2-2-1-1 استخوان بازو: 12

2-2-1-2- کتف: 14

2-2-1-3-ترقوه: 16

2-2-2-ساختار مفاصل و بافت­های حمایت کننده کمربند شانه­ای.. 17

2-2-2-1-جناغی-ترقوه­ای.. 18

2-2-2-2-آخرومی-ترقوه­ای.. 18

2-2-2-3-کتفی-صدری.. 19

2-2-2-4-مفصل تحت دلتوئید. 19

2-2-2-5-مفصل گلنوهومرال. 19

2-2-3-پایدارکننده­های استاتیکی مفصل گلنوهورمرال: 20

2-2-3-1- سطح مفصلی.. 20

2-2-3-2- لابرم: 21

2-2-3-3- کپسول مفصلی: 21

2-2-3-4- لیگامنت­ها: 22

2-2-4- پایدارکننده­های دینامیکی مفصل گلنوهومرال. 24

2-2-4-1- عضلات RC: 24

2-2-4-2-زوج نیرو صفحه فرونتال. 25

2-2-4-3-زوج نیروی صفحه عرضی.. 26

2-2-5-حرکات و دامنه حرکتی شانه. 27

2-2-5-1-فلکشن و آبداکشن.. 27

2-2-5-2-اداکشن و اکستنشن.. 28

2-2-5-3-چرخش داخلی و خارجی.. 29

2-2-5-4-فلکشن افقی و اکستنشن افقی.. 29

2-2-6-حرکات ترکیبی کمربند شانه. 30

2-2-7-فعالیت عضلانی در کمربند شانه. 30

2-2-7-1-عضلات اسکاپولاهومرال. 31

عضله دلتوئید. 31

عضلات روتاتورکاف… 32

عضله فوق­خاری: 32

عضله تحت­خاری.. 33

عضله گردکوچک… 33

عضله تحت­کتفی.. 33

2-2-7-2-عضلات آکسیو اسکاپولار و آکسیوکلاویکولار. 33

عضله ذوزنقه: 34

بالابرنده کتف: 34

عضله دندانه­ای قدامی.. 34

سینه­ای کوچک: 35

2-2-7-3-عضلات آگسیوهومرال. 35

عضله سینه­ای بزرگ… 35

2-3- پیشینه پژوهش: 36

2-3-1-آسیب عضلات روتاتورکاف: 37

2-3-2-ناپایداری مفصل گلنوهومرال. 38

2-3-3-دسته بندی سندروم­های برخوردی.. 39

2-3-4- تست­های سندروم­های برخوردی: 41

2-3-3-1-تست برخوردی نیر. 41

2-3-3-2-هاوکینز. 42

2-3-3-4-تست جاب… 42

2-3-3-4-تست سوپینیشن.. 42

2-3-5-مروری بر تحقیقات گذشته. 43

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- مقدمه. 49

3-2- روش اجرای تحقیق.. 49

3-2-1- جامعه آماری و شیوه گزینش نمونه­ها 49

3-2-2-شرایط عمومی عضویت در گروه شانه نرمال: 50

3-2-3-شرایط اختصاصی عضویت در گره شانه نرمال. 50

3-3-ابزارها و روشها 54

3-3-1- قد و وزن آزمودنی­ها 54

3-3-2-مقدار مقاومت… 54

3-3-3- فعالیت الکترومایوگرافی عضلات… 54

3-3-4- اندازه گیری زاویه بازو با تنه. 55

3-4- روش اجرا 55

3-5-پرتکل آزمایشی.. 56

3-6- اندازه گیری الکترومایوگرافی.. 60

3-7- حرکات وظیفه ای و شرایط آن. 64

3-8- ابزارهای تحقیق.. 64

3-9- متغیرهای مورد مطالعه RMS همسان سازی شده: 66

3-10- تجزیه و تحلیل آماری.. 66

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1-مقدمه. 69

4-2- فعالیت عضلانی مربوط به صفحات حرکتی مختلف در زوایای مختلف: 69

4-3-گشتاوری حاصل از وزن بالاتنه. 74

فصل پنجم: استنباط و نتیجه ­گیری

5-1- مقدمه. 93

5-2- بحث و نتیجه گیری.. 93

5-3- نتیجه گیری نهایی ……………..98

5-4- پیشنهادات… 99

منابع ………………………103

-مقدمه

1-2-بیان مسئله

عضلات چرخاننده بازو RC[1] شامل فوق­خاری، تحت­خاری، گرد گوچک و تحت­کتفی هستند که که این چهار عضله باهم، عضلات RC را تشکیل می­دهند.

عضله فوق­خاری و عضله دلتوئید، عضلات اصلی در آبداکشن مفصل شانه هستند. مطالعات نشان
می­دهد که عضلات RC، دو عملکرد اصلی در مفصل بازویی- دوری دارند که شامل ۱) نقش حرکتی استخوان بازو در مفصل شانه ۲) تثبیت مفصل گلنوهومرال

افزایش پارگی یا نقص RC، منجر به نیمه دررفتگی سر استخوان بازو و نقص عملکرد مفصل شانه
می­شود. عضلات RC با همکاری هم مفصلی را که ذاتا ناپایدار است را احاطه کرده­اند و مفصل گلنوهومرال را از طریق زوج نیرو هم در صفحه فرونتال و هم در صفحه عرضی پایدار می­کنند( فانک 2005[2]).

1-7-1- قندی شدن غیر آنزیمی پروتئین آلفا-کریستالین.. 17

1-7-2- اکسایش پروتئین آلفا-کریستالین.. 18

1-7-3- دآمیناسیون، کوتاه شدگی و قطعه قطعه شدن پروتئین آلفا-کریستالین.. 19

1-7-4- هموسیستئینه شدن پروتئین آلفا-کریستالین.. 20

1-8- آنتی اکسیدان ها و پاک کننده های رادیکال آزاد لنز. 20

1-9- جریان یونی لنز و نقش آن در همئوستاز یونی.. 22

1-9-1- سدیم و پتاسیم.. 23

1-9-2- کلر. 24

1-9-3- روی.. 24

1-9-4- آهن.. 24

1-9-5- منیزیم.. 25

1-9-6- کلسیم.. 25

1-9-7- مس…. 27

1-9-8- سلنیم، سرب و کادمیم.. 28

1-10- 1- بیوشیمی پراکسی نیتریت به عنوان مولکول اکسایشگر طبیعی.. 29

1-10-2- پراکسی نیتریته شدن پروتئین ها و آثار آن بر بدن.. 34

1-10-3- پراکسی نیتریت و بیماری های چشمی.. 40

1-11- پراکسی نیتریت و کلسیم.. 42

1-12-مس، اسید آسکوربیک و آب مروارید. 44

: مروری بر پژوهش های پیشین

مروری بر پژوهش های پیشین………………………………………………………………..45

اهداف پژوهشی…………………………………………………………………………………51

:مواد و روش ها

3-1-مواد مصرفی……………………………………………………………………………53

3-1-1- دستگاه ها……….…………………………………………………………………53

3-2- تهیه ی محلول ها …………….…………………………………………………….53

3-2-1-محلول برادفورد …….…………………………………….……………………….53

3-2-2-تهیه ی محلول های مورد نیاز روش الکتروفورز ژلی عمودی………………….55

3-2-2-1-تهیه ی محلول آکریل آمید و بیس آکریل آمید…………………………….55

3-2-2-2-تهیه ی محلول20 درصد SDS ……………………………………….…….55

3-2-2-3-تهیه ی محلول 10 درصد آمونیوم پرسولفات………………………………..55

3-2-2-5-تهیه ی بافر تریس 5/0 مولار………………………………………………….56

3-2-2-4-تهیه ی محلول بافر تریس 5/1 مولار…………………………………………56

3-2-2-6-تهیه ی بافر تانک……………………………………………………………….56

3-2-2-7-تهیه ی بافر نمونه X2………………………………………………………….57

3-2-2-8-تهیه ی محلول رنگ آمیزی کوماسی بلو………………………………………57

3-2-2-9-تهیه ی محلول رنگ بر کوماسی بلو…….…………………………………….58

3-2-3-تهیه ی محلول های مورد نیاز سنجش گروه کربونیل………………………….58

3-2-3-1-تهیه ی محلول 4،2- دی نیترو فنیل هیدرازین…………………………….58

3-2-3-2-تهیه ی محلول اسید تری کلرو استیک (TCA) 20 درصد…………………59

3-2-3-3-تهیه ی محلول اتانول-اسید اتیل استیک (نسبت 1:1 ، حجمی)………….59

3-2-3-4-تهیه ی محلول گوانیدین هیدروکلراید 6 مولار………………………………59

3-2-4-تهیه ی محلول استوک ANS ………………………………………………………………………….60

3-2-5-تهیه ی محلول استوک تیوفلاوین-…………………………………………….T60

3-2-6-تهیه ی محلول استوک اسید آسکوربیک………………………………………..61

3-2-7-تهیه ی محلول های پروتئینی و تعیین غلظت آن ها……..…………………….62

3-2-7-1-تهیه ی محلول انسولین…….………………………………………………….63

3-3- تهیه ی محیط های کشت باکتری………………………………………………. 64

3-3-1- تهیه ی محیط کشت جامد………………………………………………………64

3-3-2- تهیه ی محیط کشت مایع……………………………………………………….65

3-4- روش ها……………………………………………………………………………….65

3-4-1- آماده سازی پروتئین های لنز چشم گاو………………………………………..65

3-4-2- بیان زیر واحد هایαA و αB-کریستالین انسانی در سلول های BL21 ……. 66

3-4-3- تخلیص زیر واحدهایαA و αB-کریستالین انسانی……………………………67

3-4-4- تعیین میزان خلوص پروتئین به روش SDS-PAGE …………….…..……… 69

3-4-5-فرآیند سنتز پراکسی نیتریت………………………………………………………69

3-4-6- فرآیند پراکسی نیتریته شدن پروتئین های محلول لنز چشم وαA و αB-کریستالین انسانی….………………………………………………………………………..72

3-4-7-مطالعه ی هضم آنزیمی پروتئین های محلول لنز چشم طبیعی و تغییریافته با آنزیم آلفا-کیموتریپسین….…………………………………………………………………72

3-4-8-سنجش مقدار گروه های کربونیل پروتئین های محلول لنز چشم وαA و αB-کریستالین انسانی طبیعی و تغییر یافته……………………………………………………73

3-4-9- مطالعه فرآیند توده ای شدن پروتئین های کریستالین طبیعی و تغییر یافته در حضور یون کلسیم……………………………………………………………………………74

3-4-10- مطالعه ی فلورسانس پروتئین های محلول لنز چشم و αA-کریستالین انسانی طبیعی و تغییر یافته…………………………………………………………………………74

3-4-10-1- مطالعه ی فلورسانس ذاتی………………………………………………….75

3-4-10-2- مطالعه ی فلورسانس عارضی ANS))……………………………………..76

3-4-10-3- مطالعه ی فلورسانس تیوفلاوین-………………………………………..T77

3-4-11- الکتروفورز ژلی پروتئین های محلول لنز چشم طبیعی و تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت در حضور یون کلسیم…………………………………………………77

3-4-12- مطالعه ی اثر محافظتیαA -کریستالین انسانی طبیعی و تغییر یافته بر اکسایش اسید آسکوربیک در حضور یون مس……………………………………………79

3-4-13- مطالعه ی فعالیت چاپرونی αA-کریستالین انسانی طبیعی و تغییر یافته در حضور یون مس…………….………….………………………………………………………80

: نتایج و بحث

بخش اول……………………………………………………………………………………………………………………82

4-1- مطالعه ی اثر پراکسی نیتریته شدن بر ساختار، ایجاد حالت الیگومری و توده ای شدن پروتئین های لنز چشم در حضور یون کلسیم…………………………………………………82

4-1-1-نقش پراکسی نیتریت و کلسیم در بیماری زایی عارضه ی آب مروارید……..83

4-1-2-مطالعه ی فرآیند پراکسی نیتریته شدن پروتئین های محلول لنز……………..85

4-1-2-1-سنجش تغییر حرکت ژل الکتروفورز پروتئین های لنز تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت……………………………………………………………………………………………………..85

4-1-2-2-سنجش مقدار کربونیل پروتئین های لنز تغییریافته به وسیله ی پراکسی نیتریت………………………………………………………………………………………………………………………..87

4-1-2-3- مطالعه ی فلورسانس ANS پروتئین های لنز تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت…………………………………………………………………………………………………………..89

4-1-2-4-مطالعه ی فلورسانس دی تیروزین پروتئین های لنز تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت…………………………………………………………………………………………………………..89

4-1-2-5-مطالعه ی اسپکتروسکوپی مرئی-فرابنفش پروتئین های کریستالین تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت…………………………………………………………………………….90

4-1-3-مطالعه ی ناپایداری پروتئولیزی پروتئین های لنز تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت…………………………………………………………………………………………………………..90

4-1-4-مطالعه ی توده ای شدن پروتئین های طبیعی و تغییر یافته ی لنز به وسیله ی پراکسی نیتریت در حضور یون کلسیم………………………………………………………………….92

4-1-5-ارزیابی الیگومری شدن پروتئین های لنز طبیعی و تغییریافته در حضور یون کلسیم به وسیله ی الکتروفورز ژلی……………………………………………………………………………94

4-1-6-مطالعه ی فلورسانس عارضی پروتئین های طبیعی و تغییر یافته لنز در حضور یون کلسیم………………………………………………………………………………………………………………….99

4-1-7-مطالعه ی تشکیل فیبر آمیلوئیدی کریستالین های طبیعی و تغییر یافته در حضور یون کلسیم……………………………………………………………………………………………………101

بخش دوم…………………………………………………………………………………………………………………104

4-2- مطالعه ی ساختار و فعالیت چاپرونیαA -کریستالین های انسانی طبیعی و پراکسی نیتریته شده و بررسی نقش محافظتی آن ها در برابر اکسایش اسید آسکوربیک به وسیله ی یون های مس………………………………………………………………………………………104

4-2-1- بیان زیر واحد هایαA و αB-کریستالین انسانی در سلول های BL21………………………………………………………………………………………………………………………105

4-2-2-تخلیص پروتئین هایαA و αB-کریستالین انسانی…………………………………106

4-2-3- مطالعه ی فرآیند پراکسی نیتریته شدن پروتئینαA -کریستالین انسانی……………………………………………………………………………………………………………………….108

4-2-3-1- مطالعه ی الکتروفورز ژلی پروتئینαA -کریستالین تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت………………………………………………………………………………………………………..108

4-2-3-2-سنجش مقدار کربونیل پروتئین های αA و αB-کریستالین تغییریافته به وسیله ی پراکسی نیتریت………………………………………………………………………………………..109

4-2-3-3- مطالعه ی فلورسانس تریپتوفان و عارضی پروتئین αA-کریستالین تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت………………………………………………………………………….110

4-2-3-4-مطالعه ی فلورسانس دی تیروزین پروتئین αA-کریستالین تغییر یافته به وسیله ی پراکسی نیتریت………………………………………………………………………………………..111

………………………………………………………………………………………………………… 29

3-1 اهمیت موضوع تحقیق………………………………………………………………………………………….. 30

3-2 روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………. 30

3-2-1 حوزه تحقیق …………………………………………………………………………………………………. 30

3-2-2 تكنیك های جمع آوری داده های تحقیق …………………………………………………………….. 30

3-3نحوه ی بررسی ادبیات موضوع ……………………………………………………………………………….. 31

3- 4 شرح مسئله ومدل ریاضیبرای مسئله مکانیابی ایستگاه های فوریت پزشکی ……………… 31

3-4-1 بیان مفاهیم و شرح مسئله……………………………………………………………………………….. 31

3-4-2 پوشش دهی ……………………………………………………………………………………………….. 31….

3-4-3 سطح ادغام نقاط تقاضا…………………………………………………………………………………… 31

3-4-4 بازآرایی……………………………………………………………………………………………………… 32

3-4-5 سرعت تردد و فواصل………………………………………………………………………………….. 32

3-4-6 وابستگی سرعت تردد آمبولانس ها به بازه زمانی و منطقه جغرافیایی…………………………. 33

3-4-7 شرح مسئله………………………………………………………………………………………………… 33

3-4-8 مدل سازی ریاضی مسئله……………………………………………………………………………….. 34

3-4-9 فرضیات مدل………………………………………………………………………………………………. 34

3-4-10 تعریف علائم و پارامترها و متغیرهای تصمیم……………………………………………………….. 35

3-4-11 پارامترها ………………………………………………………………………………………………….. 35

3-4-12 متغیرهای تصمیم…………………………………………………………………………………………. 38

3- 4-13 مدل ریاضی مسئله………………………………………………………………………………………. 38

3-4-14 لزوم پویایی مدل و حل هم زمان دو مسئله بازآرایی و تخصیص………………………………. 41

3-4-15 اعتبارسنجیو بررسی كیفیت نتایج حاصل از مدل………………………………………………… 42

3-4-16 پیچیدگی مدل………………………………………………………………………………………………. 44

3-5 شرح مسئله و مدل ریاضی برای مسئله تخصیص نیروی انسانی در زلزله …………………….. 44

3-5-1 بیان مفاهیم و شرح مسئله ……………………………………………………………………………….. 44

3-5-2 نواحی عملیاتی شهر آسیب دیده………………………………………………………………………… 45

3-5-3 پارامترها و توابع موثر در مدل…………………………………………………………………………… 45

3-5-4 افراد نجات یافته در طول یك دوره عملیات نجات………………………………………………… 46

3-5-5 نحوه محاسبه تابع تعداد نیروهای نجات………………………………………………………………. 47

3-5-6 نحوه بدست آوردن تعداد نیروهای نجات……………………………………………………………… 47

3-5-7 احتمال زنده ماندن افراد نجات یافته……………………………………………………………………. 48

3-5-8 عوامل تاثیر گذار آب و هوا……………………………………………………………………………… 51

3-5-9 عوامل تاثیر گذار ساختمان ……………………………………………………………………………… 51

3-5-10 پیچیدگی مدل و مشکالات جمع آوری اطلاعات……………………………………………………. 51

فصل چهارم:روش حل مسئله ………………………………………………………………………… 53

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………. 54

4- 2 الگوریتم مورد استفاده در مکانیابی ایستگاه های امداد رسان …………………………………………. 55

4-2-1 الگوریتم تبرید ………………………………………………………………………………………………… 55

4-2-2 برنامه سرد سازی……………………………………………………………………………………………… 56

4-2-3 درجه حرارت آغازین……………………………………………………………………………………….. 56

4-2-4 دمای پایانی…………………………………………………………………………………………………….. 57

4-2-5 كاهش دما………………………………………………………………………………………………………. 57

4-2-6 تعداد تكرار در هر دما……………………………………………………………………………………….. 57

4-3 شرح كلی رو ش حل ابتكاری…………………………………………………………………………………. 58

4-4 مرحله ی اول: توزیع آمبولانس ها و تخصیص بیماران در هر دوره………………………………….. 60

4-4-1 الگوریتم( SA1 ) Simulated Annealing ………………………………………………………………….. 60

4-4-2 الگوریتم( SA2 ) ) Simulated Annealing………………………………………………………………… 63

4-5 مرحله دوم: بازآرایی آمبولانس ها…………………………………………………………………………….. 66

4- 6 الگوریتم مورد استفاده در مکانیابی ایستگاه های امداد رسان …………………………………………. 67

4-6-1 نحوه محاسبه تعدادافراد نیازمندكمك………………………………………………………………….. 71

4-6-2 نحوه محاسبه نیروهای دردسترس شهر آسیب دیده …………………………………………………. 71

4-6-3 نحوه بدست آوردن نفر-ساعت كار مورد نیاز…………………………………………………………. 72

4-6-4 نحوه بهبود سیستم نجات…………………………………………………………………………………… 72

4- 7 یادآوری مدل ریاضی و الگوریتم های مورد استفاده……………………………………………………… 73

4-7-1 الگوریتم شناسایی شهرهای امدادرسان……………………………………………………………………. 74

4-7-2 تخصیص نیروهای نجات به شهرهای مدل…………………………………………………………….. 76

فصل پنجم:نتایج و تجزیه تحلیل محاسباتی ………………………………………………….. 84

5-1 مقدمه.. ………………………………………………………………………………………………………….. 85

5- 2 نحوه به کارگیری نرم افزار به کار رفته در مسئله مکانیابی ……………………………………………. 85

5-3 طراحی مثالهای آزمایشی………………………………………………………………………………………. 86

5-4 تعیین پارامترها در الگوریتم های شبیه سازی تبرید ارائه شده………………………………………….. 87

5-5 انجام آزمایشات و تحلیل نتایج………………………………………………………………………………. 89

5-6 بررسی كارایی الگوریتم های فراابتكاری پیشنهادی………………………………………………………. 92

5- 7 آزمون نمونه مدل در مسئله تخصیص صحیح نیروی انسانی در زلزله……………………………… 93

فصل ششم:جمع بندی و پیشنهادات برای تحقیقات آتی…………………………………………. 99

6-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………. 100

6- 2 جمع بندی تحقیق …………………………………………………………………………………………… 100

6-3 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………. 101

6-4 پیشنهادات برای تحقیقات آتی………………………………………………………………………………. 102

مراجع…………………………………………………………………………………………………………………. 104

پیوستها 110

فهرست شکلها

شکل 2-1 دسته بندی مدل های موجود مکانیابی مراکز خدمات فوریتهای پزشکی …………………….. 13

شکل 2-2 جمعیت شهری مورد تهدید زلزله در جهان ………………………………………………………. 19

شکل 2-3 سهم هزینه های جهان كه صرف تحقیقات مهندسی در زلزله می شود …………………….. 20

شکل 2-4 متوسط تعداد تلفات به ازای زلزله های مرگبار …………………………………………………… 20

شکل 2-5 نقش زلزله های بزرگ ………………………………………………………………………………. 21

شکل 3-2 نرخ واقعی و تخمینی نجات یافتگان با توجه به نوع ساختمان ……………………………….. 48

شکل 3-3 نمودار درصد تجمعی افراد نجات یافته (زنده)در برابر زمان ………………………………….. 49

شکل 3-4 احتمال زنده ماندن افراد خارج شده از زیرآوار در برابر زمان ………………………….. 49

شکل 4-1 فلوچارت الگوریتم ابتکاری ارائه شده ………………………………………………………… 59

شکل 4-2 فلوچارت الگوریتم 1SA …………………………………………………………………………. 61

شکل 4-3 فلوچارت الگوریتم2SA…………………………………………………………………………… 64

شکل 4-4 افراد فعال در شهر آسیب دیده …………………………………………………………………… 68

شکل 4-5 افراد نجات یافته برحسب زمان………………………………………………………………….. 68

شکل 4-6 افراد نجات یافته از زیر آوار و افراد نجات یافته در برابر زمان…………………………. 69

شکل 4-7 افراد نجات یافته برحسب زمان………………………………………………………………….. 70

شکل 4-8 افراد خارج شده از زیر آور و افراد نجات یافته در برابر زمان………………………….. 70

شکل 5-1 روند جواب های الگوریتم های فراابتکاری برای مسئله شماره 6 …………………… 91

شکل 5-2 روند جواب های الگوریتم های فراابتکاری برای مسئله شماره 9……………………. 92….

شکل 5-3 روند جواب های الگوریتم های فرا ابتکاری برای مسئله شماره 16………………… 93

شکل 5-4 گزارش مربوط به حل مدل دقیق توسط نرم افزار لینگو………………………………… 94

 

فهرست جداول

جدول 2-1 تعداد زلزله های بزرگ در هر کشور با توجه به جدول آماری………………………………… 22

جدول 3-2 تلفات مربوط به زلزله در هر كشور…………………………………………………………………. 22

جدول 3-1 نتایج در نظر گرفتن هم زمان مسائل بازآرایی و تخصیص…………………………………….. 42

جدول 3-2 بررسی کیفیت جوابهای حاصل از مدل…………………………………………………………….. 43

جدول 4-1 نمونه ای از ایجاد جواب ابتدایی برای تخصیص آمبولانسها به مراكز………………………. 62

جدول 4-2 ترتیب تصادفی از 10 نقطه ی تقاضا……………………………………………………………… 63

جدول 4-3 زمان رسیدن و تعدا نیروهای امدادمربوط به شهرهای امداد رسان……………………………. 69

جدول 5-1 مقادیر بررسی شده برای انتخاب مقادیر مناسب پارامترها……………………………… 87

جدول 5-2 مقادیر انتخاب شده برای پارامترها…………………………………………………………….. 88

جدول 5-3 مقایسه ی نتایج روش حل دقیق و الگوریتم ابتكاری ارائه شده ………………… 90

جدول 5-4 اطلاعات مربوط به شهر مثال……………………………………………………………………. 93

جدول 5-6 زمان لازم برای شروع به كار شهرها در شهر دیگر………………………………………. 94

جدول 5-7 حل بدست آمده توسط حل مدل دقیق توسط نرم افزا لینگو …………………………. 95

جدول 5-8 زمان اتمام عملیات در شهرها با توجه به حل مدل توسط………………………………. 95

جدول 5-9 حل بدست آمده از حل مدل خطی توسط نرم افزار لینگو……………………………… 96

جدول 5-10 مقایسه حل مدل دقیق و حل مدل خطی توسط نرم افزار لینگو……………………. 96

جدول 5-11 زمان اتمام عملیات در شهرها ……………………………………………………………….. 97

جدول 5- 12 حل بدست آمده از حل مدل خطی با توجه به برش در مرحله 1……………….. 98

چکیده

……. 21

2-2-10 اهداف نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-11 اهمیت و ضرورت نیازسنجی آموزشی………………………………………………………………………22

2-2-12 متغیرهای لازم در نیازسنجی…………………………………………………………………………………….23

2-2-13 رویکردهای نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….24

2-2-14 قلمرو نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….25

2-2-15 تکنیک های نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….26

2-2-16 موانع نیازسنجی……………………………………………………………………………………………………..27

2-2-17 اصول نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….27

2-2-18 انواع نیازسنجی………………………………………………………………………………………………….28

2-2-19 الگوهای نیازسنجی……………………………………………………………………………………………..29

2-2-20 روش ها و فنون نیازسنجی………………………………………………………………………………….30

2-3 آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………….41

2-3-1 تعریف آموزش…………………………………………………………………………………………………….41

2-3-2 مزایای آموزش……………………………………………………………………………………………………..43

2-3-3 فرایند آموزش……………………………………………………………………………………………………..43

2-3-4 شرایط موردنیاز آموزش کارکنان…………………………………………………………………………….46

2-3-5 اهمیت و ضرورت آموزش کارکنان………………………………………………………………………..47

2-3-6 فواید آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………..47

2-3-7 اهداف آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………49

2-3-8 اهمیت و لزوم آموزش کارکنان……………………………………………………………………………….50

2-3-9 آموزش کارکنان و آموزش بزرگسالان……………………………………………………………………..50

2-3-10 بعضی از علل بروز بی تفاوتی در کارکنان………………………………………………………………51

2-3-11 راهکارهای برخورد با بی تفاوتی کارکنان………………………………………………………………53

2-3-12 ارزیابی عملکرد کارکنان………………………………………………………………………………………55

2-3-12-1 محاسن ارزیابی کارکنان………………………………………………………………………………….55

2-3-12-2 سیاست حاکم بر ارزیابی عملکرد کارکنان…………………………………………………………56

2-4 آموزش و پرورش در ایران……………………………………………………………………………………….57

2-4-1 تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………….57

2-4-2- جایگاه آموزش در ایران باستان……………………………………………………………………………58

2-4-3 جایگاه آموزش در ایران دوره ی اسلامی………………………………………………………………..59

2-4-4 هدف های آموزش و پرورش……………………………………………………………………………….62

2-4-5 آرمان های جهانی آموزش و پرورش…………………………………………………………………….62

2-4-6 نقش و کارکرد اجتماعی آموزش و پرورش……………………………………………………………62

2-5 ویژگی های یک معلم خوب……………………………………………………………………………………63

2-6 مهارت های آموزشی تدریس مورد نیاز آموزگاران……………………………………………………..64

2-7 تعریف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………………74

2-7-1 اهداف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………….74

2-7-2 ضرورت آموختن ضمن خدمت………………………………………………………………………….75

2-7-3 فواید آموزش ضمن خدمت……………………………………………………………………………….75

2-7-4 تاریخچه آموزش ضمن خدمت………………………………………………………………………….76

2-7-5 آموزش ضمن خدمت کارکنان در وزارت آموزش و پرورش………………………………….79

2-8 پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………..80

2-8-1 پژوهش های داخل کشور………………………………………………………………………………….80

2-8-2-پژوهش های خارج کشور………………………………………………………………………………..83

فصل سوم روش پژوهش

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….87

3-2 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………87

3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………..87

3-4 نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………87

3-5 ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………87

3-5-1 روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………88

3-6 روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………….89

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….89

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….91

4-2 یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………..91

4-3 بررسی یافته های استنباطی…………………………………………………………………………………….92

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………96

5-2 بررسی سؤالات پژوهش………………………………………………………………………………………..96

5-3 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………..99

5-4 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………..99

5-5 پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………………………99

5-5-1 پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………….99

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………….101

الف – منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………..102

ب – منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………………….. 105

پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………….

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول :کلیات پژوهش

1-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………. 2

1-2- بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………..3

1-3 – اهمیت و ضرورت پژوهش ……………………………………………………………………………………….4

1-4- اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..5

1-5 – سئوالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………….6

1-6- تعاریف متغیر­های پژوهش ……………………………………………………………………………………………6

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………… 9

2-2- مبانی نظری……………………………………………………………………………………………………………….9

2-2-1 مفهوم نیاز ……………………………………………………………………………………………………………… 11

2-2-2 طبقه بندی نیازها ……………………………………………………………………………………………………. 14

2-2-3 مفهوم نیاز سنجی …………………………………………………………………………………………………… 16

2-2-4 نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………………………….. 16

2-2-5 ضرورت تعیین نیاز آموزشی ……………………………………………………………………………………. 17

2-2-6 منابع نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………………….. 19

2-2-7 طبقه بندی نیاز آموزشی ………………………………………………………………………………………….. 19

2-2-8 نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………………………. 21

2-2-9 ضرورت نیاز سنجی ………………………………………………………………………………………………. 21

2-2-10 اهداف نیاز سنجی ……………………………………………………………………………………………….. 22

2-2-11 اهمیت و ضرورت نیازسنجی آموزشی………………………………………………………………………22

2-2-12 متغیرهای لازم در نیازسنجی…………………………………………………………………………………….23

2-2-13 رویکردهای نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….24

2-2-14 قلمرو نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….25

2-2-15 تکنیک های نیازسنجی…………………………………………………………………………………………….26

2-2-16 موانع نیازسنجی……………………………………………………………………………………………………..27

2-2-17 اصول نیازسنجی…………………………………………………………………………………………………….27

2-2-18 انواع نیازسنجی………………………………………………………………………………………………….28

2-2-19 الگوهای نیازسنجی……………………………………………………………………………………………..29

2-2-20 روش ها و فنون نیازسنجی………………………………………………………………………………….30

2-3 آموزش کارکنان……………………………………………………………………………………………………….41

2-3-1 تعریف آموزش…………………………………………………………………………………………………….41

2-3-2 مزایای آموزش……………………………………………………………………………………………………..43

2-3-3 فرایند آموزش……………………………………………………………………………………………………..43

2-3-4 شرایط موردنیاز آموزش کارکنان…………………………………………………………………………….46

2-3-5 اهمیت و ضرورت آموزش کارکنان………………………………………………………………………..47

2-3-6 فواید آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………..47

2-3-7 اهداف آموزش کارکنان…………………………………………………………………………………………49

2-3-8 اهمیت و لزوم آموزش کارکنان……………………………………………………………………………….50

2-3-9 آموزش کارکنان و آموزش بزرگسالان……………………………………………………………………..50

2-3-10 بعضی از علل بروز بی تفاوتی در کارکنان………………………………………………………………51

2-3-11 راهکارهای برخورد با بی تفاوتی کارکنان………………………………………………………………53

2-3-12 ارزیابی عملکرد کارکنان………………………………………………………………………………………55

2-3-12-1 محاسن ارزیابی کارکنان………………………………………………………………………………….55

2-3-12-2 سیاست حاکم بر ارزیابی عملکرد کارکنان…………………………………………………………56

2-4 آموزش و پرورش در ایران……………………………………………………………………………………….57

2-4-1 تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………….57

2-4-2- جایگاه آموزش در ایران باستان……………………………………………………………………………58

2-4-3 جایگاه آموزش در ایران دوره ی اسلامی………………………………………………………………..59

2-4-4 هدف های آموزش و پرورش……………………………………………………………………………….62

2-4-5 آرمان های جهانی آموزش و پرورش…………………………………………………………………….62

2-4-6 نقش و کارکرد اجتماعی آموزش و پرورش……………………………………………………………62

2-5 ویژگی های یک معلم خوب……………………………………………………………………………………63

2-6 مهارت های آموزشی تدریس مورد نیاز آموزگاران……………………………………………………..64

2-7 تعریف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………………74

2-7-1 اهداف آموزش ضمن خدمت…………………………………………………………………………….74

2-7-2 ضرورت آموختن ضمن خدمت………………………………………………………………………….75

2-7-3 فواید آموزش ضمن خدمت……………………………………………………………………………….75

2-7-4 تاریخچه آموزش ضمن خدمت………………………………………………………………………….76

2-7-5 آموزش ضمن خدمت کارکنان در وزارت آموزش و پرورش………………………………….79

2-8 پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………………..80

2-8-1 پژوهش های داخل کشور………………………………………………………………………………….80

2-8-2-پژوهش های خارج کشور………………………………………………………………………………..83

فصل سوم روش پژوهش

3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….87

3-2 روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………87

3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………..87

3-4 نمونه آماری و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………87

3-5 ابزار جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………………87

3-5-1 روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………88

3-6 روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………….89

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….89

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….91

4-2 یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………..91

4-3 بررسی یافته های استنباطی…………………………………………………………………………………….92

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………96

5-2 بررسی سؤالات پژوهش………………………………………………………………………………………..96

5-3 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………..99

5-4 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………..99

5-5 پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………………………99

5-5-1 پیشنهادات کاربردی………………………………………………………………………………………….99

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………….101

الف – منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………..102

ب – منابع انگلیسی …………………………………………………………………………………………….. 105

پیوست …………………………………………………………………………………………………………………………………….

چکیده

آموزش و بهسازی منابع انسانی به عنوان یکی از استراتژی های دست یابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با شرایط تغییر قلمداد می شود و از این رو جایگاه و اهمیت راهبردی آن در بقا و توسعه سازمانی نمایان شده است. بدیهی است این فعالیت مانند هر فعالیت سازانی دیگر مستلزم برنامه ریزی صحیح و اصولی بوده و نیازسنجی اولین اقدام در برنامه ریزی محسوب می شود. بدین ترتیب نیازسنجی اولین گام در برنامه ریزی آموزشی کارکنان و در واقع نخستین عامل ایجاد و تضمین اثربخشی کارکرد آموزش و بهسازی است که اگر به درستی انجام شود مبنای عینی تری برای برنامه ریزی فراهم خواهد شد و احتمال تطابق آن با نیازهای سازمان، حوزه های شغلی و کارکنان و در نهایت کارایی آن را افزایش خواهد داد (ژیان پور و همکاران، 1391).

هدف از این پژوهش نیازسنجی آموزش ضمن خدمت آموزگاران مدارس ابتدایی شهرستان بستک در سال تحصیلی 92-91 بوده است. بدین منظور، 189 نفر (101 مرد و 88 زن) از آموزگاران ابتدایی شهرستان بستک براساس فرمول کوکران به طور تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن ها به روش آلفای کرونباخ 97% محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزگاران در هر کدام از مؤلفه های: (الگوهای نوین تدریس، ارزشیابی، مهارت قبل تدریس، مهارت کار با امکانات چند رسانه ای،مدیریت کلاسدرس و تعامل با دانش آموزان) وضعیت نسبتاً مناسبی داشته اند ولی برای بهبود و اثربخشی عملکردشان در تدریس نیاز به آموزش های لازم دارند و بهتر است که در دوره های ضمن خدمت شرکت نمایند تا بتوانند در موفقیت و پیشرفت دانش آموزان نقش بیش تری را ایفا نمایند.

کلید واژه: نیازسنجی، آموزش، آموزش ضمن خدمت، آموزگار

-1 مقدمه

اولین و اساسی ترین گام در تدوین و اجرای برنامه آموزشی، اجرای صحیح و مبتنی بر واقعیت فرایند نیازسنجی است. در حقیقت هر چه سنگ زیرین بنیانی تر و مستحکم تر باشد، بنای روی آن محکم تر و آسیب ناپذیرتر خواهد بود. در قلمرو آموزش، نیازسنجی به عنوان یکی از مؤلفه های اساسی و ضروری فرایند برنامه ریزی در نظر گرفته می شود (رحمانی، 1389).

بنابراینآموزش نیروی انسانییکی از مطمئن ترین و اساسی ترین راه های بهسازی سازمانی است. آموزش نیروی انسانی می تواند استعدادهای افراد را پرورش دهد، روش ها و فنون انجام دادن کار را بهبود بخشد، موجب کسب دانش و افزایش مهارت های شغلی شود و از اتلاف منابع انسانی و مالی نیز جلوگیری کند. به طور کلی، آموزش یکی از مؤثرترین وسایل سازگاری کارکنان هر مؤسسه با شرایط تغییرپذیر و در حال تحول سازمان است. آموزش ضمن خدمت عبارت از ایجاد تغییر در طرز فکر مدیران و کارکنان نسبت به سازمان، آشنا ساختن آن ها با اصول مدیریت و سازمان و آماده کردن آن ها برای پذیرش مسؤولیت های بیش تر است (میرکمالی، 1383).

از میان انواع آموزش ها، آموزش ضمن خدمت یکی از مناسب ترین و سهل الوصول ترین وسایلی است که می توان برای بهبود و تجهیز نیروی انسانی به دانش و مهارت های لازم توسعه، به کار گرفت. اما آموزش به ویژه آموزش ضمن خدمت زمانی ممکن است مؤثر واقع شود که در قالب نظام و الگویی مشخص و نه به صورت پراکنده و ناهمگون ارائه گردد و افرادی آن را برنامه ریزی و اجرا کنند که با مبانی نظری و عملی آموزش و پرورش کارکنان آشنا باشند. در فرایند برنامه ریزی و اجرایآموزش های ضمن خدمتکارکنان در بخش دولتی، کارشناسان آموزش از جمله عوامل مؤثر در اثربخشی و کارایی آموزش های ضمن خدمت قلمداد می شوند (آموزگار، 1380).

بنابر آن چه گفته شد در دنیای امروز هیچ سازمانی را نمی توان بی نیاز از آموزش ضمن خدمت کارکنان خود دانست. در این رابطه با توجه به مفاد آیین نامه ی اجرایی ماده 150 قانون برنامه سوم توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر تخصص یک درصد از اعتبارات جاری و عمرانی هریک از دستگاه های دولتی برای اجرای دوره های آموزش ضمن خدمت کارکنان، بیانگر اهمیت این موضوع در جامعه ی ایران است (اورنگی و همکاران، 1390).

4-2 ابزارهای مورد استفاده برای سنجش سازگاری. 25

5-2 انواع سازگاری. 26

6-2 مدل های سازگاری. 27

7-2 خصوصیات سازگاری. 28

8-2 ویژگی های افراد سازگار 29

9-2 عوامل موثر بر ناسازگاری. 30

10-2 هوش هیجانی. 31

11-2 تعریف هوش هیجانی. 31

12-2 اهمیت هوش هیجانی. 33

13-2 تفاوت هوش هیجانی و هوش شناختی. 34

14-2 الگوها و مولفه های هوش هیجانی. 35

1-14-2 الگوی ترکیبی هوش هیجانی گلمن و مولفه های آن. 35

2-14-2 الگوی ترکیبی بار- آن. 36

3-14-2 الگوی توانایی مایر و سالووی. 37

15-2 ابزارهای مورد استفاده برای سنجش هوش هیجانی. 42

16-2 عوامل مؤثر در هوش هیجانی. 43

. 44

حیطه های اصلی هوش هیجانی. 45

رابطه سازگاری و هوش هیجانی. 47

20-2 پیشینه ی تحقیق. 48

1-20-2 مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور 48

2-20-2 مطالعات صورت گرفته در داخل کشور 51

1-3 مقدمه 57

2-3 روش پژوهش… 58

3-3 جامعه آماری. 58

4-3 نمونه آماری. 58

5-3 روش نمونه گیری. 59

6-3 ابزار پژوهش… 59

1-6-3 پرسشنامه سازگاری. 59

1-1-6-3 شکل گیری پرسشنامه 59

2-1-6-3 تجزیه و تحلیل سوال ها 60

3-1-6-3 پایایی پرسشنامه سازگاری. 60

4-1-6-3 روایی پرسشنامه سازگاری. 61

5-1-6-3 نحوه نمره گذاری پرسشنامه سازگاری. 61

6-1-6-3 مفهوم نشانه ها و شرح حوزه ها پرسشنامه سازگاری. 62

2-6-3 پرسشنامه هوش هیجانی شات.. 63

1-2-6-3 ویژگی های روان سنجی (اعتبار و روایی) پرسشنامه هیجانی شات.. 64

2-2-6-3 نحوه نمره گذاری پرسشنامه هوش هیجانی شات.. 64

3-2-6-3 روش گردآوری داده ها 65

7-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 65

1-4 مقدمه 67

2-4 آمار توصیفی داده ها 68

3-4 آمار استنباطی. 69

1-3-4 آزمون كولموگروف-اسمیرنوف (جهت تعیین نرمالیتی داده ها) 69

2-3-4 بررسی سوالات پژوهش… 70

1-2-3-4 آزمون آلفای كرونباخ جهت تأیید پایایی. 70

2-2-3-4 آزمون KMO and Bartlett جهت تحلیل عاملی و تایید روایی داده ها 71

1-2-2-3-4 مقایسه اعتبار و روایی بدست آمده با اعتبار و روایی سازنده تست.. 76

3-2-3-4 آیا سازگاری با هوش هیجانی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر بابل رابطه معناداری دارد؟…77

4-2-3-4 تحلیل رگرسیونی …………………………………………………………………………………………………..79

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5 مقدّمه 83

2-5 آزمون های پژوهش… 84

3-5 بحث و تفسیر. 84

4-5 محدودیت های پژوهش… 87

5-5 پیشنهادات پژوهش… 88

1-5-5 پیشنهادات کاربردی. 88

2-5-5پیشنهادات برای پژوهشگران آتی. 89

منابع فارسی. 90

منابع انگلیسی. 96

پیوست ها

پیوست الف- پرسش نامه 100

پیوست ب- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها 106

جدول 1-3 ضرایب پایایی پرسشنامه 60

جدول 2-3 ماتریس همبستگی سه حوزه سازگاری. 61

جدول 3-3 طبقه بندی سازگاری بر حسب طبقات برای نمرات کل. 61

جدول4-3 سازگاری بر حسب طبقات در سه حوزه 62

جدول 5-3 تفکیک سوال ها بر اساس خرده مقیاس های هوش هیجانی. 65

جدول 1-4 توزیع فراوانی پاسخ دهندگان. 68

جدول 2-4 آمار توصیفی داده های متغیرها 69

جدول 3-4 آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای تعیین نرمال بودن داده ها 70

جدول 4-4 آزمون آلفای کرونباخ متغیرها جهت تأیید پایایی آن ها 71

جدول 5-4 KMO and Bartlett’s جهت تحلیل عاملی. 72

جدول 6-4 آزمون KMO and Bartlett’s برای تأیید روایی داده ها 72

جدول 7-4 مشخصه های آماری اولیه ی مواد پرسشنامه سازگاری با روش تحلیل مولفه های اصلی. 73

جدول8-4 روایی سه حوزه سازگاری (سازنده تست) 76

جدول 9-4 روایی سه حوزه سازگاری (نتایج پژوهش) 76

جدول10-4 آزمون همبستگی پیرسون برای سنجش رابطه بین سازگاری و هوش هیجانی. 77

جدول11-4 آزمون همبستگی پیرسون برای سنجش رابطه بین سازگاری اجتماعی و هوش هیجانی. 78

جدول12-4 آزمون همبستگی پیرسون برای سنجش رابطه بین سازگاری عاطفی و هوش هیجانی. 78

جدول13-4 آزمون همبستگی پیرسون برای سنجش رابطه بین سازگاری آموزشی و هوش هیجانی. 79

جدول14-4 خلاصة مدل رگرسیونی متغیرهای مستقل سازگاری با متغیر وابسته 80

جدول15-4 آنالیز واریانس بین عناصر سازگاری با شاخص هوش هیجانی. 80

جدول16-4 ضرایب رگرسیونی متغیرهای مستقل سازگاری با متغیر وابسته هوش هیجانی. 81

فهرست اشکال

شکل 1-4 نمودارScree عامل های 3 گانه ی پرسشنامه ی سازگاری سینها و سینگ.. 75

چکیده

طی دهه های گذشته، تعداد زیادی از روان شناسان و روانپزشکان بر اهمیت سازگاری و رشد مهارت های هیجانی و اجتماعی در نوجوانان در طول تحصیلات آموزشگاهی تاکید داشته اند. از جمله دلایل این توجه، آن است که سازگاری موفقیت آمیز افراد بسته به عملكرد یكپارچه توانش های هیجانی دارد. در واقع هوش هیجانی در پرورش سازگاری با تجارب و حوادث استرس زای وقوع یافته، پیش بینی اهداف مطلوب در آینده و نیز سازگاری با استرس های مزمن نقشی اساسی دارد.

بنابراین، با توجه به اهمیت این مسئله و اینکه آخرین تحقیقات در این زمینه روی مقیاس های قدیمی انجام شده بود و در آن ها کمتر ابعاد سازگاری مورد توجه قرار گرفته بود و بنابر ضرورت استفاده از آزمون های جدید، مطالعه ی حاضر، به منظور تعیین ویژگی های روانسنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی در دختران دبیرستانی شهر بابل انجام شده است.

در این مطالعه توصیفی – پیمایشی، جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی بابل که به تعداد 7568 نفر بوده اند، می شود. 400 دانش آموز ، به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه سازگاری “سینها” و “سینگ” و پرسشنامه هوش هیجانی “شات” بود. داده ها با استفاده از آزمون های آماری “کولموگروف – اسمیرنوف”، “آلفای كرونباخ”، “همبستگی پیرسون” و “تحلیل عاملی اکتشافی” جهت تأیید روایی، پایایی و همچنین تحلیل دیگر فرضیه ها استفاده گردید.

نتایج حاصل ابتدا نشان می دهد مقدار آلفای کرونباخ برای كلّ سؤالات 97/0 و برای تك تكِ عناصر نیز بیشتر از 7/0 می باشد و به دلیل اینکه مقدار آزمونKMO، 764/0 را نشان می دهد، همبستگی های موجود بین داده ها برای تحلیل عاملی مناسب است و وضعیت روایی نیز مناسب تشخیص داده می شود و سپس نشان می دهد میان سازگاری (سازگاری اجتماعی با توجه به 0.353 r = ، سازگاری عاطفی با توجه به 0.459 r = و سازگاری آموزشی با توجه به 0.570r =) و هوش هیجانی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.

واژگانكلیدی: سازگاری اجتماعی، سازگاری عاطفی، سازگاری آموزشی، هوش هیجانی، دانش آموزان دختر دبیرستانی

-1 مقدمه

سازگاری[1] در نوجوانان به عنوان مهمترین نشانه ی سلامت روان آنان ، از جمله مباحثی است كه در دهه های اخیر توجه بسیاری از جامعه شناسان، روان شناسان و مربیان را به خود جلب نموده است ، زیرا دوره ی نوجوانی، دوره ی حساسی است و سازگاری در این دوره دستخوش تحولات عاطفی، جسمانی و ذهنی فوق العاده شدیدی است و هنوز فرد به طور كامل رشد نیافته است. به همین علت ممكن است تأخیر در بلوغ عاطفی به دنبال خود مشكلاتی جدی در روابط بین فردی در نوجوانان و در روابط اجتماعی برای آنان پدید آورد. علاوه براین، رشد اجتماعی مهمترین جنبه ی رشد وجود هر شخصی است و معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هركس سازگاری او با دیگران است. سازگاری مانند رشد جسمی، عاطفی و عقلی یك كمیت پیوسته است و به تدریج به كمال می رسد و در طول زندگی به طور طبیعی و در برخورد با تجربه ها حاصل می شود. به عبارت دیگر، با سپری شدن دوران كودكی و ورود به دوران نوجوانی، رشد روانی – اجتماعی از تحول ساده به تحولی عمیق و كیفی تبدیل می شود و نوجوان با به كارگیری مهارت های اجتماعی، می تواند جایگاه خود را در میان مراودات اجتماعی و ارتباط با همسالان و بزرگسالان پیدا كند و موردپذیرش اجتماعینیز قرار گیرد. موفقیت در امر پذیرش اجتماعی به سازگاری منجر می شود و ممكن است فرد را به مرحله ی نفوذ و رخنه ی اجتماعی برساند كه سطحی بالاتر از پذیرش اجتماعی است و در این مرحله می تواند بر اطرافیان خود تأثیرگذار باشد(اتكینسون، اتكینسون و هیلگارد[2]، 2009).

در تعرف سازگاری می توان گفت که، منظور از سازگاری، رابطه ای است كه میان فرد و محیط او، به ویژه محیط اجتماعی وجود دارد و به او امكان می دهد تا نیازها و انگیزه های خود را پاسخ گوید. فرد زمانی از سازگاری بهره مند است كه بتواند میان خود و محیط اجتماعی اش رابطه ای سالم برقرار و انگیزه های خود را ارضا كند، در غیر این صورت او را ناسازگار قلمداد می كنیم. در واقع سازگاری با محیط، مهارتی است كه باید آموخته شود و كیفیت آن مانند سایر آموخته ها به میزان علاقه و كوشش فرد برای یادگیری بستگی دارد (اسلامی نسب، 1390).

انجمن روان پزشكان آمریكا (2010) [3]سازگاری را چنین تعریف می كند: «هماهنگ ساختن رفتار به منظور برآورده ساختن نیازهای محیطی كه غالباً مستلزم اصلاح تكانه ها، هیجان ها یا نگرش هاست» (به نقل از حجاری، 1390). سازگاری اجتماعی[4] به عنوان جریانی، که به وسیله ی آن روابط میان افراد، گروه ها و عناصر فرهنگی در وضعیتی رضایت بخش برقرار باشد، تعریف شده است. به عبارت دیگر، روابط میان افراد و گروه ها باید به گونه ای برقرار شده باشد كه رضایت متقابل آنها را فراهم سازد. بدین ترتیب، سازگاری اجتماعی سازوکارهایی است كه توسط آنها یك فرد توانایی تعلق به یك گروه را پیدا می کند. به همین علت لازمه ی سازگاری اجتماعی، بروز تغییراتی در فرد بوده، آن نیز مستلزم یكپارچگی سازوکارهایی است كه توسط آنها، گروه یك عضو جدید را می پذیرد (یمنی دوزی سرخابی، 1389)

یكی از الگوهایی كه با سازگاری در ارتباط دارد، ظرفیت هیجانی یا هوش هیجانی[5] افراد است؛ همان چیزی كه این تحقیق تلاش دارد آن را تبیین نماید. منظور از هوش هیجانی، توانایی فرد در بازنگری احساسات و هیجان های خود و دیگران، تمیز قائل شدن میان هیجان ها و استفاده از اطلاعات هیجانی به صورت سالم در حل مسئله و نظم بخشی رفتار است(سالووی و مایر[6]، 2011).

به طور كلی آنچه از متون تحقیقی بر می آید این است كه سازگاری موفقیت آمیز افراد بسته به عملكرد یكپارچه توانش های هیجانی دارد. در واقع هوش هیجانی در پرورش سازگاری با تجارب و حوادث استرس زای وقوع یافته، پیش بینی اهداف مطلوب در آینده و نیز سازگاری با استرس های مزمن نقشی اساسی دارد.

اکسترمرا[7] و همكاران در سال ۲۰10 طی بررسی خود مطرح نمودند نوجوانانی كه در رابطه با شناخت هیجانات خود دچار مشكل هستند و توانایی های لازم را برای تنظیم هیجانات شان ندارند، در شرایط فشار روانی از كنترل خوبی برخوردار نبوده، ماهیت فشار روانی را با شدت بالاتری درك می نمایند و از سازگاری روانشناختی كمتری برخوردارند.

با توجه به این كه تاكنون مطالعات محدودی پیرامون رابطه سازگاری با هوش هیجانی انجام گردیده و از سوی دیگر بررسی سازگاری به لحاظ نظری در بهبود روابط بین فردی و محیط امری ضروری بوده و به لحاظ عملی می تواند تا حدودی مسایل و مشكلات افراد را در حوزه سازگاری حل یا جبران نماید و لزوم بررسی این موضوع، پژوهش های زیادی مورد مطالعه قرار گرفت و بر اساس اهمیتی که سازگاری و هوش هیجانی در زندگی دارد این موضوع باید مورد سنجش قرار می گرفت، از این رو ضرورت بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه سازگاری احساس می شود که موضوع حاضر در قالب آزمون های جدید و به روز بررسی شود لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین ویژگی های روانسنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی دختران دبیرستانی شهر بابل انجام شده است.

2-1 بیان مسئله