2-2-1-1-­ تقیّد به شریعت و دلبستگی شدید به اهل بیت ………………………….46

2-2-1-2-­ صداقت و درستکاری………………………………………………………………49

2-2-1-3-­ قدرشناسی………………………………………………………………………………50

2-2-1-4-­ مناعت طبع و ساده­زیستی…………………………………………………………..51

2-2-1-5-­ وقت­شناسی…………………………………………………………………………….53

2-2-1-6-­ تقوا و اخلاص در عمل…………………………………………………………….53

2-2-2-­ علائق استاد محدّث ارموی …………………………………………………………………54

فصل سوم: آثار و خدمات استاد محدّث ارموی……………………………………………….119-59

آثار و خدمات استاد محدّث محدّث ارموی……………………………………………………………..60

گفتار اوّل………………………………………………………………………………………………………………..62

3-1-­­ شیوة مقدّمه­نویسی، تصحیح و تعلیقه­نویسی استاد محدّث ارموی بر متون……………….62

3-1-1-­ شیوة مقدّمه­نویسی…………………………………………………………………………………..62

3-1-1-1-­ مقدّمه­های کتب…………………………………………………………………………………62

3-1-1-1-1-­ شیوة مقدّمه­نویسی استاد محدّث………………………………………………….63

3-1-1-1-1-1-­ معرّفی مؤلِّف از منابع اصیل………………………………………..64

3-1-1-1-1-2-­ معرّفی مؤلَّف از منابع اصیل………………………………………..65

3 -1-1-1-1-3-­ سبب طبع کتاب……………………………………………………..66

3-1-1-1-1-4-­ بیان اهمّیّت کتاب…………………………………………………..67

3-1-1-1-1-5-­­ معرّفی نسخه­های خطّی کتاب……………………………………67

3-1-1-1-1-6-­­­ بیان خصوصیّات نسخه­های منحصر به فرد……………………68

3-1-1-1-1-7-­­­­ کلمة اعتذار…………………………………………………………….69

3-1-1-1-1-8-­­­­­ اهدای کتاب……………………………………………………………70

3-1-1-1-1-9-­ کلمة تقدیر و تشکّر…………………………………………­­­­­……….71

3-1-1-1-1-10-­­ تاریخ اتمام مقدّمه…………………………………………………..73

3 -1-2-­ تصحیح متون……………………………………………………………………………………….74

3-1-2-­1-­ شیوة استاد محدّث در تصحیح متون……………………………………………………..77

3-1-2-­1-­1-­ توضیحات لغوی……………………………………………………………….80

3-1-2-­1-­2-­ توضیحات اصطلاحی و کنایی……………………………………………..81

3-1-2-­1-­3-­­ درج نسخه بدلها………………………………………………………………..83

3-1-2-­1-­4-­­­ ارجاع دادن به منابع و مآخذ دیگر برای تکمیل متن………………….84

3-1-2-­1-­5-­­­­ نقد متن……………………………………………………………………………85

3-1-2-­1-­6-­­­­­ تکمیل و تقویت مطالب متن……………………………………………….85

3-1-2-­1-­7-­­­­­­ برشمردن اشتباه مؤلّف یا شارح…………………………………………….86

3-1-3-­ تعلیقه­نویسی…………………………………………………………………………………………89

3-1-3-­1-­ شیوة تعلیقه­نویسی استاد محدّث……………………………………………………….90

3-1-3-­1-­1-­ ویژگیهای سبکی………………………………………………………………93

3-1-3-­1-­2-­­ توضیحات لغوی……………………………………………………………….93

3-1-3-­1-3-­­­ ذکر قصّه­ها و حکایتها………………………………………………………..94

3-1-3-­1-4-­­­­ اطّلاعات جغرافیایی…………………………………………………………..94

3-1-3-­1-5-­­­­­­ وقایع تاریخی…………………………………………………………………..95

گفتار دوم……………………………………………………………………………………………………………….95

3-2-­ معرّفی اجمالی آثار استاد محدّث ارموی………………………………………………………….95

گفتار سوم……………………………………………………………………………………………………………..105

3-3-­ شخصیّت علمی استاد محدّث ارموی و جایگاه علمی ایشان……………………………….105

3-3-1-­ شخصیّت علمی استاد محدّث ارموی………………………………………………….105

3-3-1-­1-­ دقّت و وسواس عالمانه در تحقیق……………………………………………….106

3-3-1-­2-­­ علم دوستی…………………………………………………………………………….108

3-3-1-­3-­­­ روحیّة انتقادی………………………………………………………………………..110

3-3-1-­4-­ رعایت انصاف علمی……………………………………………………………….112

­­­ 3-3-1-­5-­­ فروتنی و تواضع علمی……………………………………………………………..113

3-3-1-­6-­­­ آزادمنشی و اهل مباحثه بودن…………………………………………………….115

3-3-1-­7-­­­­ سخاوت علمی و نیک محضری…………………………………………………116

3-3-2-­ جایگاه علمی استاد محدّث ارموی……………………………………………………..117

فصل­ چهارم:جایگاه استاد محدّث ارموی در ادبیّات شیعی و عربی و تأثیر او در هر دو حوزة شیعی و عربی…………264-120

جایگاه استاد محدّث در ادبیّات شیعی و عربی و تأثیر او در هر دو حوزة شیعی و عربی…………………121

گفتار اوّل ……………………………………………………………………………………………………………..123

4-1-1-­ استاد محدّث ارموی و ادبیّات شیعی……………………………………………………………….123

4-1-1-1-­ زبان و ادبیّات شیعی………………………………………………………………………123

4-1-1-­1-­1-­ جایگاه استاد محدّث در ادبیّات شیعی……………………………. 140

4-1-1-­1-­1-­1-­­ارجاع­دادن­به­منابع­حدیثی­برای­تکمیل و تقویت متن…………..145

4-1-1-1-­1-­2-­­ ذکر کردن منبع و مرجع آیات و احادیث……………………..146

4-1-1-1-­1-­3-­­­ بیان شأن نزول آیات قرآن…………………………………………147

4-1-1-1-­1-4-­ اثبات جعلی­­بودن احادیث موضوعه…………………………… 148

4-1-1-1-­1-5-­ اثبات متواتر بودن احادیث…………………………………………150

4-1-1-1-­1-6-­ پاسخ­دادن به تهمتها………………………………………………….151

­­­ 4-1-1-1-­1-7-­­ معرّفی فرقه­های مخالف شیعه……………………………………..154

4-1-1-1-­1-8-­ بیان وقایع تاریخی……………………………………………………155

4-1-1-1-­1-9-­ ترجمة احوال خاندان شیعه…………………………………………156

­­ 4-1-1-1-­1-10-­ معرّفی راویان و ثقات أئمّه……………………………………….158

گفتار دوم……………………………………………………………………………………………………………..159

4-2-­ 1-­­ استاد محدّث ارموی و ادبیّات عربی………………………………………………………………159

4-2-­1-­1- زبان و ادبیّات عربی……………………………………………………………………..159

4-2-­1-­1-1-­­ جایگاه استاد محدّث ارموی در ادبیّات عربی……………………………….162

4-2-­1-­1-­1-­1- به کار بردن آیات قرآنی در متن………………………….167

4-2-­1-­1-1-­2-­ به کار بردن احادیث در متن……………………………….168

­ 4-2-­1-1-­1-3-­ به کار بردن اصطلاحات عربی…………………………….169

­ 4-2-­1-­1-1-4-­­ به کار بردن ضرب­المثلهای عربی…………………………169

4-2-­1-­1-1-5-­ به کار بردن اشعار عربی…………………………………….170

4-2-­1-1-­1-6-­ ذکر نکات صرفی…………………………………………….171

­ 4-2-­1-1-­1-7-­ به کار بردن عبارات عربی………………………………….172

­ 4-2-­1-1-­1-8-­­ توضیح حواشی و تعلیقات و مقدّمه­ها به عربی………..172

4-2-­1-1-­1-9-­­­­ تمایل به اطناب­گویی در توضیح مطالب……………….173

گفتار سوم……………………………………………………………………………………………………………..173

4-3-­ بررسی و تحلیل آثار استاد محدّث ارموی………………………………………………………173

4-3-­1-­ تفسیر……………………………………………………………………………………………….. 174

4-3-­1-­1-­ تصحیح و انتشار «تفسیر گازر»…………………………………………………..174

4-3-­1-­2-­­ تصحیح و انتشار «تفسیر شریف لاهیجی»……………………………………..180

4-3-2-­ حدیث………………………………………………………………………………………………182

4-3-2-­1-­ تصحیح و انتشار «المحاسن»…………………………………………………….182

4-3-2-2-­­ تصحیح و انتشار «شرح فارسی غررالحکم و دررالکلم»…………………184

4-3-2-3-­­­ تصحیح و انتشار «شرح احادیث طینت»……………………………………..186

4-3-2-4-­­­­ تصحیح و انتشار «شرح فارسی شهاب­الاخبار»……………………………..187

4-3-2-5- تصحیح و انتشار ­ «الرّساله­العلّیّه»………………………………………………..190

4-3-2-6-­­ تصحیح و انتشار «شرح­ مأةِ الکلمةِ»…………………………………………..192

4-3-2-7-­­­ تصحیح و انتشار شرح عبدالوهّاب بر «مأة الکلمةِ»……………………….195

4-3-2-8-­­­­ تصحیح و انتشار «مطلوب کلّ طالب…………………………………………195

4-3-3-­ تاریخ و سیره………………………………………………………………………………………197

4-3-3-1-­ تصحیح و انتشار «التّفضیل»……………………………………………………..197

4-3-3-2-­ تصحیح و انتشار «التّعریف بوجوب حقّ­الوالدین»…………………………198

­ 4-3-3-3-­ تصحیح و انتشار «آثار­الوزراء»………………………………………………….198

4-3-3-4-­­ تصحیح و انتشار «نسائم­الاسحار من لطائم­الاخبار…………………………200

4-3-3-5-­­­ تصحیح و انتشار «فردوس»………………………………………………………203

4-3-3-6-­­­­ تصحیح و انتشار «الغارات»………………………………………………………206

4-3-3-7-­­­­­ تصحیح و انتشار «الدّلائل­البرهانیّه»…………………………………………….210

4-3-4-­ اخلاق و عرفان……………………………………………………………………………………211

4-3-4-1-­ تصحیح و انتشار أسرار­الصّلوة………………………………………………….211

4-3-4-2-­­ تصحیح و شرح «رسالة زاد­السّالک»………………………………………….212

4-3-4-3-­­­ تصحیح و انتشار «نجاتیه»………………………………………………………..215

4-3-4-4-­­­­ تصحیح و انتشار «شش رسالة فارسی»………………………………………..216

4-3-4-5- تصحیح و انتشار ­ «شرح فارسی مصباح­الشّریعه و مفتاح­الحقیقه»………217

­­­­ 4-3-4-6-­­ تصحیح و انتشار «رسالة نیّت»…………………………………………………..218

4-3-4-7-­ تصحیح و انتشار «حکمت اسلام»……………………………………………..218

4-3-5-­ رجال و تراجم و انساب………………………………………………………………………..221

4-3-5-1-­ تألیف ­و انتشار «فیض­الإله فی ترجمه قاضی نورالله»………………………221

4-3-5-2-­ استخراج و طبع فهرست کتاب «التّدوین فی ذکر اخبار قزوین»………221

4-3-5-3-­ اهتمام و طبع «رجال ابن داوود»………………………………………………..222

4-3-5-4-­­ اهتمام و طبع «رجال ابن برقی»…………………………………………………224

4-3-5-5-­­­ اهتمام و طبع «سه رساله در علم رجال»………………………………………225

4-3-5-6-­ اهتمام و طبع «الفصول­الفخریّه»…………………………………………………226

4-3-6-­­ عقائد و کلام………………………………………………………………………………………228

4-3-6-1-­ تصحیح و انتشار «میزان­الملل»………………………………………………….228

4-3-6-2-­ تصحیح و انتشار «الصَّوارِمُ­المُهرَقَه فی نَقدِ الصَّواعِقِ­المُحرَقَه»…………..229

­­ 4-3-6-3-­ تصحیح و انتشار «النّقض»……………………………………………………….231

4 -3-6-4-­­ تصحیح و انتشار «مفتاح­التّحقیق»……………………………………………..252

4-3-6-5-­­­ تصحیح و انتشار «نِقَاوَةُ­الاصَابَه فیمَن أجمَعَت عَلَیهِ­العِصَابَة»……………..253

4-3-6-6-­­­­ تصحیح و انتشار «الاصول­الاصلیّه»…………………………………………….253

4-3-6-7-­­­­­ تصحیح و انتشار «الحقّ­المبین»………………………………………………….254

4-3-6-8-­ تصحیح و انتشار «الایضاح»……………………………………………………..254

4-3-7-­ ادبیّات و شعر………………………………………………………………………………………257

4-3-7-­1-­ تصحیح و انتشار «دیوان الحاج میرزا أبوالفضل­الطّهرانی»……………….257

4-3-7-­2-­­ تصحیح و انتشار «دیوان قوامی رازی»……………………………………….259

4-3-7-­3-­­­ تصحیح و انتشار «دیوان اشعار راوندی»……………………………………..262

فصل پنجم: نتیجه­گیری…………………………………………………………………………………267-265

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………287-268

کتابها……………………………………………………………………………………………………………………268

مقالات………………………………………………………………………………………………………………….279

پایگاههای اینترنتی…………………………………………………………………………………………………..287

پیوستها………………………………………………………………………………………………………………288

-1-­ مقدّمه:

متون و نصوص اسلامی، از جمله ذخایر گرانبها و باارزشی هستند که در معتبرترین گنجینه­های دنیای شرق و جهان غرب خفته­اند، و در لابه­لای اوراق آنها، حاصل تجارب ظاهری و باطنی هزاران رهرو طریق علم و ایمان، بازتاب یافته است. لذا، حفظ و نشر این آثار که با کتاب خدا و سنّت حضرت رسول9و آداب اهل بیت عصمت و طهارت رابطه­ای تنگاتنگ دارند و چشم­اندازهایی تازه در جهان اندیشه و ذوق می­گشایند، کاری است ضروری و شایسته. به جرأت می­توان گفت که آثار مکتوب فارسی و عربی به­طور عمده و در اساس، مبلّغ و مروّج اندیشه­های اسلامی هستند. از این­رو، برای بیرون ­کشیدن این آثار پرارزش از زیر گرد غلیظ نسیان، هر چه کوشش شود، اندک است. تصحیح این متون و نصوص و نوشتن تحشیه و تعلیقه بر این متون، به منزلة ارائة برنامه­ای عملی است، برای سیر و سلوک در راه حقّ.

استاد میرجلال­الدّین محدّث ارموی، از مصحّحان و محقّقان و عالمان بزرگ ایرانی است که خدمات ارزنده و شایسته­ای را، در راستای علم و ادب و فرهنگ و معارف دین، ارائه داده است. او نقش بسیار مهمّی در احیای میراث مکتوب اسلامی و بویژه شیعی داشته، آن­ هم در زمانی­که، کمترین توجّهی به این متون مبذول نمی­شد؛ بزرگ­مردانی چون او، بی­تفاوت از اظهار­ نظرهای این و آن، گنجینه­های فکری مسلمانان را احیا کردند.

در میان کارهای پژوهشی او که همه شاخص­اند، تصحیح و تحشیه و نگارش تعلیقات گرانبار بر کتاب ارزشمند «النّقض»، درخشش و جلوة ویژه­ای دارد و در ذهن پژوهشگران و کتاب­شناسان و متتبّعان، نام محدّث ارموی و «النّقض»، هر یک یادآور دیگری است. دیگر شاهکارهای او نظیر: شرح فارسی «غُررالحکم­ و دُررالکلم»، «شرح فارسی شهاب­­الاخبار»، «الرّساله­­العلّیّه»، «آثارالوزراء»، «نسائم­الاسحار من­ لطائم­­الاخبار»، «تفسیر شریف­ لاهیجی»، «تفسیر گازر»، «صوارم­المُهرَقَه»، «التَّفضیل»، و «المحاسن»، گذشته از موضوعات مهمّ تاریخی، حدیثی، و رجالی؛ آثاری چون تفسیر گازر، از جهت قدمتِ نثرنویسی، مورد توجّه پژوهشگران فارسی زبان هستند.

بر آثار و متون تصحیحی او و تأثیر این متون در ادبیّات شیعی و عربی، نقش و جایگاه استاد را مشخّص می­کند. امّا با وجود این، برای شناساندن چهرة علمی و آثار و خدمات این استاد بزرگوار، کاری درخور و شایسته انجام نگرفته است. با توجّه به تأثیر فراوانی که این آثار در حوزة ادب شیعی و عربی دارند، می­توان به نقش و جایگاه او پی­ برد. و شناساندن جایگاه این شخصیّت والا، بر هر پژوهشگر حوزوی و دانشگاهی لازم است.

1-2-­ بیان مسأله

دین همواره نقش اساسی در پیدایش، تحوّل، و بالندگی تمدّن و علوم و فنون، و به­طورکلّی، فرهنگ عامّ بشری داشته است. و در تمدّن اسلامی، اسلام نقش یگانه و آغازین، در ظهور و شکوفایی آن دارد. همة علوم و فنون، به ­نوعی منشأ آنها انگیزة دینی و نصوص اسلامی است؛ در رأس علوم، ادبیّات است که ارتباطی تنگاتنگ با متون و نصوص دینی دارد؛ متونی که بیشتر به زبان عربی نوشته شده­اند و رابطه­ای تنگاتنگ با زبان و ادب عربی دارند. علمای شیعه در پیدایش علوم و فنون شیعی، همیشه پیشگام بوده­اند و کتب علمی فراوانی در این زمینه، تدوین و تألیف کرده­اند؛ استاد محدّث، یکی از نمونة این عالمان وارسته بود که دارای درد دین بوده، و از سر اعتقاد، کارهای تحقیقی برجسته­ای، به جامعة فرهنگی و ادبی ارائه کرده است.

او به عنوان یک عالم متعهّد فرهنگ شیعی، کوشید تا با زدودن گرد ­و غبار از چهرة متون اسلامی و بویژه شیعی، بسیاری از این متون را تصحیح، و به زیور طبع آراست. و مقدّمه­ها و تعلیقات موشکافانة او بر این متون، او را مرجع و منبع بسیاری از علما و فضلا کرده است. کوشیده­­ایم تا در این پژوهش که مشتی از خروار است و عشری از اعشار، در حدّ توان خود، نقش و جایگاه این عالم وارسته و فاضل برجسته را، در ادبیّات شیعی و عربی بررسی کنیم.

1-3-­ اهداف تحقیق

آشنا شدن با زندگینامه و آثار و خدمات علما و فضلا، شور و شوقی دیگر به انسان می­دهد و او را در ادامة مسیر ناهموار زندگانی، بیشتر دلگرم می­کند؛ بالأخصّ عالمان وارسته­ای که در حوزة دین و معارف اهل بیت، عمری را تلاش و کوشش کردند. استاد میرجلال­الدّین محدّث ارموی، از این عالمان وارسته بود که علم و ایمان به بهترین نحو، در وجودش عجین شده بود. تمام وجودش را وقف احیای آثار مکتوب شیعی کرد که عناکب نسیان، تارهای خود را بر روی آنها تنیده بود.

با توجّه به تلاش و کوششهای بی­وقفة او در حوزة ادب شیعی و عربی، معرّفی­کردن و شناساندن چهرة علمی و درجة معرفت او در زمینة کارهای پژوهشی­اش، کاری است دلپذیر و وظیفة شرعی هر انسانی، برای الگو قرار دادن او برای طالب علمان.

1-4-­ ضرورت انجام تحقیق

امروزه تحقیق و پژوهش در متون دینی، و آشنا شدن با زندگانی و آثار و خدمات عالمان دینی، از ارزش والایی برخوردار است؛ چرا که سعادت دنیوی و اُخروی در پی دارد. صرف­نظر از تلاشها و خدمات بی­وقفة آنها، در احیای این متون، و تلاش برای اعتلای فرهنگ این مرز و بوم.

بنابراین، معرّفی پژوهشگرانی چون استاد محدّث ارموی، و شناساندن آثار و خدمات و کارهای پژوهشی این پیر میدان تحقیق و پژوهش، در حوزة متون شیعی و عربی، و احیای این متون از زیر گرد غلیظ نسیان، کاری است لازم و ضروری. و با توجّه به نقش مهمّی که استاد محدّث در احیای آثار مکتوب شیعی داشته، در این راه تاکنون، کاری مستقلّ و درخور صورت نگرفته است.

بنابراین، لازم و ضروری به نظر می­رسد که این اسطورة علم و ایمان، شناخته شود و به همگان معرّفی گردد تا حقّ مطلب ادا شود.

1-5- استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق

استفاده­کنندگان از تحقیق در مرحلة اوّل، دانشجویان زبان و ادبیّات فارسی و عربی و استادان دانشگاه­ها و سپس طلّاب حوزه­های علمیّه و همة علاقه­مندان به زبان و ادب فارسی و عربی است.

تأثیر و نقش استاد محدّث ارموی در احیا و شناخت منابع شیعه­شناسی تا چه حدّ بوده است؟

• ­ ­شیوة استاد محدّث ارموی در «مقدّمه­نویسی»، «تصحیح»، و «تعلیق» بر متون، چگونه بوده است؟

• علّامه محدّث ارموی در تحقیقات ادبیّات عربی، چه جایگاهی دارد؟

• ­ نقش استاد محدّث ارموی در دفاع از حقّانیّت مذهب تشیّع چیست؟

فرضیّه­ها:

• ­ استاد محدّث ارموی، تلاشهای گسترده­ای را در جهت گردآوری، و تصحیح و انتشار منابع شیعی به­ عمل آورده­اند و کارهای تحقیقی برجسته­ای به جامعة فرهنگی و ادبی ارائه کرده­اند.

• ­­ استاد محدّث، در «مقدّمه­نویسی»، «تصحیح»، و «تعلیق» بر متون، تا اندازه­ای پیرو شیوة قدما بود و براساس گرایشهای حوزوی خود، مقدّمه­ها و تعلیقات مطوّلی را بر متون تصحیحی خود نگاشته­اند.

• تسلّط و احاطة کامل استاد محدّث، بر تمام زیر شاخه­های ادبیّات عرب، و تحقیق و پژوهش در متون و نصوص اسلامی که بیشتر به زبان عربی نوشته شده­اند، او را بر آن داشته که بیشتر به تصحیح متون عربی روی آورد.

2-1-2 مواد و داروهای مورد استفاده. 31

2-1-3 بافرها و محلولهای مورد استفاده. 32

2-2 جمع آوری برگ زیتون. 34

2-3 تهیه عصاره برگ زیتون. 34

2-4 کشت سلول. 35

2-5 سنجش بقای سلولی. 35

2-5-1 MTT assay 35

2-6 سنجش ROS داخل سلولی. 37

2-6-1 گروه های مورد استفاده در تست ROS. 38

2-7 استخراج DNA از سلول های PC12 39

2-7-1 گروه های مورد آزمایش جهت استخراج DNA 40

2-8 الكتروفورز قطعات DNA.. 41

2-8-1 گروه های مورد آزمایش در وسترن بلات… 41

2-8-2 استخراج پروتئین از سلول های PC12 42

2-8-3 اندازه گیری کل پروتئین.. 43

2-8-4 بررسی میزان پروتئینهای درگیر در آپوپتوز (Bax, Bcl-2, Caspase 3) با استفاده از روش وسترن بلات 44

2-8-5 الکتروفورز پروتئینها روی ژل SDS-PAGE.. 44

2-8-6 انتقال از ژل به کاغذ PVDF. 45

2-8-7 بلاکینگ 46

2-8-8 مرحله شستشو. 46

2-8-9 اضافه کردن آنتی بادی اولیه. 47

2-8-10 اضافه کردن آنتی بادی ثانویه. 47

2-8-11 افزودن سوبسترا و ثبت باندهای نورانی روی فیلم رادیولوژی.. 47

2-8-12 ظهور فیلم.. 48

2-8-13 زدودن آنتی بادیهای متصل به آنتی ژن از روی کاغذ و کنترل لودینگ نمونه ها 48

2-8-14 آنالیز تصاویر گرفته شده از باندهای پروتئینی.. 49

2-9 آنالیز آماری. 49

فصل سوم.. 50

3-1 نتایج. 51

3-1-1 بررسی تأثیرات غلظتهای متفاوت 6-هیدروکسی دوپامین بر بقای سلول های PC12. 51

3-1-2 بررسی اثرات دوزهای متفاوت عصاره بر سلول های PC12 52

3-1-3 بررسی اثرات دوزهای متفاوت اولئوروپئین بر سلول های PC12 53

3-1-4 بررسی اثرات دوزهای متفاوت عصاره برگ زیتون(OLE) بر بقای سلول های PC12کشت شده در حضور 6-هیدروکسی دوپامین.. 54

3-1-5 بررسی اثرات دوزهای متفاوت اولئوروپئین بر بقای سلول های PC12کشت شده در حضور 6-هیدروکسی دوپامین 55

3-1-6 بررسی اثرات دوزهای موثر عصاره برگ زیتون بر میزان تولید ROS داخل سلولی ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین 56

3-1-7 بررسی اثرات دوزهای موثر اولئوروپئین بر میزان تولید ROS داخل سلولی ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین 57

3-1-8 آنالیز نتایج به دست آمده از وسترن بلات برای پروتئینهای درگیر در آپوپتوز سلولی.. 58

3-1-9 بررسی اثرات عصاره برگ زیتون واولئوروپئین بر قطعه قطعه شدن DNA ناشی از 6-هیدروکسی دوپامین 63

فصل چهارم.. 64

4-1 بحث و نتیجه گیری. 65

4-2 بروز استرس اکسیدایتو وآپوپتوز در بیماری پارکینسون. 65

4-3 عملکرد کانال های کلسیم و بیماری پارکینسون. 72

4-4 بروز التهاب نورونی در بیماری پارکینسون. 73

4-5 نتیجه گیری کلی. 76

4-6 پیشنهادها 77

1-1 معرفی بیماری پارکینسون:

بیمار ی پارکینسون یک اختلال تخریب کننده عصبی است که به عنوان دومین بیماری تخریب کننده عصبی رایج در بین افراد پس از بیماری آلزایمر می باشد . میزان شیوع این بیماری درافراد بالای 50 سال حدوداً 2 درصد است(1).

پارکینسونیسم یا پارکینسون ثانویه در اثر مسمومیت با منگنز، مسمومیت با مونوکسیدکربن، ضربه مزمن و مداوم به سر و برخی مواد مخدر تزریقی ممکن است ایجاد گردد که علائمی مشابه با پارکینسون دارد. اولین گزارشات مربوط به پارکینسونیسم به 5000 سال قبل از میلاد در هندوستان بر می گردد تا اینکه در سال 1817 دکتر جیمز پارکینسون اولین گزارشات مربوط به بیماری پارکینسون را ارائه داد(2).

بیماری پارکینسون همراه با اختلالات حرکتی می باشد که می توان به سفتی عضلانی ، لرزش در حال استراحت، آکینزی یا مشکل در شروع حرکات، کاهش حرکات خود بخودی و برادی کینزی یا آهسته بودن حرکات، ضعف در حفظ تعادل، کاهش حرکات وابسته یعنی حرکات ناخود آگاه طبیعی بدن مانند تغییر حالات چهره به هنگام صحبت کردن اشاره کرد(3).

بیماری پارکینسون توسط از دست دادن 50 تا 70 درصد نورون های دوپامینرژیک بخش متراکم جسم سیاه مشخص می گردد. علاوه بر نورون های دو پامینرژیک سایر جمعیت های نورونی نیزکه شامل بخشهایی از لوکوس سرلئوس[1] (نورآدرنرژیک)، هسته های رافه[2] (سروتونرژیک)،هسته های ماینرت[3] و هسته حرکتی پشتی واگ[4] (کولینرژیک)، قشر سینگولیت[5]، قشر اینتورینال[6]، پیاز بویایی[7] و گانگلیون های سمپاتیک و پاراسمپاتیک در روده نیز متاثر می گردند. تخریب برخی از این نواحی غیر دوپامینرژیک با علائم ثانویه بیماری پارکینسون از قبیل اختلالات شناختی، غیر حرکتی، خواب واتونومیک مرتبط می باشند(4).

یکی از نظریه هایی که در مورد علت بیماری پارکینسون مطرح است این است که این بیماری ناشی از یک عدم تعادل بین تحریک و مهار در عقده های قاعده ای در اثر مهار دوپامینی پوتامن می باشد. در نتیجه، خروجی مهاری از پوتامن به قطعه خارجی گلوبوس پالیدوس افزایش یافته و منجر به کاهش خروجی مهاری از گلوبوس پالیدوس خارجی به هسته زیر تالاموسی می گردد که این امر به نوبه خود موجب افزایش خروجی تحریکی به قطعه داخلی گلوبوس پالیدوس از هسته زیر تالاموسی می گردد. افزایش تحریک گلوبوس پالیدوس داخلی باعث افزایش مهار تالاموس شده، در نتیجه خروجی تحریکی از تالاموس کاهش یافته و در اثر کاهش تحریک قشر اختلالات کم حرکتی بروز می یابند(3).

علاوه بر تخریب نورون های دو پامینرژیک بخش متراکم جسم سیاه از دیگر علامت های بیماری پارکینسون وجود یکسری تجمعات سیتوپلاسمی داخل نورونی که به اجسام لوی معروف اند می باشد. اجسام لوی اولین بار توسط فردریش لوی در سال 1912 معرفی شدند که به صورت یکسری تجمعات کروی ائوزینوفیلی سیتوپلاسمی متشکل از تعدادی پروتئین مانند آلفا سینوکلئین[8]، پارکین[9] ، یوبی کوئیتین[10] ، سین فیلین[11] و نوروفیلامنت[12] می باشند. ضخامت اجسام لوی حدوداً 15 میکرومتر است و در نواحی مغزی متاثر می گردند(5).

اجسام لوی علاوه بر بیماری پارکینسون در سایر بیماری ها مانند آلزایمر و در افراد سالم نیز با افزایش سن دیده می شوند. علی رغم وجود اجسام لوی در حالات بیماری ، نقش اجسام لوی در مرگ سلول های عصبی نامشخص است و جای بحث دارد. اگر چه این تجمعات پروتئینی به علت اختلال در فرایند های سلولی طبیعی یا مصادره کردن پروتئین هایی که برای بقای سلولی مهم اند ممکن است برای نورون ها سمی باشند، احتمال دیگر این است که اجسام لوی ممکن است با به­دام انداختن پروتئین های مضرر در تجمعات پروتئینی محافظت کننده باشند(4).

1-2 فاکتورهای دخیل در بیماری پارکینسون:

فاکتور های دخیل در بیماری پارکینسون منجر به اختلال در عملکرد میتوکندریایی، استرس اکسیداتیو و فعال شدن مسیرهای آپوپتوزی می گردند که در نهایت باعث تخریب نورون های دوپامینرژیک می گردند(6).

این فاکتورها عبارتند از :

1-افزایش سن

2-فاکتورهای محیطی

3-فاکتورهای ژنتیکی

1-2-1 افزایش سن:

در افراد طبیعی با افزایش سن میزان دوپامین و تعداد رسپتور های آن در داخل عقده های قاعده ای به طور دائم کاهش یافته و ظاهراً این تسریع درکاهش موجب بروز بیماری پارکینسون می گردد(7).

1-2-2 فاکتور های محیطی:

اگر چه اکثر موارد بیماری پارکینسون غیر ارثی اند اما منشاء آن ها به میزان زیادی نامشخص باقی مانده است. مطالعات اپیدمیولوژیک مشخص کرده است که فاکتور های محیطی در آسیب تخریب کننده عصبی نقش مهمی ایفا می کنند. برای مثال مطالعات اپیدمیولوژیک حاکی از این است که قرار گرفتن در معرض آفت کش ها، فلزات، بی فنیل پرکلرات، برخی حلال ها و برخی مواد ویژه دیگر خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می دهند(8). فاکتورهای محیطی آسیب رسان توسط سه مکانیسم استرس اکسیداتیو ایجاد می کنند:

ذکر است پایداری این محصولات ایمینی در این واکنش ها می باشد. یکی از این واکنش ها برای مثال در زیر آمده است.
درشیمی آلی سمی کاربازید ها وتیو سمی کاربازیدها به عنوان مشتقاتی از اوره وتیواوره هستند که به جای گروه NH₂گروه هیدرازیدNH-NH₂) ( قرار گرفته است.
سمی کاربازید وتیو سمی کاربازید به عنوان معرف هایی مناسب برای شناسایی گروه کربنیل در ترکیبات مختلف به کار می روندبه طوریکه این معرف ها در حضور اسیدها با گروههای کربونیل آلدهیدی وکتونی متراکم شده وتولید رسوبات کریستالی به نام سمی کاربازون و تیوسمی کاربازون را میکنند . نقطه ذوب مشخص و معین این رسوبات کریستالی یکی از ساده ترین راهها برای شناسایی مشتقات آلدهید ها و کتون ها میباشد.
2-1-واکنش های چند جزئی:
واکنش های چند جزئی اهمیت زیادی در شیمی آلی وشیمی داروییدارند ، در چنین واکنش هایی سه یا بیشتر جزء واکنش دهنده با هم در یک ظرف واکنش داده و محصول جدیدی که حاصل تراکم تمام مواد اولیه است ، به دست میآید . واکنش های چند جزئی به عنوان ابزاری قوی و کارامد برای سنتز مولکولهای پیچیده آلی هستند]3-1.[
یکی از واکنش های چند جزئی مهم سنتز آمیدو آلکیل نفتولها است . مشتقاتی از سمی کاربازیدهای دارای گروه نفتول مانند آمیدوالکیل نفتول ها ، از نظر بیولوزیکی بسیار فعال بوده وارایه روشهای سنتزی جدید برای تولید کارآمد آنها هم چنان ادامه دارد]7-4.[
3-1-سنتز آمیدو آلکیل نفتولها:
از واکنش تراکمی 2مول بتا نفتول ،1مول آلدهید و یک مول از اوره یا استامید در حضور کاتالیزورهای مختلفی مانند هتروپلی اسیدها آمیدو آلکیل نفتولها تولید می شوند]8.[
یکی دیگر از روشهای سنتز آمیدو آلکیل نفتولها استفاده از سولفامیک اسید به عنوان کاتالیزور و در شرایط بدون حلال است]9.[
1-3-1-کاربردها :
همچنین سمی کاربازیدها به عنوان معرف هایی برای رد یابی وشناسایی بعضی ترکیبات در کروماتوگرافی لایه نازک( TLC) استفاده می شوند0به طور مثال سمی کاربازیدها به الفا کتو اسیدها متصل شده و تشکیل ترکیبات ایمینی ویژه ای را میدهند که زیر نور UVروی کاغذ ( TLC) به راحتی قابل رویت اند.
اخیرا یک سری از مشتقات تیو سمی کاربازون مانند N –پرO– استیل گلوکوزیل آریل تیوسمی کاربازیدها[1] سنتز شده اندکه از لحاظ بیولوژیکی بسیار فعال بوده و خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد چربی دارند]10[.این ترکیبات در کنترل فرمانهای متابولیکی مثل چربی زدایی و حذف رادیکال های آزاد نقش مفیدی دارند]11[.

مشتقاتی از تیو سمی کاربازید مثل 4- فنیل تیوسمی کاربازید به عنوان کود شیمیایی در کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرند.
علاوه براینکه در شیمی آلی تیوسمی کاربازید وسمی کاربازید ها کاربرد وسیعی دارند این ترکیبات به دلیل توانایی تشکیل کمپلکس های رنگی وبسیار پایدار با یون های فلزی در محیط های مختلف ،که گامی مهم برای غلظت سنجی یون های فلزی به روش اسپکتروفتومتریک وتوانایی بالقوه آنها به به عنوان عوامل ضد سرطان و ضد باکتری ،درشیمی تجزیهوشیمی معدنی مورد توجه زیادی قرار گرفته اند]14-12 .[
در حقیقت تیوسمی کاربازید ها وتیو سمی کاربازون ها به عنوان عوامل کمپلکس دهنده چند دندانه و همچنین به دلیل ساختار آلیفاتیک وانعطاف پذیر که در نتیجه ازدحام فضایی کمی را ایجاد می کند قادر است با یون های فلزی در حالت محلول یا حتی جامد تشکیل کی لیت های مناسبی را بدهد]18-15 .[
سمی کاربازید ها و تیو سمی کاربازید ها به عنوان لیگاند هایی مناسب برای طیف وسیعی از فلزات در نظر گرفته می شوند که می توان به فلزات مس، نیکل، جیوه و کادمیم میتوان اشاره کرد]20-19 .[
در این بین فلزات سنگین به دلیل تمایلشان در تجمع در بافت های مختلف بدن موجودات زنده اهمیت ویژه ای دارند و آلودگی محیطی به خصوص آلودگی آبهای طبیعی با فلزات سمی وسنگین که عمدتا در نتیجه فعالیت های صنعتی و ورود پساب ها به آبها می شود، بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است که به طور مثال میتوان به یونهای جیوه وترکیبات آلی ومعدنی آن که دارای سمیت بسیار بالا هستند اشاره کرد ،بنابراین می توان با استفاده از لیگاند هایی چند دندانه ای که با یونهای جیوه کمپلکس های یایداری را تشکیل می دهند ، امکان حذف این یون ها را از آب فراهم کرد و از ترکیبات تیوسمی کاربازید می توان به به عنوان لیگاند چند دندانه استفاده کرد. همچنین این لیگاند چنددندانه می تواند از یک طرف با سطح آلومینا پیوند هیدروژنی واز طرف دیگر با یون های فلزی پیوند تشکیل دهد ، بنابراین از آلومینایی که بر روی
سطح آن تیوسمی کاربازید قرار گرفته می توان به عنوان فاز ساکن مناسبی برای استخراج جیوه از آبهای طبیعی استفاده کرد]21 .[
در سالهای اخیر کمپلکس هایی از فلز کادمیم با تیو سمی کاربازید برای مطالعه اثر سیستم لیگاند بر روی تشکیل مواد نانو مورد توجه قرار گرفته اند]22 .[
مقدمه ای بر هتروسیکل ها :
4-1هتروسیکل­ها اساس مولکول های زیستی:
ترکیبات آلی شناخته شده ، ساختمان های گوناگونی دارند وبسیاری از این ساختمان ها واجد سیستم حلقوی هستند. اگر سیستم حلقوی،شامل اتم های کربن وحداقل یک عنصر دیگر باشد، این ترکیب به عنوان هتروسیکل طبقه بندی می شود.عناصری که معمولا به همراه کربن در سیستم حلقوی وجود دارند ، نیتروژن ،اکسیژن وگوگرد می باشند.
5-1کاربردها:

• تقسیم بندی باکتری­های براساس خودکفایی غذایی……………………….. 26

• سازگار كردن باكتری با محیط بیولیچینگ (آداپتاسیون) …………………. 28

• عوامل موثر در فروشویی میكروبی……………………………………………… 29

  • عوامل فیزیولوژیكی محیط فروشویی………………………………… 29
  • پتانسیل اكسیداسیون احیا ………………………………………………. 32
  • اسیدیته محیط……………………………………………………………. 32
  • تركیبات ممانعت كننده………………………………………………… 33
  • دما…………………………………………………………………………. 34
  • نوع کانه…………………………………………………………………… 35
  • اندازه ذرات………………………………………………………………. 36

• مدل­های انحلال باكتریایی کانه­های سولفیدی……………………………….. 37

  • مکانیسم مستقیم………………………………………………………….. 37
  • مکانیزم غیر مستقیم……………………………………………………… 38

• انحلال بیولوژیکی کانی­های سولفیدی مس……………………………….. 39

  • انحلال بیولوژیکی کالکوپیریت…………………………………….. 39
  • انحلال بیولوژیکی کالکوسیت……………………………………….. 40
  • انحلال بیولوژیکی کوولیت………………………………………….. 40
  • انحلال بیولوژیکی پیریت …………………………………………….. 41

• روش­های مختلف فروشویی میکروبی در مقیاس صنعتی………………… 41

  • فروشویی توده ای (Dump Leaching)…………………………… 41
  • فروشویی كپه ای (Heap Leaching) …………………………….. 42
  • فروشویی در محل (In Situ Leaching) …………………………. 42

• • 

  • فروشویی در تانك همزن دار (Tank Leaching)……………… 43
  • فروشویی حوضچه ای (Vat Leaching)…………………………. 43

• طراحی آماری آزمایش­ها (DOE)…………………………………………… 45

• روش سطح پاسخ (RSM)…………………………………………………………………………… 47

فصل سوم: مواد و روش تحقیق

• دستورالعمل تهیه نمونه معرف از دامپ های موجود………………………………. 49

• شناسایی و تعیین خواص خردایشی و مطالعات فرآوری مقدماتی……………… 56

• آزمایشات فروشویی میكروبی در مقیاس آزمایشگاهی …………………………. 58

  • آزمایش بطری غلتان…………………………………………………………. 58
  • ظروف لرزان (Shaking Flask)…………………………………………… 59
  • آزمایش­های ستون…………………………………………………………….. 61

فصل چهارم: ارائه نتایج و تحلیل یافته ها

• نتایج حاصل از آنالیز ابعادی…………………………………………………………. 66

• نتایج حاصل از آنالیزهای شیمیایی و کانی شناسی………………………………. 67

  • آنالیز مینرالوژی و مطالعات میکروسکپی نمونه سرباره………………… 67
  • آنالیز شیمیایی……………………………………………………………………… 67

• آزمایش­های ظروف لرزان…………………………………………………………….. 68

  • طرح و نتایج آزمایش ظروف لرزان باکتری­های مزوفیل……………….. 68
  • بررسی تغییرات pH ، Eh و درصد بازیابی نسبت به زمان……………… 72
  • طرح و نتایج آزمایش ظروف لرزان باکتری­های ترموفیل معتدل……… 75
  • بررسی تغییرات pH ، Eh و درصد بازیابی نسبت به زمان……………… 78

• نتایج آنالیز بطری غلتان………………………………………………………………… 81

• نتایج آزمایش ستون…………………………………………………………………….. 81

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد

• نتیجه گیری……………………………………………………………………… 86

2-6-2- طبقه بندی مسائل مکان یابی رقابتی بر اساس نحوه ورود به محیط رقابت… 20

2-6-2-1- ورود نوبتی به بازار. 21

2-6-2-1-1- ورود نوبتی به بازار و بدون عکس العمل رقبا 21

2-6-2-1-2- ورود نوبتی به بازار باوجود عکس العمل رقبا 21

2-6-2-1-2-1- برنامه ریزی دوسطحی. 22

2-6-2-1-2-2-مدل ریاضیبرنامه ریزی دوسطحی. 25

2-6-2-1-2-3- استفاده از شرایط کراش-کاهن-تاکر (KKT) 26

2-6-2-2- ورود هم زمان به بازار. 30

2-6-2-2-1- نظریه بازیها 30

2-6-2-2-1-1-……………………………………………. فرضیات اساسی در نظریه بازی­ها 32

2-6-2-2-1-2-……………………………………………………………….. طبقه­بندی بازیها 33

2-6-2-2-1-3-………………………………………………………….. بازی­های استراتژیک… 35

2-6-2-2-1-4-……………………………………….. بازی­های استراتژیک با اطلاعات کامل. 36

2-6-2-2-1-5-………………………………………………………………………. تعادل نش.. 36

فصل سوم روش تحقیق.. 40

3-1- مقدمه. 41

3-2- مدل­سازی مسئله. 41

3-2-1- مدل سهم بازار. 45

3-2-2- مسئله مکان یابی.. 45

3-3- روش سه مرحله­ای.. 47

3-3-1- مرحله تعیین میزان جذابیت… 47

2-3-3- مرحله تعیین مکان بهینه. 47

3-3-3- مرحله تعیین میزان کیفیت و قیمت… 48

3-4- تعادل جذابیت… 48

3-5- جایابی تسهیلات جدید. 50

3-6- اندازه کیفیت و قیمت… 51

3-7- جمع بندی فصل.. 51

فصل چهارم بررسی عملکرد روش سه مرحله ای در حل مسائل مکان یابی رقابتی.. 53

4-1- مقدمه. 54

4-1-1- مثال عددی.. 54

4-2- تحلیل حساسیت… 58

-3-4 جمع­بندی فصل……………60

فصل پنجم نتیجه­گیری و پیشنهادات آتی.. 61

5-1- مقدمه. 62

5-2- بر فصلهای گذشته. 62

5-3- خلاصه تحقیق.. 62

5-4- پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 63

5-5- جمع بندی فصل.. 64

فهرست منابع و مراجع 65

پیوست­ها 68

7-1- کدهای لازم برای محاسبه جذابیت و تابع هدف… 69

7-2- کدهای مثال 4-1-1. 70

1-2-7- برای نقطه کاندیدا [20,20] 70

2-2-7- برای نقطه کاندیدا [40,35] 70

3-2-7- برای نقطه کاندیدا [30,80] 71

4-2-7- برای نقطه کاندیدا [100,75] 71

5-2-7- برای نقطه کاندیدا [105,40] 72

1-1- مقدمه

در دنیای امروز، روند سرعت تغییرات در عرصه اقتصاد و صنعت، به ویژه در قرن بیستم افزایش بیشتری داشته است. درنتیجه، میان سازمان­های تولیدی و خدماتی رقابتی بیشتری به وجود آمده و آن ها را مجبور به ارائه خدمات بهتر و ایجاد مزیت­های رقابتی بیشتر با هدف دوام بیشتر و سود بیشینه در بازارهای داخلی و جهانی کرده است. در مقابل، مشتریان و مصرف­کنندگان به دنبال کالا و خدماتی هستند که نیازهای فعلی و آتی را به بهترین نحو پاسخ دهد. مشتریان کالایی را انتخاب می­کنند که کمترین فاصله را از محل استقرار تسهیلات داشته و مطلوبیت مورد انتظار خود را از آن تسهیلات به دست آورند. میزان مطلوبیت تسهیلات به معیار­های مختلفی می­تواند بستگی داشته باشد و این معیارها برای مشتریان مختلف دارای میزان اهمیت متفاوتی است.

همین عوامل باعث شده است که سازمان­ها برای رسیدن به اهدافشان، به مسئله جایابی تسهیلات و تعیین میزان مطلوبیت، توجه ویژه ای داشته باشند.

برنامه ریزی تسهیلات[1] که از مباحث مهم در مهندسی صنایع است دو بخش عمده جایابی[2] و طراحی[3] را شامل می­شود که مهم ترین بخش طراحی، استقرار یا جانمایی[4] و بخش­های دیگر آن حمل ونقل[5] و طراحی ساختمان و تأسیسات[6] است. منظور از تسهیلات، هر مجموعه، شامل کارخانه، دانشگاه، بیمارستان، مجتمع­های تجاری و… است. در جایابی، ما به بررسی محل قرار گرفتن یک تسهیل[7] برای رسیدن به اهداف موردنظر می­پردازیم که برای تعیین محل آن، معیارهای مهمی مؤثرند، ازجمله نزدیکی به جاده­های اصلی، بازار مصرف،­ منابع تأمین مواد اولیه، در دسترس بودن نیروی انسانی موردنیاز، شرایط محیطی، امکان توسعه، مقررات و قوانین دولتی و …

یکی از مسائلی که باید در مراحل اولیه طراحی سیستم­های صنعتی موردتوجه قرار گیرد مسئله مکان یابی و استقرار تسهیلات است. مطالعه پیرامون تعیین مکان بهینه صنعتی و حتی تجاری، از دیدگاه جغرافیدانان و علمای علم اقتصاد همواره دارای اهمیت و اولویت بوده است. مراکز صنعتی و تجاری و کارخانجات برای تعیین مکان احداث کارخانه، استقرار تجهیزات و دپارتمان­های خود در کارخانه، استقرار دفاترشان در سطح شهر، تعیین مراکز توزیع محصولات و… با چنین مسائلی سروکار دارند. درواقع، تصمیمات مربوط به مکان یابی و استقرار، نه تنها در مسائل صنعتی، بلکه در مسائل گوناگونی در بخش­های دولتی و خصوصی، اعم از صنعتی و غیر صنعتی ظاهر می­شود. در بخش دولتی، تعیین مکان مراکز خدماتی، نظیر ایستگاه­های پلیس راه، اورژانس، بیمارستان­ها، ایستگاه­های آتش نشانی و… نیاز به اتخاذ چنین تصمیماتی دارد.

در ادامه این فصل، به بیان مسئله اصلی تحقیق و ضرورت انجام آن پرداخته می­شود و سپس اهداف اساسی، جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق و ساختار کلی پایان نامه بیان شده است.

1-2- تعریف مسئله

مسائل مکان یابی یکی از گسترده­ترین حوزه­های مسائل بهینه­سازی ریاضی هستند. توجه به این حوزه به خاطر کاربرد بسیار وسیع آن، نه تنها برای انتخاب مکان بهینه تسهیلات بلکه به خاطر انتخاب مکان مناسب سخت­افزارها در جهت عملکرد مناسب و انجام وظایف به­گونه­ای رضایت­بخش است.

مکان یابی رقابتی شاخه­ای از مسائل مکان یابی است که به یافتن مکان مناسب برای تسهیلات عرضه­کننده محصولات و یا تسهیلاتی که به ارائه خدمات تجاری در یک محیط رقابتی مشغول هستند، اختصاص دارد. در مسائل مکان یابی رقابتی فرض بر این است که تسهیلات برای بیشینه کردن سهم قابل کسب خود از بازار به رقابت با دیگر رقبا می­پردازند.

یک مدل مکان یابی را می­توان رقابتی نامید اگر شامل شرایطی شود که در آن تسهیلاتی قبلاً مستقر باشند یا در آینده قرار باشد مستقر شوند و تسهیل یا تسهیلات جدید باید برای به دست آوردن سهم بازار با آن ها رقابت کنند.

مسائل مکان یابی رقابتی را می­توان از دیدگاه­های مختلف طبقه­بندی کرد. برخی از این طبقه­بندی­ها همانند طبقه­بندی­های سابق است. مثلاً طبقه­بندی بر اساس فضای جواب منجر به مسائل مکان یابی رقابتی روی صفحه، شبکه یا در حالت گسسته می­شود؛ اما مفاهیم خاصی هستند که با مطرح شدن بحث رقابت پدیدار می­شوند. مهم­ترین آن ها نوع رقابت، نحوه رفتار مشتری و نوع تابع هدف است [1].

مسئله موردنظر در این پایان نامه بررسی مسئله استقرار تسهیلات در بازاری که تسهیلات با مطلوبیت های مختلف وجود دارد، می باشد و مشتریان با رفتارهای مختلف در سطح بازار پراکنده می باشند.

1-3- ضرورت بررسی مکان یابی رقابتی

بسیاری از مباحث تحقیق در عملیات در حوزه مکان یابی تسهیلات بر این فرض بناشده اند که نوعی انحصار در محیط وجود دارد. به عبارتی، تسهیل یا تسهیلاتی که قرار است در محیط مستقر شوند متعلق به تنها تأمین­کننده موجود در محیط هستند؛ اما این فرض در دنیای واقعی اغلب برقرار نبوده و رقبایی نیز در محیط وجود دارند. این موضوع از دیرباز توسط اقتصاددانانی که موضوع رقابت، ازجمله رقابت مکانی را مطالعه می­کردند شناخته شده بود. درواقع مسئله مکان یابی رقابتی نه تنها در حوزه تحقیق در عملیات، بلکه در حوزه اقتصاد مکانی نیز مطالعه شده است [1]. از دیگر جنبه­های کاربردی مسئله مکان یابی رقابتی می­توان به پیش بینی رفتار رقبا در محیط رقابتی و تصمیم­گیری بر اساس اطلاعات به دست آمده است. در این مسائل استدلال­های هندسی با استدلال­های تئوری بازی­ها ترکیب می­شوند تا مشخص شود چگونه رفتار تصمیم­گیرندگان بر یکدیگر تأثیر می­گذارد [2].

با توجه به کاربرد بالای بحث تعیین محل استقرار تسهیلات در صنایع تولیدی و خدماتی و این حقیقت که همواره موارد زیادی رقابت بین تسهیلات جدید و موجود برای در اختیار گرفتن سهم قابل کسب بازار وجود دارد، ضرورت انجام این تحقیق در زمینۀ استقرار رقابتی بیش ازپیش آشکار می کند.

1-4- اهداف مسئله

اهداف اساسی این پایان­نامه عبارت اند از: