1-11-3- قلمرو موضوعی. 15
1-12- روش و ابزار تجزیه تحلیل داده ها. 15
1-13- محدودیت های پژوهش. 16
1-14- تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی. 16
1-14-1- تعاریف مفهومی. 16
1-14-2- تعاریف عملیاتی. 17
فصل دوم. 19
2-1- مقدمه. 20
2-2-سبک رهبری. 20
2-2-1- نظریه های رفتاری رهبر. 21
2-2-1-1- سبکهای مثبت و منفی. 21
الف) رهبران مثبت. 21
ب) رهبران منفی. 22
2-2-1-2- سبکهای“آیوا”. 22
2-2-1-3- سبکهای”اوهایو”. 25
2-2-1-4- سبکهای”وایت من”. 27
2-2-1-5- سبکهای شبکه مدیریت. 29
2-2-1-6- سبکهای لیکرت. 32
2-2-2- نظریه های اقتضایی. 37
2-2-2-1- مدل اقتضایی رهبری. 37
2-2-2-2- مدل پیوستگی رفتار رهبری. 39
2-2-2-3- نظریه چرخه زندگی. 41
2-2-2-4- نظریه مسیر ـ هدف. 44
2-2-2-5- مدل تجویزی رهبری. 46
2-3- تنیدگی. 47
2-3-1- فیزیولوژی تنیدگی. 51
2-3-2-استرس یا فشار روانی. 54
2-3-2-1-سندروم سازگاری عمومی. 55
2-3-2-2-عوامل سازمانی موثر در ایجاد فشار روانی. 57
2-3-2-3-علل ایجاد کننده فشار روانی مرتبط با شغل ازدیدگاه پژوهشگران 58
2-3-2-4-مدل های فشار روانی. 60
2-3-2-4- استر سورهای سوری روانی اجتماعی در محیط کار. 63
2-3-3- عوامل به وجود آورنده ی تنیدگی شغلی. 63
الف) عوامل محیطی. 64
ب) عوامل سازمانی. 64
پ) عوامل فردی. 66
2-3-4- اثرات تنیدگی. 70
الف) اثرات فیزیولوژیک. 70
ب) اثرات روانی. 74
ج) اثرات رفتاری. 75
د) اثرات سازمانی تنیدگی. 76
2-4- شخصیت. 78
2-4-1- شخصیت و تنیدگی. 79
2-5- سبکهای رهبری لیکرت و تنیدگی. 82
2-5-1- سبک رهبری استبدادی ـ استثماری و تنیدگی. 83
4-5-2- سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی. 85
2-6- ترور شخصیت در سازمان. 87
2-6-1- تعریف ترور شخصیت در سازمان. 89
2-6-2- مشخصات مدیرانی که به ترور شخصیت می پردازند. 89
2-6-3- بعضی از رویه های ترور شخصیت در سازمان. 90
2-7- جمع بندی و ارئه مدل مفهومی. 92
2-8-پیشینه تجربی. 94
2-8-1-بررسی رابطه بین سبک رهبری و میزان استرس دبیران دبیرستان های شهرستان زنجان 94
2-8-2-بررسی رابطه سبکهای رهبری و استرس در بین مدیران زن و مرد مدارس سه مقطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه دولتی شهرستان شادگان. 94
2-8-3-بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیران ، شخصیت، میزان تنیدگی کارکنان ب‍ه‍زی‍س‍تی اس‍ت‍ان تهران 95
2-8-4-بررسی تاثیر مهارتهای مدیریتی (فنی- انسانی- ادراکی) مدیران بر کاهش فرسودگی شغلی کارکنان در شرکت سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران. 96
2-8-5-بررسی عوامل ایجاد فشارهای عصبی در مدیران و نقش آن بر عملكرد مدیران مراکز آموزش علمی –كاربردی وزارت جهاد كشاورزی. 96
2-8-6-پژوهشی پیرامون فشارهای عصبی مدیران بخش صنعت کشور. 97
فصل سوم. 99
3-1- مقدمه. 100
3-2- انواع پژوهش. 101
3-2-1- پژوهش کاربردی. 101
3-2-2- پژوهش های بنیادی یا پایه ای. 101
3-2-3- پژوهش ارزیابی. 101
3-3- تفاوت پژوهش کاربردی و بنیادی. 101
3-3- انواع رویکردهای پژوهشی. 102
3-4- اهمیت آشنایی مدیران با پژوهش. 102
3-5- نوع روش تحقیق. 104
3-6- جامعه آماری. 105
3-7- نمونه آماری. 105
3-8- روش و ابزار جمع آماری داده ها. 107
3-9-روش و فرآیند اجرای تحقیق. 107
3-10-ابزار جمع آماری داده ها. 108
3-10-1- پرسشنامه سبک رهبری مدیر. 108
3-10-2- پرسشنامه تنیدگی. 109
3-10-3- پرسشنامه شخصیت. 110
3-10-4- پرسشنامه اطلاعات شخصی. 111
3-11-روایی و پایایی پرسشنامه ها. 112
3-12-روش آماری. 113
فصل چهارم. 114
4-1-مقدمه. 115
4-2- توصیف آماری داده ها. 115
4-2-1 تحصیلات جامعه مورد مطالعه. 116
4-2-1-1 تحصیلات کارکنان. 116
4-2-1-2: تحصیلات مدیران. 117
4-2-2 میزان تجربه جامعه مورد مطالعه. 118
4-2-2-1 میزان تجربه کارکنان. 118
4-2-2-2 میزان تجربه مدیران. 119
4-2-3 آموزش درجامعه آماری موردمطالعه. 120
4-2-3-1 آموزش کارکنان. 120
4-2-3-2 آموزش مدیران. 122
4-2-4 میزان تنیدگی در جامعه مورد مطالعه. 124
4-2-4-1 تنیدگی کارکنان. 124
4-2-4-2 تنیدگی مدیران. 127
4-3- تحلیل استنباطی داده ها و آزمون فرضیه ها. 140
4-3-1-بررسی نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون كولموگروف – اسمیرنوف 140
4-3-2 تحلیل همبستگی بین متغیر ها در گونه A.. 141
الف) فرضیه فرعی1. 141
ب) فرضیه فرعی2. 144
پ) فرضیه فرعی3. 147
ت) فرضیه فرعی4. 150
ث) فرضیه اصلی. 153
4-3-3 تحلیل همبستگی بین متغیر ها در گونه B.. 157
الف) فرضیه فرعی2. 157
ب) فرضیه فرعی3. 160
پ) فرضیه فرعی4. 163
ث) فرضیه اصلی. 166
4-3-4 تحلیل واریانس یک عامله. 170
4-3-4-1- تحلیل واریانس یک عامله در گونه A.. 170
4-3-4-2- تحلیل واریانس یک عامله در گونه B.. 173
4-3-5 آزمون فریدمن. 176
4-3-5-1 گونه شخصیتی A.. 176
4-3-5-2 گونه شخصیتی B.. 177
فصل پنجم. 178
5-1-مقدمه. 179
5-2- نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها. 179
5-2-1- فرضیه اول. 179
5-2-2 فرضیه دوم. 181
5-2-3 فرضیه سوم. 181
5-2-4 فرضیه چهارم. 182
5-2-5- فرضیه اهم. 183
5-3- نتایج جانبی پژوهش. 184
5-4-مقایسه نتایج با پیشینه تحقیق. 187
5-5- پیشنهادها. 189
5-5-1 پیشنهادهای سطوح سازمانی. 189
5-5-2 پیشنهادهای سطوح فردی. 191
5-5-3 پیشنهاد های پژوهشی. 195
منابع و مأخذ. 196
منابع فارسی. 196
منابع لاتین. 199
Abstract 200
فهرست نام ها. 201
پیوست. 205
فهرست جداول
جدول-2-1-6- ویژگی های سبک های لیکرت 36
جدول 2-2-1 تغییرات تنیدگی زای زندگی و شغلی به ترتیب اهمیت 68
جدول 2-2-2- بیماری های ناشی از تنیدگی در دستگاه های مختلف بدن 72
جدول 2-2-3 اثرات فیزیولوژیك تنیدگی در طول زمان 73
جدول 2-2-4 : اثرات روانی تنیدگی 74
جدول 2-3-1 : ویژگی های شخصیتهای گونه A و B 82
جدول 3-1-1- مقیاس تعیین سبك رهبری 109
جدول3-2-1: مقیاس تعیین میزان تنیدگی 110
جدول3-3-1: مقیاس تعیین گونه شخصیتی 111
جدول 4-2-1-1 توزیع تحصیلات كاركنان نمونه آماری به تفكیك شخصیت 116
جدول 4-2-1-2 توزیع تحصیلات مدیران نمونه آماری به تفكیك شخصیت 117
جدول4-2-2-1 توزیع تجربه كاركنان نمونه آماری به تفكیك شخصیت 119
جدول 4-2-2-2 توزیع تجربه مدیران نمونه آماری به تفكیك شخصیت 120
جدول 4-2-3-1 توزیع آموزش ضمن خدمت كاركنان نمونه آماری به تفكیك شخصیت 121
جدول 4-2-3-2 توزیع آموزش ضمن خدمت مدیران نمونه آماری به تفكیك شخصیت 123
جدول 2-4-1-1-احساس تنیدگی در زندگی عادی كاركنان 125
جدول -2-4-1-2-احساس تنیدگی در كار كاركنان 126
جدول -2-4-2-1-احساس تنیدگی درزندگی عادی مدیران 128
جدول 4-2-4-2-2-احساس تنیدگی در كار مدیران 130
جدول4-2-4-2-3 نشانه های تنیدگی در گونه A براساس شدت نشانه ها 132
جدول4-2-4-2-4 نشانه های تنیدگی در گونه B براساس شدت نشانه ها 134
جدول 4-2-5 مقایسه میانگین تنیدگی (در زندگی عادی ،در کار و کل) کارکنان با توجه به سبک رهبری 136
جدول 4-3 :تعریف متغیرهای اساسی 140
جدول 4-3-1- جدول آزمون K-S 141
جدول 4-3-2-1-ضریب همبستگی بین سبک رهبری استبدادی – استثماری وتنیدگی در گونه A (روش پیرسون) 142
جدول 4-3-2-2- شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری استبدادی – استثماری و تنیدگی کارکنان در گونهA 143
جدول 4-3-2-3- جدول آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 143
جدول 4-3-2-4- نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 144
جدول 4-3-2-6- شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه A 146
جدول 4-3-2-7- جدول آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 146
جدول 4-3-2-8- جدول نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه A 147
جدول 4-3-2-9-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی در گونه A (روش پیرسون) 148
جدول 4-3-2-10- شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه A 149
جدول 4-3-2-11-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه A 149
جدول 4-3-2-12-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 150
جدول 4-3-2-13-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی در گونه A (روش پیرسون) 151
جدول 4-3-2-14-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A 152
جدول 4-3-2-15-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A 152
جدول 4-3-2-16-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A 153
جدول 4-3-2-17-ضریب همبستگی بین سبک رهبری و تنیدگی در گونه A (روش پیرسون) 154
جدول 4-3-2-18-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 155
جدول 4-3-2-19-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 155
جدول 4-3-2-20-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه A 156
جدول 4-3-3-1-ضریب همبستگی بین سبک رهبری و تنیدگی در گونه B (روش پیرسون) 158
جدول 4-3-3-2-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه B 159
جدول 4-3-3-3-آزمون Fمعنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری استبدادی-خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه B 159
جدول 4-3-3-4-نتیجه آزمون tارتباط سبک رهبری استبدادی –خیرخواهانه و تنیدگی کارکنان در گونه B 160
جدول 4-3-3-5-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی در گونه B (روش پیرسون) 161
جدول 4-3-3-6-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه B 162
جدول 4-3-3-7-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشاوره ای و تنیدگی کارکنان در گونه B 162
جدول 4-3-3-8-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه B 163
جدول 4-3-3-9-ضریب همبستگی بین سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی در گونهA (روش پیرسون) 164
جدول 4-3-3-10-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A 165
جدول 4-3-3-11-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A 165
جدول 4-3-3-12-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری مشارکتی و تنیدگی کارکنان در گونه A 166
جدول 4-3-3-13-ضریب همبستگی بین سبک رهبری و تنیدگی در گونه B (روش پیرسون) 167
جدول 4-3-3-14-شاخص کفایت مدل رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان درگونهB 168
جدول 4-3-3-15-آزمون F معنی دار بودن رگرسیون رابطه سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه B 168
جدول 4-3-3-16-نتیجه آزمون t ارتباط سبک رهبری و تنیدگی کارکنان در گونه B 169
جدول4-2-4-1- 1 جدول آنالیز واریانس تنیدگی عادی کارکنان در گونه A 171
جدول4-2-4-1- 2 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کاری کارکنان در گونه A 172
جدول4-2-4-1- 3 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کارکنان در گونه A 173
جدول 4-2-4-2-2 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کاری کارکنان در گونه B 175
جدول 4-2-4-2-3 جدول آنالیز واریانس تنیدگی کارکنان در گونه B 176
جدول 4-3-5-1 آزمون فریدمن در گونه شخصیتی A 176
جدول 4-3-5-2 آزمون فریدمن در گونه شخصیتی B 177
جدول5-4 مقایسه با پیشینه تحقیق 187
فهرست نمودار
نمودار 2-1-1 تركیبات گوناگون ساخت دهی و مراعات 28
نمودار 2-1-2 شبكه مدیریت 30
نمودار 2-1-4 چگونگی تغییر در سبك های رهبری در رابطه با موقعیت 39
نمودار 2-1-5 مدل پیوستگی رفتار رهبری 40
نمودار 2-1-6 نظریه چرخه زندگی 42
نمودار 2-1-7 اجزای متشكله نظریه مسیر-هدف در رهبری 46
نمودار 2-1-8 مدل تجویزی رهبری 47
نمودار 2-2-1- تاثیر محرك در بوجود آوردن تنیدگی 48
نمودار 2-2-2- تنیدگی به عنوان یك پاسخ ارگانیسمی 49
نمودار 2-2-3- مدل تعاریفی كه هم برمحرك وهم به پاسخ تاكید دارند 50
نمودار 2-2-4 توالی وقایع در نشانگان سازگاری كلی 53
نمودار 2-3-2-1-سندروم سازگاری عمومی 56
نمودار 2-3-2-4-1-مدل مبتنی بر محرک 61
نمودار 2-3-2-4-2- مدل مبتنی بر پاسخ 62
نمودار 2-2-5 عوامل تنیدگی زای تنیدگی 65
نمودار 2-2-5 الگوی تنیدگی شغلی 67
نمودار 2-3-4- رابطه تنیدگی با عملکرد 77
نمودار 2-7- مدل مفهومی تحقیق 93
نمودار 4-2-1-1 فراوانی تحصیلی كاركنان 117
نمودار 4-2-1-2 فراوانی تحصیلی مدیران 118
نمودار 4-2-2-1 فراوانی تجربه كاركنان 119
نمودار 4-2-2-2 فراوانی تجربه مدیران 120
نمودار4-2-3-1 فراوانی آموزش كاركنان 122
نمودار 4-2-3-2 فراوانی آموزش مدیران 123
نمودار 2-4-1-1- فراوانی استرس عادی هر دو گروه 125
نمودار -2-4-1-2- تنیدگی كاری كاركنان 127
نمودار -2-4-2-1- تنیدگی عادی مدیران 129
نمودار 4-2-4-2-2- تنیدگی كاری مدیران 130
نمودار 4-2-4-2-3 نشانه های تنیدگی در گونه A براساس شدت نشانه ها 133
نمودار 4-2-4-2-4 نشانه های تنیدگی درگونه B براساس شدت نشانه ها 135
نمودار 1-4-2-5 مقایسه ای میانگین استرس عادی کارکنان باتوجه به سبک رهبری 137
نمودار 2-4-2-5 مقایسه ای میانگین استرس کار کارکنان با توجه به سبک رهبری 138
نمودار 3-4-2-5 مقایسه ای میانگین کل استرس کارکنان با توجه به سبک رهبری 139
نمودار 4-2-3-1-هیستوگرام كلی گونه A 157
نمودار 4-3-3-1هیستوگرام كلی گونه B 170
چکیده:
براساس مطالعات انجام شده درصد بالایی از کارکنان سازمان ها از وجود نشانه های تنیدگی شکایت می کنند و اغلب تنیدگی خود را به سبک رهبری نسبت می دهند ، حال این سئوال مطرح است که آیا بین سبکرهبری مدیران، نوع شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان سازمان رابطه ای وجود دارد؟ لازم به توضیح است با توجه با تاثیر شخصیت در تنیدگی این عامل به عنوان یک متغییر تعدیل کننده در تجزیه تحلیل ها مورد توجه قرار گرفت.
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین سبک رهبری مدیر ، نوع شخصیت و میزان تنیدگی کارکنان صفبانک پارسیانشعب شمال و غرب شهر تهران می باشد . تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات توصیفی – پیمایشی و از حیث اجرا میدانی می باشد جامعه آماری مورد مطالعه مدیران و کارکنان صف بانک پارسیان شعب شمال و غرب شهر تهران به تعداد 150 نفر بودند که از این تعداد طبق فرمول کوکران نمونه ای به تعداد 108 نفر به صورت تصادفی انتخاب گردید . برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده که پس از تایید روایی و پایایی آن (ضریب آلفای کرونباخ) برای پرسشنامه تعیین سبک رهبری 96.5% درصد ، برای پرسشنامه تعیین میزان تنیدگی 88% درصد و برای پرسشنامه تعیین نوع شخصیت 92% درصد بین نمونه توزیع گردید.
برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از دو روش آمار توصیفی (فراوانی ، درصد) وآمار استنباطی (آزمون تست ناپارامتریک ،آزمون همبستگی پیرسون ، تحلیل رگرسیون ، جدول تحلیل واریانس و آزمون فریدمن ) استفاده شده است.
یافته های تحقیق تایید می کنند:
بین سبک رهبری مدیر، نوع شخصیت و میزان تنیدگی در کارکنان صف بانک پارسیان ارتباط معناداری وجود دارد.
درضمن نتایج نشان می دهد كه میزان تنیدگی كاركنان در هر دو گونه شخصیتی A و B هرچه از سبك رهبری استبدادی – استثماری به سبك مشاركتی نزدیكتر می شویم ، كمتر است. همچنین 96 درصد جامعه مورد بررسی محیط كار را تنیدگی زا معرفی نموده اند.
نتایج نشان می دهدکه میزان تنیدگی کارکنان در گونه A با میانگین 1.5652 از میزان تنیدگی در شخصیت B با میانگین 1.2448 بیشتر است همچنین در رابطه با مدیران میزان تنیدگی در شخصیت A 1.3727 از میزان تنیدگی در گونه B با میانگین 1.18 بیشتر است.
در پایان پیشنهاد هایی در دو سطح سازمانی و فردی برای تامین بهداشت روانی كاركنان در سازمان به منظور حفظ و نگهداری منابع انسانی و افزایش كارایی آنان مطرح شده است.
کلید واژه ها: سبک رهبری استبدادی – استثماری ، سبک رهبری استبدادی – خیرخواهانه ، سبک رهبری مشاوره ای ، سبک رهبری مشارکتی ، تنیدگی ، شخصیت A ، شخصیت B
فصل اول
1-1-مقدمه
در دنیای امروز تنیدگی[1] زندگی انسان را به شدت تهدید كرده است و اثرات ویرانگر آن در زندگی فردی و اجتماعی كاملاً نمایان است. نگرانی كاركنان نسبت به كار ، انتظارات سازمان ، مشكلات مدیریت و توقعات كاركنان از مدیران سازمان همگی سبب می شود كه افراد از لحظه بیداری بامداد تا هنگام آرمیدن شامگاه ، همواره دچار هیجان ها ، تنش ها ، نگرانی ها ، بیم ها و امید های گوناگون باشد كه گاه با ظرفیت بدنی ، عصبی و روانی وی متناسب و سازگار نیست . مجموعه چنین حالت ها و فشار های ناشی از آن در اصطلاح تنیدگی نامیده می شود.(علوی ، 1372)
موضوع تنیدگی در روان پزشكی سابقه ای طولانی دارد و سالها است كه به سبب تاثیرات مهمی كه در رفتار و عملكرد افراد دارد ، به عنوان یكی از موضوع های مهم علم مدیریت مورد مطالعه قرار گرفته است. تنیدگی باعث می شود كه بدن انسان وظایفی را كه در شرایط عادی بسادگی انجام می دهد، در شرایط تنیدگی با دشواری به انجام برساند. بنابراین تنیدگی سبب رسیدن آسیب های فراوان به فرد و سازمان می شود.
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین سبك رهبری مدیر ، شخصیت و میزان تنیدگی در كاركنان صف بانك پارسیان شمال و غرب شهر تهران می پردازد. بدین منظور این پژوهش در پنج فصل نگارش شده است.
