فصل دوم: ادبیات تحقیق

2-1- مقدمه 12

2-2- تبلیغات 12

2-2-1- وظایف تبلیغات 13

2-2-1-1- جلب توجه 13

2-2-1-2- ایجاد علاقه 14

2-2-1-3- تحریک تمایل 14

2-2-1-4- سوق دادن به خرید 14

2-2-2- اثر بخشی تبلیغات 15

2-2-2-1- اندازه­گیری ورودی­ها 15

2-2-2-2- اندازه­گیری خروجی­ها 15

2-2-2-3- اندازه­گیری فرآیندها 16

2-3- اینترنت و بازاریابی 16

2-3-1- تعاملی بودن 17

2-3-2- کنترل مصرف­کنندگان 17

2-3-3- شخصی­سازی 18

2-3-4- ظرفیت اطلاعاتی 18

2-3-5- تجارت الکترونیک 18

2-4- تبلیغات اینترنتی 19

2-4-1- ویژگی­های مهمتبلیغات اینترنتی 22

2-4-2- محدودیت های تبلیغات اینترنتی 23

2-4-3- انواع روش­های تبلیغات اینترنتی 23

2-5- نگرش 26

2-5-1- عناصر نگرش 29

2-5-2- نحوه شکل­گیری نگرش 30

2-5-3- نگرش نسبت به تبلیغات اینترنتی 30

2-6- اعتماد 33

2-6-1- اعتماد و اعتبار به عنوان ساختارهایی مستقل 34

2-6-2- سه بعد موجود در ذات اعتماد به تبلیغات 35

2-7- پاسخ رفتاری 36

2-7-1- کلیک تبلیغات 37

2-7-2- خرید اینترنتی 38

2-8- جامعه مجازی 39

2-9- مروری بر مطالعات صورت گرفته 40

2-9-1- پژوهش‏های خارجی 40

2-9-2- پژوهش‏های داخلی 44

فصل سوم: روش­شناسی تحقیق

3-1- مقدمه 48

3-2- روش تحقیق 48

3-3- متغیرهای تحقیق و الگوی مفهومی تحقیق 48

3-4- مراحل انجام تحقیق 50

3-5- جامعه و نمونه آماری 52

3-5-1- تعیین حجم نمونه و روش نمونه­گیری 52

3-6- ابزار سنجش 53

3-6-1- تدوین پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………………….54

3-7- روایی پرسشنامه 57

3-8- پایایی پرسشنامه 58

3-9- روش­های تجزیه و تحلیل داده­ها 58

3-10- تحلیل عامل اکتشافی 59

3-10-1- پیش شرط­های تحلیل عامل اکتشافی 59

3-11- مدل­سازی معادلات ساختاری 60

3-11-1- برازش مدل 62

3-11-1-1- برازش مدل اندازه­گیری 62

3-11-1-2- معیارهای ارزیابی برازش بخش ساختاری 63

3-11-1-3- معیارهای ارزیابی برازش کلی مدل 64

3-11-2- آزمون فرضیه­ها 65

3-11-2-1- بررسی ضرایب معناداری z یا t-values یا p-values 65

3-11-2-2- بررسی ضرایب استاندارد شده بار عاملی مربوط به مسیرهای هر یک از فرضیه­ها 65

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ها

4-1- مقدمه 67

4-2- ویژگی­های جمعیت­شناختی پاسخگویان و جامعه­ آماری 67

4-2-1- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت 67

4-2-2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن 69

4-2-3- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات 70

4-2-4- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب درآمد 71

4-2-5- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب حدود میزان استفاده از اینترنت در طول هفته 73

4-2-6- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب مدت زمان آغاز خرید اینترنتی 75

4-3- بررسی توزیع نرمال داده­های تحقیق 76

4-3-1- آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای توزیع نرمال نگرش به تبلیغات اینترنتی 76

4-3-2- آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای توزیع نرمال اعتماد به تبلیغات اینترنتی 77

4-3-3- آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای توزیع نرمال کلیک تبلیغات اینترنتی 77

4-3-4- آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای توزیع نرمال خرید اینترنتی 77

4-4- تحلیل عامل اکتشافی 78

4-4-1- تحلیل عامل اکتشافی انعکاسی بعد شناختی اعتماد 78

4-4-2- تحلیل عامل اکتشافی انعکاسی بعد احساسی اعتماد 80

4-4-3- تحلیل عامل اکتشافی انعکاسی بعد رفتاری اعتماد 82

4-5- آزمون مدل مفهومی تحقیق 83

4-5-1- برازش مدل­های اندازه­گیری 83

4-5-2- برازش مدل­های ساختاری 85

4-5-3- برازش کلی مدل 87

4-5-4- آزمون فرضیه 87

4-5-4-1- نتیجه آزمون فرضیه 87

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات

5-1- مقدمه 92

5-2- بررسی نتایج تحقیق 92

5-2-1- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول 93

5-2-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم 93

5-2-3- نتایج حاصل از فرضیه سوم 93

5-2-4- نتایج حاصل از فرضیه چهارم 94

5-3- جنبه های نوین پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..94 5-4- خلاصه و نتیجه­گیری 94

5-5- محدودیت 95

5-6- پیشنهادات تحقیق 95

5-6-1- پیشنهادات کاربردی 95

5-6-2- پیشنهادات برای تحقیقات آتی 96

فهرست منابع

الف) منابع فارسی 98

ب) منابع لاتین 101

ضمائم

الف) پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………………….107

ب) جدول های مربوط به نتایج آزمون های آماری…………………………………………………………………………111

 

 

فهرست شکل­ها

عنوان صفحه

شکل 1-1- مدل مفهومی تحقیق 7

شکل 3-1- مدل مفهومی تحقیق 49

شکل 3-2- مراحل انجام تحقیق 51

شکل 4-1- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت 68

شکل 4-2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن 69

شکل 4-3- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات 71

شکل 4-4- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب درآمد 72

شکل 4-5- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب حدود میزان استفاده از اینترنت در طول هفته 74

شکل 4-6- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب مدت زمان آغاز خرید اینترنتی 76

شکل 4-7- مدل مفهومی تحقیق 86

 

 

 

فهرست جدول­ها

عنوان صفحه

جدول 3-1- شاخص­های مطرح شده در تحقیق 54

جدول3-2- میانگین واریانس استخراج شده 57

جدول3-3- ضریب آلفای کرونباخ متغیرها 58

جدول3-4- دلایل استفاده از پی ال اس 61

جدول4-1- فراوانی و درصد جنسیت پاسخگویان 67

جدول 4-2- فراوانی و درصد سن پاسخگویان 69

جدول4-3- فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب تحصیلات 70

جدول4-4- فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب درآمد 71

جدول4-5- فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب حدود میزان استفاده از اینترنت در طول هفته 73

جدول4-6- فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب مدت زمان آغاز خرید اینترنتی 75

جدول4-7- آزمون کولموگروف اسمیرنوف 76

جدول4-8- آزمون کولموگروف اسمیرنوف 77

جدول4-9- آزمون کولموگروف اسمیرنوف 77

جدول4-10- آزمون کولموگروف اسمیرنوف 78

جدول4-11- آزمون بارتلت و کی ام ا 78

جدول4-12- اشتراک مولفه­ها 78

جدول4-13- واریانس کلی بیان شده 79

جدول4-14- ماتریس مولفه­ها 80

جدول4-15- آزمون بارتلت و کی ام ا 80

جدول4-16- اشتراک مولفه­ها 80

جدول4-17- واریانس کلی بیان شده 81

جدول4-18- ماتریس مولفه­ها 81

جدول4-19- آزمون بارتلت و کی ام ا 82

جدول4-20-اشتراک مولفه­ها 82

جدول4-21- واریانس کلی بیان شده 82

جدول4-22- ماتریس مولفه­ها 83

جدول4-23- بارهای عاملی 84

جدول4-24- نتایج سه معیار آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و روایی همگرا 85

جدول4-25- برگرفته از روش فورنل و لارکر 85

4-26- معیار R²…………………………………………………………………………………………………………………………………………………86

جدول4-27- معیارQ2 87

جدول4-28- جدول خروجی تحلیل مسیر 88

جدول4-29- جدول خروجی تحلیل مسیر 88

جدول4-30- جدول خروجی تحلیل مسیر 89

جدول4-31- جدول خروجی تحلیل مسیر 89

جدول4-32- نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ها 90

 

 

فصل اول

کلیات تحقیق

 

 

• مقدمه

امروزه با گسترش روزافزون اینترنت در جهان، تعداد کاربران اینترنتی به صورت فزاینده­ای در حال رشد می­باشد. این امر پتانسیل بالایی را برای تجارت الکترونیک ایجاد کرده، لذا شرکت­ها مجبور به انجام فعالیت­های تجاری از طریق اینترنت شده­اند.

تبلیغات همواره جزء حوزه­های مهم در بازاریابی و دنیای تجارت می­باشد. در بین روش­های مختلفبازاریابی اینترنتی، تبلیغات اینترنتی یکی از مواردی است که بیشترین کاربرد و استفاده را داراست (کاتلر و همکاران[1]، 2012).

در حیطه تبلیغات اینترنتی، نگرش به تبلیغات از اهمیت به سزایی برخوردار است. نگرش، یكی از مهم­ترین مفاهیم درسیستم­های اطلاعاتی و تحقیقات بازاریابی است. در سالهای اخیر، این متغیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. ولی متغیر اعتماد به تبلیغات اینترنتی، چندان مورد بررسی محققان قرار نگرفته است و بیشتر تحقیقات، در زمینه اعتماد به تجارت الکترونیک است. این امر در حالی است که مبحث اعتماد به تبلیغات، خود یک عامل تعیین­کننده برای ایجاد پاسخ رفتاری در مشتریان می­باشد. همچنین در حوزه پاسخ رفتاری، کلیک تبلیغات و خرید اینترنتی به عنوان دو متغیر پاسخ رفتاری، قابلیت این را دارند که به صورت مجزایی مورد بررسی قرار گیرند.

تحقیق حاضر به دنبال بررسی پاسخ رفتاری کاربران به تبلیغات اینترنتی با تبیین نقش اعتماد و نگرش به تبلیغات اینترنتی می­باشد. لذا در این فصل به طور خلاصه و با توجه به موضوع تحقیق، ابتدا به ضرورت و اهمیت انجام تحقیق و بیان مسئله پرداخته می­شود و سپس قلمرو، اهداف، سؤال و فرضیه­های تحقیق بیان می­گردد. در ادامه به تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق نیز اشاره می­گردد.

• اهمیت موضوع

در سالهای اخیر علی رغم فراگیر شدن اینترنت، تبلیغات اینترنتی با توسعه چندانی مواجه نبوده است. یکی از دلایل این عدم توسعه، عدم اعتماد کاربران به تبلیغات اینترنتی می­باشد. این امر در حالی است که امروزه بیشتر واحدهای کسب و کار برای بهره­ برداری كامل از توانایی­های خود و دسترسی به مشتریان جهانی، بازارهای مجازی را مورد توجه قرار می دهند (بیویلیان و تیگر[2]، 2013). بنابراین بهبود و افزایشاثربخشی تبلیغات، تبدیل به یکی از دغدغه­های شرکت­ها و موسسات فعال در فضای مجازی گردیده است. یکی از راه­های بهبود و افزایش این اثربخشی، کسب اعتماد مشتریان به تبلیغات اینترنتی می­باشد. به نظر می­رسد بتوان با تغییر نگرش مشتریان به تبلیغات اینترنتی، با افزایش اعتماد مشتریان به تبلیغات روبرو گشت (جیانگ و همکاران[3]، 2013).

در کنار این عوامل، درک پاسخ رفتاری مصرف کنندگان بسیار حائز اهمیت است چون پاسخ رفتاری نقش قابل توجهی را در رفتارهای خرید مصرف­کنندگان ایفا می­کند. پاسخ رفتاری را می­توان در قالب دو بعد خرید اینترنتی و کلیک تبلیغات مورد توجه قرار داد (انورمیر[4]، 2012). در عصر حاضر، تعداد مصرف­کنندگانی که از بستر اینترنت برای خرید استفاده می­نمایند به سرعت در حال افزایش است. خرید اینترنتی، دامنه انتخاب وسیعی از فرصت­ها و دسترسی بیشتر و راحت­تر به اطلاعات را فراهم می­نماید. خرید در بستر اینترنت، این امکان را به کاربران می­دهد تا محصولات و خدمات را در سطح جهانی به مقایسه بگذارند (چنگ و همکاران[5]، 2013). علاوه بر خرید اینترنتی، کلیک تبلیغات نیز به عنوان یکی دیگر از ابعاد پاسخ رفتاری، به شدت مبتنی بر عملکرد می­باشد و در عین حال به عنوان شاخصی مهم برای بررسی پاسخ­های رفتاری مصرف­کنندگان نسبت به تبلیغات اینترنتی مورد استفاده قرار می­گیرد. در واقع این متغیر رفتاری می­تواند میزان اثربخشی تبلیغات اینترنتی را مورد سنجش قرار بدهد (انورمیر، 2012).

• بیان مسأله

ارتباطات بازاریابیشامل اجزاء مختلفی از قبیل: ارتقاء فروش، روابط عمومی، بازاریابی مستقیم و تبلیغات[6] است که تبلیغات جزء مهمی از بازاریابی، به ویژه بازاریابی الکترونیکی می­باشد (استراوس و فروست[7]، 2001)، به طوری که امروزه شرکت­ها، به دلیل نقش حیاتی تبلیغات در اطلاع رسانی به مشتریان و ترغیب مشتریان به خرید، مبالغ هنگفتی را برای تبلیغات الکترونیکی هزینه می­کنند (عباسی و محمدیان، 1386).

ظهور اینترنت یکی از بزرگترین تغییرات تکنولوژیکی در تاریخ جهان می­باشد، این ظهور تاثیر عمیقی بر زندگی روزمره افراد در سراسر جهان داشته است (بیویلیان و تیگر، 2013). آمارهای اخیر نشان داده است که بیش از 4/2 بیلیون نفر، در حدود یک سوم جمعیت جهان از اینترنت استفاده می­کنند (آمار اینترنت جهان[8]، 2013). دسترسی به اینترنت زندگی افراد را آسان­تر نموده است، زیرا تقریبا همه چیز، بدون توجه به زمان و مکانی خاص به صورت بر خط[9]، قابل دستیابی می­باشند. از آنجایی که اینترنت کاربران زیادی را جذب نموده است، شرکت­ها و بازاریابان تمایل دارند تا از این طریق محصولات و خدمات خود را تبلیغ نمایند (بیویلیان و تیگر، 2013).

تبلیغات اینترنتی[10] به عنوان روشی برای انتشار هر چه بیشتر اطلاعات جهت تاثیرگذاری بر خریداران و معاملات تجاری در محیط وب می­باشد. اشلوزر و همکاران[11](1999) تبلیغات اینترنتی را هر نوع محتوا و مضمون تجاری موجود در اینترنت می­دانند که شرکت­ها برای آگاه کردن مصرف­کنندگان در مورد کالاها و خدمات خود طراحی می­نمایند.

در حال حاضر، تبلیغات اینترنتی یک تجارت بزرگ محسوب می­شود: درآمد تبلیغات اینترنتی در امریکا به 36.6 بیلیون دلار در سال 2012 رسیده است، که این رقم افزایش 15% در تبلیغات را در مقایسه با سال 2011 نشان می­دهد. درآمد تبلیغات از طریق موبایل به عنوان بخشی از تبلیغات اینترنتی، با رشد 111%، از 1.6 بیلیون دلار در 2011 به 3.4 بیلیون دلار در 2012 مواجه بوده است (گزارش درآمد تبلیغاتی[12]، 2012).

سازمان­های متنوع، به نوبه خود خواهان استفاده هر چه بیشتر از فضای ایجاد شده در بستر اینترنت می­باشند. از سویی با عدم اعتماد مصرف­کنندگان رو به رو می­باشند، مصرف­کنندگانی که دارای نگاه­ها و نگرش­های متفاوت به تجارت و تبلیغات اینترنتی هستند (طاهری راویزی، 1390).

یکی از مؤثرترین تئوری­ها در پژوهش­های بازاریابی، نگرش نسبت به تبلیغات[13] می­باشد (برنر و کومار[14]، 2000؛ بیهال و همکاران[15]، 2004؛ مک کنزی و همکاران[16]، 1989). نگرش نسبت به تبلیغات، زمینه برای پاسخ به یک محرك تبلیغاتی خاص، به صورت مطلوب یا نامطلوب طی یک موقعیت نمایشی خاص می باشد (بیهال و همکاران، 2004). در واقع می­توان گفت که نگرش مصرف­کننده به تبلیغات، منعکس­کننده­ی اثربخشی تبلیغات[17] می­باشد. انتظار می­رود که نگرش مثبت مصرف­کنندگان به تبلیغات، به یادآوری برندی که در تبلیغات نشان داده می­شود، منجر گردد و بر پاسخ رفتاری[18] افراد تاثیر بگذارد (مهتا[19]، 2000).

پاسخ­های رفتاری به مجموعه فعالیت­هایی مربوط می­گردد که کاربران در طول و یا بعد از روابط متقابلشان با محیط خارجی از خود بروز می­دهند (تنگ و همکاران[20]، 2011). پاسخ رفتاری در این پژوهش از دو متغیر تشکیل شده است: 1) تعداد دفعاتی که یک کاربر، بر تبلیغات کلیک می­نماید و 2) تعداد دفعات خرید محصولات و برندهای نشان داده شده در تبلیغات توسط کاربر (انورمیر، 2012).

علت انتخاب این دو متغیر در این تحقیق بدین دلیل است که: 1) کلیک تبلیغات[21] به صورت گسترده­ای به عنوان یک شاخص مهم پاسخ­های رفتاری مصرف­کنندگان نسبت به تبلیغات اینترنتی مطرح می­گردد. 2) خرید اینترنتی[22] به صورت گسترده­ای در تحقیقات مرسوم تبلیغات، به عنوان ابزاری برای اندازه­گیری اثربخشی تبلیغات به کار می­رود (وانگ و همکاران[23]، 2010).

اثربخشی تبلیغات همواره یکی از دغدغه­های فعالان حوزه تجارت الکترونیک و تبلیغات بوده است. فعالان این حوزه همواره درصدد اندازه­گیری اثربخشی انواع رسانه­ها می­باشند تا از این طریق بتوانند حداکثر سودآوری را برای مشتریان خود فراهم آورند. یکی از راه­های افزایش این تاثیر، کسب اعتماد مصرف­کنندگان می­باشد. از اینرو شناخت راه­های افزایش اعتماد مصرف­کنندگان، از دیرباز یکی از دغدغه­های شرکت­های تبلیغاتی بوده، و شرکت­ها سرمایه­گذاری­های کلانی را برای شناخت راه­های افزایش اعتماد مشتری انجام داده­اند.

اندازه­گیری اعتماد کاربران و درک این که کاربران چگونه به تبلیغات پاسخ می­دهند، بخصوص این که پژوهش­ها در دهه­های اخیر نشان داده است، که در حدود 70% افراد معتقدند که تبلیغات غیرقابل اعتماد می­باشد و تنها ابزاری برای وادار کردن افراد به خریدن چیزهایی هستند، که در واقع به آنها هیچ احتیاجی ندارند، حائز اهمیت می­باشد (کافی و همکاران[24]، 1994). در واقع اعتماد عامل مهمی برای در نظر گرفتن به عنوان بخشی از درک کاربر از تبلیغات می­باشد (پترسامانسن[25]، 2012).

اعتماد حالتی از عدم اطمینان است حالتی میان دانستن و ندانستن، چون فردی که از تمام جزییات مسئله آگاه است، می­تواند یک تصمیم منطقی بگیرد و احتیاجی به اعتماد کردن ندارد (بامبرگر[26]، 2012). اگر افراد هیچ گونه اطلاعاتی نداشته باشند، هیچ مبنایی هم برای اعتماد کردن ندارند و در بهترین حالت می­توانند امیدوار باشند. اعتماد هنگامی ایجاد می­شود که شخص اعتمادکننده، هیچ گونه گزینه­ای برای انتخاب ندارد ولی روی یک نتیجه احتمالی موقعیتی، که اطلاعات محدودی در موردش موجود است، حساب می­کند، با این حال از اطلاعات در دسترس، برای ارزیابی انتخاب­هایش و ارزیابی اعتماد به اعتمادشونده استفاده می­کند (پترسامانسن، 2012).

به نظر می­رسد در این مورد، در کشور خلا تحقیقاتی وجود داشته باشد به نحوی که شاهد تبلیغات گسترده با هزینه­های بسیار زیاد ولی با اثربخشی پایین از جنبه جلب اعتماد مشتریان می­باشیم. این نگاه موجب می­گردد تا واکنش­های متفاوتی به تبلیغات اینترنتی وجود داشته باشد.

بدین ترتیب در این پژوهش، تلاش بر این است که با در نظر گرفتن تحقیقات صورت گرفته در حوزه­های مرتبط، رابطه­ی بین نگرش به تبلیغات اینترنتی، اعتماد به تبلیغات اینترنتی، کلیک تبلیغات و در نهایت خرید اینترنتی را در بین کاربران اینترنتی مورد بررسی قرار دهد و بیان نماید که آیا رابطه­ای بین­شان وجود دارد؟

[1]. Kotler, et al.

[2]. Beauvillain & Tiger

[3]. Jiang, et al.

[4]. Anwar Mir

[5]. Chang, et al.

[6]. Advertising

[7]. Strauss & Frost

[8]. Internet World Stats

[9]. Online

[10]. Internet advertising

[11]. Schlosser, et al.

…………. 33

3-1-6 زهکشی طبیعی………………………………………………………………………………………………………. 35

جنس خاک……………………………………………………………………………………………………………… 36………………………………………………………………………………………………………………

3-2……………… مواد و روش­ها 36

3-2-1 منابع داده………………………………………………………………………………………………………………… 36

3-2-2 مراحل پژوهش……………………………………………………………………………………………………….. 37

فصل چهارم

4-1……………… نتایج حاصل از اجرای مدل تاپسیس…. 60

4-2……………… ارزیابی نتایج مدل با روش کمی و مشاهدات میدانی 66

4-3……………… تحلیل منطقه پیشنهادی.. 76

4-4……………… نتایج مدل داده و بحث روی آن.. 77

فصل پنجم

5-1……………… نتیجه گیری.. 83

5-2آزمون فرضیه: 83

5-3 پیشنهادات………….. 84

1-1مقدمه

«قدرت عمل انسان در محیط طبیعی به اقتضای تعداد فزاینده ی جمعیت و تکامل سریع ابزار و وسایل، روز به روز ابعاد وسیع­تری به خود می­گیرد»(رهنمایی، 1387: 9). «در این شرایط توسعه­ی­ فیزیكی شهرها معمولا بدون توجه به فاکتورهای طبیعی اتفاق می­افتد. از جمله تبعات این نوع توسعه­ های فیزیكی در شهرها: تخریب باغ­ها و زمین­های زراعی به نفع ساخت و سازها، دست­اندازی به حریم رودخانه­ها و ارزش­های زیست محیطی، توسعه در شیب­های تند، همجواری­های نامناسب در كاربری­ها می باشد. برای به حداقل رساندن اثرات نامطلوب زیست محیطی حاصل از چنین فرایندی، لازم است علاوه بر سایر فاكتورهای اقتصادی – اجتماعی و سیاسی به فاكتورهای طبیعی و خصوصیات زمین به عنوان پایه اصلی توسعه فیزیكی توجه كافی مبذول گردد»(کرم و محمدی، 60:1388).

«گسترش بی رویة شهرها یک مشکل جهانی است و پیش­بینی می­گردد تا سال 2025 افزون بر 65 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی کنند در عین حال افزایش سریع پراکندگی شهری، اثرات زیان باری در محیط بر جای می­گذارد»(Kaya, 2006:19 ).

«تا زمانی که الگوی رشد شهرها ارگانیک بوده و عوامل درون­زا و محلی تعیین­کننده­ی رشد شهری بوده اند، زمین شهری نیز کفایت کاربری­های سنتی شهری را می­داده و حسب شرایط اقتصادی، اجتماعی و امنیتی شهر، فضای شهر را به طور ارگانیک سامان می­داده است»(ماجدی، 1378: 6)، اما امروزه زمین شهری برای جمعیت سرازیر شده به آن کافی نمی­باشد و مطالعات اساسی را در زمینه­ زمین و ژئومورفولوژی شهری و یافتن مکان بهینه برای استقرار و توسعه­ی فیزیکی شهرها را می­طلبد.

«توسعه­ی شهر بر روی سطح زمینی صورت می­گیرد که از مواد و اشکال ویژه­ای به وجود آمده است. این مواد و اشکال ممکن است ذاتأ برای فعالیت­های خاصی مناسب باشند و شهرها را در مراحل مختلف توسعه با مخاطرات روبه­رو سازند. از سوی دیگر بیشتر عوارض زمین با محیط فعلی خود سازگار نیستند. اغلب آن­ها تحت یک مجموعه­ی آب و هوایی با شرایط متفاوت از قبیل یخچال­ها یا ورقه­های یخی قدیمی به وجود آمده­اند. این عوارض ممکن است تا زمانی پایدار بمانند که با گیاهان پوشیده شوند یا تحت شرایط غالب بارش یا زهکشی قرار گیرند. با وجود این اگر این پایداری برهم بخورد شاید در حالت تعادل با شرایط جدید سازگار شوند. توسعه­ی شهر تغییرات تاسف باری را در این شرایط به وجود می­آورد»(روستایی و جباری، 1391: 21).

«بررسی ویژگی های جمعیتی در شهر اراک ضرورت این شهر را به توسعه فیزیکی به صراحت آشکار می­نماید. شهر اراک تا قبل از شروع تحولات صنعتی با رشد پایین جمعیت مواجه بوده است. طی دوره شکل­گیری شهر تا سال 1335 تنها 89 هزار نفر در این شهر ساکن بوده اند. همانطور که در جدول و نمودار زیر مشاهده می­شود جمعیت شهر اراک از 71925 نفر در سال 1345 به 484212 نفر در سال 1390 رسیده است. شروع تحولات جمعیتی از اواسط دهه­ی 40 شمسی همزمان با صنعتی شدن و پذیرش نقش­های جدید، اتفاق می­افتد و به تبع آن، روند رشد جمعیتی و مهاجرتی به این شهر تا اواسط دهه­ی70­ شمسی ادامه می­یابد. بعد از این دهه رشد جمعیتی شهر غالباَ بر پایه­ی رشد طبیعی جمعیت بوده است.

جدول 1‑1: مقایسه­ی رشد جمعیت و مساحت طی دوره­های 1345- 1390

سال	1345	1355		1365		1380		1390
جمعیت (هزار نفر)	71925	116832		265349		421692		484212
مساحت (هکتار)	454	1829.1		2256.6		3782.8		4981.1
سرانه ناخالص	63.1	156.5		85.04		89.7		102.8
نرخ رشد جمعیت	3/4		8/5		4/4		1/39

شکل ‎0‑1: مقایسه­ی تطبیقی رشد جمعیت و رشد کالبدی شهر اراک

با استفاده از مدل رشد نمایی مشخص شده است که جمعیت شهر اراک تا سال14700 به 526431 نفر خواهد رسید كه نسبت به جمعیت سال 85 معادل 79 هزار نفر افزایش جمعیت خواهد داشت.

ی نوشته‌ها

35

7-3 تعیین اعتبار علمی ابزار 37

8-3 تعیین اعتماد علمی ابزار 37

9-3 روش گردآوری اطلاعات 37

10-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 38

11-3 ملاحظات اخلاقی 39

فصل چهارم: نتایج تحقیق

1-4 یافته های پژوهش 40

2-4 جداول 41

فصل پنجم: بحث و بررسی یافته ها

1-5 بحث و بررسی یافته ها 62

2-5 نتیجه گیری نهایی 70

3-5 پیشنهاد برای کاربرد یافته های پژوهش 73

4-5 سایر پیشنهادات 73

• منابع 74

• پیوست ها

فهرست جداول

شماره و عنوان صفحه

جدول شماره 1: توزیع فراوانی مشخصات دموگرافیک واحدهای مورد پژوهش 41

جدول شماره 2: میانگین و انحراف معیار نمره احساس ذهنی بهزیستی 44

جدول شماره 3: میانگین و انحراف معیار نمره حمایت اجتماعی 45

جدول شماره4: همبستگی بین ابعاد حمایت اجتماعی و احساس ذهنی بهزیستی 46

جدول شماره 5: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب سن 47

جدول شماره 6: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب سال تحصیلی 48

جدول شماره7: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب جنس 49

جدول شماره 8: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب وضعیت تاهل 50

جدول شماره 9: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب وضعیت محل زندگی 51

جدول شماره 10: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب محل سکونت 52

جدول شماره 11: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب شغل مادر 53

جدول شماره 12: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب شغل پدر 54

جدول شماره 13: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب سطح تحصیلات 55

جدول شماره 14: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب رشته تحصیلی 56

جدول شماره 15: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب تحصیلات پدر 57

جدول شماره 16: توزیع احساس ذهنی بهزیستی بر حسب تحصیلات مادر 58

جدول شماره 17: برآورد ضریب رگرسیونی ابعاد حمایت اجتماعی با رضایت از زندگی 59

جدول شماره 18: برآورد ضریب رگرسیونی ابعاد حمایت اجتماعی با عاطفه مثبت 60

جدول شماره 19: برآورد ضریب رگرسیونی ابعاد حمایت اجتماعی با عاطفه منفی 61

چکیده

مقدمه: سلامت بعنوان یکی از­ متاپارادایم­های اصلی نظریه­های بهداشتی در ­کنار مفاهیم انسان، محیط و پرستار قرار دارد؛ و دارای ابعاد عینی ­و ­ذهنی است که متاسفانه به بعد ­ذهنی آن­ کمتر توجه شده­است. احساس ذهنی بهزیستی، مفهومی کلی و ناشی از نحوه­ی ادراک شناختی و عاطفی شخص از کل زندگی است یکی از عواملی که رایطه تنگاتنگی با احساس ذهنی بهزیستی دارد حمایت اجتماعی می­باشد. وجوه مختلف آن، پیش بینی کننده­های خوبیبرای احساس ذهنی بهزیستی هستند. از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان پیش بینی کنندگی اثر ابعاد حمایت اجتماعی بر احساس ذهنی بهزیستی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام گرفته است.

روش کار:مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی-تحلیلی می­باشد که روی 314 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام شد. نمونه گیری به روش طبقه­بندی تصادفی شده با حجم برابر انجام شد که از هر دانشکده( پرستاری و مامایی، پزشکی، پیراپزشکی، بهداشت، دندانپزشکی) 62 دانشجو انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه­ای است مشتمل بر سه بخش: بخش اول شامل اطلاعات دموگرافیک، بخش دوم پرسشنامه­ی احساس ذهنی بهزیستی شامل: پرسشنامه­ی استاندارد رضایت­ از ­زندگی (SWLS)و مقیاس عاطفه مثبت­ و ­منفی(PANAS) و بخش سوم را پرسش­نامه­ی حمایت اجتماعی نوربک تشکیل می­دهد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSSنسخه21 و تحت آزمون های آماری توصیفی(توزیع فراوانی و میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس یکطرفه، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

نتایج:نتایجپژوهش نشان داد که احساس ذهنی بهزیستی با جنسیت ، سن، وضعیت تاهل و محل سکونت و سال تحصیلی ارتباط آماری معنی داری دارد. ضریب همبستگی پیرسون ارتباط آماری معنی دار را بین حمایت کارکردی کل با تمام ابعاد احساس ذهنی بهزیستی و همچنین بین فقدان کل و عاطفه منفی در دانشجویان را نشان داد(05/0>p). مدل رگرسیون خطی نشان داد که بعد حمایت کارکردی کل(001/0=p) و حمایت ساختاری کل(039/0=p) و تاهل(021/0=p) از پیش­بینی کننده­های رضایت از زندگی می باشند و همچنین حمایت کارکردی کل(01/0=p) پیش بینی کننده­ی عاطفه مثبت و جنسیت مونث(004/0=p)، سن پایین­­تر(018/0=p) و فقدان کل(012/0=p) به عنوان پیش بینی کننده­های عاطفه منفی می­باشد.

نتیجه­گیری:با توجه به اینکه تمام ابعاد حمایت اجتماعی به یک اندازه در پیش بینی کنندگی احساس ذهنی بهزیستی اهمیت ندارند ولی ابعادی مثل حمایت کارکردی تاثیر بسزایی در افزایش احساس ذهنی بهزیستی دارد لذا با توجه به اهمیت احساس ذهنی بهزیستی با لحاظ این بعد از حمایت اجتماعی می توان میزان سلامت را در دانشجویان ارتقا داد.

1.7.1. قلمرو مکانی 7

1.8. شرح واژه و اصطلاحات به کار رفته در پژوهش (مفاهیم عملیاتی): 7

2. فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 10

2.1. مقدمه 11

2.2. پیش بینی تقاضای فرآورده های سوختی نفتی 11

2.2.1. پیش بینی تقاضا 11

2.2.2. اهمیت پیش بینی تقاضا 12

2.2.3. سیستم پیش بینی تقاضا 12

2.2.3.1. خروجی های سیستم پیش بینی 13

2.2.3.2. ورودی های سیستم پیش بینی 14

2.2.3.3. محدودیت های سیستم پیش بینی 14

4.3.2.2. تصمیمات سیستم پیش بینی 15

2.2.3.5. معیار عملکرد سیستم پیش بینی 15

2.2.3.6. روشهای پیش بینی تقاضا 16

2.2.4. اندازه گیری و کنترل خطای پیش بینی 19

2.3. فرآورده های سوختی نفتی 21

2.4. اهمیت تکنیک های مورد استفاده 22

2.5. سابقۀ تحقیق (مروری بر مطالعات پیشین) 22

2.5.1. مروری بر مطالعات انجام گرفتۀ داخلی 22

2.5.2. مروری بر مطالعات انجام گرفتۀ خارجی 28

2.6. جمع بندی مرور ادبیّات 32

3. فصل سوم: روش تحقیق 33

3.1. مقدمه 34

3.2. روش تحقیق 34

3.3. تکنیک های مورد استفاده در تحقیق 34

3.3.1. الگوریتم بهینه سازی علف های هرز(IWO) 34

3.3.1.1. مقدمه 34

3.3.1.2. اکولوژی تولید مثل علف های هرز 35

3.3.1.3. شبیه سازی رفتار علف های هرز 35

3.3.1.4. جزئیات گام های الگوریتم بهینه سازی علف های هرز 36

3.3.1.5. بررسی مشکلات الگوریتم بهینه سازی علف های هرز IWO 39

3.3.1.6. نوآوری در الگوریتم بهینه سازی علف های هرز 39

3.3.1.7. اجزاء و پارامترهای الگوریتم بهینه سازی علف های هرز 39

3.3.1.8. نحوۀ محاسبه دانه های تولیدی و به روزرسانی انحراف معیار 41

3.3.2. الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات (PSO) 42

3.3.2.1. مقدمه 42

3.3.2.2. تاریخچۀ بهینه سازی توده ذرّات 43

3.3.2.3. هوش ازدحامی 44

3.3.2.4. کاربردهای الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات 45

3.3.2.5. مراحل اجرای الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات 45

3.3.2.6. توپولوژی یا ساختار شبکۀ اجتماعی 46

3.3.2.7. بررسی مشکلات الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات 47

3.3.2.8. معادلات توصیف کنندۀ رفتار ذرّات 48

3.3.2.9. پارامترهای الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات 48

3.3.2.10. مراحل الگوریتم ازدحام ذرات 50

3.3.3. شبکه های هوش مصنوعی (ANN) 50

3.3.3.1. مقدمه 50

3.3.3.2.شبکه عصبی مصنوعی51

3.3.3.3. شبکۀ MLP 52

3.3.3.4. مدل تک ورودی در شبکه های عصبی 52

3.3.3.5. مدل چند ورودی شبکه عصبی 53

3.3.4. کاربرد شبكه های عصبی مصنوعی 54

3.4. مدل اتورگرسیو مرتبۀ P یا AR(P) 55

3.5. روش گردآوری اطلاعات 55

3.6. تعریف بهینه سازی 55

3.6.1. انواع روش های بهینه سازی 56

3.6.1.1. کلاسیک ها 56

3.6.1.2. روش های ابتکاری 56

4. فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها 57

4.1. مقدمه 58

4.2. جمع آوری داده ها 58

4.3. خطاهای پیش بینی 61

4.4. پیشبینی با استفاده از الگوریتم فراابتکاری علفهای هرز 62

4.4.1. تنظیم پارامترها 62

4.4.2. برآورد وزنهای AR با استفاده از الگوریتم IWO 64

4.4.3. مقادیر پیشبینی با استفاده از الگوریتم IWO 66

4.5. پیش بینی با استفاده از الگوریتم فراابتکاری ازدحام ذرّات 69

4.5.1. مقادیر ویژۀ ضرایب الگوریتم PSO 69

4.5.2. تنظیم پارامتر ها 71

4.5.3. مقادیر پیش بینی با استفاده از الگوریتم PSO 72

4.6. پیش بینی با استفاده از شبکه های هوش مصنوعی 76

4.6.1. پیش بینی تقاضا برای بنزین موتور با استفاده از شبکه های هوش مصنوعی: 76

4.6.1.1. تعداد دوره های ورودی برای پیش بینی بنزین موتور: 76

4.6.1.2. ساختار شبکه های عصبی برای بنزین موتور: 77

4.6.2. پیش بینی تقاضا برای نفت کوره با استفاده از شبکه های هوش مصنوعی: 79

4.6.2.1. تعداد دوره های ورودی برای پیش بینی نفت کوره: 79

4.6.2.2. ساختار شبکه های عصبی برای نفت کوره: 79

4.6.3. پیش بینی تقاضا برای نفت سفید با استفاده از شبکه های هوش مصنوعی: 81

4.6.3.1. تعداد دوره های ورودی برای پیش بینی نفت سفید: 81

4.6.3.2. ساختار شبکه های عصبی برای نفت سفید: 82

4.6.4. پیش بینی تقاضا برای نفت گاز با استفاده از شبکه های هوش مصنوعی: 84

4.6.4.1. تعداد دوره های ورودی برای پیش بینی نفت گاز: 84

4.6.4.2. ساختار شبکه های عصبی برای نفت گاز: 85

5. فصل پنجم بحث و نتیجه گیری 88

5.1. مقدمه 89

5.2. ارزیابی مدل ها پیش بینی 89

5.3. بررسی سوالات پژوهشی 91

5.4. بحث و نتیجه گیری 91

5.5. پیشنهادات کاربردی 92

5.6. پیشنهادات برای تحقیقات آتی 92

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان جدول

جدول ‎2‑1. خلاصه تصمیماتی که از پیش بینی در افق های مختلف برنامه ریزی تأثیر می پذیرد 13

جدول 2‑2. خلاصه مطالعات صورت گرفتۀ داخلی 27

جدول ‎2‑3. خلاصه مطالعات صورت گرفتۀ خارجی 30

جدول 2‑4. عوامل مؤثر بر پیش بینی تابع تقاضای فرآورده های سوختی 31

جدول ‏3‑1. معرفی پارامترها 41

جدول ‏3‑2. پارامتر های الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات 49

جدول ‏4‑1. میزان مصرف بنزین موتور از سال 1306 تا 1391 58

جدول ‏4‑2. به میزان مصرف نفت سفید از سال 1306 تا 1391 59

جدول ‏4‑3. میزان مصرف نفت گاز از سال 1306 تا 1391 59

جدول ‏4‑4. میزان مصرف نفت کوره از سال 1306 تا 1391 60

جدول ‏4‑5. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 62

جدول ‏4‑6. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 62

جدول ‏4‑7. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 63

جدول ‏4‑8. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 63

جدول ‏4‑9. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 63

جدول ‏4‑10. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 63

جدول ‏4‑11. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 63

جدول ‏4‑12. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم IWO 63

جدول ‏4‑13. میزان پارامترهای الگوریتم IWO 64

جدول ‏4‑14. تنظیم پارامتر تعداد دورههای مورد استفاده برای پیشبینی و مقدار خطای آن 64

جدول ‏4‑15. نتایج حاصل از میزان مختلف بازهها 65

جدول ‏4‑16. مقادیر وزنهای به دست آمده برای مدل AR با استفاده از الگوریتم IWO 65

جدول ‏4‑17. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف بنزین موتور با استفاده از الگوریتم IWO 66

جدول ‏4‑18. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف نفت سفید با استفاده از الگوریتم IWO 66

جدول ‏4‑19. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف نفت گاز با استفاده از الگوریتم IWO 66

جدول ‏4‑20. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف نفت کوره با استفاده از الگوریتم IWO 67

جدول ‏4‑21. مقادیر خطا برای هر فرآورده بر مبنای الگوریتم IWO 67

جدول ‏4‑22. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم PSO 71

جدول ‏4‑23. تنظیم پارامتر و مقدار خطای آن در الگوریتم PSO 71

جدول ‏4‑24. میزان بهینه پارامترهای الگوریتم PSO 71

جدول ‏4‑25. تنظیم پارامتر تعداد دوره های مورد استفاده برای پیشبینی و مقدار خطای آن در الگوریتم PSO 71

جدول ‏4‑26. نتایج حاصل از میزان مختلف بازه ها در الگوریتم PSO 72

جدول ‏4‑27. مقادیر وزن های بدست آمده برای مدل AR با استفاده از الگوریتم PSO 72

جدول ‏4‑29. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف بنزین موتور با استفاده از الگوریتم PSO 72

جدول ‏4‑30. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف نفت سفید با استفاده از الگوریتم PSO 73

جدول ‏4‑31. مقادیر واقعی و پیش بینی شده مصرف نفت گاز با استفاده از الگوریتم PSO 73

جدول ‏4‑32. مقادیر واقعی و پیشبینی شده مصرف نفت کوره با استفاده از الگوریتم PSO 73

جدول ‏4‑33. تنظیم پارامتر تعداد دوره ها و مقدار خطای آن برای پیش بینی مصرف بنزین موتور 76

جدول ‏4‑34. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ اول برای پیش بینی مصرف بنزین موتور 77

جدول ‏4-35. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ دوم برای پیش بینی مصرف بنزین موتور 77

جدول ‏4‑36. مقادیر وزن مربوط نرون های لایۀ خروجی برای پیش بینی مصرف بنزین موتور 78

جدول ‏4‑37. ضرایب بایاس برای پیش بینی مصرف بنزین موتور 78

جدول ‏4-38. مقدار واقعی و پیش بینی مصرف بنزین موتور با استفاده از ANN 78

جدول ‏4‑39. تنظیم پارامتر تعداد دوره ها و مقدار خطای آن برای پیش بینی مصرف نفت کوره 79

جدول ‏4‑40. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ اول برای پیش بینی مصرف نفت کوره 80

جدول ‏4‑41. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ دوم برای پیش بینی مصرف نفت کوره 80

جدول ‏4‑42. مقادیر وزن مربوط نرون های لایۀ خروجی برای پیش بینی مصرف نفت کوره 80

جدول ‏4‑43. ضرایب بایاس برای پیش بینی مصرف نفت کوره 80

جدول ‏4‑44. مقدار واقعی و پیش بینی شده مصرف نفت کوره با استفاده از ANN 81

جدول ‏4‑45. تنظیم پارامتر تعداد دوره ها و مقدار خطای آن برای پیش بینی مصرف نفت سفید 82

جدول ‏4‑46. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ اول برای پیش بینی مصرف نفت سفید 82

جدول ‏4‑47. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ دوم برای پیش بینی مصرف نفت سفید 83

جدول ‏4‑48. مقادیر وزن مربوط نرون های لایۀ خروجی برای پیش بینی مصرف نفت سفید 83

جدول ‏4‑49. ضرایب بایاس برای پیش بینی مصرف نفت سفید 83

جدول ‏4‑50. مقدار واقعی و پیش بینی مصرف نفت سفید با استفاده از ANN 83

جدول ‏4‑51. تنظیم پارامتر تعداد دوره ها و مقدار خطای آن برای پیش بینی مصرف نفت گاز 84

جدول ‏4‑52. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ اول برای پیش بینی مصرف نفت گاز 85

جدول ‏4‑53. مقادیر وزن مربوط به نرون های لایۀ دوم برای پیش بینی مصرف نفت گاز 85

جدول ‏4-54. مقادیر وزن مربوط نرون های لایۀ خروجی برای پیش بینی مصرف نفت گاز 86

جدول ‏4‑55. ضرایب بایاس برای پیش بینی مصرف نفت گاز 86

جدول ‏4‑56. مقدار واقعی و پیش بینی مصرف نفت گاز با استفاده از ANN 86

 

فهرست شکل ها

عنوان شکل

شکل ‏3‑1. شایستگی علف i ام 36

شکل ‏3‑2. 37

شکل ‏3‑3 38

شکل ‏3‑4. 38

شکل ‏3‑5. فلوچارت الگوریتم علف های هرز 42

شکل ‏3‑6. 45

شکل ‏3‑7. تعدادی از ساختار شبکۀ اجتماعی 46

شکل ‏3‑8. ساختار یک نرون تک ورودی 53

شکل ‏3‑9. نرونی با R ورودی 54

شکل ‏4‑1. نمودارپیش بینی مصرف سالیانه بنزین موتور با استفاده از الگوریتم علف های هرز 67

شکل ‏4‑2. نمودار پیش بینی مصرف سالیانه نفت سفید با استفاده از الگوریتم علف های هرز 68

شکل ‏4‑3. نمودارپیش بینی مصرف سالیانه نفت گاز با استفاده از الگوریتم علف های هرز 68

شکل ‏4‑4. نمودار پیش بینی مصرف سالیانه نفت کوره با استفاده از الگوریتم علف های هرز 69

شکل ‏4‑5. نمودار پیش بینی مصرف سالیانه بنزین موتور با استفاده از الگوریتم PSO 74

شکل ‏4‑6. نمودار پیش بینی مصرف سالیانه نفت سفید با استفاده از الگوریتم PSO 74

شکل ‏4‑7. نمودار پیش بینی مصرف سالیانه نفت گاز با استفاده از الگوریتم PSO 75

شکل ‏4‑8. نمودار پیش بینی مصرف سالیانه نفت گاز با استفاده از الگوریتم PSO 75

شکل ‏4‑9. ساختار شبکۀ عصبی طراحی شده برای پیش بینی مصرف بنزین موتور 77

شکل ‏4‑10. نمودار مصرف بنزین موتور و مقدار پیش بینی شده با استفاده از ANN 78

شکل ‏4‑11. ساختار شبکۀ عصبی طراحی شده برای پیش بینی مصرف نفت کوره 79

شکل ‏4‑12. نمودار مصرف نفت کوره و مقدار پیش بینی شده با استفاده از ANN 81

شکل ‏4‑13. ساختار شبکۀ عصبی طراحی شده برای پیش بینی مصرف نفت سفید 82

شکل ‏4‑14. نمودار مصرف نفت سفید و مقدار پیش بینی شده با استفاده از ANN 84

شکل ‏4‑15. ساختار شبکۀ عصبی طراحی شده برای پیش بینی مصرف نفت گاز 85

شکل ‏4‑16. نمودار مصرف نفت گاز و مقدار پیش بینی شده با استفاده از ANN 87

1. فصل اول: کلیّات تحقیق

1.1. مقدمه

طی دهه های اخیر از انرژی به عنوان یكی از عوامل مهم تولید یاد شده است، به طوری كه در كنار سایر عوامل تولید، نقش تعیین كننده ای در حیات اقتصادی كشورها داشته و با توسعه و پیشرفت اقتصادی، اهمیت آن به طور فزاینده ای افزایش یافته است وابستگی روزافزون زندگی بشر به انرژی موجب شده است تا این بخش به طور بالقوه و بالفعل در كاركرد بخشهای مختلف اقتصادی كشورها نیز نقش چشم گیری ایفا كند. “بهبودی و همكاران، 1388”

رشد و توسعه اقتصادی، از اهداف اصلی سیاست گذاران اقتصادی محسوب می شود. پژوهشهای متعدد پژوهشگران در سطح جهان نشان داده است كه سرعت روند رشد و توسعه اقتصادی در كشورهای جهان تا حدود زیادی به سطح مصرف كارآی انرژی بستگی دارد. “مزرعتی، 1378”

بهبود سطح زندگی مردم و مكانیزه شدن تولید به منظور ارتقاء سطح بهره وری كار، افزایش سریع مصرف انرژی را موجب می شود، البته افزایش سریع مصرف انرژی در مراحل اولیۀ رشد اقتصادی اتفاق می افتد. در مراحل بعدی رشد، با پدیدار شدن اثرات سوء زیست محیطی و نیز ارتقای آگاهی ها و حساسیت های عمومی، مباحث رشد پایدار و مسایل زیست محیطی اهمیت بیشتری پیدا كرده و روند افزایش مصرف انرژی به دلیل استفاده بهینۀ آن كاهش می یابد. “بهبودی و همکاران ، 1388”

علی رغم روند رو به رشد و توسعۀ استفاده از انرژی های نو مانند انرژی هسته ای در سطح جهان، هنوز عمده ترین بخش ازتقاضای انرژی سوخت فسیلی تأمین می شود که از جمله مهم ترین آن نفت خام است. پیش بینی تقاضا انواع مختلف حامل های انرژی از مباحثی است که به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم مورد توجه محافل علمی و اقتصادی جهان واقع گردیده است. از اوایل دهۀ 1970 وقتی انرژی توجه سیاستمدران را در نتیجه ی اولین بحران نفتی به خود جلب کرد، تحقیق وبررسی روی تقاضای آن به منظور غلبه بر فهم محدود از ماهیت تقاضای انرژی، به شدت گسترش یافت ” پیندینگ ، 1979″. امروزه نفت به عنوان یك كالای اقتصادی سیاسی نقش مهمی در تحولات جهان ایفا می كند و تا زمانی كه منبع انرژی دیگری یافت نشود، هم چنان اثرات دامنه داری بر اقتصاد جهان خواهد داشت و تقریباً تمام مصنوعات بشر در مراحلی از تولید تا توزیع ازمصارف انرژی گرفته تا حمل و نقل، به آن وابسته اند. به گفته دانیل یرگین ، “هنگامی كه به قرن بیست و یكم نگاه می كنیم، یك بشكه نفت، به اندازه پیشرفت در علوم كامپیوتری مایۀ تسلط و برتری است و نفت مانند گذشته هم چنان مولّد ثروت های عظیم برای افراد، شركت ها و تمامی یك كشور است”. از همین رو سیاستگذاری نفتی كشورهای نفت خیز به واقع بخش عمدهای از سیاست گذاری این كشورها را تشكیل می دهد و در این كشورها هرگونه برنامه ریزی مستقیم یا غیرمستقیم متأثر ازسیاست های نفتی است. “اسلامی نژاد،1386”

در دهه هاى اخیر، از انرژى به عنوان یكى از عوامل مهم تولید یاد شده است، به طورى كه دركنار سایر عوامل تولید، نقش تعیین كننده اى درحیات اقتصادى كشورها داشته و با توسعه و پیشرفت اقتصادى، اهمیت آن به طور فزاینده اى افزایش یافته است. وابستگى روزافزون زندگى بشر به انرژى موجب شده است تا این بخش به طور بالقوه و بالفعل، دركاركرد بخش هاى مختلف اقتصادى كشورها نیز نقش چشمگیرى ایفا كند ” بهبودى و همكاران، 1388 “.

تأمین امنیّت عرضۀ انرژی در دنیا ، ازمسائل راهبردى پیش روى همۀ دولت ها است. امروزه درایران ، تلاش ها در بخش مدیریت سمت عرضۀ انرژی متمركز است و كمتر به مدیریت سمت تقاضای انرژی توجه مى شود، درحالی كه مدیریت تقاضای انرژی و تلاش براى استفادۀ بهینه از انرژی در همۀ كشورهای پیشرفته دنیا، از مهم ترین عوامل پیشرفت صنعتی پایدار بوده است ” مبینى دهكردى وهمكاران، 1388″.

ایران از منابع غنی و گسترده انرژی، مخازن بزرگ نفتی و گازطبیعی، معادن عظیم زیرزمینی و پتانسیل بالقوه انرژی برخوردار است، پیش بینى مصرف انرژی مى تواند در تبیین سیاست هاى بخش انرژی، كمك مؤثرى كند. همچنین از آنجایى كه مدتی است موضوع محدود كردن مصرف انرژی به ویژه فرآورده هاى نفتی مانند بنزین، در رأس سیاست هاى اقتصادی دولت قرار گرفته است و مشكلات ناشی از افت فشار گازطبیعی، مانند قطع گاز در استان هاى مختلف یا كاهش تولید برق در كارخانجاتی كه سوخت اصلی آنها، گاز طبیعی است، گاهى در كشور ایجاد می شود و كمبود منابع انرژی دیگر نیز گاهى برای بخش هاى مختلف اقتصاد، مشكل ساز مى شود، پیش بینى و الگوسازى مصرف انرژی، می تواند رهنمود مناسبی برای سیاستگذاران بخش انرژی و اقتصاد كشور باشد ” آماده وهمكاران ، 1388 “

از طرفی تأثیر نفت و حامل های انرژی به ویژه بنزین ، گازوئیل و … در اقتصاد کشور برکسی پوشیده نیست، بنابراین تحقق توسعه پایدار ، در گرو آن است که تولید و بهره برداری از انرژی همراه با سایر نهادها نظیر تکنولوژی، منابع انسانی ، مواد اولیه ، منابع مالی و… بطور هماهنگ و هم ساز برنامه ریزی شود. مصرف فراورده هایی همچون نفت سفید[3] ، نفت کوره[4] ، بنزین موتور[5] و نفت گاز[6] با در نظر گرفتن اهمیّت آن در بخش های مختلف ، نقش اساسی در رشد و توسعۀ اقتصادی کشورها ایفا می کند . بررسی مصرف آتی تقاضای فرآورده های نفتی در جهت شناخت دقیق و صحیح از ساختار رفتاری مصرف ، به منظور برنامه ریزی دقیق در راستای تحقق اهداف مورد نظر، امری ضروری است. آگاهی از میزان تقاضای نفت سفید ، نفت کوره و بنزین موتور و نفت گاز به منظور اتخاذ تصمیمات صحیح برای برنامه ریزی و سیاست گذاری های مناسب از اهمیّت ویژه ای برخوردار است این مقوله در بخش های مختلف (حمل و نقل ، صادرات و….) سهم قابل توجه ای از مصرف این سه نوع محصول را دارد که از اهمیّت به سزایی برخوردار است . از طرفی در تجزیه و تحلیل تقاضای حامل های انرژی مدل های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد ، که برخی فقط برای جهت مطالعه حامل های انرژی طراحی شده و برخی ارتباط آنها را با یکدیگر بررسی می کند.

روش هاى آمارى و اقتصاد سنجى، درمورد پیش بینى سرى هاى زمانى عملكرد خوبى داشته است، اما محدودیت هایى نیزدارد، ازجمله اینكه ممكن است در این گونه روش ها، فرم تبعى متغیّرهاى مستقل و وابسته در صورت عدم شناخت كافى به درستى تصریح نشود. علاوه براین، داده هاى پرت ممكن است به تخمین اُریب پارامترهاى الگو بیانجامد. درضمن، بیشتر الگوهاى سرى زمانى، خطّى است و بنابراین در تشریح رفتارهاى غیرخطّى ناتواناست ” ابریشمى و همكاران، 1389 “. درپژوهش هاى اخیر، از الگوهاى هوش مصنوعى به طور متداول به عنوان ابزار تقریبى غیرخطّى استفاده شده است، به طورى كه مى توان با استفاده از آن بر مشكلات فوق چیره شد.”جوادپور وكناپ، 2003 “.

هدف پژوهش حاضر، كاربرد الگوهاى هوش مصنوعى، یعنى الگوهاى شبكه هوش مصنوعی، الگوریتم توده ذرّات و الگوریتم علف های هرز، در پیش بینى مصرف انرژى بخش حمل ونقل كشور است تا در پایان بتوان میزان كارایى این روش ها را در پیش بینى مصرف انرژى مقایسه كرد.

2-4-1 مدل QAP. 18

2-5 تفاوت بین الگوریتم های دقیق وهیورستیک ومتاهیورستیک…. 20

2-6 الگوریتم ژنتیك…. 24

2-6-1 تاریخچه.. 24

2-6-2 كاربرد های الگوریتم ژنتیك…. 24

2-6-3 مزایای بكارگیری الگوریتم ژنتیك…. 25

2-6-4 معایب الگوریتم ژنتیك…. 26

2-6-5 واژگان الگوریتم ژنتیك…. 26

2-6-6 مفاهیم كلیدی در الگوریتم ژنتیك…. 27

2-7 جمع بندی… 37

فصل سوم: روش تحقیق… 39

3-1 مقدمه.. 39

3-2 روش تحقیق… 39

3-3 سوالات تحقیق… 41

3-4 اهداف تحقیق… 41

3-5 روش های گردآوری اطلاعات… 41

3-6 اعتبار سنجی… 42

3-7 روش حل مدل.. 42

3-8 شیوه تجزیه و تحلیل داده ها. 42

3-9 جمع بندی… 42

فصل چهارم: محاسبات و یافته های تحقیق… 45

4-1 مقدمه.. 45

4-2 داده های مورد نیاز مدل.. 45

4-3 محدوده زمانی ومکانی تحقیق… 45

4-4 داده های جمع آوری شده. 45

4-5 حل مسئله QAP با استفاده از الگوریتم ژنتیک…. 53

4-6 نتایج حاصل از حل مسئله با استفاده از الگوریتم ژنتیک…. 57

4-6-1 نتایج حاصل از الگوریتم اول.. 57

4-6-2 نتایج حاصل از الگوریتم دوم.. 65

4-6-3 مقایسه دو الگوریتم.. 73

4-7 استفاده از رویکرد تصمیم گیری چند معیاره در انتخاب استقرار برتر. 75

4-8 جمع بندی… 79

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 82

5-1 مقدمه.. 82

5-2 تحلیل نتایج حاصل از حل مدل.. 82

5-3 نتیجه گیری… 90

5-4 پیشنهادات کاربردی… 90

5-5 پیشنهادات تحقیقات آتی… 91

منابع و مراجع.. 92

پیوست اول شرح الگوریتم اول برای مسئله QAP. 96

پیوست دوم شرح الگوریتم دوم برای حل مسئله QAP. 106

11 مقدمه

مسئله استقرار تسهیلات یکی از مسائل مهم دربرنامه ریزی تسهیلات است که درزمینه های مختلفی از قبیل سازمان­­های صنعتی، مدیریت بیمارستان وجانمایی­ خطوط تولید کاربرد دارد. تاکنون الگوریتم های زیادی برای حل این گونه مسائل پیشنهاد شده است بعضی از این الگوریتم ها فقط با داده های کیفی و برخی با داده­های کمی کارمی­کنند. ناتوانی درتأثیر دادن همزمان مقادیر کمی وکیفی باعث کاهش کیفیت طرح استقرارمی شود. به نوعی كه برخی از شاخص های كیفی مهم در استقرار وارد طرح نمی شود. همچنین دربعضی مواقع ممکن است که نتوان این مقادیر کمی وکیفی را به طور قطعی تعیین کرد. استفاده از نظریه مجموعه های فازی دربرنامه ریزی تسهیلات باعث می شود که بتوان با ترکیب داده­های کمی وکیفی مؤثر برجانمائی، کیفیت طرح استقرار را بهبود داد [3].

در تحقیق پیش رو برای طرح جانمایی مناسب ساختمانهای دانشگاه از برنامه ریزی ریاضی و تصمیم گیری چند معیاره بهره می­گیریم تا بتوانیم بهترین جواب را از مقایسه نتایج بدست­آمده از این دو روش انتخاب کنیم. برنامه ریزی ریاضی به منظور در نظر گرفتن شاخص های كمی و تصمیم گیری چند معیاره به منظور در نظر گرفتن شاخص های كیفی مورد استفاده قرار می گیرد.

21-2 بیان مسأله اساسی تحقیق

واژه جانمایی به مدلسازی، فرمولسازی و حل آن دسته از مسایلی اشاره دارد كه به دنبال یافتن بهترین مكان جهت استقرار مراكز و تسهیلات هستند. به عبارت دیگر جانمایی عبارتست از انتخاب جایی برای تسهیلات جدید. در واقع به منظور حل مسایل مكان یابی با توجه به شرایط متفاوت موجود در فضای مسئله، مدل­های بسیار متنوعی در کتب و پژوهش های گذشته به چشم میخورد که می توان بعد از شناسایی ویژگی­ها و عوامل موثر بر مسئله (اعم از اینکه جانمایی تک واحدی است یا چند واحدی و برای مکان صنعتی یا تجاری است و از این قبیل) با استفاده از یکی یا ترکیبی از مدل ها اقدام به حل مسئله مربوطه کرد. به عنوان مثال می توان از مدل های حداکثر پوشش، حداکثر تراکم، وزن دهی یا ارزش دهی به عوامل کیفی، مدل های تصادفی یا مبتنی بر احتمال و مدل های پویا نام برد. انجام مطالعات جانمایی درست و مناسب، علاوه بر تاثیر اقتصادی بر عملکرد تسهیلات، اثرات اجتماعی، زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی در منطقه محل احداث خود خواهد داشت. در ضمن ویژگیهای منطقه ای نیز به عنوان عوامل کلیدی موثر در تعیین محل در مسایل جانمایی محسوب می شوند.