………………… 11

-6-11-1 ﺗﻮرم 12……………………………………………………………………………….. …………………………..

ﻓﺼﻞ دوم: ادﺑﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ…………………………………………………………………………………………………….13

-1-2 ﻣﻘﺪﻣﻪ 14……………………………………………………………………………………….. …………………………..

-2-2 ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺎﻟﯽ………………………………………………………………………………………………… 16

-3-2 ﻣﺪل ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ…………………………………………………………………… ..18

-1-3-2 ﺗﺠﻬﯿﺰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﭘﻮﻟﯽ در ﺑﺎﻧﮑﺪاری ﻧﻮﯾﻦ………………………………………………………………………. 18

-2-3-2 اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی 21……………………………………………………………………….. CAMEL

-4-3-2 ﺑﻬﯿﻨﻪ ﮔﺰﯾﻨﯽ………………………………………………………………………………………………….. 25

-4-2 ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﻮدآوری 28………………………………………………………….. …………………………..

-1-4-2 ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮد از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم 28…………………………………………………………… …………………………..

-2-4-2 ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮد در اﻗﺘﺼﺎد و ﺣﺴﺎﺑﺪاری………………………………………………………………………. ..28

-5-2 ﻧﺴﺒﺘﻬﺎی ﻣﺎﻟﯽ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی ﺳﻮدآوری 31………………………………………….. …………………………..

-1-5-2 ﻧﺴﺒﺘﻬﺎی ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ…………………………………………………………………………………………… ..32

-2-5-2 ﻧﺴﺒﺘﻬﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ (ﮐﺎراﯾﯽ)…………………………………………………………………………………… 32

-3-5-2 ﻧﺴﺒﺘﻬﺎی ﺑﺪﻫﯽ ﯾﺎ اﻫﺮﻣﯽ 33…………………………………………………………….. …………………………..

-4-5-2 ﺴﺒﺘﻬﺎی ﺳﻮدآوری 34………………………………………………………………….. …………………………..

-6-2 ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ……………………………………………………………………………………………………. 44

-1-6-2 روﯾﺪادﻫﺎ؛ رﯾﺴﮑﻬﺎ و ﻓﺮﺻﺘﻬﺎ………………………………………………………………………………. 46

-2-6-2 ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ…………………………………………………………………………………….. 46

-3-6-2 اﺟﺰای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ……………………………………………………………………………………… 47

-4-6-2 ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ…………………………………………………………………………… 48

-5-6-2 ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ………………………………………………………………………………………. 49

-6-6-2 اﺷﺘﻬﺎی رﯾﺴﮏ……………………………………………………………………………………………… 50

-7-2 رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎری 50…………………………………………………………………………… …………………………..

-1-7-2 رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎری، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎری و ﻓﻨﻮن اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی آن 51……………… …………………………..

-2-7-2 راﻫﻬﺎی ﮐﺎﻫﺶ رﯾﺴﮏ ﻋﺪم ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺴﻬﯿﻼت 53…………………………………. …………………………..

-8-2 رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ……………………………………………………………………………………………………. 54

-1-8-2 ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ………………………………………………………………………………………………. 55

-2–2 ﺗﻔﺎوت ﺑﺤﺮان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﺎﻧﮏ وﺑﺎزارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ…………………………………………………………….. 55

-3-8-2 ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮوز ﺑﺤﺮان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ…………………………………………………………………. 56

-4-8-2 راﻫﮑﺎرﻫﺎ……………………………………………………………………………………………………. 56

-5-8-2 ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ 57……………………………………………………………. …………………………..

-6-8-2 ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺳﻨﺎرﯾﻮ 58…………………………………………………………………. …………………………..

-9-2 رﯾﺴﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ 59……………………………………………………………………………. …………………………..

-10-2 ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ………………………………………………………………………………………………. 62

-11-2 اﻧﺪازه ﺑﺎﻧﮑﻬﺎی ﺗﺠﺎری 63…………………………………………………………………… …………………………..

-12-2 ﺗﻤﺮﮐﺰ 63…………………………………………………………………………………….. …………………………..

-1-12-2 روشﻫﺎی اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺎزار……………………………………………………………………… 64

-2-12-2 ﺗﻤﺮﮐﺰ و ﺳﻮدآوری ﺑﺎﻧﮑﻬﺎی ﺗﺠﺎری……………………………………………………………………. . 66

-13-2 ﺗﻮرم 67…………………………………………………………………………..

-1-13-2 ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺗﻮرم………………………………………………………………………….. 69

-2-13-2 اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺗﻮرم در اﯾﺮان 71……………………………………………………….. …………………………..

-14-2 ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ…………………………………………………………………………………………………….. 73

-1 -14-2 ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت داﺧﻠﯽ………………………………………………………………………………………….. ..73

-2-14-2 ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺧﺎرﺟﯽ 78…………………………………………………………………… …………………………..

ﻓﺼﻞ ﻮم: روش ﺗﺤﻘﯿﻖ……………………………………………………………………………………………………85

-1-3 ﻣﻘﺪﻣﻪ 86……………………………………………………………………………………….. …………………………..

-2-3 ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻠﻤﯽ………………………………………………………………………………………………………… 86

-1-2-3ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪی ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻫﺪف 87……………………………………………………………. …………………………..

-2-2-3 ﺗﻘﺴﯿﻤﺒﻨﺪی ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎﻫﯿﺖ و روش………………………………………………………………………… 87

-3-3 روش ﺗﺤﻘﯿﻖ 88……………………………………………………………………………….. …………………………..

-4-3 روﺷﻬﺎی ﮔﺮدآوری دادﻫﻬﺎ 88………………………………………………………………… …………………………..

-5-3 ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری و ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ………………………………………………………………………………… 88

-6-3 اﻋﻀﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎری ﺗﺤﻘﯿﻖ 89……………………………………………………. …………………………..

-7-3 روش آﻣﺎری ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ………………………………………………………………………………………… 89

-1-7-3 ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮن ﺧﻄﯽ……………………………………………………………………………………….. 90

-2-7-3 آزﻣﻮن ﮐﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف – اﺳﻤﯿﺮﻧﻮف 91………………………………………………….. …………………………..

-3-7-3 آزﻣﻮن دورﺑﯿﻦ- واﺗﺴﻦ……………………………………………………………………………………… 92

-4-7-3 ﺿﺮﯾﺐ ﺗﻌﯿﯿﻦ(92………………………………………………………………………………………….. (R²

-5-7-3 آﻣﺎره F و آزﻣﻮن ﻣﻌﻨﺎداری ﻣﺪل 92…………………………………………………… …………………………..

-6-7-3 ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮدن ﺿﺮاﯾﺐ 93………………………………………………………… …………………………..

ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم: ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ……………………………………………………………………………………………..94

-1-4 ﻣﻘﺪﻣﻪ 95……………………………………………………………………………………….. …………………………..

-2-4 ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ 95…………………………………………………………………………… …………………………..

-3-4 ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎره ﻫﺎی ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ 96…………………………………………….. …………………………..

-4-4 آزﻣﻮن ﮐﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف- اﺳﻤﯿﺮﻧﻮف 101……………………………………………………….. …………………………..

-5-4 آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ 102………………………………………………………………. …………………………..

-1-5-4آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ اول 102…………………………………………………………………. …………………………..

-2-4-4آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ دوم 106…………………………………………………………………. …………………………..

ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ: ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات……………………………………………………………………………………..112

-1-5 ﻣﻘﺪﻣﻪ 113……………………………………………………………………………………… …………………………..

-2-5 ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ 113………………………………… …………………………..

-1-2-5 ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ اول…………………………………………………………………………… 113

-2-2-5 ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ دوم 115…………………………………………………… …………………………..

-3-5 ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﮐﺎرﺑﺮدی ﻣﺤﻘﻖ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ازﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ 116……………………… …………………………..

-3-5 ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺮای ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت آﺗﯽ 117…………………………………………………….. …………………………..

-4-5 ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ 118………………………………………………………………………. …………………………..

ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺎﺧﺬ 120………………………………………………………………………………… …………………………..

ﭘﯿﻮﺳﺖ………………………………………………………………………………………………………………………124

چکیده

موضوع تحقیق حاضر سنجش ریسک و عملکرد بخش بانکداری ایران است. یکی از اهداف مهم سیستم بانکی از فعالیت در اقتصاد افزایش حاشیه سود است که در راه رسیدن به این هدف مهم بانکها با انواع ریسکها مواجه می شوند که کنترل و مدیریت این ریسکها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.از این رو ارزیابی ریسک و عملکرد به عنوان یک ضرورت مورد بررسی قرار گرفته است. قلمرو تحقیق حاضر شامل 8 بانک تجاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که برای یک دوره 5 ساله، یعنی از سال 1387 تا 1391 مورد بررسی قرار گرفته اند. این پژوهش سعی کرده است به این سوال که آیا متغیرهای مستقل تحقیق بر عملکرد بانکها تاثیر معناداری دارد یا نه ؟ با مطرح کردن دو فرضیه پاسخ دهد.عوامل متعددی که بر عملکرد بانکها تاثیر دارد مورد بررسی و فرضیه های تحقیق مورد آزمون قرار گرفت.این عوامل در دودسته داخلی و خارجی تقسیم بندی شدند.عوامل داخلی قابل کنترل مدیریت بانکها بوده و عوامل خارجی از کنترل آنها خارج است.آزمون فرضیه ها و تحلیل اطلاعات به روش رگرسیون خطی چندگانه و با استفاده از نرم افزار Spss.V₁₉صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد از بین دو دسته متغیرهای داخلی و خارجی تنها متغیرهای داخلی که شامل انواع ریسکها و هزینه های عملیاتی بانکهای تجاری است بر ROA و ROE تاثیر داشته و متغیرهای خارجی بر عملکرد بانکهای تجاری تاثیر معنادار ندارند.

واژگان کلیدی: ریسک،عملکرد،بانکهای تجاری،بازدهی داراییها،بازدهیحقوق صاحبان سهام.

1ﻣﻘﺪﻣﻪ

ﺑﺎﻧﮏ ﯾﮏ ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ و ﻫﺪف ﻫﺮ ﺑﻨﮕـﺎه اﻗﺘﺼـﺎدی ﮐﺴـﺐ ﺳـﻮد اﺳـﺖ.ﺑﺎﻧﮑﻬﺎی ﺗﺠـﺎری ﻫﻤﯿﺸـﻪ در ﭘـﯽ ﺳﻮددﻫﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﺑﺴﻮی اﻫـﺪاف ﭘﺮﺳـﻮد و ﮐﻮﺗـﺎه ﻣـﺪت ﺳـﻮق داده ﺷـﻮﻧﺪ.ﻟﺬا ﻣﻤﮑـﻦ اﺳﺖ اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺪﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮده ﺷﻮﻧﺪ.از ﻃﺮﻓﯽ، از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان ﮐﺎراﯾﯽ ﻫﺮ ﺳﯿﺴـﺘﻢ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزدﻫﯽ آن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد.ﻟﺬا ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﯿﺴـﺘﻢ ﺑـﺎﻧﮑﯽ ﻧﯿـﺰ از ﻃﺮﯾـﻖ ﺑـﺎزدﻫﯽ آن ﺑـﺮای ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﭙﺮده ﮔﺬران اﻧـﺪازه ﮔﯿـﺮی ﻣـﯽ ﺷـﻮد. ﻫﺮﭼـﻪ ﻗـﺪر ﻣﯿـﺰان ﺳـﻮددﻫﯽ ﺑﺎﻧﮑﻬـﺎ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اﻋﺘﻤﺎد ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪو ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺲ اﻧﺪازﻫﺎی ﺧﻮدرا ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ ﺣﻔـﻆ ﻣـﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ.از ﻃﺮﻓﯽ ازﻃﺮﯾﻖ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎی ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻋﻈﯿﻢ اﻗﺘﺼـﺎدی ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﯽ آﯾـﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮوز ﺑﺤﺮان،رﮐﻮد و ﯾﺎ ﺳـﺎﯾﺮ ﻣﻌﻀـﻼت اﻗﺘﺼـﺎدی ﻓـﺎﺋﻖ آﯾـﺪو ﺑـﺎﻟﻌﮑﺲ ﺑﻌﻠـﺖ اﺗﺨـﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎی ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﺣﺴﺎب ﺷﺪه ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ روﯾﺮو ﺷﻮﻧﺪ(ﺻﺒﻮری.(1387

ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ در دﺳﺖ اﻓﺮادی ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺗﻤﺎﯾﻞ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﺻـﺤﯿﺢ و ﮐﺎرآﻣـﺪ از آن را ﻧﺪارﻧﺪ،واز ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﻓﺮادی وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻋـﯿﻦ داﺷـﺘﻦ ﻋﻠـﻢ و ﺗﺠﺮﺑـﻪ و ﻋﻼﻗـﻪ ﺑـﻪ ﮐـﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬـﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻻزم را در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪارﻧﺪدر ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﻧﻘﺪی و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺮﮔﺮدان ﻣـﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ. اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ دو ﮔﺮوه اﻓﺮاد را ﺑﻬﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ داده و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﯽ اﺿـﺎﻓﯽ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑـﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﻣﻮﻟﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﺿﺮوری اﺳﺖ.اﯾﻦ ﻣﻮﺳﺴﺎت واﺳﻄﻪ ﻫـﺎی ﻣـﺎﻟﯽ ﺧﻮاﻧـﺪه ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ.ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ از ﺑﺎﺳـﺎﺑﻘﻪ ﺗﺮﯾﻦ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﺷـﻌﺐ ﻣﺘﻌـﺪد در ﻫﻤـﻪ ﻧﻘـﺎط ﯾـﮏ ﮐﺸـﻮر ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﯽ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪﭘﺲ اﻧﺪازﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ، ﻣﻮﻗﺖ و داﯾﻤﯽ اﻓﺮاد را در دﺳﺘﺮس ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و آﻧـﺎن ﺑـﺎ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻤـﮏ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ. ﭘـﺲ ﻧﻈـﺎم ﺑـﺎﻧﮑﯽ در ﻫـﺮ ﮐﺸـﻮری دو ﻧﻘــﺶ ﻋﻤــﺪه در اﻗﺘﺼــﺎد اﯾﻔــﺎ ﻣــﯽ ﮐﻨﺪ.ﻧﺨﺴــﺖ اﯾﻨﮑــﻪ ﺑــﺎ ﺳــﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻫــﺪاﯾﺖ درﯾﺎﻓﺘﻬــﺎ و ﭘﺮداﺧﺘﻬﺎ،ﺟﺎﺑﺠــﺎﯾﯽ ﭘﻮل،ﻣﺒﺎدﻻت ﺗﺠﺎری و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ را ﺗﺴـﻬﯿﻞ ﮐـﺮده و ﻣﻮﺟـﺐ ﮔﺴـﺘﺮش ﺑﺎزارﻫـﺎ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬـﺎی اﻗﺘﺼـﺎدی ﻣـﯽ ﮔﺮدد.دوم اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ و دﯾﮕﺮ ﻣﻮﺳﺴـﺎت ﻣـﺎﻟﯽ و اﻋﺘﺒـﺎری اﻗـﺪام ﺑـﻪ اﺟـﺮای ﺳﯿﺎﺳـﺘﻬﺎی ﭘﻮﻟﯽ ﮐﺮده و از ﻃﺮﯾﻖ اﻓﺰاﯾﺶ و ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﭘـﻮل ﺑـﺮ روی ﻣﺘﻐﯿﯿﺮﻫـﺎی اﺳﺎﺳـﯽ اﻗﺘﺼـﺎد ﭼـﻮن اﺷﺘﻐﺎل،ﺗﻮﻟﯿﺪ،ﺳـﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﯿﻤﺘﻬﺎ و ﻣﻮازﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد(ﻣﻮﺳﻮﯾﺎن،1379،ص.(12

ﺑﻬﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ در ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﻘﺶ ﻧﻈـﺎم ﺑـﺎﻧﮑﯽ در ﺟﻤـﻊ آوری ﺳـﭙﺮدﻫﺎ (ﺗﺠﻬﯿـﺰ ﻣﻨـﺎﺑﻊ) و ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮی آن در ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻃﺮﺣﻬﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری (ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ)از اﻫﻤﯿـﺖ وﯾـﮋه ای ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ.اﯾﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺑـﺎ ﺗﺼـﻮﯾﺐ

ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎص دوﻟﺘﻬﺎ را ﻣﻠﺰم ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎ و ﺗﺪاﺑﯿﺮی ﭘﻮل و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ را در ﺟﻬﺖ ﻧﯿﻞ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺳﻮق دﻫﺪو در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس ﺑﺎﻧﮑﻬـﺎ در ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻗﺘﺼـﺎدی ﻏﯿـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﮑـﺎر اﺳـﺖ . ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺑﺎﻧﮏ از اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋه ای ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﯾـﮏ ﻣﻮﺳﺴـﻪ ﻣـﺎﻟﯽ اﺳـﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد را ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺣﺎﺋﺰ اﻫﯿﺖ اﺳﺖ(آﻗﺎﺑﺎﺑﺎﺋﯽ،.(1390

در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺐ و ﻣﻘﺎﻻت داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ و واﺑﺴﺘﻪ و اﺟﺮای ﻣﺪل رﮔﺮﺳﯿﻮﻧﯽ ﺑﻪ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿـﯿﺎت ﺗﺤﻘﯿـﻖ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ” ﻣـﺪل ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎدی ﺑـﺮای ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﺑﺎﻧﮑﻬـﺎی ﺗﺠـﺎری اﯾـﺮان اراﺋـﻪ ﺷـﺪه و راﻫﮑﺎرﻫـﺎ و ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎدات ﮐﺎرﺑﺮدی ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ.

-2-1ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺎﻟﻪ و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ

در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن، ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاری ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺘﻨﻮع ﻣﺎﻟﯽ و اﻋﺘﺒﺎری، ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ای در ﺗﻮﺳﻌﻪ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮرﻫﺎ اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮان از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﯿﺮوی ﻣﺤﺮﮐﻪ ،ﺷﺘﺎب دﻫﻨﺪه، ﻣﺘﻌﺎدل ﮐﻨﻨﺪه و ﺳﺎﻣﺎن ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎد ﮐﺮد. ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﭘﻮل، در داد و ﺳﺘﺪﻫﺎی دروﻧﯽ و ﺑﺮوﻧﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺒﺎدﻻت ﻣﺎﻟﯽ و ﭘﻮﻟﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪ و از ﺑﺪو ﺗﺎﺳﯿﺲ و ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﻫﻢ اﻣﯿﻦ ﻣﺮدم و ﻫﻢ آﺳﺎن ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺒﺎدﻻت ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻮده و ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺴﺰاﯾﯽ در اﻗﺘﺼﺎد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﻬﺒﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ، ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه ای درﺗﻮﺳﻌﻪ وﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎد و ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪاری ﮐﺸﻮر ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ.ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻠﺐ ﺗﭙﻨﺪه اﻗﺘﺼﺎد در دو ﺑﺎزار ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﭘﻮل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ اﻋﻄﺎی ﺗﺴﻬﯿﻼت، ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﻮل و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و در اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن، ﻧﻬﺎد ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض اﻧﻮاع رﯾﺴﮑﻬﺎ ﻗﺮارﻣﯽ دﻫﺪ. ﻧﻮع اﯾﻦ رﯾﺴﮑﻬﺎ وﮔﺎﻫﯽ ﺷﺪت آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﻬﺎد ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺻﺤﯿﺢ ﮐﻨﺘﺮل و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ،رو ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدی ﻣﯽ رود (اﺻﻠﯽ،.(1390

در ﺟﻬﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ،ﻋﻨﺎوﯾﻦ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ در اﻣﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻄﺮح ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اداره آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ، درك ﺻﺤﯿﺢ و داﻧﺶ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ .ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻋﻨﺎوﯾﻦ و ﺗﻌﯿﯿﻦ وﺟﻪ اﺷﺘﺮاك و اﻓﺘﺮاق ﻫﺮﮐﺪام، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ،اﻣﺎ آﻧﭽﻪ اﻣﺮوزه ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻫﺎ در ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎی ﭘﺮﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ، ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.ﺳﺎل ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ،ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻬﺎد ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ در ﺣﻮزه ﭘﻮﻟﯽ و

ﺳﻬﺎم ﺗﻨﻬﺎ اﺑﺰار ﻏﯿﺮﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﯾﺮان اﺳﺖ.ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاران و اﯾﻤﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ آﻧﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت اﻗﺘﺼﺎدی، ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮآوری ﻫﺎ و ﺗﻨﻮع ﻫﺎﯾﯽ در ﻧﻬﺎدﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد.ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ،ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﻋﺮﺻﻪ اﻗﺘﺼﺎد، ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﻮع رﯾﺴﮏ ﯾﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ، ﯾﻌﻨﯽ در ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺻﺪ درﺻﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ،رﯾﺴﮏ وﺟﻮد دارد.ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آن اﺳﺖ.ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺮن 21 ﺑﺮﻣﺒﻨﺎ و ﭼﺎرﭼﻮب »ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت رﯾﺴﮏ « ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد(ﺑﯿﮏ زاد و ﻫﻤﮑﺎران¹،.(1391

از اﯾﻦ رو ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻫﺪاف ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻋﻠﯽ اﻟﺨﺼﻮص ﺑﺎﻧﮑﻬﺎی ﺗﺠﺎری اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺳﻮدآوری اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﯾﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺛﺮوت ﺳﻬﺎﻣﺪارن اﺳﺖ و از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻧﻮاع رﯾﺴﮑﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮﺳﺴﺎت وﺟﻮد دارد و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ،اﯾﻦ ﺳﻮال ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ اوﻻ آﯾﺎ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی رﯾﺴﮏ در ﺑﺎﻧﮑﻬﺎی ﺗﺠﺎری ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ؟و ﺛﺎﻧﯿﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮑﻬﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻌﻨﺎدار دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؟در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ دو ﻧﻮع ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی داﺧﻠﯽ و ﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺎﻧﮑﻬﺎی ﺗﺠﺎری و ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی ﺧﺎرﺟﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی رﯾﺴﮏ ﺟﺰء ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ ﻟﺬا در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻣﺎ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ و داﺧﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی رﯾﺴﮏ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻧﮑﺪاری اﯾﺮان ﻫﺴﺘﯿﻢ.

-3-1اﻫﻤﯿﺖ و ﺿﺮورت ﺗﺤﻘﯿﻖ

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﺪاوم در ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی،ﻫﺮ روز رﯾﺴﮑﻬﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ.ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ،ﺗﻮﻟﯿﺪی و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ،ﻣﻮﺳﺴﺎت ﭘﻮﻟﯽ و ﻣﺎﻟﯽ و ﺣﺘﯽ دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻮزه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﻮد،ﺑﺎ رﯾﺴﮑﻬﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ رﯾﺴﮑﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺮﺧﻬﺎی ارز،ﻧﺮﺧﻬﺎی ﺳﻮد،ﻧﺮﺧﻬﺎی ﮐﺎﻻ،ﻧﺮﺧﻬﺎی ﺑﺎزدﻫﯽ ﺳﻬﺎم و… ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ(راﻋﯽ و ﺳﻌﯿﺪی،1390،ص .(59