مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 12

2-2- انتخاب معیاری مناسب برای ارزیابی عملکرد……………………………………………………………….. .14

2-3- مدل های ارزیابی عملکرد…………………………………………………………………………………………. 15.

2-3-1- مدل های حسابداری ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………….. .15

2-3-2- سود………………………………………………………………………………………………………………… 15

2-3-3- نرخ رشد سود…………………………………………………………………………………………………… .16

2-3-4- سود هر سهم…………………………………………………………………………………………………….. .17

2-3-5- نرخ بازده سرمایه گذاری……………………………………………………………………………………….. 18

عنوان صفحه

2-3-6-جریان نقدی آزاد……………………………………………………………………………………………….. 18

2-4-1-ارزش افزوده اقتصادی………………………………………………………………………………………… .19

2-4-2- کاربرد ارزشافزوده اقتصادی……………………………………………………………………………….. .20

2-4-3- مزایای ارزش افزوده اقتصادی …………………………………………………………………………………………………………… 21

2-4-4- معایب ارزش افزوده اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………….. 22

2-4-5- محاسبه ارزش افزوده اقتصادی…………………………………………………………………………………………………………. .23

2-4-6-هزینه سرمایه……………………………………………………………………………………………………… 24

2-4-6-1- نرخ هزینه بدهی……………………………………………………………………………………………… 24

2-4-6-2- هزینه سهام ممتاز…………………………………………………………………………………………….. 25

2-4-6-3- هزینه سهام عادی……………………………………………………………………………………………. 26

2-4-6-4-میانگین موزون هزینه سرمایه……………………………………………………………………………….. 27

2-4-6-5- عملکرد عملیاتی در مقابل عملکرد تجاری…………………………………………………………….. 27

2-4-6-6- ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده…………………………………………………………………….. 28

2-4-6-7- محاسبه ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده………………………………………………………….. .28

2-5- سطوح مختلف سازمان و انتخاب معیار اندازه گیری عملکرد مالی……………………………………….. .30

2-5- پژوهش های پیشین…………………………………………………………………………………………………. 30

2-5-1- پژوهش های خارجی…………………………………………………………………………………………… 30

2-5-2- پژوهش های داخلی…………………………………………………………………………………………….. .35

فصل سوم:روش پژوهش

3-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 39

3-2- روش کلی پژوهش………………………………………………………………………………………………… .39

3-2-1-از جهت هدف……………………………………………………………………………………………………. 39

3-2-2-از جهت نوع طرح تحقیق………………………………………………………………………………………. 39

3-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………. 39

3-4- نمونه آماری و روش تعیین حجم نمونه……………………………………………………………………….. .40

3-5- روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………. ..40

3-6- روش گردآوری داده ها…………………………………………………………………………………………… .40

عنوان صفحه

3-7- ابزار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 40

3-8- دقت، اعتبار و پایایی ابزار تحقیق……………………………………………………………………………….. 40

3-9-روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………. .41

3-9-1- روش های رایانه ای……………………………………………………………………………………………. 41

3-9-2- روش های اماری……………………………………………………………………………………………….. 41

3-9-3- مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 41

3-9-4- متغیر های وابسته……………………………………………………………………………………………….. 41

3-9-4- متغیر های مستقل……………………………………………………………………………………………….. 41

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. .44

4-2- یافته های توصیفی…………………………………………………………………………………………………. .45

4-3- آزمون فرضیات……………………………………………………………………………………………………… 45

فصل پنجم: تلخیص، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. .63

5-2- خلاصه یافته ها…………………………………………………………………………………………………….. ..64

5-3- نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………… 64

5-4- جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………. 65

5-5- پیشنهادهای كاربردی پژوهش…………………………………………………………………………………… .66

5-6- پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی……………………………………………………………………………. .67

5-7- محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………………………… 67

منابع ومآخذ:

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 69

منابع غیر فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 71

پیوست ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 91

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول- 4-1- آماره های توصیفی متغیرهای پژوهش برای سال 1384……………………………………………………………………… .45

جدول- 4-2- آماره های توصیفی متغیرهای پژوهشبرای سال 1385………………………………………………………. 47

جدول- 4-3- آماره های توصیفی متغیرهای پژوهش برای سال 1386……………………………………………………. .49

جدول- 4-4- آماره های توصیفی متغیرهای پژوهش برای سال 1387…………………………………………………………………….. . 51

جدول -4-5- آماره های توصیفی متغیرهای پژوهش برای سال 1388……………………………………………………………………… .52

جدول- 4-6- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی با سودهرسهم(EPS)برای سال 1384 .55

جدول -4-7- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی با سود هر سهم(EPS) برای سال 56

جدول- 4-8- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی با سود هر سهم(EPS)برای سال 1386 56

جدول -4-9- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی با سودهرسهم(EPS)برای سال 1387 .57

جدول-4-10- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی با سود هر سهم(EPS)برای سال 1388 .57

جدول- 4-11- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده با سود هر سهم(EPS) برای سال 1384…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. .58

جدول- 4-12- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده با سود هر سهم(EPS)برای سال ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 59

جدول -4-13-: نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده با سود هر سهم(EPS) برای سال 1386……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 60

جدول -4-14- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده با سود هر سهم(EPS)برای سال 1387…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. .61

جدول- 4-15- نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده با سود هر سهم(EPS)برای سال 1388……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 62

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

شكل -4-1- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EVA سال 1384………………………………………………………………… .45

شكل-4-2- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به REVAسال 1384……………………………………………………………….. .46

شكل- 4-3- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EPS سال 1384………………………………………………………………….. .46

شكل- 4-4-: نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EVA سال 1385……………………………………………………………….. .47

شكل- 4-5- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به REVAسال 1385………………………………………………………………. .48

شكل- 4-6- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EPS سال 1385…………………………………………………………………… 48

شكل- 4-7- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EVA سال 1386…………………………………………………………………. 49

شكل- 4-8- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به REVAسال 1386………………………………………………. .50

شكل- 4-9- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EPS سال 1386…………………………………………………………………… 50

شكل- 4-10- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EVA سال 1387………………………………………………………………. .51

شكل- 4-11- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به REVAسال 1387…………………………………………………………….. 52

شكل- 4-12- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EPS سال 1387………………………………………………………………… 52

شكل- 4-13- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EVA سال 1388………………………………………………………………. 53

شكل- 4-14- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به REVAسال 1388…………………………………………………………….. 53

شكل- 4-15- نمودار مستطیلی نرمال خطاها مربوط به EPS سال 1388………………………………………………………………… .54

چکیده:

هدف از این پژوهش، معرفی معیار های اقتصادی ارزیابی عملكرد به استفاده كنندگان و افزایش میزان شناخت آنها نسبت به این معیار ها از طریق بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی (EVA) و ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده (REVA) با سود هر سهم(EPS)است. برای رسیدن به این هدف، پژوهش حاضر با آزمون 3 فرضیه و با انتخاب80 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 5 ساله، 1384 الی 1388، انجام شده است.فرضیه ها به این صورت مطرح شده اند: بین ارزش افزوده اقتصادی و سود هر سهم(EPS) رابطه وجود دارد، بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده و سود هر سهم(EPS) رابطه وجود دارد، تغییرات ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده نسبت به ارزش افزوده اقتصادی، با سود هر سهم(EPS) بیشتر هم جهت می باشد، آزمون فرضیه ها به صورت بررسی سال به سال انجام شده است.

در این پژوهش برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش كتابخانه ای- اسنادی استفاده شده است.برای مطالعه ادبیات تحقیق و بررسی پیشینه تحقیق از مطالعه كتابخانه ای استفاده شده است و از بانکهای اطلاعاتی و سایتهای اینترنتی اطلاعات مربوط به متغیرها استخراج گردیده است. داده های مالی مورد نیاز با مراجعه به سازمان بورس اوراق بهادار تهران، گزارش های هفتگی، ماهنامه بورس اوراق بهادار و نیز با استفاده از نرم افزارهای تدبیرپرداز، ره آورد نوین و صحرا گردآوری می شود.با توجه به اینکه توزیع جامعه آماری نرمال نبود بدین علت برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش، از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است که آزمون معادل ناپارامتریک ضریب پیرسون می باشد.

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری فرضیه های پژوهش نشان می دهد كه بین ارزش افزوده اقتصادی و سود هر سهم برای تمامی سال ها رابطه معنی داری وجود دارد و ضریب همبستگی ارزش افزوده اقتصادی با سود هر سهم برای سال های مذکور به ترتیب برابر 546/0، 651/0، 684/0 ،679/0 و 710/0 است، در صورتی که بین ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده و سود هر سهم برای 3 سال 1384،1385 و1386 رابطه ای وجود ندارد و ضریب همبستگی متغیرها برای سالهای مذکور به ترتیب برابر 123/0-، 113/0 ، 136/0 بود، اما برای سالهای 1386 و 1388 نتایج بدست آمده حاکی از وجود رابطه معنی دار بین متغیرها بود، ضریب همبستگی متغیرها برای سالهای مذکور به ترتیب برابر 286/0 40/0 بودبا این حال، ارزش افزوده اقتصادی نسبت به ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده، رابطه بیشتری با سود هر سهم دارد.

واژه های کلیدی:ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده اقتصادی پالایش شده، سود هر سهم

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

برای سالیان زیادی درگذشته، اقتصاد دانان تصور می كردند كه تمامی گروه های مرتبط با یك شركت سهامی مثل مدیران و سهامداران برای رسیدن به یك هدف مشترك فعالیت می كنند اما از سال 1961 موارد بسیاری از تضاد منافع بین این گروه ها مشاهده شد و به دنبال آن شرکت ها در پی حل این تضاد منافع برآمدند (جنسن[1] و مک لینگ[2]، 1976: 312).

تضاد منافع دلالت بر این موضوع دارد كه مدیران همیشه در جهت حداكثر كردن منافع سهامداران عمل نمی كنند. سهامداران می توانند تضاد منافع موجود را از طریق پرداخت حقوق و مزایای متناسب با عملکرد مدیران و قبول هزینه های نظارت برای محدود كردن اقدامات و فعالیت های نابجای مدیران، تعدیل كنند (توسی[3] و گومز-مجیا[4]، 1994: 1004).

یکی دیگر از راه های برخورد با تضاد منافع موجود بین سهامداران و مدیران استفاده از سیستم های ارزیابی عملکرد[5] است. اندازه گیری عملکرد یک بخش مهم از هر سیستم کنترل مدیریت است. ایجاد یک برنامۀ استراتژیک و کنترل کردن تصمیم ها (به مرحله عمل رساندن تصمیم های گرفته شده) نیاز به اطلاعاتی درباره نحوه عملکرد واحد های مختلف موجود در یک شرکت دارد. برای تأثیرگذاری بیشتر، اندازه گیری عملکرد و نحوۀ دادن پاداش باید مدیران و سایر کارکنان یک شرکت در همه سطوح را برای تلاش جهت دستیابی به اهداف از قبل تعیین شده و عملکرد هرچه بهتر برانگیزد (هورن گرن[6]، 2006: 791).

توسعه و بهبود معیارهای ارزیابی عملکرد به عنوان یک بخش مهم از زنجیره ارزش، یکی از وظایف اصلی حسابداری مدیریت است. معیار ارزیابی عملکرد معتبر و قابل اتکا، به شرکت اجازه می دهد که استراتژی و اهداف خود را به طور اثربخش به مرحله عمل برساند. مدیران و پژوهش گران با استفاده از راه های مختلفی مثل استفاده از مدل های ارزیابی عملکرد، تلاش می کنند تا مدیریت و کنترل بر زنجیره ارزش را بهبود بخشند (مالینا[7] و سلتو[8]، 2004: 442).

ارزیابی عملکرد فعالیتی است که مدیران به جهت رسیدن به اهداف و استراتژی های خود انجام می دهند. ارزیابی عملکرد، اجرای استراتژی شرکت و نظارت بر آن را انجام می دهد. انتخاب یک معیار ارزیابی عملکرد مناسب و رسیدن به اهداف شرکت با استفاده از این معیارها، سبب با اهمیت تر شدن نحوه انتخاب یک معیار جهت ارزیابی عملکرد می شود (لهمن و همکاران[9]، 2004: 269).

اهمیت اندازه گیری عملیات مالی مدیران یك دایره و یا كل مجموعه شركت، از دیرباز به ویژه از قرن 19، مورد توجه حسابداران بوده است. در این راستا، بسیاری از شركت ها، به گونه سنتی، از متغیرهای مهم حسابداری مانند فروش، سود و درصد سود به فروش استفاده كرده اند. اگر چه این روش ها همچنان در عمل مورد استفاده قرار می گیرند، اما روش های چندان مناسبی جهت ارزیابی عملكرد مدیران نیستند، زیرا سودآوری یك دایره رابطه نزدیكی با مقدار سرمایه گذاری دارد و هیچكدام از این روش های سنتی به مبلغ سرمایه گذاری توجه نمی كنند. بنابراین، در سال های اخیر تكنیك های نوینی جهت ارزیابی عملكرد مدیران به وجود آمده اند (نمازی، 1382: 163).