قرآن……………………………………………………………………………………………… 24

1-3-3. راه های شناخت در قرآن کریم…………………………………………………………………………………… 24

1-3-4. شرایط معرفت از منظر قرآن……………………………………………………………………………………….. 27

1-3-5. عوامل بازدارنده از شناخت صحیح در قرآن………………………………………………………………. 29

1-3-5-1. تعصب و تقلید کورکورانه…………………………………………………………………………………….. 31

1-3-5-2. ظن و گمان…………………………………………………………………………………………………………. 32

1-3-5-3. تمایلات و هواهای نفسانی…………………………………………………………………………………… 34

فصل دوم: باور های غیر منطقی و تحریف های شناختی در حوزه روان شناسی…….. 36

2-1. باور های غیر منطقی در حوزه روان شناسی……………………………………………………………………….. 38

2-1-1. درمان عقلانی- عاطفی- رفتاری آلبرت الیس…………………………………………………………….. 38

2-1-1-1. تاریخچه تحول فکر الیس……………………………………………………………………………………. 39

2-1-1-2. عوامل بنیادی در نظریه الیس…………………………………………………………………………….. 40

2-1-1-3. ماهیت انسان در نظریه الیس……………………………………………………………………………… 41

2-1-1-4. اضطراب و بیماری های روانی در نظریه الیس………………………………………………….. 41

2-1-1-5. باور های غیر منطقی در نظریه الیس………………………………………………………………… 41

2-1-1-6. راه های مقابله با باور های غیر منطقی در نظریه الیس……………………………………. 44

2-2. تحریف های شناختی در حوزه روان شناسی………………………………………………………………………. 46

2-2-1. شناخت درمانی……………………………………………………………………………………………………………… 46

2-2-1-1. تاریخچه شناخت درمانی……………………………………………………………………………………… 47

2-2-1-2. عوامل نظری موثر بر شناخت درمانی بک………………………………………………………….. 49

2-2-1-3. تحریفهای شناختی در نظریه شناخت درمانی…………………………………………………… 50

2-2-1-4. راهکارهای مقابله با تحریفهای شناختی در شناخت درمانی…………………………… 51

2-3. شباهتها و تفاوتهای درمان عقلانی-عاطفی-رفتاری الیس و شناخت درمانی بک…………….. 55

2-4. نقد و بررسی مبنای فلسفی نظریه “الیس” و “بک” با آموزه های دینی……………………….. 56

2-4-1. مبانی نظری امور اخلاقی رواقیون……………………………………………………………………………….. 56

2-4-2. جایگاه عقل و اراده در آموزه های دین اسلام…………………………………………………………….. 58

فصل سوم: بررسی تطبیقی باورهای غیر عقلانی و تحریفهای شناختی در حوزه روان شناسی از منظر قرآن 64

3-1. تطبیق و بررسی باورهای غیر عقلانی در حوزه روان شناسی از منظر قرآن…………………….. 67

3-1-1. باور غیر عقلانی شماره یک………………………………………………………………………………………….. 67

3-1-1-1.تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………………. 67

3-1-1-2. نقد و بررسی تطبیقی…………………………………………………………………………………………… 68

3-1-1-2-1. دیدگاه شناختی-رفتاری قرآن نسبت به شخصیت مومنان……………………… 69

3-1-1-2-2. دیدگاه شناختی-رفتاری قرآن نسبت به شخصیت منافقان…………………….. 74

3-1-2. باور غیر عقلانی شماره دو……………………………………………………………………………………………. 79

3-1-2-1. تبیین این باور در روان شناسی………………………………………………………………………….. 79

3-1-2-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………….. 80

3-1-2-2-1. دیدگاه شناختی قرآن مبنی بر عدم کمال گرایی فرد در انجام امور؛ تكلیف افراد به اندازه قدرت و توانایی آن ها……………………………………………………………………………………………………………………………………. 83

3-1-2-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر عدم خودستایى و کمال گرایی فرد…………. 84

3-1-2-2-3. دیدگاه شناختی قرآن مبنی بر عدم باید اندیشی فرد در انجام امور؛ وابستگی و اضطرار انسان به خدا 86

3-1-2-2-4. دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر عدم تکلف مؤمن در عمل، سخن و معاشرت 87

3-1-3. باور غیر عقلانی شماره سه…………………………………………………………………………………………. 89

3-1-3-1. تبیین این باور در روان شناسی………………………………………………………………………….. 90

3-1-3-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………….. 91

3-1-3-2-1. دیدگاه شناختی قرآن مبنی بر عدم اذیت شدن فرد در برابر عملکرد افراد؛ مسئولیت هر فرد در قبال وظیفه اش…………………………………………………………………………………………………………………………… 93

3-1-3-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر عدم اذیت شدن فرد در برابر عملکرد افراد؛ مومنان و انجام امر به معروف و نهی از منکر…………………………………………………………………………………………………………………………. 94

3-1-4. باور غیر عقلانی شماره چهار………………………………………………………………………………………… 99

3-1-4-1. تبیین این باور در روان شناسی………………………………………………………………………….. 99

3-1-4-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………….. 99

3-1-4-2-1. دیدگاه شناختی قرآن نسبت به شخصیت مومنان مبنی بر عدم مطابقت امور با خواسته و تمایل فرد؛ تسلیم در برابر حق………………………………………………………………………………………………………………………. 100

3-1-4-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن نسبت به شخصیت مومنان مبنی بر عدم مطابقت امور با خواسته و تمایل فرد؛ نهراسیدن مومنان از شکست در امور(واقعیات)……………………………………………………………. 102

3-1-4-2-3. دیدگاه شناختی-رفتاری قرآن نسبت به شخصیت مشرکان و منافقان مبنی بر عدم مطابقت امور با خواسته و تمایلشان؛ اضطراب، نگرانی و عکس العمل لجوجانه آنان………………………………………….. 103

3-1-5. باور غیر عقلانی شماره پنج……………………………………………………………………………………….. 106

3-1-5-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 106

3-1-5-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 107

3-1-5-2-1. دیدگاه شناختی قرآن مبنی بر عدم ناتوانایی فرد در کنترل هیجان و احساسش؛ اطاعت خدا، عامل افزایش استقامت……………………………………………………………………………………………………………………………. 107

3-1-5-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر تسلط شخصیت مومنان بر کنترل هیجانات و احساساتشان 108

3-1-5-2-3. دیدگاه شناختی-رفتاری قرآن مبنی بر عدم توانایی کافران و منافقان بر کنترل هیجانات و احساساتشان………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 111

3-1-6. باور غیر عقلانی شماره شش……………………………………………………………………………………… 115

3-1-6-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 115

3-1-6-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………. 116

3-1-6-2-1. دیدگاه شناختی قرآن مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی؛ امنیت و آرامش واقعی در سایه ایمان 118

3-1-6-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی؛ انجام اعمال صالح 122

3-1-6-2-3. دیدگاه عاطفی- معنوی قرآن مبنی بر عدم اضطراب و نگرانی…………….. 123

3-1-6-2-3-1. یاد خدا، مایه آرامش دل…………………………………………………………………. 123

3-1-6-2-3-2. دعا و نیایش……………………………………………………………………………………… 125

3-1-6-2-3-3. توبه و استغفار………………………………………………………………………………….. 125

3-1-7. باور غیر عقلانی شماره هفت…………………………………………………………………………………….. 128

3-1-7-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………… 128

3-1-7-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 128

3-1-7-2-1. دیدگاه شناختی-رفتاری قرآن، نسبت به شخصیت مومنان؛ پذیرش مسئولیت، معیار درست و آسوده زندگی کردن…………………………………………………………………………………………………………………………………. 128

3-1-7-2-2. دیدگاه شناختی-رفتاری قرآن نسبت به شخصیت کافران و منافقان؛ عدم پذیرش مسولیت، واکنشی همراه با اضطراب و نگرانی…………………………………………………………………………………………………………. 133

3-1-8. باور غیر عقلانی شماره هشت……………………………………………………………………………………. 137

3-1-8-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 137

3-1-8-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 138

3-1-8-2-1. دیدگاه شناختی قرآن مبنی بر بینش درست افراد؛ ایمان به خداوند، سبب رفع نگرانى در برابر مصائب گذشته………………………………………………………………………………………………………………………………. 138

3-1-8-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن مبنی بر اصلاح رفتار منفی فرد؛ توبه و اصلاح خویشتن 139

3-1-9. باور غیر عقلانی شماره نه………………………………………………………………………………………….. 142

3-1-9-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………… 143

3-1-9-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 143

3-1-9-2-1. دیدگاه شناختی قرآن مبنی برعدم مواخذه فرد در برابر اعمال دیگران؛ حفظ خویشتن 144

3-1-9-2-2. دیدگاه رفتاری قرآن نسبت به شخصیت مومنان و مسئولیت پذیری آنان در برابر کارهای ناشایست دیگران؛ مومنان و انجام امر به معروف و نهی از منکر……………………………………………………………….. 146

3-1-10. باور غیر عقلانی شماره ده………………………………………………………………………………………. 150

3-1-10-1. تبیین این باور در روان شناسی…………………………………………………………………….. 150

3-1-10-2. نقد و بررسی تطبیقی…………………………………………………………………………………….. 151

3-1-10-2-1. مومنین و شادمانی با تعهد و احساس رضایت…………………………………….. 155

3-1-10-2-2. منافقان و شادی عاری از تعهد و مسئولیت…………………………………………. 157

3-1-10-2-3. و سرور و شادمانی عاری از تعهد کافران……………………………………………. 158

3-2. تطبیق و بررسی تحریفهای شناختی در حوزه روان شناسی از منظر قرآن……………………. 160

3-2-1. تحریف شناختی شماره یک: ذهن خوانی………………………………………………………………… 160

3-2-1-1. تبیین این تحریف شناختی در روان شناسی………………………………………………….. 160

3-2-1-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………… 161

3-2-2. تحریف شناختی شماره دو: پیش بینی منفی (پیش گویی ذهنی و گفتاری)………. 164

3-2-2-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 164

3-2-2-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………… 164

3-2-3. تحریف شناختی شماره سه: فاجعه سازی………………………………………………………………. 168

3-2-3-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 169

3-2-3-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 170

3-2-4. تحریف شناختی شماره چهار: بر چسب زدن…………………………………………………………… 175

3-2-4-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 175

3-2-4-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………… 176

3-2-5. تحریف شناختی شماره پنج: نادیده گرفتن جنبه های مثبت……………………………….. 179

3-2-5-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 179

3-2-5-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 179

3-2-6. تحریف شناختی شماره شش: تعمیم افراطی………………………………………………………….. 183

3-2-6-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 184

3-2-6-2. نقد و بررسی تطبیقی………………………………………………………………………………………… 184

3-2-7. تحریف شناختی شماره هفت: تفکر دو قطبی…………………………………………………………. 187

3-2-7-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 187

3-2-7-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 187

3-2-8. تحریف شناختی شماره هشت: شخصی سازی (استدلال هیجانی)……………………….. 190

3-2-8-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 190

3-2-8-2. نقد و بررسی تطبیقی……………………………………………………………………………………….. 191

3-2-9. تحریف شناختی شماره نه: بزرگ نمایی یا کوچک نمایی امور………………………………. 193

3-2-9-1. تبیین این باور در روان شناسی……………………………………………………………………….. 193