باشد.

بررسی اقلام تولیدی و صادراتی در گیاهان دارویی حكایت از اهمیت تولید زراعی به جای روشهای سنتی و بهره برداری از عرصه های طبیعی دارد. ضمن اینكه با افزایش جمعیت كنونی و فشاری كه بر عرصه های طبیعی وجود دارد، اصولاً حجم تقاضای گسترده كنونی جواب داده نخواهدشد مگر با روش های مناسب تولید زراعی این گیاهان (وجدانی و سلگی، 1384).

از عمده اهداف و انگیزه های كشاورزان در انتخاب گیاه دارویی به عنوان یك گیاه زراعی، افزایش بهره وری آنها در مقایسه با سایر محصولات زارعی می باشد به ویژه آنكه برخی از انواع این گیاهان در شرایط آب وهوایی نامساعد و محدود نیز قابلیت كشت و تولید را دارند (باقری و همكاران، 1384).

2-2- مشکلات عمده در تولید و توزیع گیاهان دارویی کشور

عمده ترین مشكل گیاهان دارویی در كشور استاندارد نبودن و عدم كنترل كیفی و كمی داروهای گیاهی، نبود بازار داخلی مناسب به دلیل عدم تجویز پزشكان، سیستم توزیع نامناسب (عطاری ها)، عملكرد ضعیف برخی از تجار ایرانی، ضعف در فنآوری و تهیه داروهای گیاهی به دلیل عدم آگاهی كشاورزان از اصول صحیح كشت و بهره برداری ،خشك كردن، ضعف سیستم بسته بندی، نحوه انبار داری و انبار سازی، ضعف در اطلاع رسانی، نبود صنایع تبدیلی در مناطق مختلف و کشت اصولی و علمی این گیاهان می باشد. مهم تر اینكه این صنعت دارای یك متولی خاص و دلسوز نبوده و عدم هماهنگی بین سازمانی به این سوء مدیریت قوت می بخشد.

بسیاری از تواناییهای كشور در پس موانع ومشكلات عدیده ای پنهان مانده اند.اهم این مشكلات ریشه در عدم وجود برنامه جامع و ملی دارد كه متأسفانه مدیران كشور با این مسأله به صورت استراتژیك برخورد نمی كنند.

هر سازمان و ارگانی در عمل، بر مبنای نیاز سنجی و اولویتهای درون سازمانی اقدام به فعالیت می كند كه نتیجه آن كارهای پراكنده و تكراری است و نتایجی موضعی و كمرنگ به همراه دارد. به علاوه اكثر قراردادهای بسته شده در این صنعت به نفع كارخانه است و در نهایت اینكه به دلیل عدم اعتماد كشاورزان به پیشنهاد این مراكز فشار بر عرصه های طبیعی زیاد می شود كه خود بحثی مفصل را می طلبد.

از سوی دیگر هر چند حضور بخش خصوصی برای مدیریت این شبكه از نظر مدیریتی آرمانی به نظر می رسد ولی شاید بهتر باشد برای جلوگیری از ایجاد مشکل، سازمان هایی نیمه دولتی به عنوان هسته مركزی این آژانس بازاریابی فعالیت كنندو این شركت های خصوصی كه از كمك های دولتی بهره مند هستند، در زمینه های مختلف با این هسته مركزی به تبادل اطلاعات و خدمات و كالا بر اساس تعرفه های منصفانه بپردازند. این زمینه شامل همكاری بازاریابی كارخانه های فرآوری و بسته بندی برای اعلام نیاز همكاری شركتهای خصوصی برای ترویج، بستن قرارداد با كشاورزان، ارائه مشاوره های علمی و مالی، بیمه محصولات وغیره برای تأمین نیاز است.

در عرصه بین المللی باید به استانداردهای جهانی توجه شود و با توجه به ذخایر فیلوژنتیكی غنی موجود، تحولی عملی در اصول كشت و فرآوری این گیاهان لازم به نظر می رسد كه می تواند هزینه های خود را به عنوان بودجه ای با حداقل ثابت و بسته به سود شبكه تامین نماید(نیرومنش و همكاران، 1384).

یکی از مشکلات مهم موجود بر سر راه رشد و توسعه گیاهان دارویی بازار یابی محصولات آن می باشد. بازار یابی صحیح سبب می شود تا محصولات بر اساس نیاز مصرف كنندگان تولید و به نحوه بهداشتی و مورد پسند در اختیار آنان قرار گیرد. به دلیل ویژگی های خاص گیاهان دارویی نظیر فساد پذیری، تولید فصلی و حجیم بودن، بازار یابی محصولات آن از حساسیت بالایی برخوردار است .

عملیات بازار یابی شامل انبارداری ،حمل و نقل،درجه بندی ،بسته بندی و تبدیل می باشد. در سازمان بازار یابی نیز تولید كنندگان، واسطه ها و مصرف كنندگان نقش عمده را ایفا می نماید(رحیمی، 1384).

هزینه های بازاریابی باید از سوی كارخانجات دارای صنایع تبدیلی گیاهان دارویی به عاملین بازاریابی پرداخت شود. علت این گونه اختصاص سود این است كه فرآورده های دارویی قیمتی بسیار بالاترازخود آن گیاهان به صورت تر و یا خشك دارند. از سوی دیگر این شبكه بازاریابی بدلیل فعالیت درعرصه بین المللی برای كارخانجات سودی سرشار به همراه خواهد داشت. به نظرمی رسد عملكرد این سیستم بسیار گران است كه تمام قسمتهای ذینفع به صورت كاملاً منصفانه به ادامه فعالیت اقتصادی علاقه نشان می دهند.

3-2- تیره نعناع

تیره نعناع دارای صفات و اختصاصات بسیار با اهمیت است. اختصاصات مزبور به قدری روشن و قابل تشخیص اند كه این تیره را باید از اولین تیره های مشخص شناخته شده توسط گیاه شناسان دانست.

بر اساس ساختمان گل، نعناعیان یکی از بزرگترین و توسعه یافته ترین خانواده های گیاهی رده عالی محسوب می شوند. این گیاهان در تمامی نقاط جهان به جز قطب شمال وقطب جنوب پراکنش دارندو بیشترین دامنه انتشار آنها در منطقه مدیترانه است , 2005) Aflatuni).

گیاهان این تیره گیاهانی عموماً علفی، یکساله یا پایا و دارای ساقه های راست یا خزنده اند. بعضی از آنها ظاهر بوته مانند و ساقه های چوبی شده فراوان دارند.

از مشخصات این گیاهان آن است که ساقه های چهار گوش دارند. از قاعده ساقه آنها نیز غالباً ساقه های فرعی منشأ می گیرد که حالت خزنده در سطح زمین پیدا می کنند ویا درون خاک وارد گردیده به صورت ساقه های زیر زمینی در می آیند. در انواع چند ساله این گیاهان،ساقه های مسن، ظاهر مدور دارند.

عدۀ زیادی از گیاهان تیره نعناع، به سرعت تحت تأثیر شرایط متفاوت محیط زندگی قرار می گیرند، مانند آنکه انواعی از آنها که در دشت ها و اماکن مرطوب می رویند اگر به محیط های خشک منتقل شوند، به سرعت تغییراتی از نظر سازش و تطابق با شرایط محیطی حاصل می کنند تا تحمل آنها در مقابل تعرق، زیاد شود. به طوری که برگ های آنها پوشیده از کرک می شود، یا کنارۀ پهنک برگ های آنها به سمت پایین خمیدگی پیدا می کند، یا روزنه ها به حالت فرو رفته در بشره باقی می مانند، یا ممکن است هیپودرم آنها به صورت کاملا کلانشیمی درآید و یا برگ حالت نسبتا ضخیم و چرمی پیدا کند. حتی سطح برگ ممکن است کاهش حاصل نماید به حدی که به کلی از بین برود. (زرگری، 1376). این گیاهان برای سهولت در گرده افشانی سازگاری هایی مانند شکل ظاهری گل، رنگدانه ها و تراوش شهد پیدا کرده اند(Aflatuni, 2005).

گیاهان تیره نعناع، عموماً برگ های متقابل، گاهی ساقه آغوش و به ندرت فراهم دارند و برگ ها همیشه ساده اند. بشره ساقه و برگ این گیاهان، غالباً پوشیده از تارهای ترشحی وغیر ترشحی به اشکال مختلف است.(امید بیگی، 1376 )

گل های آنها کامل، نامنظم، نر- ماده و مجتمع به صورت دسته هایی واقع در محور ساقه یا در قسمت انتهایی آن است. این گیاهان دارای کاسه گل پیوسته بوده که عموماً دارای 5 تقسیم یا دندانه می با شد و بر روی کاسه گل گاهی خطوط برجسته و گاهی اوقات کرک وجود دارد که در شناسایی گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.(زرگری، 1376 )

این خانواده یکی از بزرگترین خانواده های گیاهی برای ارزیابی و بررسی وقایع متابولیسم ثانویه است.

مواد مؤثره عمده نعناعیان، اسانس های ترپنوییدی و مواد فنلی گوناگون است.بیشتر ترپن ها و دیگر ترکیبات درغدد ترشحی برگ ها، ساقه ها و اندام زایشی این گیاهان تجمع یافته اند .(Aflatuni, 2005)

جام گل در این گیاهان دارای اشکال متنوع بوده وعموماً به چهار صورت زیر می باشد: