1-2. بیان مسئله

3

1-3. اهمیت موضوع تحقیق

5

1-4. اهداف تحقیق

6

1-5. کاربرد نتایج تحقیق

6

1-6. سوالات تحقیق

7

1-7. قلمرو تحقیق

7

1-8. محدودیت­های تحقیق

8

1-9. ساختارتحقیق

8

فصل دوّم : پیشینه تحقیق

 

2-1. مقدمه

11

2-2. تاریخچه کاربری اراضی

12

2-3. کاربری اراضی چیست

14

2-4 عدالت اجتماعی در مطالعات شهری-جغرافیایی

17

2-5 نظریه عدالت اجتماعی در جغرافیایی شهری

22

2-6. نقش عدالت اجتماعی در توسعه شهری

24

2-7. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری

28

2-8. تعریف و ویژگی های رشد هوشمند

30

2-9. انواع كاربری اراضی شهری

36

2-10. كاربری زمین شهری

40

2-11. زمین از دیدگاه توسعه ی پایدار شهری

43

2-12. كاربری زمین و برنامه ریزی شهری

44

2-13. كاربری زمین در طرح های توسعه ی شهری ایران

45

2-14. استانداردهای كمی شهر سازی

47

2-15 دیدگاه های نظری كاربری اراضی شهری

53

2-16 پیشینه تحقیق

55

 

فصل سوّم : روش شناسی تحقیق

3– 1. مقدمه

63

3- 2. معرفی شهر تبریز

63

3-3. عوامل اقلیمی تبریز

65

3-4. فرهنگ شهری تبریز

74

3-5. فرهنگ های زیست شهری تبریز

80

3-6. روش تحقیق

85

3-7. جامعه ونمونه آماری

85

3- 8. ابزار وروش گردآوری داده ها

85

3- 9. روش تجزیه وتحلیل داده ها

86

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

 

4- 1. مقدمه

92

4- 2. مشخصات کاربری اراضی و جمعیت­شناختی شهرداری منطقه سه تبریز

92

4- 3. آمارهای توصیفی مربوط به تغییرات کاربری اراضی شهری شهرداری

102

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

 

5- 1. مقدمه

189

5- 2. بحث و نتیجه گیری

189

5- 3. پیشنهادها

194

منابع و مأخذ

 

منابع فارسی

196

منابع انگلیسی

198

عنوان نقشه فهرست نقشه ها	صفحه
3-3-1)نقشه کاربری اراضی شهر تبریز	84
3-3-2)نقشه کاربری اراضی منطقه3 تبریز	100
3-3-3)نقشه تقسیمات شهری ناحیه 1 منطقه 3	140
3-3-4)نقشه کاربری اراضی پیشنهادی ناحیه 1 منطقه 3	141
3-3-5)نقشه تقسیمات شهری ناحیه 2 منطقه 3	166
3-3-6)نقشه کاربری اراضی پیشنهادی ناحیه 2 منطقه 3	167
3-3-7)نقشه تقسیمات شهری ناحیه 3 منطقه 3	176
3-3-8)نقشه کاربری اراضی پیشنهادی ناحیه 3 منطقه 3	177
3-3-9)نقشه تقسیمات محلات ناحیه3منطقه3	179
3-3-10)نقشه کاربری اراضی ناحیه 6 منطقه 3	183
3-3-11) نقشه تقسیمات محلات ناحیه6منطقه3	184

فهرست جد ول ها
عنوان جدول	صفحه
جدول(2-1) تفاوت راهبردهای رشد هوشمند و پراكندگی در توسعه شهری:…….	34
جدول(3-1): میانگین حداكثر وحداقل متوسط درجه حرارت 15ساله تبریز بین سالهای 1375-1389	66
جدول(3-2) میانگین حداكثر وحداقل مطلق دمای15سال تبریز بین سالهای 1375-1389	67
جدول(3-3) میانگین حداكثر وحداقل متوسط دما بین سالهای 1375-1389 به تفكیك ماه	68
جدول(3-4): میانگین 15 ساله بارندگی سالیانه بین سالهای 1375-1389 تبریز	69
جدول(3-5): میانگین تعداد روزهای یخبندان بین سالهای 1375-1389 تبریز	70
جدول(3-6): میانگین 15 ساله بارش فصول سالیانه بین سالهای 1375-1389 تبریز	70
جدول(3-7): رطوبت نسبی 15 ساله بین سالهای 1375-1389 تبریز	71
جدول(3-8):تغییرات كاربری های اراضی شهری تبریز دردوره 5ساله(1387-1383)	87
جدول(3-9): مساحت برخی كاربری های تغییریافته به تفكیك مناطق شهرداری درطی پنج سال	90
جدول(4-1) تغییرات کاربری ارضی شهری تبریز در دوره 5 ساله طرح تفصیلی جدید(1383-1387)	92
جدول(4-2) سطوح و سرانه کاربری اراضی موجود منطقه سه تبریز در طرح تفصیلی قدیم	95
جدول(4-3) محله بندی اجتماعی طرح تفصیلی قدیم شهرداری منطقه سه تبریز	98
جدول(4-4) تراکم خالص و ناخالص کاربری شهرداری منطقه سه تبریز	98
جدول(4-5) تراکم های خالص و ناخالص شهرداری منطقه سه تبریز در (طرح تفصیلی قدیم)	99
جدول(4-6) تغییرات کاربری اراضی محله 1 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	104
جدول(4-7): تغییرات کاربری اراضی محله 2 ناحیه 1منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	107
جدول(4-8): تغییرات کاربری اراضی محله3 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	110
جدول(4-9): تغییرات کاربری اراضی محله 4 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	113
جدول(4-10): تغییرات کاربری اراضی محله 5 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	117
جدول(4-11): تغییرات کاربری اراضی محله 6 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	120
جدول(4-12): تغییرات کاربری اراضی محله 7 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	123
جدول(4-13): تغییرات کاربری اراضی محله 8 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	126
جدول(4-14): تغییرات کاربری اراضی محله 19 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	129
جدول(4-15): تغییرات کاربری اراضی محله 20 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	132
جدول(4-16): تغییرات کاربری اراضی محله 21 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	135
جدول(4-17): تغییرات کاربری اراضی محله 22 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	138
جدول(4-18): تغییرات کاربری اراضی محله 9 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	144
جدول(4-19): تغییرات کاربری اراضی محله 10 و 11 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	147
جدول(4-20): تغییرات کاربری اراضی محله 12 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	151
جدول(4-21): تغییرات کاربری اراضی محله 13 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	154
جدول (4-22): تغییرات کاربری اراضی محله 14 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	157
جدول(4-23): تغییرات کاربری اراضی محله 15 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	160
جدول(4-24): تغییرات کاربری اراضی محله 18 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	164
جدول(4-25): تغییرات کاربری اراضی محله 16 ناحیه 3 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	170
جدول(4-26): تغییرات کاربری اراضی محله 17 ناحیه 3 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	174
جدول(4-27): تغییرات کاربری اراضی محله 23 ناحیه 6 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	181
جدول(4-28): تغییرات کاربری منطقه 3 شهرداری کلان شهر تبریز (مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	185

عنوان نمودار فهرست نمودارها	صفحه
نمودار(3-1): میانگین حداكثر وحداقل متوسط درجه حرارت 15ساله تبریز بین سالهای 1375-1389	66
نمودار(3-2) میانگین حداكثر وحداقل مطلق دمای15سال تبریز بین سالهای 1375-1389	67
نمودار(3-3) میانگین حداكثر وحداقل متوسط دما بین سالهای 1375-1389 به تفكیك ماه	68
نمودار(3-4): میانگین 15 ساله بارندگی سالیانه بین سالهای 1375-1389 تبریز	69
نمودار(3-5): میانگین تعداد روزهای یخبندان بین سالهای 1375-1389 تبریز	70
نمودار(3-6): میانگین 15 ساله بارش فصول سالیانه بین سالهای 1375-1389 تبریز	71
نمودار(3-7): رطوبت نسبی 15 ساله بین سالهای 1375-1389 تبریز	72
نمودار (4-1) تغییرات کاربری اراضی محله 1 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	103
نمودار (4-2): تغییرات کاربری اراضی محله 2 ناحیه 1منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	106
نمودار (4-3): تغییرات کاربری اراضی محله3 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	109
نمودار (4-4): تغییرات کاربری اراضی محله 4 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	112
نمودار (4-5): تغییرات کاربری اراضی محله 5 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	116
نمودار (4-6): تغییرات کاربری اراضی محله 6 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	119
نمودار (4-7): تغییرات کاربری اراضی محله 7 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	122
نمودار (4-8): تغییرات کاربری اراضی محله 8 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	125
نمودار (4-9): تغییرات کاربری اراضی محله 19 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	128
نمودار (4-10): تغییرات کاربری اراضی محله 20 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	131
نمودار (4-11): تغییرات کاربری اراضی محله 21 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	134
نمودار (4-12): تغییرات کاربری اراضی محله 22 ناحیه 1 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	137
نمودار (4-13): تغییرات کاربری اراضی محله 9 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	143
نمودار (4-14): تغییرات کاربری اراضی محله 10 و 11 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	146
نمودار (4-15): تغییرات کاربری اراضی محله 12 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	150
نمودار (4-16): تغییرات کاربری اراضی محله 13 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	153
نمودار (4-17): تغییرات کاربری اراضی محله 14 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	156
نمودار (4-18): تغییرات کاربری اراضی محله 15 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	160
نمودار (4-19): تغییرات کاربری اراضی محله 18 ناحیه 2 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	163
نمودار (4-20): تغییرات کاربری اراضی محله 16 ناحیه 3 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	169
نمودار (4-21): تغییرات کاربری اراضی محله 17 ناحیه 3 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	173
نمودار (4-22): تغییرات کاربری اراضی محله 23 ناحیه 6 منطقه 3(مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	180
نمودار (4-23): تغییرات کاربری منطقه 3 شهرداری کلان شهر تبریز (مقایسه طرح تفصیلی جدید و قدیم)	187

2-1-4- توسعه همه جانبه روستایی……………………………………………………………11

2-1-4-1- توسعه فرهنگی………………………………………………………. 12

2-1-4-2- توسعه اجتماعی……………………………………………………..14

2-1-4-3- توسعه اقتصادی ………………………………………………..14

2-1-4-4-توسعه سیاسی…………………………………………………………….16

2-1-4-5- توسعه انسانی…………………………………………………………………17

2-1-5-توسعه پایدار……………………………………………………………………………….17

2-1- 6-توسعه­نیافتگی………………………………………………………………………19

2-2- آثار و پیامدهای توسعه روستایی…………………………………………………………………..21

2-2-1- اشتغال………………………………………………………………………………………………………21

2-2-2- جلوگیری از مهاجرت……………………………………………………………………….22

2-3- تاریخچه توسعه روستایی در ایران……………………………………………………..22

2-4- موانع توسعه روستایی در ایران……………………………………………………………………..26

2-4-1- موانع ساختی…………………………………………………………………………….26

2-4-1-1-فقدان سیستم اصلاحات اراضی شایسته……………………………………………………….26

2-4-1-2- مشکلات اداری اجرایی برنامه­های عمرانی…………………………………………………..27

2-4-2- موانع اجتماعی……………………………………………………………………………………………….27

2-4-2-1 کاهش میزان روستانشینی و جمعیت روستاها………………………………………………….27

2-4-2-2-کمبود فرصت­های شغلی در مناطق روستایی و پایین بودن سطح درآمد روستاییان……………………27

2-4-3- کشاورزی و اقتصاد……………………………………………………………………….28

2-4-3-1-عدم گسترش بخش­نوین اقتصادی…………………………………………………28

2-4-4- تله محرومیت………………………………………………………………………………………….28

2-5- جایگاه توسعه روستایی در برنامه­های توسعه ایران……………………………………………………29

2-5-1- جایگاه توسعه روستایی در برنامه­های توسعه پیش از انقلاب………………………………………..29

2-5-2- توسعه روستایی در برنامه­های توسعه پس از انقلاب………………………………………………… 32

2-6- راهبردهای توسعه روستایی ………………………………………………………………………………34

2-6-1- راهبرد نیازهای اساسی……………………………………………………………………………….34

2-6-2- راهبرد روستا شهر…………………………………………………………………………………..35

2-6-3- الگوی عبیدالله خان……………………………………………………………………36

2-7- نظریه­های توسعه نیافتگی……………………………………………………………………………………..36

2-7-1- نظریه نوسازی……………………………………………………………………………………..36

2-7-1-1-نظریه­پردازان نظریه نوسازی……………………………………………………………….37

2-7-1-1-1-نظریه ساخت اجتماعی و رشد هوزلیتز……………………………………………….38

2-7-1-1-2- نظریه لرنر…………………………………………………………………………………………….38

2-7-1-1-3- نظریه مراحل رشد روستو…………………………………………………………………..38

2-7-1-1-4-شومپیتر………………………………………………………………………………………..39

2-7-1-1-5- نظریه تفکیک ساختاری نیل اسملسر………………………………………………………………………………….40

2-7-1-1-6- نظریه خرده فرهنگ راجرز…………………………………………………………………………………………………..40

2-7-1-1-7- نظریه روانشناختی هوزلیتز و دیگران………………………………………………………………………………….40

2-7-2- نظریه وابستگی…………………………………………………………………………………………..41

2-7-2-1- نظریه­­پردازان وابستگی…………………………………………………………………………..42

2-7-2-1-1- فرانک………………………………………………………………………………..42

2-7-2-1-2- پل باران……………………………………………………………………………..43

2-7-2-1-3- کاردوزو……………………………………………………………………………………43

2-7-2-1- 4- نظریه دوسانتوس……………………………………………………………………………….44

2-8- نظریه انگیزه به پیشرفت …………………………………………………………………………………………………..44

2-9- مطالعات تجربی پیرامون علل توسعه­نیافتگی روستاهای ایران………………………………..45

2-10- جمع بندی از مرور پیشینه نگاشته­ها………………………………………………………………48

فصل سوم: مواد و روش­ها…………………………………………………………………………49

3-1- معرفی منطقه مورد مطالعه………………………………………………………………………………………..49

3-1-1- پیشینه­ی تاریخی………………………………………………………………………………….49

3-1-2- جغرافیای طبیعی………………………………………………………………………………………….50

3-1-2-1- موقعیت جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد ………………………………………..50

3 -1-2-2- شهرستان بویراحمد………………………………………………………………………………..50

3 -1-2-3- منطقه مارگون………………………………………………………………………….51

3-2- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………52

3-2-1- روش مورد استفاده در مرحله اول پژوهش: تعیین و تفکیک روستاهای توسعه­یافته و توسعه­نیافته منطقه مورد مطالعه (بخش مارگون)…………………………………………….52

3-2-1-1 روش­شناسی………………………………………………………………………………………..52

3-2-1-2 جامعه و نمونه مرحله اول پژوهش……………………………………………………………53

3-2-1-3- روش گردآوری داده­ها در مرحله اول پژوهش…………………………………………………………..55

3-2-2- روش­های مورد استفاده در مرحله دوم پژوهش: بررسی علل توسعه­نیافتگی مناطق روستایی منطقه مورد مطالعه (بخش مارگون)………………………………………………………………………………………………………..55

3-2-2-1- تحلیل عاملی……………………………………………………………………………………………55

3-2-2-1-1- جامعه و نمونه………………………………………………………………………………..56

3-2-2-1-2- ابزار گردآوری دادها……………………………………………………………………………………………………………………..56

3-2-2-1-3- پایایی و روایی پرسش­نامه……………………………………………………………………………………………………………56

3-2-2-1-3-1- اعتبار (روایی)………………………………………………………………………………………………………………………….56

3-2-2-1-3- 2- اعتماد (پایایی)…………………………………………………………………………………………………………………….57

3-2-2-2- روش کیفی تئوری بنیادی……………………………………………………………………………………………………………………58

3-2-2-2-1- جامعه و نمونه………………………………………………………………………………………………………………………………….62

3-2-2-2-1-1- انواع نمونه­گیری در تحقیقات کیفی……………………………………………………………………………………….62

3-2-2-2-2- ابزار گردآوری دادها…………………………………………………………………………………………………………………….63

3-2-2-2-3- اعتبار و پایایی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………63

3-3- نحوه تجزیه و تحلیل داده­ها در کل مراحل پژوهش……………………………………………………………………………………………..64

3-4- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………..64

3-4-1- روستا…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………64

3-4-2- خانوار معمولی…………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

3-4-3- سرپرست خانوار………………………………………………………………………………………………………………………………………..65

3-4-4- ویژگی­های فردی……………………………………………………………………………………………………………………………………….65

3-4-4- 1- جنس……………………………………………………………………………………………………………………………………………….65

3-4-4-2- سن……………………………………………………………………………………………………………………………………………………65

3-4-4- 3- وضعیت تأهل………………………………………………………………………………………………………………………………….65

3-4-4- 4- سطح سواد………………………………………………………………………………………………………………………………………65

3-4-4-5- شغل………………………………………………………………………………………………………………………………………………….66

3-4-3- توسعه……………………………………………………………………………………………………………………..66

3-4-4- توسعه نیافتگی……………………………………………………………………………………………..66

فصل چهارم: یافته­ها و بحث………………………………………………………………………………………67

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………67

4-2- یافته­های مربوط به مرحله اول پژوهش: رتبه­بندی و سطح­بندی مناطق روستایی منطقه مورد مطالعه……………..67

4-2-1- یافته­های حاصل از اسکالوگرام …………………………………………………………………………………………………………..67

4-2-1-1- رتبه­بندی روستاهای بخش مارگون…………………………………………………………………………………………………68

4-2-1-2- سطح­بندی و سلسله مراتب سکونتگاه­های روستایی منطقه مورد مطالعه………………………………………69

4-3- بخش دوم پژوهش: تعیین علل توسعه­نیافتگی روستاهای بخش مارگون…………………………………………………………….70

4-3-1- یافته­های توصیفی…………………………………………………………………………………………………………………………………….70

4-3-1-1- ویژگی­های سن و جنس افراد………………………………………………………………………………………………………….70

4-3-1-2- سطح تحصیلات……………………………………………………………………………………………………………………………….71

4-3-1-3- شغل افراد مورد مطالعه……………………………………………………………………………………………………………………72

4-3-1-4- ویژگی­های فردی در روستاهای توسعه­نیافته…………………………………………………………………………………..72

4-3-1-5- ویژگی­های فردی در روستاهای توسعه­یافته……………………………………………………………………………………73

4-3-2- تحلیل عاملی علل توسعه­نیافتگی مناطق روستایی………………………………………………………………………………….74

4-3-3-2- مقایسه میانگین بین دو گروه توسعه یافته و توسعه نیافته…………………………………………………………………77

4-2-3-2-1- عامل اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………..77

4-2-3-2-2- مالی و اعتباری…………………………………………………………………………………………………………………………….77

4-2-3 -2-3- فردی (شخصیتی)………………………………………………………………………………………………………………………78

4-2-3 -2-4- مشارکتی…………………………………………………………………………………………………………………………………….79

4-2-3 -2-5-زیربنایی………………………………………………………………………………………………………………………………………79

4-2-3 -2-6-نگرشی (ایستاری) ……………………………………………………………………………………………………………………..80

4-2-3 -2-7- اخلاقی……………………………………………………………………………………………………………………………………….80

4-2-3 -2-8- رضایتی……………………………………………………………………………………………………………………………………….81

4-2-3 -2-9- مدیریتی……………………………………………………………………………………………………………………………………..81

4-2-3-2-10- اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………………………………….82

4-2-3 -2- 11- مقایسه عوامل کلی توسعه­نیافتگی…………………………………………………………………………………………82

4-2-3- یافته­های حاصل از تابع تشخیص: تعیین مدل پیش­بینی کننده توسعه…………………………………………………84

4-2-4- یافته­های حاصل از روش کیفی نظریه بنیادی………………………………………………………………………………………..86

4-2-4- 1- کدگذاری باز……………………………………………………………………………………………………86

4-2-4- 1- کدگذاری محوری…………………………………………………………………………………….87

4-2-4-3- کدگذاری انتخابی و طراحی مدل…………………………………………………………………..89

4-2-4- 4- خط سیر داستانی………………………………………………………………………………………91

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها………………………………………………………………………93

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………..93

5-2- نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………………………94

باشد.

بررسی اقلام تولیدی و صادراتی در گیاهان دارویی حكایت از اهمیت تولید زراعی به جای روشهای سنتی و بهره برداری از عرصه های طبیعی دارد. ضمن اینكه با افزایش جمعیت كنونی و فشاری كه بر عرصه های طبیعی وجود دارد، اصولاً حجم تقاضای گسترده كنونی جواب داده نخواهدشد مگر با روش های مناسب تولید زراعی این گیاهان (وجدانی و سلگی، 1384).

از عمده اهداف و انگیزه های كشاورزان در انتخاب گیاه دارویی به عنوان یك گیاه زراعی، افزایش بهره وری آنها در مقایسه با سایر محصولات زارعی می باشد به ویژه آنكه برخی از انواع این گیاهان در شرایط آب وهوایی نامساعد و محدود نیز قابلیت كشت و تولید را دارند (باقری و همكاران، 1384).

2-2- مشکلات عمده در تولید و توزیع گیاهان دارویی کشور

عمده ترین مشكل گیاهان دارویی در كشور استاندارد نبودن و عدم كنترل كیفی و كمی داروهای گیاهی، نبود بازار داخلی مناسب به دلیل عدم تجویز پزشكان، سیستم توزیع نامناسب (عطاری ها)، عملكرد ضعیف برخی از تجار ایرانی، ضعف در فنآوری و تهیه داروهای گیاهی به دلیل عدم آگاهی كشاورزان از اصول صحیح كشت و بهره برداری ،خشك كردن، ضعف سیستم بسته بندی، نحوه انبار داری و انبار سازی، ضعف در اطلاع رسانی، نبود صنایع تبدیلی در مناطق مختلف و کشت اصولی و علمی این گیاهان می باشد. مهم تر اینكه این صنعت دارای یك متولی خاص و دلسوز نبوده و عدم هماهنگی بین سازمانی به این سوء مدیریت قوت می بخشد.

بسیاری از تواناییهای كشور در پس موانع ومشكلات عدیده ای پنهان مانده اند.اهم این مشكلات ریشه در عدم وجود برنامه جامع و ملی دارد كه متأسفانه مدیران كشور با این مسأله به صورت استراتژیك برخورد نمی كنند.

هر سازمان و ارگانی در عمل، بر مبنای نیاز سنجی و اولویتهای درون سازمانی اقدام به فعالیت می كند كه نتیجه آن كارهای پراكنده و تكراری است و نتایجی موضعی و كمرنگ به همراه دارد. به علاوه اكثر قراردادهای بسته شده در این صنعت به نفع كارخانه است و در نهایت اینكه به دلیل عدم اعتماد كشاورزان به پیشنهاد این مراكز فشار بر عرصه های طبیعی زیاد می شود كه خود بحثی مفصل را می طلبد.

از سوی دیگر هر چند حضور بخش خصوصی برای مدیریت این شبكه از نظر مدیریتی آرمانی به نظر می رسد ولی شاید بهتر باشد برای جلوگیری از ایجاد مشکل، سازمان هایی نیمه دولتی به عنوان هسته مركزی این آژانس بازاریابی فعالیت كنندو این شركت های خصوصی كه از كمك های دولتی بهره مند هستند، در زمینه های مختلف با این هسته مركزی به تبادل اطلاعات و خدمات و كالا بر اساس تعرفه های منصفانه بپردازند. این زمینه شامل همكاری بازاریابی كارخانه های فرآوری و بسته بندی برای اعلام نیاز همكاری شركتهای خصوصی برای ترویج، بستن قرارداد با كشاورزان، ارائه مشاوره های علمی و مالی، بیمه محصولات وغیره برای تأمین نیاز است.

در عرصه بین المللی باید به استانداردهای جهانی توجه شود و با توجه به ذخایر فیلوژنتیكی غنی موجود، تحولی عملی در اصول كشت و فرآوری این گیاهان لازم به نظر می رسد كه می تواند هزینه های خود را به عنوان بودجه ای با حداقل ثابت و بسته به سود شبكه تامین نماید(نیرومنش و همكاران، 1384).

یکی از مشکلات مهم موجود بر سر راه رشد و توسعه گیاهان دارویی بازار یابی محصولات آن می باشد. بازار یابی صحیح سبب می شود تا محصولات بر اساس نیاز مصرف كنندگان تولید و به نحوه بهداشتی و مورد پسند در اختیار آنان قرار گیرد. به دلیل ویژگی های خاص گیاهان دارویی نظیر فساد پذیری، تولید فصلی و حجیم بودن، بازار یابی محصولات آن از حساسیت بالایی برخوردار است .

عملیات بازار یابی شامل انبارداری ،حمل و نقل،درجه بندی ،بسته بندی و تبدیل می باشد. در سازمان بازار یابی نیز تولید كنندگان، واسطه ها و مصرف كنندگان نقش عمده را ایفا می نماید(رحیمی، 1384).

هزینه های بازاریابی باید از سوی كارخانجات دارای صنایع تبدیلی گیاهان دارویی به عاملین بازاریابی پرداخت شود. علت این گونه اختصاص سود این است كه فرآورده های دارویی قیمتی بسیار بالاترازخود آن گیاهان به صورت تر و یا خشك دارند. از سوی دیگر این شبكه بازاریابی بدلیل فعالیت درعرصه بین المللی برای كارخانجات سودی سرشار به همراه خواهد داشت. به نظرمی رسد عملكرد این سیستم بسیار گران است كه تمام قسمتهای ذینفع به صورت كاملاً منصفانه به ادامه فعالیت اقتصادی علاقه نشان می دهند.

3-2- تیره نعناع

تیره نعناع دارای صفات و اختصاصات بسیار با اهمیت است. اختصاصات مزبور به قدری روشن و قابل تشخیص اند كه این تیره را باید از اولین تیره های مشخص شناخته شده توسط گیاه شناسان دانست.

بر اساس ساختمان گل، نعناعیان یکی از بزرگترین و توسعه یافته ترین خانواده های گیاهی رده عالی محسوب می شوند. این گیاهان در تمامی نقاط جهان به جز قطب شمال وقطب جنوب پراکنش دارندو بیشترین دامنه انتشار آنها در منطقه مدیترانه است , 2005) Aflatuni).

گیاهان این تیره گیاهانی عموماً علفی، یکساله یا پایا و دارای ساقه های راست یا خزنده اند. بعضی از آنها ظاهر بوته مانند و ساقه های چوبی شده فراوان دارند.

از مشخصات این گیاهان آن است که ساقه های چهار گوش دارند. از قاعده ساقه آنها نیز غالباً ساقه های فرعی منشأ می گیرد که حالت خزنده در سطح زمین پیدا می کنند ویا درون خاک وارد گردیده به صورت ساقه های زیر زمینی در می آیند. در انواع چند ساله این گیاهان،ساقه های مسن، ظاهر مدور دارند.

عدۀ زیادی از گیاهان تیره نعناع، به سرعت تحت تأثیر شرایط متفاوت محیط زندگی قرار می گیرند، مانند آنکه انواعی از آنها که در دشت ها و اماکن مرطوب می رویند اگر به محیط های خشک منتقل شوند، به سرعت تغییراتی از نظر سازش و تطابق با شرایط محیطی حاصل می کنند تا تحمل آنها در مقابل تعرق، زیاد شود. به طوری که برگ های آنها پوشیده از کرک می شود، یا کنارۀ پهنک برگ های آنها به سمت پایین خمیدگی پیدا می کند، یا روزنه ها به حالت فرو رفته در بشره باقی می مانند، یا ممکن است هیپودرم آنها به صورت کاملا کلانشیمی درآید و یا برگ حالت نسبتا ضخیم و چرمی پیدا کند. حتی سطح برگ ممکن است کاهش حاصل نماید به حدی که به کلی از بین برود. (زرگری، 1376). این گیاهان برای سهولت در گرده افشانی سازگاری هایی مانند شکل ظاهری گل، رنگدانه ها و تراوش شهد پیدا کرده اند(Aflatuni, 2005).

گیاهان تیره نعناع، عموماً برگ های متقابل، گاهی ساقه آغوش و به ندرت فراهم دارند و برگ ها همیشه ساده اند. بشره ساقه و برگ این گیاهان، غالباً پوشیده از تارهای ترشحی وغیر ترشحی به اشکال مختلف است.(امید بیگی، 1376 )

گل های آنها کامل، نامنظم، نر- ماده و مجتمع به صورت دسته هایی واقع در محور ساقه یا در قسمت انتهایی آن است. این گیاهان دارای کاسه گل پیوسته بوده که عموماً دارای 5 تقسیم یا دندانه می با شد و بر روی کاسه گل گاهی خطوط برجسته و گاهی اوقات کرک وجود دارد که در شناسایی گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.(زرگری، 1376 )

این خانواده یکی از بزرگترین خانواده های گیاهی برای ارزیابی و بررسی وقایع متابولیسم ثانویه است.

مواد مؤثره عمده نعناعیان، اسانس های ترپنوییدی و مواد فنلی گوناگون است.بیشتر ترپن ها و دیگر ترکیبات درغدد ترشحی برگ ها، ساقه ها و اندام زایشی این گیاهان تجمع یافته اند .(Aflatuni, 2005)

جام گل در این گیاهان دارای اشکال متنوع بوده وعموماً به چهار صورت زیر می باشد:

2-2-1- پیدایش و تعریف 19

2-2-2- نظام ژئوکالچر محلی و جهانی 19

2-2-2-1-كاربرد جهانی 20

2-2-2-2-كاربرد منطقه ای 21

2-2-2-3-كاربرد محلی و ملی 22

2-2-3- ارتباط ژئوکالچر با برخی مفاهیمجغرافیای سیاسی 22

2-2-3-1- ژئوکالچر و هویت ملی 22

2-2-3-2- ژئوکالچر و علت وجودی کشورها 24

2-2-3-3- ژئوکالچر و منافع ملی کشورها 25

2-2-4 نظریه­های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی در نظام جهانی 26

2-2-4-1- نظریه مارتین گلاسنر 26

2-2-4- 2-نظریه ساموئل هانتینگنون 26

2-2-4-3- نظریه نایخت­من 28

2-2-4-4- نظریه فوکویاما (تئوری ژئوپلیتیک پایان تاریخ) 29

2-2-4-4-1-شیعه به روایت فوکویاما 30

2-2-4- 5-نظریه مانوئل کاستلز (جامعه ی شبکه ای) 32

2-2-4-6-والرشتاین و تئوری ژئوکالچر 33

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1-متغیرها 36

3-1-1- متغیر مستقل 36

3-1-1-1-ایثار و شهادت 36

3-1-1-1-1-شهادت 36

3-1-1-1-2-فرهنگ ایثار و شهادت 39

3-1-1-1-3- آثار فرهنگ شهادت طلبی 40

3-1-1-1-4-راه­های دستیابی به فرهنگ شهادت طلبی 40

3-1-1-1-5-آسیب­های تهدیدکننده فرهنگ ایثار و شهادت 41

3-1-1-1-6-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت 41

3-1-1-1-7-آثار وپیامدهای فرهنگی فرهنگ ایثار وشهادت 42

3-1-1-1-8-نقش دفاع مقدس درگسترش فرهنگ ایثار و شهادت 43

3-1-1-1-8-فرصت ها و ظرفیت های دفاع مقدس در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت 43

3-1-1-1-9-ضرورت بهره گیری از تجارب رزمندگان اسلام از منظر فرهنگ ایثار وشهادت 43

3-1-1-1-10-موانع بازشناسی فرهنگ ایثار و شهادت 45

3-1-1-1-11-عوامل مؤثر بر پدیدآیی و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت 44

3-1-1-1-12-فلسفه ایثار و شهادت 45

3-1-2- متغیر وابسته 46

3-1-2-1-ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران 46

3-1-2-1-1- جمهوری اسلامی ایران 49

3-1-2-1-2- محدوده جغرافیایی 49

3-1-2-1-3- جمعیت 51

3-1-2-1-4-منابع 53

3-1-2-1-4-1-منابع صنایع و معادن 53

3-1-2-1-4-2-منابع طبیعی 53

3-1-2-1-5-اهداف استراتژیکی 53

3-1-2-1-6-هویت آریایی 55

3-1-2-1-7- تاریخ 56

3-1-2-1-8- سنن، آداب و رسوم 58

3-1-2-1-9- مذهب شیعه 59

3-1-2-1-10- اعتقاد به انتصاب ولایت(علی(ع)) عنوان امام و متعاقبا لزوم ولی فقیه 59

3-1-2-1-11- اعتقاد به ظهور منجی عادل 60

3-2- روش تحقیق 62

3-2-1- روش گردآوری داده­ها 62

3-2-2- روش تجزیه و تحلیل داده­ها 62

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1-تحولات مبتنی بر بهره­گیری از قدرت ژئوکالچر در خاورمیانه 64

4-1-1- ژئوپلیتیک شیعه 64

4-1-2- تلاش برای ایجاد کردستان بزرگ 65

4-1-3- دولت اسلامی عراق و شام(داعش) 67

4-2-تحلیل ژئوكالچر جمهوری اسلامی ایران 67

4-2-1-جایگاه ژئوكالچر در استراتژی جمهوری اسلامی ایران 69

4-3-ظهور اسلام گرایی و تحولات ژئوکالچر در ساختار نظام بین الملل 70

4-4-صدور انقلاب و گسترش دگرگونی های ژئوپلیتیک ـ ژئوکالچر 71

4-5-جایگاه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ج.ا.ا 73

4-5-1-جایگاه بکاء و عزاداری در ژئوکالچر ج.ا.ا 76

4-5-2- تاریخچه عزاداری در ژئوکالچر شیعه 77

4-5-3- آغاز عزاداری امام حسین(ع) 78

4-5-4- تحلیل قیام عاشورا 81

4-5-5- جایگاه ایثار و شهادت در متون اسلامی 83

4-5-5-1-قرآن کریم 84

4-5-5-2-نهج­البلاغه 84

4-5-5-3- صحیفه سجادیه 85

4-5-5-4- احادیث 86

4-5-6- عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری نهضت خونین کربلا 87

4-5-6-1- نقش امامان شیعه(ع) 87

4-5-6-2- نقش علمای بزرگ دینی در طول تاریخ 88

4-5-6-3- نقش انقلاب اسلامی 88

4-5-7-نقش جنگ تحمیلی و دفاع مقدس بر ایثار و شهادت 90

4-5-8-نقش مقام معظم رهبری در توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر ایران 91

4-5-9-چشم انداز توسعه ایثار و شهادت در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران 93

5-5-10-موثرترین راهكارهای ترویج ژئوکالچر ایثار و شهادت درجامعه 95

فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری

مقدمه 98

5-1- ارزیابی فرضیه اول 99

5-2- ارزیابی فرضیه دوم 100

نتیجه گیری 101

منابع 102

فهرست نقشه ها صفحه

نقشه 2-1: تمدن های مورد نظر هانتینگتون 27

نقشه 2-2 : ایران و سایر مناطق در تئوری ژئوکالچر والرشتاین 34

نقشه 3-1 : کشورهای همجوار ایران 51

فهرست نمودار ها صفحه

نمودار1-3درصدجمعیت ساکن،روستایی و شهری بر اساس آمار و سرشماری عمومی 1390 52

چکیده

ایثار و شهادت ، مفاهیمی ارزشمند در همه ی جوامع بشری هستند . همه ی ملّت ها به فداكاران ، جانبازان و سلحشوران خود به دیده احترام می نگرند ؛ لیكن شیوه های این تقدسگرایی و احترام متفاوت است . درآموزه های اسلامی ، جوهره فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی ، اخلاص و آزادمنشی هوشمندانه و هدفمند است.ترویج و اشاعه ی فرهنگ ایثارو شهادت ، آثار بسیار مثبت اخلاقی ،اعتقادی ، سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی را در بردارد .

با توجه به گستره ی فرهنگ جهاد و شهادت در تاریخ ملت ایران و تجلی درخشان آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب دفاع مقدس،این مولفه جایگاهی رفیع در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد. لذا نگارنده در این پایان نامه به ماهیت تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شیوه کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و ضمن تجزیه و تحلیل جهت پاسخ گویی به سوال ذیل برآمده است: ایثاروشهادت چه تاثیری بر ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران دارد؟به منظور پاسخ به سوال فوق، دو فرضیه زیر مورد ارزیابی قرار گرفته اند:

-فرهنگ ایثار و شهادت می تواند موجب توسعه ژئوکالچر شیعه گردد.

-فرهنگ ایثار و شهادت در پیشبرد اهداف و تحقق استراتژیک جمهوری اسلامی میتواند موثر باشد.

اهداف این تحقیق عبارتند از:

تحلیل پیامدهای معنوی ایثار و شهادت در توسعه جامعه اسلامی

تحلیل تاثیرفرهنگ ایثار شهادت در ژئوکالچرشیعه

ارائه استراتژی مناسب جهت تقویت ماندگاری ایثار شهادت

واژگان کلیدی:ژئوکالچر،ایثار،شهادت،ایران،شیعه

2-10-شبکه سازی، گزینه جدید آمریکا برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران. 23

2-11-عوامل زمینه ساز جنگ نرم 26

2-12-پیشینه قدرت نرم. 28

2-12-1- تقسیم بندی قدرت نرم. 29

2-12-2-تغییر راهبردی مفاهیم در غرب… 31

2-13- ژئوکالچر. 33

2-14-نظریه ها ورویکردها 36

.. 40

3-1- روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………40

… 41

3-3- عوامل طبیعی.. 41

3-4- عوامل انسانی.. 45

3-5- عوامل سیاسی.. 47

4-1- جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید ژئوپلیتیكی.. 50

محورهای اساسی در استراتژی ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران. 53

4-3-الزامات ژئوپلیتیکی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. 56

4-4- ماهیت جنگ نرم. 58

4-5- تبیین و تشریح بنیادهای جنگ نرم در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران. 60

4-6- تبیین و تشریح جنگ نرم در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. 65

4-7- جنگ نرم و تهاجم به حوزه فرهنگ… 69

4-8- سطوح اهداف دشمن در جنگ نرم. 70

4-9-راهكارهای آمریكا در جنگ نرم با جمهوری اسلامی ایران. 71

4-10- دلایل به كارگیری قدرت نرم علیه جمهوری اسلامی ایران. 73

4-11-ناتوی فرهنگی؛ چهره ای دیگر از جنگ نرم. 75

4-12-جنگ رسانه ای امریكا علیه جمهوری اسلامی ایران. 77

4-13-شبكه سازی تحت پوشش اقدامات مدنی علیه جمهوری اسلامی ایران. 79

4-14-نحوه تأثیرگذاری جنگ نرم در ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران. 81

4-15-شاخصه های ناتوی فرهنگی از نظرگاه رهبری انقلاب… 81

4-16-راههای تحقق بخشی جنگ نرم. 82

4-17-مقابله با جنگ نرم. 83

4-18-آسیب های مقابله با جنگ نرم. 84

4-19-ابعاد قدرت نرم در فرآیند انقلاب اسلامی ایران. 84

4-20-موانع وراهكارهای ارتقای جایگاه و نقش قدرت نرم در روند تكاملی انقلاب اسلامی.. 90

4-21- عمده ترین مصادیق جنگ نرم. 93

4-22- نقش زنان در جنگ نرم. 96

4-23- کاربرد ماهواره به عنوان یکی از ابزارهای اصلی جنگ نرم. 98

4-24- تأثیرات اینترنت در جنگ نرم غرب علیه ایران. 101

.. 105

5-1-نتیجه گیری.. 106

5-2-پیشنهادات… 107

منابع و مآخذ. 110

 

فهرست جداول

عنوان	صفحه
جدول 2-1- قدرت جنگ نرم و سخت	12

فهرست اشکال