3-3- صفات اندازه گیری شده در آزمایش…. 27

3-4- تجزیه آماری.. 28

فصل چهارم: نتایج و بحث… 29

4-1- ارتفاع پیوندک… 30

4-2- عمر گل.. 33

4-3- قطر گل.. 34

4-4- ارتفاع پایه. 36

4-5- تعداد گلبرگ… 37

4-6- تعداد گل.. 38

4- 7- تعداد شاخه. 40

4-8- عرض برگ… 41

4-9- تعداد کل برگ تولیدی.. 43

4-10- ارتفاع پیوندک30 روز بعد از پیوندک… 45

4-11- نتیجه گیری.. 46

4-12- پیشنهاد ها 47

منابع. 48

فهرست جدولها

جدول 1- 1- جایگاه گیاهان رز در طبقه بندی گیاهان همراه با مثال خاص Rosa CaninaLuteiana. 13

جدول 4- 1- آنالیز واریانس اثر فاکتورهای آزمایشی برارتفاع پیوندک رز. 31

جدول 4- 2- مقایسه میانگین اثر ساده ارقام رز بر صفات آزمایشی.. 32

جدول 4- 3- مقایسه میانگین اثر ساده زمان پیوند بر صفات آزمایشی.. 32

جدول 4- 4-مقایسه میانگین اثر متقابل ارقام رز و زمان پیوند روی صفات آزمایشی.. 32

جدول 4- 5- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر عمر گل.. 33

جدول 4- 6- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر قطر گل.. 35

جدول 4- 7- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی برارتفاع پایه. 36

جدول 4- 8- آنالیز واریانس اثر فاکتور در تعداد گلبرگ… 38

جدول 4- 9- آنالیز واریانس اثر فاکتور در آزمایشی بر تعداد گل.. 39

جدول 4- 10- آنالیز واریانس اثر فاکتور بر تعداد شاخه. 41

جدول 4- 11- آنالیز واریانس اثر فاکتور بر عرض برگ… 42

جدول 4- 12- آنالیز واریانس اثر فاکتور درطول برگ… 43

جدول 4- 13- آنالیز واریانس اثر فاکتور در تعداد کل برگ تولیدی.. 44

جدول 4- 14- آنالیز واریانس اثر فاکتور درارتفاع پیوندک بعد از 30 روز. 45

فهرست شکلها

شکل 1- 1- چیدمان گلدان های آزمایشی در محل آزمایش…. 8

شکل 3- 1- غنچه ها و گل های باز شده ارقام مورد آزمایشی.. 27

شکل 3-2- تجزیه آماری.. 27

شکل 4- 1- ارتفاع پیوندک تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی…………….31

شکل 4- 2- عمرگل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 34

شکل 4- 3- قطرگل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 35

شکل 4- 4- ارتفاع پایه تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 37

شکل 4- 5- تعداد گلبرگ تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 38

شکل 4- 6- تعداد گل تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 40

شکل 4- 7- عرض برگ تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 42

شکل 4- 8- تعدادکل برگ تولیدی تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 44

شکل 4- 9- ارتفاع پیوندک بعداز 30 روز تحت تاثیر ارقام مختلف پیوندی.. 46

چکیده
برای بررسی اثر پایه نسترن بر رشد رویشی و زایشی چهار رقم رز آزمایش بصورت فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول (A) شامل چهار رقم گل رز تابو(قرمز)، سوپر استار (نارنجی) ، دکتر بنجامین (صورتی) و اونینگ استار (زرد) و فاکتور دوم (B) زمان پیوند در دو تاریخ (13 و 25 اسفند) و با فاصله دو هفته بر روی پایه­های نسترن کوهی انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل زمان و ارقام مختلف رز پیوندی مورد استفاده بر صفات ارتفاع پیوندک تعداد برگ، عمر گل و ارتفاع پایه در سطح احتمال 1 و 5 درصد معنی دار بوده است. با توجه به نتایج بیشترین میزان ارتفاع پیوندک، تعداد گلبرگ و تعداد گل؛ تعداد کل برگ در رقم دکتر بنجامین مشاهده شده است. ارقام دکتر بنجامین و سوپراستار بیشترین میزان عمر گل را داشته اند. رقم اونینگ استار بیشترین قطر گل و ارتفاع پایه و بیشترین رشد پیوندک و همچنین بیشترین اندازه برگ در رقم سوپر استار مشاهده شد. ارتفاع پیوندک 30 روز پس از پیوند، بین ارقام مختلف اختلاف معنی داری نشان نداد.

1-1– مقدمه
بسیاری از شواهدباستان شناسینشان می­دهد که سابقه آشنایی انسان با گل رز و خواص دارویی آن به حدود 4350 سال می­رسد. لوحه های کشف شده در منطقه بابل (جنوب شرق عراق امروزی) بیانگر آن است که مارگون پادشاه سومریان اولین کسی بود که به رزها علاقه نشان می­داد و دستور داد آنها را در مزارع خود بکارند. در یونان باستان حدود 1600 سال پیش از میلاد رزها بر دیوار قصر نقاشی می­شدندو سپس این کار بعد از 100 سال بر روی قبرها توسط مصریان انجام می­شد. سافو شاعره معروف یونانی از گل رز به عنوان ملکه گلها یاد می­کند و تئوفراستوس موسس گیاه شناسی بین سال­های 382-287 پیش از میلاد در مورد رز و هرس آن به تفصیل نوشته است(هاکسلی و همکاران، 1992). رومیان باستان باغهای وسیع رز داشتند و حتی در زمستان آنرا پستوم[1] که نوعی گلخانه­ای شیشه ای بود پرورش می دادند. گلبرگ­های گل­سرخ بسترهای آنها را تشکیل می­دادند و زیرانداز آنها هم نقوشی از گل­سرخ بود و اشتیاق و علاقه زیاد رومیان به گل­سرخ را پدید آورد که در حقیقت همان باغهای رز بودند(هاکسلی و همکاران، 1992؛ هسایون، 1998). برای ایرانیان باستان رز مایه خیر و برکت و بخشش بود و علاقه وافر آنها به گل­سرخ خود دلیل بر این بوده است. اولین تصاویر مربوط به کشت و کار رزها در نوشته­های ایرانیان در قرن 7 بعداز میلاد مسیح بدست آمده است (هاکسلی و همکاران، 1992). موطن رز داماسک[2] از رزهای اولیه و یکی از اجداد رزهای امروزی ممکن است از ایران باشد(رایت، 1995). در خاورمیانه نیز شناخت و کشت و کار رز به پیش از تاریخ می­رسد. زمانی­که تمدن غرب در حال شکل­گیری بود باغهای رز در چین وجود داشت و از عطر و گلبرگ­های آن برای تزیین و همچنین محافظت خود از ارواح شرور استفاده می­کردند (هسایون، 1998). فسیل­هائی که از شکوفه­های گل­سرخ در آرگونو کلرادو بدست آمده، احتملاً به 35 تا 70 میلیون سال قبل، مربوط بوده است. گل­سرخ یکی از پنج پایه اصلی رز در دنیا است(چوالیر، 1996).در حال حاضر روزانه میلیون­ها نفر مجذوب زیبایی و عطر گل سرخ می­گردند. هر روز در هر گوشه از جهان شاهد برپایی نمایشگاه­ها و باغ­هایی هستیم که زیبایی گل­سرخ را عرضه می­دارند. در بین گل­های بریدنی در حال تولید در سطح جهان گل رز همیشه رده­های اول جدول فروش را به خود اختصاص داده است(هاکسلی و همکاران، 1992). از جمله رزهای وحشی که مصرف دارویی داشته و به عنوان پایه اکثر رزهای زینتی به کار می رود که می توان به نسترن کوهی اشاره کرد. میوه این گیاه سرشار از ویتامین ث است. در برخی از کشورهای اروپایی از آن داروهایی تحت عنوان ویروما[3] و دیریروما[4] تهیه و به بازار دارویی عرضه می­کنند. مواد موثره این گیاه سبب کاهش اسید اوریک و معالجه ناراحتی­های ناشی از نقرس می­شود. همچنین از این مواد برای مداوای تورم کلیه­ها و مجاری ادرار استفاده می­شود. روغن دانه­های نسترن کوهی در صنایع آرایشی و بهداشتی موارد استعمال فراوانی دارد (امید بیگی، 1384). در بسیاری از گزارشات پژوهشگران عنوان شده است که میوه­های گیاهان مختلف از جمله نسترن کوهی حاوی مقادیر مناسبی از ترکیب­های فنولیکی می­باشد(کای و دینگ، 1995؛اوزمیناسکی و چومین، 1993). میوه­های نسترن کوهی حاوی مقادیر نسبتاً زیادی از ترکیب­های فنولی بوده که اثر بسیار مفید بر سلامتی انسان دارند(بوهم و همکاران، 2003 ؛ سینار و کولاکوجیلو، 2005). در تحقیقی میزان ترکیب­های فنولی کل موجود در میوه­های نسترن کوهی در ترکیه96 میلی­گرم گزارش شد(ارسیسلی، 2007). کاروتنوئید­ها به دلیل داشتن خاصیت آنتی­اکسیدان، بدن را در برابر بیماری­ها مصون می­دارند. کاروتنوئید­ها از تشکیل رادیکال­های آزاد در بدن انسان جلوگیری می­کنند(کیراکوسیان و همکاران، 2004). میوه­های نسترن کوهی حاوی میزان بالایی از کاروتنوئید­ها می­باشند (هودیسان و همکاران، 1997). میزان کاروتنوئید­ها در گونه­های مختلف رز بین 1192-189 (میکروگرم بر گرم وزن خشک) متفاوت است و میانگین میزان کاروتنوئیدها در میوه­های رز 651 میکروگرم بر گرم وزن خشک است(اولسان و همکاران، 2005). در آمد سالانه ایران از صادرات گل و گیاه زینتی معادل 86 میلیون یورو است. صادرات گل و گیاه زینتی در دنیا برابر 8600 میلیون یورو می باشد. سالانه بابت واردات پایه­ها و ارقام رز 3 میلیون یورو ارز پرداخت می شود. با استفاده از روش های سریع تولید رز می توان به صادرات رز توجه زیادی مبذول داشت(آمارنامه کشاورزی 1389).

یکی از ساده­ترین روش­های تکثیر رز، پیوند جوانه است. زیرا می توان از گیاه مادری چندین گیاه جدید که بر روی پایه مناسب و مقاوم به شرایط محیطی پیوند شده است را تولید کرد. در نتیجه خصوصیات مطلوب گیاه مادری با عمل پیوند حفظ خواهد شد.گل های رز را که اصولاً دارای سیستم ریشه­ای ضعیف می­باشد مانند برخی از ارقام دورگ­های چای[5] می توان بر روی پایه­ای که دارای سیستم ریشه قوی و گسترده داشته و جزء رزهای وحشی می­باشد( مانند نسترن وحشی) قرار داده و با این روش بوته­های قدیمی را جوان کرد. حتی به عنوان تنوع می­توان چندین رنگ مختلف رز را بر روی یک پایه بوجود آورد. با توجه به ارزش چند گانه انواع رز و اهمیت پیوند در آنها تصمیم بر انجام این آزمایش جهت بررسی زمان پیوند 4 رقم رز بر روی رایج ترین پایه آنها یعنی نسترن وحشی گرفته شد(ایزدی و همکاران،1390).

تولید گل و گیاهان زینتی در ایران در عین حال که توام با مزیت­های قابل توجهی می­باشد، چالش­ها و نارسایی­هایی در ساختار بازار و بازاریابی این محصولات در بر دارد. سهم تولید کننده از قیمت فروش به مصرف کننده و راندمان بازاریابی پایین باشد. در عین حال در این نظام، به دلیل وجود ضایعات بالا، کارایی فنی پایین است. ولی، کارایی قیمتی به دلیل بالا بودن قیمت خرده فروشی نسبت به قیمت سر مزرعه بالا و در نتیجه کارایی کل نیز بالا می­باشد. بنابراین، سهم سایر عوامل بازار یابی از این نسبت بالا بیشتر از تولید کننده­ها است. بررسی ساختار این بازار نشان می­دهد که کالا­ها غیر­همگن بوده و شرایط ورود به بازار سخت است. براین اساس نظام بازار رسانی گل و گیاه در ایران ناکارا و ساختار بازار، یک ساختار غیر رقابتی است. این شرایط غیر رقابتی که باعث وجود اطلاعات ناقص در بازارخواهد شد.

در سالهای اخیر تولید و تجارت گل و گیاهان زینتی در سطح جهانی توسعه زیادی یافته و از سال 1987 تاکنون سالیانه حدود 9 تا 15 درصد رشد داشته و ارزش معاملات تجاری آن در سال 1990 به بیش از 100 میلیارد دلار بالغ گشته است. نقاط قوت و پتانسیل ایران در تولید گل و گیاهان زینتی قابل توجه است. در ایران به دلیل برخورداری از تنوع آب و هوایی، آفتاب درخشان، سوخت و کارگر ارزان، نور کافی، منابع آب، رطوبت نسبی هوا، عدم بادهای شدید و خسارت زای موسمی و از همه مهمتر نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و فعال، امکان تولید گل و گیاهان زینتی با کیفیت صادراتی و توجیه اقتصادی، وجود دارد.