ادبیات…………………………………………………………………………………………………………………………. 14

2-9- معنی و اهمیت نظریه سبک…………………………………………………………………………………………………….. 14

2-10- کار سبک شناسی……………………………………………………………………………………………………………………. 15

2-11- نگاهی به برخی نظریات گذشتگان درباره ی سبک……………………………………………………………… 16

2-12- سبک سنجی زبان شناختی…………………………………………………………………………………………………… 16

2-13- گونه شناسی (تیپولوژی) سبکها…………………………………………………………………………………………….. 17

2-14- جایگاهِ سبک پژوهی……………………………………………………………………………………………………………….. 18

2-15- تعاریف سبک از دیدگاه سبک شناسان…………………………………………………………………………………. 18

2-16- نام گذاری سبک ها………………………………………………………………………………………………………………… 19

2-17- مفاهیم سبک …………………………………………………………………………………………………………………………. 19

2-17-1- سبک دوره………………………………………………………………………………………………………………….. 19

2-17-1-1- سبک عراقی…………………………………………………………………………………………………….. 19

2-17-1-2- سبک هندی…………………………………………………………………………………………………….. 20

2-17-2- سبک شخصی…………………………………………………………………………………………………………….. 20

2-17-3- سبک ادبی………………………………………………………………………………………………………………….. 21

2-18- اهداف سبک شناسی……………………………………………………………………………………………………………… 21

2-19- مکاتب سبک شناسی……………………………………………………………………………………………………………… 21

2-19-1- سبک شناسی توصیفی…………………………………………………………………………………………………. 21

2-19-2- سبک شناسی تکوینی………………………………………………………………………………………………….. 21

2-19-3- سبک شناسی ساخت گرا…………………………………………………………………………………………….. 22

2-20- جریان های مهم در سبک شناسی جدید ……………………………………………………………………………. 22

2-21- سبک و سبک شناسی در ایران…………………………………………………………………………………………….. 22

2-22- مفهوم سبک در آثار قدما……………………………………………………………………………………………………….. 23

2-23- معاصران…………………………………………………………………………………………………………………………………… 23

2-24- ادوار شعر فارسی…………………………………………………………………………………………………………………….. 23

2-25- سبک نیمایی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-26- شیوه های شعر نو ………………………………………………………………………………………………………………….. 24

2-27- مکتب های ادبی اروپایی…………………………………………………………………………………………………………. 25

2-27-1- رئالیست یا واقع گرایی……………………………………………………………………………………………. 25

2-27-2- سوررئالیسمlisme Surrea ……………………………………………………………………………….. 25

2-27-3- پست مدرنیسم و یا فرانوگرایی ……………………………………………………………………………… 26

2-28- روش بررسی سبک شناسی متون…………………………………………………………………………………………. 26

فصل سوم:معرفی بیژن نجدی، محمدحسین مهدوی(م، مؤیّد) و فرامرز محمّدی پور

3-1- زندگینامه ی بیژن نجدی………………………………………………………………………………………………………….. 29

3-1-1- ویژگی داستان ها و اشعار نجدی …………………………………………………………………………….. 30

3-1-2- وفات نجدی…………………………………………………………………………………………………………………. 31

3-1-3- آثار بیژن نجدی …………………………………………………………………………………………………………. 31

3-2- زندگینامه محمدحسین مهدوی (م.موید) ………………………………………………………………………………. 32

3-2-1- تحصیلات م. مؤید در ایران……………………………………………………………………………………….. 33

3-2-2- ویژگی شعری م. مؤید………………………………………………………………………………………………… 33

3-2-3- سبک شعری م.مؤید …………………………………………………………………………………………………. 35

3-2-4- آثار مؤید……………………………………………………………………………………………………………………… 35

3-2-5- ویژگی های چندمجموعه شعر مؤید…………………………………………………………………………. 35

3-3- زندگینامه ی فرامرز محمّدی پور …………………………………………………………………………………………….. 37

3-3-1- مسئولیت های محمّدی پور ……………………………………………………………………………………… 37

3-3-2- سبک شعری محمّدی پور ………………………………………………………………………………………… 38

3-3-3- ویژگی های شعری محمدی پور ………………………………………………………………………………. 38

3-3-4- آثار محمدی پور ………………………………………………………………………………………………………… 38

3-3-5- دیگر آثار……………………………………………………………………………………………………………………… 39

فصل چهارم: بررسی سبک­شناختی اشعار بیژن نجدی، محمّد حسین مهدوی(م.مؤیّد) و فرامرز محمّدی­پور

4-1 سبک شناسی اشعار بیژن نجدی………………………………………………………………………………………………… 41

4-1-1 روش بررسی سبک شناختی متون……………………………………………………………………………… 41

4-1-1-1 سطح زبانی (Literally Level)……………………………………………………………………… 43

4-1-1-1-1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها(Phonostylistics)………………………. 43

4-1-1-1-1-1 انواع موسیقی شعر……………………………………………………………………………. 43

4-1-1-1-1-2 انتخاب کارکردهای زبانی زیبا و منحصر………………………………………….. 44

4-1-1-1-1-3 واج آرایی…………………………………………………………………………………………… 45

4-1-1-1-1-4 جناس………………………………………………………………………………………………… 47

4-1-1-1-1-5 تکرار…………………………………………………………………………………………………… 49

4-1-1-1-1-6 طرد و عکس……………………………………………………………………………………… 51

4-1-1-1-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک­شناسی واژه­ها……………………………………….. 51

4-1-1-1-2 -1 ریشه شناسی لغات و مفردات اشعار نجدی……………………………………. 51

4-1-1-1-2 -2 واژگان عربی به کار رفته در اشعار نجدی………………………………………. 52

4-1-1-1-2 -3 رویکرد نجدی به واژگان کهن سنّت ادبی……………………………………… 52

4-1-1-1-2 -4 واژگان کهن سنّت ادبی در اشعار بیژن نجدی……………………………….. 53

4-1-1-1-2 -5 ساخت واژ( واژه های بسیط و غیربسیط)………………………………………. 53

4-1-1-1-2 -6 واژگان پربسامد اشعار بیژن نجدی…………………………………………………… 55

4-1-1-1-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله………………………………. 56

4-1-1-1-3 -1 ترکیب سازی واژگانی……………………………………………………………………. 57

4-1-1-1-3 -2 ترکیبات خلّاق و تازه…………………………………………………………………… 57

4-1-1-1-3 -3 ترکیبات اضافی……………………………………………………………………………. 58

4-1-1-1-3 -4 ترکیبات وصفی……………………………………………………………………………. 58

4-1-1-1-3 -5 ساختار نامتعارف جمله………………………………………………………………. 58

4-1-1-1-3 -6 فعل………………………………………………………………………………………………. 60

4-1-1-1-3 -7 حذف فعل……………………………………………………………………………………. 61

4-1-1-2 سطح ادبی (Literary Level)…………………………………………………………………………….. 61

4-1-1-2-1 تضاد(مطابقه یا طباق)………………………………………………………………………………….. 62

4-1-1-2-2 مراعات نظیر(تناسب)………………………………………………………………………………….. 62

4-1-1-2-3 تلمیح……………………………………………………………………………………………………………. 63

4-1-1-2-4 تضمین…………………………………………………………………………………………………………. 64

4-1-1-2-5 حسّامیزی…………………………………………………………………………………………………….. 64

4-1-1-2-6 متناقض نما(پارادوکس) Paradox………………………………………………………….. 64

4-1-1-2-7 تشبیه…………………………………………………………………………………………………………… 65

4-1-1-2-7-1 انواع تشبیهات به کار رفته در اشعار نجدی………………………………… 65

4-1-1-2-7-2 تشبیه مرسل………………………………………………………………………………….. 65

4-1-1-2-7-3 تشبیه بلیغ (فشرده)………………………………………………………………………. 66

4-1-1-2-8 استعاره…………………………………………………………………………………………………………. 67

4-1-1-2-8-1 استعاره مصرّحه……………………………………………………………………………… 67

4-1-1-2-8-2 استعاره مکنیه (کنایی)…………………………………………………………………… 68

4-1-1-3 سطح فکری (Philosophical Level)……………………………………………………………. 69

4-1-1-3-1 جهان بینی اشعار نجدی…………………………………………………………………………….. 69

4-1-1-3-2 زمان و جلوه های آن در اشعار نجدی……………………………………………………….. 70

4-1-1-3-3برون گرایی…………………………………………………………………………………………………… 73

4-1-1-3-4 انزوا طلبی نجدی………………………………………………………………………………………….. 73

4-1-1-3-5 عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار بیژن نجدی…………………………………. 74

4-2 سبک شناسی اشعار م.مؤیّد………………………………………………………………………………………………………… 75

4-2-1 سطح زبانی (Literally Level)…………………………………………………………………………………… 75

4-2-1-1 سطح آوایی………………………………………………………………………………………………………………. 75

4-2-1-1-1 انواع جناس در اشعار م.مؤیّد……………………………………………………………………… 75

4-2-1-1-2 واج آرایی……………………………………………………………………………………………………….. 78

4-2-1-1-3 تکرار………………………………………………………………………………………………………………. 79

4-2-1-1-4 طرد و عکس………………………………………………………………………………………………….. 80

4-2-1-2 سطح لغوی………………………………………………………………………………………………………………. 80

4-2-1-2-1 تبارشناسی لغات و مفردات اشعار م.مؤیّد…………………………………………………… 81

4-2-1-2-2 برخی از واژگان عربی اشعار م.مؤیّد…………………………………………………………….. 81

4-2-1-2-3 کاربرد برخی لغات و اصطلاحات عربی در اشعار م.مؤیّد…………………………… 81

4-2-1-2-4 رویکرد م.مؤیّد به واژگان کهن سنّت ادبی………………………………………………….. 82

4-2-1-2-4 -1 واژگان کهن سنّت ادبی در اشعار م.مؤیّد……………………………………….. 82

4-2-1-2-5 ذهنیت و عینیت گرایی واژگان در اشعار م.مؤیّد……………………………………… 82

4-2-1-2-6 ساخت واژ (واژه های بسیط و غیر بسیط)………………………………………………… 83

4-2-1-2-7 دایره ی واژگان و روابط مفهومی آن………………………………………………………….. 84

4-2-1-2-8 واژگان پربسامد اشعار م.مؤیّد……………………………………………………………………… 84

4-2-1-2-8 -1 نمونه هایی از واژگان پربسامد اشعار م.مؤیّد…………………………………… 84

4-2-1-2-9 عمر و حباب………………………………………………………………………………………………… 85

4-2-1-2-10 نمونه هایی از واژگان سکر و مستی در اشعار م.مؤیّد……………………………. 85

3-2-1-3 سطح نحوی……………………………………………………………………………………………………………… 86

4-2-1-3-1 ترکیب سازی واژگانی………………………………………………………………………………….. 86

4-2-1-3-2 ترکیبات کهن سنّت ادبی…………………………………………………………………………… 86

4-2-1-3-3 ترکیبات اضافی……………………………………………………………………………………………. 86

4-2-1-3-4 ترکیبات وصفی……………………………………………………………………………………………. 87

4-2-1-3-5 ساختار غیرمتعارف جمله…………………………………………………………………………… 87

4-2-1-3-6 فعل………………………………………………………………………………………………………………. 89

4-2-1-3-7 حذف فعل……………………………………………………………………………………………………. 89

4-2-2 سطح ادبی (Literary Level)…………………………………………………………………………………….. 90

4-2-2 -1 انواع تشبیه…………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-2 – 1-1 تشبیه گسترده………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-2– 1-2 تشبیه فشرده (بلیغ)…………………………………………………………………………………… 91

4-2-2­-1-3 تشبیهات اشعار م.مویّد به اعتبار طرفین تشبیه………………………………………… 92

4-2-2­-2 عناصر طبیعت در تشبیهات م.مؤیّد………………………………………………………….. 94

4-2-2­-3 استعاره………………………………………………………………………………………………………… 94

4-2-2­-3-1 استعاره مصرّحه…………………………………………………………………………………………….. 94

4-2-2­-3-2 استعاره ی مکنیه………………………………………………………………………………………….. 95

4-2-2­-3-3 اضافه ی استعاری…………………………………………………………………………………………. 95

4-2-2­-4 کنایه……………………………………………………………………………………………………………………. 97

4-2-2­-5 صنایع معنوی…………………………………………………………………………………………………….. 97

4-2-2­-6 متناقض نما یا پارادوکس…………………………………………………………………………………… 98

4-2-2-7 حسّامیزی………………………………………………………………………………………………………….. 98

4-2-2­-8 مراعات نظیر(تناسب)…………………………………………………………………………………………. 99

4-2-2­- 9 تضاد…………………………………………………………………………………………………………………… 99

4-2-2­-­10 تلمیح……………………………………………………………………………………………………………. 100

4-2-2­-­11 اقتباس………………………………………………………………………………………………………….. 101

4-2-3 سطح فکری (Philosophical Level)…………………………………………………………………. 102

4-2-3-1 اشعار م.مؤیّد و نوع نگرش او به جهان………………………………………………………………. 103

4-2-3-2 برون گرایی………………………………………………………………………………………………………….. 104

4-2-3-3 تقدیر و جبرگرایی……………………………………………………………………………………………….. 104

4-2-3-4 عقل ستیزی و عشق خواهی در اشعار م.مؤیّد…………………………………………………. 105

4-3 بررسی سبک­ شناختی اشعار فرامرز محمدی­پور………………………………………………………………….. 107

الف- اشعار مجموعه­ی «دلم را بخشیدم به دریا»……………………………………………………………………………. 107

4-3-1 سطح زبانی (Literally Level)…………………………………………………………………………. 113

4-3-1-1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها(Phonostylistics)………………………… 113

4-3-1-1-2 انواع جناس در اشعار محمّدی پور…………………………………………………………… 113

4-3-1-1-3 واج آرایی……………………………………………………………………………………………………. 114

4-3-1-1-4 تکرار واژه……………………………………………………………………………………………………. 114

4-3-1-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک­شناسی واژه­ها……………………………………………….. 115

4-3-1-2-1 رویکرد محمّدی پور به واژگان عربی………………………………………………………… 115

4-3-1-2-2 ساخت واژ( واژه های بسیط و غیربسیط)………………………………………………… 115

4-3-1-2-3 واژگان پربسامد اشعار محمّدی پور…………………………………………………………… 116

4-3-1-2-4 نمونه هایی از واژگان پربسامد اشعار محمّدی پور…………………………………… 117

4-3-1-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله……………………………………… 117

4-3-1-3-1 ترکیب سازی واژگانی………………………………………………………………………………. 117

4-3-1-3-2 ساختار غیرمتعارف جمله………………………………………………………………………… 118

4-3-1-3-3 انواع فعل…………………………………………………………………………………………………… 118

4-3-1-3-4 حذف فعل………………………………………………………………………………………………….. 118

4-3-2 سطح ادبی (Literary Level)………………………………………………………………………………… 119

4-3-2-1 انواع تشبیه……………………………………………………………………………………………………………. 120

4-3-2-1 -1 تشبیه گسترده………………………………………………………………………………………….. 120

4-3-2-1 -2 تشبیه بلیغ (فشرده)…………………………………………………………………………………. 120

4-3-2-1 -3 تشبیه بلیغ اضافی……………………………………………………………………………………. 120

4-3-2-2 استعاره………………………………………………………………………………………………………………………… 121

4-3-2-2-1 استعاره­ی مصرّحه……………………………………………………………………………………………. 121

4-3-2-2-2 اضافه ی استعاری……………………………………………………………………………………………. 121

4-3-2-2-3 استعاره مکنیه (کنایی)……………………………………………………………………………………. 122

4-3-2-2-4 کنایه…………………………………………………………………………………………………………………. 123

4-3-2-2-5 صنایع معنوی…………………………………………………………………………………………………… 124

4-3-2-2-5-1 پارادوکس یا متناقض نما……………………………………………………………………… 125

4-3-2-2-5-2 حسّامیزی………………………………………………………………………………………………. 125

4-3-2-2-5-3 مراعات نظیر………………………………………………………………………………………….. 125

4-3-2-2-5-4 تضاد یا طباق…………………………………………………………………………………………. 125

4-3-2-2-5-5 تلمیح…………………………………………………………………………………………………….. 125

4-3-2-2-5-6 اقتباس…………………………………………………………………………………………………… 126

ب- اشعار مجموعه­ی «پیشانی بهار»………………………………………………………………………………………………… 126

4-3-1 سطح زبانی (Literally Level)………………………………………………………………………………… 131

4-3-1 -1 سطح آوایی یا سبک شناسی آواها (Phonostylistic)……………………………… 131

4-3-1 -1-1 قافیه………………………………………………………………………………………………………….. 131

4-3-1 -1-2 ردیف…………………………………………………………………………………………………………. 131

4-3-1 -1-3 واج آرایی در اشعار محمّدی پور……………………………………………………………… 132

4-3-1 -1-4 تکرار………………………………………………………………………………………………………….. 132

4-3-1­-2 سطح لغوی (Lexical) یا سبک شناسی واژه ها…………………………………………….. 132

4-3-1­-2 -1 تبارشناسی لغات و مفردات اشعار محمّدی پور……………………………………… 132

4-3-1­-2 -2 برخی اصطلاحات در اشعار محمّدی پور………………………………………………… 133

4-3-1­-2 -3 ساخت واژ (واژه های بسیط و غیر بسیط)…………………………………………….. 133

4-3-1­-2 -4 مظاهر طبیعت در اشعار محمّدی پور…………………………………………………….. 133

4-3-1­-2 -5 نمونه هایی از مظاهر طبیعت در اشعار محمّدی پور…………………………….. 134

4-3-1­-3 سطح نحوی(Syntactical) یا سبک شناسی جمله……………………………………… 134

4-3-1­-3-1 ترکیب سازی واژگانی………………………………………………………………………………… 134

4-3-1­-3-2 ترکیبات وصفی………………………………………………………………………………………….. 134

4-3-1­-3-3 ساختار غیرمتعارف جمله………………………………………………………………………….. 135

4-3-1­-3-4 حذف فعل………………………………………………………………………………………………….. 136

4-3-1­-3-5 فعل……………………………………………………………………………………………………………… 137

4-3-2 سطح ادبی (Literary Level)………………………………………………………………………………….. 137

4-3-2­-1 انواع تشبیه……………………………………………………………………………………………………………. 137

4-3-2­-1­-1 تشبیه گسترده…………………………………………………………………………………………… 137

4-3-2­-1­-2 تشبیه بلیغ (فشرده)………………………………………………………………………………….. 138

4-3-2­-1­-3 تشبیهات اشعار محمدی پور براساس طرفین تشبیه……………………………. 139

4-3-2­-2 استعاره………………………………………………………………………………………………………………….. 139

4-3-2­-2 -1 استعاره مصرّحه(آشکار)……………………………………………………………………………. 139

4-3-2­-2 -2 اضافه­ی استعاری………………………………………………………………………………………. 140

4-3-2­-2 -3 استعاره ی مکنیه……………………………………………………………………………………… 140

4-3-2­-3 کنایه………………………………………………………………………………………………………………………. 141

4-3-2­-4 صنایع معنوی……………………………………………………………………………………………………….. 142

4-3-2­-4-1 مراعات نظیر(تناسب)…………………………………………………………………………………. 142

4-3-2­-4-2 اقتباس………………………………………………………………………………………………………… 142

4-3-2­-4-3 نماد……………………………………………………………………………………………………………… 143

4-3-3 سطح فکری (Philosophical Level)…………………………………………………………………… 144

4-3-3 -1 اشعار محمّدی پور و نوع نگرش او به جهان……………………………………………….. 144

4-3-3-2 اشعار محمّدی پور و جلوه های زمان……………………………………………………………. 145

4-3-3-3 درون گرایی……………………………………………………………………………………………………… 145

4-3-3-4 غم گرایی…………………………………………………………………………………………………………. 146

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………… 150

پیوست…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 155

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………………………………………………. 162

Abstract…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 164

فهرست پیوست

جدول 1- واژگان پربسامد اشعار نجدی……………………………………………………………………………………………. 155

جدول 2 – رنگهای پربسامد اشعار نجدی…………………………………………………………………………………………. 155

نمودار 3- عناصر اربعه در اشعار نجدی……………………………………………………………………………………………. 156

نمودار 4 – مظاهر طبیعت در اشعار نجدی……………………………………………………………………………………… 156

نمودار 5 – نمودار ستونی رنگهای پربسامد اشعار نجدی………………………………………………………………… 157

نمودار6 – ایام عمر در اشعار نجدی…………………………………………………………………………………………………. 157

جدول 7 – عناصر اربعه و فصول در اشعار م.مؤید…………………………………………………………………………. 158

جدول 8 – رنگ­های پربسامد اشعار م.مؤید……………………………………………………………………………………… 158

جدول 9 – واژگان پربسامد اشعار م.مؤید…………………………………………………………………………………………. 158

نمودار 10 – نمودار ستونی واژگان پربسامد اشعار م.مؤید……………………………………………………………… 159

نمودار 11 – نمودار دایره ای فصول در اشعار م.مؤید……………………………………………………………………. 159

نمودار 12 – نمودار ستونی رنگ های پربسامد اشعار م.مؤید………………………………………………………… 160

نمودار 13- نمودار دایره ای رنگ های پربسامد اشعار م.مؤید……………………………………………………….. 160

نمودار 14 – مظاهر طبیعت در اشعار م.مؤید………………………………………………………………………………….. 161

نمودار 15 – دیگر واژگان پربسامد اشعار م.مؤید…………………………………………………………………………….. 161

1- چکیده

سبک­شناسی ساختاری از جمله مکاتب جدیدی است که امروزه از آن برای شناخت علمی و دقیق و دستیابی به ویژگی­های منحصر به فرد آثار ادبی و نیز مقایسه بین این آثار استفاده می شود. این رساله چهار مجموعه شعر سروده ی سه تن از شاعران شرق گیلان را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. مجموعه­ی «خواهران این تابستان» اثر بیژن نجدی، مجموعه­ی «نرگسِ هنوز» سروده ی محمّد حسین مهدوی(م. مؤیّد) و مجموعه­های «دلم را بخشیدم به دریا» و « پیشانی بهار» از سروده­های فرامرز محمّدی پور. نجدی نویسنده­ای ساختارشکن و تجربه­گراست که آثارش را در سبک­های رئالیست، سورئالیست و پست مدرن نوشته و سروده است. م.مؤیّد از شاعران مدرنیست دهه­ی 40 و 50 محسوب می شود که سبک شعری او را می­توان متعلّق به موج نوی شعر نوین پارسی دانست و محمّدی­پور نیز از شاعرانی است که در غزلیّات و دوبیتی­ها بیشتر به سبک عراقی و هندی و در شعرهای آزاد به سبک نیمایی گرایش دارد. پایان نامه­ی حاضر در پی تبیین ویژگی­های سبکی اشعار نجدی، م.­مؤیّد و محمّدی پور است. ضرورت نگارش این رساله، تعیین جایگاه و منزلت اشعار این سه شاعر در ادبیّات معاصر و تحلیل و بررسی سبک­شناسی اشعار آن­هاست. روش تحقیق این پژوهش، تحلیلی است و بر اساس نظریه­­ی سبک شناسی ساختارگرا. بر این اساس اشعار سه شاعر فوق در سه سطح زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که نجدی شاعری عقل ستیز، عشق باور و
برون گراست، م.مؤید را می توان شاعری برون گرا، میانه رو و معتدل دانست و همچنین تلفیق درونگرا و برونگرا بودن محمدی پور اشعارش را عامه پسند کرده است.

کلیدواژه:بیژن نجدی، محمّد حسین مهدوی(م. مؤیّد)، فرامرز محمّدی پور، سبک شناسی ساختارگرا

-1 مقدّمه

سبک شیوه و روش خاص هر نویسنده یا گوینده است که مقاصد، احساسات و عواطف خود را به وسیله­ی آن بیان می کند. سبک با فرم و محتوای اثر، رابطه ی تنگاتنگی دارد، به گونه ای که سبک شناس می تواند با آن شکل های تکرار شونده ی یک اثر ادبی و همچنین ساختار زبانی و فکری اثر را بیابد. از طرفی می تواند به تبارشناسی و رابطه ی اثر با آثار ماقبل و بعد آن بپردازد. به همین دلیل می توان گفت که سبک شناسی تنها در حدّ شناسایی روش­های بیان و طرز سخن خلاصه نمی­شود بلکه طرز بودن نویسنده و شاعر را در اثر و حتّی طرز دریافت خواننده را نیز شناسایی می کند. در این رساله آثار سه تن از شاعران شرق گیلان مورد پژوهش قرار می­گیرد. بیژن نجدی یکی از شاعران و نویسندگان برجسته­­ی ادبیات معاصر است. او نویسنده ای ساختار شکن و تجربه گراست. حسّ شاعرانگی یکی از دستمایه­هایی است که نجدی را به ایستگاه­های تازه­ای از دغدغه های انسان می کشاند او به شدّت شاعری انسان­دوست است و یک چشمش همیشه نگران انسان امروز است. نجدی گاه با به کارگیری ساختاری غیرمتعارف و درآمیختن واقعیت و رؤیا مخاطب را حیران و سرگردان می کند، استفاده از اینگونه فضاها در اشعار و نوشته های نجدی سبب شده که او را پیرو سبک سوررئالیسم، رئالیسم و پست مدرن بدانند.

م. مؤیّد، در شمار شاعران موج نوی معاصر قرار دارد. بهره­گیری او از استعاره، کنایه و تشبیه و همچنین خلق معانی بدیع و نو از مفاهیم مستعمل سبب شده اشعارش برجسته­تر به نظر آید. او اهمیت ویژه­ای به زبان، فرم، ساختار، اسطوره­ها و نیز تنالیته­ی کلمات می­دهد.

7-2-نگرش ها و دیدگاهها در موردبافت قدیم……………………………………………………………….. 22

7-2-1-نگرش موزه ای…………………………………………………………………………………………………….. 22

7-2-2-نگرش سلولی……………………………………………………………………………………………………….. 23

7-2-3-نگرش ارگانیستی(ارگانیکی)……………………………………………………………………………….. 24

8-2- مکاتب و نظریات در مورد بافت قدیم……………………………………………………………………. 25

8-2-1-نظریه اوژن ویوله سودو……………………………………………………………………………………….. 25

8-2-2-نظریه جان راسکین…………………………………………………………………………………………….. 25

8-2-3-نظریه محافظه کاران……………………………………………………………………………………………. 25

8-2-4-نظریه رادیکال………………………………………………………………………………………………………. 26

8-2-5-نظریه عقلانی……………………………………………………………………………………………………….. 26

9-2-صنعت گردشگریدر جهان…………………………………………………………………………………….. 26

10-2-اولویت های گردشگری و گردشگرها در ایران…………………………………………………….. 27

11-2-تجارب جهانی در مورد بافت قدیم……………………………………………………………………….. 28

11-2-1-کشور ایتالیا……………………………………………………………………………………………………….. 29

12-2-تجارب ایرانی در مورد بافت قدیم………………………………………………………………………… 29

12-2-1-بافت یزد…………………………………………………………………………………………………………….. 29

12-2-12-تجربه منطقه 12 تهران…………………………………………………………………………………. 29

13-2-جایگاه ایران در گردشگری جهانی……………………………………………………………………….. 30

14-2-بافت قدیمی شهرهای ایران………………………………………………………………………………….. 30

15-2-توسعه درون شهری………………………………………………………………………………………………. 31

16-2-انواع گردشگری……………………………………………………………………………………………………… 31

17-2-جاذبه های گردشگری…………………………………………………………………………………………… 32

18-2 گردشگری و توسعه پایدار……………………………………………………………………………………… 32

19-2-موانع اجتماعی و خدماتی،اجرایی در بخش گردشگری…………………………………….. 34

20-2-تأثیرات اقتصادی-اجتماعی توریسم(توریسم و ایجاد اشتغال)…………………………… 34

21-2-شهرهای خشک ایران و قابلیت های توریستی آن……………………………………………… 35

22-2-نومونه ای از عناصر مشخص و اصلی شهر در دوره ایرانی-اسلامی…………………… 35

22-2-1-مسجد………………………………………………………………………………………………………………… 35

22-2-2-بازار…………………………………………………………………………………………………………………….. 37

22-2-3-ارگ و بارو…………………………………………………………………………………………………………. 38

22-2-4-کاروانسراها………………………………………………………………………………………………………… 39

22-2-5-محله ها……………………………………………………………………………………………………………… 40

22-2-6-آب انبارها………………………………………………………………………………………………………….. 40

23-2-بررسی جایگاه بافت تاریخی در سازمان فضایی و ساختار کالبدی شهر امروز….. 41

24-2-شناخت عناصر، ومحوطه های با ارزش تاریخی-فرهنگی،کالبدی-مذهبی………. 42

25-2-تدقیق اهداف کلی ساماندهی و مداخله در بافت قدیم……………………………………… 43

26-2-نقاط­ضعف و راهکارهای احیاء بافت قدیم……………………………………………………………. 45

27-2-روش های مرمت شهری……………………………………………………………………………………….. 45

28-2-نقاط ضعف……………………………………………………………………………………………………………… 46

29-2-راهکارها جهت تجدید حیات و باز زنده سازی……………………………………………………. 46

30-2-گردشگری شهری و آثار آن بر سیما و فضای شهری…………………………………………. 47

31-2-ضمانت توسعه پایدار گردشگری شهری با حفاظت بافت های قدیمی……………… 50

32-2-بافت قدیمی فرهنگ نامه آموختنی یا واژگان دور ریختنی………………………………. 53

33-2-اجزا و عناصر شهری بافت قدیمی……………………………………………………………………….. 54

33-2-1-چگونگی تغییر و تحولات بافت قدیم……………………………………………………………… 57

34-2-مدلSWOT ………………………………………………………………………………………………………. 59

فصل سوم: منطقه مورد مطالعه

1-مطالعات جغرافیایی شهر سمنان…………………………………………………………………………………. 63

1-3-موقع جغرافیایی شهرستان سمنان…………………………………………………………………………. 63

2-3-موقع جغرافیایی شهر سمنان………………………………………………………………………………….. 65

3-3-زمین شناسی منطقه مورد مطالعه…………………………………………………………………………. 65

3-3-1-گسل ها………………………………………………………………………………………………………………… 66

3-3-1-1-گسل سمنان…………………………………………………………………………………………………… 66

3-3-2-ناهمواری ها…………………………………………………………………………………………………………. 66

3-3-2-1-عوارض زمین………………………………………………………………………………………………….. 66

3-3-2-2-شیب………………………………………………………………………………………………………………… 66

3-3-3-توپوگرافی…………………………………………………………………………………………………………….. 67

4-3- مطالعات اقلیمی……………………………………………………………………………………………………… 67

5-3-بررسی پارامترهای اقلیم شناسی در شهر سمنان…………………………………………………. 67

5-3-1-دما………………………………………………………………………………………………………………………… 68

5-3-2-یخبندان……………………………………………………………………………………………………………….. 68

5-3-3-میزان بارندگی……………………………………………………………………………………………………… 69

5-3-4-رطوبت نسبی……………………………………………………………………………………………………….. 70

5-3-5-وضعیت باد…………………………………………………………………………………………………………… 72

5-3-5-1-گلباد سمنان……………………………………………………………………………………………………. 72

6-3-طبقه بندی اقلیمی…………………………………………………………………………………………………… 73

7-3-پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………………………….. 74

8-3-منابع آب…………………………………………………………………………………………………………………… 74

8-3-1-منابع آب زیرزمینی…………………………………………………………………………………………….. 74

8-3-1-1-قنات………………………………………………………………………………………………………………… 74

8-3-1-2-چاه…………………………………………………………………………………………………………………… 75

8-3-1-3-چشمه……………………………………………………………………………………………………………… 75

8-3-2-منابع آب سطحی………………………………………………………………………………………………… 75

9-3-معادن………………………………………………………………………………………………………………………… 76

2-ویژگی های انسانی منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………… 76

10-3-تغییرات و تحولات جمعیتی در شهرستان و شهر سمنان………………………………… 76

11-3-بررسی ساختار سنی جمعیت شهر سمنان………………………………………………………… 77

11-3-1-بعد هرم سنی…………………………………………………………………………………………………… 78

12-3-ترکیب جمعیت در بافت قدیم…………………………………………………………………………….. 79

12-3-1-ترکیب سنی و جنسی بافت قدیم شهر سمنان…………………………………………….. 80

13-3-ساختمان جنسی جمعیت……………………………………………………………………………………. 80

14-3-بررسی تعداد و بعد خانوار در شهر سمنان…………………………………………………………. 81

15-3-ویژگی های کیفی جمعیت…………………………………………………………………………………… 81

15-3-1-زادو ولد……………………………………………………………………………………………………………… 81

15-3-2-مرگ و میر………………………………………………………………………………………………………… 81

15-3-3-مهاجرت…………………………………………………………………………………………………………….. 81

15-3-4-ازدواج و طلاق…………………………………………………………………………………………………… 82

16-3-نظام استقرار ساکنین بافت قدیم شهر سمنان……………………………………………………. 82

16-3-1-روند جابجایی جمعیت درون شهری در بافت قدیم……………………………………….. 82

17-3-تحولات جمعیتی…………………………………………………………………………………………………… 83

3-ویژگی انسانی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………………………. 84

18-3-بررسی­وضعیت درصد اشتغال در بخشهای مختلف اقتصادی…………………………….. 84

19-3-ساختار اقتصادی سمنان……………………………………………………………………………………….. 85

20-3-نسبت جمعیت فعال و بیکاران شهر سمنان……………………………………………………….. 86

21-3-ویژگی بخش های اقتصادی………………………………………………………………………………….. 87

21-3-1-کشاورزی……………………………………………………………………………………………………………. 87

21-3-2-صنعت و معدن…………………………………………………………………………………………………. 89

21-3-3-خدمات………………………………………………………………………………………………………………. 89

22-3-گردشگری در شهر سمنان……………………………………………………………………………………. 90

22-3-1-تعداد جهانگردان خارجی استفاده کننده از هتل ها در استان سمنان………… 90

23-3-بررسی میزان و انواع مشاغل دربافت قدیمی سمنان…………………………………………. 91

23-3-1-بررسی مشاغل و اصناف قدیمی در بازار سمنان……………………………………………. 93

24-3-وجه تسمیه شهر سمنان………………………………………………………………………………………. 94

25-3-شناخت و تحلیل ساختار کالبدی بافت قدیم در برابرجدید(شهر سمنان)……….. 96

26-3-جاذبه های تاریخی و فرهنگی شهر سمنان………………………………………………………… 97

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………. 103

1-4-معرفی داده ها…………………………………………………………………………………………………….. 103

2-4-پیدایش شهر سمنان………………………………………………………………………………………….. 103

2-4-تعیین محدوده بافت بافت قدیمی شهر سمنان………………………………………………. 105

3-4-شناخت و معرفی ساختار بافت قدیمی شهر سمنان………………………………………. 105

4-4-شناخت عناصر،فضاها و محوطه های با ارزش­تاریخی-فرهنگی،کالبدی ومذهبی………………. 109

4-4-1-ارزشمندی بناها بر اساسفرهنگی و اجتماعی……………………………………………… 110

4-4-2-ارزشمندی بناها به دلیل دارا بودن جنبه هایی از مهارتهای ویژه در ساخت بنا……………. 110

4-4-3-ارزشمندی بنا به دلیل تعلقات آیینی و نمادین و ارتباط با آداب و سنن ملی و مذهبی… 110

4-4-4-ارزشمندی بناهای قدیمی به دلیل قابلیت استفاده از آن برای عملکرد امروزی…………….. 110

5-4-عناصر ارزشمند بافت قدیمی از نظرباستان شناسیو علمی………………………… 111

5-4-1-قلعه ها……………………………………………………………………………………………………………. 111

5-4-2-برج………………………………………………………………………………………………………………….. 114

5-4-3-آتشگاه…………………………………………………………………………………………………………….. 115

5-4-4-کاروانسراها و رباط­ها……………………………………………………………………………………… 115

5-4-5-تیمچه ها………………………………………………………………………………………………………… 117

5-4-6-دارالحکومه………………………………………………………………………………………………………. 118

5-4-7-ارگ…………………………………………………………………………………………………………………. 118

5-4-8-مساجد……………………………………………………………………………………………………………. 120

5-4-9-مدارس قدیمی………………………………………………………………………………………………. 125

5-4-10-امامزاده و بقاع متبرکه………………………………………………………………………………… 125

5-4-11-آرامگاه­ها و معابر………………………………………………………………………………………….. 134

5-4-12-بازارها…………………………………………………………………………………………………………… 137

5-4-13-حمام­ها………………………………………………………………………………………………………… 142

5-4-14-آب انبارها…………………………………………………………………………………………………….. 145

5-4-15-آسیاب های آبی………………………………………………………………………………………….. 150

5-4-16-میادین و راسته های شهر سمنان……………………………………………………………… 150

5-4-17-معابر بافت قدیم………………………………………………………………………………………….. 151

5-4-18-محله ها………………………………………………………………………………………………………… 153

5-4-19-نمونه ای از خانه های قدیمی……………………………………………………………………. 153

5-4-19-1-خانه های قدیمی فامیلی……………………………………………………………………….. 153

5-4-19-2-خانه قدیمی دکتر معتمد………………………………………………………………………. 154

5-4-19-3-خانه قدیمی رنجبران……………………………………………………………………………… 154

5-4-19-4-خانه قدیمی کلانتر………………………………………………………………………………… 155

5-4-19-5-خانه قدیمی تدین………………………………………………………………………………….. 155

6-4-گذرهای محله ای……………………………………………………………………………………………….. 155

7-4-شکل توده ساختمانی خانه های قدیمی………………………………………………………….. 158

8-4-بررسی چگونگی پراکنش مکان های با ارزش در ساختار کالبدی شهر دیروز وامروز………….. 160

9-4-محیط طبیعی و آثار آن بر کالبد بافت قدیمی………………………………………………… 163

9-4-1-محیط طبیعی و مصالح ساختمانی بافت قدیم……………………………………………. 164

9-4-2-محیط طبیعی و شبکه معابر بافت قدیم……………………………………………………… 164

10-4-بررسی نقش و عملکرد اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی بافت قدیم در ارتباط با شهر…………. 165

10-4-1-بررسی نقش اقتصادی بافت قدیم……………………………………………………………… 165

10-4-2-بررسی نقش اجتماعی-فرهنگی بافت قدیم……………………………………………… 165

11-4-چرخه احیاء و بهسازی بافت قدیمی سمنان…………………………………………………. 166

12-4-میزان تأسیسات و تجهیزات و امکانات رفاهی موجود در بافت قدیم………….. 167

13-4- تعداد بازدید کنندگان از موزه حمام پهنه(حمام حضرت)………………………….. 169

2-تجزیه و تحلیل یافته ها………………………………………………………………………………………….. 169

14-4-بررسی اثرات گردشگری عناصر بافت قدیم…………………………………………………… 169

14-4-1- بررسی اثرات اقتصادی گردشگری عناصر بافت قدیم…………………………….. 169

14-4-2- بررسی اثرات اجتماعی،فرهنگی و مذهبی پتانسیل های گردشگری عناصر بافت قدیم. 171

15-4-تحلیل با استفاده از SWOT ………………………………………………………………………. 173

15-4-1-عوامل داخلی مؤثر بر گردشگری در بافت مطالعه شده…………………………… 173

15-4-2- عوامل خارجی مؤثر بر گردشگری در بافت مطالعه شده………………………… 174

16-4-تحلیل نقاط قوت،ضعف، فرصت ها و تهدیدها………………………………………………. 183

17-4-اولویت بندی نهایی………………………………………………………………………………………….. 187

فصل پنجم: آزمون فرضیات،پیشنهادات و نتیجه گیری

1-5- آزمون فرضیات ………………………………………………………………………………………………………. 193

2-5-تنگناها ومشکلات……………………………………………………………………………………………………… 195

3-5- پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………… 196

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………….. 200

فهرست جداول

عنوان صفحه

فصل دوم

1-2- کانون ها و قطبهای عمده توریستی جهان…………………………………………………………… 27

2-2-اولویت های گردشگری در ایران……………………………………………………………………………… 27

3-2-اولویت گردشگران در ایران……………………………………………………………………………………… 28

4-2-انواع مکان های گردشگری……………………………………………………………………………………… 28

5-2-اثارت مثبت و منفی فرهنگی و اجتماعی گردشگری…………………………………………… 35

فصل سوم

1-3- تقسیمات سیاسی شهرستان سمنان سال 1387………………………………………………… 63

2-3-مشخصات ایستگاه شهر سمنان………………………………………………………………………………. 67

3-3-میزان دمای شهر سمنان در طولانی مدت(2005-1965)…………………………………… 68

4-3-میانگین و آستانه های بارندگی ماهانه سمنان در طولانی مدت(2005-1965).. 69

5-3-میزان رطوبت سمنان(2005-1965)…………………………………………………………………….. 70

6-3-ساعات آفتابی در شهر سمنان سال 1387……………………………………………………………. 71

7-3-طبقه بندی اقلیمهای مختلف در طبقه بندی دمارتن…………………………………………… 73

8-3-تعداد و میزان تخلیه سالانه قناتهای دشت سمنان در سال 53الی72……………….. 75

9-3-تغییرات جمعیت شهرستان و شهر سمنان طی سالهای 85-1335…………………… 76

10-3-جمعیت به تفکیک گروههای عمده سنی شهر سمنان85-1375…………………… 77

11-3-گروههای سنی پنج ساله شهر سمنان سال 1385……………………………………………. 78

12-3-درصد ترکیب سنی جمعیت کشور و شهرستان در سال 1385گروه سنی به درصد 78

13-3-روند تغییرات جمعیتی بافت قدیمی در مقایسه با کل شهر در فاصله سالهای75-1365 79

14-3-درصد ترکیب سنی جمعیت کشور،استان و شهرستان و شهر سمنان در سال1385 80

15-3-تعداد و بعد خانوار شهر سمنان طی 1385-1365…………………………………………… 81

16-3-وضعیت مهاجران شهرستان سمنان طی دهه 1385-1365…………………………….. 82

17-3-مقایسه تحولات جمعیت شهرستان سمنان طی سالهای1385-1345……………. 84

18-3-تعداد شاغلین بر حسب گروههای فعالیت اقتصادی1385-1355……………………. 85

19-3-ترکیب جمعیت فعال و غیر فعال شهر سمنان در سال 1385………………………… 86

20-3-سطح زیر کشت اراضی کشاورزی شهرستان سمنان و مقایسه آن با استان در سال 1386-1385…..87

21-3-سطح زیر کشت تولید زراعت سالانه شهرستان سمنان و مقایسه با سال 1385……….. 87

22-3-سطح زیر کشت و میزان تولید و عملکرد محصولات دائمی استان و شهرستان سمنان سال85 88

23-3-مقایسه سطح زیر کشت،میزان تولید محصولات دائمی شهرستان سمنان با استان در سال85 88

24-3-تعداد بهره برداری انواع دام سمنان و شهرستان در سال1385……………………….. 89

25-3-وضعیت ناحیه شهرک صنعتی سمنان در سال 1388……………………………………… 89

26-3-تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده برای احداث بنا بر حسب نوع استفاده در نقاط شهری سمنان……100

27-3-تعداد گردشگران خارجی در طی سالهای 1387-1380…………………………………… 90

28-3-ویژگی های مشاغل رایج در بازار سمنان سال 1387……………………………………….. 91

29-3-وضع موجود کاربری های بافت قدیم به درصد…………………………………………………… 93

30-3-منابع و پتانسیل های موجود گردشگری شهر سمنان……………………………………….. 98

فصل چهارم

1-4-میزان تأسیسات و امکانات رفاهی موجود در بافت قدیم سال1388…………………… 168

2-4-تعداد بازدیدکنندگان در موزه حمام پهنه(حمام حضرت)……………………………………. 169

3-4-تعداد فعالان و غیرفعالان شهر سمنان در سال 1385…………………………………………. 170

4-4-ماتریس عوامل داخلی مؤثر بر گردشگری عناصر بافت قدیم……………………………….. 174

5-4-ماتریس عوامل مؤثر بر گردشگری عناصر بافت قدیمی………………………………………… 180

6-4-عوامل اصلی تأثیرگذار بر توریسم بافت قدیم عناصر و اجزا فرصتها،تهدیدها در توسعه توریسم از دیدگاه دو گروه مشارکت کنندگان……………………………………………………………………………………………………………………………… 183

7-4-اولویت بندی نهایی عوامل مؤثر(نقاط قوت،ضعف)………………………………………………… 187

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

فصل دوم

1-2- عوامل مؤثر در ساختار گردشگری…………………………………………………………………………. 22

فصل سوم

1-3- بارندگی طولانی مدت شهر سمنان(2005-1965م)…………………………………………… 70

2-3-وضعیت رطوبت نسبی ایستگاه سمنان(2005-1965م)……………………………………… 71

3-3-ساعات آفتابی ماهیانه شهر سمنان سال 1387……………………………………………………. 71

4-3-گلباد شهر سمنان در سال 1387………………………………………………………………………….. 72

5-3-تغییرات جمعیتی شهر سمنان طی سالهای 1385-1335…………………………………. 76

6-3-درصد شهرنشینی شهرستان سمنان در سال 1385…………………………………………….. 77

7-3-درصد جمعیت به تفکیک گروههای سنی سال 1385-1375……………………………. 77

8-3-هرم سنی در سال 1385……………………………………………………………………………………….. 79

9-3-تعداد شاغلان شهر سمنان به تفکیک بخشهای اقتصادی در سال 1385…………… 84

10-3-نسبت درصد اشتغال شاغلان در بخشهای مختلف اقتصادی 1385…………………. 85

فهرست اشکال

عنوان صفحه

فصل اول

1-1- گونه شناسی گردشگری شهری…………………………………………………………………………….. 9

فصل دوم

1-2-ابعاد گردشگری………………………………………………………………………………………………………… 22

2-2-عناصر تشکیل دهنده گردشگری……………………………………………………………………………. 33

3-2-ماتریسSWOT و نحوه تعیین استراتژی……………………………………………………………. 60

4-2-ارزیابی درونی و بیرونی مدلSWOT …………………………………………………………………. 60

5-2-شمای برنامه ریزی استراتژیک با استفاده از SWOT ……………………………………….. 61

فصل چهارم

1-4-نمودار چرخه احیاء و بازسازی بافت قدیمی………………………………………………………….. 167

فهرست نقشه ها

عنوان صفحه

فصل سوم

1-3-نقشه موقعیت شهرستان سمنان در استان…………………………………………………………….. 64

2-3-نقشه وجه تسمیه شهر سمنان در سال 1334…………………………………………………….. 95

فصل چهارم

1-4-نقشه ناحیه بندی شهر سمنان……………………………………………………………………………….. 104

2-4-نقشه شهر سمنان ومحدوده بافت قدیم در شهر سمنان………………………………………. 107

3-4- نقشه موقع عناصر موجود در بافت قدیم(شهر سمنان)……………………………………….. 157

4-4-نقشه محدوده پراکنش با ارزش بافت قدیم شهر سمنان و بازار(ستون فقرات)….. 163

فهرست عکسها

عنوان صفحه

فصل دوم

1-2-نمونه ای از مرمت یکی از عناصر بافت قدیمی در نیاسر……………………………………… 37

2-2-نمونه ای از استفاده کاروانسرا جهت جذب گردشگر…………………………………………….. 39

3-2-استفاده از حمام کرناسیون به عنوان موزهمردم شناسی(دزفول)جهت جذب گردشگر…………….. 40

4-2-نمونه ای از ساباط های محلی در نیاسر…………………………………………………………………. 42

5-2-مرمت مقبره حاج کمال در نیاسر…………………………………………………………………………… 46

6-2-نمونه ای از مرمت آسیاب آبی در نیاسر به منظور جذب گردشگر……………………… 47

7-2-احیاء آتشکده زرتشتیان در نیاسر…………………………………………………………………………… 47

8-2-نمونه ای از مرمت آسیاب آبی در نیاسر………………………………………………………………… 48

9-2-نمونه ای از بهسازی خانه قدیمی در نیاسر……………………………………………………………. 49

فصل چهارم

1-4-نماهایی از بافت قدیم شهر سمنان…………………………………………………………………………. 111

2-4-نمایی از دز چرمنه…………………………………………………………………………………………………… 112

3-4-نمایی از قلعه شرقی پاچنار…………………………………………………………………………………….. 112

4-4- نمایی از قلعه غربی پاچنار…………………………………………………………………………………….. 112

5-4- نماهایی ازداخل و خارج برج چهل دختر……………………………………………………………… 114

6-4- نمایی از محل خراب شده آتشگاه سمنان……………………………………………………………. 115

7-4-نماهایی از سر در و داخل کاروانسرای ناسار(نیمه مخروب و در حال مرمت)…….. 117

8-4-نمایی از تیمچه سلطانی………………………………………………………………………………………….. 117

9-4-نمایی از دارلحکومه سمنان(خانه کلانتر)……………………………………………………………….. 118

10-4-نمایی قدیمی و جدید دروازه ارگ سمنان و قسمت های مختلف آن……………… 120

11-4-تصویر جدید از قسمت وضوخانه و سقف آن و تصویر قدیمی از مسجد امام سمنان……………… 122

12-4-نمایی از مسجد جامع شهر سمنان……………………………………………………………………… 123

13-4-نمایی از منار سلجوقی………………………………………………………………………………………….. 124

14-4-نمایی از مسجد جامع زاوغان……………………………………………………………………………….. 125

15-4-نمایی از امامزاده یحیی…………………………………………………………………………………………. 127

16-4-نمایی از امامزاده علی بن جعفر……………………………………………………………………………. 128

17-4نمایی از امامزاده اشرف…………………………………………………………………………………………… 129

18-4-نمایی از بقاع متبرکه علویان………………………………………………………………………………… 130

19-4-نمایی از سردرهای بقعه متبرکه پیر علمدار……………………………………………………….. 132

20-4-نمایی از بقعه متبرکه سید مرسلین…………………………………………………………………….. 133

21-4-نمایی از آرامگاه پیرنجم الدین……………………………………………………………………………… 135

22-4-نمایی از آرامگاه حکیم الهی…………………………………………………………………………………. 136

23-4-نمایی از جایگاه قدیمی مقبره طوطی(هیئت حضرت ابوالفضل فعلی)……………… 137

24-4-نمایی از بازار عمومی و بازار مرده های سمنان………………………………………………….. 139

25-4-نمایی از بازار شمالی سمنان………………………………………………………………………………… 140

26-4-نمایی از بازار جنوبی سمنان………………………………………………………………………………… 141

27-4-نمایی از بازار جلوخان سمنان………………………………………………………………………………. 141

28-4-نمایی از حمام حضرت………………………………………………………………………………………….. 143

29-4-نمایی سر در حمام نخست…………………………………………………………………………………… 144

30-4- نمایی سر در حمام ناجی……………………………………………………………………………………. 145

31-4-نمایی از قسمت های مختلف یک آب انبار…………………………………………………………. 146

32-4-نمایی از آب انبار ناسار………………………………………………………………………………………….. 147

33-4-نمایی از آب انبار کارخانه……………………………………………………………………………………… 147

34-4-نمایی از آب انبار توکلی……………………………………………………………………………………….. 148

35-4-نمایی از آب انبار پاچنار……………………………………………………………………………………….. 149

36-4-نمایی از آسیاب آبی………………………………………………………………………………………………. 150

37-4-نمایی از میدان شریعتی(تیرانداز سابق)………………………………………………………………. 151

38-4-نمایی از سر در و ایوان از خانه قدیمی فامیلی…………………………………………………… 154

39-4-نمایی از خانه قدیمی فامیلی(در حال تخریب)…………………………………………………… 154

40-4-نمایی از خانه قدیمی دکتر معتمد(قبل و بعد از تخریب)…………………………………. 154

41-4-نمایی از خانه قدیمی کلانتر………………………………………………………………………………… 155

42-4-نمایی از خانه قدیمی تدین………………………………………………………………………………….. 155

43-4-نمایی از معابر و ساباط محله های قدیمی…………………………………………………………… 156

44-4-نمونه ای از سقف های گنبدی منازل قدیمی شهر سمنان………………………………. 159

45-4-نمایی از ایوان خانه های قدیمی………………………………………………………………………….. 159

46-4-نمایی از دالان های خانه های قدیمی…………………………………………………………………. 160

47-4-نمایی از هشتی خانه های قدیمی……………………………………………………………………….. 160

چکیده:

همانطور که می دانیم با افزایش چشمگیر جمعیت و توسعه مدرن و صنعتی شدن شهرها، مشکلات افراد بیشتر، که در کنار این مشکلات مسئله فراغت افراد مطرح شد با توجه به کمبود امکانات فراغتی در جامعه ما باعث شد دست اندرکاران و برنامه ریزان شهری را به فکر انداخت تا به منظور غلبه بر این مشکل راهکارهایی را ارئه کنند که یکی از این راهکارها برای غلبه بر چنین مشکلاتی،استفاده از منابع فراوان و غنی بود که باعث جذب گردشگر شود تا بتواند حضوری فعالانه داشته و در رقابت با کشورهای دیگر در این عرصه سهمی شایسته و درخور داشته باشند.

البته کشور ایران با توجه به پیشینه تاریخی گرانبها و موقعیت جغرافیایی خود دارای ظرفیتهای فرهنگی و تاریخی زیادی برای رسیدن به توسعه در زمینه گردشگری می باشد. که برای رسیدن به این اهداف نیاز به تأمین زیرساختهای مناسب، مدیریت بهینه و همکاری دستگاههای ذیربط می باشد تا جامعه ایران بتواند با توجه به ضعف هایی که در این زمینه ها دارد موفق بشود.

بنابراین نباید این مسائل را از برنامه ریزی شهری جدا بدانیم. از بعد اقتصادی، گردشگری به عنوان یکی از عوامل بهبود و رشد اقتصادی است. زیرا با فراهم کردن زیرساخت ها در این زمینه باعث ایجاد اشتغال، درآمدزایی، ارزش افزوده منابع محیط می شود. که گردشگری نه تنها از لحاظ اقتصادی بلکه از لحاظ ارائه خدمات و همچنین از بعد فرهنگی تأثیرات بسیار مهمی دارد. زیرا باعث اثباتارزشهای فرهنگیجوامع، معرفی ارزشهای بومی منطقه و گشودن جوامع بر روی مردم جوامع خارجی و توسعه ظرفیتهای مناطق
می شود که به همین دلیل است که نباید مقوله گردشگری را از برنامه ریزی شهری جدا بدانیم.

بافت قدیمی نیز به عنوان یکی از قطبهای گردشگری در شهر سمنان نیازمند توجه و امکان نظر بیشتر بوده تا در گردشگری به نحو مطلوب ایفای نقش نمایند.

…………………………………………..19

2-2-5 تغییر جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………………………20

2-2-6 تبدیل­خواهان جنسی FtM…………………………………………………………………………………………………………………………20

2-2-7 تبدیل­خواهان جنسی MtF………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-2-8 مبدل­پوشی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..21

2-2-9 مرد زن­نما…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….22

2-2-10 زن مردنما…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..22

2-2-11 ویریلیسم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………22

2-3 مروری بر پیشینه­ی پژوهش­ها……………………………………………………………………………………………………………………………….23

2-3-1 پژوهش­های پیشین داخلی………………………………………………………………………………………………………………………….23

2-3-2 پژوهشهای پیشین خارجی…………………………………………………………………………………………………………………………..41

2-4 رهیافت­های نظری………………………………………………………………………………………………………………………………………………….52

2-4-1 ساخت اجتماعی واقعیت: پیتر برگر و توماس لاکمن………………………………………………………………………………….52

2-4-2 جامعه­شناسی بدن………………………………………………………………………………………………………………………………………..54

2-4-3 داغ ننگ: اروینگ گافمن……………………………………………………………………………………………………………………………..59

2-4-3-1: چیستی استیگما……………………………………………………………………………………………………………………………………..59

2-4-3-2 کنش متقابل در مواجهه با استیگما ……………………………………………………………………………………………………….61

2-4-3-3 استیگما و ومساله­ی وضعیت دوگانه­ی هویت………………………………………………………………………………………….62

2-4-4 نظریه­ی میدان: پیر بوردیو……………………………………………………………………………………………………………………………….63

2-4-5 میشل فوکو و جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………….75

2-4-5-1 میشل فوکو: تکنولوژی­های انضباطی و مداخلات پزشکی………………………………………………………………………79

2-5 چارچوب مفهومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..85

فصل سوم:روش تحقیق پژوهش

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..93

3-2 روش انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….94

3-2-1 پژوهش کیفی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..94

3-2-2 تحقیق توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..94

3-3 دامنه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………95

3-4 شیوه گردآوری اطلاعات (داده­یابی)……………………………………………………………………………………………………………………….95

3-4-1 تعریف داده در پژوهش کیفی………………………………………………………………………………………………………………………95

3-4-2: شیوه گردآوری داده­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………95

3-5 روش انتخاب مشارکت­کنندگان……………………………………………………………………………………………………………………………..97

3-5-1 نمونه­گیری غیراحتمالی……………………………………………………………………………………………………………………………….97

3-5-2 نمونه­گیری گلوله برفی…………………………………………………………………………………………………………………………………97

3-5-3 نمونه­گیری هدفمند……………………………………………………………………………………………………………………………………..98

3-5-4 اندازه­ی نمونه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….98

3-6 نظریه­ی زمینه­ای………………………………………………………………………………………………………………………………………………..101

3-7 واحد تحلیل…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………103

3-8 تحلیل داده­ها در روش گرندد تئوری…………………………………………………………………………………………………………………103

3-9 گام­های عملی تحلیل در این پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………105

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل

4-1 مقدمه : نحوه­ی كدگذاری جدول داده­ها…………………………………………………………………………………………………………….108

4-2 تحلیل تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیل­خواه…..109

4-3 تم اصلی دوم: تجربه­یآزار جنسیو تجاوز………………………………………………………………………………………………………..122

4-4 تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیل­خواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانه­ی هم­پیوند با وضعیت تبدیل­خواهی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….131

4-5 تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیل­خواهی جنسی………………………………………………………………………….143

4-6 تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابه­ی چالشی فراروی تبدیل­خواهان: جنسیت تجربه شده در تجربه­ی اشتغال تبدیل­خواهان جنسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..165

4-7 تم اصلی ششم: روند زندگینامه­ای دوران تحصیل تبدیل­خواهان: تمایز به مثابه­ی تجربه­ی زیسته………………….177

4-7 تم اصلی هفتم: تجربه­ی روابط جنسی تبدیل­خواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..193

4-9 تم اصلی هشتم: راه­های پیشِ­روی تبدیل­خواه جنسی برای تامین هزینه­های عمل تغییر جنسیت………………….206

4-10 تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابه­ی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی…………………………………………………….216

4-11 تم اصلی دهم: تجربه­ی «داغ ننگ» به دلیل تبدیل­خواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایع­شده»……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………223

4-12تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیل­خواهی در آینه­ی كنش متقابل اجتماعی……………………………………………….237

4-13 تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهمخوانی عادت­واره­ها و بدن مورد انتظار………………………………………………. ………………………………………………. …………………………………247

4-14 تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»: مواجه­ی توجیه­شده­ی پلیس با تبدیل­خواهان جنسی………253

4-15 تم اصلی چهاردهم: نحوه­ی مواجه­ی تبدیل­خواه با ترنس­بودگیِ خود……………………………………………………………..258

4- 16 تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح) …………………………………………..268

4-17 تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابه­ی چالش فرارروی تبدیل­خواهان جنسی ……………………………………………….286

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

5-1 مقدمه………………………………………………. ………………………………………………. ………………………………………………. …………… 295

5-2 جداول خلاصه یافته­های تحقیق: تم­های اصلی و فرعی………………………………………………. ……………………………………296

5-3 گامی به سوی یک نظریه­ی عام در خصوص تبدیل­خواهی جنسی…………………………………………………………………….312

5-4 نتیجه­گیری پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………..321

5-4-1 پاسخ به پرسش های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….321

5-4-2 تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..325

5-5 محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………328

5-6 پیشنهادهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………….331

فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….332

فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….337

 

فهرست جداول

جدول(3-1)جدول مشخصات مشاركت­كنندگانMtF………………………………………………………………………..100

جدول (3-2)جدول مشخصات مشاركت­كنندگانFtM………………………………………………………………………100

جدول(4-1) تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیل­خواه………………………………………………………………………………………………………………………………………………….110

جدول(4-2) تم اصلی دوم: تجربه­ی آزار جنسی و تجاوز…………………………………………………………………….123

جدول (4-3) تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیل­خواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانه­ی هم­پیوند با وضعیت تبدیل­خواهی………………………………………………………………………………………………………………………..132

جدول (4-4)تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیل­خواهی جنسی……………………………………….145

جدول (4-5) تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابه­ی چالشی فراروی تبدیل­خواهان: جنسیت تجربه شده در تجربه­ی اشتغال تبدیل­خواهان جنسی………………………………………………………………………………………………..166

جدول (4-6) تم اصلی ششم: روند زندگینامه­ای دوران تحصیل تبدیل­خواهان: تمایز به مثابه­ی تجربه­ی زیسته……………………………………………………………………………………………………………………………………………..178

جدول (4-7) تم اصلی هفتم: تجربه­ی روابط جنسی تبدیل­خواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»………………………………………………………………………………………………………………………194

جدول (4-8) تم اصلی هشتم: راه­های پیشِ­روی تبدیل­خواه جنسی برای تامین هزینه­های عمل تغییر جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………..207

جدول (4-9) تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابه­ی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی………………………..217

جدول (4-10) تم اصلی دهم: تجربه­ی «داغ ننگ» به دلیل تبدیل­خواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایع­شده»………………………………………………………………………………………………………………………….224

جدول (4-11) تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیل­خواهی در آینه­ی كنش متقابل اجتماعی…………………238

جدول (4-12) تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهم­خوانی عادت­واره­ها و بدن مورد انتظار………………………………………………………………………………………….248

جدول (4-13) تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»: مواجه­ی توجیه­شده­ی پلیس با تبدیل­خواهان جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….254 جدول (4-14) تم اصلی چهاردهم: نحوه­ی مواجه­ی تبدیل­خواه با ترنس­بودگیِ خود………………………………259

جدول (4-15) تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح)………………..269

جدول (4-16) تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابه­ی چالش فرارروی تبدیل­خواهان جنسی…………………..287

جدول(5-1) تم اصلی نخست: برساخت دوگانگی جنس و جنسیت تجربه شده در دوران کودکی فرد تبدیل­خواه………………………………………………………………………………………………………………………………………………..296

جدول(5-2) تم اصلی دوم: تجربه­ی آزار جنسی و تجاوز……………………………………………………………………297

جدول (5-3) تم اصلی سوم: برساخت عواطف تبدیل­خواهان مبتنی بر تجربیات عاشقانه­ی هم­پیوند با وضعیت تبدیل­خواهی……………………………………………………………………………………………………………………..298

جدول (5-4)تم اصلی چهارم: واكنش خانواده در برابر تبدیل­خواهی جنسی……………………………………….299

جدول (5-5) تم اصلی پنجم: اشتغال به مثابه­ی چالشی فراروی تبدیل­خواهان: جنسیت تجربه شده در تجربه­ی اشتغال تبدیل­خواهان جنسی………………………………………………………………………………………………..300

جدول (5-6) تم اصلی ششم: روند زندگینامه­ای دوران تحصیل تبدیل­خواهان: تمایز به مثابه­ی تجربه­ی زیسته………………………………………………………………………………………………………………………………………………301

جدول (5-7) تم اصلی هفتم: تجربه­ی روابط جنسی تبدیل­خواهان: برساخت عادات و رفتارهای جنسی در «جریان كنش متقابل»……………………………………………………………………………………………………………………….302

جدول (5-8) تم اصلی هشتم: راه­های پیشِ­روی تبدیل­خواه جنسی برای تامین هزینه­های عمل تغییر جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………..303

جدول (5-9) تم اصلی نهم: «خودكشی» به مثابه­ی راه حلی برای تغییر وضعیت كنونی……………………….304

جدول (5-10) تم اصلی دهم: تجربه­ی «داغ ننگ» به دلیل تبدیل­خواهی جنسی: قرارگیری در وضعیت انگ و «هویت ضایع­شده»……………………………………………………………………………………………………………………………305

جدول (5-11) تم اصلی یازدهم: نمود بیرونی تبدیل­خواهی در آینه­ی كنش متقابل اجتماعی………………….306

جدول (5-12) تم اصلی دوازدهم: عدم تمایل به رابطه با ترنسكشوال جنس مقابل برای روابط عاطفی به دلیل ناهم­خوانی عادت­واره­ها و بدن مورد انتظار………………………………………………………………………………………….307

جدول (5-13) تم اصلی سیزدهم: قرارگیری در چاچوب «نظم»: مواجه­ی توجیه­شده­ی پلیس با تبدیل­خواهان جنسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………….308(5-14) تم اصلی چهاردهم: نحوه­ی مواجه­ی تبدیل­خواه با ترنس­بودگیِ خود…………………………………………309

جدول (5-15) تم اصلی شانزدهم: برساخت هویت دوگانه مبتنی بر تعارض بدن با ذهن(روح)…………………310

جدول (5-16) تم اصلی هفدهم: «ازدواج» به مثابه­ی چالش فرارروی تبدیل­خواهان جنسی……………………311

فصل اول:

کلیات تحقیق

• مقدمه

• بیان مساله

• ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش

• 

• سوالات پژوهش

• مروری بر تاریخچه­ی تغییر جنسیت

• مقدمه

«جامعه­شناسان از اصطلاح جنس[1] برای اشاره به آن دسته از تفاوت­های کالبدی و فیزیولوژیک استفاده می­کنند که بدن زن و مرد را تعریف و مشخص می­کنند. در مقابل، جنسیت[2] به تفاوت­های روانشناختی، اجتماعی و فرهنگیِ مذکرها و مونث­ها مربوط می­شود. جنسیت به افکار و مفاهیمی درباره­ی مردانگی و زنانگی مربوط می­شود که به صورت اجتماعی برساخته می­شوند؛ و ضرورتا محصول مستقیم جنس زیست­شناختی فرد نیست»(گیدنز، 1389: 156). به­طور معمول مختصات جنسی و جنسیتی افراد با یکدیگر هماهنگ است اما گاهی مختصات جنسی و جنسیتی افراد با یکدیگر ناسازگار است. در ادبیات علمی برای این شرایط از اصطلاح ترنسکشوالیتی[3] استفاده می­شود که ما در این نوشتار آن را تبدیل­خواهی جنسی ترجمه خواهیم کرد.

هویت جنسی برای بیان احساس مردانگی و زنانگی فرد به کار می­رود. مفهوم هویت جنسی بیان کننده­ی آن است که فرد به طور معین خود را مرد یا زن بداند. در واقع، هویت جنسی بخش قابل ملاحظه­ای از هویت هر انسان را تشکیل می­دهد دربردارنده­ی تصویری است که هر فرد به عنوان یک مرد یا زن از خود دارد. فرد می­آموزد از آن حیث که مرد یا زن آفریده شده باید به شیوه­ای خاص بیندیشد، رفتار کند و احساس نماید (یوربرگ[4]:1974– اوحدی: 1384). «اختلال هویت جنسیتی[5] یکی از گروه­های اصلی اختلالات جنسی محسوب می­شود که مشخصه اصلی آن همانندسازی قوی و مستمر با جنس مخالف و ناراحت بودن از جنس خود یا احساس عدم تناسب با نقش جنسیتی خود است»(کاپلان[6] و سادوک[7]، 1392: 322).

«اختلال هویت جنستی دو مولفه دارد، ملاک الف: باید شواهدی مبتنی بر اتخاذ پایدار و مستمر هویت جنس مخالف که مایل به داشتن آن است یا اصرار به این که از جنس مخالف است وجود داشته باشد. ملاک ب: اتخاذ هویت جنس مخالف نباید فقط به دلیل تمایل به برخورداری از امتیازهای فرهنگی متعلق به جنس دیگر باشد. به­علاوه باید شواهدی درباره نارضایتی مستمر از جنسیت تعیین شده­ی خود یا احساس عدم تناسب با نقش جنسی تعیین شده وجود داشته باشد»(شعاع­کاظمی، 1392). در واقع هویت انسان تحت تاثیر دو مولفه اکتسابی و غیراکتسابی تدوین می­یابد.

«این اختلال موجب به­وجود آمدن نارضایتی جنسی در افراد می­گردد. در واقع نارضایتی جنسی شرایطی است که در آن فرد از نظر جنسی و جنسیتی با ابهام خاصی مواجه نیست اما جنس او با جنسیتش ناهمخوان است»(رولند[8] و اینکروسی[9]، 2008). «این اختلال موجب پریشانی یا اختلال اساسی در کارکرد اجتماعی، شغلی و یا سایر زمینه­های مهم می­شود و می­تواند زمینه­سازرفتارهای پرخطرجنسی باشند»(گرین[10]، 2009). «به خاطر شکل ظاهر و رفتارهای تا حدی نامتعارف که افراد تغییرجنس­خواه دارند و به دلیل فقدان آگاهی­های عمومی، بسیاری از مردم، تغییرجنس­خواهی را نوعی انحراف جنسی می­دانند و به این دلیل تغییرجنس­خواهان را در شبکه روابط اجتماعی نمی­پذیرند»(جواهری، 1390). برخوردهایی مانند مجرم دانستن، گناهکار دانستن، ابراز تنفر، اغلب از این دلیل سرچشمه می­گیرد که اکثر مردم نمی­توانند بین تغییرجنس­خواهی، همجنس­گرایی یا دوجنس­گرایی تفاوت قایل شوند. بنابراین منفی بودن قضاوت مردم و ارزیابی آنان می­تواند برخودپنداره، حرمت نفس و هویت مبتلایان به نارضایتی جنسی تاثیر بگذارد و آنها را به سوی انحراف سوق دهد. بنابراین می­توان گفت ناراضیان جنسی قربانیان شرایطی هستند که ناخواسته در آن قرار گرفته­اند، قربانی فردی است که از شرایط آسیب خاصی می­بیند در حالی که مسئول به­وجود آمدن آن شرایط نبوده بلکه مستحق همدردی است (لوزیک[11]، 1388 :121-120).

تبدیل­خواهی­جنسی یک اختلال در هویتِ جنسی است. افراد مبتلا به این اختلال خود را متعلق به گروه جنس مخالف می­دانند، از وضعیت جنسی- بدنی خود ناراحت هستند و می­کوشند با استفاده از هورمون­ها و اعمال جراحی وضعیت خود را به وضعیت دلخواه نزدیک کنند (سازمان بهداشت جهانی[12]، 1992). تبدیل­خواهی­جنسی با نارضایتی جنسی همراه است. نارضایتی جنسی به عنوان یک گرایش جنسی محسوب می­شود. گرایش جنسی شیوه­ای است که براساس آن افراد، امیال جنسی و نقش­های اجتماعی مربوط به جنس خود را تجربه می­کنند. این تجربه برای برخی از افرد به شیوه­ای خوشایند و برای برخی دیگر به صورت یک تضاد پایدار تجربه می­شود (برگاتا[13] و مونتگمری[14]:2000 به نقل از جواهری).

نارضایتی جنسی تا چندی پیش یک بیماری روانی محسوب می­شد اما امروزه این پدیده از فهرست بیماری­های روانی انجمن پزشکی آمریکا[15]کنار گذاشته شده است و در عوض در شمار یکی از انواع اختلالات هویت جنسیتی قلمداد می­شود.

سبب­شناسی این اختلال به­طور کامل شناخته نشده است و عوامل مختلفی از جمله عوامل ارثی، اثرات هورمونی و درگیری مغز به عنوان عوامل دخیل بررسی شده­اند. یافته­های اخیر تفاوت­هایی را در مغز افراد دچار اختلال هویت جنسی نشان داده است و مناطقی از مغز که مسئول تفاوت­های جنسیتی هستند در این افراد با افراد طبیعی تفاوت دارد (گرین: 2005).

در این مورد به نقش عوامل زیستی و روانی مانند توارث، استرس بیش از تولد، روابط جنسی والدین، اختلالات ژنتیکی، ساختار هورمونی، مشکلات عصبی و سیستم عصبی مرکزی اشاره شده است (کاهانی، 1381: 40).

به­طور کلی گروهی، علل زیست­شناختی عضوی و گروه دیگر عوامل روان­شناختی اجتماعی را در بروز این اختلال موثر می­دانند. گروه اول بیشتر اشکال در آندروژن­های جنینی را مطرح می­کنند (نلسون،161:1391). بررسی­های جنین­شناسی نشان می­دهند که کلیه پستانداران چه مرد و چه زن در نخستین مرحله رشد جنینی ساختمان تشریحی زنانه دارند و در صورت ترشح آندروژن در جنین در فاصله هفته ششم تا پایان ماه سوم، تغییرات منجر به مرد شدن کامل می­شود و در غیر این­صورت هم­چنان زن باقی می­ماند. مطابق این نظریه اِشکال در ترشح آندروژن در فاصله زمانی یاد شده موجب بوجود آمدن تبدل­خواهی جنسی است. اما برخی زمینه­های اجتماعی نیز وجود دارد که احتمال نارضایتی جنسی را افزایش می­دهد. از نظر فروید این قبیل اختلال­ها از تعارض­هایی که کودک در مثلث ادیپال تجربه می­کند، سرچشمه می­گیرد. این تعارض را رخدادهای طبیعی خانواده و تخیلات کوک تقویت می­کند، هر چیز که در محبت طفل نسبت به والد جنس مخالف و همانندسازی با والد همجنس تداخل نماید با رشد طبیعی هویت جنسی تداخل خواهد کرد. در خلال سال­های اول زندگی، مادر احساس غرور کودک را به جنسیت خود بیدار می­کند. به همان نسبت مادر خشن نیز می­تواند در رشد هویت جنسی کودک اختلال ایجاد کند. زمانی که این مسایل با مشکل جدایی تفرد همراه گردد، ممکن است نتیجه این باشد که از تمایلات جنسی برای حفظ و بقای رابطه استفاده شود. برخی از کودکان با این پیام مواجه می­گردند که اگر هویت جنس مقابل را بپذیرند، مطلوب­تر خواهند بود. کودکان آزاردیده و مطرود ممکن است طبق این باور رفتار کنند که اگر متعلق به جنس مخالف باشند بیشتر با آنان مدارا خواهد شد.

«اختلال هویت جنسی می­تواند در نتیجه مرگ، غیبت طولانی یا افسردگی مادر، که پسربچه­ ممکن است با همانندسازی کامل به او واکنش نشان دهد، پدید آید. وجود پدر نیز به فرآیند جدایی تفرد کمک می کند. فقدان پدر، سبب ایجاد مخاطره در روابط مادر و کودک می­شود. برای پسر، پدر الگویی برای همانندسازی مردانه است. علاوه بر این در شرایطی که مادر در اثر بیماری، مرگ یا طلاق در خانواده حضور ندارد یا قادر به ایفای نقش مادری خود نیست در این صورت دختربچه برای پر کردن خلا حاصل از وجود مادر، پدر را جایگزین آن می­سازد. در این شرایط او زمان زیادی را با پدرش صرف می­کند، پدر او را تشویق می­کند رفتاری مردانه داشته باشد، او نیز مانند یک پسر به­تدریج می­آموزد که فعالیت­های ورزشی، شکار، ماهیگیری و مکانیکی را با موفقیت انجام دهد (كاپلان، سادوك و فردمن : به نقل از جواهری). همچنین، نزدیکی بیش از حد والد جنس مخالف با فرزند در حد تماس بسیار نزدیک پوستی، که سبب روابط عاطفی زیاد و و همانندسازی شدید با جنس مخالف گردد، حتی تجربه­ی مشاهده­ی صحنه­های آمیزشی می­تواند عامل تعارضات روانی در همانندسازی کودک با مادر گردد»(کاهانی، 41:1381).

اما این­که تبدیل­خواهی جنسی یک عارضه­ی مادرزادی و ژنتیک است یا برساخته­ی اجتماعی، و یا منبعث از منشایی روان­شناختی، موضوع پایان­نامه­ی پیش­رو نیست! هدف محقق از این تحقیق، ترسیم شرایط اجتماعی پیش­روی تبدیل­خواهان جنسی است. بر این مبنا، نگرش جنسیتی نسبت به ترنسکشوال­ها، مساله­ی محوری پژوهش حاضر است: این که آیا تفاوتی میان تجربه­ی زنانی که می­خواهند مرد شوند و مردانی که می­خواهند زن شوند وجود دارد؟!

این پایان­نامه در پنج فصل تنظیم شده است: در فصل نخست، در قالب «کلیات تحقیق» به ترسیم منظری پرداخته شده که محقق به موضوع تحقیق می­نگرد. همچنین علاوه بر بخش­های معمول، بیان مساله، ضرورت و اهمیت تحقیق و اهداف تحقیق، بخشی در پایان این فصل با عنوان مروری بر تاریخچه­ی تبدیل­خواهی جنسی، گنجانده شده. هدف از ارایه­ی این بخش، ترسیم فضایی کلی در خصوص پدیده­ی ترنسکشوالیته است؛ این بخش عامدانه پیش از ورود به متن اصلی و در پایان بخش نخست گنجانده شده تا ضمن آشنایی کلی با موضوعِ تحقیق، از متن اصلی جدا باشد زیرا هدف نگارنده، تمرکز بر ا ابعادجامعه­شناختی موضوع بوده است.

فصل دوم با تعریفی از مفاهیم و واژگان کلیدی آغاز می­شود، سپس پیشینه­ی پژوهش­های مرتبط ذکر گردید. وجودِ بخش مبانی نظری در این پایان­نامه، مساله­ای چالش­برانگیز است؛ اساسا تحقیقاتی که با روشِ نظریه­ی مبنایی[16] صورت می­پذیرد، نیازی به بهره­گیری از مبانی نظری ندارد. در این تحقیق نیز به معنای دقیق کلمه، هیچ مبنای نظری­ای پیش­روی محقق قرار نداشته بلکه نظریه­های مورد بحث، نگارنده را در تحلیل داده­های حاصل از تحقیق، یاری خواهند کرد. به بیان­ِ دیگر، نظریه­های مورد بحث، به هیچ­وجه چونان رویکرد[17] مدنظر نبوده و صرفا نقشی مکمل را در بخش تجزیه و تحلیلِ فصل پنجم داشته است. هم­چنین ذیل تحلیل تم­های به­دست­آمده در فصل چهارم كه در آن به صورت تطبیقی، سیطره­ی جنسیت میان دو گروه از تبدیل­خواهان مورد مقایسه قرار گرفت، از بینش نظری محقق در تحلیل­ها استفاده شد.

در بخش «بحث و نتیجه­گیری: گامی به سوی یک نظریه­ی عام در خصوص تبدیل­خواهی جنسی»، تلاش گردید نتایج تحقیق در قالب برداشت كلی محقق ارائه گردد. بدین منظور مراحلی شش­گانه در ساختار زندگی روزمره­ی تبدیل­خواهان جنسی مورد شناسایی و تفكیك قرار گرفت. در نهایت به رسم پایان­نامه­های كارشناسی ارشد، پیشنهادات و محدودیت­های تحقیق به عنوان بخش­های پایانی درج گردیده است. محوریت این دو بخش، تجربه­های محقق در مواجهه با تبدیل­خواهان جنسی بوده و تلاش گردید، پیشنهادات، برآمده از متن پایان­نامه باشد.

 

 

• بیان مساله

در بدو مواجه با پدیده­ی تغییر جنسیت، نارضایتی جنسی و جنسیتی یک شخص و اقدامات وی برای تغییر جنس، امری فردی به نظر می­رسد. اما این پدیده، هم از منظر زمینه­های شکل­گیری، و هم از حیث ابعاد اجتماعی- فرهنگی آثار، و پیامد­­هایی دارد. این پایان­نامه، ضمن معرفی و تشریح پدیده تبدیل­خواهی جنسی در ایران، بر موضوعِ مقاومت و اعمال فشار اجتماعی از سوی خانواده­ی تبدیل­خواهان[18] و محیط اجتماعی، تمرکز دارد. در این میان، یافته­های اولیه­ی محقق و نیز مستندات پژوهش­های پیشین در این خصوص، تفاوتی میان دخترانی که می­خواهند جنسیت خود را تغییر دهند، نسبت به پسرانی که خواهان تغییر جنسیت هستند را نشان می­دهد (جواهری و کوچکیان: 1385، پارولا[19]: 2010، لوییس[20]: 2002، بران[21] و دیگران: 2012).

در وهله­ی نخست، این پژوهش درصدد دستیابی به توصیفی از چیستیِ تفاوت یاد شده است. سپس به عوامل اجتماعیِ موجد این تفاوت پرداخته شده است. مهم­ترین وجهِ این تمایز میان دو گروه یاد شده، میزان مقاومتِ تجربه شده است؛ دخترانی که خواستار تغییر جنسیت به پسر هستند، به مراتب با فشار اجتماعی کمتری نسبت به پسرانی که خواستار تغییر جنسیت­شان به دختر هستند، مواجه می­شوند. این پژوهش ضمن پرداختن به ابعاد جامعه­شناختی این تفاوت، به دنبال بسط مفهوم سیطره­ی جنسیتی بر این گروه اجتماعی است.

دشواری­های فردی و اجتماعی «دوگانگی ذهن و بدن» است: ذهنی مردانه در اندامی زنانه یا ذهنی زنانه در اندامی مردانه. این شرایط موجب کاهشسرمایه اجتماعیتبدیل­خواهان می­گردد. منظور از سرمایه اجتماعی به تعبیر بوردیو، مجموعه­ی پیوندها، تکالیف و تعهدات اجتماعی است که حاصل شبکه­ی بادوام روابط کمابیش نهادینه شده، آشنایی و شناخت متقابل یا عضویت در یک گروه است. شبکه­ای که هر یک از اعضای خود را از پشتیبانی سرمایه­ی جمعی برخوردار می­سازد.

از سویِ دیگر تغییر جنس، نقش­های اجتماعی کنش­گران را تغییر می­دهد؛ زنی که به دنیای مردانه قدم می­گذارد از آزادی، قدرت و منزلت بیشتری برخوردار خواهد شد، در حالی که زن شدن یک مرد احتمالا به معنای آسیب­پذیری و محدودیت بیشتر اوست. جامعه نیز در برابر زنی که مرد شده و رفتاری مردانه دارد در مقایسه با مردی که رفتاری زنانه دارد به شیوه انعطاف­پذیر­تری برخورد می­کند. اگر چه این­دو گروه از تبدیل­خواهان، در بسیاری از مشکلات در مسیر تبدیل­خواهی و حتی پس از آن، اشتراکاتی دارند اما، هر یک بر حسب مراحل و فرآیند طولانی و طاقت­فرسای تبدیل­خواهی، با مسایل متفاوتی مواجه می­گردند. هدف نگارنده­ی این پایان­نامه، دست­یابی به دلایل اجتماعیِ این تفاوت­هاست.

قرارگیری در وضعیت ناخواسته­ی تبدیل­خواهی جنسیتی، شرایطی لاجَرم برای این اشخاص ایجاد می­کند: تجربه­ی «هویت دوگانه». بنابراین، آن­چه تبدیل­خواهان جنسی را با وجود تمامی موانع پیش­رو مجاب به تغییر جنسیت می­کند آن است که وضعیتِ پیش از تغییر، آن­چنان غیر قابل تحمل می­نماید که تحمل آن برای تبدیل­خواهان، به مراتب دشوارتر از عوارض جراحی تغییر جنسیت و نیز فشارهای اجتماعی ناشی از آن است. به بیان دیگر، عمل تغییر جنسیت برای تبدیل­خواهان، راهی است برای رهایی از برساختِ الزامات هژمونیک بدن. ولو آنکه این مسیر پر مخاطره و سراسر فشار جسمی و اجتماعی، طاقت­فرسا بنماید، این راهی است که برای «تصحیح» اشتباهِ رخ داده در بدن­شان، آنان را به سویِ عمل تغییر جنسیت سوق می­دهد. پرسش بنیادین این پژوهش که با روش گرندد تئوری صورت پذیرفته است، بررسی ابعاد سیطره­ی حاصل از برساخت جنسیت بر زندگی تبدیل­خواهان جنسی است.

1 Sex

2 Gender

[3] Transsexuality

[4] Yorburg

[5] Gender Identity Disorder(GID)

[6] kaplan

1-7-1) تعریف عملیاتی متغیر مستقل ……………………………………………………………………. 8

1-7-2 ) تعریف عملیاتی متغیر وابسته ………………………………………………………………………9

1-8) قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………….10

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1 ) : رفتار فرانقش ………………………………………………………………………………………………………..12

2-1-1)مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….12

2-1-2) مفهوم رفتار فرا نقش ……………………………………………………………………………………………………12

2-1-3 ) تاریخچه مفهوم رفتار فرا نقش ……………………………………………………………………………………..15

2-1-4 ) مدلهای رفتار فرا نقش …………………………………………………………………………………………………18

2-1-4-1 ) مدل گراهام ………………………………………………………………………………………18

2-1-4-1 ) مدل پودساکف ………………………………………………………………………………………19

2-1-4-1 ) مدل مارکوزی ……………………………………………………………………………………….19

2-1-4-1 ) مدل بورمن و موتوویدلو ……………………………………………………………………….19

2-1-4-1 ) مدل فار ………………………………………………………………………………………………20

2-1-4-1 ) مدل ارگان ……………………………………………………………………………………………20

2-1-5 ) عوامل تاثیر گذار بر بروز رفتار فرا نقش …………………………………………………………………………..22

2-1-5-1 ) ویژگی های فردی کارکنان …………………………………………………………………22

2-1-5-2 ) ویژگی های شغلی ………………………………………………………………………………..23

2-1-5-3 ) ویژگی های سازمانی ……………………………………………………………………………23

2-1-5-4 ) سبك رهبری ……………………………………………………………………………………….24

2-1-6 ) پیامدهای رفتار فرانقش …………………………………………………………………………………………………24

فهرست مطالب

عنوان صفحه

2-1-7 ) سیاستهای تقویت رفتارفرا نقش ……………………………………………………………………………………25

2-1-7-1 ) گزینش واستخدام …………………………………………………………………………………25

2-1-7-1 ) آموزش و توسعه …………………………………………………………………………………26

2-1-7-1 ) ارزیابی عملکرد و جبران خدمات ……………………………………………………………26

2-1-7-1 ) سیستم های غیررسمی …………………………………………………………………………26

2-2 ): فلسفه اخلاقی کارکنان …………………………………………………………………………………..27

2– 2-1 ) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………27

2– 2-2 ) مفهوم فلسفه اخلاقی …………………………………………………………………………………………………27

2-2-3 ) پیشینه تاریخی فلسفه اخلاق ………………………………………………………………………………………….28

2-2-4 ) عوامل اثر گذار بر فلسفه اخلاقی …………………………………………………………………………………….29

2-2-5 ) انواع فلسفه های اخلاقی ………………………………………………………………………………………………30

2-2-5-1 ) دسته بندی بر حسب هدف یا فرآیند ……………………………………………………….30

2-2-5-2 ) دسته بندی محوری ………………………………………………………………………………31

2-2-5-3 ) دسته بندی فورسیت …………………………………………………………………………….32

2-2-5-4) دسته بندی قاری سید فاطمی……………………………………………………………………..33

2-2-5-5 ) دسته بندی الوانی …………………………………………………………………………………….35

2-2-5-6) دسته بندی رحمان سرشت ………………………………………………………………………..36

2-2-5-7 ) دسته بندی لدبتر………………………………………………………………………………………37

2-2-5-8 ) دسته بندی هس مر ………………………………………………………………………………..38

2-2-6) پیامد اخلاق در سازمانها …………………………………………………………………………………………………43

2-3): رابطه فلسفه اخلاقی و رفتار فرا نقش……………………………………………………………44

2-3-1 ) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….44

2-3-2 ) اهمیت رفتار فرا نقش در سازمانها……………………………………………………………………………………….44

2-3-3 ) فلسفه اخلاقی بعنوان یکی از ویژگی های کارکنان ……………………………………………………………..46

2-3-4 ) الگوی تصمیم گیری اخلاقی ……………………………………………………………………………………………..48

2-3-4-1 ) تجزیه و تحلیل اقتصادی …………………………………………………………………….49

2-3-4-2 ) تجزیه وتحلیل قانونی …………………………………………………………………………49

2-3-4-3 ) تجزیه وتحلیل فلسفی …………………………………………………………………………49

2-3-5 ) نقش فلسفه اخلاق فرد در تصمیم گیری و رفتار فرا نقش……………………………………………………..50

2-4): پیشینه تحقیقاتی…………………………………………………………………………………………………………………..52

2-4-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….52

فهرست مطالب

عنوان صفحه

2-4-2) پیشینه تحقیقات داخلی ………………………………………………………………………………………………………52

2-4-3) پیشینه تحقیقات خارجی ……………………………………………………………………………………………………54

فصل سوم : روش اجرای تحقیق

3-1)مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………..57

3-2) روند اجرای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………57

3-3) روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..57

3-4) جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………58

3-5) نمونه آماری …………………………………………………………………………………………………………………….58

3-6) روش و ابزار گردآوری داده ها …………………………………………………………………………………………….58

3-7) روایی و پایایی تحقیق …………………………………………………………………………………………………………59

3-8) روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………………………..60

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

4 – 1 ) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………..62

4 – 2 ) توصیف متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………….62

4-2-1) جنسیت ………………………………………………………………………………………………………..62

4-2-2) سن ……………………………………………………………………………………………………………..63

4-2-3) تحصیلات …………………………………………………………………………………………………….63

4-2-4) ارتباط رشته …………………………………………………………………………………………………..64

4-2-5) سابقه خدمت …………………………………………………………………………………………………..64

4-2-6) نوع شغل ………………………………………………………………………………………………………..65

4-2-7) قانون طلایی …………………………………………………………………………………………………65

4-2-8) منفعت گرایی …………………………………………………………………………………………………65

4-2-9) وظیفه گرایی ………………………………………………………………………………………………….66

4-2-10) عدالت گرایی ………………………………………………………………………………………………66

4-2-11) آزادی فردی …………………………………………………………………………………………………67

4-2-12) نوع دوستی ………………………………………………………………………………………………….67

4-2-13) فضیلت مدنی ……………………………………………………………………………………………….67

4-2-14) وجدان کاری ……………………………………………………………………………………………….68

4-2-15) جوانمردی ……………………………………………………………………………………………………68

4-2-16) ادب و نزاکت ……………………………………………………………………………………………….68

فهرست مطالب

عنوان صفحه

4-2-17) رفتار شهروندی …………………………………………………………………………………………….69

4 – 3 ) آزمون فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………………69

4 – 3-1 ) آزمون فرضیه اصلی …………………………………………………………………………………69

4 – 3-2 ) آزمون فرضیه فرعی اول …………………………………………………………………………..70

4 – 3-3 ) آزمون فرضیه فرعی دوم …………………………………………………………………………..71

4 – 3-4 ) آزمون فرضیه فرعی سوم ………………………………………………………………………….72

4 – 3-5 ) آزمون فرضیه فرعی چهارم ……………………………………………………………………73

4 – 3-6) آزمون فرضیه فرعی پنجم ………………………………………………………………………….74

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهاد

5 – 1 ) مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………..76

5 – 2 ) نتایج آمار توصیفی …………………………………………………………………………………………………………..76

5 – 2-1 ) توصیف پاسخ دهندگان ………………………………………………………………………………76

5 – 2-2 ) توصیف متغیر های تحقیق …………………………………………………………………………76

5 – 3 ) نتایج آمار استنباطی ………………………………………………………………………………………………………..79

5 – 3-1 ) نتیجه آزمون فرضیه اصلی……………………………………………………………………………….79

5 – 3-2 ) نتیجه آزمون فرضیه فرعی 1 ……………………………………………………………………..80

5 – 3-3 ) نتیجه آزمون فرضیه فرعی 2 ……………………………………………………………………..80

5 – 3-4 ) نتیجه آزمون فرضیه فرعی 3 ……………………………………………………………………..80

5 – 3-5 ) نتیجه آزمون فرضیه فرعی 4 ……………………………………………………………………..81

5 – 3-6) نتیجه آزمون فرضیه فرعی 5 ……………………………………………………………………….81

5 – 4 ) پیشنهاد ها بر اساس نتایج تحقیق ………………………………………………………………………………………81

5 – 5 ) محدودیتهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………………..83

5 – 6 ) پیشنهاد برای پژوهش های آینده………………………………………………………………………………………….83

منابع و مأخذ ………………………………………………………………………………………………………………………………..84

پیوستها……………………………………………………………………………………………………………………………………………90

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول3-2) ابعاد متغیرها ، سوالات مربوطه و ضریب پایائی متغیرها ………………………………………………………………60

جدول 4-1) جدول فراوانی جنسیت……………………………………………………………………………………………………………….62

جدول 4-2) جدول فراوانی سن…………………………………………………………………………………………………………………….63

جدول 4-3) جدول فراوانی تحصیلات……………………………………………………………………………………………………………63

جدول 4-4) جدول فراوانی ارتباط رشته………………………………………………………………………………………………………….64

جدول 4-5) جدول فراوانی سابقه خدمت ………………………………………………………………………………………………………64

جدول 4-6) جدول فراوانی نوع شغل……………………………………………………………………………………………………………..65

جدول 4-7) جدول توصیفی قانون طلایی………………………………………………………………………………………………………65

جدول 4-8) جدول توصیفی منفعت گرایی……………………………………………………………………………………………………..66

جدول 4-9) جدول توصیفی وظیفه گرایی………………………………………………………………………………………………………66

جدول 4-10) جدول توصیفی عدالت گرایی……………………………………………………………………………………………………66

جدول 4-11) جدول توصیفی آزادی فردی……………………………………………………………………………………………………..67

جدول 4-12) جدول توصیفی نوع دوستی………………………………………………………………………………………………………67

جدول 4-13) جدول توصیفی فضلیت مدنی……………………………………………………………………………………………………67

جدول 4-14) جدول توصیفی وجدان کاری…………………………………………………………………………………………………….68

جدول 4-15) جدول توصیفی جوانمردی………………………………………………………………………………………………………..68

جدول 4-16) جدول توصیفی ادب و نزاکت……………………………………………………………………………………………………68

جدول 4-17) جدول توصیفی رفتار فرانقش……………………………………………………………………………………………………69

جدول 4-18) جدول همبستگی فلسفه اخلاقی و رفتار فرانقش…………………………………………………………………………69

جدول 4-19) جدول همبستگی فلسفه منفعت گرایی و رفتار فرانقش کارکنان ………………………………………………….70

جدول 4-20) جدول همبستگی وظیفه گرایی و رفتار فرانقش کارکنان …………………………………………………………….71

جدول 4-21) جدول همبستگی قانون طلایی و رفتار فرانقش………………………………………………………………………….72

جدول 4-22) جدول همبستگی عدالت گرایی و رفتار فرانقش………………………………………………………………………….73

جدول 4-23) جدول همبستگی آزادی فردی و رفتار فرانقش کارکنان ……………………………………………………………..74

جدول 5-1) توصیف عوامل جمعیت شناختی………………………………………………………………….76

جدول 5-2) توصیف متغیر های تحقیق………………………………………………………………………77

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل 1 – 1 ) مدل تحلیلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..6

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1)مقدمه

دنیای امروز دنیایی پر از رقابت است و سازمانها بدلیل نیاز به انعطاف پذیری در مواجهه با رقبا بدنبال یافتن شیوه هایی برای حداکثر نمودن عملکرد و تلاش کارکنانشان هستند و یکی از مهم ترین موضوعاتی که سازمانها با آن مواجه هستند ، چگونگی انگیزش کارکنان است به اینکه نقش ها و وظایف خود را به خوبی انجام می دهند تا این اطمینان حاصل شود که سازمان اثربخشی خود را حفظ خواهد کرد ( بهاری فر ، جواهری کامل و احمدی ،1390 ).در واقع ، مجموعه ای ویژه از رفتارهای کارکنان می تواند تاثیر قابل توجهی بر موفقیت سازمان داشته باشد . به ویژه رفتارهایی که فراتر از الزامات تعریف شده نقش باشد ( صنوبری ، 1387) . در این تحقیق به رابطه بین فلسفه اخلاقی و رفتار فرا نقش كاركنان پرداخته شده است.

فصل اول این تحقیق به بیان چارچوب و محدوده پژوهش اختصاص دارد. در این فصل محقق با بیان کلیات تحقیق انجام شده، شرح مختصری در مورد کلیه مراحل انجام شده ارائه می دهد، که بدین ترتیب زمینه برقراری ارتباط با مخاطب و در جریان قرار دادن او در مورد چگونگی ایجاد و انجام تحقیق را فراهم می سازد.

1 – 2) بیان مساله

سرمایه………………………………………………………………………………23

2-2-1-تصمیم گیری………………………………………………………………………………………………………………..23

2-2-2- فرایند تصمیم گیری……………………………………………………………………………………………………24

2-2-3-مبانی تصمیم گیری …………………………………………………………………………………………………….26

2-2-4- مهارت های لازم برای اجرایی مراحل الگوی عقلایی تصمیم گیری ………………………….28

2-2-5-استفاده از مدل در تصمیم گیری…………………………………………………………………………………28

2-2-6- انواع مدل ها…………………………………………………………………………………………………………………29

2-2-7- انتخاب مدل مناسب…………………………………………………………………………………………………….29

2-2-8-انتخاب معیار یا ملاک درتصمیم گیری………………………………………………………………………..29

2-2-9- طبقه بندی تصمیم ها…………………………………………………………………………………………………30

2-2-10- چگونگی اثر گذاری معیارهای انتخاب سهام بر یکدیگر…………………………………………..31

2-2-11- نقش اطلاعات در بازار سرمایه………………………………………………………………………………….32

2-2-12- ماهیت اصلی در تصمیمات سرمایه گذاری………………………………………………………………33

2-2-13- تصمیم به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار………………………………………………………32

2-2-14- تعریف سرمایه گذاری………………………………………………………………………………………………..35

2-2-15- نقد شوندگی……………………………………………………………………………………………………………..36

2-2-16- درصد سهام شناور آزاد……………………………………………………………………………………………..36

2-2-17- ترکیب سهامداران……………………………………………………………………………………………………..37

2-2-18- اطلاع رسانی توسط شرکت ها…………………………………………………………………………………37

2-2-19- نوع شرکت و صنعت…………………………………………………………………………………………………37

2-2-20- عوامل کلان اقتصادی و سیاسی………………………………………………………………………………37

2-3- فرآیند تحلیل شبکه ای فازی…………………………………………………………………………………………39

2-3-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….39

2-3-2- تعریف فرایند تحلیل شبکه ای………………………………………………………………………………….40

2-3-3-سلسله مراتب در مقابل شبکه…………………………………………………………………………………….41

2-3-4- ادبیاتANP……………………………………………………………………………………………………………..41

2-3-5- مقایسه ANP با AHP ………………………………………………………………………………………….43

2-3-6- اصول فرآیند سلسله مراتبی……………………………………………………………………………………….43

2-3-7- چکیده قدم ها در ANP ………………………………………………………………………………………….44

2-3-8- سیر تطور تفکر فازی…………………………………………………………………………………………………46

فصل سوم- روش تحقیق………………………………………………………………………………….49

3- 1- روش تحقیق بر حسب هدف و نوع داده ها………………………………………………………………….50

3- 2- جامعه آماری …………………………………………………………………………………………………………………52

3- 3- نمونه آماری و شیوه نمونه گیری…………………………………………………………………………………..52

3- 4- روش جمع آوری داده ها……………………………………………………………………………………………….52

3- 5- روش تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………….53

3- 6- بررسی روایی و پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………….53

فصل چهارم- مدل سازی عملیاتی و تحلیل نتایج……………………………………………….55

4-1- بدست آوردن وزن معیارها بوسیله روش فازی……………………………………………………………….56

4- 2- مشخص کردن معیارها…………………………………………………………………………………………………….57

4- 3- رتبه بندی شرکت ها………………………………………………………………………………………………………61

4- 4- پایش نظرات خبرگان……………………………………………………………………………………………………….61

4- 5- آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………..65

4- 6- آمار استنباطی(بررسی فرضیه های تحقیق)……………………………………………………………………..67

فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………82

5- 1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….83

5- 2- بحث……………………………………………………………………………………………………………………………………83

5- 3- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………..86

5- 4- پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………..87

5-5- محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………88

منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………89

ضمایم و پیوست ها………………………………………………………………………………………………………………………….93

 

فهرست جدول ها و شکل ها

شکل 2- 1- تفاوت در شکل شبکه با سلسله مراتب……………………………………………………………………..40

شکل2- 2 – یک ساختار شبکه ای با وابستگی داخلی در هر سطح…………………………………………….42

شکل2- 3 – تفاوت ساختار سلسله مراتبی با شبکه ای………………………………………………………………..43

شکل 2- 4 – ساختار کلی سوپر ماتریس………………………………………………………………………………………45

شکل2- 5- الگوریتم فرایند تحلیل شبکه ای فازی…………………………………………………………………….49

شکل3- 1- پیاز فرآیند پژوهش…………………………………………………………………………………………………….51

شکل 4- 1- نمایش اعداد فازی مثلثی گزینه های هفت گانه…………………………………………………….56

جدول4- 1- تبدیل اعداد فازی مثلثی به اعداد قطعی………………………………………………………………….57

جدول 4- 2- مقایسه معیارهای تحقیق و معیارهای بورس…………………………………………………………..57

جدول4-3- نظر سنجی خبرگان در افق کوتاه مدت……………………………………………………………………58

جدول4-4- نظر سنجی خبرگان در افق میان مدت…………………………………………………………………….58

جدول4- 5- نظر سنجی خبرگان در افق بلند مدت…………………………………………………………………….59

جدول4- 6- جدول نهایی اوزان……………………………………………………………………………………………………..60

شکل 4- 2- نظر کارشناسان در مورد هر معیار با توجه به سه رویکرد…………………………………………62

جدول 4- 7- فاصله نرمال بین افراد خبره……………………………………………………………………………………..64

جدول 4- 8- جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………….65

شکل 4- 3- توزیع فراوانی جنسیت……………………………………………………………………………………………….65

جدول 4- 9- سن……………………………………………………………………………………………………………………………66

شکل 4 -4- توزیع فراوانی سن………………………………………………………………………………………………………66

جدول 4 – 10- مدرک تحصیلی……………………………………………………………………………………………………67

شکل 4- 5- توزیع فراوانی مدرک تحصیلی…………………………………………………………………………………..67

جدول 4- 11- آزمون كلموگروف اسمیرنوف سرمایه گذاری كوتاه مدت …………………………………..68

جدول4- 12- آزمون كلموگروف اسمیرنوف سرمایه گذاری میان مدت………………………………………68

جدول 4- 13- آزمون كلموگروف اسمیرنوف سرمایه گذاری بلند مدت …………………………………….69

جدول 4- 14- فراوانی های فاكتورهای سرمایه گذاری كوتاه مدت:……………………………………………69

جدول 4- 15 – آماره های توصیفی فاكتورهای کوتاه مدت ……………………………………………………….70

جدول 4- 16- فراوانی فاكتورهای سرمایه گذاری میان مدت……………………………………………………..71

جدول 4- 17- آماره های توصیفی فاكتورهای میان مدت…………………………………………………………..72

جدول 4- 18- فراوانی فاكتورهای سرمایه گذاری بلند مدت:……………………………………………………..73

جدول 4- 19- آماره های توصیفی فاكتورهای بلند مدت…………………………………………………………..74

جدول 4- 20- رتبه ها…………………………………………………………………………………………………………………75

جدول 4- 21- آزمون…………………………………………………………………………………………………………………..75

جدول4- 22- آزمون خی- دو سرمایه گذاری کوتاه مدت………………………………………………………….76

جدول 4- 23- آزمون خی – دو سرمایه گذاری میان مدت……………………………………………………….76

جدول 4- 24- آزمون خی- دو سرمایه گذاری بلند مدت………………………………………………………….77

جدول4- 25- جدول مقایسه ای رتبه هاب کوتاه مدت و بلند مدت………………………………………….78

جدول 4- 26- آزمون Test Statistics کوتاه مدت…………………………………………………………….78

جدول 4- 27- جدول مقایسه ای رتبه های میان مدت و بلند مدت…………………………………………79

جدول 4- 28- آزمون Test Statistics میان مدت……………………………………………………………..79

جدول 4- 29- جدول مقایسه ای رتبه های کوتاه مدت و میان مدت……………………………………….80

جدول 4- 30- آزمون Test Statistics بلند مدت………………………………………………………………80

جدول 4- 31- آزمون همبستگی…………………………………………………………………………………………………81

پیوست 1- نمونه پرسشنامه طرح شده برای کشف معیارها و وزن آنها………………………………………94

پیوست2- فهرست معیارهای پیشنهادی……………………………………………………………………………………..95

پیوست3- فهرست شرکت ها بر اساسارزش بازار………………………………………………………………………96

پیوست4- مقایسه معیارهای تحقیق و سایر معیارها…………………………………………………………………..98

پیوست5- رتبه بندی شرکت ها در افق کوتاه مدت…………………………………………………………………..100

پیوست6- رتبه بندی شرکت ها در افق میان مدت……………………………………………………………………102

پیوست7- رتبه بندی شرکت ها در افق بلند مدت…………………………………………………………………….104

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

1- 1- مقدمه

در این فصل قصد بر آن داریم تا با آوردن مطالبی به صورت چکیده ابتدا برای خواننده ذهنیتی در رابطه با موضوع تحقیق و آنچه قرار است به بررسی و آزمون آن بپردازیم و روش های مورد استفاده را عنوان کرده و خواننده را با مبانی و کلیات موضوع تحقیق مورد نظر خود آشنا نماییم.