……………………………. 25

1-2-2- حکمت تشریع دیه………………………………………………………………………………………………………………… 29

1-3- پیشینه­ی تاریخی دیه………………………………………………………………………………………………………………………. 29

1-3-1- دیه در میان ملل مختلف………………………………………………………………………………………………………… 30

1-3-2- دیه در شریعت های الهی………………………………………………………………………………………………………… 33

1-3-3- دیه در اسلام…………………………………………………………………………………………………………………………. 34

1-4- مفهوم عضو داخلی…………………………………………………………………………………………………………………………. 34

1-4-1- مفهوم عضو…………………………………………………………………………………………………………………………… 36

1-4-1-1- معنای لغوی عضو…………………………………………………………………………………………………………………. 36

1-4-1-2- معنای اصطلاحی عضو………………………………………………………………………………………………………….. 37

1-4-2- مفهوم جوف و جائفه…………………………………………………………………………………………………………….. 37

1-4-2-1- معنای لغوی جوف و جائفه……………………………………………………………………………………………………. 38

1-4-2-2- معنای اصطلاحی جوف و جائفه…………………………………………………………………………………… 40

1-4-3- تعریف عضو داخلی………………………………………………………………………………………………………………. 43

فصل دوم (اسباب و علل وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت)

2-1- اسباب وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت (نفس – کمتر از نفس)……………………………………………………. 46

2-1-1- قتل……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 46

2-1-2- جنایت بر کمتر از نفس………………………………………………………………………………………………………….. 48

2-1-2-1- از بین بردن عین عضو……………………………………………………………………………………………………….. 49

2-1-2-2- از بین بردن منفعت عضو………………………………………………………………………………………………………. 63

2-1-2-3- شجاج………………………………………………………………………………………………………………………………. 71

2-1-2-4- جراح…………………………………………………………………………………………………………………………… 73

2-1-2-5- آنچه که جزو چهار قسم سابق به حساب نمی آید…………………………………………………………… 74

2-2- علت وجوب دیه، ارش مقدر و حکومت در جنایت بر کمتر از نفس………………………………………………… 75

2-2-1- علت وجوب دیه ی مقدر (دیه ی کامل و ارش مقدر)………………………………………………………………. 75

2-2-1-1- مذاهب اربعه………………………………………………………………………………………………………………… 75

2-2-1-2- امامیه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

2-2-2- علت وجوب دیه ی غیر مقدر (حکومت)……………………………………………………………………………….. 89

2-2-2-1- مذاهب اربعه………………………………………………………………………………………………………………… 89

2-2-2-2- امامیه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

فصل سوم (دیدگاه فقهاءو دلایل آن ها درباره دیه ی اعضای داخلی ورویه ی حقوقی موجود در کشورهای اسلامی)

3-1- دیدگاه مذاهب اربعه و سبب اختلاف آن ها……………………………………………………………………………………… 92

3-1-1- دیدگاه مذاهب اربعه……………………………………………………………………………………………………………… 92

3-1-2- اسباب اختلاف………………………………………………………………………………………………………………………. 93

3-1-2-1- قیاس در مقدّرات شرعی………………………………………………………………………………………………………. 94

3-1-2-1-1- معنای مقدّر…………………………………………………………………………………………………………………….. 94

3-1-2-1-2- معنای قیاس…………………………………………………………………………………………………………………… 94

3-1-2-1-3- حکم قیاس در مقدّرات شرعی……………………………………………………………………………… 95

3-1-2-1-3-1- مناقشه دلایل مانعین جریان قیاس در مقدرات………………………………………………………………… 97

3-1-2-2- دیه ی اعضایی که سالم بودن آن ها معلوم نیست و مشکوک است………………………………….. 99

3-2- دیدگاه امامیه و سبب اختلاف………………………………………………………………………………………………………. 100

3-2-1- دیدگاه امامیه………………………………………………………………………………………………………………………….. 100

3-2-2- سبب اختلاف………………………………………………………………………………………………………………………… 100

3-2-3- اقوال امامیه و دلایل آن ها…………………………………………………………………………………………………….. 101

3-3- جنایت بر جوف…………………………………………………………………………………………………………………………… 103

3-3-1- حکم جراحت جائفه در حالت عمد و خطا…………………………………………………………………………… 103

3-3-2- صدمه به اعضای داخلی بر اثر جراحت جائفه……………………………………………………………………… 104

3-4- دیه ی منافع مربوط به اعضای داخلی……………………………………………………………………………………………. 105

………………………………………………………………………………14

2-4- تعریف قواعد تفسیر…………………………………………………………………………………………………..15

2-5- انواع قواعد تفسیر……………………………………………………………………………………………………..17

فصل دوم: نگاهی به زندگی ملا فتح الله و تفسیر منهج الصادقین

• زیست نامه ملا فتح الله کاشانی…………………………………………………………………….19

  • ولادت و رشد…………………………………………………………………………………………………………19
  • استادان………………………………………………………………………………………………………………….21
  • شاگردان………………………………………………………………………………………………………………..22
  • آثار…………………………………………………………………………………………………………………………23
  • وفات………………………………………………………………………………………………………………………27

1-6- نسبت زنده شدن پس از مرگ………………………………………………………………………………..28

2- نگاهی گذرا به تفسیر منهج الصادقین………………………………………………………………29

2-1- انگیزه نوشتن و وجه تسمیه تفسیر………………………………………………………………………….30

2-2- مباحث مقدماتی……………………………………………………………………………………………………….32

2-3- منابع تفسیری…………………………………………………………………………………………………………..34

2-4- شیوه طرح مباحث در منهج الصادقین…………………………………………………………………….42

فصل سوم:توجه به قاعده در نظر گرفتن قرائت صحیح در منهج الصادقین

• معنای قرائت……………………………………………………………………………………………………………………………45

• لزوم در نظر گرفتن قرائت صحیح در تفسیر آیات………………………………………………………………….48

• علل ایجاد اختلاف قرائت و قراء سبعه…………………………………………………………………………………….49

3-1- اختلاف قرائت تا زمان جمع آوری مصحف امام…………………………………………………………….49

3-2- اختلاف قرائت بعد از مصحف امام و به وجود آمدن قراء سبعه…………………………………….51

• بی نقطه بودن حروف……………………………………………………………………………………………51

• نداشتن اعراب و حرکات……………………………………………………………………………………….52

• ننوشتن الف در وسط کلمات………………………………………………………………………………..52

• ابتدایی بودن خط………………………………………………………………………………………………….53

4- عدم تواتر قرائت های سبعه……………………………………………………………………………………………………..54

5- دلایل معتقدان به تواتر قرائات سبعه……………………………………………………………………………………….56

• اعتقاد به تواتر قرآن……………………………………………………………………………………………….56

نقد……………………………………………………………………………………………………………………………56

• اهتمام صحابه و تابعان به قرآن…………………………………………………………………………….58

نقد……………………………………………………………………………………………………………………………58

• ادعای اجماع………………………………………………………………………………………………………….58

نقد…………………………………………………………………………………………………………………………..59

• حدیث احرف سبعه……………………………………………………………………………………………….60

نقد……………………………………………………………………………………………………………………………60

6- معیار های تشخیص قرائت صحیح…………………………………………………………………………………………..62

7-معتبر بودن قرائت حفص از عاصم…………………………………………………………………………………………….65

8-روش ملا فتح الله از حیث توجه به قرائت صحیح……………………………………………………………………..65

9-نقد و بررسی روش ملا فتح الله از حیث توجه به قرائت صحیح……………………………………………….73

9-1- امتیازات………………………………………………………………………………………………………………………….73

9-2- کاستی ها……………………………………………………………………………………………………………………….74

فصل چهارم: توجه به مفردات و تبیین آن ها در تفسیر منهج الصادقین

1- راه های شناخت معانی مفردات قرآن………………………………………………………………………………………77

• قرآن کریم……………………………………………………………………………………………………………..77

• روایات پیامبر9و امامان معصوم:…………………………………………………………………77

1-3- فرهنگ عامه عصر نزول………………………………………………………………………………………….78

• سخنان صحابه …………………………………………………………………………………………………….80

1-5- سخن لغت شناسان…………………………………………………………………………………………………80

2- توجه به معانی مختلف لفظ……………………………………………………………………………………………………..81

3- شناسایی معنای حقیقی و مجازی و فرق نهادن بین آن ها……………………………………………………82

4- روش ملا فتح الله در توجه به مفردات……………………………………………………………………………………..83

4-1- استناد به آیات دیگر……………………………………………………………………………………………………….83

4-2- استناد به روایات پیامبر9و امامان معصوم:………………………………………………………….85

4-3- توجه به فرهنگ عامه مردم عصر نزول………………………………………………………………………….87

4-4- استناد به سخنان صحابه و اهل لغت……………………………………………………………………………..89

4-5- اشاره به وجود معانی مختلف در لفظ………………………………………………………………………….. 90

4-6- شناسایی معنای حقیقی و مجازی و فرق نهادن میان آن ها………………………………………..91

5- نقد و بررسی روش ملا فتح الله در توجه به مفردات……………………………………………………………….92

5-1- امتیازات………………………………………………………………………………………………………………………….93

5-2- کاستی ها………………………………………………………………………………………………………………………..93

فصل پنجم: توجه به قاعده در نظر گرفتن ادبیات عرب در فهم و تفسیر قرآن

1- ادله اهمیت توجه به ادبیات عرب در تفسیر قرآن…………………………………………………………………..98

1-1- آیات قرآن……………………………………………………………………………………………………………………..99

1-2- روایات معصومین:………………………………………………………………………………………………….101

1-3- سخنان مفسران و دانشمندان علوم قرآنی………………………………………………………………….104

1-4- بنای عقلاء……………………………………………………………………………………………………………………105

2- روش ملا فتح الله در توجه به ادبیات عرب……………………………………………………………………………105

3- نقد و بررسی روش ملا فتح الله در توجه به ادبیات عرب……………………………………………………..110

3-1- امتیازات……………………………………………………………………………………………………………………….110

3-2- کاستی ها…………………………………………………………………………………………………………………….110

فصل ششم:توجه به قراین تفسیر در منهج الصادقین

1- تعریف و اقسام قراین……………………………………………………………………………………………………………..114

2- دلیل لزوم توجه به قراین………………………………………………………………………………………………………115

3- سیاق………………………………………………………………………………………………………………………………………115

3-1- اهمیت توجه به سیاق در تفسیر…………………………………………………………………………………117

3-2- انواع سیاق……………………………………………………………………………………………………………………119

3-2-1- سیاق کلمات……………………………………………………………………………………………………..119

3-2-2- سیاق جمله ها…………………………………………………………………………………………………..121

3-2-3- سیاق آیات…………………………………………………………………………………………………………122

3-2-4- سیاق سوره ها……………………………………………………………………………………………………122

3-3- روش ملا فتح الله در بهره گیری از سیاق……………………………………………………………………123

4- سبب نزول……………………………………………………………………………………………………………………………..127

4-1- اهمیت توجه به سبب نزول…………………………………………………………………………………………128

4-2- روش ملا فتح الله در توجه به سبب نزول…………………………………………………………………..129

5- شان نزول……………………………………………………………………………………………………………………………….133

5-1- روش ملا فتح الله در توجه به شان نزول…………………………………………………………………….135

6- توجه به فرهنگ زمان نزول…………………………………………………………………………………………………..137

7- زمان و مکان نزول آیات…………………………………………………………………………………………………………139

8- استفاده از آیات دیگر به عنوان قرینه……………………………………………………………………………………141

9- استفاده از روایات به عنوان قرینه………………………………………………………………………………………….147

9-1- ادله اهمیت توجه به روایات به عنوان قرینه در تفسیر……………………………………………….148

9-1-1- دلیل عقلی…………………………………………………………………………………………………………148

9-1-2- آیات قرآن………………………………………………………………………………………………………….149

9-1-3- روایات………………………………………………………………………………………………………………..150

9-2- روش ملا فتح الله در استفاده از روایات به عنوان قرینه……………………………………………..151

10- نقد و بررسی روش ملا فتح الله در توجه به قراین……………………………………………………………..153

10-1- امتیازات…………………………………………………………………………………………………………………….153

10-2- کاستی ها…………………………………………………………………………………………………………………..156

فصل هفتم: در نظر گرفتن انواع دلالت ها در تفسیر منهج الصادقین

1- تعریف دلالت و اقسام آن…………………………………………………………………………………………….161

1-1- دلالت اقتضاء……………………………………………………………………………………………………..162

1-2- دلالت تنبیه……………………………………………………………………………………………………….164

1-3- دلالت اشاره……………………………………………………………………………………………………….164

1-4- دلالت مفهومی کلام…………………………………………………………………………………………..166

2- روش ملا فتح الله در توجه به انواع دلالت ها……………………………………………………………..169

3- نقد و بررسی روش ملا فتح الله در توجه به انواع دلالت ها……………………………………….173

3-1- امتیازات……………………………………………………………………………………………………………..173

3-2- کاستی ها…………………………………………………………………………………………………………..173

نتایج ……………………………………………………………………………………………………….175

پیشنهادات………………………………………………………………………………………………..180

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………181

 

چکیده

بر هر مفسری لازم است قبل از پرداختن به تفسیر قرآن، قواعد و اصولی را در نظر بگیرد تا براساس آن ها به تفسیر قرآن بیردازد و مراد و مقصود آیات را بدست آورد. این قواعد که به قواعد تفسیر معروف هستند عبارت از دستور العمل های کلی مبتنی بر مبانی متقن عقلی، نقلی و عقلایی اند که رعایت آن ها توسط مفسر سبب دوری وی از خطا و اشتباه و ارائه تفسیری ضابطه مند می شود.

گفتار ششم: اذن. 16

معنای اصطلاحی اذن. 17

تفاوت اذن و رضایت: 18

تفاوت اذن و اجازه: 19

گفتار هفتم: حق.. 19

معنای لغوی: 19

تعریف اصطلاحی حق: 20

مبحث دوم: مبانی.. 22

گفتار اول: آزادی.. 22

الف)مفهوم آزادی: 22

ب) آزادی در اسلام: 23

تعریف و مفهوم آزادی تن: 24

ج) حمایت از آزادی در اسناد بین المللی: 25

د) حمایت از آزادی در قانون اساسی: 26

حدود آزادی تن: 27

گفتار دوم: امنیت… 27

الف) مفهوم امنیت: 29

ب) امنیت در اسلام: 29

ج) امنیت در قانون اساسی: 31

1- امنیت حیثیت: 31

2- امنیت جان: 31

3- امنیت مال: 32

4- امنیت مسكن: 33

د) امنیت و اصول قضایی: 35

گفتار سوم: شأن و كرامت انسانی.. 36

الف) انواع كرامات الهی: 37

1- خلقت انسان: 37

2- داشتن روحی خدایی: 37

3- مسخّر قرار دادن موجودات دیگر برای انسان: 38

4- فراهم كردن اسباب هدایت انسان: 38

5- برتری دادن انسان بر سایر مخلوقات… 38

ب) كرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و پیامدهای آن: 39

ج) كرامت انسانی در اسناد بین المللی: 40

فصل دوم: حوزه­های حریم خصوصی و حمایتهای شرعی و قانونی از حریم خصوصی در برابر تعدّی.. 42

مبحث اوّل: حوزه های حریم خصوصی.. 43

گفتار اوّل: حریم منزل و خلوت افراد: 43

الف) مبانی فقهی و شرعی حرمت مسكن افراد: 43

1- آیات… 44

2- روایات: 46

3- قاعدة فقهی لاضرر: 49

ب) حمایت از مسكن در قوانین ایران. 50

1) قانون اساسی: 50

2) قانون مجازات اسلامی: 50

3) قانون آئین دادرسی كیفری: 51

ج) حمایت از مسكن در اسناد بین المللی و فرمان هشت ماده ای امام خمینی: 52

1) میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی: 52

2) اعلامیه جهانی حقوق بشر. 52

3) حمایت از مسکن در فرمان هشت ماده ای امام خمینی.. 52

گفتار دوّم: حریم خصوصی اموال.. 53

الف) تعریف مال: 53

1) تعریف مال در اصطلاح فقهی و حقوقی: 54

ب) حرمت مال در آیات قرآن: 56

خلاصة بحث ها: 59

ج) حرمت مال در روایات: 61

1- قاعدة فقهی تسلیط: 63

2- قاعدة فقهی احترام مال مسلمان: 64

د) حمایت از مال در قوانین ایران. 64

1- قانون مدنی: 65

2- قانون اساسی: 65

ه‍ ) حمایت از مال در اعلامیه جهانی حقوق بشر. 65

و‍ ) حمایت از مال در فرمان هشت ماده ای امام خمینی(ره) 65

گفتار سوّم: حریم و امنیت جان: 66

الف) آیات… 66

ب) حمایت از جان در قوانین ایران و اسناد بین المللی: 66

1- قانون اساسی: 66

2- اعلامیه جهانی حقوق بشر: 67

3- میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی: 67

4- قانون مسئولیت مدنی: 67

گفتار چهارم: حمایت از حریم حیثیتی اشخاص….. 68

الف: ممنوعیت تجسّس و تحسّس و تفتیش: 68

1- آیات: 68

2- روایات: 69

ب) مموعیت سوء ظن: 71

1) آیات… 71

2) روایات: 71

ج) ممنوعیت نمیمه و غیبت: 74

1- آیات: 74

2- روایات: 74

د) ممنوعیت اشاعة فحشا و هتك ستر: 75

1- روایات: 76

ه‍ ) ممنوعیت سَبّ و هجو و قذف: 77

1- معنای لغوی سَبّ: 77

2- معنای فقهی سبّ: 78

3- معنای لغوی هجو: 78

4- معنای فقهی هجو: 79

5- مستندات فقهی سَبّ: 80

1-5) آیات: 80

2-5) روایات: 81

3-5) اجماع: 82

4-5) عقل: 82

6- مستندات فقهی هجو: 82

1-6) آیات: 82

2-6) روایات: 83

3-6) اجماع: 84

4-6) عقل: 84

گفتار پنجم: مصونیت مكاتبات، مخابرات و ارتباطات خصوصی افراد: 84

الف) حمایت از مكاتبات افراد در روایات: 84

ب) حمایت از مكاتبات و مراسلات افراد در قوانین ایران: 85

1) قانون اساسی: 85

2) قانون مجازات اسلامی: 86

3- قانون آئین دادرسی كیفری: 87

4- قانون تأسیس شركت مخابرات ایران: 87

ج) حمایت از مكاتبات و ارتباطات افراد در مقررات بین المللی و فرمان هشت ماده ای امام خمینی: 88

1) میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی: 88

2) اعلامیه جهانی حقوق بشر: 88

3) فرمان هشت ماده ای امام خمینی: 88

گفتار ششم: مصونیت اندیشه و بیان. 89

الف) اهمیت تعقل، اندیشه و خردورزی در كتاب و سنت: 89

ب) تقابل بین رعایت حریم خصوصی و آزادی بیان: 91

1- آزادی بیان در قرآن: 91

دامنه وُسعت اِعمال حق آزادی بیان: 92

2- مرزها و محدوده های آزادی بیان: 92

1-2) مخالفت با اسلام: 93

2-2) مخالفت با مصالح مسلمین و جامعه اسلامی: 93

3-2) نشر و تبلیغ ادیان غیر اسلامی و افكار و عقاید ضالّه: 94

4-2) مخالفت با اخلاق و عفت عمومی: 94

گفتار هفتم: مصون بودن شغل افراد از تعرض….. 95

الف) محدوده های آزادی شغل: 96

ب) حمایت از شغل افراد در قانون اساسی: 98

گفتار هشتم: نقض حریم خصوصی بوسیلة تكنولوژی و ابزار جدید.. 98

مبحث دوّم: استثنائات وارد شدن به حریم خصوصی افراد. 101

گفتار اوّل: استثنائات وارد بر اصل مصونیت مسكن.. 101

گفتار دوّم: تحقیق و تفحّص در امر ازدواج.. 102

دلیل جواز: 102

گفتار سوّم: تفحّص و مراقبت از كودك، نوجوان و جوان. 103

دلیل جواز: 103

گفتار چهارم: تفحّص از احوال محرومان جامعه: 104

دلیل جواز: 104

گفتار پنجم: نقیب و عریف…. 105

گفتار ششّم: نظارت بر اعمال كارگزاران. 106

دلیل جواز نظارت در اعمال كارگزاران: 107

الف) قدرت عامل فساد و انحراف: 107

ب) امر به معروف و نهی از منكر: 107

فصل سوم: حکم تعدی و راهکارهای فقهی و حقوقی برای برخورد با فرد متعدی.. 109

مبحث اوّل: حكم تعدّی به حریم خصوصی اشخاص….. 110

گفتار اوّل: دلیل حرمت… 110

الف) دلیل عام: 110

1) دلیل عقلی: 110

1-1) ظلم بودن ورود به حریم خصوصی افراد. 110

2-1) اصل عدم ولایت: 111

ب) دلیل خاص (دلیل نقلی): 114

1- ظلم بودن ورود به حریم خصوصی افراد از نظر شرع: 114

2- حرمت مؤمن در قرآن و سنّت: 114

گفتار دوّم: دفاع در مقابل تجاوز به حریم خصوصی افراد. 117

الف) معنای لغویدفاع مشروع: 117

ب) تعریف اصطلاحی دفاع مشروع: 115

ج) دفاع مشروع در اسلام: 118

د) بحث در وجوب دفاع مشروع و فرق آن با اقسام دفاع: 121

ه‍ ) موضوع دفاع مشروع در فقه اسلامی: 124

و) گسترة قلمرو دفاع مشروع: 124

1- دفاع فردی (دفاع از نفس): 124

1-1. آیات: 125

1-1-1. آیه اعتداء: 125

2-1-1. مفردات آیه اعتداء: 125

3-1-1. تفسیر عمومی آیه ی اعتداء: 128

4-1-1. تفسیر اختصاصی آیه اعتداء: 129

1-1-2. آیة معاقبه: 131

1-1-3. آیة جزا سیّئه: 132

2-1-3. مفردات آیه: 133

3-1-3. تفسیر عمومی آیه: 134

4-1-3. تفسیر اختصاصی: 135

1-2) روایات.. 136

1-1-2. روایات مربوط به دفاع از نفس: 136

2-1-2. روایات مربوط به دفاع از مال: 137

3-1-2. روایات مربوط به دفاع از عرض: 138

4-1-2. روایات در باب دفاع از مسكن: 139

دفاع از غیر: 140

1-2. دفاع از نفس غیر: 140

2-2. دفاع از مال غیر: 141

1-3. عقل: 141

1-4. اجماع: 142

1-3-1-2. دفاع از عرض و ناموس و مال در قانون مجازات اسلامی: 142

2- دفاع اجتماعی اسلام: 142

1-2. معنای لغوی معروف و منكر: 143

2-2. مراتب و مراحل امر به معروف و نهی از منكر: 144

1-2-2. مراتب تذكاری.. 144

1-1-2-2. انكار قلبی: 145

2-1-2-2. انكار زبانی: 145

2-2-2. مرتبة عملی (انكار به ید) 145

3) دفاع از كیان اسلام: 146

گفتار سوّم: تعدّی به مال دیگران: 147

الف) ضمان مدنی: قاعدة ضمان ید. 147

1- مستندات قاعده: 148

1-1. بنای عقلاء: 148

2-1. سیره 148

3-1. حدیث علی الید: 148

4-1. بیان مفاد حدیث: 148

ب) قاعدة اتلاف: 149

6-1. موارد تطبیق قاعدة اتلاف: 150

ج) قاعدة تسلیط: 150

گفتار چهارم: فرق عرض و ناموس…. 151

الف) قتل در فراش به عنوان یكی از مصادیق دفاع از ناموس: 151

ب) فقه و قتل در فراش: 152

ج) روایات و قتل در فراش: 154

1- فلسفة حكم موضوع مادة 630 در فقه اسلامی: 156

1-1. تحریك و تهییج روحی (اختلاف در قوة اراده و در نتیجه مخدوش شدن عنصر معنوی جرم) 157

2- 1. اجرای حدّ الهی: 158

3- 1. دفاع مشروع: 159

گفتار پنجم: چرا دفاع در برابر قوای انتظامی، دفاع مشروع نیست؟. 161

الف) موضوع تجاوز: 161

ب) ضرورت اثبات دفاع مشروع: 162

ج) دلایل ضرورت اثبات دفاع مشروع: 162

د) طریق اثبات دفاع مشروع: 163

1- مستندات قانونی دفاع مشروع: 164

1-1. قانون اساسی: 164

2-1. قانون مجازات اسلامی: 165

3-1. مادة 92 قانون تعزیرات: 166

4-1.مادة 93 قانون تعزیرات: 166

5-1. قانون مدنی: 167

گفتار ششم: ضمانت اجرای تعدی به حقوق حیثیتی اشخاص: 167

الف) معنای لغوی و اصطلاحی تعزیر: 168

1- نظریه مشروعیت تعزیر مالی در فقه امامیه: 169

2- تعریر مالی كیفر خصوصی نسبت به آلام و دردهای جسمی.. 170

3- تعزیر مالی كیفر خصوصی نسبت به لطمه زدن به عرض: 170

4- تعزیر مالی كیفر خصوصی نسبت به ایراد خسارت معنوی به وسیله سَبّ: 171

1-1-4منابع قواعد فقهی.. 36

1-1-4-1.منابع قواعد فقهی از دیدگاه شیعه. 36

1-1-4-2منابع قواعد فقهی از دیدگاه اهل سنت.. 38

1- 2-1. تعریف اصطلاحات… 44

1-2-1-1. عقد و واژه های نزدیک به آن . 44

1-2-1-2. تعریف عهد. 45

1-2-1-3. تفاوت معنای عقد و عهد. 46

1-2-1-4.معنای اصطلاحی عقد. 46

1-2-1-5. معنای اصطلاحی عهد. 48

1-2-1-6. تعریف ایقاع. 48

1-2-1-7. ملا ک تمایز عقد و ایقاع. 48

1-2-2.تحقق عقد واعتبار قانونی آن.. 49

1-2-2-1 . ارکان عقد. 51

1-2-2- 2 . شروط قرارداد. 52

1-2-2-3. شروط متعاقدین.. 54

1-2-2-4. شروط مورد معا مله. 57

1-2-2-5اقسام عقود. 60

1-2-3. معنای برخی از واژه گان.. 64

1-2-3-1. تابع. 64

1-2-3-2. قصد. 64

1-2-3-3 . بنای عقلاء. 64

1-2-3-4. دلیل عقل.. 65

1-2-3-5.اقسام دلیل عقلی.. 65

2-1 .مفاد حقوقی قاعدة «العقود تابعة للقصود». 68

2-1-1. نقش قصد در عقد. 69

2-1-2. مراحل تکوین اراده 70

2-1-3. منظورازقصد، قصد ابراز شده است. 71

2-1-4 . تعلق قصد به لفظ ومعنا ومطابقت آن معنا با عقد مورد نظر. 74

2-1-5 . جمع بندی.. 77

2-2.ادله اثبات قاعده. 79

2-2-1. اجماع. 79

2-2-2.اصالت فساد. 79

2-2-3 . روایات.. 81

2-2-4 . تدبر در مفهوم انشاء. 83

2-2-5 . تدبردر مفهوم عقد. 83

2-2-6 . بنای عقلاء. 84

2-2-7 . دلیل عقل.. 84

2-3 . گسترة شمول قاعده…….85

2-3-1 . مفهوم عقد. 85

2-3-2.مقتضای ذات عقد. 85

2-3-2 . مقتضای اطلاق عقد. 86

2-3-3 . موارد انصراف.. 86

2-3-4 . شرایط ضمن عقد. 86

2-3-5شرایط و موانع. 87

2-3-6 . ضمان بایع نسبت به مبیع تلف شده پیش از قبض…. 87

2-3-7 . ضمان تلف در زمان خیار. 88

2-3-8.آثار و احکام منشأ 89

2-3-9 . جمع بندی.. 89

2-4 . آیا قاعدة «العقود تابعة للقصود» شامل ایقاع هم می شود؟. 90

3-1. نقض های وارد شده به قاعده و توجیه آن ها. 93

3-1-1 . صحت بیعی که غاصب برای خودش انجام می دهد. 93

3-1-2 . صحت عقد مکرَه بعد از رضایت او، وصحت عقد فضولی بعد از اجازه مالک… 94

3-1-3 و4 . تبدیل عقد متعه ای که درآن مدت ذکرنشود به عقد دائم. 95

3-1-5 و 6 . صحت عقد با تخلفِ وصف یا شرط.. 96

3-1-7و8 . بیع آن چه که ملکیت پذیرنیست همراه آن چه که به ملکیت درمی آید ،و بیع آن چه که ملاک آن است به ضمیمة آن چه ملاک آن نیست. 97

3-1-9 . ضمان تلف مبیع قبل از قبض آن توسط مشتری.. 98

3-1-10 . صحت معاطات بنابر قول به اباحه. 99

4-1 . جریان قاعده در عقود مستحدث و قراردادهای بی نام…………..……………………………103

4-1-1. بررسی دو نظریة توقیفی بودن یا توقیفی نبودن عقود. 58

4-1-2. دلیل بر صحت عقود مستحدث(اصل آزادی قراردادها) 105

4-1-3 . نیازعرفی.. 106

4-1-3 . تطابق سیرۀ عرفی و سیرۀ عملی مسلمانان در معاملات.. 107

4-1-5 . دلیل های لفظی.. 107

4-1-6 . جریان قاعده در عقود مستحدث.. 115

فصل دوم:علا ئم ودلایل حرمت خون مسلمان…………………………………..22

بخش اول:علت اهمیت حرمت خون مسلمان………. 23

1)علائم حرمت خون مسلمان…………………………………………………….24

1-1) عدم تضییع خون مسلمان……………………… 24

1-1-1)قصاص…………………………………………………… 24

2-1-1)حدود…………………………………………………… 26

3-1-1)دیات…………………………………………………… 27

4-1-1)كفاره……………………………………………………………………….29

2)ارزش برابرخون…………………………………………. 32

3)برتری خون مسلمان برغیرمسلمان……………. 35

بخش دوم:دلایل حرمت خون مسلمان درآیات وروایات………. 37

آیه اول:……………………………………………………………………………..37

1)تعدّی به حرمت خون مسلمان درقتل عمد….. 37

1-1)شناخت قتل عمد دربی حرمتی به خون مسلمان…………. 38

2-1)اختلاف درتوصیف تعدّی به خون مسلمان… 38

3-1)انواع بی حرمتی به خون مسلمان درقتل عمد…………. 39

مباشرت وتسبیب برای تعدّی به خون مسلمان درقتل عمد.. 39

4-1)بازدارندگی مجازات اخروی ازارتكاب قتل عمدوحفظ حرمت خون مسلمان ..……………………………………………………………………………………..43

5-1)نهی ازكشتن انسان محقون الدم………….. 44

6-1)حرمت نداشتن خون قاتل مسلمان ………… 46

7-1)استیفای حق قصاص،جبران خون مسلمان… 47

8-1)ممنوعیت زیاده روی درقتل متعدّیان….. 48

2)تعدّی به خون مسلمان وشیوه جبران خون درروایات قتل عمد: 50

1-2)ابزارها وشیوهای تعدّی به خون مسلمان درقتل عمد. 50

2-2)شدیدبودن عذاب آخرت قاتل دربی حرمتی به خون مسلمان 52

3-2)ممنوعیت زیاده روی استیفای قصاص درروایات جبران خون مسلمان 53

آیه دوم:……………………………………………………………………………56

1)جبران خون مسلمان بابرابری قصاص نفس درحریت ورقیت،مونث ومذكربودن56

1-1)عدم منافات دیه درعفو باحرمت خون مسلمان……………………….58

2)حفظ حرمت خون مسلمان درروایات مساوات قصاص وعفو…………………61

1-2)حفظ حرمت خون مسلمان بامساوات درقصاص نفس………………………..61

2-2)جایگزین كردن عفو بادیه به جای قصاص درحفظ حرمت خون مسلمان……62

3-2)عفو قاتل مسلمان نشانگر برتری احكام اسلام برسایر ادیان………………….63

آیه سوم:………………………………………………………………………………...65

1)حفظ حرمت خون بابرابری درانواع قصاص………………………………………..65

1-1)عفو,كفاره گناهان بخشنده علاوه برجبران خون مسلمان……………………71

2)قصاص ومساوات دراجرای آن عامل جبران خون درروایات…………………..73

1-2)حق قصاص برای ولی دم عامل جبران خون مسلمان………………………..73

2-2)مساوات درروایات قصاص جبران خون………………………………………..74

آیه چهارم:………………………………………………………………………………77

1)جوازجنگ ومقابله به مثل درصورت حرمت شكنی دشمنان برحریم مسلمانان….77

2)حفظ حرمت خون مسلمان درروایات رعایت حرمت ها………………………..83

1-2)چگونگی حفظ حرمت خون مسلمان درتزاحم باحرمت ها. .….83

2-2)مقدم بودن برخی حرمت هابرمجازات متعدّیان به خون مسلمان…………….85

3-2)نهی ازمثله دراحیای خون مسلمان………. …..87

آیه پنجم :………………………………………………………………………………88

1)بی حرمتی به خون مسلمان درقتل غیرعمد. …..89

1-1)شناخت بی حرمتی به خون مسلمان درقتل غیرعمد…… ..…90

2-1)عدم جوازبی حرمتی به خون مسلمان درقتل خطایی…. .….90

3-1)دیه قتل خطایی حافظ تضییع خون مسلمان…. .….92

4-1)تشریع دیه برای حمل مسلمان………………. ……95

2)دیه ،كفاره وسكونت دردارالإسلام حافظ حرمت خون مسلمان درروایات………97

1-2)خطای درفعل وقصدو بی حرمتی به خون مسلمان……………………… ..…97

2-2)حفاظت خون انسان بااسلام وسكونت دردارالإسلام…… ……99

3-2) پرداخت كفاره قتل خطایی حاكی ازتوجه شارع به خون مسلمان .…100

4-2)دیه حمل مسلمان نشانه توجه دقیق شارع به حیات مسلمانان ….101

آیه ششم:………………………………………………………………………………103

1)به خطرافتادن خون مسلمان ازطریق محاربه…. ….103

1-1)شناخت شروط محاربه سبب آگاهی ازشیوه بی حرمتی به خون مسلمان ….104

2-1)مجازات شدید محارب عامل بازدارنده ازبی حرمتی به خون مسلمان …107

2)مجازات محارب عامل حفظ حرمت خون مسلمان درروایات. …112

1-2)توجه به حرمت خون مسلمان درشأن نزول آیه محاربه 111

2-2)امنیت خون باتناسب بین جرم ومجازات …… 113

آیه هفتم:……………………...116

1)اهمیت حفظ حرمت خون هادرفلسفه مجازات قصاص…………. 116

1-1)حفاظت ازخون مسلمان به سبب حیات درقصاص 117

2-1)مساوات بی حرمتی به خون یك مسلمان بابی حرمتی به خون تمام مسلمین…………………………………120

3-1)تأثیراحترام خون وإحیای آن………………. 120

2)بازدارندگی مجازات متعدی به خون مسلمان واهمیت حرمت خون اودرروایات…………………………………………………………………………………………..122

1-2)ترس ازقصاص عامل بازدارنده ازتعرّض به خون مسلمین…………….…122

2-2)مجازات قصاص عامل حفظ حرمت خون مسلمان.. .123

3-2)بازدارندگی مجازات اخروی قاتل، ازبی حرمتی به خون مسلمان .124

4-2)اهمیت حرمت خون مسلمان……………………… 126

5-2) مجازات اخروی تعرّض به خون یك مسلمان برابر بامجازات تعرّض به خون همه مسلمانان…………….. .128

6-2)عمومیت داشتن احترام خون انسانها….. .130

فصل سوم:استثنائات حرمت خون مسلمان………. 132

عوامل حرمت نداشتن خون مسلمان………………… 133

بخش اول :حرمت نداشتن خون مسلمان درتتّرس…… 133

1)انواع تتّرس……………………………………………….. 137

1-1)تتّرس كفاربه مسلمین وحكم آن……………. 138

2)حفظ حرمت خون مسلمان درروایات تترس….. 143

1-2)حفظ حرمت خون مسلمان با اصول پسندیده جنگ دراسلام 141

2-2)جنگ باكفاربالغ برای حفظ حرمت خون مسلمانان…… 144

3-2)تقدّم اهمیت غلبه بردشمن، برحرمت خون مسلمانان.. 145

بخش دوم:حرمت نداشتن خون مسلمان مهاجم دردفاع مشروع 146

1)اقسام دفاع……………………………………………….. 147

1-1)دفاع فردی……………………………………………… 147

2-1)دفاع اجتماعی……………………………………….. 148

3-1)دفاع ازكیان اسلام……………………………….. 148

2)شرایط حمله……………………………………………….. 150

3)شرایط دفاع……………………………………………….. 150

4)عدم احترام خون متعدی به جان مسلمان درروایاتدفاع مشروع 152

1-4)جواز ریختن خون دزددردفاع ازجان ومال…. 152

2-4)عدم احترام خون متجاوزبرجان وناموس مسلمان…….. 155

3-4)برتری دفاع ازجان دردفاع ازمال………. 156

4-4)قدرت مدافع ،شرط دفاع ازخون……………. 156

بخش سوم:حرمت نداشتن خون مسلمان مهدورالدم.. 157

1)عدم مباح بودن خون مسلمان درإباحه ثانویه 158