1-3-8-1- توانمندسازی 15

2-3-8-1- تغییر جهت 15

3-3-8-1- محلّی کردن 15

4-3-8-1- احساس لذت و شادمانی از ارزشیابی 15

5-3-8-1- جامعیت 16

4-8-1- انواع مشارکت 23

1-4-8-1- مشارکت تحمیل شده 16

2-4-8-1- مشارکت ابزاری 16

3-4-8-1- مشارکت توسعه­ای 16

5-8-1- نظریه­های مشارکت 17

1-5-8-1- نظریه مهاتما گاندی 17

2-5-8-1- نظریه ژلیوس نیرره 17

3-5-8-1- نظریه عبید الله خان 17

4-5-8-1- نظریه ویتز 18

5-5-8-1- نظریه فریدمن و ویوور 18

6-5-8-1- نظریه کاردل انگیز (شارل فوریه) 18

9-1- مدیریت مشارکتی 18

10-1- ضرورت مشارکت در توسعه پایدار روستایی 19

11-1- نقش مشارکت مردمی در توسعه پایدار روستایی 20

12-1- مشارکت جوامع محلّی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و کشاورزی 20

13-1- تعاریف واژه­ها و متغیرها 21

1-13-1- مفهوم توسعه 21

2-13-1- توسعه اقتصادی 21

3-13-1- توسعه اجتماعی 22

4-13-1- مفهوم پروژه 22

5-13-1- مسائل زیست­محیطی 22

6-13-1- شاخص­های زیست­محیطی 22

7-13-1- بیابان­زایی 23

8-13-1- بیابان­زدایی 23

9-13-1- مدیریت مشارکتی در منابع طبیعی 23

10-13-1- طرح­های مدیریت منابع طبیعی 24

11-13-1- مفهوم انسجام سازمانی 24

12-13-1- صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) 24

13-13-1- برنامه عمرانسازمان ملل متحد(UNDP) 25

بر تحقیقات انجام شده

1-2- پژوهش­های انجام گرفته در داخل کشور 27

2-2- پژوهش­های انجام گرفته در خارج از کشور 31

پیش درآمد 35

بر جغرافیای منطقه مورد مطالعه 35

1-1-3- روستای کیخا 37

1-1-1-3- وضعیت اقتصادی روستای كیخا 37

2-1-1-3- وضعیت اجتماعی روستای كیخا 37

2-1-3- روستای بلند 38

1-2-1-3- وضعیت اقتصادی روستای بلند 38

2-2-1-3- وضعیت اجتماعی روستای بلند 38

3-1-3- روستای پودینه 38

1-3-1-3- وضعیت اقتصادی روستای پودینه 38

2-3-1-3- وضعیت اجتماعی روستای پودینه 39

4-1-3- روستای سنچولی 39

1-4-1-3- وضعیت اقتصادی روستای سنچولی 39

2-4-1-3- وضعیت اجتماعی روستای سنچولی 40

2-3- روش تحقیق 40

1-2-3- نوع مطالعه و روش اجرا 40

2-2-3- جامعه آماری 40

3-2-3- شیوه­ی نمونه­گیری 41

4-2-3- ابزار تحقیق و روش تجزیه و تحلیل 42

5-2-3- بررسی متغیّرها و شاخص­های مورد پژوهش 43

6-2-3- تعیین روایی و پایایی پژوهش 45

پیش درآمد 48

1-4- آمارتوصیفی 49

1-1-4- جنسیت پاسخگویان ساکن روستاهای پایلوت 49

2-1-4- روستای محل سکونت پاسخگویان 50

3-1-4- تحصیلات پاسخگویان 51

4-1-4- وضعیت شغلی 52

5-1-4- سابقه سکونت 53

6-1-4- زمین زراعی 54

7-1-4- اراضی زیر کشت 55

8-1-4- اراضی زیرکشت به کمک پروژه 56

9-1-4- درآمد کشاورزی 57

10-1-4- وضعیت مسکن 58

11-1-4- فعالیت­های اقتصادی موردعلاقه 59

12-1-4- فعالیت­های زیست­محیطی موردعلاقه 60

2-4- تحلیل استنباطی 61

1-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس جنسیت 61

2-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس روستا 62

3-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس سطح تحصیلات ساکنان 63

4-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس شغل سرپرست 64

5-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس سابقه سکونت 65

6-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس میزان اراضی 66

7-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس میزان اراضی زیرکشت 67

8-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس درآمد کشاورزی 68

9-2-4- آثار زیست­محیطی پروژه منارید براساس وضعیت مسکن 69

3-4- تأثیر اجرای پروژه بر متغیّرهای اقتصادی و اجتماعی 70

1-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص اشتغال 70

2-3-4- تأثیراجرای پروژه بر شاخص سرمایه­گذاری 72

3-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص معیشت و درآمد 73

4-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص سواد و آموزش 75

5-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص مهاجرت 76

6-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص بهداشت و امکانات رفاهی 78

7-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص مشارکت 80

8-3-4- تأثیر اجرای پروژه بر شاخص بیابان­زایی 83

4-4- آزمون­های همبستگی 84

1-4-4- رابطه اشتغال با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 84

2-4-4- رابطه سرمایه­گذاری با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 84

3-4-4- رابطه معیشت و درآمد با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 85

4-4-4- رابطه سواد و آموزش با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 86

5-4-4- رابطه مهاجرت با آثار زیست محیطی پروژه منارید 86

6-4-4- رابطه بهداشت و امکانات رفاهی با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 87

7-4-4- رابطه مشارکت با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 88

5-4- تحلیل رگرسیون عوامل اقتصادی و اجتماعی پروژه منارید بر شاخص بیابان­زدایی 89

6-4- نتیجه­گیری کلی 91

7-4- محدویت­های پژوهش 92

8-4- پیشنهادات 93

منابع و مآخذ 96

ضمائم 103

Abstract 110

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………………………. صفحه

جدول 1-3- تعداد جمعیت و نمونه آماری چهار روستای پایلوت پروژه منارید 41

جدول 2-3- گویه­ها و شاخص­های متغیّر اقتصادی 43

جدول 3-3- گویه­ها و شاخص­های متغیّر اجتماعی 44

جدول 4-3- گویه­ها و شاخص­های متغیّر زیست­محیطی 45

جدول 5-3- ضریب آلفای کرونباخ شاخص­های مورد مطالعه.. 46

جدول 1-4- توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنسیت 49

جدول 2-4- توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب روستای محل سکونت 50

جدول 3-4- توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سطح تحصیلات 51

جدول 4-4- توزیع فراوانی شغل سرپرستان خانوار در روستاهای پایلوت 52

جدول 5-4- توزیع فراوانی سابقه سکونت پاسخگویان در روستاهای پایلوت 53

جدول 6-4- توزیع فراوانی میزان اراضی زراعی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 54

جدول 7-4- توزیع فراوانی اراضی زیرکشت در روستاهای پایلوت 55

جدول 8-4- توزیع فراوانی اراضی زیرکشت به کمک پروژه در روستاهای پایلوت 56

جدول 9-4- توزیع فراوانی درآمد کشاورزی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 57

جدول 10-4- توزیع فراوانی وضعیت مسکن پاسخگویان در روستاهای پایلوت 58

جدول 11-4- توزیع فراوانی فعالیت­های اقتصادی مورد علاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 59

جدول 12-4- توزیع فراوانی فعالیت­های زیست­محیطی موردعلاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 60

جدول 13-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس جنسیت 61

جدول 14-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس روستا 62

جدول 15-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس سطح تحصیلات 63

جدول 16-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس روستا 64

جدول 17-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس سابقه سکونت 65

جدول 18-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس میزان اراضی 66

جدول 19-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس میزان اراضی زیرکشت 67

جدول 20-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس درآمد کشاورزی 68

جدول 21-4- آزمون تفاوت میانگین آثار زیست­محیطی پروژه منارید بر اساس وضعیت مسکن 69

جدول 22-4- میانگین و انحراف معیارتأثیر اجرای پروژه بر اشتغال 70

جدول 23-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر اشتغال 71

جدول 24-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص اشتغال 71

جدول 25-4- میانگین و انحراف معیارتأثیر اجرای پروژه بر سرمایه­گذاری 72

جدول 26-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر سرمایه­گذاری 72

جدول 27-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص سرمایه­گذاری 73

جدول 28-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر معیشت و درآمد 73

جدول 29-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر معیشت و درآمد 74

جدول 30-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص معیشت و درآمد 74

جدول 31-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر سواد و آموزش 75

جدول 32-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر سواد و آموزش 75

جدول 33-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص سواد و آموزش 76

جدول 34-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر مهاجرت 77

جدول 35-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر مهاجرت 77

جدول 36-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص مهاجرت 77

جدول 37-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر بهداشت و امکانات رفاهی 79

جدول 38-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر بهداشت و امکانات رفاهی 79

جدول 39-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص بهداشت و امکانات رفاهی 79

جدول 40-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر مشارکت 80

جدول 41-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر مشارکت 80

جدول 42-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص مشارکت 81

جدول 43-4- میانگین و انحراف معیار تأثیر اجرای پروژه بر بیابان­زایی 83

جدول 44-4- نتایج مربوط به تأثیر اجرای پروژه بر بیابان­زایی 83

جدول 45-4- نتایج مربوط به مقدار کای­دو شاخص بیابان­زدایی 83

جدول 46-4- آزمون همبستگی اشتغال با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 84

جدول 47-4- آزمون همبستگی سرمایه­گذاری با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 84

جدول 48-4- آزمون همبستگی معیشت و درآمد با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 85

جدول 49-4- آزمون همبستگی سواد و آموزش با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 86

جدول 50-4- آزمون همبستگی مهاجرت با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 86

جدول 51-4- آزمون همبستگی بهداشت و امکانات رفاهی با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 87

جدول 52-4- آزمون همبستگی مشارکت با آثار زیست­محیطی پروژه منارید 88

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

پایان نامه

عنوان ……………………………………………….………..…………………………………………………………………………………. صفحه

شکل 1-1- لوگو پروژه بین­المللی منارید 11

شکل 1-3- موقعیت سایت منارید نسبت به سیستان، استان و کشور 36

شکل 1-4- نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان بر اساس جنسیت 49

شکل 2-4- نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان براساس روستای محل سکونت 50

شکل 3-4- نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان براساس سطح تحصیلات 51

شکل 4-4- نمودار توزیع فراوانی شغل سرپرستان خانوار در روستاهای پایلوت 52

شکل 5-4- نمودار توزیع فراوانی سابقه سکونت پاسخگویان در روستاهای پایلوت 53

شکل 6-4- نمودار توزیع فراوانی میزان اراضی زراعی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 54

شکل 7-4- نمودار توزیع فراوانی اراضی زیرکشت در روستاهای پایلوت 55

شکل 8-4- نمودار توزیع فراوانی اراضی زیرکشت به کمک پروژه در روستاهای پایلوت 56

شکل 9-4- نمودار توزیع فراوانی درآمد کشاورزی پاسخگویان در روستاهای پایلوت 57

شکل 10-4- نمودار توزیع فراوانی وضعیت مسکن پاسخگویان در روستاهای پایلوت 58

شکل 11-4- نمودار توزیع فراوانی فعالیت­های اقتصادی مورد علاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 59

شکل 12-4- نمودار توزیع فراوانی فعالیت­های زیست­محیطی مورد علاقه پاسخگویان در روستاهای پایلوت 60

شکل 13-4- اثرات یادگیری مشارکتی در روستاهای پایلوت 82

 

 

 

فصل اول
مقدمه وکلیات

فصل اول:
مقدمهوکلیات

1-1- مقدمه

در ارتباط با مسائل اجتماعی و اقتصادی بیابان­زایی باید این واقعیت را قبول كرد كه مسائل و مشكلات فعلی بیابان و بیابان­زایی در ایران صرفا مشكلات فنی و تكنیكی نیست بلكه مسا­ئل ساختاری و اجتماعی و چه بسا سیاسی است. در حوزه وسیع و گسترده بیابان بیشترین ارتباط با جوامع روستایی است، بنابراین شناخت ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه روستایی از جمله توفیقات كاری مطالعات و پروژه­ها محسوب می­شود. وضع جوامع روستایی در زمینه­های اجتماعی و اقتصادی ویژگی­های خاص خود را دارد. ارتباط این جامعه با محیط اطراف خود در طول زمان باعث بوجود آمدن روابط و عرف خاصی در سطح روستا گردیده كه بسته به شرایط محیط در مناطق مختلف متفاوت است، بنابراین در هر برنامه­ای كه در ارتباط با جامعه­ی روستایی باشد، شناخت ساختار اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی روستا و عملكرد آن ضرورت دارد و بدون توجه به آن هر گونه طرحی نه تنها با مؤفقیت همراه نخواهد بود بلكه باعث بروز ناهماهنگی و به هم زدن ساختار سنتی اجتماعی و اقتصادی روستا نیز خواهد شد. فعالیت­های چند دهه اخیر بیابان­زدایی تا حدودی گویای این واقعیت است، زیرا در اغلب طرح­هایی كه تاكنون به مرحله اجرا درآمده به وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم كمتر توجه شده است به طوری كه مردم در مقام معارضه با منابع طبیعی بوده­اند. در این زمینه بایستی خلاء ناشی از ضعف فرهنگی به ویژه فرهنگ منابع طبیعی به طریقی پر شود. ضمن آنكه اقدامات قانونی در برابر متجاوزین به منابع طبیعی برای هر قشری از جامعه با قاطعیت اجرا گردد.

به نظر کارشناسان از دیدگاه شرایط زیست­محیطی، جهان امروز با چهار مشکل جدی و عمده شامل افزایش میزان آلودگی هوا، آلودگی آب­ها، تخریب لایه اوزون و تخریب سرزمین یا بیابان­زایی مواجه است که از میان چهار مشکل فوق مسئله بیابان­زایی اهمیت بیشتری دارد، زیرا از یک سو کشور ما به دلایل شرایط خاص اقلیمی و موقعیت جغرافیایی در معرض این پدیده است و از سوی دیگر این مسئله درد مشترک کشورهای جهان سوم است (سلطانیه 1383). بیابان­زایی به مفهوم تخریب سرزمین یا کاهش توان بیولوژیکی در مناطق خشک و نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تحت تأثیر دو دسته عوامل طبیعی و انسانی است (عبدی­نژاد 1386). Logo (2000) نیز بیابان­زایی را فقر اکوسیستم در نواحی خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب معرفی نموده و این فقر را نتیجه­ی فعالیت­های بی رویه­ی انسان و خشکسالی می­داند. این پدیده­، فعّالانه در حال تکوین است و تأثیر جدّی بر روند زندگی بسیاری از انسان­ها به ویژه روستائیان گذاشته است. این وضعیت به دلایل گوناگون از جمله عدم بهره­برداری صحیح از منابع طبیعی مناطق خشک و نیمه­خشک، افزایش روزافزون جمعیت، مسائل اجرایی، عدم شناخت فرهنگ منابع طبیعی و … پدید آمده است. سالیان طولانی نیز دستگاه­های ذیربط برای حل این مشکل کوشیده­اند ولی متأسفانه کمتر با مؤفقیت همراه بوده است. در این زمینه اگر به جلب مشارکت مردم در احیاء سرزمین توجه نشود مسلماً صرف بودجه­های اختصاص داده شده چندان با مؤفقیت همراه نخواهد بود. نتایج مطالعات مختلف نشان می­دهد که مهار رشد بیابان از عهده دولت بر نمی­آید مگر اینکه سرمایه­گذاری شایسته در مورد جلب مشارکت روستائیان در زمینه بیابان­زدایی سرلوحه طرح­ها و فعالیت­ها قرار گیرد. بدیهی است که جلب این مشارکت هم کار آسانی نیست و باید از جهات مختلف درباره آن به تحقیق پرداخت و عوامل مؤثر در جلب مشارکت در این زمینه بررسی شود، چرا که شناسایی این عوامل مقدم بر اجرای هرنوع کار برای کنترل بیابان می­باشد.

امروزه تمام تلاش­ها در جهت توسعه انسانی در راستای کاهش تهدیدها و افزایش فرصت­ها است. در کشورهای توسعه یافته، شکل­گیری NGO[1]ها (سازمان­های غیر دولتی) از واجبات است و در هر کار و پروژه­ای بایستی سهم سازمان­های دولتی، مردم و NGO، مشخص باشد. در نتیجه در امر حفظ منابع­طبیعی امکان مشارکت وجود دارد اما مشارکتی پیچیده و همه­جانبه که در این خصوص نمی­توان ساده­اندیشی کرد. ساختار جمعی، شرایط قبل و حال مردم و لایه­های روان­شناختی بایستی صورت بگیرد و الگوی در نظر گرفته شده بایستی انعطاف­پذیر بوده و با شرایط حال مطابقت کند، تک­بخشی نباشد و بدون شناخت با محیط پژوهشی طراحی نگردد و آسیب­شناسی هر کدام از اضلاع مثلث ( دولت، مردم و NGO ) به خوبی صورت گرفته باشد (گزارش 1 توسعه یاران مهر، 1392).

2-1- بیان مسئله

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...