3-1-3- اندازه گیری ترکیبات فنلی تام………………………………… 35

3-1-4- فعالیت زدودن رادیکالهای آزاد به روش DPPH………………..

3-1-5- اندازه گیری قدرت احیا کنندگی……………………………….. 35

3-1-6- انداز گیری ظرفیت تام آنتی اکسیدانی………………………. 36

3-1-7- اندازه گیری ممانعت پروکسیداسیون زرده تخم مرغ رقیق شده در بافر فسفات به روش تیوباربیتوریک اسید….36

3-1-8- محاسبات و آنالیز آماری……………………………………….. 36

3-2- مواد و روشهای مربوط به آزمایش دوم………………………….. 37

3-2-1- محل اجرای آزمایش، دامها، جیره و تیمارها…………………. 37

3-2-2- ثبت دادهها، نمونه برداری ها و آنالیزهای شیمیایی………… 38

3-2-3- کاتتر گذاری و انجام تست تحمل گلوکز……………………….. 39

3-2-4- آنالیز آماری……………………………………………………….. 40

3-3- مواد و روشهای مربوط به آزمایش سوم……………………………42

3-3-1- گاوها، جیره ها و طراحی آزمایش……………………………….. 42

3-3-2- ثبت داده ها، نمونه برداری ها و آنالیزهای شیمیایی…………. 43

3-3-3- شمار سلول های سوماتیک و تولید شیر………………………. 44

3-3-4- نمونه گیری از مایع شکمبه و خون……………………………… 44

3-3-5- آنالیز آماری………………………………………………………… 44

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- تشریح اهداف پژوهش اول…………………………………………… 46

4-2- نتایج و بحث پژوهش اول…………………………………………….. 47

4-2-1- محتوای ترکیبات فنولی تام و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره های انفرادی توسط مدل های مختلف…..47

4-2-2- اثرات متقابل بین مخلوط های دوتایی عصاره های گیاهی…… 48

4-2-3- اثرات متقابل بین مخلوط های سه تایی و چهارتایی عصاره های گیاهی…..48

4-3- نتیجه گیری مربوط به پژوهش اول………………………………… 49

4-4- تشریح اهداف پژوهش دوم………………………………………… 52

4-5- نتایج و بحث پژوهش دوم…………………………………………….54

4-5-1- مصرف ماده خشک، تغییرات وزن بدن و نمره بدنی……………. 54

4-5-2- تولید شیر و ترکیبات آن………………………………………….. 55

4-5-3- قابلیت هضم و تخمیر شکمبه ای……………………………….. 56

4-5-4- متابولیت های خونی…………………………………………….. 58

4-5-5- وضعیت آنتی اکسیدانی…………………………………………… 60

4-5-6- تست تحمل گلوکز…………………………………………………. 61

4-6- نتیجه گیری مربوط به پژوهش دوم…………………………………… 63

4-7- تشریح اهداف پژوهش سوم………………………………………….. 75

4-8- نتایج و بحث پژوهش سوم……………………………………………. 76

4-8-1- مصرف ماده خشک و عملکرد……………………………………… 76

4-8-2- تخمیر شکمبه ای…………………………………………………… 78

4-8-3- متابولیت های خونی………………………………………………. 79

2-1-3- همیشه بهارکوهی (Astraceae)Calendula officinalisL…….

2-1-4- بابونه رومی (Astraceae) Chamaemelum nobile L…………

2-1-5- افسنطین (Astraceae) .Artemisia absinthium L……………

2-1-6- گردو ایرانی (Juglanceae) .Juglans regia L…………………..

2-2- جمع­آوری گیاهان مورد مطالعه…………………. 18

2-3- تهیه عصاره­های استنی و هگزانی……………. 21

2-4- پرورش شب پره هندی………………………….. 22

2-5- بررسی اثر حشره­کشی پودر گیاهان………….. 23

2-6- بررسی تاثیر حشره­کشی تماسی عصاره­های هگزانی و استنی…..24

2-7- بررسی اثر دور­کنندگی عصاره­ های گیاهی……. 25

2-8- بررسی تاثیر عصاره­ها روی شاخص­های تغذیه­ای….. 26

فصل سوم: نتایج

3-1- بررسی تاثیر حشره­شی پودر گیاهان مختلف روی شب پره هندی….30

3-1-1- تاثیر روی لارو……………………………………. 30

3-1-2- تاثیر روی میزان تخم ریزی……………………… 31

3-1-3- تاثیر روی طول دوره لاروی……………………… 31

3-1-4- تاثیر روی طول دوره شفیرگی…………………. 32

3-1-5- تاثیر پودر گیاهان روی طول عمر………………. 33

3-2- اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب پره هندی….33

3-2-1- تاثیر حشره­کشی عصاره­های استنی روی لارو…..33

3-2-2- تاثیر حشره­کشی عصاره­های هگزانی روی لارو…… 34

3-2-3- تاثیر حشره­کشی عصاره­های استنی روی شفیره……. 35

3-2-4- تاثیر حشره­کشی عصاره های هگزانی روی شفیره…… 35

3-3- بررسی تاثیر دور­کنندگی عصاره­ای استنی و هگزانی روی لارو شب پره هندی……36

3-4- برسی تاثیر عصاره­های گیاهی روی شاخص­های غذایی……..38

3-4-1- تاثیر عصاره­های استنی و هگزانی روی نرخ رشد نسبی (RGR) شب پره هندی…..38

3-4-2- تاثیر عصاره­های استنی و هگزانی بر نرخ نسبی مصرف غذا (RCR) لارو….39

فصل چهارم: بحث

4-1- تاثیر حشره­شی پودر گیاهان مختلف روی شب پره هندی…… 42

4-2- اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب پره هندی….. 43

4-3- تاثیر دورکنندگی و جلب کنندگی عصاره­های استنی و هگزانی روی لارو شب پره هندی….44

4-4- تاثیر عصاره ­ها روی شاخص­های تغذیه­ای لارو 15 روزه شب پره هندی…..45

فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات

5-2- پیشنهادات…………………………………………………… 49

منابع و ماخذ………………………………………………………… 50

چکیده:

استفاده وسیع از حشره­کش­های شیمیایی سبب به وجود آمدن جمعیت­های مقاوم به این حشره­کش­ها و همچنین آلودگی زیست محیطی گردیده است. به همین دلیل امکان استفاده از حشره­کش­های گیاهی علیه آفات انباری در سال­های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این آفات انباری شب­پره­هندیPlodia interpunctella(Hübner) است که باعث تخریب محصولات انباری می­شود. در این تحقیق اثرات حشره­کشی عصاره­های استنی و هگزانی 5 گونه گیاه دارویی همیشه بهار،Calendula officinalisL.،افسنطین،Artemisia absinthiumL.، بادرنجبویه،Melissa officinalisL.،مریم­گلی،Salvia officinalisL.،بابونه،Chamaemel nobileL.، و همچنین پوست سبز میوه­ی گردوی ایرانی،L.regiaJuglansروی شب­پره هندی مورد بررسی قرار گرفت. حشرات مورد آزمایش در شرایط کنترل شده (حرارت2 ± 27 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد) پرورش داده شدند، عصاره­گیری به روش پودر کردن اندام گیاهی و حل کردن در حلال و سپس صاف کردن انجام شد. بررسی تاثیر حشره­کشی پودر گیاهان مورد نظر روی لارو شب­پره هندی نشان داد بهترین گیاه برای تلفات لاروی و کاهش طول دوره شفیرگی مربوط به پودر بادرنجبویه بوده است، بهترین گیاه برای بازدارندگی از تخمریزی مربوط به پودر بابونه، و بهترین گیاه برای کاهش طول دوره لاروی مربوط به پودر مریم گلی بوده است. اثر حشره­کشی عصاره­ها روی لارو سن آخر شب­پره هندی نشان داد بالاترین درصد تلفات لاروی در عصاره­های استنی، مربوط به عصاره افسنطین و در عصاره هگزانی مربوط به عصاره همیشه­بهار بوده است. عصاره­های استنی تاثیر معنی­داری روی تلفات در مرحله شفیرگی ایجاد نکرده و عصاره هگزانی مریم گلی بالاترین درصد تلفات در مرحله شفیرگی را ایجاد کرده است. همچنین میزان RGR و RCR در تیمار­های عصاره­ها نسبت به شاهد کاهش یافت و همه تیمار­ها اختلاف معنی­دار با شاهد در سطح 1 درصد نشان دادند اما بین گیاهان اختلاف معنی­داری مشاهده نشد. میزان FDI در هیچکدام از تیمار­ها اختلاف معنی­داری را با شاهد نشان نداد. ولی میزانECI در تیمار­های عصاره­ها نسبت به شاهد اختلاف معنی­داری را نشان داد. همچنین همه عصاره­های مورد نظر دارای تاثیر دورکنندگی نسبتا” خوبی روی لارو سن آخر شب­پره هندی بودند.

فصل اول: مقدمه و مروری بر تحقیقات گذشته

1-1- مقدمه

بیش از 600 گونه آفت از سخت بالپوشان، 700 گونه از بالپولکداران و 355 گونه از کنه­ها به محصولات انباری خسارت ‏زده و‏ باعث کاهش‏ کیفیت ‏و‏ کمیت‏ آنها ‏می­‏شوند.‏ بعلاوه‏ وجود‏‏ بقایای حشرات در محصولات غذایی انبار شده باعث کاهش کیفیت آنها می­‏شود (راجندران و اسریران جینی[1]، 2008).

حمله آفات انباری و کم توجهی به اصول نگهداری فرآورده­ های کشاورزی گاهی زیان­های کیفی بسیار مهمی را به دنبال می­آورد که سبب تغییر ترکیب شیمیایی، رنگ و مزه محصول شده و ارزش تجاری و مرغوبیت آن را به شدت کاهش می­دهد. زیان­های کیفی گاهی بصورت از بین رفتن ویتامین­ها و دیگر عناصر اصلی محصول بروز می­کند. آفات انباری علاوه بر زیان­های کمی و کیفی، بهداشت مصرف کنندگان را نیز به مخاطره می­اندازند و گاهی مشکلات بهداشتی قابل توجهی را نیز در مصرف ­کنندگان، اعم از انسان، دام و طیور اختلالات گوارشی شدیدی ایجاد می­کند (فاطمی زاده، 1382).

كنترل صحیح آفات در انبار­ها یكی از مهمترین عوامل حفاظت مواد غذایی تأمین کننده عناصر غذایی مهم و مورد نیاز بدن از جمله حبوبات و غلات است. آفات انباری یكی از معضلات مهم در انبار­داری این محصولات هستند كه پس از برداشت تا زمان مصرف در انبار نگهداری می­شوند. علت عمده خسارت بالای این دسته آفات قدرت تكثیر بالا، همه­جازی بودن و چند­خواری آن­ها است تا جایی كه در انبار­هایی با شرایط سنتی میزان خسارت تا 80 درصد گزارش شده است. در اکثر سیستم­های انبار­داری استفاده از سموم تنفسی اقتصادی­ترین روش مدیریت آفات انباری است. روش تدخین مطلوب باید هیچ باقیمانده خطرناک برای انسان نداشته باشد همچنین روی کیفیت و طعم ماده غذایی یا مراحل فرآوری محصول تاثیر سوء نداشته باشد. همچنین مواد تدخینی باید از نظر بیولوژیکی فعال بوده و یا توسط دانه­ها جذب و قابلیت اشتعال یا تجمع نداشته باشند (لی و همکاران[2] 2001).

با توجه به اهمیت اقتصادی و ممنوعیت استفاده از گاز متیل بروماید یافتن یک روش جایگزین ایمن، مناسب، اقتصادی و پایدار جهت کنترل و کاهش خسارت این آفات ضروری بنظر می­رسد. روش­های متعددی برای نیل به این هدف وجود دارد .بکار­گیری سموم تدخینی به دلیل انتشار و نفوذ آنها به درون توده محصول در میان روش­های متعدد مبارزه با آفات انباری، موثرترین روش محسوب می­شود. در چند سال اخیر بکار­گیری بعضی از سموم تدخینی کنار گذاشته شده است. متیل بروماید از جمله سموم تدخینی می­باشد که سبب تخریب لایه ازون می­شود و به همین سبب توسطسازمان حفاظت محیط زیستایالت متحده آمریکا به عنوان دسته اول تخریب کننده­های لایه ازون طبقه­بندی شده است . طبق برنامه­ریزی جهانی در کشور­های توسعه یافته تا سال ۲۰۰۵ و در کشور­های در حال توسعه تا سال ۲۰۱۵ باید مصرف این سم متوقف شود (لی و همکاران، 2001).

پس از آنکه متیل بروماید عامل تخریبی لایه ازون شناخته شد ، استفاده از فسفین رواج بیشتری یافت و عدم توجه به استاندارد­های تدخین باعث بروز مقاومت­های بیشتری در آفات نسبت به فسفین گردید به طوری که در ۴۵ کشور جهان گزارشاتی از مقاومت آفات انباری در برابر سم فسفین منتشر شده است. از این رو جستجو برای یافت جایگزین مناسب برای سموم فوق اجتناب­ناپذیر است (فیلد[3]، 1998).

اسانس­ها و عصاره­های گیاهی یکی از جایگزین­های مناسب برای ترکیبات شیمیایی مصنوعی تلقی می­شوند که کمترین خطر را برای انسان و محیط زیست دارند. اما هنوز ترکیبی که جایگزین مناسبی برای متیل بروماید بوده و دامنه تاثیر وسیع داشته و ارزان قیمت بوده و قابلیت استفاده در سطوح گسترده را داشته باشد پیدا نشده است (راجندران[4]، 2001).

فصل دوم- کلیات و مفاهیم راجع به عوامل دخیل در مطالعه

مبحث اول-تعریف فرهنگ

مبحث دوم-نقش فرهنگ به عنوان متغیر مستقل یا متغیر وابسته

گفتار اول-فرهنگ به عنوان متغیر مستقل

گفتار دوم-فرهنگ به عنوان متغیر وابسته

مبحث سوم-دیدگاه هایجرم شناختیراجع به فرهنگ

مبحث چهارم-مسائل مذهبی

گفتار اول-دیدگاه منفی به دین

گفتار دوم-دیدگاه های مثبت راجع به دین

مبحث پنجم-مسائل معنوی

بخش دوم- پیشگیری از همسرآزاری در پرتو، فرهنگ، مذهب و معنویت

فصل اول- کلیات و مفاهیم راجع به پیشگیری

مبحث اول- تعریف و مفهوم پیشگیری

مبحث دوم- ارتباط سیاست جنایی وپیشگیری از جرم

مبحث سوم-انواع مدل های پیشگیری از وقوع جرم

گفتار اول-تعریف پیشگیری وضعی

گفتار دوم-پیشگیری اجتماعی یا رشد مدار

بند اول-تعریف پیشگیری اجتماعی یا رشد مدار

بند دوم-زیر بنای نظریه و مبنای نظریه پیشگیری اجتماعی یا رشد مدار

بند سوم-شیوه های پیشگیری رشد مدار

1-پیشگیری عمومی

2-پیشگیری خاص

گفتار سوم-تدابیر حمایتی جامعه مدنی

گفتار چهارم-خدمات مشاوره ای رایگان دولتی

فصل دوم- پیشگیری در پرتو فرهنگ، مذهب و معنویت

مبحث اول-پیشگیری از همسر آزاری در پرتو فرهنگ

گفتار اول-توصیه های فرهنگی در پیشگیری از همسر آزاری

گفتار دوم-نقش زن در فرهنگ های تمامیت خواه

گفتار سوم-نقش زن در فرهنگ های لیبرال یا آزاد منش

گفتار چهارم-فرهنگ به عنوان عنصر سازنده اخلاق

گفتار پنجم-اخلاق به عنوان عامل پیشگیرانه اجتماعی

مبحث دوم- پیشگیری در پرتو مذهب و عوامل معنوی

گفتار اول-ترکیب مذهب و معنویت

بند اول-پیشگیری از همسر آزاری طریق آموزشهای جمعی

بند دوم-پیشگیری از همسرآزاری طریق آموزشهای فردی

گفتار دوم-بررسی پیشگیری ازهمسر آزاری در اسلام

بند اول-اثر وعظی

بند دوم-کارکرد پیشگیرانه اصول دین

بند سوم-خداباوری و تاثیر آن بر عملکرد انسان

بند چهارم-نقش پیشگیرانه توحید

بند پنجم-توسعه روش های پیشگیری اجتماعی در اسلام

نتیجه گیری و پیشنهادات

چکیده:

مطالعه جرم شناسی تاثیر مسائل فرهنگی، مذهبی و معنوی در پیشگیری از همسرآزاری، موضوع است که در این پایان نامه مورد بررسی قرار گرفته است. نگارنده پس از طرح کلیاتی راجع به جرم شناسی و مسائل زنان و رابطه آن با جنسیت به ارتباط مفهومی آن با فرهنگ، مذهب و معنویت پرداخته است. از این منظر باید گفت نمی توان به فرهنگ به عنوان یک عامل مستقل اصالت داد؛ گرچه در برخی دیدگاه ها نقش برجسته ای برای انجامجرایم زنانیا بزه دیدگی آنها در این خصوص قائل شده اند. در خصوص مذهب و معنویت این دو عامل با وجود ارتباط با پیشگیری رشد مدار می توانند عامل درونی بازدارنده برای پیشگیری از بزهکاری و بزه دیدگی محسوب شوند. به عنوان نتیجه می توان گفت تاثیر عامل روانی و رشد مدار تاثیر بیشتری از پیشگیری های محیطی و وضعی دارند.

واژگان کلیدی:

بزه، زنان، پیشگیری، مذهب، معنویت، فرهنگ

مقدمه

1-بیان مسئله

با تشکیل هر اجتماع از آغاز تاریخ تا به امروز خواه ناخواه انسان را با پدیده های اجتماعی کهنه و نو روبرو می سازد. در این میان برخی از آنچه بدان «پدیده مجرمانه» گفته می شود از اهمیت زیادی برخوردار است و این اهمیت خود یا به دلیل شیوع و رواج آن و یا به دلیل تاثیر منفی آن بر زندگی بشر بوده است. پدیده هایی مانند جرم یا بزه، طلاق همسرآزاری و… همه و همه آدمی را به تفکر و چاره اندیشی برای برخورد با آن رهنمون ساخته است. انسان در فراز و نشیب های تاریخ همیشه از دردها و آسیب های اجتماعی بسیاری رنج برده و همواره در جستجوی یافتن علل و انگیزه های آن بوده است تا راه ها و شیوه هایی را برای پیشگیری و درمان بیابد.

در واقع درگیری وی در طول تاریخ با پدیده های اجتماعی است که در کوچکترین وجه این معضلات در خانواده ظهور و بروز می یابد. خانواده را می توان از نظرگاه مکاتب مختلف تعریف و تبیین کرد. این واحد کوچک اجتماعی می تواند در تنظیم و تعیین بسیاری از نیازها و رفتارهای فرد موثر واقع شود و در راستای تثبیت جایگاه اجتماعی و منزلت افراد و تامین نیازهای روحی و جسمی حرکت نماید. کارکردهای خانواده در طول تاریخ دستخوش تغییر فراوان بوده و تغییر شکل و ساختار آن از صورت گسترده[1] به هسته ای[2] سبب بروز تغییراتی در وظایف اعضای آن و روابط خانوادگی شده است.[3] اما نکته مهم آن است که هیچ جامعه ای چنانچه از خانواده های سالم برخوردار نباشد نمی تواند ادعای سلامت کند، و هیچ یک از آسیب های اجتماعی از جمله همسر آزاری نمی تواند بی تاثیر از نظام خانواده پدید آمده باشد.

همسرآزاری به عنوان یک مسئله اجتماعی می تواند زمینه بروز بسیاری از مسائل و پیامدهای متفاوت و بعضا زمینه بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی دیگر در سطوح فردی و سطوح اجتماعی فراهم آورد. از یک سو این آثار و پیامدها می تواند عوارضی را برای زنان و مردان به خصوص زنان و از سوی دیگر برای فرزندان به همراه داشته باشد.

آثار و عوارضی که خشونت و همسر آزاری برای فرزندان و خانواده به همراه دارد از آن جهت قابل اهمیت می باشد که می تواند زمینه بروز بسیاری از اختلالات رفتاری و روحی و روانی در آنان باشد و زندگی فردی و اجتماعی آتی آنان را به مخاطره اندازد. بروز افسردگی در کودکان و نوجوانان، اضطراب، پرخاشگری و عصیان در نوجوانان، حسادت، سوء ظن و بدبینی نسبت به دیگران، فرار از منزل، ترک تحصیل و افت تحصیلی، بزهکاری و کجروی های اجتماعی (قتل، دزدی، فحشا و …) ازدواج زودرس به ویژه برای دختران، ضعف اعتماد به نفس، اختلال هویت، اعتیاد، فقر، ضعف سلامت جسمی و روانی (بی خوابی، سوء تغذیه، بی اشتهایی و یا پرخوری عصبی و …) احساس درماندگی و سرخوردگی، تجربه عقده حقارت ناشی از عدم دسترسی به محیط گرم و عاطفی خانوادگی در مقایسه با دیگران و درونی سازی عقده های منفی و ضد اجتماعی، انزوای اجتماعی، گرایش به انواع انحرافات اجتماعی به جهت ضعف کنترل رفتاری و اخلاقی توسط والدین، اجتماع ستیزی و دیگرآزاری و بروز انواع خشونت های اجتماعی وجرایم منافی عفت وسایر آسیب های اجتماعی چون سرقت قتل خودکشی….که زمینه بروز از هم گسستگی را فراهم خواهد آورد.

2-سوالات تحقیق

1-مسائل فرهنگی، مذهبی و معنوی در پیشگیری از همسر آزاری نقشی دارند؟

2- شیوه های پیشگیری در هر یک به تفکیک کدامند؟

3-فرضیه های تحقیق

1-به نظر می رسد فرهنگ و مذهب به عنوان دو نیروی مهم سازنده حقوق می توانند در پیشگیری از بزه و همسر آزاری نیز موثر واقع شوند.

2-بر اساس پیشگیری رشد مدار و جامعه مدار می توان از آموزه های مذهب و فرهنگ یک جامعه در پیشگیری از همسر آزاری استفاده کرد.

4-ضرورت و اهداف تحقیق

دلیل قانع کننده ای که محقق برای پرداختن به پژوهش ابراز می دارد ضرورت تحقیق را نمایان می­سازد. در صورتی کار محقق در خور تحسین خواهد بود که یک توجیه عقلانی برای صرف وقت و هزینه ارائه کرده باشد. هر اندازه موضوع تحقیق جدیدتر باشد و گذشتگان کمتر پیرامون آن قلم زده باشند ضرورت تحقیق قوی تر نمایان می­شود. دلیل قانع کننده ای که نگارنده از انجام تحقیق حاضر داشته آن است که تا به حال درخصوص این موضوع به صورت مستقیم هیچ کار پژوهشی انجام نگرفته است. اولین نیاز ضروری برای تحقیق ضرورت از حیث مفهومی است. از این جهت در خصوص شهادت و تعارض آن با سند باید به تحلیل موضوع پرداخت.

در واقع تعیین دقیق مصادیق مفهومی نظیر همسرآزاری که حتی از جانب اندیشمندان مطرح می­گردد به صورت دقیق و صریح مشخص نیست. ضرورت های دیگر از حیث سیاست های تقنینی است. از حیث تقنینی ضعف قانونگذاری و از حیث قضایی عدم توجه دقیق قضات و سیاست های کلان قوه قضاییه به مفهوم مد نظر آنها با هم چالش های زیادی را در سالهای اخیر شهروندان و رابطه بین این دو ایجاد کرده است.

به نظر می رسد یکی از مهمترین مولفه هایی که بر پدیده بزهکاری در جوامع امروزی موثر اند بحث همسرآزاری می باشد. در این مجال آنچه انجام این پژوهش را ضروری می سازد اهمیت این پدیده اجتماعی و ارتباط آن با مقوله های مانند مذهب و معنویت است. در واقع وضعیتی که جامعه مبتلابه آن است و بر زندگی قشر زیادی از مردم این تاثیر و تاثر اجتماعی وجود دارد و کمتر بدان توجه شده؛ از این رو انجام این پژوهش ضروری به نظر می رسد.

5-پیشینه تحقیق

مطالعه جرم شناختی تاثیر مسائل فرهنگی، مذهبی و معنوی در پیشگیری از همسر آزاری موضوعی است که در این پایان نامه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به لحاظ سابقه پژوهشی به نظر می رسد بسیاری از حقوق دانان و اندیشمندان علم جامعه شناسی به بررسی موضوع در حیطه کار خود پرداخته اند و از این نمونه می توان به موارد زیر اشاره کرد؛

2-2-1تعارف و مفاهیم. 14

2-2-2 سیستم های ارزیابی عملکرد. 16

2-2-3 تاریخچه ی ارزیابی عملکرد. 17

2-2-4 دلایل و ضرورت یادگیری و انجام ارزیابی عملكرد. 20

2-2-5 اهمیت ارزیابی عملکرد. 21

2-2-6 رویکردهای موجود در سنجش عملکرد. 22

2-2-6-1 رویکردهای تک بعدی سنجش عملکرد. 22

2-2-6-1-1 حسابداری منابع انسانی.. 23

2-2-6-1-2ارزش افزوده اقتصادی.. 23

2-2-6-1-3 مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت.. 24

2-2-6-1-4سرمایه فکری.. 24

2-2-6-2 رویکردهای چند بعدی سنجش عملکرد. 25

2-2-6-2-1 رویکرد ذینفع. 25

2-2-6-2-2 کارت امتیازی متوازن. 25

2-2-7 کاستی های سیستم های سنتی ارزیابی عملکرد. 26

2-2-8 عناصر سیستم ارزیابی عملکرد. 27

2-2-9 مدل های ارزیابی عملكرد. 28

2-2-10 فلسفه ی ارزیابی عملکرد. 29

2-2-11 حوزه های ارزیابی عملکرد. 29

2-2-12 ویژگی های نظام ارزیابی عملکرد کارآمد. 30

2-2-13 محورها، شاخصهاواستانداردهادر نظام ارزیابی عملکرد سازمان. 30

2-2-14 مزایای ارزیابی عملکرد سازمان. 31

2-2-15 محدودیت های ارزیابی عملکرد سازمان. 31

2-2-16 عوامل اساسی موفقیت در اجرای سیستم ارزیابی عملکرد. 32

2-2-17 نتیجه گیری.. 32

2-3 مدل كارت امتیازی متوازن. 33

2-3-1 مقدمه. 33

2-3-2 تعاریف… 34

2-3-3 تاریخچه. 37

2-3-4 اهداف روش کارت امتیازی متوازن. 38

2-3-5 روش ارزیابی متوازن به عنوان یک سیستم ارزیابی عملکرد. 38

2-3-6 چرا استراتژی ها در عمل پیاده نمی شوند؟. 39

2-3-7 ایجاد سازمان استراتژی محور. 41

2-3-8 اصول سازمان استراتژی محور. 43

2-3-9 کاربرد کارت امتیازی متوازن به عنوان سیستم مدیریت استراتژیک… 45

2-3-10 روش ارزیابی متوازن بعنوان ابزاری جهت تحقق استراتژی.. 48

2-3-11 توازن در ارزیابی عملکرد. 48

2-3-12 اهمیت کارت امتیازی متوازن. 48

2-3-13 ساختار روش کارت امتیازی متوازن. 49

2-3-13-1 دیدگاه مشتری.. 49

2-3-13-2 دیدگاه فرآیندهای داخلی.. 50

2-3-13-3 دیدگاه رشد و یادگیری.. 50

2-3-13-4 دیدگاه مالی.. 51

2-3-14 گام های فرآیند پیاده سازی کارت امتیازی متوازن. 53

2-3-15 چالش های کارت امتیازی متوازن. 55

2-3-15-1 چالشهای طراحی.. 55

2-3-15-2 چالش های اجرایی.. 55

2-3-15-3 چالشهای ساختاری.. 55

2-3-15-4 چالش های فرهنگی.. 56

2-3-16 مزایای استفاده از کارت امتیازی متوازن. 56

2-3-17 کاستی های کارت امتیازی متوازن. 58

2-3-18 نتیجه گیری.. 59

بخش دوم از فصل دوم. 60

2-4 آشنایی با مالیات و امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 60

2-4-1مقدمه. 60

2-4-2 تعاریف و مفاهیم عملیاتی.. 60

2-4-3 انواع مالیاتها در ایران. 62

2-4-3-1 مالیاتهای مستقیم. 62

2-4-3-1-1 انواع مالیاتهای مستقیم. 63

2-4-3-2 مالیاتهای غیر مستقیم. 66

2-4-3-2-1 انواع مالیاتهای غیر مستقیم. 66

2-4-4 تاریخچه ی نظام مالیاتی.. 68

2-4-5 بیانیه مأموریتسازمان امور مالیاتی کشور(1389الی1393) 69

2-4-6 بیانیه چشم اندازسازمان امور مالیاتیکشور(1389 الی 1393) 70

2-4-7 تشکیلات سازمانی امور مالیاتی کشور. 70

2-4-8 وظایف ادارات امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 73

2-4-9 برنامه ها و پروژه های ادارات امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 73

2-4-10 اهداف ادارات امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 74

2-4-11 استراتژی های مرتبط با اهداف استراتژیک ادارات امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 75

بخش سوم از فصل دوم. 76

2-5 پیشینه تحقیق. 76

2-5-1 پیشینه ی تحقیق داخلی.. 77

2-5-2 پیشینه تحقیق خارجی.. 81

2-6 مبانی نظری تحقیق. 88

2-7 چارچوب نظری.. 88

فصل سوم

3-1 مقدمه. 91

3-2 مفهوم پژوهش و ویژگی های آن. 91

3-3 نوع و روش پژوهش… 93

3-4 جامعه ی آماری.. 93

3-5 نمونه آماری و حجم نمونه. 94

3-6 ابزارهای اندازه گیری در تحقیق. 95

3-6-1 پرسشنامه. 95

3-6-2 مصاحبه. 96

3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها 97

3-8 روش سنجش پایایی پرسشنامه. 97

3-9 روش سنجش روایی پرسشنامه ها 98

فصل چهارم

4-1. مقدمه. 100

4-2. استخراج اهداف عملیاتی اداره امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 100

4-3. شاخص های مرتبط با هریک از اهداف عملیاتی.. 101

4-3-1. شاخص های درآمد. 101

4-3-2. شاخص های کاهش هزینه. 102

4-3-3. شاخص های افزایش رضایت مؤدیان مالیاتی.. 102

4-3-4. شاخص های اصلاح و بهبود فرایندها و فعالیت ها 102

4-3-5. شاخص های تسهیل ارتباط بین ادارات.. 102

4-3-6. شاخص های ارتقای سلامت نظام اداری.. 103

4-3-7. شاخص های تغییر و تحول سازمانی.. 103

4-3-8. شاخص های بهبود فرایندهای ارتباط با مؤدیان مالیاتی.. 103

4-3-9. شاخص های اعتلای فرهنگ سازمانی.. 103

4-3-10. شاخص های افزایش رضایت کارکنان. 103

4-3-11. شاخص های توانمندسازی نیروی انسانی.. 104

4-3-12. شاخص های توانمند سازی فناوری اطلاعات.. 104

4-4. هدف گذاری شاخص های مرتبط با هریک از اهداف عملیاتی در سال 1389. 104

4-5. دسته بندی اهداف عملیاتی در قالب مناظر چهارگانه کارت امتیازی متوازن. 105

4-6. توصیف داده ها 106

4-6-1. توصیف متغیرهای مربوط به مدیران، معاونین، رؤسای ادارات، امور و گروه 107

4-6-1-1. توصیف متغیرهای جمعیت شناختی مدیران، معاونین، رؤسای ادارات، امور و گروه 107

4-6-1-2. توصیف متغیرهایجنسیت مدیران، معاونین، رؤسای ادارات، امور و گروه 108

4-6-1-3. توصیف متغیرهای تحصیلات مدیران، معاونین، رؤسای ادارات، امور و گروه 109

4-6-2. توصیف متغیرهای جمعیت شناختی کارکنان. 110

4-7. تحلیل داده ها در این قسمت با استفاده از آزمون t تک نمونه ای پرسشنامه های پژوهش مورد آزمون قرار گرفته اند. 114

4-7-1. آزمونt پرسشنامه مدیران. 114

4-7-2. آزمونt پرسشنامه کارکنان. 115

4-7-3. آزمون t پرسشنامه مؤدیان مالیاتی.. 115

4-8. تشکیل کارت امتیازی متوازن امور مالیاتی استان آذربایجان غربی.. 116

4-9. تحلیل نتایج حاصل از تشکیل کارت امتیازی متوازن. 118

4-10. تحلیل سؤالات تحقیق. 119

4-11. نتیجه گیری.. 119

فصل پنجم

5-1. مقدمه. 121

5-2. استخراج بیانیه مأموریت امور مالیاتی استان آذربایجان غربی در سال 1389. 121

5-3. استخراج بیانیه چشم انداز امور مالیاتی استان آذربایجان غربی در سال 1389. 121

5-4. نتیجه گیری سؤالات تحقیق. 122

5-4-1 نتیجه گیری سؤال اصلی.. 122

5-4-2. نتیجه گیری سؤالات فرعی.. 123

5-4-2-1. نتیجه گیری سؤال اول فرعی.. 123

5-4-2-2. نتیجه گیری سؤال دوم فرعی.. 124

5-4-2-3. نتیجه گیری سؤال سوم فرعی.. 125

5-4-2-4. نتیجه گیری سؤال چهارم فرعی.. 127

5-5. نتیجه گیری.. 129

5-6. پیشنهادات پژوهش… 130

5-6-1. پیشنهادهای کاربردی.. 130

. 5-6-2. پیشنهادهای پژوهشی.. 130

5-7. محدودیت های پژوهش… 131

فهرست منابع فارسی……………………………………………………………………………………. 132

فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………135

2-1 روند تغییرات در اندازه گیری عملکرد……………………………………………………………………………………16

2-2 چارچوب های ارزیابی عملکرد……………………………………………………………………… 19

2-3 خلاصه مطالعات انجام شده در ایران و جهان……………………………………………………….. 87

3-1 جامعه و نمونه آماری……………………………………………………………………………….. 95

3-2 ضرایب آلفای کرونباخ……………………………………………………………………………… 98

4-1 هدف گذاری شاخص های مرتبط با هریک از اهداف عملیاتی در سال 1389…………………………….. 104

4-2 دسته بندی اهداف عملیاتی در قالب مناظر چهارگانه کارت امتیازی متوازن……………………….. 106

4-3 توصیف متغیرهای جمعیت شناختی مدیران………………………………………………………. 107

4-4 توصیف متغیرهای جنسیت مدیران……………………………………………………………….. 108

4-5 توصیف متغیرهای تحصیلات مدیران…………………………………………………………….. 109

4-6 جدول فراوانی برای سابقه کارکنان……………………………………………………………….. 110

4-7 جدول فراوانی برای متغییر جنسیت در کارکنان………………………………………………….. 111

4-8 جدول فراوانی برای متغیرتحصیلات کارکنان……………………………………………………. 112

4-9 فراوانی برای وضعیت تاهل کارکنان………………………………………………………………. 113

4-11 آزمون t نظر مدیران در ارتباط با عملکرد………………………………………………………… 114

4-12 آمار توصیفی متغیر مربوط به رضایت کارکنان…………………………………………………… 115

4-13 آزمونt پرسشنامه کارکنان………………………………………………………………………. 115

4-14 آمار توصیفی متغیر مربوط به رضایت مؤدیان……………………………………………………. 115

4-15 آزمون t پرسشنامه مؤدیان مالیاتی………………………………………………………………… 116

4-16کارت امتیازی متوازن امور مالیاتی آذربایجان غربی……………………………………………….. 116

4-18 نتایج سؤالات تحقیق……………………………………………………………………………… 119

2-1 موانع اساسی درسرراه پیاده سازی استراتژی……………. ……. ………………………………….. 40

2-2 همسو کردن و تمرکز کردن در جهت استراتژی…………………………………………………….. 44

2-3 اصول سازمان استراتژی محور……………………………………………………………………… 45

2-4 چارچوب كارت امتیازی متوازن…………………………………………………………………….. 50

2-5 روابط علت و معلولی در چهار منظر ارزیابی متوازن………………………………………………… 52

1- 1نمودار مراحل انجام تحقیق……………………………………………………………………………. 11

2-1 عناصر سیستم سنجش عملکرد ……………………………………………………………………………………………..27

2-2 ساختار سازمان امور مالیاتی کشور………………………………………………………………………………………….72

4-1 فراوانی سنی مدیران……………………………………………………………………………….. 107

4-2 فراوانی جنسیت مدیران……………………………………………………………………………. 108

4-3 میزان تحصیلات مدیران……………………………………………………………………………… 109

4-4 میزان سابقه خدمت کارکنان……………………………………………………………………….. 110

4-5 فراوانی جنسیت کارکنان…………………………………………………………………………… 111

4-6 فراوانی تحصیلات کارکنان………………………………………………………………………… 112

4-7 وضعیت تأهل کارکنان……………………………………………………………………………… 113

 

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

با افزایش رقابت در عرصه تولید و خدمات، سازمانها به شاخص ها و الگوهایی برای بررسی عملكرد خود نیاز پیداكردند. ضعف معیارهای اندازه گیری سنتی و تغییر محیط رقابتی، نیاز به طراحی مجدد سیستمها ی انداز ه گیری عملكرد را در سازمان ها مطرح كرده است. یكی از ابزارهای موفق در زمینه ی پیاده سازی برنامه های استراتژیك سازمان به منظور دستیابی به یك سیستم اندازه گیری عملكردجدید، سیستم كارت امتیازی متوازن است. در گذشته برای ارزیابی عملكرد سازمان فقط شاخصهای مالی در نظر گرفته می شد؛ ولی شاخص های مالی دارای محدودیت هایی هستند، با اینكه آنها یك بازنگری عالی از آنچه كه در گذشته رخ داده است فراهم می آورند؛ ولی در نشان دادن سازوكارهای واقعی ارزش آفرینی در سازمان های امروزی یعنی داراییهای نامشهودی نظیر دانش فنی و شبكه ارتباطات ناكافی هستند. لذا آگاهی از عملكرد تمامی جنبه های یك سازمان برای تصمیم گیری مدیران حیاتی می باشد. برای دستیابی به این آگاهی باید عملكردها بدرستی اندازه گیری شده و به صورت قابل دركی بیان شوند. این اندازه ها علاوه بر این كه بایستی در راستای مأموریت و چشم انداز سازمان باشند، بایستی تمام جنبه های عملكرد یك سازمان را نیز پوشش دهند و تنها بر روی جنبه های مالی و اهداف كوتاه مدت تمركز ننمایند. روش كارت امتیازی متوازن برای به وجود آوردن این اندازه ها و استفاده از نشانگرهایی برای اندازه گیری عملكرد و سلامت سازمان با در نظر گرفتن نكات عنوان شده توسعه یافته است. برای این منظور نیاز به یك سیستم اندازه گیری عملكرد می باشد كه بر مبنای استراتژی، عملكرد كلیه اجزاء سازمان را به طور پیوسته تحت كنترل و نظارت در آورده و آن را با برنامه ها و اهداف سازمان مقایسه كند تا بتواند امور را، بهتر واثربخش تر مدیریت كرده، میزان موفقیت، خروجی كار و پیشرفت در دستیابی به اهداف راهبردی را بسنجد. سنجش عملكرد سازمان، باعث افزایش آگاهی از میزان پیشرفت، در بهبود عملكرد سازمان میگردد، و در نتیجه انگیزه و فرصت لازم را برای ارتقاء عملكرد سازمان فراهم می نماید.

تكنیك كارت امتیازی متوازن در نتیجه یك مطالعه تحقیقی كه در سال 1990 انجام شد، متولد و از آن زمان تاكنون یكی از مهمترین ابزارهای كسب وكار برای سازمان ها در سراسر جهان بوده است. در واقع تخمینی كه اخیراً زده شده است نشان می دهد كه بیش از 50 درصد شركت هایی که مجله ی فورچون 1000 آنها را فهرست کرده، روش ارزیابی متوازن را به عنوان روش مدیریت عملكرد خود برگزیده اند (پل آر، 1368، ص67).

كاپلان و نورتون منطق ارزیابی متوازن را چنین بیان می دارند: معیارهای مالی كه حكایت از رویدادهای گذشته دارد، برای ارزیابی عملكرد شركت های عصر صنعتی، كه درآن ایجاد قابلیت های بلندمدت و روابط با مشتریانعوامل حیاتیدركسب موفقیت به شمار نمی آمد، كافی بود. اما این معیارها برای هدایت و ارزیابی عملكرد شركت ها درعصر كنونی كه در آن ایجاد ارزش و تولید ثروت از طریق سرمایه گذاری در مشتریان، تامین كنندگان مواد وكالا، كاركنان، فرایندها، تكنولوژی و نوآوری امكان پذیراست، كافی نیست. ارزیابی متوازن ضمن لحاظ كردن معیارهای مالی، معیارهای جدیدی برای تطبیق روش های ارزیابی با شرایط عصر حاضر فراهم می آورد.

روش ارزیابی متوازن شركت ها را از چهار منظر مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد: منظر مالی، منظر مشتری، منظر فرایندهای داخلی و منظر رشد و یادگیری كاركنان (كاپلان، نورتون، 1992، ص19-23).

1-2- عنوان تحقیق :

عنوان این پژوهش ارزیابی عملکرد امور مالیاتی استان آذربایجان غربی براساس کارت امتیازی متوازن در سال 1389می باشد.

1-3 بیان مسأله

چرا سازمانها در پیاده سازی استراتژیهای خوب فرموله شده ی خود با مشکل مواجه اند؟ یکی از مشکلات این است که استراتژیهای پایدار و منحصربفردی که سازمانها بوسیله ی آنها ارزش آفرینی می کنند در حال تغییرند ولی ابزارهای سنجش استراتژیها پا به پای آنها تغییر نکرده اند. در دوران اقتصاد صنعتی، شرکت ها با دارایی های مشهود، خود از طریق تبدیل مواد اولیه به محصولات ارزش آفریدند. مطالعه ی انجام شده توسط مؤسسه ی بروکینگ[1] در سال 1982 نشان داد که ارزش دفتری دارایی های مشهود سازمانهای صنعتی معادل 62درصدارزش بازاراین سازمانهاست. ده سال بعد این نسبت به 38 درصد تقلیل یافت و مطالعات اخیر نشان می دهد ارزش دفتری دارایی های مشهود شرکتها معادل 10 تا 15 درصد ارزش بازار شرکتهاست. به روشنی فرصت های ارزش آفرینی در حال جابجایی از مدیریت دارایی های مشهود به مدیریت استراتژیهای دانش پایه ای است که هدف آنها بکارگیری دارایی های نامشهود یک سازمان است؛ دارایی هایی نظیر روابط با مشتریان، خدمات و محصولات جدید و با کیفیت بالا، فرایندهای عملیاتی پاسخگو، فناوری اطلاعات، بانک های اطلاعاتی، توانمندی، مهارت و انگیزه کارکنان.

در سال های پایانی دهه ی 1980 بسیاری از سازمان ها و شرکت ها از پیاده سازی استراتژی های خود ناامید شده بودند. در تحقیقی که در سال 1982 انجام شد و نتایج آن در مجله ی فورچون منتشر گردیده بود، مشخص شده بود که فقط 10 درصد استراتژی هایی که به خوبی فرموله شده اند، در عمل با موفقیت پیاده می شوند. در چنین شرایطی مدیران به دنبال ابزاری بودند که آن ها را در تحقق استراتژی هایشان یاری دهد. (دیوید[2]،1982). بر اساس تحقیقاتی که توسط کاپلان و نورتون در بیش از 500 واحد صنعتی صورت گرفت، بسیاری از مدیران ارشد واحد های صنعتی از اجرای استراتژی درسازمانها رضایت نداشته که عمده ترین دلیل آن تدوین استراتژی در سطوح بالای سازمان و عدم مشارکت اعضاء در فرایند برنامه ریزی استراتژیکذکرگردیده است. در تحقیقات کاپلان و نورتون دلایل عدم اجرای اثربخش استراتژی های تدوین شده به این شرح بیان شده است:1- عدم مشارکت کارکنان در فرآیند برنامه ریزی استراتژیک شرکت، 2- موانع مدیریتی، 3- موانع عملیاتی و 4- موانع کارکنان (ونگرسامی[3] ،2003، ص43). کاپلان و نورتون برای رفع این موانع روش ارزیابی متوازن را به عنوان ابزار نیرومند در تحقق استراتژی های سازمانها و شركت ها به مدیران عرضه كردند. این مدل توسط شركت های معتبر جهان از قبیل ای ام دی[4]، شل[5]، اچ پی[6] و موبیل[7] پیاده سازی و از دستاوردهای آن استفاده شده است (ابن رسول وهمکاران، 2003). دراین مدل چهارگروه از شاخص ها ارائه گردیده که شامل شاخص های عملكرد مالی، شاخص های ارتباط با مشتری، شاخص های فرآیند كسب و كار داخلی، و شاخص های مربوط به رشد و بالندگی و یادگیری که علت و معلول همدیگر می باشند. (كاپلان ونورتون[8]، 1976، ص15) این تحقیق ازطریق کارت امتیازی متوازن سعی برآن دارد برمبنای استراتژی، عملکرد کلیه اجزا سازمان را لحظه به لحظه تحت کنترل ونظارت درآورده وآنرا با برنامه ها و اهداف سازمان مقایسه، ومیزان موفقیت، خروجی کار و پیشرفت در دستیابی به اهداف استراتژیک را اندازه گیری وارزیابی نماید. بنابراین با وجود تحول مطرح شده هنوز در سازمانهای كشورمان از روش ارزیابی مذكور كمتر بهره گیری شده است. با توجه به اینکه این تکنیک می تواند کمک های زیادی را برای یک سازمان مانند موارد زیر بنماید:

1-نظارت وکنترل برعملکرد سازمانی درسطح خرد تا کلان

2-ایجاد مبنای مناسب برای تصمیم گیری واقعی مدیریت

3-ایجاد امکان تشخیص ورفع عارضه های سازمانی

4-کنترل شاخصهای کارایی، اثربخشی، بهره وری و سودآوری

5-ایجاد مبنایی جهت تشویق وتنبیه مناسب وکارآمد

6-ایجاد امکان مناسب برای تحقق اهداف استراتژیک سازمانی

7-ایجاد فضای مناسب برای بهبود عملکرد در کلیه سطوح سازمان

8-ایجاد ساختارهای مناسب برای مدیریت برعملکرد سازمان

چون سنجش های مالی نمی توانند فعالیتهای مربوط به دارائیهای نامشهود یک سازمان نظیر مهارتها، قابلیتها و انگیزه های کارکنان، پایگاه های فناوری اطلاعات، فرآیندهای کارا و پاسخگو، نوآوری در محصولات وخدمات، وفاداری و روابط مشتری، مقبولیت قانونی، سیاسی واجتماعی را پوشش دهند، روش ارزیابی متوازن به عنوان راه حلی بر این مسأله و سنجش عملکرد سازمانها توصیه شده است. تا امور مالیاتی استان آذربایجان غربی به پایش استراتژی ها و عملکرد فعلی خود بپردازد و با بروزآوری آنها عملکرد خود را در تمام زوایا بهبود بخشد. طرح حاضربا استناد به این خلاء پژوهشی، در جهت ارزیابی عملكرد امور مالیاتی استان آذربایجان غربی، برای آگاهی ازنقاط قوت و ضعف سازمان و بهبود مستمر بهره وری برای اولین بار ارایه گردیده است.

1-4 بیان ضرورت و اهمیت موضوع تحقیق

هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و كیفیت فعالیت های خود بالأخص در محیط های پیچیده ی پویا، نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. از سوی دیگر فقدان وجود نظام ارزیابی و كنترل در یك سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمانی تلقی می گردد كه پیامد آن كهولت و در نهایت مرگ سازمان است.

نقش رهبر درواقعیت درمانی گروهی 38

راهبرهای درمانی نظریه انتخاب 38

فرآیند درمان 39

2-1-2- در حوزه تمایز یافتگی 41

تاریخچه خانواده درمانی 41

خانواده درمانی سیستمی 43

نظریه و روال کار در رویکرد بوئن 47

نظریه نظام های خانواده 50

هشت مفهوم نظری بوئن 51

اهداف درمان 60

فنون درمانی 61

درمان بوئنی با زوج ها 61

ارزشیابی درمان، نظریه ونتایج 64

2-1-3- در حوزه صمیمیت 65

تعریف صمیمیت 65

صمیمیت چیست 67

ابعادصمیمیت 67

مواضع نظریه پردازان در رابطه با صمیمیت 75

صمیمیت از دیدگاه استرنبرگ 75

صمیمیت ازدیدگاه باگاروزی(مدل تعاملی وترکیبی)78

صمیمیت از دیدگاه وارنینگ(مدل ترکیبی) 78

صمیمیت از دیدگاه آدلرین ها(رویکرد سیستماتیک)81

صمیمیت از دیدگاه یانگ ویانگ واستهمان 82

صمیمیت ازدیدگاه اسپنسر 82

صمیمیت ازدیدگاه بیورکوویش و کاردون 84

صمیمیت ازدیدگاه فارمن (مدل رشدی) 84

صمیمیت از دیدگاه نظریه انتخاب 86

صمیمیت از دیدگاه بالبی(سبک دلبستگیفرد وارتباط آن با روابط صمیمانه) 87

بررسی پیشینه مطالعاتی 92

پژوهش ها ی انجام شده در داخل کشور 92

پژوهش های انجام شده درخارج کشور 96

فصل سوم:روش شناسی پژوهش

مقدمه 105

جامعه آماری 105

حجم نمونه 105

شیوه ی نمونه گیری 106

ابزار اندازه گیری 106

محاسبه پایایی 108

تعیین روایی محتوایی 109

طرح پژوهش 110

برنامه آموزش 110

شیوه تجزیه و تحلیل داده ها 112

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها

مقدمه 113

تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها 113

تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها 123

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

مقدمه 130

بحث پیرامون فرضیه های پژوهش 130

بررسی فرضیه اول پژوهش 133

بررسی فرضیه دوم پژوهش 134

نتایج کلی پژوهش 134

محدودیت 136

پیشنهادها 136

پیشنهادهای کاربردی 136

پیشنهادهای پژوهشی 136

منابع و مآخذ

منابع فارسی

منابع لاتین

پیوستها

فهرست جدول ها

عنوان صفحه

جدول(3-1)پرسشنامه خود متمایز سازی بر حسب مولفه 107

جدول(3-2)پرسشنامه صمیمیت زناشویی بر حسب مولفه 108

جدول(3-3):محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازه گیری 109

جدول(3-4)دیاگرام طرح پژوهش 111

جدول(4-1) توزیع نمونه ها از نظر جنسیت 113

جدول(4-2) توزیع نمونه ها از نظر میزان تحصیلات 115

جدول(4-3) توزیع نمونه ها از نظر شغل 117

جدول(4-4) توزیع نمونه ها از نظر میزان تحصیلات همسر 118

جدول( 4- 5) خلاصه نتایج بررسی فرض همگنی شیب های نمره های پیش آزمون و پس آزمون در سطوح عامل(گروه آزمایش و گواه) 119

جدول (4- 6)خلاصه نتایج تحلیل واریانس و كوواریانس نمره پیش آزمون و پس آزمون 121

جدول( 4- 7) خلاصه نتایج بررسی فرض همگنی شیب های نمره های پیش آزمون و پس آزمون در سطوح عامل(گروه آزمایش و گواه) 122

جدول(4- 8)خلاصه نتایج تحلیل واریانس و كوواریانس نمره پیش آزمون و پس آزمون124

جدول(4-9)خلاصه نتایج تحلیل واریانس وکواریانس نمره پیش آزمون و پس آزمون 124

جدول (4-10)خلاصه نتایج بررسی فرض همگنی شیب های نمره های پیش آزمون و پس آزموندر سطوح عامل (گروه آزمایش وگواه) 125

جدول(4-11)خلاصه نتایج تحلیل واریانس وکواریانس نمره پیش آزمون و پس آزمون 126

جدول(4-12) نتیجه حاصل از اجرای آزمون رتبه ای فریدمن به تفکیک خرده مقیاس های خود متمایز سازی 127

جدول(4-13) نتیجه حاصل از اجرای آزمون رتبه ای فریدمن به تفکیک خرده مقیاس های خود متمایز سازی 128 128

 

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار(4-1)مقایسه میانگین خرده مقیاسهای تمایزیافتگی قبل از آموزش نظریه انتخاب 116

نمودار(4-2) مقایسه میانگین خرده مقیاسهای تمایزیافتگی بعد از آموزش نظریه انتخاب 117

نمودار(4-3) مقایسه نمره کلی خرده مقیاسهای تمایزیافتگی قبل و بعد ازآموزش نظریه انتخاب 118

نمودار(4-4)مقایسه میانگین خرده مقیاسهای صمیمیت قبل از آموزش نظریه انتخاب 120

نمودار (4-5)مقایسه میانگین خرده مقیاسهای صمیمیت در ازدواج بعد از آموزش نظریه انتخاب 121

نمودار (4-6)مقایسه میانگین نمره کلی صمیمیت قبل و بعد از آموزش نظریه انتخاب 123

چکیده:

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی نظریه انتخاب به شیوه گروهی بر افزایش تمایزیافتگیو صمیمیت دانشجویان متاهل است.جامعه مورد مطالعه کلیه دانشجویان متاهل دانشگاه غیر انتفاعی شاهرود در سال 1389 می باشد.حجم نمونه طبق اصول علمی60نفر و با استفاده از روش نموه گیری ساده انتخاب شد.جهت جمع آوری داده ها از دو ابزار عمده الف)پرسشنامه خود متمایز سازی ب)پرسشنامه صمیمیت زناشویی استفاده شد. این پژوهش نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل است.جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون کوواریانس،فریدمن استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان داد:

1-میزان تمایزیافتگی دانشجویان که به نظریه انتخاب شیوه گروهی را دریافت کرده اندبه طور معنی داربالاتر ازمیزان صمیمیت کسانی است که آموزش رادریافت نکرده اند.

-میزان صمیمیت زناشویی دانشجویان که به نظریه انتخاب شیوه گروهی را دریافت کرده اندبه طور معنی داربالاتر از میزان صمیمیت کسانی است که آموزش را دریافت نکرده اند.

کلید واژه:نظریه انتخاب،تمایزیافتگی،صمیمیت

فصل اول: کلیات

پژوهش

1-1– مقدمه

ازدواج یکی از مهمترین رویدادهای زندگی انسان محسوب می شود که نه تنها در سلامت جسمی و روانی فرد موثر است بلکه نقش مهمی را در ورود انسان به دوره ی بزرگسالی بر عهده دارد(موسوی،1386).

با ازدواج،خانواده تشکیل می شود و نظام خویشاوندی شکل می گیرد و نسل بقا می یابد ازدواج موفق پایه و بنیان عالی برای ایجاد خانواده شاد و مستحکم است( زابو[1]،ترجمه میر محمد صادقی1384).

ازدواج سنگ بنای خانواده و پاسخی جامعه پسندانه به یکی از نیازهای اساسی انسان ها برای تداوم نسل بشریت است.لزوم پایداری و تداوم محبت و تعلق انسان ها به یکدیگر از یک سو و حفظ اخلاق و روابط صحیح انسانها با یکدیگر و پرورش در محیط عاطفی سالم خانواده از سوی دیگر ضرورت ازدواج را بیش از پیش آشکار می سازد. و البته آسیب به خانواده به عنوان یکی از مهمترین نهادهای اجتماع موجب پیامدهای وخیمی در کل ساختار و نظام ارزشی فرهنگی یک جامعه خواهد شد(ثنایی،1375).

به طور سنتی و معمول اساس تشکیل خانواده با ازدواج گذاشته می شود.همسر گزینی و پیمان زناشویی هر دو نشانه بالندگی و پیشرفت شخصی اند.گزینش همسر بی گمان یکی از مهمترین تصمیماتی است که در زندگی می گیریم(برنشتاین و برنشتاین،ترجمه نائینی و منشی 1380).

ازدواج بیش از هر ارتباط دیگری طرفین را مقید می سازد.همچنین زوجین از حق اشتباه کمتری برخوردارند آنچه دو نفرباید پیش از ازدواج بدانند این است که ازدواج مسأله ای نیست که همه بر آن اشراف داشته باشند.ازدواج قدم گذاشتن در یک شراکت کاری است که معمولا جزئیات نحوه برخورد با مشکلات احتمالی به صورت کتبی ذکر می شود(گلاسر وگلاسر،ترجمه نیکو و برازنده ،1383).

اما واقعیت ها بسیار تکان دهنده اند.مهم نیست هر سال چند زوج بر سر سفره عقد می نشینند آمار طلاق به صورت روز افزونی رو به افزایش است.راز داشتن یک ازدواج موفق چیست؟و حتی مهمتر از آن چگونه می توان صمیمانه در کنار یکدیگر ماند؟

برای اکثر افراد علت کاهش دلبستگی شان پس از ازدواج به مثابه یک راز ناگشوده است زوج هایی که زندگی مشترکشان را با عشق شروع می کنند وزوج هایی که نمی توانند از ابتدا به شناخت درستی از یکدیگر دست یابند،مشاهده می کنند که صمیمیت اولیه کم کم رنگ می بازد و هیچ کدام نمی دانند اشکال کار در کجاست؟ آن احساسات آتشین ممکن است در مقاطعی کوتاه از زندگی به صورت چسبنده جلوه گر شود و بزودی محو شود و ارتباط شخصی شان با یکدیگر سیر نزولی به خود می گیرد یا در سطحی پایین تر از سطح انتظارتشان راکد می ماند.با گدشت زمان،زندگی بعضی از زوج ها به جدایی کشیده می شود اما اکثریت به زندگی مشترکشان با آهنگی یکنواخت و ملال آور ادامه می دهند و برای تحمل این زندگی به مشروبات الکلی ,پرخوری،مواد مخدر،روابط نامشروع روی می آورند و البته در این روابط نامشروع به دنبال آن صمیمیت گمشده زندگی زناشویی می گردند(گلاسر وگلاسر،ترجمه نیکو و برازنده،1383 ).

میانگین 6 ساله نسبت طلاق به ازدواج طی سالهای 86-81 برابر 0/11 درصد بوده است یعنی حدودا از هر 9 ازدواج 1 مورد آن به طلاق منجر شده است که آمار خوبی برای کشور ما به نظر نمی رسد(جعفری هرندی،1388).

افزایش روز افزون مشکلات و تعارضات زناشویی و کاهش صمیمیت در دنیای معاصر و خطر بروز جدایی و اثر منفی آن بر زوجین،فرزندان و کل ساختار جامعه موجب آن شده است تا مشاوران خانواده با استفاده از طرح ها و نظریه به کمک زوجین بپردازند.

1-2 بیان مسأله

خانواده مهمترین نهاد اجتماعی وکوچکترین هسته ی جامعه است که از یک زن و مرد و فرزندان تشکیل می شود،اساس و رکن اصلی خانواده به عنوان زیر بنای جامعه ،ازدواج است.بدون تردید ازدواج بزرگ ترین و مهم ترین حادثه زندگی هر انسان است،به طوری که موفقیت یا شکست هر یک از زوجین می تواند سرنوشت ساز باشد(احمدی،1374).

ازدواج عامل پیدایی خانواده است و خانواده برآیند یا انعکاسی از کل جامعه است(جعفری هرندی،1388).

همچنین ازدواج رابطه ای انسانی ،پیچیده،ظریف و پویاست و از ویژگی های خاصی برخوردار است و به عنوان مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی برای دستیابی به نیازهای عاطفی و امنیتی همواره مورد تائید همگان بوده است(برنشتاین و برنشتاین،ترجمه نائینی و منشی ،1380).

روابط زناشویی به جهت اهمیت و ویژگی های خاص اش می تواند قابل توجه ترین شکل رابطه انسانی باشد که به تعبیر گلاسر ماهیتا سرچشمه عمده ناخشنودی است.حفظ یک رابطه زناشویی موفق ،سخت ترین نوع رابطه است.تقریبا بیش از نیمی از افرادی که ازدواج می کنند قادرند زندگی مشترک خود را برای یک عمر حفظ نمایند و از میان کسانی که موفق به حفظ آن می شوند افراد بسیار کمی یافت می شوند که دفتر زندگی مشترکشان را به خوبی و خوشی می بندند.در بین تمام روابط ما زندگی مشترک طولانی و خوشایند کمیاب ترین نوع رابطه است که به آسانی به دست نمی آید(گلاسر و گلاسر ،ترجمه نیکو وبرازنده،1383).

از میان تمام موقعیت های پر تنشی که مردم در زندگی خود با آنها روبرو می شوند طلاق و مشکلات زناشویی به ترتیب رتبه دوم و سوم را دارا هستند(هولمز و راهه،1967،به نقل از دربای،1386).

و احتمالا تعداد زن و شوهرهایی که زندگی مشترک شادی ندارند ولی طلاق نمی گیرند بیش از گروه دیگر است(گلاسر و گلاسر،ترجمه نیکو و برازنده،1383).

امروزه زندگی انسان ها در تمامی ابعاد دستخوش تغییرات سریع و شگرفی شده است.زندگی زناشویی نیز از این قاعده مستثنی نیست.اهداف،نقش ها ،وظایف و نحوه شکل گیری ازدواج در طول زمان تغییر یافته است(برنشتاین و برنشتاین،ترجمه نائینی و منشی،1380).

آنچه مسلم است روابط خوب به سادگی به دست نمی آید،بلکه به دست آوردن آن مستلزم تلاش مداوم و آگاهانه است. جرج لوینگر[2] می گوید :آنچه در ایجاد یک رابطه زناشویی خوب یا هر نوع رابطه ی رضایت بخش مهم است،میزان هماهنگی و تناسب شما با همدیگر نیست بلکه مهم آن است که چگونه با ناسازگاری ها مقابله می کنید(کلینکه،ترجمه محمد خانی،1380).

یکی از شاخص های مهم آشفتگی در روابط زناشویی ،کمبود صمیمیت است.صمیمیت به وقوع تعامل بین زوجین اشاره می کند.تعاملی که به احساس نزدیکی ،عشق و توجه در میان آنان می انجامد.صمیمیت مستلزم تبادل احساسات عمیق و افکار خصوصی شخص است(هندریکس و هانت،ترجمه ابراهیمی،1384).

در حالی که زوجین آشفته به طور روزمره خیلی کم به یکدیگر ابراز صمیمیت،نزدیکی و محبت می کنند(هالفورد،ترجمه تبریزی و همکاران،1384).

وتوانایی ابراز صمیمیت زمانی به وجود می آید که فرد به یک استقلال عاطفی و پختگی روانی در خود رسیده باشد تا بتواند آن را به روابط خود انتقال دهد(سلطانی،1387).

می توان گفت یکی از مهمترین دلایلی که باعث می شود همسران احساس کنند که انطباق با ازدواج سخت و مشکل است این است که آنها مشخصا خیلی ایده آل گرا هستند.ارتباط پیش از ازدواج برای آنها پر از افسانه و خیال پردازی است(میرمحمدصادقی،1383).

خواست واراده برای تفکر؛شناسایی حقیقت و واقعیت،پذیرفتن مسئولیت ،تشخیص راست یا دروغ و درست از غلط،شکل اساسی خود بیان گری انسان و پذیرفتن مسئولیت استقلال عقلانی و تعهد به سودمندی ذهن خویش است(براندن[3] ،ترجمه هاشمی،1371).

و پذیرش مسئولیت و استقلال در انتخاب همسر و از آن مهمتر پذیرش اداره خانواده و توافق بر سر آن می تواند به عنوان یکی از عوامل مهم در یک ازدواج موفق به حساب آید. نظریه انتخاب مبتنی بر واقعیت درمانی که یکی از جدیدترین رویکردهای مشاوره و روان درمانی محسوب می شود،در آن بر قبول انتخاب،مسئولیت،واقعیت و شناخت درست و نادرست تاکید می شود و ارتباط آنها با زندگی روزمره فرد در نظر گرفته می شود(شارف،ترجمه فیروزبخت،1387).