف روزانه آویشن………………………………………………………………………………………………………………

1-11-کاربرد کودهای بیولوژیک………………………………………………………………………………………………….

1-11-1-تعریف کودهای زیستی……………………………………………………………………………………………………..

1-11-2-تاریخچه میکوریزا………………………………………………………………………………………………………..

1-11-3-انواع میکوریزا………………………………………………………………………………………………………….

1-11-4-قارچ های اکتومیکوریزا……………………………………………………………………………………………………….

1-11-5-قارچ های اندومیکوریزا…………………………………………………………………………………………………………

1-11-6-مراحل تشکیل سیستم میکوریزایی………………………………………………………………………………………..

فصل دوم مروری بر تحقیقات انجام شده………………………………………………………………………………………………

2-1-فواید همزیستی میکوریزایی………………………………………………………………………………………….

2-1-1-میکوریزا و افزایش جذب عناصر غذایی…………………………………………………………………………………

2-1-1-1-راه های تأمین فسفر خاک…………………………………………………………………………………………….

2-1-2-میکوریزا و بهبود جذب آب………………………………………………………………………………………

2-1-3-میکوریزا و اختصاص مواد فتوسنتزی………………………………………………………………………………

2-1-4- میکوریزا و تنش های محیطی………………………………………………………………………………….

2-1-4-1-میکوریزا و تنش غرقابی……………………………………………………………………………………..

2-1-4-2-میکوریزا و تنش شوری………………………………………………………………………………………………..

2-1-4-3-میکوریزا و تنش خشکی………………………………………………………………………………………..

2-1-5-میکوریزا و فلزات سنگین……………………………………………………………………………………………………….

2-1-6-میکوریزا و عناصر غذایی……………………………………………………………………………………………………….

2-1-7-سازگاری و واکنش رشد………………………………………………………………………………………

2-1-8-میکوریزا و ساختمان خاک………………………………………………………………………………………………

2-1-9-فعالیت یون هیدروژن و تأثیر آن بر میکوریزا………………………………………………………………………….

2-1-10-میکوریزا و عوامل زیستی………………………………………………………………………………….

2-1-11-تأثیر شیوه های کشاورزی بر قارچ میکوریزا……………………………………………………………………………..

2-2-نقش میکوریزا و عکس العمل گیاه………………………………………………………………………………………………..

فصل سوم مواد و روشها……………………………………………………………………………………………………………………….

3-1-زمان و موقعیت اجرای طرح………………………………………………………………………………………………………….

3-2-طرح آزمایشی………………………………………………………………………………………………………………………….

3-3-مشخصات اقلیمی محل اجرای طرح………………………………………………………………………………………………..

3-4-مشخصات خاک…………………………………………………………………………………………………………………………………

3-5-عملیات آماده سازی بستر کشت………………………………………………………………………………………………………..

3-6-مشخصات رقم کشت شده…………………………………………………………………………………………………………………

3-7-شیمی گیاه…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3-8-عملیات کاشت…………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-9-عملیات داشت…………………………………………………………………………………………………………………….

3-10-اندازه گیری مشخصات مرفولوژیکی………………………………………………………………………………………….

3-11-اندازه گیری صفات کیفی………………………………………………………………………………………………………………..

3-11-1-سنجش قندهای محلول…………………………………………………………………………………………………………..

3-11-2-اندازه گیری مقدار کلروفیل و کارتنوئیدها………………………………………………………………………………..

3-11-3-سنجش پروتئین………………………………………………………………………………………………………………………

3-11-4-اندازه گیری آنتوسیانین……………………………………………………………………………………………………………….

3-11-5-اندازه گیری فلاوونوئید……………………………………………………………………………………………………………

3-11-6-اندازه گیری طول ریشه و اندام هوایی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی………………………………………………

3-11-7-عملکرد………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3-11-8-اندازه گیری عناصر ماکروالمنت و میکروالمنت……………………………………………………………………………

3-11-9-تعیین مقدار ترکیبات فنلی تام……………………………………………………………………………………………………

3-11-10-اندازه گیری سطح برگ…………………………………………………………………………………………….

3-12-محاسبات آماری…………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل چهارم نتایج و بحث………………………………………………………………………………………………………………………..

4-1-صفات کمی…………………………………………………………………………………………………………………………………….

4-1-1-وزن تر و خشک اندام هوایی……………………………………………………………………………………………………

4-1-2-وزن تر و خشک ریشه………………………………………………………………………………………………………..

4-1-3-شاخص سطح برگ………………………………………………………………………………………………………………

4-1-4-طول ریشه………………………………………………………………………………………………………………………….

4-1-5-سطح ریشه…………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-صفات کیفی………………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-1-پروتئین………………………………………………………………………………………………………………………………….

4-2-2-قند…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4-2-3-فنل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-4-فلاوونوئید…………………………………………………………………………………………………………………………….

4-2-5-ازت……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4-2-6-فسفر………………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-7-پتاسیم…………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-8-کلسیم…………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-9-مس……………………………………………………………………………………………………………………………………..

4-2-10-روی………………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-11-کلروفیلa………………………………………………………………………………………………………………………………

4-2-12-کلروفیلb……………………………………………………………………………………………………………………………..

4-2-13-کلروفیل تام…………………………………………………………………………………………………………………….

4-2-14-کارتنوئید……………………………………………………………………………………………………………………

4-2-15-آنتوسیانین…………………………………………………………………………………………………………………………..

فصل پنجم نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..

منابع:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

فهرست جداول

جدول 1-1: کشورهای عمده صادر و وارد کننده گیاهان دارویی و معطر………………………………………………………..

جدول 1-2: تأثیر زمان برداشت بر عملکرد آویشن باغی(امید بیگی، 1374)………………………………………………….

جدول 1-3: تأثیر مراحل مختلف رویش آویشن باغی در مقدار اسانس(امید بیگی،1374)……………………………

جدول4-1: تجزیه واریانس صفات کمی در آویشن………………………………………………………………………..

جدول 4-2: مقایسه میانگین سطوح مختلف قارچ مایکوریزا بر روی صفات کمی آویشن………………………………

جدول 4-3: مقایسه میانگین سطوح مختلف باکتری بر روی صفات کمی آویشن………………………………………….

جدول 4-4: تجزیه واریانس صفات کیفی در آویشن………………………………………………………………………

جدول 4-5: تجزیه واریانس صفات کیفی در آویشن……………………………………………………………………..

جدول 4-6: تجزیه واریانس صفات کیفی در آویشن………………………………………………………….

جدول4-7: مقایسه میانگین سطوح مختلف قارچ مایکوریزا بر روی صفات کیفی آویشن……………………………….

جدول 4-8: مقایسه میانگین سطوح مختلف قارچ مایکوریزا بر روی صفات کیفی آویشن……………………………..

جدول 4-9: مقایسه میانگین سطوح مختلف قارچ مایکوریزا بر روی صفات کیفی آویشن……………………………..

جدول 4-10: مقایسه میانگین سطوح مختلف باکتری بر روی صفات کیفی آویشن………………………………………

جدول 4-11: مقایسه میانگین سطوح مختلف باکتری بر روی صفات کیفی آویشن………………………………………

جدول 4-12: مقایسه میانگین سطوح مختلف باکتری بر روی صفات کیفی آویشن………………………………………

 

 

چکیده

به منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی بر روی خصوصیات کمی و کیفی آویشن باغی در سال زراعی 1391- 1390 آزمایشی در یک گلخانه در منطقه ای از سمنان اجرا شد. این آزمایش با استفاده از فاکتوریل 3×3 بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد.

کودهای زیستی شامل:دو گونه قارچ Glomos fasiculatum ;Glomos mosseaو دو گونه باکتری Psodomonas patida ;Azetobacter corococcum می باشد.

تیمارها شامل:دو گونه قارچ Glomos fasiculatum ;Glomos mosseaو عدم استفاده از قارچ و دو گونه باکتری Psodomonas patida ;Azetobacter corococcumو عدم استفاده از باکتری می باشد.

نتایج این بررسی نشان داد که صفات مورد بررسی شامل: وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه، سطح ریشه، پروتئین، قند، فلاوونوئید 300، ازت، فسفر، مس، روی، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل تام و آنتوسیانین تحت تأثیر کودهای زیستی قرار گرفتند و معنی دار شدند. و تنها صفاتی از قبیل: وزن تر و خشک اندام هوایی، شاخص سطح سبز برگ، فنل، فلاوونوئید 270 و 330، پتاس، کلسیم و کارتنوئید تحت تأثیر کودهای زیستی تفاوت معنی داری نشان ندادند.در بررسی اثر کودهای زیستی بر روی صفات کمی مورد مطالعه مشاهده شد که صفاتی مانند:وزن تر و خشک ریشه و طول ریشه تحت تأثیر کودهای زیستی بیشترین میزان، و اثر کودهای زیستی بر روی صفات کیفی مورد مطلاعه از قبیل: پروتئین، فلاوونوئید 300، ازت، فسفر، روی، کلروفیل a و b و تام و همچنین آنتوسیانین نسب به بقیه صفات کیفی معنی دار شده مشاهده شد که تحت تأثیر کودهای زیستی بیشترین میزان را از خود نشان دادند.

کلمات کلیدی:آویشن باغی، قارچ Glomos fasiculatum ;Glomos mossea، باکتری Psodomonas patida ;Azetobacter corococcum.

فصل اول

مقدمه و کلیات

 

١–١–مقدمه

آویشن باغی با نام انگلیسیGarden thyme و نام علمی Thymus vulgaris از تیره نعناعیان بوده و گیاهی چوبی و چند ساله است(هورنوک، 1992). این گیاه از قرن شانزدهم به­طور رسمی به عنوان یک گیاه دارویی معرفی شده و در تمام فارماکوپه­های معتبر از شاخساره آویشن به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد تأکید قرار گرفته است(رسنگارتن، 1969).

اسانس آویشن باغی خاصیت ضد باکتری، قارچی و ویروسی دارد(فالویر، 2003).

همچنین به دلیل وجود ترکیبات فنلی دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و محافظت کننده می­باشد. مهم­ترین ترکیبات موجود در اسانس این گیاه شامل تیمول، کارواکرول، پاراسیمن، لینالول می­باشند(نگدی­بادی، 2004).

با توجه به کاربردهای وسیع آویشن باغی در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی لازم است آزمایش هایی در جهت افزایش و کیفیت عملکرد گیاه و درصد اسانس انجام شود. امروزه استفاده از کودهای بیولوژیک ریزوبیومی در تولیدات کشاورزی برای افزایش گیاهان لگومینه به دلیل مزایای اقتصادی و سلامت محیط زیست طرفداران زیادی پیدا کرده است. آنچه که در تولید این مایه های تلقیحی ریزوبیومی اهمیت دارد معرفی کردن سویه های ریزوبیومی است که بتوانند اولاً قسمت عمده ای از گره های ریشه ای را اشغال کنند و ثانیاً تثبیت بیولوژیکی نیتروژن را با راندمان بالایی انجام دهند. اگر این هدف محقق شود افزایش تولید عملکرد گیاهان لگومینه که از مهمترین نتایج کاربرد این نوع کودهاست، قابل حصول خواهد بود (اصغرزاد، 1380).

١–٢–نگاهی گذرا به استفاده از گیاهان دارویی در ایران و جهان

گرایش عمومی به استفاده از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های طبیعی در جهان به ویژه در سال های اخیر رو به افزایش بوده است. مهمترین علل این گرایش را می توان اثرات داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگی های زیست محیطی از سوی دیگر دانست . در ایران که یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین گیاهان دارویی را دارند این گرایش وجود داشته است و در سه دهه گذشته شاهد روند رو به رشد مردم در زمینه استفاده از این داروهای گیاهی و احیای طب سنتی هستیم. براساس آمار موجود در کشورمان نیز بیش از ۱۳۰ نوع داروی گیاهی وجود دارد و منشا اصلی آنها گیاهان هستند. جایگاه داروهای گیاهی از یک سال پیش در کشور با تحولات علمی- تخصصی نظام مندتر شده است. تشکیل ستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی، تاسیس دانشکده طب سنتی، ایجاد درمانگاه ها و مراکز تحقیقاتی و آموزش تخصصی گروهی از پزشکان و داروسازان نمادی از تحول و نظام مندی نسبت به جایگاه طب سنتی ایران و درمان دارو گیاهی است. امروزه تخمین زده می شود که ۷۵ هزار گیاه دارویی در سراسر جهان وجود داشته باشد و تاکنون ۵۰۰۰ داروی گیاهی توسط صنایع دارویی جهان ساخته و به بازار عرضه می شود. این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر دارند و یکی از مهمترین منابع تامین غذایی و دارویی بشر درطول نسل ها بوده اند. طبق براوردها در حال حاضر ۷۵۰ هزار گیاه گلدار یا دانه دار در زمین یافت می شود و تاکنون ۳۰۰ هزار گیاه در جهان شناسایی شده اند ­­(امید بیگی، 1379).

١–٢–١–سیر تحولی گیاهان دارویی

تاریخ کهن شناخت گیاهان دارویی به عهد عتیق و به دوران ارسطو بر می گردد. ارسطو (330 ق.م) اولین کسی بود که آثار و مطالبی مکتوب مربوط به گیاهان دارویی نوشت. البته قبل از او در آثار کهن مصر (حدود 26 قرن ق.م) مطالبی از گیاهان دارویی با شرح خاصی از موارد استفاده آنها باقی مانده است. تئوفراست شاگرد ارسطوکه در سال های 258-380 قبل از میلاد طبیب بود و علاوه بر آن پیرو فلسفه استاد خود ارسطو بود تحت تاثیر نظریات افلاطون استاد ارسطو نیز قرار گرفت. بعد از تئوفراست باید از بقراط بزرگترین پزشک جهان باستان و هم عصر تئوفراست نام برد که ادامه مکتب او بعدها منجر به مکتب طب جالیوسی شد (قهرمان، 1383).

در قرن اول میلادی نیز مجموعه ای مشتمل بر 600 گیاه دارویی به همراه ذكر خواص درمانی هر یك توسط دیوسكورید به رشته تحریر در آمد كه سرآغاز بسیاری از مطالعه­های علمی در زمینه گیاهان دارویی گردید. در طی قرون هشتم تا دهم میلادی، دانشمندان ایرانی همچون بوعلی سینا و محمد زكریای رازی به دانش “درمان با گیاه ” رونق زیادی بخشیدند و كتاب های معروفی چون “قانون ” و “الحاوی ” را تالیف نمودند. در قرن سیزدهم میلادی، ابن بیطار پس از تحقیقات فراوان در زمینه خواص گیاهان دارویی در كتاب خویش خصوصیات بیش از 14700 گیاه دارویی را توصیف نمود. در قرون هفده و هجده میلادی اروپائیان به پیشرفت های چشمگیری در زمینه گیاه درمانی دست یافتند و در قرن نوزدهم میلادی كوشش همه جانبه ای برای استخراج مواد موثره از گیاهان دارویی و تعیین معیارهای مناسب برای تجویز آنها صورت گرفت (امید بیگی 1384). در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم تحقیقات علمی روی گیاهان دارویی گسترش یافت و همزمان دارونامه های[1] گیاهی زیادی نتایج این تحقیقات را منتشر نمودند و گیاهان دارویی بعنوان عوامل مهم دارویی با مبنای علمی مورد استفاده قرار گرفتند (کراکر و گاردنر[6]، 2006).

١–٢–٢–گیاهان دارویی در طب سنتی

بهره­مندی طب کنونی از گیاهان دارویی چه در عرصه تهیه داروهای مختلف و چه به صورت مستقل همچون استفاده از آنها به شکل فرآورده­های دارویی حائز اهمیت است.

استفاده از داروهای گیاهی در طب سنتی با طب کنونی و نحوه فرآوری گیاهی در طب سنتی شبیه طب کنونی متفاوت و جدا است ولی می­توان این دو را با هم تطبیق داد­(امید بیگی، 1379).

١-٢-٣-استفاده از داروهای گیاهی در ایران و جهان

بیش از ۶۰ درصد مردم آلمان و بلژیک و ۷۴ درصد مردم انگلیسی تمایل به استفاده از درمان های طبیعی گیاهی دارند. همچنین بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بالغ بر ۸۰ درصد مردم جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه و نواحی فقیر و دور افتاده عمده ترین نیازهای درمانی خود را از گیاهان دارویی تامین می کنند. قابل توجه این که چین به عنوان پرجمعیت ترین کشور دنیا در دو دهه اخیر بزرگترین کشور صادرکننده داروی گیاهی در جهان بوده است و مقام اول را دارد. از سوی دیگر بیش از ۸۰درصد سلامت مردم چین وابسته به طب سنتی- گیاهی گزارش شده است. در ایران نیز گیاهان دارویی متنوعی وجوددارد که به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان علوم گیاهی می توان از انها در چرخه درمان استفاده کردو بر ای مثال گران ترین گیاه جهان یعنی زعفران در ایران می روید(امید بیگی، 1379).

١-٢-٤-وضعیت تجارت جهانی گیاهان دارویی و متابولیت های آنها در ایران

بررسی های انجام شده نشان می دهد كه در حال حاضر حدود 300 قلم داروی گیاهی در كشور تولید می گردد كه حدود 4 درصد داروهای مورد مصرف جامعه را تشكیل می دهند. در بین این داروها كه برای درمان تعداد اندكی بیماری بكار می روند، گاه یك دارو با چندین نام مختلف به وسیله شركت های داروسازی مختلف عرضه می شود. اگر چه تعداد گیاهان مورد استفاده برای تهیه این داروها طبق گزارش وزارت بهداشت حداكثر 90 گونه گیاهی است اما آمارهای گیاهشناسان نشان می دهد حدود 1500 گونه گیاه دارویی در ایران وجود دارد بنابراین گیاهان دارویی فراوانی در ایران وجود دارد که هنوز به صورت صنعتی استفاده دارویی ندارند و زمینه های تحقیقاتی فراوانی برای این گیاها وجود دارد. تحقیقات انجام شده در كشور در مورد بررسی مواد مؤثره این گیاهان نشان می دهد كه برخی از گونه های دارویی انحصاری و بومی كشور از ارزش دارویی و صنعتی بالایی برخوردار بوده و در صورت كشت و فراوری می توانند علاوه بر تأمین نیاز بازار داخل، در بازارهای جهانی بدون رقیب وارد شوند. بر اساس گزارش سازمان خواربار جهانی، ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی كه در حال حاضر حدود صد میلیارد دلار در سال است، درسال 2050 میلادی به رقم پنج تریلیون دلار خواهد رسید. كشور ایران با داشتن شرایط اقلیمی و تنوع گیاهی به مراتب بهتر از اروپا، در حال حاضر تنها 60 تا 90 میلیون دلار (06/0 الی09/0 درصد) از تجارت جهانی گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است كه از آن نیز بخش عمده ای مربوط بهصادرات زعفراناست. علاوه بر زعفران، مهمترین گیاهان دارویی صادراتی ایران در سال های اخیر زیره سبز، آویشن، بادرنجبویه، انیسون، بابونه، اسفرزه، بومادران، گل ختمی، زوفا، مریم گلی، كتیرا، آنغوزه، شیرین بیان، تلخ بیان، مورد، برگ كنار، سقز، علف گاوزبان، آنغوزه و گل ساعتی، باریجه، زدو، موسیر، مستكی، وشا، انچوچك، گز علفی، شكر تیغال، برگ كنار، حنا و انزروت بوده كه به كشور های آلمان، آمریكا، انگلستان، فرانسه، مجارستان، پاكستان، هند، چین، تركیه، بحرین، كویت، قطر، كانادا، سوئیس، سوئد، لبنان، ایتالیا و امارات صادر شده است. علاوه بر آن، سالانه حدود 2 میلیون دلار محصولات فرعی جنگلی و مرتعی به بازار های جهانی از جمله آلمان، فرانسه و امارات متحده عربی صادر می شود. بطور كلی می توان گفت كه عمده ترین خریداران گیاهان دارویی ایران، كشورهای اروپای غربی بخصوص آلمان، انگلستان، فرانسه و اروپای شرقی و امریكا، هندوستان، پاكستان و كشور های حوزه خلیج فارس می باشند. این در حالی است كه بسیاری از مواد اولیه گیاهی مورد نیاز در صنعت تولید دارو های گیاهی كشور از خارج وارد می شود. واردات محصولات گیاهان دارویی كشور در سال 20004 با ارزش 12875 دلار بیشتر شامل گونه های سرخ ولیك، سرخارگل، گل مغربی، سریش،اسانس نعناع، صمغ عربی، بوده كه از كشور های هند، افغانستان، تركمنستان، تاجیكستان وارد گردیده است. ارزش كل واردات گیاهان دارویی و مواد اولیه گیاهی در سال 1386 به میزان 85 میلیون دلار رسید. بیشترین ارزش میزان واردات گیاهان دارویی مربوط به اسانسها می باشد به طوری كه 59 میلیون دلار در این سال به واردات اسانس اختصاص داشته است. البته بسیاری از اسانس های وارداتی نیز سنتزی می باشند. این اسانس ها عمدتاً در صنایع آرایشی بهداشتی و صنعتی كاربرد دارد(امید بیگی، 1379).

ی نوشته‌ها