شكل 2ـ1 مراحل فرآیند مدیریت سیستم…………………………………………………………………………………………………………. 30
شكل 2ـ2 استفاده از چراغ راهنمای چشمك زن……………………………………………………………………………………………….. 37
شكل 2ـ3 تقاطع طرح اندونزیایی…………………………………………………………………………………………………………………….. 56
شكل 2-4- جداكننده های میانی……………………………………………………………………………………………………………………… 57
عکس4-1-میدان خرمشهر پس ازاصلاح هندسی…………………………………………………………………………………………….. 83
عکس4-2- عملیات اجرایی افزایش عرصه میدان دولت…………………………………………………………………………………… 84
عکس4-3- تقاطع17شهریور پس از اصلاح هندسی…………………………………………………………………………………………. 85
عکس4-4- تقاطع همت پس ازاصلاح هندسی…………………………………………………………………………………………………. 87
عکس4-5- اصلاح هندسی تقاطع استقلال- 32متری 88
مقدمه
وجود انواع تخلفات ترافیکی سواره و پیاده از مشکلات حاد بسیاری از شهرهای دنیاست. براساس آمار و اطلاعات موجود، میزان تخلفات ترافیکی و در نتیجه آن تصادفات منجر به فوت در جوامع شهری کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته بیش از بیست برابر می باشد. این در شرایطی است که میزان اختلاف در حال افزایش است(محمودزاده وهمکاران.1384).
تحقیقات انجام شده نشان می دهد که علت تصادفات حاصل تداخل پیچیده عوامل مربوط به وسیله نقلیه، عوامل انسانی، جاده و محیط آن است. هر یک از این عوامل ریشه ها و طبیعت های خاص خود را دارد و تحقیق در مورد آن ها امری دشوار و دقیق می باشد رویکرد مرسوم در پرداختن به ایمنی راه در قالب سه شاخه زیر انجام می گیرد:
مهندسی،
اعمال قانون،
آموزش.
متخصصان مختلف،وزن های متفاوتی برای این اقدامات قائل می شوند بر مطالعات انجام شده در رابطه با تصادفات نشان می دهد که در سطح ماکرو رشد روز افزون وسایل نقلیه و شهرنشینی و در سطح میکرو هندسه راه نقش مهمی در وقوع تصادفات ایفا می کند. به عنوان یک راهبرد بلندمدت با توسعه سیستم حمل و نقل عمومی می توان مانع رشد نامتناسب تعداد وسایل نقلیه شخصی و درنتیجه کاهش تعداد تصادفات گردید. اما در کوتاه مدت می توان اقدامات دیگری را انجام داد؛ ازجمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره نمود (آیتی،1381).
بهبود مشخصات فنی راه ها،
ساماندهی ترافیک،
آرام سازی ترافیک.
در تحقیق حاضر سعی بر این است تا نقش اصلاحات هندسی انجام شده معابر شهری بجنورد را بر تصادفات ترافیکی بررسی نماییم.
1-2- بیان مسأله
با توسعه شهر نشینی و افزایش گرایش به استفاده از وسایل نقلیه خصوصاً شخصی و عدم امكان گسترش هماهنگ معابر شهری و زیر ساخت های آن با ازدیاد وسایل نقلیه رفته رفته بر حجم ترافیک افزوده شده و پیامدهایی هم چون پارك و توقف های زائد وسایل نقلیه در حاشیه معابر به صورت های مختلف باعث كندی حركت، اختلال در نظم ترافیك، افزایش تصادفات، اتلاف وقت، افزایش مصرف سوخت آثار ناخوشایندی بر رفتار انسان ها خصوصاً كاربران ترافیكی می گذارد. هر شهر به عنوان یک کل متشکل از کاربری هایی است که در کنار یکدیگر زمین های شهری را شکل می دهند که هر یک از این کاربری ها به اقتضای نیاز شهروندان و خصوصیات فیزیکی شهر متفاوت از یکدیگر می باشند. شبکه معابر در شهرها کمتر از یک سوم از کل زمین های شهری را به خود اختصاص داده است و استخوان بندی شهر را تشکیل می دهد. در شکل گیری و ساخت مورفولوژی شهر هر یک از عناصر طبیعی و انسانی نقش به سزایی دارند که در این میان عوامل انسانی، شبکه معابر و خیابان ها و در مجموع شبکه های ارتباطی یکی از مهم ترین عوامل در بروز تصادفات در یک شهر می باشند.
1-2-1- هزینه های تصادفات ترافیکی ایران در سال های 1376 الی 1386
جدول 1-1: آمار تعداد تصادفات، مجروحین، فوت شدگان و هزینه سالیانه بین سال های 1386- 1376
3-5-5- بررسی رفتار خوردگی …………………………………………………………………………. 45
عنوان صفحه
فصل چهارم: :بحث و نتیجه گیری
4-1- بهینه سازی محلول الکترولیت …………………………………………………………… 49
4-2-عملیات پلاسمای الکترولیتی کاتدی (PET) به منظور ایجاد پوشش Zro2……… 51
4-2-عملیات پلاسمای الکترولیتی کاتدی (PET) به منظور ایجاد پوشش zro2-HA 52
4-4-بررسی های ریزساختار و مورفولوژی سطح…………………………………………………. 54
4-4-1-بررسی مورفولوژی سطح فولاد ضد زنگ 316ال و تیتانیوم با پوشش زیرکونیا. 54
4-4-2- بررسی ریزساختار فولاد ضد زنگ 316ال و تیتانیوم با پوشش زیرکونیا………… 56
4-4-3-بررسی مورفولوژی سطح فولاد ضد زنگ 316ال و تیتانیوم با پوشش زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت 59
4-4-4- بررسی ریز ساختار فولاد ضد زنگ 316ال و تیتانیوم با پوشش زیرکونیا-
هیدروکسی آپاتیت ………………………………………………………………………. 62
4-5-خواص مکانیکی …………………………………………………………………………… 65
4-5-1- سختی سطح …………………………………………………………………………… 65
4-5-2-زبری ………………………………………………………………………………….. 66
4-6-خواص سایشی و اصطحکاک……………………………………………… 67
4-6-1- خواص سایشی و اصطحکاک فولاد ضد زنگ 316ال با پوشش زیرکونیا در
هوا……………………………………………………………………………. 67
4-6-2- خواص سایشی و اصطکاک تیتانیوم با پوشش زیرکونیا در هوا…………….. 70
4-6-3- خواص سایشی و اصطکاک فولاد ضد زنگ 316ال با پوشش زیر کونیا و زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت در محلول رینگر …………………………………. 73
4-6-4- خواص سایشی و اصطکاک تیتانیوم با پوشش زیرکونیا و زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت در محلول رینگر 78
عنوان صفحه
4-6-5- مقایسه بین فولاد ضد زنگ 316 ال تیتانیوم با پوشش زیرکونیا و زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت 83
4-6-6- خواص سایشی و اصطکاک فولاد ضد زنگ 316 ال با پوشش زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت در محلول بزاق مصنوعی 84
4-6-7- خواص سایشی و اصطکاک تیتانیوم بدون پوشش و تیتانیوم با پوشش زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت در محلول بزاق مصنوعی……………….. 86
4-6-8- مقایسه بین فولاد ضدزنگ 316ال و تیتانیوم با پوشش زیرکونیا- هیدروکسی
آپاتیت ………………………. 90
4-7-بررسی رفتار خوردگی…………………………… 90
4-7-1- بررسی خوردگی در نمونه های فولاد ضد زنگ 316 ال بدون پوشش، با پوشش زیرکونیا و با پوشش زیرکونیا-هیدروکسی آپاتیت در محلول رینگر ……………. 90
4-7-2- بررسی خوردگی در نمونه های تیتانیوم بدون پوشش، با پوشش زیرکونیا و با پوشش زیرکونیا-هیدروکسی آپاتیت در محلول رینگر ……………. 91
4-7-3- مقایسه خوردگی نمونه های تیتانیوم بدون پوشش و با پوشش زیرکونیا با نمونه فولاد ضد زنگ 316ال با پوشش زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت در محلول رینگر…………. 92
4-7-4- بررسی خوردگی در نمونه های تیتانیوم بدون پوشش و تیتانیوم و فولاد ضد زنگ 316ال با پوشش زیرکونیا- هیدروکسی آپاتیت در محلول بزاق مصنوعی………….. 93
فصل پنجم:نتیجه گیری
5-1-نتیجه گیری……………… 95
5-2-پیشنهادات………….. 96
مقدمه
واژه و اصطلاح بسیار نزدیک و مرتبطی که برای درک اهداف علم مواد زیستی- پزشکی مهم است و به فهم تعریف بیومواد کمک می کند سازگاری زیستی است[1] است. بر طبق تعریف ویلیامز، سازگاری زیستی یا زیست سازگاری عبارت است از: توانایی یک ماده برای ایفای نقش در یک کاربرد ویژه و اجرای یک وظیفه خاص به گونه ای که توام با دریافت پاسخ صحیح و مناسب از طرف بافت میزبان باشد[70]. همچنین ماده ای را می توان زیست سازگار نامید که در محیط زیستی (بیولوژیکی) کیفیت غیر مخرب داشته و تنها واکنش بدن در مقابل آن تشکیل بافت باشد این مواد شامل مثال هایی چون فولادهای ضد زنگ هستند[70].
فولاد ضد زنگ آستنیتی و به ویژه نوع 316 ال[2] متداول ترین فولاد برای کاربرد کاشت ها محسوب می شود این فولاد قابلیت سخت شدن با کارسرد را دارد. فولاد 316ال خاصیت مغناطیسی نداشته و جذب آهنربا نمی شود و در مقایسه با فولادهای دیگر، مقاومت خوردگی بهتری دارد. حضور مولیبدن در آلیاژ، مقاومت در برابر خوردگی حفره ای[3] در آب نمک را افزایش می دهد. وجود نیکل در آلیاژ، پایداری فاز آستنیت را در دمای اتاق فراهم می سازد و علاوه بر آن مقاومت خوردگی را افزایش می دهد. پایداری فاز آستنیت می تواند بر اثر تغییر مقدار نیکل و کرم موجود در آلیاژ تحت تأثیر قرار گیرد[71].
مقدمه……………………………………………………………………………………………….. 5 1-2) تولید پراکنده………………………………………………………………………………………. 7 1-2-1) مزایای استفاده از واحدهای تولید پراکنده……………………………………………………….. 8 1-3) میکروشبکه………………………………………………………………………………… 8 1-3-1) ساختار کلی میکروشبکه…………………………………………………………………………………… 10 1-3-2) مصرف کنندهها…………………………………………………………………………………………………. 11 1-3-3)ذخیرهساز های انرژی…………………………………………………………………………………………. 11 1-3-4)کنترلکننده………………………………………………………………………………………………………… 12 1-4) مدهای عملکردی میکروشبکه……………………………………………………………………………………. 13 1-4-1)مد متصل به شبکه اصلی…………………………………………………………………………………… 13 1-4-2)مد جزیرهای…………………………………………………………………………………………………………. 14 1-5) ساختار و عناصر میکروشبکه مورد بررسی………………………………………………………………… 15 1-6) کنترل فرکانس در میکروشبکه …………………………………………………………………………………. 17 1-7) جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………. 18 عنوان صفحه فصل دوم: بر کارهای گذشته 2-1) کاربرد های پیل سوختی در میکرو شبکه…………………………………………………………………. 21 2-2) چالش های کنترل میکروشبکه………………………………………………………………………………….. 23 2-3) بر انواع مدل سازی دینامیکی عناصر موجود در ساختار میکروشبکه………… 25 2-4) کنترل فرکانس……………………………………………………………………………………….. 27 فصل سوم: کنترلکنندههای هوشمند 3-1) مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 31 3-2) چگونگی سیستم های فازی……………………………………………………………………………………….. 32 3-3) موارد و چگونگی استفاده از سیستم های فازی……………………………………………………….. 39 3-3-1) ماشین شست و شوی فازی……………………………………………………………………………. 40 3-3-2)سیستم های فازی در اتومبیل…………………………………………………………………………. 40 3-4)تارخچه مختصری از تئوری و کار بردهای فازی…………………………………………………………. 41 3-5) کنترل فازی و کاربرد آن در میکروشبکه…………………………………………………………………… 44 3-6) الگوریتم اجتماع ذرات (PSO)…………………………………………………………………………………. 45 3-6-1) تابع ارزیابی (یا تابع هدف)………………………………………………………………………………. 47 3-7) جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………. 48 فصل چهار: کنترل فرکانس در میکروشبکه 4-1) اجزای سیستم میکروشبکه……………………………………………………………………… 50 4-2) مدل اجزاء مختلف میکروشبکه و نحوه پیاده سازی کنترل کننده فازی………………….. 51 4-2-1) فرمولاسیون مساله……………………………………………………………………………. 51 عنوان صفحه 4-2-2) مدل فرکانسی اجزاء میکروشبکه…………………………………………………………………….. 53 4-2-3) پیاده سازی کنترل کننده PI فازی در میکروشبکه………………………………………… 55 4-3)نحوه طراحی والگوریتم حل مسئله به روش PSO……………………………………………………. 58 4-4) پیاده سازی الگوریتم PSO برای تعیین ضرایب کنترل کننده PI اعمال شده…….. 59 4-5) کنترل کننده PI فازی………………………………………………………………………. 60 4-5-1) پیاده سازی کنترل کننده PI فازی و مقایسه نتایج آن
با کنترل کننده PI سنتی…………………………………………………………………………….. 60 4-5-2)طراحی کنترل کننده فازی……………………………………………………………… 61 4-6( نویز سفید…………………………………………………………………………………………… 65 فص ل پنجم: نتایج شبیه سازی مقدمه………………………………………………………………………………………………………. 69 نتایج شبیه سازی…………………………………………………………………………………………….. 69 5-1) سیستم مورد مطالعه………………………………………………………………………………….. 70 5-2) شبیه سازی میکروشبکه در حالتهای با کنترل کننده PI فازی و PI سنتی…………. 72 5-3) بررسی اثر سیستم الکترولایزر بر روی کنترل فرکانس میکروشبکه……………………….. 76 5 -4) بررسی عملكرد کنترلکننده فازی در مواقع حذف بخشی از تولید……………………… 78 نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………….. 81 فهرست مراجع و مآخذ………………………………………………………………………… 83 مقدمه پیشگفتار امروزه عمده توان الکتریکی تولید شده در شبکه های قدرت، از مراکز توان متمرکز است که معمولأ ترکیبی از توربینهای آبی مقیاس بزرگ، نیروگاه های مبتنی بر سوخت فسیلی و یا راکتورهای هسته ای میباشد. در چنین سیستم هایی پاره ای مشکلات اساسی وجود دارند، که شاید مهم ترین آن، قابلیت اطمینان پایین و عدم دسترسی به منابع توان به دلیل کهنگی زیر ساخت های موجود است. علاوه بر این انتقال توان به مسافت های طولانی، تلفات اقتصادی زیادی را به بار میآورد. از طرفی تقاضای بار در حال افزایش است و عدم تطابق بین تولید و مصرف آن، روز به روز جدی تر میشود. در این وضعیت، حتی اگر یک نیروگاه جدید در نظر گرفته شود، انتخاب محل و تدارکات و رفع نیازهای موجود، به وجود آورنده چالشی جدی است. به منظور حل این مساله اجتناب ناپذیر در سیستم های الکتریکی متمرکز، یک انتخاب موثر و عملی استفاده از تولید پراکنده[1] به شکل میکروشبکه[2] است.یک میکروشبکه، شامل ترکیبی از منابع پراکنده انرژی، واسط های الکترونیک-قدرت و بار میباشد. در تحلیل میکروشبکه، مسائلی چون بررسی پروفیل فرکانس سیستم، مشخصات پخش بار منابع توان و عملکرد میکروشبکه در شرایط کاری متعدد، مورد بررسی قرار میگیرد. به طور کلی نوسانات مصرف برق چه تجاری، خانگی، کشاورزی وصنعتی در شبکه به صورت لحظه ای اتفاق میافتد. وظیفه مراکز کنترل، ایجاد تعادل بین تولید و مصرف به صورت لحظه ای و تنظیم فرکانس است. این تنظیم باید با برنامه ریزی صحیح و پیش بینی نوسانات مصرف، به صورت بهینه و اقتصادی انجام پذیرد.چه عدم تنظیم تعادل تولید و مصرف موجب تغییرات فرکانس گردیده که از یک طرف خسارات فراوانی را برای مشترکین و از طرف دیگر صدمات زیادی برای مولدهای نیرو و تجهیزات وابسته آن در بر دارد. عدم مقابله صحیح و آنی در برخورد با اغتشاشات و اتفاقات شبکه که ممکن است علاوه بر نوسانات مصرف، در شبکه به وجود آید میتواند منجر به از دست رفتن کل شبکه و صدمات جبران ناپدیری گردد که عوارض سیاسی، اجتماعی، انسانی و اقتصادی آن غیر قابل اجتناب است. در این پایان نامه مسائل مربوط به کنترل فرکانس در میکروشبکه را بررسی میکنیم. در این پایان نامه، یک میکروشبکه مبتنی بر پیل سوختی که شامل میکروتوربین[3]، پیل سوختی[4]، سیستم فتوولتائیک[5]، توربین بادی[6]، الکترولایزر[7]، تانک هیدروژن و بار است، معرفی شده و یک سیستم کنترل فازی[8] جهت کنترل فرکانس در آن طراحی میشود. عملکرد سیستم کنترلی مزبور در خلال خطاهای مختلف در شبکه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. برای رسیدن به این هدف، ابتدا ساختار میکروشبکه، تعریف میشود. سپس سیستم کنترل فازی مورد نظر برای کنترل فرکانس میکروشبکه طراحی خواهد شد. مباحث قابل بحث، در قالب پنج فصل ساماندهی شده است.در فصل اول، ابتدا مفاهیم تولید پراکنده و میکروشبکه بررسی میشود. سپس مدهای عملکرد وساختار میکروشبکه و اجزای تشکیل دهنده ی آن در حالت کلی بررسی خواهد شد. در فصل دوم به مرورر برخی مقالات در خصوص میکروشبکه، مدل سازی دینامیکی و کنترل فرکانس خواهیم پرداخت. در فصل سوم تعریف و تاریخچه ای از تئوری و سیستم کنترل فازی پرداخته میشود و همچنین برای درک بهتر سیستم کنترل فازی چند مثال نیز ذکر می شود. هدف این فصل معرفی سیستم کنترل فازی به عنوان یک روش نسبتأ جدید و کارا در گرایش های مختلف صنعت میباشد.در انتهای این فصل به بررسی الگوریتم PSO خواهیم پرداخت. نوسان فرکانس در میکروشبکه عمدتأ از نوسان توان حقیقی ناشی می شود، لذا مشکلات کیفیت توان ،پایداری فرکانس را تهدید می کند که می تواند با برقراری توازن بین تولید و تقاضا رفع شود. در فصل چهارم پس از معرفی ساختار میکروشبکه مورد بررسی و بیان معادلات ریاضی اجزای آن، طراحی سیستم کنترل جهت کنترل فرکانس انجام میشود. در این فصل کنترلر PI فازی برای اعمال به میکروتوربین،به منظور کنترل فرکانس معرفی میشود. در ادامه فصل چهارم الگوریتم PSO مرور می شود و ضرایب کنترل کننده PI با استفاده از الگوریتم PSO به دست آورده میشود .در ادامه فصل کنترل کننده PI فازی بر اساس روابط فازی طراحی می شود. در فصل پنجم نتایج اعمال هر دو کنترل کننده بر روی میکروشبکه پس از شبیه سازی آورده شده است. همچنین در چند سناریو میزان توان مندی کنترل کننده فازی بررسی خواهد شد. در ادامه به بیان نتیجه گیری و ارائه پیشنهاداتی جهت مطالعات آتی برای علاقه مندان به موضوع کنترل فرکانس پرداخته میشود که امید است مورد توجه قرار گیرد. در پیوست (الف)، (ب) و (پ) ، به ترتیب و به طور خاص به مطالعه پیل سوختی، الکترولایزر و میکروتوریبن پرداخته میشود و تاریخچه و انواع آن مورد بررسی قرار می گیرد. مفاهیم اولیّه میکروشبکه و کاربردهای آن در این فصل به بیان کلیاتی در خصوص میکروشبکه، مفهوم تولید پراکنده، معرفی المان های موجود در ساختار میکروشبکه و نحوه کنترل فرکانس پرداخته خواهد شد. 1-1) مقدمه تلفات و هزینه های زیادِ انتقال توان در مسافت های طولانی، از مراکز تولید (نیروگاه ها) به سمت محل های مصرف، ایدة تولید در محل مصرف را در سالیان اخیر شکل داده است. این ایده در ابتدا به ظهور عناصر تولید پراکنده از قبیل: بادی، خورشیدی، نیروگاه های آبی میکرو، مینی و کوچک منجر شد. کاربرد این ایده مسائل و چالش های خاص خود را داشت، زیرا سهم تولید هریک از عناصر فوق بسیار پایین بوده و هرگز قابل قیاس با نیروگاه های بزرگ فعلی نیست. در ادامه این فرایند، ایده سیستم های ترکیبی مطرح شد و تعمیم این ایده به ظهور میکروشبکه منجر گردید. با توجه به گسترش مصرف انرژی وگرایش جهانی به تولید انرژی به صورت غیرمتمركز، ابزارهای مختلف تولیدپراكنده وساخت نمونه های تجاری –صنعتی آنها جایگاه ویژه ای یافته است . در واقع منابع تولیدپراكنده،منابع تولیدتوان الكتریكی هستندكه مستقیماً به شبكه توزیع یا به مصرف كننده متصل اند. سطح ولتاژ منابع تولیدپراكنده از400 ولت تا حداكثر33 كیلوولت بوده وظرفیت آنها درمحدوده چند وات تاحداكثر100 مگاوات قرارمیگیرد. با توجه به گسترش مصرف انرژی وگرایش جهانی به تولید انرژی به صورت غیرمتمركز، ابزارهای بسیارمتنوعی مبتنی برانرژیهای فسیلی و تجدیدپذیر و ابزارهای ذخیره سازی انرژی برای تولیدپراكنده وجود دارندكه دراین میان میتوان به موتورهای احتراقی، میكروتوربین ها، پیلهای سوختی، دیزل ژنراتورها، توربین های بادی، سلولهای خورشیدی و … اشاره نمود .میکروشبکه اساسأ به حضور چند واحد تولید کننده توان کوچک در کنار هم و تغذیه یک مصرف کننده محلی گفته می شود.
فصل 3. ویژگی های فنی نقاشی دیواری های دوره زندیه. 58
3-1. مواد و مصالح نقاشی دیواری… 59
3-1-1. رنگ… 59
3-1-2. بست… 66
3-1-3. قلمو. 66
3-2. فنون نقاشی دیواری… 69
3-3. تغییرات و تعمیرات نقاشی دیواری ها 72
3-4. موقعیت مکانی نقاشی دیواری ها 84
3-4-1. نقوش مقرنس های سقف… 88
3-4-2. نقوش عرق چین مقرنس های سقف… 91
3-4-3. نقوش تویزه ها 93
3-4-4. نقوش تاقچه های بالای دوال (رُف ها) 95
3-4-5. نقوش دوال ها 100
3-4-6. نقوش کتیبه های بالای تاقچه ها 102
3-4-7. نقوش فضای بین تاقچه ها 105
3-4-8. نقوش تاقچه های پایین.. 107
3-4-9. نقوش ازاره ها 108
فصل 4. نقش و رنگ در نقاشی دیواری های دوره زندیه. 110
4-1. ویژگی کلی نقش ها 111
4-1-1. انواع نقش ها 115
4-1-1-1. ترنج.. 115
4-1-1-2. گل و بوته. 124
4-1-1-3. گل و پرنده 131
4-1-1-4. اسلیمی و ختایی.. 135
4-1-1-5. گلدانی.. 139
4-1-2. کیفیت بصری نقش ها 142
4-1-2-1. هماهنگی در نقش ها 142
4-1-2-2. تنوع نقش ها 142
4-1-2-3. تعادل نقش ها 145
4-1-2-4. تناسب نقش ها 152
4-1-2-5. حرکت و ریتم نقش ها 153
4-2. ویژگی کلی رنگ ها 155
4-2-1. انواع رنگ ها 155
4-2-2. تضاد و ترکیب رنگ ها 163
فصل 5. نتیجه . 167
فهرست منابع.. 176
1-1-1. مقدمه و طرح مساله
کریم خان زند (حک: 1165-1193ق) را می توان تنها پادشاه مقتدر دوره زندیه محسوب کرد و بنیان فرهنگی و هنری این دوره را به نوعی به او و حکومت او منسوب نمود. او ظاهرا سوادی نداشت اما به ادبیات و علم و هنر علاقه مند بود و دربارش محل اجتماع دانشمندان و هنرمندان زمان به شمار می رفت؛ همچنین پروژه های معماری و شهرسازی بسیاری را، خصوصا در شیراز، حمایت کرد که برخی از آنها مانند بازار و حمام وکیل عام المنفعه و برخی دیگر چون ارگ و دیوان خانه جزو بناهای حکومتی بودند. تزئینات این بناها شامل انواع آجرکاری، گچ بری، کاشی کاری، حجاری به علاوه نقاشی دیواری است.
نقاشی دیواری هنری دیرینه است و از دوره انسان های غارنشین تا زمان حال مورد توجه و استفاده بوده است. سنت نقاشی روی دیوار کم و بیش در دوره زندیه نیز تداوم داشت و امروزه دیوارنگاره های تزئینی بر بخش شایان توجهی از آثار معماری موجود زندیه قابل مشاهده است. از آنجا که محل حکومت زندیان شیراز بود، بناهای قابل توجهی از آن دوره در شیراز وجود دارد که دارای تزئینات معماری از جمله نقاشی دیواری می باشند و در این پژوهش به مطالعه، نقد و بررسی آنها پرداخته شده است.
نهضت فرهنگی و هنری دوره زندیه، پیرو تحولات تاریخی و سیاسی قرن دوازدهم هجری، می تواند جریانی کوتاه و گذرا مابین دوره صفوی و قاجار محسوب شود. همین طور چون این جریان به طور طبیعی متاًثر از صفویه و موثر بر قاجاریه بوده است، می توان آن را به نوعی حلقۀ واسط و رشته اتصال میان آنها تصور کرد. اما حقیقت آن است که بنیه فرهنگی و هنری زندیه بیش از حیات کوتاه سیاسی خود اثر بخش بوده، تا آنجا که مسبب آغاز جریانی موسوم به «مکتب زند و قاجار» گردیده است.
قطعاً نسبت شکوفایی و اثربخشی رشته های هنری دوره زندیه در این جریان از یکدیگر متفاوت بوده است. مسئله این تحقیق نیز بر همین مبنا و بر محور شناخت ماهیت نقاشی دیواری در آثار معماری زندیه مطرح می شود و با فرض سابقۀ نقاشی دیواری زندیه در سنت دیوارنگاری صفویه و اثر آن در نقاشی دیواری قاجاریه، ویژگی های این نوع از نقاشی، ضمن طبقه بندی آثار، سنجیده شده است.
1-1-2. سوال های تحقیق
مضامین موجود در نقاشی دیواری های دوره زندیه چیست و تنوع آن چگونه است؟
ویژگی های فنی و تجسمی نقاشی دیواری های دوره زندیه چگونه است؟
1-1-3. هدف تحقیق
هدف از پژوهش حاضر در مرحله نخست طبقه بندی نقوش و طرح های نقاشی دیواری های دوره زندیه و بررسی آن ها از نظر کیفی، فنی، موضوعی است و در مرحله بعد شناخت و تعیین رابطه بصری و مفهومی میان این نقاشی ها در دوره زندیه خواهد بود.
1-1-4. اهمیت و ضرورت تحقیق
دوره زندیه از نظر تاریخی دوره ای کوتاه است بنابراین مطالعه راجع به هنرهای این دوره اغلب در سایه تاریخ هنر دوره قاجار و در واقع به عنوان زمینه های شکل گیری هنر این دوره دیده شده است. اهمیت و ضرورت تحقیق در شناخت عناصر تجسمی نقاشی دیواری های دوره زندیه از این جهت است که نقاشی دیواری از جمله عناصر هنری و تزیینی مطرح در دوره زندیه است که به رغم وجود آثار متنوع از آن دوره، تحقیق جامع و کاملی بر روی آن انجام نشده است. با اختلاط عناصر تجسمی نقاشی دیواری دوره زندیه و سلسله تعمیرات و مرمت هایی که عموما در دوره قاجار و پس از آن بر روی این آثار انجام شده است و لطماتی که بر اصالت آثار دوره زندیه وارد آمده است، ضرورت شناسایی کمی و کیفی آثار نقاشی دیواری دوره زندیه بیش از پیش احساس می شود.
1-1-5. نوع و روش تحقیق
این پژوهش از نظر نتایج، پژوهشی بنیادی است و از لحاظ ماهیت و روش اجرا و شیوۀ نگرش توصیفی ـ تحلیلی است.
1-1-6. روش و ابزار گردآوری اطلاعات
اطلاعات این تحقیق به شیوۀ میدانی وکتابخانه ای گردآوری شده است و ابزار آن نیز فیش برداری، تصویربرداری، مشاهده، مصاحبه و گفتگو است.
1-1-7. جامعه آماری، تعداد نمونه و روش نمونه گیری
از آنجا که توجه پژوهش حاضر، معطوف به آثار نقاشی دیواری دوره زندیه است، از میان آثار نقاشی دیواری های موجود از دوره زندیه در شیراز، که زندی بودن آنها ثابت شده باشد، به روش نمونه گیری غیر احتمالی و طبقه بندی شده حداقل نمونه های لازم در میان آثار به جامانده از آن دوره در ارگ کریم خان، تکیه هفت تنان و عمارت کلاه فرنگی جهت تحلیل و بررسی و طبقه بندی آثار انتخاب خواهد شد.