………………….15

1-7-1 – گیاه زرشک…………………………………………………………………………………………………16

1-7-2 – بربرین……………………………………………………………………………………………………..17

1-7-3 – فعالیت­های فارماکولوژیک بربرین……………………………………………………………………………..18

1-7-4 – اثر بربرین بر متابولیسم قند و چربی…………………………………………………………………………18

1-7-5 – اثرات بربرین بر روی کلیه…………………………………………………………………………………………20

1-8 – هدف……………………………………………………………………………………………………………21 فصل دوم: مواد و روشها

2 – 1 – مواد مورد نیاز…………………………………………………………………………………………………23

2 – 2 – وسایل مورد نیاز…………………………………………………………………………………………..23

2 – 3 – گروه­های آزمایشی………………………………………………………………………………………24

2 – 4 – روش آماده سازی حیوانات …………………………………………………………………………..25

2 – 4 – 1- بیهوشی ………………………………………………………………………………………………..25

2 – 4 – 2- جراحی ……………………………………………………………………………………………………….26

2 – 5 – اندازه گیری غلظت های کرآتینین، نیتروژن اوره، گلوکز و انسولین پلاسما……………………………………………………………………………………………………………………………28

2 – 6 – بررسی هیستوپاتولوژی پانکراس………………………………………………………………………28

2 – 6 – 1 – روش آماده سازی جهت رنگ آمیزی با هماتوکسیلین – ائوزین ……………………….29

2 – 6 -2 – مطالعه میکروسکوپی……………………………………………………………………………….30

2 – 7 – روشهای آماری…………………………………………………………………………………………………..30

فصل سوم: نتایج

3 – 1 – مقایسه یافته های هیستوپاتولوژی………………………………………………………………… 32

3 – 2 – مقایسه یافته­های پلاسمایی…………………………………………………………………………..37

3 – 2 – 1 – میانگین غلظت کرآتینین پلاسما ([Cr]_P) بر حسب میلی­گرم بر دسی­لیتر………….37

3 – 2 – 2 – میانگین غلظت نیتروژن اوره پلاسما ([UN]_P) برحسب میلی­گرم بر دسی­لیتر……39

3 – 2 – 3 – میانگین غلظت گلوکز پلاسما ([Glu]_P) برحسب میلی­گرم بر دسی­لیتر……41

3 – 2 – 4 – میانگین غلظت انسولین پلاسما برحسب نانوگرم بر میلی­لیتر………43

فصل چهارم:بحث و نتیجه گیری

4 – 1 – بحث…………………………….46

4 – 1 – 1 – بررسی یافته های هیستوپاتولوژی……………………………46

4 – 1 – 2 – بررسی یافته های پلاسمایی………………………………………………………………..48

4 – 2 – نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………….51

4 – 3 – پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………..52

فصل پنجم: فهرست منابع و مآخذ

فهرست منابع …………………………………………………………………………….54

1- 1- نارسایی حاد کلیوی (ARF)

نارسایی حاد کلیوی سندرمی است که به دنبال یک افت ناگهانی گذرا در کل یا منطقه­ای از جریان خون کلیه روی می­دهد]1[. سقوط ناگهانی در میزان فیلتراسیون گلومرولی [2](GFR) به نظر می­رسد به دلیل فعل و انفعالات همودینامیک، اختلالات توبولی و اثر نفروتوکسین ها رخ دهد]2[. مطالعات متعدد بر روی نارسایی حاد کلیوی القا شده توسط عوامل توکسیک و ایسکمیک، حاکی از کاهش شدید میزان فیلتراسیون گلومرولی به علت کاهش جریان خون کلیوی و افزایش فشار کپسول بومن و نشت برگشتی می­باشد]3[. آسیب حاد کلیوی معمولاً بوسیله افزایش کراتینین سرم و نیتروژن اوره­ی پلاسمای خون (BUN[3]) مشخص می شود. به تازگی بیومارکرهای ادراری مثل اینترلوکین-18(IL-18 ) و مولکول مولکول آسیب کلیه-1 (KIM-1[4]) برای تشخیص اولیه آسیب حاد کلیوی استفاده می­شود]4[.

1-9- مکانیسم های کنترل جریان خون……………………………………………………………. 12

1-9-1- تنظیم جریان خون…………………………………………………………………………… 12

1-9-2- عوامل موضعی…………………………………………………………………………………… 13

1-9-3- عوامل هورمونی و یونی : ( تنظیم همورال )………………………………….. 14

1-9-4- تنگ کننده رگی یونی……………………………………………………………………… 15

1-9-5-گشادکننده های رگی هورمونی………………………………………………………… 15

1-9-6-گشاد کننده های رگی یونی……………………………………………………………… 15

1-9-7- عوامل عصبی…………………………………………………………………………………….. 15

1-9-8- سیستم عصبی خود مختار………………………………………………………………. 16

1-10- تنظیم عصبی فشار خون………………………………………………………………………… 16

1-10-1- افزایش فشار خون عصبی……………………………………………………………… 16

1-10-2- تون وازوموتور………………………………………………………………………………….. 16

1-10-3- اتساع عروق…………………………………………………………………………………….. 17

1-10-4- مکانیسمهای رفلکسی برای حفظ فشار شریانی…………………………… 17

1-11- داروهای مقلد سمپاتیک…………………………………………………………………………. 17

1-11-1- داروهای مهارکننده گیرنده های الفا و بتا……………………………………. 18

1-12- داروهای مقلد پاراسمپاتیک…………………………………………………………………….. 18

1-13- داروهای مهار کننده رسپتورهای موسکارینی……………………………………….. 18

فصل دوم

بر تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………….. 20

2-1- مطالعات انجام شده در رابطه با اثرات ریواس………………………………………….. 20

2-2-هدف پژوهش………………………………………………………………………………………………. 22

2-3- فرضیات………………………………………………………………………………………………………. 22

فصل سوم

مواد و روش ها…………………………………………………………………………………………………………… 24

3-1- مواد مورد نیاز……………………………………………………………………………………………… 24

3-2- وسایل مورد نیاز………………………………………………………………………………………….. 24

3-3- تهیه و نگهداری موش صحرایی………………………………………………………………… 25

3-3-4- عصاره گیری به روش ماسراسیون یا خیساندن………………………………. 26

3-3-5- اجزای سیستم ثبت فشار خون و ضربان قلب………………………………… 26

3-6- مراحل انجام آزمایش………………………………………………………………………………….. 27

3-6-1- بی هوش کردن حیوان…………………………………………………………………….. 27

3-6-2- جراحی………………………………………………………………………………………………. 27

3-6-2-1- تراکئوستومی………………………………………………………………………………… 27

3-6-2-2- کانول گذاری ورید و شریان ران………………………………………………….. 28

3-7- ثبت فشارخون و ضربان قلب…………………………………………………………………….. 28

3-8- کالیبراسیون ترانسدیوسر…………………………………………………………………………… 30

3-9- چگونگی تجویز داروها……………………………………………………………………………….. 30

3-10- تجزیه و تحلیل آماری…………………………………………………………………………. 31

فصل چهارم

نتایج……………………………………………………………………………………………. 33

4-1- گراف های ثبت شده با دستگاه………………………………………………………………… 33

4-2- فشار میانگین سرخرگی در پاسخ به دوزهای مختلف عصاره ریواس و حلال آن در هر دو حالت کنترل وآزمایش 36

4-3- فشار سیستولی، فشار دیاستولی، فشار میانگین سرخرگی و ضربان قلب در حضور عصاره گل ریواس 36

4-3-1-فشار سیستول، فشار دیاستول و فشار میانگین سرخرگی در حضور عصاره گل ریواس 36

4-4– فشار سیستولی , دیاستولی , فشار میانگین سرخرگی و ضربان قلب در حضور توام عصاره گل ریواس و اپی نفرین……………………………………………………………………………………………………………………………. 41

4-3-1- فشار میانگین سرخرگی در حضور توام عصاره گل ریواس و اپی نفرین 41

4-4-2-فشار سیستولی در دو حالت عصاره توام اپی نفرین و حلال توام با اپی نفرین 43

4-4-3- میزان تغییرات فشار دیاستولی در دو حالت عصاره توام با اپی نفرین و حلال توام با اپی نفرین 44

4-4-4- میزان تغییرات ضربان قلب در دو حالت حضور عصاره و حلال توام با اپی نفرین 46

4-5- فشار میانگین سرخرگی , فشار سیستولی , فشار دیاستولی و ضربان قلب در دو حالت حضور توام عصاره گل ریواس و حلال با استیل کولین………………………………………………………………………………… 48

4-5-1- فشار میانگین سرخرگی در دو حالت عصاره و حلال توام با استیل کولین 48

4-5-2- فشار سیستولی در دو حالت عصاره گل ریواس و حلال توام با استیل کولین 50

4-5-3- با توجه به جدول های 4-17 و 4-18 و نمودار4-12 فشار دیاستولی در حضور استیل کولین (2/ میلی گرم بر کیلو گرم )………………………………………………………………………………………………………….. 52

4-5-4- ضربان قلب در حضور عصاره گل ریواس و حلال توام با استیل کولین…………… 54

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………… 58

5-1-نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………. 62

5-2-پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………. 62

منابع و مآخذ

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………… 63

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….. 64

مقدمه

استفاده از گیاهان دارویی به قدمت عمر انسان بر می گردد، اما استفاده صحیح از گیاهان دارویی مشروط به وجود اطلاعات دقیق و علمی در مورد آنهاست. اولین گام در این راستا جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی است و از آنجایی که انسان جزئی از طبیعت است به طور مسلم برای هر بیماری طبیعت گیاه مداوای آن را عرضه کرده است و باید گفت انسان تنها با داروهای شیمیایی مداوا نمی شود.

تعداد بیشماری از گونه های گیاهی موجود در سرتاسر دنیا جز گیاهان دارویی محسوب می شوند. ایران از لحاظ آب و هوایی و موقعیت جغرافیایی در زمینه رشد گیاهان دارویی یکی از مهمترین مناطق جهان به حساب می آید و در گذشته هم منبع تولید ومصرف گیاهان دارویی بوده است و دانشمندان ایرانی مانند : ابوریحان بیرونی و ابو علی سینا کتابهای مفصلی را در مورد این گیاهان نوشته اند.

گیاهان دارویی به دلیل دارا بودن طبیعتی سازگار با خلقت بشر هیچگونه عوارضی ایجاد نمی کنند البته باید این را به یاد داشته باشیم که داروهای شیمیایی نیز به تقلید مواد موثره گیاهان دارویی ساخته می شوند، طبیعت این مخزن پر از دارو، افقهای تازه ای را برای جامعه پزشکی و داروسازی گشوده است .

ریواس از گیاهان خوراکی و دارویی مناطق سردسیری است که در ایران در نواحی زاگرس به خصوص در دامنه های سرسبز دنا به وفور دیده می شود که علاوه بر مصرف خوراکی و تهیه انواع شربت، ترشی و دسر قسمت های مختلف این گیاه برای درمان بیماریهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد .(4,6)

1-1-ریواس

ریواس با نام انگلیسی Rhubarb گیاهی است علفی, چند ساله با ریشه ضخیم و گوشتی است. ریواس بومی نواحی آسیای مرکزی و شمالی است ودر نواحی سردسیر جهان می روید, بنابر این گیاهی است سرمادوست وقسمت زیر زمینی آن در مقابل سرما و خشکی مقاوم است.

نام علمی این گونه ای که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد Rheum persicum L. می باشد و از تیره علف هفت بند می باشد. برگهای ریواس بسیار پهن, زبر و خشن می باشد وگاه پهنای برگ به بیش از 70 سانتی متر می رسد. در سالهایی که بارندگی خوب باشد ارتفاع ساقه های گل دهنده ممکن است به 50 تا 80 سانتی متر برسد.

میوه آن فندقه 3 پهلو با زاویه برجسته و باله مانند به طول 5 تا 10 میلیمتر و به رنگ قرمز خونین می باشد. گل های آن نر و ماده وریز اندکه با یک پایک نازک به انتهای ساقه چسپیده ان و حالت خوشه ای دارند.(5, 36)

شکل 1-1 گیاه ریواس

1-1-1- طبقه بنی علمی ریواس

فرمانرو : گیاهان

دسته : گیاهان گلدار

رده : دو لپه ای ها

راسته : میخک سانان Caryophyllales

تیره : هفت بندان Polygonaceae

سرده , Rheum

1-1-2- گونه های ریواس

جنس Rheum دارای 50 حدود گونه در سطح جهان و 3 گونه , Rheum ribes ، Rheum Persicum و Rheum turkestanicum (چند ساله) در ایران است .

که نمونه مورد بررسی ما Rheum persicum می باشد که از دامنه زاگرس از منطقه دنا جمع آوری شده است.

1-1-3- ترکیبات اصلی ریواس

ریواس سرشار از ویتامینهای A ,B و C می باشد. فلاونوئیدها, تانن ها, آنتراکوئینونها, کلسیم, فیبر, گلیکوزیدها, Aloe-emodin , Rhein , Chrysophanol نیز از دیگر ترکیبات فلاونوئیدها می باشند.(23, 27)

1-1-4-خصوصیاتفارماکولوژیکیریواس

• عصاره ریزوم ریواس خاصیت Vasodilatory قوی دارد ، که این خصوصیت باعث کاهش فشار خون می شود.(7)

• عصاره ریشه ریواس خاصیت ضد التهابی[1] دارد و ضد رگ زایی[2] دارد.(8, 9)

• یکی از مهمترین اثرات ریواس بر روی کلیه ها دیورتیک ( مدر) بودن ان است .(11)

• عصاره ریشه ،برگ وساقه ریواس خاصیت ضد باکتریایی بر روی پاتوژن های گرم منفی دارد.(12)

• عصاره ریواس باعث کاهش پروتئینوری و کاهش شدت گلومرولوسیروزی[3] میشود.(14)

• فلاونوئیدهای[4] موجود در عصاره ریواس خاصیت ضد افسردگی[5] دارند.(16)

• آنتراکوئینونهای[6] موجود در ریواس خاصیت ضد سرطانی دارند(15)

1-2- قلب

قلب یا دل اندام ماهیچه ای است که مسئول پمپ خون به شریانها بوسیله حرکات ضرباندار متناوب است وبه این صورت خون را به همه نواحی ارسال می کند.

قلب در اصل از 2 پمپ جدا از هم تشکیل شده است :

قلب راست که خون را به ریه ها پمپ می کند .

قلب چپ که خون را به اندامهای محیطی پمپ می کند.

هر یک از این 2 قلب مجزا از 2 حفره قلب مجزا , از 2 حفره ضرباندار به نام های دهلیز و بطن تشکیل شده است.

دهلیزها به منزله پمپ اولیه و ضعیف عمل می کنند که حرکت خون را به درون بطن ها تسهیل می نمایند.

بطن ها هم نیروی اصلی لازم را برای فرستادن خون به , (1) جریان خون ریوی توسط بطن راست یا (2) جریانخون محیطیتوسط بطن چپ را فرآهم می کنند.

قلب انسان در سمت چپ بدن در ناحیه سینه ای 0 (توراسیک) قرار دارد و به گونه ای قرار گرفته است که راس (apex) آن به سمت چپ و پایین قرار می گیرد.

قلب انسان به طور متوسط 70 بار در دقیقه می تپد.(2)

1-2-1- عضله قلب

قلب از 3 نوع عضله اصلی تشکیل شده است که شامل عضله دهلیزی , عضله بطنی و فیبرهای عضلانی ویژه تحریکی – هدایتی هستند .

عضله قلب مانند عضله اسکلتی مخطط است ولی دوره انقباض عضله قلب خیلی طولانی تر است زیرا پتانسیل عمل در عضله قلب تقریبا در اثر باز شدن 2 نوع کانال بوجود می آید :

• کانالهای سریع سدیمی (همانند کانال عضله اسکلتی )

• کانالهای آهسته کلسیمی یا کانالهای سدیمی – کلسیمی

تفاوت اصلی عضله قلبی با عضله اسکلتی مربوط می شود به همین کانالهای نوع دوم و تفاوت اینها با نوع اول این هست که این کانالها آهسته تر باز می شوند و مهمتر اینکه این کانالها به مدت چند دهم ثانیه باز باقی می ماند که در طی این مدت مقدار زیادی از هر دو یون کلسیم و سدیم وارد فیبر عضلانی می شوند و بدین ترتیب دپلاریزاسیون را برای مدت طولانی حفظ می نمایند و موجب ایجاد کفه در پتانسیل عمل می گردند.

دومین تفاوت عضله اسکلتی با عضله قلبی که تا حدودی مسئول طولانی شدن پتانسیل عمل و ایجاد کفه در عضله قلبی می شود این است که بلافاصله بعد از شروع پتانسیل عمل نفوذپذیری غشای سلول قلبی به پتاسیم حدود 5 برابر کاهش می یابد در حالی که در عضله اسکلتی این چنین نیست .(2)

عضله قلب به عنوان سنسیشیوم عمل می کند, سنسیشیوم یعنی واحد یکپارچه ای متشکل از تعداد زیادی سلول که دیواره سلولی بین آنها وجود ندارد, ولی قلب سنسیشیوم واقعی نیست بلکه از نظر عملکردی مثل سنسیشیوم عمل می کند. بدین سبک که در بین آنها اتصالات منفذدار تشکیل می شود که تقریبا به طور کامل امکان انتشار یون ها را فرآهم می کنند یعنی وقتی که یک محرک به هر قسمتی از عضله قلب اعمال می شود باعث انقباض کل عضله قلبی می شود.(2)

سیستم لوله های عرضی (T) سلول های میوکارد, در مبادله مواد بین مویرگ و سلول میوکارد شرکت می کند. همانند عضله اسکلتی وقتی یک پتانسیل عمل از غشای عضله قلب می گذرد, پتانسیل عمل درون فیبر عضله قلب می گذرد, پتانسیل عمل توبولهای T نیز به نوبه خود بر روی غشای توبول های طولی سارکوپلاسمی اثر می کنند و موجب آزاد شدن مقدار زیادی یون کلسیم از شبکه سارکوپلاسمی به درون سارکوپلاسم عضله به صورت آنی می گردد, سپس یونهای کلسیم در عرض چندین میلی ثانیه به درون میوفیبریل ها انتشار می یابند و واکنش های شیمیایی روی هم لغزیدن اکتین و میوزین را کاتالیز می کنند که این عمل موجب انقباض عضله می شود.

مدت انقباض عضله قلب چند میلی ثانیه بعد از آغاز پتانسیل عمل شروع می گردد و تا چند میلی ثانیه بعد از پایان پتانسیل عمل ادامه می یابد, به مدت زمان شروع یک ضربان تا شروع ضربان بعدی چرخه قلبی می گویند.

چرخه قلبی از یک دوره زمانی استراحت به نام دیاستول که طی آن قلب از خون پر می شود و یک دوره انقباضی به نام سیستول تشکیل می شود که طی سیستول خون با فشار به عروق سیستمیک و ریوی پمپ می شود.

1-3- اندوتلیوم و عضله صاف عروق

اندوتلیوم لایه نازکی از سلول هاست که لایه داخلی عروق را پوشانده است. بافت اندوتلیال از نوع بافت اپی تلیومی می باشد که تخصصی تر شده است.

1- 5-1. واژه های مرادف وفای به عهد. 20

1- 5-1-1. میثاق.. 20

1- 5-1-2. وعد. 21

1- 5-1-3. عقد. 23

1-5-1-4. إصر. 23

1-5-1-5. حلف… 24

1-5-1-6. نحب… 25

1-5-2. واژه های مخالف وفای به عهد. 25

1- 5-2-1. نقض عهد. 25

1- 5-2-2. نَکث عهد. 27

1-5-2-3. نَبذ عهد. 27

1- 5-2-4. غدر. 28

1-4-2-5. غَزْل عهد. 28

1- 5-2-6. خلف وعده. 29

1-6. اهمیت وفای به عهد و ارزش وفاداری در اسلام. 29

فصل دوم: اقسام وفای به عهد 35

2-1. عناصر عهد. 36

2-1-1. عهد بما هو عهد. 36

2-1-1-1. به صورت کتبی.. 36

2-1-1-2. به صورت شفاهی.. 37

2-1-2. متعلق عهد. 37

2-1-2-1. به صورت قول. 37

2-1-2-2. به صورت فعل.. 37

2-1-3. متعهِّد و متعهَّد. 38

2-2. اقسام عهد. 38

2-2-1. عهد خداوند با انسان. 38

2-2-1-1. عهد خداوند با انسان­های عادی(عموم انسان­ها) 40

2-2-1-2. عهد خداوند با انبیاء و اولیاء. 42

2-2-2. عهد انسان. 44

2-2-2-1. عهد انسان با خدا 44

الف) قسم.. 46

ب) نذر. 47

2-2-2-2. عهد انسان با انسان. 48

2-2-2-2-1. پیمان­های اقتصادی.. 49

2-2-2-2-2. پیمان­های سیاسی.. 49

2-2-2-2-3. پیمان های نظامی.. 51

2-2-2-2-4. پیمان­های اجتماعی.. 52

2-2-2-3. عهد انسان با خود. 55

2-3. مراتب وفا 56

فصل سوم: وفای به عهد در اخلاق.. 36

3-1. تعریف فضیلت… 60

3-2. اقسام فضایل.. 62

3-2-1. فضایل عقلانی.. 62

3-2-2. فضایل اخلاقی.. 63

3-3. رابطه­ی وفای به عهد با فضایل.. 64

3-3-1. رابطه ی وفای به عهد با حکمت… 66

3-3-1-1. رابطه­ی وفای به عهد با حکمت در قرآن. 66

3-3-1-2. رابطه­ی وفای به عهد با حکمت در نظر فیلسوفان و علمای اخلاق.. 66

3-3-2. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت… 68

3-3-2-1. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت در قرآن. 69

3-3-2-2. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت در آموزه­ها و سیره­ی نبوی.. 70

3-3-2-3. رابطه­ی وفای به عهد و عدالت از منظر فیلسوفان و علمای اخلاق.. 71

3-3-3. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت… 74

3-3-3-1. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت در قرآن. 75

3-3-3-2. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت در آموزه ها و سیره نبوی.. 77

3-3-3-3. رابطه­ی وفای به عهد و صداقت از منظر فیلسوفان و علمای اخلاق.. 79

3-3-4. رابطه­ی وفای به عهد با امانت داری.. 82

3-3-4-1. رابطه­ی وفای به عهد و امانت داری در قرآن. 83

3-3-4-2. رابطه­ی وفای به عهد و امانت داری در آموزه و سیره. 84

3-4-5. رابطه­ی وفای به عهد با دیگر فضایل.. 85

فصل چهارم: شرایط و احکام وفای به عهد 87

4-1. شرایط وفای به عهد. 88

4-1-1. شرایط وفای به عهد در کتب فقهی.. 88

4-1-1-1. انشاء صیغه. 89

4-1-1-2. عاقل بودن. 90

4-1-1-3. بالغ بودن. 90

4-1-1-4. مختار بودن. 90

4-1-1-5. قصد جدی داشتن.. 91

4-1-1-6. حلال و مباح بودن معهود. 92

4-1-1-7. عمل به عین نیت… 92

4-1-1-8. محال نبودن. 92

4-1-1-9. قدرت و توانایی.. 93

4-1-2. شرایط وفای به عهد در کتب حقوقی.. 93

4-1-2-1. عدم مخالفت با کتاب و سنت… 93

4-1-3. شرایط فعل اخلاقی در کتب علمای اخلاق و فیلسوفان مسلمان. 94

4-1-3-1. عزم و اراده. 95

4-1-3-2. نیت (حُسن فاعلی) 96

4-1-3-2-1. صدق و راستی.. 98

4-1-3-2-2. عدم خیانت… 99

4-1-3-2-3. عدم زیان به افراد. 100

4-1-3-3. مطلوبیت فعل (حُسن عمل) 100

4-1-3-4. ملکه نفسانی.. 102

4-1-3-5. نتیجه­ی عمل.. 102

4-2. احکام وفای به عهد. 104

4-2-1. احکام وفای به عهد در کتب فقهی و حقوقی.. 104

4-2-2. احکام اخلاقی وفای به عهد. 109

4-2-2-1. تعارض اخلاقی.. 112

4-2-2-1-1. تعریف تعارض اخلاقی.. 113

4-2-2-1-2. انواع تعارض اخلاقی.. 114

4-3. افراد واجد شرایط برای عهد بستن.. 116

4-4. حق وفای به عهد با دشمن.. 117

4- 5. استثنائات در وفای به عهد. 122

4-6. شرایط درست بودن نقض عهد. 123

4-7. ثمرات وفای به عهد و زیان های عهدشکنی.. 125

4-7 – 1. ثمرات وفای به عهد. 125

4-7-1 – 1. نظم اجتماعی و ثبات جامعه. 125

4-7-1 – 2. جلب اعتماد دیگران. 125

4-7-1 – 3. حب الهی.. 126

4-7-1-4. لطف الهی.. 127

4-7- 1 – 5. برخورداری از برکات و پاداش الهی.. 127

4-7 – 2. زیان­های عهدشکنی.. 128

4-7-2 – 1. رواج بی اعتمادی در جامعه و از هم گسیختگی آن. 128

4-7- 2 – 2. تسلط دشمنان. 129

3-5. تحلیل ریشه های موفقیت در امر و نهی.. 133

4-5. تحلیل ریشه های شكست در امر و نهی.. 138

5- 5. آثار سوء منكرات در جامعه. 144

6-5. پیامدهای منفی ترك امربه معروف و نهی از منكر در جامعه. 147

فصل ششم: بررسی های ضروری دیگر در اصلاحات و امر و نهی دینی.. 152

1-6. شیوه های متفاوت اصلاحات در فریضه امر و نهی.. 152

2-6. اصلاحات وتغییرات اساسی اجتماعی در گرو چند مؤلفه پراهمیت… 163

فصل هفتم: جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادها 180

1-7. خلاصه پژوهش… 180

2-7. ارائه برخی پیشنهادها به محققان آینده 182

3-7. ارائه راهكارهای عملی و كاربردی نو جهت اصلاحات و دگرگونی های اجتماعی از طریق امر و نهی دینی در عصر حاضر 183

فهرست منابع و مآخذ(فارسی وعربی) 187

الف: فهرست كتاب ها 187

ب: فهرست نرم افزارها 198

نمایه. 199

Abstract
ب) فهرست تفصیلی

چكیده

مباحث مقدماتی: كلیات… 1

1. بیان مسأله. 1

2. پیشینه تحقیق.. 1

3. اهداف پژوهش… 1

4. پرسش های تحقیق.. 2

5. فرضیه پژوهش… 2

6. روش گردآوری اطلاعات… 3

7. هدف كاربردی این پژوهش… 3

8. واژگان كلیدی.. 3

9.موانع و محدودیتهای پژوهش… 3

فصل اول: بررسی های اولیه. 4

1-1. مفاهیم و معانی.. 5

1-1-1. مفهوم اصلاحات… 5

1-1-1-1. واژه اصلاح در لغت… 5

2-1-1-1. واژه اصلاح در عرف قرآن. 6

3-1-1-1. واژه إصلاح در عرف روایات معصومین «علیهم السلام» 7

2-1-1. مفهوم تغییر و دگرگونی.. 7

1-2-1-1. واژه تغییر در لغت… 7

2-2-1-1. واژه تغییر در عرف قرآن. 8

3-2-1-1. واژه تغییر در عرف روایات. 8

3-1-1. مفهوم أمر. 9

1-3-1-1. واژه امر در لغت… 9

2-3-1-1. واژه أمر در عرف قرآن. 10

3-3-1-1. واژه امر در عرف روایات. 11

4-1-1. مفهوم نهی.. 12

1-4-1-1. واژه نهی در لغت… 12

2-4-1-1. واژه نهی در عرف قرآن. 13

3-4-1-1. واژه نهی در عرف روایات… 13

5-1-1. مفهوم معروف… 14

1-5-1-1. واژه معروف در لغت… 14

2-5-1-1. واژه معروف در قرآن. 15

3-5-1-1. واژه معروف در روایات… 15

6-1-1. مفهوم منكر. 16

1-6-1-1. واژه منكر در لغت… 16

2-6-1-1. واژه منكر در عرف قرآن. 16

3-6-1-1. واژه منكر در عرف روایات… 17

2-1. دگرگونی و تغییرات اجتماعی.. 18

1-2-1. تغییرات اجتماعی در قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام. 18

2-2-1. امر و نهی، مؤثرترین مكانیزم اجرایی در تغییرات اجتماعی.. 20

3-2-1. دگرگونی های اجتماعی از منظر علم جامعه شناسی.. 22

1-3-2-1. عوامل مؤثر بر دگرگونی های اجتماعی.. 23

1-1-3-2-1. عامل معنوی.. 23

2-1-3-2-1. عامل جغرافیایی و محیطی.. 24

3-1-3-2-1. عامل فرهنگی.. 24

4-1-3-2-1. عامل فناوری و تكنولوژی.. 24

5-1-3-2-1. عامل اقتصادی.. 25

2-3-2-1. پیامدهای ناخوشایند در فرآیند سریع تغییرات اجتماعی.. 26

3-3-2-1. موانع فرا روی دگرگونی های اجتماعی.. 26

فصل دوم: اصلاحات اجتماعی.. 29

1-2. مقدمه. 29

2-2. اصلاحات از منظر قرآن. 29

1-2-2. ایمان شرط لازم برای اصلاح.. 30

2-2-2. توبه راه اصلاح فردی.. 31

3-2-2. تقوی مقدمه اصلاح.. 32

4-2-2. عفو و بخشش، راه اصلاح خطاكاران. 33

5-2-2. اصلاح در خانواده 34

6-2-2. اصلاح اجتماعی با اوامر و نواهی الهی.. 35

3-2. اصلاح در روایات معصومین علیهم السلام. 37

1-3-2. مجاهده بانفس راه اصلاح فردی.. 37

2-3-2. اصلاح خانواده 38

3-3-2. اصلاح بین مردم و جامعه. 39

4-3-2. اصلاح حاكمان و عالمان. 41

4-2. چارچوب اصلاحات در اسلام. 42

1-4-2. حق محوری.. 42

2-4-2. قانونمندی.. 43

3-4-2. صداقت و راستگویی.. 45

4-4-2. رعایت اصول اخلاقی.. 45

5-4-2. گزینش كارگزاران صالح و توانا 47

6-4-2. نگرش انسانی و فرامذهبی.. 48

7-4-2. توسعه آزادی های مشروع. 48

8-4-2. حفظ وحدت و وفاق ملی.. 49

9-4-2. برقراری عدالت اجتماعی.. 50

10-4-2. تأمین رفاه و آسایش مردم. 51

5-2. ابعاد مختلف اصلاحات… 51

1-5-2. اصلاح فرهنگی و معنوی.. 51

2-5-2. اصلاح نظام سیاسی.. 52

3-5-2. اصلاح نظام حقوقی.. 53

4-5-2. اصلاح قوانین و ساختارها 54

6-2. شرایط اجرای اصلاحات… 55

1-6-2. زمان شناسی و مكان شناسی فراروی اصلاحات… 55

2-6-2. شناخت داشتن از اقدام اصلاحی خود. 56

3-6-2. مشورت با حكیمان و عالمان. 57

4-6-2. استفاده از ابزار درست جهت اصلاح.. 58

7-2. مهمترین ویژگی مصلح موفق.. 59

1-7-2. عدم مصانعه. 59

2-7-2. عدم مضارعه. 61

3-7-2. عدم مطامعه. 62

8-2. آسیب شناسی اصلاحات… 62

1-8-2. ابهام در مفهوم اصلاح و چارچوب آن. 62

2-8-2. مقطعی بودن اصلاحات… 63

3-8-2. افراط و تفریط.. 64

4-8-2. رخنه فرصت طلبان و مصلحان غیرواقعی.. 65

9-2. مهمترین شیوه های اصلاح.. 66

1-9-2. ارشاد و تساهل.. 66

2-9-2. اصلاحات تدریجی و گام به گام. 68

3-9-2. امربه معروف و نهی از منكر. 69

فصل سوم: جایگاه امربه معروف و نهی از منكر در اسلام. 73

1-3. روند تشریع امر و نهی در قرآن. 73

1-1-3. آیات توصیه كننده به امر و نهی.. 73

2-1-3. آیات دال بر وجوب امربه معروف و نهی از منكر. 75

1-2-1-3. وجوب امر و نهی بر پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله. 75

2-2-1-3. وجوب امر و نهی بر همه مؤمنان امت… 75

3-2-1-3. وجوب امر و نهی بر بعضی از امت… 77

3-1-3. امربه معروف و نهی از منكر از اوصاف لازم مومنان. 78

4-1-3. امربه منكر و نهی از معروف، از صفات منافقان. 78

5-1-3. تفاوت امربه معروف ونهی از منكر در آیات مكی و مدنی.. 79

6-1-3. تقدم امر و نهی بر ایمان به خدا 80

7-1-3. گمان وجود تضاد در میان آیات امر و نهی.. 80

8-1-3. امر و نهی در میان همه ادیان الهی.. 82

2-3. موقعیت شناسی امربه معروف و نهی از منكر در روایات… 83

1-2-3. اهمیت وفضیلت امر و نهی در كلام معصومین علیهم السلام. 83

2-2-3. تشویق همگان به امربه معروف و نهی از منكر. 85

3-2-3. روایات دال بر وجوب دو فریضه. 85

1-3-2-3. واجب بر همه امت… 85

2-3-2-3. بر بعض امت… 86

3-3-2-3. واجب برهر فرد مسلمان. 86

4-3-2-3. بر علما و دانشمندان. 86

4-2-3. عدم تفاوت بین امر و نهی مرد و زن. 87

5-2-3. امربه معروف و نهی از منكر، از اوصاف لازم مومنین.. 87

6-2-3. امربه منكر و نهی از معروف از صفات منافقان و مشركان. 88

7-2-3. توهم وجود تنافی در بین روایات امر و نهی.. 88

8-2-3. وجوب حفظ جان و دین و بذل و ایثار در راه امر و نهی.. 89

9-2-3. «حسبة» نهاد اجرایی امر و نهی در تاریخ اسلام. 89

فصل چهارم: شناخت ابعاد دیگر فریضه امر و نهی.. 92

1-4. مراتب وطبقات امر و نهی.. 92

1-1-4. لزوم آگاهی ازمراتب ودرجات امربه معروف ونهی از منكر. 92

2-1-4. مراحل امربه معروف و نهی از منكر. 93

1-2-1-4. مرحله اول: مرتبه انكار قلبی.. 94

2-2-1-4. مرحله دوم: مرتبه زبانی.. 96

3-2-1-4. مرحله سوم: مرتبه عملی و با قدرت… 99

3-1-4. طبقات امربه معروف و نهی از منكر. 100

1-3-1-4. امر و نهی فردی.. 100

2-3-1-4. امر و نهی خانوادگی.. 101

3-3-1-4. امر و نهی علما و بزرگان جامعه. 102

4-3-1-4. امر و نهی حكومتی.. 103

4-1-4. طبیعت امر و نهی و تقدم و تأخر در این فریضه. 104

2-4. آشنایی با معروفات و منكرات… 106

1-2-4. ضرورت شناخت كامل معروفات و منكرات… 106

2-2-4. تفاوت موضوعی معروف و منكر. 107

3-2-4. شناخت اهل معروف و ثمره كارهای خیر. 107

4-2-4. معیارهای شناخت معروف و منكر. 108

1-4-2-4. معیارهای ثابت… 109

1-1-4-2-4. شرع، اصلی ترین معیار. 109

2-1-4-2-4. فطرت پاك.. 109

3-1-4-2-4. عقل سلیم. 110

2-4-2-4. معیارهای متغیر. 111

1-2-4-2-4. فرهنگ… 111

2-2-4-2-4. آداب و رسوم. 112

3-2-4-2-4. عرف… 112

4-2-4-2-4. تابو. 113

5-2-4. اقسام و مصادیق معروف و منكر. 114

1-5-2-4. اقسام معروف و منكر. 114

2-5-2-4. برخی از معروف ها و منكرهای (واجب و حرام)شرعی: 115

1-2-5-2-4. اعتقادی.. 115

2-2-5-2-4. اخلاقی.. 115

3-2-5-2-4. فرهنگی.. 115

4-2-5-2-4. خانوادگی.. 116

5-2-5-2-4. درمانی و بهداشتی و غذایی.. 116

6-2-5-2-4. اقتصادی.. 116

7-2-5-2-4. سیاسی.. 116

8-2-5-2-4. حكومتی و دولتی.. 117

فصل پنجم: كاوشی دیگر پیرامون فریضه امر و نهی.. 119

1-5. شرایط اجرای امربه معروف و نهی از منكر. 119

1-1-5. توضیح اجمالی.. 119

2-1-5. شرایط افراد در فریضه امر و نهی.. 119

3-1-5- شرایط فریضه امر و نهی.. 122

1-3-1-5. علم و آگاهی.. 122

2-3-1-5. شرط تأثیر. 123

3-3-1-5. شرط استمرار و اصرار بر گناه 123

4-3-1-5. فقدان مفسده در امر و نهی.. 124

4-1-5. ویژگی های شخصی آمران و ناهیان. 125

1-4-1-5. عامل بودن. 125

2-4-1-5. عدم انتظار پاداش از مردم. 126

3-4-1-5. تكبر نداشته باشد. 126

2-5. اصول و پیش شرط های حاكم بر فریضه امر و نهی.. 127

1-2-5. تجسس كردن ممنوع. 127

2-2-5. بدبینی و سوءظن ممنوع. 128

3-2-5. پرده دری ممنوع. 129

4-2-5. توهین ممنوع. 129

5-2-5. تعرض و اضرار به غیرممنوع. 130

6-2-5. انتقام گیری ممنوع. 130

7-2-5. دخالت و تجاوز ممنوع. 130

8-2-5. تبعیض در اجرای اوامر و نواهی الهی ممنوع. 131

9-2-5. رعایت اصول خودشناسی، بیمارشناسی، روش شناسی واجب… 131

10-2-5. تقیه واجب، امر و نهی ممنوع. 132

3-5. تحلیل ریشه های موفقیت در امر و نهی.. 133

1-3-5. اثرات مثبت امر و نهی در جامعه. 133

1-1-3-5. حفظ اسلام و احكام آن. 133

2-1-3-5. تقویت مومنین و تضعیف كفار. 134

3-1-3-5. عزت و سعادت دنیا و آخرت… 134

4-1-3-5. امنیت و آبادانی.. 135

5-1-3-5. كلید حل همه مشكلات و اجرای قوانین.. 135

2-3-5. عوامل موفقیت در امر و نهی.. 136

1-2-3-5. شرح صدر و صبر و مقاومت… 136

2-2-3-5. با شیوه درست و با مدارا برخورد نمودن. 137

3-2-3-5. دیگر عوامل.. 137

4-5. تحلیل ریشه های شكست در امر و نهی.. 138

1-4-5. ریشه یابی منكرات درجامعه. 138

1-1-4-5. حكومت… 138

2-1-4-5. عالمان جامعه. 139

3-1-4-5. سرمایه داران و طبقات مرفه جامعه. 139

4-1-4-5. خانواده ها 141

5-1-4-5. دشمنان داخلی و خارجی.. 141

6-1-4-5. رسانه های جمعی.. 141

2-4-5. برخی علل و آفات مهم دیگر در عدم توفیق فریضه در اصلاحات اجتماعی.. 142

5- 5. آثار سوء منكرات در جامعه. 144

1-5-5. سلب آرامش روانی و جسمانی انسان. 144

2-5-5. سلب نعمت های الهی.. 144

3-5-5. مختل شدن آزادی فردی و اجتماعی.. 145

4-5-5. از بین رفتن شعائر و قوانین دینی.. 145

5-5-5. مرگ معنوی.. 146

6-5-5. سقوط و انحطاط و اختلال در جامعه. 146

6-5. پیامدهای منفی ترك امربه معروف و نهی از منكر در جامعه. 147

1-6-5. شریك گناه دیگران شدن. 147

2-6-5. مورد غضب و خشم خداوند قرار گرفتن.. 147

3-6-5. تسلط اشرار و شیوع فساد. 148

4-6-5. محرومیت از بركات الهی.. 149

5-6-5. واژگونی قلب و روح.. 149

6-6-5. پیامدهای منفی دیگر. 150

فصل ششم: بررسی های ضروری دیگر در اصلاحات و امر و نهی دینی.. 152

1-6. شیوه های متفاوت اصلاحات در فریضه امر و نهی.. 152

1-1-6. بیان نوع روش ها 152

1-1-1-6. روش مستقیم. 152

2-1-1-6. روش غیرمستقیم. 154

2-1-6. شیوه های جلوگیری از وقوع گناه و سرایت آن. 156

1-2-1-6. از ریشه كندن فساد. 156

2-2-1-6. اهتمام بر تربیت اخلاقی.. 157

1-2-2-1-6. نقش اخلاق نیك در امر و نهی و اصلاح امور. 157

2-2-2-1-6. مصادیق عملی حسن خلق.. 158

3-2-1-6. ممانعت از تبدیل معروف به منكر و بالعكس… 160

4-2-1-6. رفع بیكاری و تنبلی.. 161

2-6. اصلاحات وتغییرات اساسی اجتماعی در گرو چند مؤلفه پراهمیت… 163

1-2-6. امربه معروف و نهی از منكر حكومتی(نظارت و كنترل تخصصی) 163

1-1-2-6. اهمیت حكومت در اسلام. 163

2-1-2-6. مهمترین وظیفه حكومت اسلامی در رابطه با فرائض امر و نهی در عصر حاضر. 166

1-2-1-2-6. تصویب قوانین مورد نیاز. 167

2-2-1-2-6. قوه قضائیه و وظایف آن. 168

3-2-1-2-6. تشكیل دانشگاه ویژه امربه معروف و نهی از منكر. 168

4-2-1-2-6. تشكیل وزارتخانه امربه معروف و نهی از منكر. 170

2-2-6. امر و نهی مردمی (نظارت وكنترل عمومی) 172

1-2-2-6. امر و نهی مردمی از دیدگاه اسلام. 172

2-2-2-6. نظریات متفاوت در اصالت فردی و اجتماعی در اصلاح جامعه. 174

3-2-2-6. فواید امر و نهی ملی و اصلاحات همگانی.. 175

3-2-6. رسانه ملی زبان گویای امر و نهی در اصلاحات اجتماعی.. 176

1-3-2-6. نقش رسانه های جمعی در پیشبرد اصلاحات در جامعه. 176

2-3-2-6. فواید آموزش و اطلاع رسانی از طریق رسانه ها 177

3-3-1-3- آزمون کرانه­ی پسران، شین و اسمیت برای هم­جمعی…………………..66

3-3-1-4- برآوردگر خودتوضیح با وقفه­های گسترده…………………………………..67

3-3-1-5- الگوی تصحیح خطا………………………………………………………………….69

فصل چهارم: برآورد الگو و تحلیل نتایج

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………72

4-2- داده­های مورد استفاده …………………………………………………………………………..72

4-3- آزمون ریشه واحد با وجود شکست ساختاری………………………………………….75

4-4- آزمون کرانه­ی پسران، شین و اسمیت برای هم­جمعی……………………………… 78

4-5- برآورد ضرایب درازمدت الگوها……………………………………………………………..82

4-6- آزمون­های تشخیصی و ثبات ساختاری……………………………………………………96

فصل پنجم: جمع­بندی، نتیجه­گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 103

5-2- خلاصه­ی تحقیق…………………………………………………………………………………..103

5-3- نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………….104

5-4- پیشنهادهای سیاستی…………………………………………………………………………..107

5-5- پیشنهادها برای مطالعات آینده…………………………………………………………….. 110

5-6- محدودیت­ها………………………………………………………………………………………… 110

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………117

فهرست جدول­ها

جدول 2- 1- برخی از مطالعات مربوط به عوامل اقتصادی 8

جدول 2-2 – برخی از مطالعات با درنظرگرفتن عوامل نهادی 18

جدول 2-3- مهم­ترین عوامل مؤثر بر سرمایه­گذاری بخش خصوصی 29

جدول 3- 1- مقادیر بحرانی آماره­ی t در آزمون ریشه واحد

زیوت- اندریوز) 1992( 63

جدول 3-2- مقادیر بحرانی آماره­یtدر آزمون ریشه واحد

لامسداین و پاپل (1997) 65

جدول 4-1- نتایج آزمون ریشه واحد زیوت- اندریوز (1992) 76

جدول 4-2- ضرایب درازمدت الگوها با استفاده از روشARDL 83

جدول 4-3- نتایج برآورد شکل تصحیح خطای ARDL 92

جدول 4-4- آزمون­های تشخیصی در تخمین­های ARDL 97

پیوست شماره 1: نتایج آزمون ریشه واحد لامسداین و پاپل (1997)

با در نظرگرفتن شاخص CIM: 1388- 1350 113

پیوست شماره 2: نتایج آزمون ریشه واحد لامسداین و پاپل (1997)

با در نظر گرفتن شاخص­های پیشنهادی رنانی: 1383- 1350 114

فهرست شکل­ها

نمودار (3-1) : راه­های اثرگذاری حفاظت از حقوق مالکیت بر

سرمایه­گذاری خصوصی 51

نمودار آزمون­های ثبات ساختاری CUSUM و CUSUMQ

برای الگوهای مختلف 98