2-1-4)اندازه گیری ریسک.. 29

2-1-5) عناصر اصلی ریسک.. 31

2-1-5-1) محتوا.. 32

2-1-5-2) فعالیت.. 32

2-1-5-3) شرایط.. 32

2-1-5-4) پیامدها.. 32

2-1-6)مدیریت ریسک.. 32

2-1-7)استراتژی های مدیریت ریسک.. 33

2-1-7-1)انتقال ریسک.. 33

2-1-7-2)اجتناب از ریسک.. 34

2-1-7-3)کاهش ریسک.. 34

2-1-7-4)پذیرش ریسک.. 34

بخش دوم:حاکمیت شرکتی35

2-2-1) مقدمه.. 36

2-2-2) مشخصه حاکمیت شرکتی.. 37

2-2-3) اهداف حاکمیت شرکتی.. 38

2-2-4) منابع اصلی حاکمیت شرکت ها.. 39

2-2-4-1) قانون شرکت ها.. 39

2-2-4-2) قانون سهام.. 39

2-2-4-3) استانداردهای شرکت های بورس.. 40

2-2-5) انواع سیستم های حاکمیت شرکتی.. 40

2-2-5-1) سیستم های درون سازمانی.. 41

2-2-5-2) سیستم های برون سازمانی.. 42

2-2-6) حاکمیت شرکتی و اصلاح ساختار هیئت مدیره.. 43

2-2-7) تأثیر حاکمیت شرکتی بر مدیران اجرایی.. 44

2-2-8) حاکمیت شرکتی در بورس اوراق بهادار.. 45

2-2-9) سهامداران نهادی.. 47

2-2-10) سهامداران عمده در نظام حاکمیت شرکتی در بورس اوراق بهادار ایران 48

2-2-11) حضور سهامداران نهادی در حاکمیت شرکتی.. 49

2-2-12) سهامداران نهادی به عنوان ناظر.. 51

2-2-13) نقش سهامداران نهادی در نظارت و انتقال اطلاعات.. 52

2-2-14) سهامداران نهادی و مدیریت سود.. 53

2-2-14-1) سهامداران نهادی کوتاه مدت و مدیریت سود… 53

2-2-14-2) سهامداران نهادی بلندمدت و مدیریت سود… 53

بخش سوم:پیشینه تحقیق 55

2-3-1) مقدمه.. 56

2-3-2) تحقیقات انجام شده در خارج از کشور.. 56

2-3-3) تحقیقات انجام شده در داخل کشور.. 58

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه 61

3-2) روش تحقیق 61

3-3) جامعه آماری 61

3-4)نمونه آماری 61

3-5) اندازه گیری متغیرهای تحقیق 62

3-5-1) متغیرهای مستقل.. 62

3-5-1-1) حاکمیت شرکتی.. 62

3-5-1-2) سهامداران نهادی.. 63

3-5-2) متغیر وابسته(ریسک).. 63

3-5-3) متغیر های تعدیل گر.. 64

3-5-3-1) میانگین فروش.. 64

3-5-3-2) ترکیب دارایی های شرکت.. 64

3-5-3-3) سود تقسیمی.. 65

3-6) روش تجزیه و تحلیل داده ها 65

3-6-1) مدل های رگرسیون تحقیق.. 65

3-6-2) مدل علّی.. 71

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

4-1) مقدمه 75

4-2) توصیف متغیرهای تحقیق 75

4-3) بررسی فرضیه های تحقیق 76

4-3-1) پیش فرض های رگرسیون خطی در سری زمانی.. 76

4-3-1-1) آزمون کولموگروف-اسمیرنوف ( بررسی نرمال بودن متغیرها) 76

4-3-1-2) آزمون رامسی رست (فرض خطی بودن مدل رگرسیونی).. 77

4-3-1-3) آزمون چاو(پایداری ضرایب). 78

4-3-1-4) آزمون ریشه واحد.. 78

4-3-2) بررسی فرضیه های تحقیق بر اساس رگرسیون چندگانه.. 79

4-3-2-1) بررسی فرضیه اول.. 80

4-3-2-2) بررسی فرضیه دوم.. 81

4-3-2-3) بررسی فرضیه سوم.. 82

4-3-3) بررسی فرضیه های تحقیق در قالب مدل علّی.. 83

4-3-3-1)آزمون فرضیه های مدل تحقیق.. 83

4-3-3-2) نتایج مدل ساختاری.. 85

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

5-1)مقدمه 93

5-2) نتیجه گیری 93

5-2-1) توصیف متغیرهای تحقیق.. 93

5-2-2) نتایج آزمون فرضیه ها.. 94

5-3) بحث 95

5-4) پیشنهادهای کاربردی 97

5-5) پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی 97

5-6) محدودیت های تحقیق 98

منابع و مآخد 99

ضمائم و پیوست ها 104

 

 

فهرست جداول………………………………………………………صفحه

جدول(2-1) مشخصات بارز سیستم های درون سازمانی و برون سازمانی در حاکمیت شرکت ها……..42

جدول(4-1) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………76

جدول(4-2) نتایج آزمون کولموگراف-اسمیرنوف………………………………………………………………………..77

جدول(4-3) نتایج آزمون رامسی رست……………………………………………………………………………………….77

جدول(4-4) نتایج آزمون چاو……………………………………………………………………………………………………78

جدول(4-5) نتایج آزمون ریشه واحد به روش فیلیپس پرون………………………………………………………….79

جدول(4-6) بررسی فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………80

جدول(4-7) بررسی فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………81

جدول(4-8) بررسی فرضیه سوم………………………………………………………………………………………………..82

جدول(4-9) نتایج مدل ساختاری ………………………………………………………………………………………………85

جدول(4-10) نتایج فرضیه ها برای بررسی نقش تعدیل گر فروش ………………………………………………..87

جدول(4-11) نتایج فرضیه ها برای بررسی نقش تعدیل گر ترکیب دارایی……………………………………….89

جدول(4-12) نتایج فرضیه ها برای بررسی نقش تعدیل گر سود تقسیمی………………………………………..91

جدول شماره (5-1) نتایج آمار توصیفی ……………………………………………………………………………………..94

 

 

فهرست نمودارها ………………………………………………………صفحه

نمودار(1-1) مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..8

نمودار (2-1) انواع ریسک در حالت شبکه ای……………………………………………………………………………………….24

نمودار(2-2) طبقه بندی معیارهای کمی ریسک(رتبه بندی بر اساس پیچیدگی محاسبه)……………………………..31

نمودار(2-3) عملیات حاکمیت شرکتی ………………………………………………………………………………………………..47

نمودار(3-1) مراحل تعیین نوع مدل داده های ترکیبی…………………………………………………………………………….70

نمودار(4-1) مدل تحقیق در حالت اعداد استاندارد ……………………………………………………………………………….84

نمودار(4-2) مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری……………………………………………………………………………..84

نمودار(4-3) مدل تحقیق برای شرکت هایی که میانگین فروش آن ها 54 میلیون تومان و کمتر است(گروه اول).86

نمودار(4-4) مدل تحقیق برای شرکت هایی که میانگین فروش آن ها از 54 میلیون تومان بیشتر است.( گروه دوم).86

نمودار(4-5) مدل تحقیق برای شرکت هایی که ترکیب دارایی آن ها 0.58 و کمتر است.(گروه اول)…………….88

نمودار(4-6) مدل تحقیق برای شرکت هایی که ترکیب دارایی آن ها بیشتر از 0.58 است.(گروه دوم)……………88

نمودار(4-7) مدل تحقیق برای شرکت هایی که سود تقسیمی آن ها 28 میلیون تومان و کمتر است.(گروه اول).90

نمودار(4-8) مدل تحقیق برای شرکت هایی که سود تقسیمی آن ها بیشتر از 28 میلیون تومان است.(گروه دوم)..90

چکیده

در تحقیق حاضر به بررسی ارتباط حاکمیت شرکتی وریسک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده و همچنین رابطه بین سهامداران نهادی و حاکمیت شرکتی و ازسوی دیگر رابطه بین سهامداران نهادی و ریسک نیز مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق از نظر هدف، از نوع کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری و تحلیل اطلاعات در حیطه تحقیقات توصیفی است. نمونه آماری شامل 81 شرکت در طی دوره زمانی پنج ساله 1386 تا 1390 می باشد که از روش نمونه گیری حذف سیستماتیک انتخاب شدند. اطلاعات جمع آوری شده ابتدا به وسیله رگرسیون ترکیبی با استفاده از نرم افزار Eviews بررسی گردید تا بتوان پیش فرض های اساسی بررسی امور مالی در قالب معادلات خطی را بررسی کرد سپس این خطوط رگرسیون در قالب مدل علّی و با استفاده از نرم افزار VisualPLS برای اجرای مدل مورد بررسی قرار گرفتند و فرضیه های تحقیق آزمون شدند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که یک رابطه منفی و معکوس بین ریسک و حاکمیت شرکتی برقرار است و افزایش شاخص حاکمیت شركتی ، موجب کاهش ریسک می گردد. از سوی دیگر نتایج تحقیق نشان دهنده یک رابطه مثبت بین سهامداران نهادی وحاکمیت شرکتی و همچنین یک رابطه منفی بین سهامداران نهادی و ریسک است. آزمون های انجام شده نشان می دهد که شاخص حاکمیت شرکتی و ریسک به طور مستقیم بر هم اثرگذار هستند و همچنین اثرگذاری این متغیرها بر یکدیگر از طریق دخالت متغیر سوم یعنی سهامداران نهادی نیز مورد تائید قرار گرفت.

کلمات کلیدی:حاکمیت شرکتی، ریسک، سهامداران نهادی، رگرسیون ترکیبی، مدل علّی

 

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

1-1)مقدمه

زندگی امروز درحالی ادامه می یابد که سایه افکنی شرایط عدم اطمینان[1]، بر کلیه امور، به علل مختلف، فرایند تصمیم گیری را به کلی متحول ساخته است. تغییرات قیمت کالاهای اساسی، تغییر نرخ ارز، تغییر نرخ سود و همچنین تغییر قیمت سهام مواردی هستند که سازمان های امروزی دائماً با آن دست به گریبانند. این تغییرات در کنار سایر تغییرات محیطی سازمان ها، باعث ظهور نظریات جدید علمی در حوزه مدیریت شده است، تا آن جا که نظریه آشوب[2] مطرح گردیده و سازمان ها را در محیطی مملو از پیچیدگی و در عین حال قابل مدیریت، تصویر کرده است(راعی و سعیدی،1392،ص44).

دلیل وجودی هر واحد اقتصادی ایجاد ارزش برای ذینفعان خود می باشدو همه شرکت ها با عدم قطعیت رو به رو هستند و یکی از چالش های مدیریت این است که چه مقدار عدم قطعیت را بپذیرد، به طوری که ارزش ثروت ذی نفعان رشد یابد. عدم قطعیت هم در مورد خطر و هم فرصت، همراه با احتمال از دست دادن یا افزایش ارزش مطرح می شود. یک مدیر واحد اقتصادی باید علی رغم وجود عدم قطعیت ها و ریسک ها و فرصت های وابسته به آن، واحد اقتصادی را به صورت مؤثر اداره نموده و بدین ترتیب ظرفیت ایجاد ارزش شرکت را افزایش دهد(بورس اوراق بهادار تهران،1392،ص2)

در این راستا، مالکیت شرکتی نیز از طریق مالکیت سهام، تأثیر چشمگیری بر روش کنترل شرکت ها داشت. به این ترتیب، مالکان، اداره شرکت را به مدیران تفویض کردند و بازارهای بورس اوراق بهادار شکل گرفت. یکی از ابزارهای تخصیص بهینه منابع، بازارهای اوراق بهادار می باشد. لذا هر مشکلی که در بازار مذکور به وجود آید، تنها مسأله اقتصادی نیست بلکه به مسأله ای اجتماعی مبدل می شود که در آن منافع عمومی جامعه به خطر خواهد افتاد. برای حل و فصل مشکلات مذکور، یکی از مفاهیم با اهمیت مطرح شده در دو دهه اخیر، مفهوم حاکمیت شرکتی[3] است. دو دیدگاه نظری عمده شامل تئوری نمایندگی و تئوذی ذینفعان در این مورد مطرح است که هر یک از آن ها به صورت متفاوت به موضوع حاکمیت شرکتی می نگرند. تئوری نمایندگی به مشکل کارگزار و کارگمار و تئوری ذی نفعان به مشکل کارگزار و ذی نفعان می نگرند(حساس یگانه،1388،ص76).

حاکمیت شرکتی به معنای قوانین،مقررات،ساختارها،فرهنگ ها و سیستم هایی است که موجب دستیابی به هدف های پاسخگویی،شفافیت،عدالت و رعایت حقوق ذی نفعان می شود.حاکمیت شرکتی پیش از هر چیز،حیات بنگاه اقتصادی در دراز مدت را، هدف قرار داده و درصدد است تا از منافع سهامداران در مقابل مدیریت سازمان ها حفاظت کند. دو هدف حاکمیت شرکتی عبارت است از (حساس یگانه،1388،ص77):

1. کاهش ریسک بنگاه اقتصادی از طریق بهبود و ارتقای شفافیت و پاسخ گویی.

1. بهبود کارایی دراز مدت سازمان، از طریق جلوگیری از خودکامگی و عدم مسئولیت پذیری مدیریت اجرایی.

در این تحقیق به بررسی رابطه حاکمیت شرکتی و ریسک شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران پرداخته خواهد شد و همچنین رابطه بین سهامداران نهادی و حاکمیت شرکتی و ازسوی دیگر رابطه بین سهامداران نهادی و ریسک نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

1-2)بیان مسأله