صفحه

الف – تضمین ها و اقتباس های لفظی ……………………………………………………… 17

ب- همانندی در وزن و قافیه و ردیف ……………………………………………… 17

ج- اقتباس ها ………………………………………………………………………………………………. 18

سبک ادبی عراقی ………………………………………………………………………………………………… 19

دستور مندی زبان عراقی ……………………………………………………………………………….. 19

شیوه ی واژه گزینی عراقی ……………………………………………………………………………. 20

قافیه و ردیف های فعلی …………………………………………………………………………………… 21

تراکم فعل در زبان عراقی ……………………………………………………………………………….. 21

نقش برخی عناصر موسیقی افزای در آثار عراقی …………………………………………………… 22

فصل دوم: استعاره و کاربرد آن در غزل های عراقی

تعریف استعاره …………………………………………………………………………………………………….. 27

ارکان استعاره ……………………………………………………………………………………………….. 29

علاقه و قرینه در استعاره …………………………………………………………………………………… 30

انواع استعاره ……………………………………………………………………………………………… 30

• استعاره مصرحه ……………………………………………………………………………… 30

  • استعاره مصرحه مطلقه …………………………………………………………………. 30
  • استعاره مصرحه مجرده ……………………………………………………………….. 31
  • استعاره مصرحه مرشحه …………………………………………………………………….. 32

• استعاره مکنیه یا بالکنایه ………………………………………………………………….. 32

هدف از استعاره ………………………………………………………………………………………. 33

پیشینه مطالعات استعاره در غرب …………………………………………………………….. 33

ارسطو و استعاره ………………………………………………………………………………………………….. 34

دیدگاه رمانتیک ها در باره ی استعاره ………………………………………………………………. 35

مطالعات زبان شناختی استعاره ………………………………………………………………………. 38

استعاره ی زنده و استعاره ی مرده ………………………………………………………………………. 38

عنوان صفحه

استعاره ی مصرحه در غزلیات عراقی ………………………………………………………….. 39

این و آن به عنوان قرینه …………………………………………………………………………………….. 44

نمونه هایی دیگر از استعاره ی مصرحه ……………………………………………………….. 46

استعاره ی مکنیه در شعر عراقی ………………………………………………………………….. 48

تشخیص در شعر عراقی …………………………………………………………………………………… 51

استعاره ی تبعیه در شعر عراقی ……………………………………………………………………….. 57

استعاره ی تهکمیه ………………………………………………………………………………………………. 59

وجه شبه ( جامع)………………………………………………………………………………………………… 59

نمونه هایی از استعاره با جامع حسی و طرفین حسی ………………………………………….. 60

نمونه هایی از استعاره با جامع عقلی ………………………………………………………………… 61

اهمیت زیبایی شناختی استعاره ………………………………………………………………………….. 62

فصل سوم: نماد

زمینه های تاریخی و فرهنگی نماد………………………………………………………………….. 66

تفاوت نمادها و استعارات در غزل های عرفانی و غیر عرفانی……………………………….. 68

ماهیت نماد و تصویر نمادین………………………………………………………………………….. 69

خاستگاه نماد………………………………………………………………………………………………. 72

نماد های مرده و نماد های پویا…………………………………………………………………………. 73

رابطه ی بین نماد و استعاره………………………………………………………………………….. 74

نماد وکنایه ……………………………………………………………………………………………………… 76

نماد در غزلیات عراقی……………………………………………………………………………………. 76

اصطلاحات نمادین حوزه ی خمریات…………………………………………………………………. 77

اصطلاحات نمادین مربوط به اندام معشوق ……………………………………………………….. 91

اصطلاحات نمادین با بسامد کم………………………………………………………………………. 99

عنوان صفحه

فصل چهارم: اسطوره

تعاریف و مبانی…………………………………………………………………………………………………. 103

عوامل تغییر اسطوره در شعر …………………………………………………………………………… 105

بررسی اسطوره های غزل عراقی ………………………………………………………………………. 106

الف- داستان پیامبران …………………………………………………………………………………… 106

ب- داستان عاشقان …………………………………………………………………………. 106

ج- اسطوره های تازه ………………………………………………………………………………………. 108

فصل پنجم: نتیجه گیری…………………………………………………………………………………. 111

فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………. 115

مقدمه

الف- کلیات

«صور خیال» یا به اصطلاح اروپایی­ها «ایماژ» جزء لاینفکّ شعر قلمداد شده است. تقریباً در همه­ی تعاریفی که درباره­ی شعر از گذشته تاکنون ارائه شده، ماده­ی اصلی و جوهر اصلی شعر را «صورت خیال» دانسته­اند.بنابراین اگر بتوانیم خیال و اندیشه­های شاعری را به درستی، نمایش دهیم زیبایی­های اثر اورا نمایان کرده­ایم.

فخرالدّین عراقی از شاعران بنامِ عارف­مسلکی است که زبانی بسیار روان و شیوا دارد و از تخیّلی بسیار قوی برخوردار بوده است؛ اشعار پرسوز و پرازشوق او در شعر عرفانی، بابی تازه گشود و غزل­ها و حتی ترکیبات و ترجیعات و قصاید او با معانی بلند عرفانی و احساسات و عواطف گرم، همراه است. وی بسیاری از تعبیرات و کنایات و رمزهای معمول بین عرفا و متصوفه را در شعر خود جای داده است.

جهان­بینی عرفانی، اقتضا می­کند که برای بیان معنای باطنی و درونی، از اشیاء محسوس، به صورت رمز و استعاره استفاده شود؛ شاعر و نویسنده­ی عارف با استفاده از رمزها و سمبل­ها، تصویرهایی را می آفریند که بر باطن و معنای درونی آنها دلالت دارد و در حقیقت شاعر و نویسنده­ی عارف، به دنبال آن حقیقت درونی است و لفظ چون کسوتی است که بر اندام معانی جلوه­گری می­کند.

«هنر و زیبایی، درست تقلید کردن و محاکات است، منظور این است که هنرمند باید اشیا را آن طور که بوده و هست یا آن طور که می گوید یا فکر می کند یا آن طور که می بایستی باشد نمایش دهد ؛ از این دیدگاه شعر نوعی هنر محسوب می شود زیرا شاعر همانند نقاشی است که تصویر می آفریند؛ اما این تصویر، اثر ذهنی یا شباهت قابل رویتی است که به وسیله ی کلمه، عبارت یا جمله ی نویسنده یا شاعر ساخته می شود تا تجربه حسی به ذهن خواننده یا شنونده منتقل گردد.» (کریمی،1390: 94)

در بلاغت قدیم، صورخیال را در حوزه­ی تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز بررسی می­کرده­اند؛ امّا در آثار جدیدی که در این حوزه نوشته شده، شمار و حوزه­ی آن­ها بسی فراتر از این چهار محور است.

شاعران بزرگ از امکانات بیانی و بلاغی برای القای معانی خود سود می­جویند.توانایی عراقی، در بهره­گیری از عناصر زیبایی­ساز کلام، نشان از اطلاعات بسیار او در زمینه­ شعر و شاعری دارد؛ به­طوری که در بعضی مواقع اگر خواننده­ای با صور خیالی از قبیل استعاره و نماد آشنا نباشد درک بعضی از اشعار او برای وی دشوار خواهد بود.در سبک عراقی، بیان اندیشه به ویژهاندیشه­های عرفانی، نقش مهمی دارد و تصویر در درجه­ی دوم اهمیّت قرار دارد. برای عراقی نیز هم­چون دیگر شاعران عارفِ سبک عراقی، استعاره و نماد دستاویزی است برای بیان شاعرانه­ی اندیشه.

عراقی 312 غزل دارد که از جمله غزل­های شیوای زبان پارسی به شمار می­آید و در این پایان­نامه قصد بر آن است که غزلیّات عراقی از نظر میزان و چگونگی به­کار رفتن استعاره ، نماد و اسطوره در آن، به صورت « آماری » بررسی و تحلیل گردد . لازم به ذکر است از نظر صورخیال، به صورت کلّی درباره­ی کارکرد آن در دیوان عراقی، مطالعاتی انجام شده امّا نگارنده، هیچ پژوهشی را نیافته است که به صورت تحقیقی، میزان استفاده از استعاره، نماد و اسطوره در غزل های او را مورد مطالعه و بررسی قرار داده باشد؛ بنابراین، این پژوهش، با اهدافی که بدان اشاره شد ، پژوهشی نو به شمار می­آید.

الف – اهمیّت تحقیق

در این پژوهش، می­خواستیم بررسی کنیم که میزان بهره­وری یک شاعر عارف مسلک، چون عراقی، از نماد چقدر است؟ سهم استعاره در آراستگی زبانی او تا چه میزانی است؟

2-1-1-1-4- مضمون شناسی 14

2-1-1-1-5- هنر 14

2-1-1-1-6- دانش های تطبیقی 15

2-1-1-2- پیشابینامتنیت باختینی 15

2-1-1-3- بینامتنیت آغازین و نظریه گرا

2-1-1-3-1- بینامتینت از دیدگاه یولیا کریستوا 19

2-1-1-3-2- بینامتنیت از دیدگاه رولان بارت 23

2-1-1-4- بینامتنیت بازپسین و کارکردگرا

2-1-1-4-1- بینامتنیت از دیدگاه لوران ژنی 25

2-1-1-4-2- بینامتنیت از دیدگاه میکائیل ریفاتر 27

2-1-1-5- ترامتنیت ژنتی 31

2-1-1-5-1- بینامتنیت 32

2-1-1-5-2- پیرامتنیت 33

2-1-1-5-3- فرامتنیت 33

2-1-1-5-4- سرمتنیت 33

2-1-1-5-5- بیش متنیت 34

2-1-1-6- بینامتنیت در فرهنگ و هنر 34

2-1-1-7- بینامتنیت از دیدگاه نظریه پردازان ادبیات کودک 35

2-1-1-8- بینامتنیت در کتاب های داستانی تصویری 38

2-1-2- تمرکززدایی

2-1-2-1- تمرکززدایی و روان شناسی 39

2-1-2-2- تمرکززدایی و ساختارشکنی 42

2-1-2-3- تمرکززدایی و فرمالیسم 42

2-1-2-4- تمرکززدایی در ادبیات کودک 43

2-1-2-5- شگردهای تمرکززدایی در افسانه ها

2-1-2-5-1- پایان خوش 45

2-1-2-5-2- اغراق 45

2-1-2-5-3- مداخله ی راوی 45

2-1-2-5-4- خودنمایی یا خودفاش سازیِ افسانه 46

2-1-2-5-5- وارونه سازی 46

2-1-2-5-6- رفت و برگشت 47

2-1-2-5-7- نمای دور، نمای نزدیک 47

2-1-2-5-8- سپیدنویسی ۴۸

2-1-3- توانمندسازی 48

2-1-3-1- پیشینه ی توانمندسازی در ایران 49

2-1-3-2- پیشینه ی توانمندسازی در خارج از ایران 50

2-1-3-3- مدلِ نظری توانمندسازیِ پیشنهادیِ فرنیا برگرفته از نظریه ی

توانمندسازی الیشوا سادان برای استفاده در ادبیات کودک و نوجوان 55

2-1-3-3-1- توانمندسازی فردی 55

2-1-3-3-2- توانمندسازی جمعی 56

2-1-3-3-3- توانمندسازی تمرین حرفه ای (رهبر/نویسنده) 56

2-1-4- جمع بندی شگردهای سه نظریه 60

2-2- پیشینه ی پژوهش بر آثار آفرینش گرانِ کتاب های کودکان و نوجوانان

2-2-1- پیشینه ی نقد اثرهای احمدرضا احمدی 61

2-2-2- پیشینه ی نقد اثرهای محمدرضا شمس 64

2-2-3- پیشینه ی نقد اثرهای آنتونی براون

2-2-3-1- پیشینه ی نقد اثرهای آنتونی براون در ایران 68

2-2-3-2- پیشینه ی نقد اثرهای آنتونی براون در خارج از ایران 69

2-2-4- پیشینه ی نقد اثرهای موریس سنداک

2-2-4-1- پیشینه ی نقد اثرهای موریس سنداک در ایران 71

2-2-4-2- پیشینه ی نقد اثرهای موریس سنداک در خارج از ایران 71

فصل سوم: روش پژوهش 73

3-1- طرح پژوهش 74

3-2- نمونه ی پژوهش 75

3-3- روش داده یابی 76

3-4- روش داده کاوی 77

3-5-اعتبارسنجیِ پژوهش 77

3-6- حساسیت پژوهش گر 78

فصل چهارم: تبیین، تحلیل و بررسی 80

4-1- پاسخ به دو پرسشِ نخست؛ تبیینِ ارتباطِ سه نظریه ی

بینامتنیت، تمرکززدایی و توانمندسازی و الگوی نظریِ استخراج شده؛

«برهم کنش های بازی گوشانه ی دگرگون ساز» 81

4-2- پاسخ به پرسشِ واپسین؛ تحلیل کتاب های داستانی تصویری

4-2-1- تحلیل کتاب های داستانی تصویری ایرانی

4-2-1-1- تحلیل کتاب های داستانی تصویری احمدرضا احمدی

4-2-1-1-1- در بهار خرگوش سفیدم را یافتم 90

4-2-1-1-2- سفر در شب 9۳

4-2-1-1-3- پسرک دریا را نگاه کرد و گفت: 9۸

4-2-1-1-4- پروانه روی بالش من به خواب رفته بود 10۲

4-2-1-2- تحلیل کتاب های داستانی تصویری محمدرضا شمس

4-2-1-2-1- من، زن بابا و دماغِ بابام 10۶

4-2-1-2-2- بابا شُله زرد 11۷

4-2-1-2-3- من منِ کله گنده 12۲

4-2-2- تحلیل کتاب های داستانی تصویری خارجی (انگلیسی و امریکایی)

4-2-2-1- تحلیل کتاب های داستانی تصویری آنتونی براون

4-2-2-1-1- از میانِ آینه ی جادویی 1۳۰

4-2-2-1-2- تونل 13۸

4-2-2-1-3- صداها در پارک 14۵

4-2-2-2- تحلیل کتاب های داستانی تصویری موریس سنداک

4-2-2-2-1- سفر به سرزمین وحشی ها 15۶

4-2-2-2-2- بیرون، در آن جا 16۲

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 17۲

5-1- مقایسه ی کتاب های داستانی تصویری ایرانی و خارجی 17۳

5-2- تکمیل الگوی نظری برهم کنش های بازی گوشانه ی دگرگون ساز 17۴

5-3- پیشنهادهای پژوهش 1۸۰

5-4- محدودیت های پژوهش 1۸۰

– مقدمه

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………… 39

4-2- استراتژی های رد کردن در شرایط و موقعیت های مختلف………………………………………………. 40

4-2-1- ردکردن تقاضا…………………………………………………………………………………………………… 40

4-2-2- رد کردن دعوت………………………………………………………………………………………………. 47

4-2-3- ردکردن پیشنهاد…………………………………………………………………………………………. 53

4-2-4- ردکردن تعارف…………………………………………………………………………………………….. 59

4-3 تاثیر جنسیت بر استراتژی های ردکردن………………………………………………………………… 63

4-3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….. 63

4-3-2- ردکردن تقاضا………………………………………………………………………………………………….. 64

4-3-3- رد کردن دعوت………………………………………………………………………………………….. 73

4-3-4- ردکردن پیشنهاد…………………………………………………………………………………………. 82

4-3-5- ردکردن تعارف…………………………………………………………………………………………….. 91

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 101

5-2- خلاصه مطالب…………………………………………………………………………………………………. 101

5-3 پاسخ به پرسش های تحقیق …………………………………………………………………………………….. 102

5-4 پیشنهاداتی برای پژوهش های بعدی………………………………………………………………….. 105

فهرست منابع و ماخذ

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………. 106

منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………… 107

• طرح موضوع تحقیق

…………….. 25

2-4-3-اهمیت حروف جر………………………………………………………………………………………………… 27

2-5-تعدد معانی حروف…………………………………………………………………………………………………….. 28

فصل سوم:مقایسه ی تطبیقی حروف جر عربی و حروف اضافه ی ساده ی فارسی

3-1-گزینش حروف اضافه ی ساده ی فارسی در تطبیق با حروف جر عربی………………. 31

3-2-نمایندگان اصلی یک معنای مشترک در حروف جر عربی و حروف اضافه ی

ساده ی فارسی………………………………………………………………………………………… 32

3-2-1-مقایسه ی حرف جر «من» در زبان عربی و حرف اضافه ی «از» در زبان

فارسی …………………………………………………………………………………………………. 32

3-2-1-1-حرف جر «من»……………………………………………………………………………………………….. 32

3-2-1-1-1- “من” جاره زائده……………………………………………………………………………………….. 32

3-2-1-1-2-«من» جاره غیر زائده…………………………………………………………………………………. 33

3-2-1-1-2-1-ابتدای غایت……………………………………………………………………………………………. 33

3-2-1-1-2-1-1-ابتدای غایت مکانی…………………………………………………………………………. 34

3-2-1-1-2-1-1-2-ابتدای غایت زمانی………………………………………………………………………… 37

3-2-1-1-2-1-1-2-3-ابتدای غایت در اشخاص:…………………………………………………………. 39

3-2-1-1-2-1-1-2-4-ابتدای غایت در رویدادها: ………………………………………………………. 39

3-2-1-1-2- تبعیض………………………………………………………………………………. 40

3-2-1-1-3- بیان جنس…………………………………………………………………………………….. 41

3-2-1-1-4- تعلیل ……………………………………………………………………………………………… 43

3-2-1-1-5- تعویض ………………………………………………………………………………………… 45

3-2-1-1-6-استعلا…………………………………………………………………………………………….. 46

3-2-1-1-7- مجاوزت ……………………………………………………………………………………. 50

3-2-1-1-8- انتساب…………………………………………………………………………………….. 53

3-2-1-1-9- استعانت …………………………………………………………………………………. 55

3-2-1-1-10- تعریف …………………………………………………………………………………… 56

3-2-1-1-11- تفصیل………………………………………………………………………………….. 58

3-2-1-1-12- تفضیل…………………………………………………………………………….. 60

3-2-1-1-13- تباعُد……………………………………………………………………………….. 61

3-2-1-1-14-بیان منشأ یک امر…………………………………………………………….. 62

3-2-1-1-15-موافقت و مطابقت……………………………………………………………………. 63

3-2-1-1-16- تعاقب…………………………………………………………………………………. 65

3-2-1-1-17- ظرفیت………………………………………………………………………………. 66

3-2-1-3-معانی غیر مشترک موجود در حرف اضافه ی «از»………………………….. 67

3-2-1-3-1-اختصاص………………………………………………………………………………. 68

3-2-1-3-2-احتوا…………………………………………………………………………………………. 69

3-2-1-3-3-تکثیر در وصف ………………………………………………………………………. 69

3-2-1-4-معنای غیر مشترک موجود در حرف جر «من»…………………………. 70

3-2-1-4-1-مشابهت…………………………………………………………………………………… 70

3-2-2-حرف جر «باء » در عربی و حرف اضافه ی «به» در فارسی……………………………. 71

3-2-2-1- معانی مشترک حرف جر «باء» و حرف اضافه ی «به» ……………………………… 71

3-2-2-1-1-الصاق……………………………………………………………………………………….. 72

3-2-2-1-2-استعانت…………………………………………………………………………………. 74

3-2-2-1-3-استعلا…………………………………………………………………………………………… 75

3-2-2-1-4-تعویض و بدل………………………………………………………………………. 78

3-2-2-1-5-تعلیل………………………………………………………………………………………… 79

3-2-2-1-6- مجاوزت…………………………………………………………………………….. 80

3-2-2-1-7-انتهای غایت……………………………………………………………………………. 81

3-2-2-1-8-موافقت و مطابقت………………………………………………………………… 86

3-2-2-1-9-ظرفیت مکانی………………………………………………………………….. 87

3-2-2-1-10- ظرفیت زمانی………………………………………………………………………….. 88

3-2-2-1-11- مصاحبت…………………………………………………………………………. 90

3-2-2-1-12- مقابله………………………………………………………………………………………… 92

3-2-2-1-13- قسم…………………………………………………………………………………… 93

3-2-2-1-14- دلالت بر مقدار……………………………………………………………………… 94

3-2-2-1-15-«باء» مترادف «من» و «به» مترادف «از»……………………………………………… 96

3-2-2-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف اضافه ی «به»……………………………………… 97

3-2-2-1-توضیح…………………………………………………………………………………………… 97

3-2-2-2-صیرورت………………………………………………………………………………………… 98

3-2-2-3-بیان حال…………………………………………………………………………………….. 98

3-2-2-4-استغراق………………………………………………………………………………….. 99

3-2-2-5- تعاقب و ترتیب…………………………………………………………………………. 100

3-2-2-6-مشابهت………………………………………………………………………………………. 100

3-2-2-7-مقاربت………………………………………………………………………………………… 101

3-2-3- معانی غیر مشترک موجود در حرف جر «باء»………………………………. 102

3-2-3-1-باء النقل…………………………………………………………………………. 102

3-2-3-2-تفدیه ( فدا کردن )………………………………………………………………….. 102

3-2-3-4-بمعنای « تجاه ، أمام » …………………………………………………………………. 103

3-2-3-5-باء الزائد………………………………………………………………………………. 103

3-2-3-6-تبعیض…………………………………………………………………………………… 105

3-2-4-حرف جر «عن» و حرف اضافه ی « از »……………………………………….. 105

3-2-4-1-معانی مشترک حرف جر «عن» و حرف اضافه ی «از»:………………… 106

3-2-4-1-1-مجاوزت………………………………………………………………………………. 106

3-2-4-1-2- تعویض………………………………………………………………………………….. 107

3-2-4-1-3- استعلا…………………………………………………………………………… 107

3-2-4-1-4-تعلیل………………………………………………………………………………… 109

3-2-4-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف اضافه ی «از»………………….. 109

3-2-4-3-معنای غیر مشترک موجود در حرف جر «عن»…………………………. 110

3-2-4-3-1-مرادف با معنای «بَعد»…………………………………………………………….. 110

3-2-5-حرف جر «إلی» و حرف اضافه ی «تا»…………………………………………….. 110

3-2-5-1-معنای مشترک حرف جر «إلی» و حرف اضافه ی «تا»………………… 111

3-2-5-1-1-انتهای غایت……………………………………………………………… 111

3-2-5-1-1-1-انتهای غایت حقیقی مکانی در حرف جر «عن»……………….. 111

3-2-5-1-1-2-انتهای غایت مجازی مکانی…………………………………………………………… 112

3-2-5-1-1-3-انتهای غایت حقیقی در زمان………………………………………………………………… 113

3-2-5-1-1-4-انتهای غایت مجازی زمانی…………………………………………………………………….. 113

3-2-5-1-1-5-انتهای غایت حقیقی در اشخاص…………………………………………………………… 114

3-2-5-1-1-6-انتهای غایت مجازی در رویدادها…………………………………………………………… 114

3-2-5-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف جر «إلی»……………………………………………. 115

3-2-5-2-1-مصاحبت…………………………………………………………………………………… 115

3-2-5-2-2-تعلیل……………………………………………………………………………………….. 116

3-2-5-2-3-ظرفیت زمانی …………………………………………………………………………… 116

3-2-6-حرف جر «فی» و حرف اضافه ی « در »……………………………………………. 117

3-2-6-1-معانی مشترک حرف جر «فی» و حرف اضافه ی «در»……………….. 117

3-2-6-1-1- ظرفیت…………………………………………………………………………… 117

3-2-6-1-2-تعلیل…………………………………………………………………………………… 120

3-2-6-1-3-انتهای غایت…………………………………………………………………………… 121

3-2-6-1-4-توضیح:………………………………………………………………………………………… 122

3-2-6-1-5- بیان حالت…………………………………………………………………………………. 123

3-2-6-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف جر «فی»……………………………… 124

3-2-6-2-1-استعلا…………………………………………………………………………………………… 124

3-2-6-2-2-مقایسه…………………………………………………………………………………….. 125

3-2-6-2-3-مصاحبت……………………………………………………………………………….. 125

3-2-6-3-معانی غیر مشترک موجود در حرف اضافه ی «در»…………………………………….. 126

3-2-6-3-1-مجاوزت………………………………………………………………………………………. 126

3-2-6-3-2-تعاقب………………………………………………………………………………………… 127

3-2-7-حرف جر «علی» و حرف اضافه ی «بر»……………………………………………………………. 127

3-2-7-1-معانی مشترک حرف جر «علی» و حرف اضافه ی «بر»……………………………… 127

3-2-7-1-1-استعلا………………………………………………………………………………………. 128

3-2-7-1-2-مجاوزت………………………………………………………………………………………. 129

3-2-7-1-3-مصاحبت………………………………………………………………………………… 130

3-2-7-1-4- تعلیل……………………………………………………………………………………….. 131

3-2-7-1-5- مطابقت……………………………………………………………………………………….. 132

3-2-7-1-6-الزام ………………………………………………………………………………………… 133

3-2-7-1-7- مخالفت…………………………………………………………………………………… 133

3-2-7-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف جر «علی»:………………………………………….. 134

3-2-7-2-1-بیان حالت………………………………………………………………………… 134

3-2-7-2-2-به معنای «مِن»…………………………………………………………………… 135

3-2-7-2-3-ظرفیت زمانی……………………………………………………………………………..135

3-2-7-3-معانی غیر مشترک موجود در حرف اضافه ی «بر»……………………………………… 136

3-2-8-حرف جر «لام» و حرف اضافه ی «بهر» و «برای»…………………………………………… 136

3-2-8-1-معانی مشترک حرف جر «لام» و حرف اضافه ی «بهر» و «برای»:……………. 137

3-2-8-1-1- تعلیل…………………………………………………………………………………….. 137

3-2-8-1-2-مالکیت ……………………………………………………………………………………. 139

3-2-8-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف جر «لام»…………………………………………….. 140

3-2-8-2-1-اختصاص………………………………………………………………………………………………………. 140

3-2-8-2-2-انتهای غایت…………………………………………………………………………………………………. 140

3-2-8-2-3-استحقاق………………………………………………………………………………………………………. 140

3-2-8-2-4-صیرورت……………………………………………………………………………………………………….. 141

3-2-8-2-5-ظرفیت…………………………………………………………………………………………………………. 141

3-2-8-2-6-تملیک………………………………………………………………………………………………………….. 142

3-2-8-2-7-تبلیغ…………………………………………………………………………………………………………….. 142

3-2-8-2-8-مقاربت………………………………………………………………………………………………………….. 143

3-2-8-2-9-تبعیض…………………………………………………………………………………………………………. 143

3-2-8-2-10-لام زائده…………………………………………………………………………………………………….. 144

3-2-8-2-11-برای تاكید نفی ………………………………………………………………………………………. 144

3-2-8-2-12-برای قسم………………………………………………………………………………………………….. 144

3-2-9-حرف جر «کاف» و حرف اضافه ی «چون»………………………………………………………. 145

3-2-9-1-معنای مشترک حرف جر «کاف» و حرف اضافه ی «چون»……………………….. 145

3-2-9-1-1- مشابهت ……………………………………………………………………………………………….. 145

3-2-9-1-1-1- شباهت از لحاظ هیئت…………………………………………………………………………. 145

3-2-9-1-1-2- شباهت از لحاظ جنس…………………………………………………………………………. 146

3-2-9-1-1-3-شباهت از لحاظ حالت……………………………………………………………………………. 147

3-2-9-1-1-4-شباهت از لحاظ مقدار……………………………………………………………………………. 147

3-2-9-2-معانی غیر مشترک موجود در حرف جر «کاف»:………………………………………….. 148

3-2-9-2-1-تعلیل……………………………………………………………………………………………………………. 148

3-2-9-2-2-تاکید …………………………………………………………………………………………………………… 149

3-2-9-2-3-در معنای اسمی ( به معنای مثل ): …………………………………………………………. 149

3-2-10-3-معنای غیر مشترک موجود در حرف اضافه ی «چون»…………………………….. 149

3-2-10-3-1-تفصیل……………………………………………………………………………………………………….. 150

3-2-11-حرف جر «حتی» و حرف اضافه ی «تا»:……………………………………………………….. 150

3-2-11-1-معانی مشترک حرف جر «حتی» و حرف اضافه ی «تا»:…………………………. 150

3-2-11-1-1-انتهای غایت………………………………………………………………………………………………. 151

3-2-11-1-2- تعلیل………………………………………………………………………………………………………… 152

3-2-12-دو حرف جر «مُذ ، مُنذُ» و حرف اضافه ی «از »…………………………………………… 152

3-2-13-حروف جر « حاشَ ، خَلا ، عَدا» و حروف اضافه ی « جز ، بجز»………………… 153

3-3-بررسی حروف اضافه ای که در جایگاه نماد اصلی یک معنی، معادلی در میان

حروف جر عربی ندارند………………………………………………………………………………………………………. 154

3-3-1-حرف اضافه ی «با»………………………………………………………………………………………………. 155

3-3-1-1-مصاحبت…………………………………………………………………………………………………………… 155

3-3-1-2-بیان حالت…………………………………………………………………………………………………………. 156

3-3-1-3-به معنای صاحب و دارنده ی صفت……………………………………………………………….. 156

3-3-1-4-تبلیغ…………………………………………………………………………………………………………………. 156

3-3-1-5-مخالفت……………………………………………………………………………………………………………… 157

3-3-1-6-مقابلت ………………………………………………………………………………………………………………. 157

3-3-1-7-استعانت…………………………………………………………………………………………………………….. 158

3-3-1-8-استدراک…………………………………………………………………………………………………………… 158

3-3-1-9-تعویض………………………………………………………………………………………………………………. 159

3-3-1-10-اختصاص………………………………………………………………………………………………………… 159

3-3-1-11-الصاق………………………………………………………………………………………………………………. 159

3-3-1-12-ظرفیت مکانی………………………………………………………………………………………………… 159

3-3-2-حرف اضافه ی «بی»……………………………………………………………………………………………. 160

3-3-2-1-نفی مصاحبت……………………………………………………………………………………………………. 160

3-3-2-2-نفی صفت…………………………………………………………………………………………………………. 160

3-3-2-3-بیان حالت…………………………………………………………………………………………………………. 161

3-3-3-حرف اضافه ی «را»……………………………………………………………………………………………… 161

3-3-3-1-علامت مفعول بی واسطه یا مستقیم……………………………………………………………… 162

3-3-3-2-قسم……………………………………………………………………………………………………… 162

3-3-3-3-تبلیغ…………………………………………………………………………………………………………………. 162

3-3-3-4- صیرورت………………………………………………………………………………………………………….. 163

3-3-3-5- فک اضافه………………………………………………………………………………………………………… 163

3-3-3-6-مقایسه»…………………………………………………………………………………………………………….. 163

3-3-3-7-مالکیت………………………………………………………………………………………………………………. 164

3-3-3-8-انتهای غایت……………………………………………………………………………………………………… 164

3-3-3-9- مترادف حرف اضافه ی «برای»…………………………………………………………………….. 164

3-3-3-10- تملیک…………………………………………………………………………………………………………… 165

3-3-3-11-مترادف حرف اضافه ی «به»……………………………………………………………………….. 165

3-3-3-12-مترادف حرف اضافه ی «از»………………………………………………………………………… 165

3-3-3-13-مترادف گروه حرف اضافه ای « از نظرِ »……………………………………………………. 165

3-3-3-14-: مترادف « صاحبِ ، دارنده ی ِ»…………………………………………………………………. 166

3-3-3-15- مترادف با « درباره ی »………………………………………………………………………………. 166

3-3-3-16-مترادف « به نظرِ »……………………………………………………………………………………….. 166

3-3-3-17- مترادف «برایِ، نزدِ »…………………………………………………………………………………… 166

3-3-3-18-مترادف حرف اضافه ی «بر»………………………………………………………………………… 167

3-3-3-19-مترادف « نسبت به، با»………………………………………………………………………………… 167

3-3-3-20-مترادف « بینِ ، میانِ……………………………………………………………………………………. 167

3-3-3-21-به معنای « سزاوارِ ، شایسته یِ»………………………………………………………………… 167

3-3-3-22- به منظور تخصیص مسندالیه………………………………………………………………………. 168

3-3-4-حروف جری که در جایگاه نماد اصلی یک معنی، معادلی در حروف

اضافه ی فارسی ندارند……………………………………………………………………………………………………… 168

3-3-4-1-«رُبَّ»………………………………………………………………………………………………………………… 168

3-3-4-1-1-تکثیر…………………………………………………………………………………………………………….. 168

3-3-4-1-2-تقلیل…………………………………………………………………………………………………………….. 169

3-3-4-2-حرف جر «تاء» و «واو» مفید معنای قسم……………………………………………………. 169

فصل چهارم:بررسی تفاوت های حروف در افاده ی یک معنای مشترک

4-1-مسأله ی نیابت حروف از یکدیگر…………………………………………………………………………….. 172

4-2-معانی مشترک حروف جر عربی و حروف اضافه ی فارسی…………………………………… 172

4-2-1-تعلیل …………………………………………………………………………………………………………………… 172

4-2-1-1-تعلیل در زبان عربی…………………………………………………………………………………………. 172

4-2-1-1-1-تعلیل در «من»…………………………………………………………………………………………… 173

4-2-1-1-2-تعلیل در «باء»…………………………………………………………………………………………….. 173

4-2-1-1-3-تعلیل در « ل »…………………………………………………………………………………………… 173

4-2-1-1-4-تعلیل در «علی»………………………………………………………………………………………….. 174

4-2-1-1-5-تعلیل در «عن»…………………………………………………………………………………………… 174

4-2-1-1-6-تعلیل در «فی»……………………………………………………………………………………………. 174

4-2-1-2-تعلیل در زبان فارسی………………………………………………………………………………………. 175

4-2-1-2-1-تعلیل در «برای»…………………………………………………………………………………………. 175

4-2-1-2-2-تعلیل در «به»……………………………………………………………………………………………… 175

4-2-1-2-3-تعلیل در «از »: ………………………………………………………………………………………….. 176

4-2-1-2-4-تعلیل در «بر»……………………………………………………………………………………………… 176

4-2-1-2-5-تعلیل در حرف اضافه ی «در»…………………………………………………………………… 176

4-2-استعلا …………………………………………………………………………………………………………………… 177

4-2-1-استعلاء در زبان عربی…………………………………………………………………………………………… 177

4-2-1-1-استعلا در «علی»…………………………………………………………………………………………….. 177

4-2-1-2-استعلا در «باء»………………………………………………………………………………………………… 177

4-2-1-3-استعلا در «عن»………………………………………………………………………………………………. 177

4-2-1-4-استعلا در «من»………………………………………………………………………………………………. 178

4-2-1-5-استعلا در «فی»………………………………………………………………………………………………. 178

4-2-2-استعلاء در زبان فارسی ……………………………………………………………………………………… 178

4-2-2-1-استعلا در «به»………………………………………………………………………………………………… 178

4-2-3-ظرفیت……………………………………………………………………………………………………………. 179

4-2-3-1-ظرفیت در زبان عربی………………………………………………………………………………………. 179

4-2-3-1-1-ظرفیت در «من»………………………………………………………………………………………… 179

4-2-3-1-2-ظرفیت مکانی در «باء»:……………………………………………………………………………… 179

4-2-3-1-3-ظرفیت زمانی در «باء»……………………………………………………………………………….. 180

4-2-3-1-4-ظرفیت زمانی در «إلی»……………………………………………………………………………… 180

4-2-1-3-5-ظرفیت زمانی در «علی»…………………………………………………………………………….. 180

4-2-3-1-6-ظرفیت در « لام»……………………………………………………………………………………….. 180

4-2-3-2-ظرفیت در زبان فارسی……………………………………………………………………………………. 181

4-2-3-2-1- ظرفیت در «از»………………………………………………………………………………………….. 181

4-2-3-2-2-ظرفیت مکانی در «به»……………………………………………………………………………….. 181

4-2-3-2-3-ظرفیت زمانی در «به»:……………………………………………………………………………….. 181

4-2-3-2-4-ظرفیت زمانی در «بر»………………………………………………………………………………… 182

4-2-3-2-5-ظرفیت در «با»……………………………………………………………………………………………. 182

4-2-4-مجاوزت……………………………………………………………………………………………………… 182

4-2-4-1-مجاورت در عربی……………………………………………………………………………………………… 182

4-2-4-1-1-مجاوزت در حرف «من»…………………………………………………………………………….. 182

4-2-4-1-2-مجاوزت در حرف «باء»………………………………………………………………………………. 183

4-2-4-1-3-مجاوزت در «علی» …………………………………………………………………………………….. 183

4-2-4-2-مجاورت در زبان فارسی…………………………………………………………………………………… 184

4-2-4-2-1-مجاوزت در حرف «از»……………………………………………………………………………….. 184

4-2-4-2-2-مجاوزت در حرف «بر»……………………………………………………………………………….. 184

4-2-5-مصاحبت…………………………………………………………………………………………………………….. 184

4-2-5-1-مصاحبت در زبان عربی ………………………………………………………………………………….. 184

4-2-5-1-1- مصاحبت در حرف «باء»…………………………………………………………………………… 185

4-2-5-1-2-مصاحبت در حرف «علی» ………………………………………………………………………… 185

4-2-5-2-مصاحبت در زبان فارسی ……………………………………………………………………………….. 185

4-2-5-2-1-مصاحبت در حرف « به »………………………………………………………………………….. 186

4-2-5-2-2-مصاحبت در حرف «بر»……………………………………………………………………………… 186

4-2-6-استعانت………………………………………………………………………………………………… 187

4-2-6-1-استعانت در زبان عربی ………………………………………………………………………………….. 187

4-2-6-1-1-استعانت در حرف «باء»………………………………………………………………………………. 187

4-2-6-1-2-استعانت در حرف «من»…………………………………………………………………………….. 187

4-2-6-2-استعانت در زبان فارسی …………………………………………………………………………………. 188

4-2-6-2-1-استعانت در حرف «با»………………………………………………………………………………… 188

4-2-6-2-2-استعانت در حرف «از» ……………………………………………………………………………… 188

4-2-6-2-3-استعانت در حرف «به»………………………………………………………………………………. 188

4-2-7-موافقت……………………………………………………………………………………………………… 189

4-2-7-1-در زبان عربی…………………………………………………………………………………………………… 189

4-2-7-1-1-موافقت در حرف «علی»…………………………………………………………………………….. 189

4-2-7-1-2-موافقت در حرف «من»………………………………………………………………………………. 189

4-2-7-1-3-موافقت در حرف «باء»……………………………………………………………………………….. 190

4-2-7-2-موافقت در زبان فارسی……………………………………………………………………………………. 190

7-2-7-2-1-موافقت در حرف «بر»………………………………………………………………………………… 190

4-2-7-2-2-موافقت در حرف «از»…………………………………………………………………………………. 190

4-2-7-2-3-موافقت در حرف «به»………………………………………………………………………………… 191

4-2-8-انتهای غایت……………………………………………………………………………………………………….. 191

4-2-8-1-انتهای غایت در حرف جر «إلی» و «حتی»………………………………………………….. 192

4-2-8-2-انتهای غایت در «باء»………………………………………………………………………………………. 193

4-2-8-3-انتهای غایت در «فی»……………………………………………………………………………………… 194

4-2-8-4-انتهای غایت در حرف «لام» جر…………………………………………………………………….. 194

فصل پنجم :بحث و نتیجه گیری

بحث ونتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 196

منابع …………………………………………………………………………………………………………………………………… 200

1-1-بیان مسأله

«حرف»، در لغت به معانی گوناگونی به کار می رود و از آن ها: طرف، جانب، لبه، کناره، تیزی شمشیر می باشد. (دهخدا، 1377: 8845. ج6 ) و در اصطلاح بر یکی از موارد زیر اطلاق می گردد:

2-3-3- رویکرد روان­شناسی…………………………………………………………………….. 21

فصل سوم: بررسی محتوایی قصه­ها

3-1-اسکندر و آب­حیات……………………………………………………………………….. 24

عنوان صفحه

3-2-آجیل مشکل­گشا………………………………………………………………………………. 31

3-3-آخروس …………………………………………………………………………………………….. 35

3-4-آخرین سفر حج…………………………………………………………………………………….. 39

3-5-آخرین شتر میر حمید ………………………………………………………………………… 41

3-6-آدم بدبخت……………………………………………………………………………………. 45

3-7-آدمی زاد ………………………………………………………………………………………………… 47

3-8-آدمی گرگ صورت………………………………………………………………………………. 49

3-9-آدی و بودی………………………………………………………………………………………… 54

3-10-آرزو……………………………………………………………………………………………………………… 56

3-11-آرش کمان گیر…………………………………………………………………………………… 59

3-12-آستر رویه را نگاه می­دارد، نه رویه آستر را…………………………………………….. 63

3-13-آسک……………………………………………………………………………………………….. 68

3-14-آسکه بوچلگه…………………………………………………………………………………….. 73

3-15-آسوکه­ی مد تنبل…………………………………………………………………………… 74

3-16-آسوکه­ی مرد تاجر…………………………………………………………………….. 77

3-17-آسه نی……………………………………………………………………….. 80

3-18-آسیابان و روباه…………………………………………………………………………… 81

3-19-آفتاب و مهتاب………………………………………………………………………. 83

3-20-آقا تنلگو………………………………………………………………………………….. 85

3-21-آقا جغده و خانم کبکه…………………………………………………………….. 87

3-22-آقا حسنک……………………………………………………………………… 89

3-23-آقا قلی …………………………………………………………………. 93

3-24-آقا موریز………………………………………………………………………………… 95

3-25-آقا موشه……………………………………………………………………………….. 96

3-26-آق تنلگی……………………………………………………………………………. 97

3-27-آکچل………………………………………………………………………………………………… 99

3-28-آکچلک…………………………………………………………………………………………. 101

3-29-آگبوری………………………………………………………………………………………………… 106

3-30-آلبرزنگی……………………………………………………………………………………………. 108

3-31-آلتین توپ…………………………………………………………………………………………. 113

عنوان صفحه

3-32-آلمانجیر……………………………………………………………………………………… 117

3-33-آنخودک……………………………………………………………………………………………………… 119

3-34-آوچی محمد………………………………………………………………………………….. 121

3-35-آه…………………………………………………………………………………………………….. 124

3-36-آه دختر کوچک بازرگان ……………………………………………………………………… 127

3-37-آهووک…………………………………………………………………………………………… 131

3-38-آهوی لنگ……………………………………………………………………………………….. 135

3-39-ابراهیم………………………………………………………………………………….. 138

3-40-ابراهیم گاو چران………………………………………………………………………. 140

3-41-ابن ملیح……………………………………………………………………………… 144

3-42-احمد پادشاه……………………………………………………………………………… 146

3-43-احمد تجار……………………………………………………………………… 148

3-44-احمد خان و علی ولی…………………………………………………………………… 151

3-45-احمد صیاد……………………………………………………………………………… 156

3-46-احمد لمتی ……………………………………………………………………………………….. 159

3-47-احمد و گلعذار………………………………………………………………….. 161

3-48-اذان گو…………………………………………………………………………………. 163

3-49-اسب ………………………………………………………………………………………… 167

3-50-اسب ابر و باد……………………………………………………………………. 169

3-51-استاد اصیب ……………………………………………………………………….. 172

3-52-استاد بو علی …………………………………………………………………………………. 175

3-53-استخاره کن……………………………………………………………………………… 177

3-54-اسداله که هم دختر عموشو گرفت و هم دختر پادشاهو………………………… 178

3-55-اسرار خونه­ی داروغه­ی نا­نجیب……………………………………………………………………. 180

3-56-اسکندر کبیر ………………………………………………………………………………………. 182

3-57-اسکندر و آب حیات………………………………………………………………………… 185

3-58-اشکر سره خاوا بو را دبنه آو…………………………………………………………….. 188

3-59-اصفهانی و شهمیرزادی………………………………………………………………………. 190

3-60-افراد ساده­لوح……………………………………………………………………….. 192

3-61-افسانه…………………………………………………………………………………………. 194

عنوان صفحه

3-62-افسانه­ی لری ………………………………………………………………………….. 196

3-63-الاغ آوازه خوان و شتر رقاص…………………………………………………………… 198

3-64-الله وار دیوانی یوخ……………………………………………………………………………….. 200

3-65-امتحان رفقا………………………………………………………………………………………….. 202

3-66-امتحان سه پسر پادشاه در اصفهان………………………………………………………. 204

3-67-امدک یگن…………………………………………………………………………………………… 206

3-68-ام زر زور……………………………………………………………………………………… 208

3-69-امیر­زاده و عرب زنگی…………………………………………………………………………. 210

3-70-امیر زن است نه مرد، چشم­های امیر تو را کشت……………………………………. 214

3-71-امیر هنرمند………………………………………………………………………………………… 218

3-72-انار خاتون………………………………………………………………………………… 220

3-73-اندرز­های حکیمانه………………………………………………………………………… 223

3-74-انگشتری شاه عباس کبیر…………………………………………………………….. 227

3-75-انگله من، دنگله من، منگله من…………………………………………………. 229

3-76-اوستا ابراهیم…………………………………………………………………………. 230

3-77-اوغچه پرین………………………………………………………………………………. 232

3-78-این بز است یا خر……………………………………………………………….. 234

3-79-این رو می­گند بخیل ……………………………………………………………….. 236

3-80-این نمی­ماند………………………………………………………………………………….. 237

3-81-ای وای……………………………………………………………………………………………. 239

3-82-ای وای های………………………………………………………………………………. 242

3-83-بابا خار­کن …………………………………………………………………………………. 244

3-84-بادی که از ورامین نرمه­ی آردو می­برد……………………………………………… 246

3-85-بازرگان…………………………………………………………………………………… 248

3-86-بازرگان و قاضی و بهلول………………………………………………………… 250

3-87-باغبان و پرنده­ی کوچک…………………………………………………………… 252

3-88-باغبان و دختر پادشاه………………………………………………………………………. 253

3-89-باغ سیب………………………………………………………………………………………… 255

3-90-باغ گل زرد و باغ گل سرخ………………………………………………………………….. 258

3-91-باقر آهنگر…………………………………………………………………………………………… 261

عنوان صفحه

3-92-باوه بیل به­ته………………………………………………………………………………… 263

3-93-باهوشان………………………………………………………………………………………………. 265

3-94-بچه درویش………………………………………………………………………………. 267

3-95-بدکار به سزای خودش می­رسد………………………………………………………. 269

3-96-برادر عاقل و برادر دیوانه…………………………………………………………………… 271

3-97-برادر عوض نداره……………………………………………………………………………… 273

3-98-برادر ناتنی و گنج آقا موشه……………………………………………………………….. 275

3-99-برا شیت و برا عاقل………………………………………………………………… 278

3-100-برزگر و خرس…………………………………………………………………………….. 280

3-101-برگ ظلمات…………………………………………………………………………………………. 282

3-102-برگ مروارید…………………………………………………………………………………… 285

3-103-بز بزکان…………………………………………………………………………………………… 288

3-104-بز دروغ­گو……………………………………………………………………………………. 290

3-105-بزرگمهر………………………………………………………………………………………….. 292

3-106-بز ریش سفید……………………………………………………………………….. 294

3-107-بز زنگوله پا…………………………………………………………………….. 296

3-108-بز فضول……………………………………………………………………………………………… 298

3-109-خر و گوساله و قوچ……………………………………………………………… 300

3-110-بللئوک، آوا­انداز، شلنگ انداز………………………………………………………. 301

3-111-بلال آقا…………………………………………………………………………………………… 303

3-112-بلبل………………………………………………………………………………………….. 307

3-113-بلبل………………………………………………………………………………………………….. 310

3-114-بلبل خیارک………………………………………………………………………………… 312

3-115-بلبل سر گشته………………………………………………………………………………. 315

3-116-بمونی و اسکندر………………………………………………………………….. 317

3-117-بنه­کی…………………………………………………………………………………….. 320

3-118-بوته­ی گل محمدی و هفت سرو……………………………………………………… 322

3-119- بوذرجمهر و خزانه­دار انوشیروان………………………………………………………… 324

3-120-بوعلی………………………………………………………………………………………….. 326

3-121-بوعلی سینا……………………………………………………………………….. 329

عنوان صفحه

3-122-بوعلی سینا و استاد…………………………………………………………….. 331

3-123- به دنبال فلک…………………………………………………………………………………… 333

3-124-بهرام قهرمان………………………………………………………………………………………… 335

3-125-بهلول و موش­های آهن­خوار…………………………………………………………….. 339

3-126-بهلول دانا……………………………………………………………………………………… 341

3-127-بهلول دانا و بازرگان………………………………………………………………………………. 343

3-128-بهلول دانا و خلیفه…………………………………………………………………. 345

3-129-بهلول دانا و خلیفه­ی بغداد………………………………………………….. 347

3-130-بهلول داننده و بهلول دیوانه…………………………………………………………… 350

3-131-بی­بی­له و چی­چی­له………………………………………………………………….. 352

3-132-بی­بی­لی­لی جان……………………………………………………………………………………. 353

3-133-بی­بی­ ناردونه………………………………………………………………………………… 356

3-134-بی­بی نگار و می­سس قبار………………………………………………………. 359

3-135-بی­غم دنیا……………………………………………………………………………………………. 363

فصل چهارم: نتیجه­گیری…………………………………………………… 365

منابع و مآخذ……………………………………………………………………… 380

کلیات

­

­1-1-مقدمه

بررسی و مطالعه در هر امری، ابتدا نیاز به شناخت جامع و دقیق از آن امر دارد. برای بررسی فرهنگ عامه به عنوان بخشی از فرهنگ هر جامعه­ای ابتدا باید تعریفی از فرهنگ ارائه داد. تعریف « فرهنگ» کار دشواری است و هرگز اتفاق نظری درباره­ی آن وجود نداشته است.

در واژه­نامه­های فارسی به­طور ضمنی به دو مفهوم اساسی فرهنگ که «ریشه» و «چشمه» باشد، اشاره شده است. این دو نکته دریافت و برداشتی از اندیشه­ها و تلقی عامه در بیان کاربرد این کلمه است. در این مورد در بعضی از این واژه­نامه­ها از قبیلفرهنگ جهانگیری،مجمع­ الفرس،لطایف اللغات،برهان قاطع،برهان جامع،نفیسیو … فرهنگ به شاخه­ی درختی اطلاق شده است که آن را می­خوابانند و روی قسمتی از آن خاک می­ریزند، به­طوری که سر شاخه از خاک بیرون باشد. مدتی به همین طریق می­گذرد تا شاخه بیخ برآورد و ریشه بدواند. آن­گاه آن شاخه را می­کنند و در جای دیگری می­نشانند و با این روش درختی ریشه­دار و مستقل آماده­ی بهره­برداری می­شود. در بعضی دیگر از کتب لغت، فرهنگ را به معنی کاریز و قنات گرفته­اند، علاوه بر این­ها، فرهنگ به معنی ادب، عقل، دانش، بزرگی، حکمت، معرفت، علم، فضیلت و هم­چنین به کتابی که مشتمل بر لغات و معانی باشد نیز فرهنگ می­گویند (بیهقی،1367 :10 و9).

در آغاز سده­ی حاضر فرهنگ مفهوم تازه­ای یافت. ابتدا به مفهوم آموزش و پرورش و برابر کلمه­­یeducation، اما رفته رفته به مفهوم اصلی خود، یعنی آن­چه انگلیسی­ها culture می­گویند، به کار رفت. امروزه کلمه­ی فرهنگ معادل دقیقی برای کلمه­ی culture است و تمام سطوح معنایی آن را در بر­می­گیرد. با این حال در ارائه­ی تعریفی دقیق از آن و این­که چه مواردی شامل فرهنگ می­شود، همواره اختلاف نظر وجود داشته است. شاید بتوان یکی از جامع­ترین تعریف­ها را این دانست که

فرهنگ مجموعه­ی پیچیده­ای است شامل معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، آیین­ها و بالاخره تمام عادات، رفتارها و ضوابطی که فرد به عنوان عضو جامعه از جامعه­ی خود فرامی­گیرد و در برابر آن جامعه وظایف و تعهداتی را برعهده دارد (روح­الامینی، 1380: 6).