تعریف مفاهیم. 17

مشروعیت… 19

قانون . 19

امنیت… 21

حفظ ارزش های ملی.. 21

استقلال. 23

تفکیك قوا 23

تجدد خواهی.. 24

تمرکزگرایی.. 27

آزادی.. 28

هویت ملی.. 30

شخصیت حقوقی.. 31

فصل سوم.. 32

ویژگی های دولت در روزنامه قانون.. 32

شرایط وزمینه های سیاسی اجتماعی دوران انتشار روزنامه قانون. 33

انقلاب مشروطیت… 36

38

توصیف آماری قانون در روزنامه قانون. 38

توصیف آماری شخصیت حقوقی د رروزنامه قانون. 39

توصیف آماری عناصر ملی درروزنامه قانون. 40

توصیف آماری مشروعیت در روزنامه قانون. 41

توصیف آماری هویت ملی درروزنامه قانون. 42

توصیف آماری امنیت درروزنامه قانون. 43

توصیف آماری تجدد در روزنامه قانون. 44

توصیف آماری آزادی در روزنامه قانون. 46

توصیف آماری تفكیك قوا در روزنامه قانون. 47

توصیف آماری تمركزگرایی در روزنامه قانون. 48

توصیف آماری استقلال در روزنامه قانون. 49

فصل چهارم.. 51

ویژگی های دولت درروزنامه كاوه. 51

کودتای 1299 و به قدرت رسیدن رضاخان. 54

توصیف کمی داده های روزنامه کاوه 56

توصیف آماری شخصیت حقوقی در روزنامه كاوه 56

توصیف آماری تجددخواهی درروزنامه كاوه 58

توصیف آماری هویت ملی در روزنامه كاوه 59

توصیف آماری تمركزگرایی در روزنامه كاوه 60

توصیف آماری امنیت در روزنامه كاوه 61

توصیف آماری عناصرملی درروزنامه كاوه 62

توصیف آماری مقوله قانون درروزنامه كاوه 63

توصیف آماری استقلال درروزنامه كاوه 64

توصیف فراوانی آزادی در روزنامه كاوه 66

توصیف فراوانی مشروعیت درروزنامه كاوه 67

توصیف آماری تفكیك قوا در روزنامه كاوه 68

فصل پنجم.. 70

تطبیق یافته های به دست آمده از دو روزنامة قانون وكاوه. 69

بررسی تطبیقی مفهوم قانون در روزنامه قانون وكاوه 71

بررسی تطبیقی تفکیک قوا 73

بررسی تطبیقی شخصیت حقوقی.. 74

بررسی تطبیقی استقلال. 75

بررسی تطبیقی مشروعیت… 75

بررسی تطبیقی انواع تجدد 76

بررسی تطبیقی حفظ ارزش های ملی.. 76

بررسی تطبیقی امنیت… 78

بررسی تطبیقی هویت ملی.. 79

بررسی تطبیقی آزادی.. 79

بررسی تطبیقی تمرکزگرایی.. 80

نتیجه گیری نهایی.. 82

كتابنامه.. 84

فهرست جداول

جدول 4-1- توزیع فراوانی مقوله قانون در روزنامه قانون.. 38

جدول 4-2- توزیع فراوانی شخصیت حقوقی در روزنامه قانون.. 39

جدول 4-3- توزیع فراوانی عناصرملی در روزنامه قانون.. 40

جدول 4-4- توزیع فراوانی مشروعیت در روزنامه قانون.. 41

جدول 4-5- توزیع فراوانی هویت ملی در روزنامه قانون.. 42

جدول 4-6- توزیع فراوانی امنیت در روزنامه قانون…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 43

جدول 4-7- توزیع فراوانی تجددخواهی در روزنامه قانون…………………………………………………………………………………………………………………………… 44

جدول 4-8- توزیع فراوانی آزادی در روزنامه قانون…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46

جدول 4-9- توزیع فراوانی تفكیك قوا در روزنامه قانون.. 47

جدول 4-10- توزیع فراوانی تمركزگرایی در روزنامه قانون…………………………………………………………………………………………………………………………. 48

جدول 4-11-توزیع فراوانی استقلال در روزنامه قانون……………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

جدول 4-12- جدول كل مقولات روزنامه قانون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50

جدول 5-1- توزیع فراوانی شخصیت حقوقی در روزنامه كاوه. 56

جدول 5-2- توزیع فراوانی تجددخواهی در روزنامه كاوه. 57

جدول 5-3- توزیع فراوانی هویت ملی در روزنامه كاوه. 59

جدول 5-4- توزیع فراوانی تمركزگرایی در روزنامه كاوه. 60

جدول 5-5- توزیع فراوانی امنیت در روزنامه كاوه. 61

جدول 5-6- توزیع فراوانی عناصرملی در روزنامه كاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 62

جدول 5-7- توزیع فراوانی قانون در روزنامه كاوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 63

جدول 5-8- توزیع فراوانی استقلال در روزنامه كاوه………………………………………………………………………………………………………………………………………… 64

جدول 5-9- توزیع فراوانی آزادی در روزنامه كاوه. 65

جدول 5-10- توزیع فراوانی مشروعیت در روزنامه كاوه……………………………………………………………………………………………………………………………….. 66

جدول 5-11- توزیع فراوانی تفكیك قوا در روزنامه كاوه………………………………………………………………………………………………………………………………. 67

جدول 5-12- جدول كل مقولات روزنامه كاوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 68

فهرست نمودارها

نمودار 4-1- مقوله قانون در روزنامه قانون.. 39

نمودار 4-2- شخصیت حقوقی در روزنامه قانون.. 39

نمودار 4-3- عناصرملی در روزنامه قانون.. 40

نمودار 4-4- مشروعیت در روزنامه قانون.. 41

نمودار 4-5- هویت ملی در روزنامه قانون.. 42

نمودار 4-6- امنیت در روزنامه قانون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 43

نمودار 4-7- تجددخواهی در روزنامه قانون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 45

نمودار 4-8- آزادی در روزنامه قانون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 46

نمودار 4-9- تفكیك قوا در روزنامه قانون.. 47

نمودار 4-10- تمركزگرایی در روزنامه قانون………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 48

نمودار 4-11- استقلال در روزنامه قانون…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 49

نمودار 4-12- كل مقولات روزنامه قانون……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50

نمودار 5-1- شخصیت حقوقی در روزنامه كاوه. 56

نمودار5-2- تجددخواهی در روزنامه كاوه. 58

نمودار5-3- هویت ملی در روزنامه كاوه. 59

نمودار5-4- تمركزگرایی در روزنامه كاوه. 60

نمودار5-5- امنیت در روزنامه كاوه. 61

نمودار5-6- عناصرملی در روزنامه كاوه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 62

نمودار5-7- قانون در روزنامه كاوه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 63

نمودار5-8- استقلال در روزنامه كاوه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 64

نمودار5-9- آزادی در روزنامه كاوه. 65

۲-۲- ۱-فقهای متقدم …………………………………………………………………………………………………………………….. 39

۲-۲- ۲-دوران صفویه …………………………………………………………………………………………………………………… 40

۲-۲- ۳-دوران پس از صفویه ………………………………………………………………………………………………………… 41

۲-۲- ۴-فقهای دوران مشروطه …………………………………………………………………………………………………….. 43

۲-۲- ۵-فقهای معاصر …………………………………………………………………………………………………………………… 44

۲-۳-عدالت اجتماعی در غرب ………………………………………………………………………………………………………… 47

۲-۴-عدالت اجتماعی در اسلام ……………………………………………………………………………………………………….. 49

۲-۵-جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………………………. .. 51

فصل سوم: عدالت در اندیشه سیاسی افلاطون

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

۳-۱-زندگی نامه ………………………………………………………………………………………………………………………………. 55

۳-۲-مبانی اندیشه سیاسی افلاطون ………………………………………………………………………………………………. 57

۳-۳-اهمیت کتاب جمهور ……………………………………………………………………………………………………………… 62

۳- ۴-عدالت، انواع و ابعاد آن در دیدگاه افلاطون ………………………………………………………………………….. 63

۳- ۴- ۱-منشأ عدالت ……………………………………………………………………………………………………………………. 68

۳- ۴- ۲-عدالت در معنای نظم، هماهنگی و توازن اجزاء در کنار یکدیگر……………………………………. 70

۳- ۴- 3-جایگاه زمامدار ………………………………………………………………………………………………………………. 71

۳- ۴- 4-عدالت اجتماعی ……………………………………………………………………………………………………………… 72

۳- ۴- 5-عدالت سیاسی ……………………………………………………………………………………………………………….. 74

۳- ۴- 6-عدالت اقتصادی ……………………………………………………………………………………………………………… 75

۳-۷-جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 77

فصل چهارم: عدالت در اندیشه سیاسی مطهری

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 80

۴-۱–زندگی‎نامه ……………………………………………………………………………………………………………………………. 80

۴- ۱-۱ –مبانی اندیشه سیاسی مطهری ………………………………………………………………………………………… 83

۴-۲-عدالت، انواع و ابعاد آن از دیدگاه مطهری ……………………………………………………………………………… 86

۴- ۲- ۱-منشاء عدالت ……………………………………………………………………………………………………………………. 87

۴- ۲- ۲-عدالت در معنای مساوات در قانون و عدم تبعیض ……………………………………………………….. 88

۴- ۲- 3-جایگاه زمامدار ………………………………………………………………………………………………………………… 89

۳- ۴- 4-عدالت اجتماعی …………………………………………………………………………………………………………….. 91

۳- ۴- 5-عدالت سیاسی ……………………………………………………………………………………………………………….. 95

۳- ۴- 6-عدالت اقتصادی …………………………………………………………………………………………………………….. 97

۴-۴-جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………………………………… 99

فصل پنجم: مقایسه عدالت در اندیشه سیاسی افلاطون و مطهری

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 102

۵-۱-منشأ عدالت …………………………………………………………………………………………………………………………. 103

۵-۲-جایگاه عدالت زمامدار جامعه از دید افلاطون و مطهری …………………………………………………… 105

۵-۳- ابعاد عدالت در اندیشه افلاطون و مطهری …………………………………………………………………………… 109

۵-۴-جامعه آرمانی عادلانه در اندیشه سیاسی مطهری و افلاطون.…………………………………………… 110

۵-۵-جمع بندی …………………………………………………………………………………………………………………………… 112

نتیجه گیری نهایی………………………………………………………………………………………………………………………… 114

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 119

۱-۱- بیان مسئله

مفهوم عدالت، یکی از پیچیده ترین مفاهیم در ادبیات فلسفی و سیاسی قدیم و جدید است؛ که بارها توسط اندیشمندان مختلف مورد تعریف قرارگرفته است. بحث درباره عدالت گستره زمانی به درازای اندیشه های سیاسی از عصر کلاسیک تاکنون دارد. در مباحث فلسفه سیاسی می توان علل گرایش هریک از اندیشمندان به تفسیر خاصی از عدالت را مورد دقت و بررسی قرارداد. در تعریف و تفسیر عدالت نیز گرایش های متفاوتی وجود دارد که برخی از آن ها عبارت است از: احترام دقیق به شخص و حقوق او، دادن حق هرکس برحسب استحقاق او، مساوات در برخورداری از مواهب طبیعی و امکانات اجتماعی، مساوات افراد به تناسب کار و استعداد، تساوی در استفاده از امکانات اولیه و تساوی در مصرف. ما در قرن بیست و یکم از این جهت به اندیشه سیاسی کلاسیک و بعدازآن بها می دهیم که اول ریشه بسیاری از سؤالات موجود، به ویژه در فلسفه سیاسی، به عصر کلاسیک برمی‎گردد و آشنایی با سیر تطور و دامنه یک بحث به خودی خود می تواند ما را با حقایق جدیدی آشنا نماید.
دوم فهم نظریه های جدید منوط به فهم درست اندیشه کلاسیک است. به عبارت دیگر برای فهم نظریات جدید چاره ای جز درک و بررسی فلسفه کلاسیک نداریم. به هرحال به این دلایل است که ما به بررسی مفهوم عدالت، به عنوان یکی از کلیدی ترین مفاهیم فلسفه سیاسی، در زمان یونان باستان در اندیشه سیاسی افلاطون و در دوره معاصر در اندیشه سیاسی مطهری پرداخته ایم.

ازنظر افلاطون، زیربنای تشکیل دولت و اجتماع بر عدالت نهاده شده است. افلاطون عدالت را یکی از راه ها برای رسیدن انسان کامل می داند؛ وی از چهار صفت اساسی که سازنده فضیلت و علو انسانی هستند به خرد، شجاعت، رعایت اعتدال و عدالت اشاره دارد. وی معتقد است همان طور که برای یک فرد قائل به عدالت هستیم برای یک شهر نیز باید این صفت را قائل شد. به نظر افلاطون پیدا کردن عدالت در شهر و محیط بزرگ، آسان تر از محیط کوچک تر است. ازاین جهت ابتدا به تفسیر عدالت در جامعه و شهر می پردازد و سپس آن را به افراد جامعه تعمیم می دهد.

به نظر افلاطون عدالت، فضیلت روح است و ظلم رذیلت روح، پس روح عادل خوب زندگی می کند و درحالی که ظالم زندگی بدی دارد. عادل برخلاف ظالم، کسی است که هیچ گاه در پی برتری یافتن بر امثال خود نیست بلکه همواره در پی غلبه بر اضداد است. به نظر افلاطون ملکه عدل و عدالت در سرشت انسان، عقل و خرد است و در اداره جامعه فیلسوف پادشاه است (افلاطون، ۱۳۶۷: ۳۵۰-۳۵۷). وی درباره ی عدالت فردی می گوید: در فرد نیز عدالت نظام و انتظام مؤثر و منتِج است، هماهنگی قوای یك فرد انسانی است، به این معنی كه هریك از قوا در جای خود قرار گیرد و هریك در رفتار و كردار انسان تشریک مساعی كند. پس می بینیم كه عدالت را (چه عدالت فردی و چه عدالت اجتماعی) به توازن و تناسب تعریف كرده است. توازن و تناسب یعنی زیبایی. پس بازگشت عدالت به زیبایی است.

استاد مطهری عدالت را عبارت می داند از: «آن استحقاق و آن حقّی که هر بشری به موجب خلقت خودش و به موجب کار و فعالیت خودش به دست آورده است به او بدهند» (مطهری، ۱۳۷۱: ۲۵۹). مطهری برای جامعه یک شأن جدای از افراد قائل است. درعین حال افراد را هم بدون استقلال و اختیار نمی داند. نتیجه می گیریم که افراد جامعه را می سازند و جامعه هم شخصیت افراد را. اخلاق فردی از مواردی است که فرد با رعایت آن ممکن است منشأ آثار فراوانی بر روی جامعه گردد.

2-3- تاریخ فقه سیاسی 21

2-4- رویكرد 19

2-5- ضرورت حكومت 20

2-1-5- دیدگاه اسلام درباره ضرورت حكومت 21

2-6- اندیشه رهبری در حكومت اسلام 21

2-6-1- نظر شیعه 27

2-6-2- نظر اهل سنت 28

2-7- امامت ، انتخاب ، یا انتصاب 29

2-8-1- تعریف آزادی 32

2-8-2- اندیشه آزادی در اسلام 33

2-9-1- قیام ومبارزه 36

2-9-2- جنگ 39

2-9-3-جهاد 40

فصل سوم : رهبری جامعه اسلامی و ولایت عهدی در سیره سیاسی امام رضا(ع)

3-1- بخش اول:رهبری جامعه اسلامی از منظر امام رضا (ع) 46

3-1-1- تشكیل حكومت اسلامی 46

3-1-2- زندگی امام رضا(ع) 47

3-1-2-1-تولد 47

3-1-2-2-پدر و مادر امام رضا(ع) 47

3-1-2-3-القاب امام رضا (ع) 48

3-1-2-4- دورران امامت 48

3-1-2-5- شهادت امام 51

3-1-3- ضرورت حكومت و اطاعت از رهبری از نظر امام رضا(ع) 52

3-1-4- خصوصیات رهبر از دیدگاه امام رضا(ع) 52

3-1-5 اهمیت مقام امام از نظر امام رضا(ع) 55

3-1-6-امامت ابراهیم (ع) پس از آزمایشهای سخت 58

3-1-6-1-رسیدن به مقام امامت 59

3-1-7-اكتسابی نبودن امامت 61

3-1-8-علت اطاعت مردم از امام رضا (ع) 62

3-1-9-خلافت از دیدگاه امام رضا(ع) 64

3-1-10-مقبولیت مردمی امام رضا(ع) 67

3-1-11-عدالت در سیره امام رضا(ع) 70

3-1-12- مصلحت تقیه در اصل امامت از منظر امام رضا (ع) 72

3-1-13-تصریح به امامت و رهبری امام رضا(ع) 74

3-1-13-1-حدیث سلسله الذهب 75

3-1-14-جریان واقفیه و قطعیه 78

3-1-15-رهبری اسلام در عصر غیبت 79

3-1-15-1-ضرورت حكومت و رهبری در عصر غیبت 80

3-1-15-2- ولایت فقیه در كلام امام رضا (ع) 80

3-2-بخش دوم: ولایت عهدی امام رضا(ع)

3-2-1- سفر اجباری امام رضا(ع) به خراسان 84

3-2-2-پیشنهاد خلافت به امام رضا(ع) 84

3-2-3-پیشنهاد ولایت عهدی 87

3-2-3-1-اندیشه ولایتعهدی 88

3-2-3-2-عهدنامه ولایتعهدی امام رضا(ع) 91

3-2-3-2-1-متن حكم مامون 91

3-2-3-2-2-نوشته منسوب به امام رضا(ع) 95

3-2-3-2-3-نكات مهم مامون در عهدنامه 97

3-2-3-2-4-نكات مهم امام رضا(ع)در عهدنامه 99

3-2-3-3-بیعت ولایتعهدی با امام رضا(ع) 100

3-2-3-4-اهداف مامون از طرح ولایتعهدی 101

3-2-4كاربرد مصلحت در مسایل سیاسی 107

3-2-4-1-مصلحت در ولیعهدی امام رضا(ع) 108

3-2-4-2-پاسخ امام به معترضین ولایتعهدی او 109

3-2-5-امام رضا(ع) و فرصت ولایتعهدی 110

فصل چهارم:آزادی و حقوق بشر در سیره سیاسی امام رضا(ع)

4-1- بخش اول: آزادی 116

4-1-1- آزادی از دیدگاه امام رضا (ع) 116

4-1-1-1-آزادی شخصی 116

4-1-1-2-آزادی سیاسی 118

4-1-1-3- آزادی اندیشه 120

4-1-2-گفت و گوی ادیان در سیره رضوی 124

4-1-3-مناظره امام رضا (ع)با علمای ادیان مختلف 127

4-1-3-1-هدف مامون از برگزاری مناظره 127

4-1-3-2-واكنش امام (ع) به طرح مناظره 129

4-1-3-3-مناظره حضرت با جاثلیق 130

4-1-3-4-مناظره امام با راس الجالوت 136

4-1-3-5-مناظره امام رضا(ع) با عمران صابی 140

4-1-3-6-مناظره امام با عالم سنی 153

4-1-4-اهمیت مناظره های امام رضا(ع) 154

4-2-بخش دوم: حقوق بشر 156

4-2-1-تعریف حقوق بشر 156

4-2-2-امام رضا(ع) و رفتا بشر دوستانه با غیر مسلمانان 156

4-2-2-1- رفتار با مشركین 156

4-2-2-2- رفتار با اهل كتاب 157

4-2-3-رفتار بشر دوستانه امام رضا(ع) با مسلمانان 160

4-2-4-مخالفت امام رضا (ع) با ترور و خشونت 162

4-2-5- امام رضا (ع)و جلوگیری از فتنه داخلی 163

4-2-6-دفاع از حقوق ستمدیدگان در سیره امام رضا (ع) 164

4-2-7-حمایت اما رضا (ع)از حقوق كارگر 168

4-2-8-حقوق زن و مرد از منظر امام رضا(ع) 170

فصل پنجم: دیدگاه امام رضا(ع)درباره قیام علویان

5-1-خاستگاه جنبش علویان 174

5-1-1- جنبش زیدیه نماد جنبش مكتبی 176

5-1-2-ستایش امام رضا (ع)از زید 177

5-2-اهداف قیام علویان 178

5-3-نگرش ائمه(ع) به قیام علویان 180

5-4-نظر امام رضا (ع)درباره قیام علویان 182

5-5-تولی و تبری در سیره امام رضا(ع) وتاثیر آن بر قیام علویان 183

5-6-تاثیر شهادت امام رضا(ع)بر قیام علویان 191

5-7-نتایج قیام علویان 193

5-8-علل شكست قیام علویان در زمان امام رضا(ع) 194

5-9-علت عدم قیام و تشكیل حكومت از جانب امامان(ع) 196

نتیجه گیری199

منابع 203

چكیده انگلیسی 208

………………….8

1-3- اهمیت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………….8

1-4- سئوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….9

1-5- فرضیه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………. 10

1-6- چارچوب نظری تحقیق ……………………………………………………………………………………………..10

1-7- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 12

1-8- تعریف مفاهیم کلیدی تحقیق………………………………………………………………………………………12

1-9- مروری بر ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق ………………………………………………………………… 13

1-10- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………….18

1-11- موانع، مشکلات و محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………….18

1-12- سازماندهی تحقیق ………………………………………………………………………………………………… 19

فصل دوم: بررسی مبانی نظری نقد نظام سرمایه داری و بحران های ناشی از آن………………….20

2-1- دیدگاه های کارل مارکس درباره نظام سرمایه داری و نقد آن ………………………………………….21

2-1-1- تعریف مارکس از سرمایه داری ………………………………………………………………………………22

2-1-2- مفاهیم کلیدی در تشریح نظام سرمایه داری و نقد آن از دیدگاه مارکس………………………..22

2-1-2-1- نظریه ارزش …………………………………………………………………………………………………….22

2-1-2-2- ارزش اضافی…………………………………………………………………………………………………….23

2-1-2-3- سرمایه …………………………………………………………………………………………………………….24

2-1-2-4- جریان کالا ……………………………………………………………………………………………………….24

2-1-2-5- کاهش نرخ سود ……………………………………………………………………………………………….24

2-1-2-6- نیروی کار ……………………………………………………………………………………………………… 24

2-1-2-7- زیربنا و روبنای جامعه ………………………………………………………………………………………25

2-1-2-8- شیوه های تولید ………………………………………………………………………………………………..26

2-1-2-9- طبقه،آگاهی طبقاتی، نبرد طبقاتی ………………………………………………………………………. 26

2-1-2-10- کار بیگانه شده ……………………………………………………………………………………………… 28

2-1-3- نقد سرمایه داری در دیدگاه مارکس ………………………………………………………………………. 30

2-1-3-1- بحران زایی …………………………………………………………………………………………. …………30

2-1-3-2- بهره کشی و تشدید شکاف طبقاتی ……………………………………………………………………..31

2-1-3-3- پول سالاری …………………………………………………………………………………………………….34

2-1-3-4- از خود بیگانگی ……………………………………………………………………………………………….35

2-2- نظرات نئوماركسیست ها (مكتب فرانكفورت) در نقد نظام سرمایه داری …………………………..38

2-2-1- صنعت فرهنگ؛عامل تحمیق توده ها ……………………………………………………………………….39

2-2-2- ارتباطات نوین،عامل فریب فرد در جامعه سرمایه داری ……………………………………………..40

2-2-3- نابودی خلاقیت های ذهنی و تولید نیازهای کاذب ……………………………………………………42

2-2-4- انقلاب روشنفکران و دانشجویان در مقابل سرمایه داری …………………………………………….43

2-2-5- تولید نیازهای کاذب توسط دستگاه های ایدئولوژیک نظام سرمایه داری ………………………43

2-2-6- لزوم انقلاب در برابر سرمایه داری ………………………………………………………………………….45

2-2-7- گرایش به بحران در جوامع پیشرفته ………………………………………………………………………..47

2-2-8- پول و قدرت عامل مستعمره شدن زیست جهان در نظام سرمایه داری …………………………49

2-2-9- مستعمره شدن حوزه عمومی (افکار عمومی از سوی سرمایه داران) …………………………….50

2-3- سایر نظرات در نقد نظام سرمایه داری………………………………………………………………………….51

2-3-1- تسلط نخبگان قدرت بر جامعه سرمایه داری آمریکا ………………………………………………….51

2-3-2- رابطه ذاتی میان بحران و نظام سرمایه داری در آمریکا ……………………………………………….53

2-3-3- استثمار و انباشت رقابتی؛ معضل سرمایه داری…………………………………………………………..56

2-3-4- بحران مزمن سرمایه داری ………………………………………………………………………………………57

2-3-5- فروپاشی نظام سرمایه داری ………………………………………………………………………………….. 57

2-3-6- بحران سرمایه داری نئولیبرال ………………………………………………………………………………….58

2-3-7- دموکراسی نظام سرمایه داری؛ پیوندی صوری میان افراد انتزاعی………………………………….61

2-3-8- مناسبات دموکراتیک در تسلط سرمایه داری ……………………………………………………………..63

2-4- نظریه «باز فئودالی شدن» و نقد بنیادین نظام سرمایه داری ………………………………………………64

2-4-1- تبیین مختصات نظام فئودالی ………………………………………………………………………………….66

2-4-2- استثمار اکثریت؛اساس نظام فئوادالی ………………………………………………………………………..67

2-4-3- تبدیل شیوه فئودالی به شیوه تولید سرمایه داری و چرخش آن ……………………………………69

2-4-4- تبیین فرایند باز فئودالی شدن جامعه از دیدگاه یورگن هابرماس ………………………………….70

2-4-5- تبیین تئوریک فرایند باز فئودالی شدن نظام سرمایه داری از دیدگاه ریچارد بی فریمن…….72

2-4-5-1- نابرابری اجتماعی ……………………………………………………………………………………………..73

2-4-5-2- کنترل و نظارت سیاسی ……………………………………………………………………………………..76

2-4-5-3- معاملات قماری ……………………………………………………………………………………………… 78

 

فصل سوم: بررسی نظری جنبش های اجتماعی با تاکید بر جنبش ضد وال استریت در آمریکا….81

3-1- تعریف جنبش های اجتماعی ……………………………………………………………………………………….83

3-2- انواع جنبش های اجتماعی…………………………………………………………………………………………..85

3-3- مراحل جنبش های اجتماعی ……………………………………………………………………………………….86

3-4- کارکردهای جنبش های اجتماعی ………………………………………………………………………………..87

3-5- مهمترین جنبش های اجتماعی در تاریخ آمریکا………………………………………………………………87

3-5-1- جنبش قدرت سیاهان……………………………………………………………………………………………..87

3-5-2- جنبش حقوق مدنی ………………………………………………………………………………………………87

3-5-3- جنبش حق رای زنان …………………………………………………………………………………………….88

3-5-4- جنبش ضدجنگ …………………………………………………………………………………………………..88

3-5-5- جنبش کارگری …………………………………………………………………………………………………….88

3-5-6- جنبش ضدجهانی شدن ………………………………………………………………………………………….88

3-5-7- جنبش اجتماعی پیشرو……………………………………………………………………………………………89

3-5-8- جنبش تی پارتی …………………………………………………………………………………………………..91

3-5-9- جنبش ضد وال استریت بر “ضد نظام سرمایه داری فئودالی شده” ………………………………93

3-5-9-1- استمرار بحران اقتصادی آمریکا …………………………………………………………………………..93

3-5-9-2- تشدید شکاف های اجتماعی و نابرابری طبقاتی …………………………………………………….95

3-5-9-3- نقش کارکردی وسایل نوین ارتباط جمعی در شکل گیری اعتراض……………………………96

3-5-9-4- اهداف و مطالبات تظاهر کنندگان جنبش ضد وال استریت …………………………………….96

3-5-9-5- حذف فئودال ها از حکومت و حاکمیت آمریکا؛خواست اصلی جنبش ضد وال استریت……………………………………………………………………………………………………………………………..97 3-5-10- مقایسه دو جنبش مهم آمریکا (جنبش ضد وال استریت و جنبش تی پارتی)………………..98

فصل چهارم: بررسی تحلیلی و آماری دلایل تبعیض و نابرابری در نظام سرمایه داری آمریکا (به سوی باز فئودالی شدن)……………………………………………………………………………………………103

4-1- بررسی فئودالیزم اقتصادی در نظام سرمایه داری آمریکا ……………………………………………….105

4-1-1- افزایش نابرابری در ” درآمد” ……………………………………………………………………………..107

4-1-2- تعمیق شکاف طبقاتی ………………………………………………………………………………………….112

4-1-3- توزیع نابرابر ثروت و افزایش فقر در ایالات متحده …………………………………………………120

4-1-4- بحران مسکن………………………………………………………………………………………………………123

4-1-5- کاهش تبعیض آمیز دستمزدها………………………………………………………………………………..124

4-1-6- افزایش شهریه دانشگاه ها……………………………………………………………………………………..128

4-1-7- پدیده باز فئودالیزم حاصل انباشت ثروت در طبقه بالا……………………………………………….128

4-1-8- معاملات قماری…………………………………………………………………………………………………..134

4-2- بررسی روند “نابرابری اجتماعی” در نظام سرمایه داری آمریکا……………………………………..135

4-2-1- کاهشامید به زندگیدر آمریکا…………………………………………………………………………….136

4-2-2- وخامت امنیت غذایی در ایالات متحده…………………………………………………………………..137

4-2-3- گسترش فزآینده انواع تبعیض های اجتماعی در ایالات متحده آمریكا………………………….139

4-2-3-1- تبعیض مدنی ………………………………………………………………………………………………….139

4-2-3-2- تبعیض علیه زنان…………………………………………………………………………………………….140

4-2-3-3- تبعیض علیه مسلمانان ……………………………………………………………………………………..141

4-2-3-4- تبعیض علیه مهاجران لاتین تبار ………………………………………………………………………..143

4-2-3-5- تبعیض نژادی …………………………………………………………………………………………………144

4-2-4- افزایش فزآینده فقر و تبعات اجتماعی آن………………………………………………………………..147

4-2-5- بیکاری؛ عامل تشدید نابرابری اجتماعی در آمریکا……………………………………………………152

4-3- بررسی “کنترل و نظارت سیاسی” نابرابر در نظام سرمایه داری آمریکا………………………….. 154

4-3-1- خطاهای راهبردی در سیاست گذاری های دولتمردان آمریکا……………………………………….158

4-3-2- دموکراسی معکوس و حاکمیت اقلیت بر اکثریت……………………………………………………..159

4-3-3- نفوذ ثروتمندان در سیاست گذاری های دولتی (لابی گری و رانت خواری)………………….161

 

نتیجه گیری و جمع بندی………………………………………………………………………………………………… 165

منابع و مآخذ.………………………………………………………………………………………………………………….169

فهرست جداول

عنوان صفحه

طبقه بندی انواع محتمل بحران از دیدگاه هابرماس (هابرماس، 1380)………………………………………..47

دو فرضیه علمی ریچارد بی. فریمن………………………………………………………………………………………74

میزان نابرابری در یک مؤسسه با درجه دکتری طی سال های 1973 تا 2006……………………………….75

جدول 1.2- شاخص های نابرابری درآمد خانوارها در امریکا در دوره ی زمانی 2005-2009…….109

جدول 1.2- درآمد ملی سرانه آمریک در سال های مختلف……………………………………………………118

جدول 1.3- توزیع درآمد در آمریکا در بین سال های 1982- 2006………………………………………119

جدول 1.4- توزیع ثروت خالص در ایالات متحده آمریکا در بازه زمانی 1983-2007………………130

جدول 1.5- توزیع ثروت مالی در ایالات متحده آمریکا در بازه زمانی 1983-2007………………….130

جدول 1.6- ددرصد سهم ثروت یک درصد مرفه ترین گروه در مقایسه با سهم 99 درصد بقیه جمعیت آمریکا در طی سال های 1922-2007…………………………………………………………………….130

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار1.1- ضریب جینی و منحنی لورنز…………………………………………………………………………….108

نمودار 1.3- سهم درآمدی صدک های 81-99 و صدک بالا…………………………………………………..110

نمودار1.4- سهم درآمدی هزارک های 990-999 و هزارک بالا……………………………………………..111

نمودار1.5 – رشد درآمد حقیقی در صدک های مختلف………………………………………………………..112

نمودار 1.6- توزیع درآمد در آمریکا در بین گروه های کم درآمد و پردرآمد جامعه…………………..114

نمودار 1.7 – رشد درآمد سرمایه ای بین گروه 5% بالاترین درآمدها و 95% بقیه گروه ها در آمریکا…………………………………………………………………………………………………………………………….115

نمودار 1.8 – شکاف درآمد در آمریکا: نسبت های بالاترین درآمدهای خانوارها به درآمدهای 90 درصد پایینی در سال 1979- 2007……………………………………………………………………………………116

نمودار1.9 – توزیع نامتوازن افزایش درآمد در مقایسه با دوران پیشین که منافع رشد به طور گسترده توزیع می شد…………………………………………………………………………………………………………………..117

نمودار 1.10 – درصد درآمد پس از مالیات ها و انتقال های نقدی فدرال بین سال های 1979 و 2007……………………………………………………………………………………………………………………………..118

نمودار 1.11- مقایسه ی درصد رشد میانگین حقوق و دستمزدهای سالانه برای گروه های درآمدی مختلف در آمریکا در بازه زمانی 1979-2006……………………………………………………………………..126

نمودار1.12- مقایسه ی درصد رشد درآمد خانواده ها در بازه زمانی 1979-2007……………………126

نمودار 1.13- درصد رشد ثروت خانوارهای آمریکایی در بازه 1983-2009……………………………132

نمودار 1.14- درصد سهم گروه های مختلف جامعه از کل ثروت اندوخته شده در بازه زمانی
1983-2009…………………………………………………………………………………………………………………..134

نمودار1-2………………………………………………………………………………………………………………………136

نمودار2-2………………………………………………………………………………………………………………………137

نمودار3-2………………………………………………………………………………………………………………………137

نمودار4-2………………………………………………………………………………………………………………………146

نمودار5-2.وضعیت فقر مردم بر حسب نژاد در سال های 2000-2011(منبع:اداره آمار آمریکا)…..148

نمودار6-2 درصد افراد با سطوح مختلف نسبت درآمدبه فقر(منبع:اداره آمار آمریکا)…………………148

نمودار7-2 افراد زیر 125 درصداز سطح فقر وفقیرنزدیک در سالهای1991-2011……………………149

نمودار8-2.تعداد خانوارهای زیر سطح فقر و نرخ فقر(منبع:اداره آمار آمریکا)…………………………..149

نمودار 9-2 تعداد فقیر و رنخ فقر در آمریکا در بازه 1959- 2011 (منبع: اداره آمار آمریکا)……….150

نمودار10-2.نرخ بیکاری بر اساس نژادهای مختلف در سال های 1975- 2010 ……………………..153

نمودار11-2. نرخ بیکاری آمریکاطی1980-2010…………………………………………………………………154

فهرست شكلها

عنوان صفحه

شکل 2.1 – نا امنی غذایی در ایالت های مختلف و نواحی شمالی و جنوبی آمریکا…………………..138

شکل 2.3- درصد مردم فقیر در نواحی و ایالات آمریکا در سال 2011 (منبع: اداره آمار آمریکا)…151

شکل 2.4- تغییر در نرخ فقر در نواحی و ایالات آمریکا در سال های 2010- 2011 (منبع: اداره آمار آمریکا)……………………………………………………………………………………………………………………………151

مقدمه

نظام سرمایه داری پس از زوال نظام فئودالی در کشورهای غربی به وجود آمد و از قرن 16 میلادی به بعد و به دنبال توسعه ی صنعت پارچه بافی انگلستان در قرون 16، 17 و 18 به عنوان یک نظام اقتصادی شکل گرفت. تولید بیش از مصرف، موجب افزایش تولید و تراکم سرمایه و در نهایت پیدایش نظام سرمایه داری شد. این خصوصیت، سرمایه داری را از نظام های پیشین متمایز ساخت. در نظام سرمایه داری، افزایش سود و انباشت سرمایه، هدف اصلی است. فرض بر این است که هر فرد مادامی که قوانین اجتماعی را نقض نکند، می تواند آزاد و منطقی عمل کند و به فعالیت های اقتصادی بپردازد. در این نظام کسب حداکثر سود، تنها انگیزه ی معقول برای فعالیت های اقتصادی است.

این نظام در واقع بروز اقتصاد های مرتبط و درهم تنیده ای است که می خواهد جریان تولید، توزیع و مصرف جهانی را اداره کند. اما در پس این یكپارچگی، منافع و ثروت حاصل از تولید به شکل ناعادلانه عمدتاً متوجه كانون های قدرت و ثروت می شود كه غالبا معترضانی از طیف های مختلف مردم را به همراه دارد.

2-3- بخش دوم: تاریخچه روابط ایران و روسیه. 30

2-3-1- مقدمه. 30

2-3-2- زمینه روابط ایران و روسیه. 31

2-3-3- پیشینه روابط ایران و روسیه. 32

2-3-4- جنگ های اول ایران و روس و معاهده گلستان. 33

2-3-5- جنگ دوم ایران و روس… 34

2-3-6- روابط ایران و روسیه تا آغاز انقلاب مشروطیت.. 36

2-3-7- روابط خارجی ایران و شوروی در زمان جنگ تحمیلی (بین سال های 1359 تا 1367) 40

2-3-7-1- مقطع اول: بی طرفی شوروی در جنگ (سه سال اول جنگ تحمیلی) 40

2-3-7-2- مقطع دوم: حمایت شوروی از عراق. 42

2-3-7-3- مقطع سوم: حمایت شوروی از عراق ( از زمان گورباچف تا پایان جنگ تحمیلی) 44

2-3-8- روابط ایران و روسیه پس از فروپاشی شوروی.. 47

2-3-9- روابط ایران و روسیه از سال 2000 تا کنون. 49

2-3-9-1- روابط منطقه ای ایران و روسیه. 49

2-3-9-2- رابطه ایران و روسیه در سطح بین الملل. 57

2-3-9-3- موانع و چالش های روابط دو کشور در سطوح منطقه ای و بین المللی.. 60

2-3-9-4- پیشنهادها برای تسهیل و گسترش روابط ایران و روسیه. 61

2-3-10- افزایش روابط راهبردی (تثبیت روابط کنونی ایران و روسیه) 63

2-3-11- وضعیت کنونی روابط ایران و روسیه در حوزه امنیتی، دفاعی، ژئو پلیتیک و در واقع اقتصادی و غیره 64

2-3-12- حوضه ژئوپلیتیک و جهان چند قطبی و حرکت کردن به سمت جهان تک قطبی 64

2-3-13- نگاه سیاستگذاران کرملین یا هسته ی اصلی سیاست خارجی روسیه به روابط با ایران 65

2-3-14- آینده ی روابط و نقش متغیرهای دخیل. 65

2-4- نتیجه گیری.. 66

فصل سوم: سیاست خارجی روسیه در مورد مسأله هسته ای ایران

3-1- مقدمه. 68

3-2- عامل ایران در روابط روسیه با آمریکا 69

3-3- دو راهی انتخاب ثبات استراتژیک یا رقابت استراتژیک؟. 70

3-4- جایگاه ایران در سیاست خارجی روسیه. 73

3-5- تأثیر تحولات داخلی روسیه بر پرونده هسته ای ایران. 73

3-6- نگرانی های مشترک آمریکا و روسیه. 75

3-7- نتیجه گیری.. 77

فصل چهارم: چرایی وجود بی اعتمادی در روابط ایران و روسیه

4-1- مقدمه. 79

4-2- تحلیل عملکرد تاریخی روسیه در قبال ایران. 79

4-2-1- تناقض رفتاری.. 79

4-2-2- ارتباط دوگانه. 80

4-2-3- دخالت.. 80

4-2-4- حضور نظامی.. 80

4-3- تحلیل اصول علمی سیاست خارجی ایران در مورد روسیه. 80

4-3-1- مقابله. 80

4-3-2- احتیاط.. 81

4-3-3- کم اهمیت کردن مسأله. 81

4-3-4- تاکید بر بعد حقوقی مسأله. 81

4-3-5- ایران از نگاه نخبگان روسی.. 81

4-4- محور های اصلی روابط ایران و روسیه. 82

4-4-1- دخالت و تأثیرگذاری قدرت ثالث در روابط دو كشور. 83

4-4-2- برتری ماهیت ژئوپلتیك بر ماهیت ژئواكونومیك روابط دو كشور. 83

4-4-3- تردید نسبت به نهادینه ساختن روابط به دلیل بی اعتمادی تاریخی.. 84

4-5- علل بی اعتمادی ایران به روسیه. 87

4-5-1- علل تاریخی.. 87

4-5-1- 1- مقاوله نامه گلستان (1813) 87

4-5-1-2- عهدنامه ترکمانچای (1828) 88

4-5-1-3- قرارداد درباره تقسیم عرصه های نفوذ روسیه و بریتانیا در ایران. 88

4-5-1-4- اشغال ایران در سال 1941 توسط نیروهای شوروی و انگلیسی.. 88

4-5-1-5- حزب توده 88

4-5-1-6- تلاش برای ملحق کردن آذربایجان به شوروی.. 89

4-5-1-7- پشتیبانی از کردهای ایرانی در جمهوری مهاباد. 89

4-5-1-8- جنگ افغانی شوروی.. 89

4-5-1-9- حمایت از صدام حسین در جنگ ایران و عراق. 90

4-5-1-10- تقسیم ناعادلانه دریای خزر. 90

4-5-1-11- معامله گور- چرنومیردین.. 91

4-5-1-12- علل پنهانی ساخت طولانی نیروگاه اتمی بوشهر. 91

4-5-1-13- حمایت روسیه از تحریم های ضدایرانی درشورای امنیتسازمان ملل متحد 92

4-5-1-14- اس-300 و قراردادهای دیگر. 92

4-5-1-15- نفوذ غرب در اقتصاد و سیاست روسیه. 93

4-5-2- دلایل سیاسی.. 93

4-5-2-1- از بعد اقتصادی.. 94

4-5-2-2- چالش های منطقه ای (روابط سیاسی) 95

4-5-2-3- عرصه بین المللی.. 97

4-5-2-4- مشترک نبودن تهدیدات.. 98

4-6- ملاحظات روابط ایران و روسیه. 99

4-6-1- واکاوی روابط ایران و روسیه در سطوح منطقه ای و بین المللی.. 99

4-7- اولویت های روابط ایران و روسیه. 103

4-8- عوامل تغییر سیاست خارجی روسیه در قبال ایران. 104

4-9- آسیب شناسی روابط ایران و روسیه. 107

4-10- ظرفیت های همکاری ایران و روسیه. 110

4-11- نتیجه گیری.. 111

فصل پنچم: بحث و نتیجه گیری

5-1- نتیجه گیری.. 114

5-2- راهکار ها و پیشنهادات.. 120

منابع. 123

چکیده:

هدف از انجام این پژوهش بررسی علل بی اعتمادی در روابط بین ایران و روسیه از سال 2000 تا کنون می­باشد. در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی بهره برده شده است که با استفاده از مکتب رئالیسم به توضیح و تحلیل مطالب پرداخته شده است. یافته ها حاکی از آن است که ایران نمی تواند به کمک روسیه به لغو تحریم ها و دستیابی به شکوفایی اقتصادی دست یابد. اختلافات کهنه بین سیاست های خارجی جمهوری اسلامی ایران از بُعد تاریخی و همچنین تفاوت در برداشت های نظامی، سیاسی و اقتصادی بین این دو کشور همواره باعث گردیده است تا روابط این دو کشور در طول تاریخ با بی اعتمادی همراه باشد. هرچند در طی چند سال گذشته این رابطه به طور چشمگیری افزایش یافته، اما نمی­توان محافظه­کاری­های دو جانبه از طرف این دو کشور را نادیده گرفت. در این پژوهش با بررسی علل تاریخی بی اعتمادی در بین دو کشور از گذشته تا کنون به بررسی بی اعتمادی های جدید در روابط حاصله در چند سال اخیر پرداخته می شود.

کلید واژه ها:سیاست خارجی، روابط خارجی، بی اعتمادی (روابط ایران و روسیه)

-1- بیان مسأله