2-1-3-3. تحلیل طرح داستان حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه جهت غریمان…………..56

2-2. عناوین طرحوار در مثنوی………………………………………………………………………..62

2-3. حکایات با طرح و پیرنگی ضعیف……………………………………………………………….64

فصل سوم: عناصر داستانی مؤثر بر طرح و پیرنگ

3-1. صحنه…………………………………………………………………………………………………..69

3-2. شخصیّت……………………………………………………………………………………………..74

3-2-1. شخصیّت ­پردازی……………………………………………………………………………….75

3-2-2. شیوۀ شخصیّت ­پردازی………………………………………………………………………..77

3-2-3. ابزارها و عناصر شخصیّت­ پردازی………………………………………………………..77

3-2-3-1. گفت­وگو……………………………………………………………………………………….77

3-2-3-2. توصیف…………………………………………………………………………………….78

3-2-3-3. صحنه ­پردازی…………………………………………………………………………….78

3-3. گفت­ وگو…………………………………………………………………………………………..78

فصل چهارم: مقایسه و بررسی تطبیقی طرح و پیرنگ در مثنوی معنوی و کلیله و دمنه و آثار عطّار

4-1. مقایسۀ حکایت شیر و نخچیران در مثنوی مولوی و کلیله و دمنه………………86

4-1-1. پیرنگ………………………………………………………………………………………….87

4-1-2. تعلیق…………………………………………………………………………………………88

4- 1-3. زاویه دید…………………………………………………………………………………….89

4-1-4. شخصیّت…………………………………………………………………………………….90

4-1-5. شخصیّت ­پردازی……………………………………………………………………………90

4-1-6. گفت­وگو………………………………………………………………………………………91

4-1-7. زمان و مکان……………………………………………………………………………93

4-2. مقایسۀ حکایت مرد دبّاغ در مثنوی مولوی و اسرارنامۀ عطّار………………..95

4-2-1. طرح و ساختار روایت­ها……………………………………………………………….96

4-2-2. شخصیّت­پردازی………………………………………………………………………..98

4-2-3.گفت­وگو…………………………………………………………………………………….99

4-3. مقایسۀ حکایت مردی که عزرائیل با او به خشم نگاه کرد در مثنوی مولوی و الهی­نامۀ عطّار…….100

فصل پنجم

نتیجه ­گیری………………………………………………………………………………………….104

فهرست منابع………………………………………………………………………………………..107

چکیده:

مثنوی ­معنوی اثر ارزشمند مولانا جلال­الدین محمد بلخی است که­ گذر روزگاران ­آن ­را به ­دست فراموشی نسپرده ­است. شاید یکی ازدلایل ­ماندگاری مثنوی، داستان­های ­دلنوازی است­ که ­موجب تلطیف­کلام ­متعالی مولانا گردیده­ و هرروزه پنجرۀ جدیدی بر آن ­گشوده ­می­شود و مخاطبان ­او را به­ نگاهی تازه ­براین ­داستان­ها دعوت می­کند. گاه برخی ­از داستان­ها به­صورت شگفتی با اصول و شیوه­های داستان­نویسی ­نوین گره ­می­خورد و این ­امر بر هنر داستان­پردازی­ مولانا بیش­ از پیش­ صحّه می گذارد.اصطلاح پیرنگ به ­معنای ­طرح، الگو و هسته­ی ­داستان است که ­سلسله ­حوادث را از آشفتگی بیرون می­آورد و به داستان وحدت هنری می­بخشد. این نوشتار توجه­ خود را بر این ­عنصر داستانی مبذول داشته و قصد دارد نشان ­دهد که چگونه مولانا در برخی از حکایات­ خود این عنصر را هنرمندانه به ­خدمت ­گرفته ­است.”حادثه، گره­افکنی، کشمکش، تعلیق، بحران، نقطه­ی ­اوج و گره­گشایی ­و…” به ­عنوان ­مؤلفه­های ­اصلی ­پیرنگ مورد بررسی قرار می­ گیرد و نشان­ داده ­می­شود که چگونه مولانا با توجه به این ­موٌلفه­ها، به پی­ریزی ­داستان­ها و حکایات ­خود می­پردازد.در پایان ­نیز برای تبیین مطلب میان حکایاتی ­مشترک ­در مثنوی­ و کلیله و دمنه و برخی ­از آثار عطّار ، مقایسۀ­ تطبیقی به ­لحاظ طرح و الگوی ­داستان­ها صورت می­ گیرد. هدف­ ما از نوشتن این پایان­نامه، شناساندن هنر داستان­پردازی ­مولوی از منظر طرح و پی­ریزی ­آن است تا نشان­ دهیم ­که­ این مؤلفه در مثنوی مغفول ­نمانده ­است و در برخی ­داستان­های ­آن، از عناصر اصلی­ محسوب می­شود.

مقدمه و کلیات

1- بیان مسئله تحقیق

روایت­ها وجود دارند؛ هرجا انسان باشد، روایت هم هست و ­هیچ­ مردمی هرگز و در هیچ­کجا بدون روایت وجود ندارند (آسابرگر، 1380:32). جهانی بودن عرصه­های روایت، از وجود عناصری ­حکایت می­کند که ­در تمامی ­روایت­ها از هر فرهنگ و ملیّتی، می­توان آنها را یافت. نخستین ­بار صورتگرایان ­روسی به مفهوم روایت توجه کرده­اند (احمدی، 312:1375) و در معنای­خاص، متون ­روایی را دارای ویژگی­های وجود قصه و حضور قصه­گو و تغییرحالت در یک دورۀ زمانی دانسته­اند. صورتگرایان و ساختارگرایانی که پژوهش­های آنها را دنبال­کرده­اند میان دستور زبان و دستور داستان نوعی همانندی یافته­اند و با استفاده از سنت دستوری، به عنوان منبع امکانات ساختاری، کوشیده­اند تا ضمن تجزیۀ روایت­ها به عناصر سازندۀ آنها به روابط و نظام­مندی این عناصر پی ­ببرند و دستوری جهانی برای روایت تدوین کنند.