1-5-2. تدوین استراتژی.. 11

2-5-2. اجرای استراتژی.. 12

3-5-2. ارزیابی و كنترل استراتژی.. 13

4-5-2.تاریخچه ارزیابی عملکرد. 14

جدول 1-2: تاریخچه ارزیابی عملکرد(مجیبی ،1384،ص 17) 15

6-2.عملكرد. 17

8-2مدیریت عملكرد. 17

9-2.اصول مدیریت عملكرد. 18

10-2.مدیریت عملكرد سازمانی. 19

11-2مزایای ارزیابی عملكرد. 19

12-2.اهمیت ارزیابی عملكرد. 20

13-2.كاربردهای ارزیابی عملكرد. 20

1 ـ تصمیم گیری : برنامه ریزی و هماهنگی. 20

14-2. اهمیت و نقش سنجش عملكرد در سازمان. 21

15-2. ویژگی های معیارهای سنجش عملكرد. 21

16-2.معایب سیستم های سنتی اندازه گیری عملكرد. 22

جدول شماره 2 ـ 2مقایسه معیارهای سنتی و نوین سنجش عملكرد (زنجیردار و همکاران،1389). 23

17-2. رویكردهای موجود در سنجش عملكرد. 23

1-17-2. رویكردهای تك بعدی سنجش عملكرد. 23

1-1-17-2. حسابداری منابع انسانی. 24

2-1-17-2..ارزش افزوده اقتصادی.. 24

3-1-17-2.. مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت.. 24

4-1-17-2. سرمایه فكری.. 25

2-17-2. رویكردهای چند بعدی سنجش عملكرد. 25

1-2-17-2. رویكرد ذینفع. 25

2-2-17-2. كارت امتیازی متوازن. 26

شكل شماره 1 ـ 2 رابطه بین جنبه های كارت امتیازی متوازن (زنجیردار و همکاران،1389). 27

18-2 . روش ارزیابی متوازن به عنوان یك سیستم مدیریت استراتژیك.. 27

19-2.الگوی كارت امتیازی متوازن. 29

20-2.عناصر كلیدی كارت امتیازی متوازن. 29

21-2.وجوه كارت امتیازی متوازن. 30

1-21-2. وجه مالی. 30

2-21-2. وجه مشتری.. 31

3-21-2. وجه رشد و یادگیری.. 31

4-21-2. وجه فرایندهای داخلی. 31

شكل 2-2. تبدیل استراتژی سازمان به چهار وجه كارت امتیازی متوازن. 32

22-2. مزایا و كاربردهای كارت امتیازی متوازن. 32

23-2. محدویت های كارت امتیازی متوازن. 33

24-2. گام های پیاده سازی كارت امتیازی متوازن. 34

25-2. استراتژی و كارت امتیازی متوازن. 35

1-25-2. تفسیر چشم انداز 35

2-25-2. ارتباط و مرتبط سازی.. 35

3-25-2. برنامه ریزی تجاری.. 36

4-25-2. بازخورد و یادگیری.. 36

26-2.ارزیابی متوازن در بخش های عمومی و دولتی. 37

27-2. معرفی روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 38

1-27-2. روش تحلیل سلسله مراتبی AHP. 38

2-27-2. فرآیند تصمیم گیری سلسله مراتبی گروهی. 39

3-27-2. ویژگی های روش تحلیل سلسله مراتبی AHP. 41

28-2.واکاوی ادبیات پژوهش… 41

1-28-2.واکاوی ادبیات پژوهش در جهان. 41

جدول شماره3-2 .خلاصه تحقیق های انجام شده درجهان. 47

2-28-2.واکاوی ادبیات پژوهش در ایران. 48

29-2.چارچوب و مدل پژوهش… 51

شكل5-2 :مدل پزوهش (کاپلان و نورتون ،2000) 51

30-2 .تاریخچه شركت های تولید كننده اكسل سایپا 51

31-2 .تاریخچه شركت های تولید كننده بهران محور سایپا 52

فصل سوم. 53

روش شناسی تحقیق. 53

1-3 مقدمه. 54

2-3 روش تحقیق. 55

3-3 مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیر ها 56

شکل 1-3 مدل مفهومی تحقیق برگرفته از مدل BSC (کاپلان ونورتون 1992) 56

جدول 1-3 فهرستی از شاخصه ها و استرا تژی های شرکت مورد بررسی با رویکرد مدل BSC. 57

4-3روش تجزیه و تحلیل داده ها 58

5-3 جامعه و نمونه آماری.. 58

6-3 روش نمونه گیری.. 61

6-3 روش جمع آوری اطلاعات وابزار گردآوری.. 61

7-3 مقیاس و طیف ابزار اندازه گیری.. 62

جدول 2-3 امتیازبندی مقیاس تحقیق. 63

8-3روایی یا اعتبار پرسشنامه. 63

9-3پایایی. 63

جدول 3-3 شاخص تصادفی (مهرگان،1383،ص173) 65

شکل1-3 ضریب پایایی پرسشنامه دوم برای نمونه آماری شرکت محورسازان کوشا 67

شکل2-3 ضریب پایایی پرسشنامه دوم برای نمونه آماری شرکت گاما خودرو 67

شکل3-3 ضریب پایایی پرسشنامه دوم برای نمونه آماری شرکت بهران محور 67

شکل4-3 ضریب پایایی پرسشنامه سوم. 67

فصل چهارم 68

تجزیه و تحلیل داده ها 68

1-4 مقدمه‏. 69

2-4 تعیین وزن معیارها و زیر معیارها با استفاده از روش AHP. 70

.. 71

جدول 1-4 ارزش گذاری شاخص ها نسبت به هم. 72

1-2-4 تعیین وزن مناظر مدل BSC با استفاده از نرم افزار EXPERT CHOICE. 73

شکل 2-4 خروجی نرم افزار وزن دهی مناظر رویکرد BSC. 73

2-2-4 تعیین وزن زیر شاخصه های مناظر مدل BSC با استفاده از نرم افزار EXPERT CHOICE. 74

1-2-2-4 وزن شاخصه های منظر مالی. 74

شکل 3-4 خروجی نرم افزار وزن دهی شاخصه های مالی. 74

2-2-2-4 وزن شاخصه های منظر فرآیندهای داخلی. 75

شکل 4-4 خروجی نرم افزار وزن دهی شاخصه های فرآیندهای داخلی. 75

3-2-2-4 وزن شاخصه های منظر مشتری.. 76

شکل 5-4 خروجی نرم افزار وزن دهی شاخصه های مشتری.. 76

4-2-2-4 وزن شاخصه های منظر رشد و یادگیری.. 77

شکل 6-4 خروجی نرم افزار وزن دهی شاخصه های رشد و یادگیری.. 77

جدول:2-4 شاخصه ها وزیر شاخصه های ارزیابی شرکت های مورد مطالعه بر مبنای رویکرد BSC. 78

3-4 آزمون نرمال بودن داده ها 79

7-4شکل خروجی نرم افزار آزمون کولموگروف اسمیرنوف.. 79

شکل 8-4: خروجی نرم افزار آزمون کولموگروف اسمیرنوف.. 80

4-4 تشکیل کارت امتیازی متوازن شرکت تولیدی محورسازان گروه کوشا 80

جدول:3-4 تشکیل کارت امتیازی متوازن شرکت تولیدی محورسازان گروه کوشا 81

5-4 آزمون فرضیه های مرتبط با جامعه آماری اول( شركت محورسازان گروه کوشا) 82

1-5-4 آزمون فرضیه اول. 82

2-5-4 آزمون فرضیه دوم 82

شکل 9-4: خروجی نرم افزار آزمون تی استیودنت فرضیه 2(شرکت محورسازان کوشا) 82

3-5-4 آزمون فرضیه سوم 83

شکل 10-4: خروجی نرم افزار آزمون تی استیودنت فرضیه 3(شرکت محورسازان کوشا) 84

4-5-4 آزمون فرضیه چهارم 84

شکل 11-4: خروجی نرم افزار آزمون تی استیودنت فرضیه 4(شرکت محورسازان کوشا) 86

6-4 تشکیل کارت امتیازی متوازن شرکت تولیدی گاما خودرو. 86

جدول:4-4 تشکیل کارت امتیازی متوازن شرکت تولیدی گاما خودرو 87

7-4 آزمون فرضیه های مرتبط با جامعه آماری دوم (شركت گاماخودرو) 88

1-7-4 آزمون فرضیه اول. 88

2-7-4 آزمون فرضیه دوم 88

شکل 12-4: خروجی نرم افزار آزمون تی استیودنت فرضیه 2(شرکت گاما خودرو) 88

3-7-4 آزمون فرضیه سوم 89

شکل 13-4: خروجی نرم افزار آزمون تی استیودنت فرضیه3(شرکت گاما خودرو) 90

4-7-4 آزمون فرضیه چهارم 90

شکل 14-4: خروجی نرم افزار آزمون تی استیودنت فرضیه4(شرکت گاما خودرو) 91

8-4 تشکیل کارت امتیازی متوازن شركت تولیدی بهران محور. 92

جدول:5-4 تشکیل کارت امتیازی متوازن شرکت تولیدی بهران محور 93

9-4 آزمون فرضیه های مرتبط با جامعه آماری سوم (شركت بهران محور) 94

1-9-4 آزمون فرضیه اول. 94

2-9-4 آزمون فرضیه دوم 94

3-9-4 آزمون فرضیه سوم 95

4-9-4 آزمون فرضیه چهارم 96

97

100

. 100

. 100

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات.. 103

. 104

.. 104

104

. 105

.. 106

… 107

.. 107

.. 108

1-4-5 پیشنهادات عملیاتی. 108

2-4-5 پیشنهادات تحقیقات آتی. 109

پیوست ها وضمائم. 111

پیوست شماره 1 نمونه پرسشنامه اول. 112

نمونه پرسشنامه دوم (پرسشنامه داخلی) 116

نمونه پرسشنامه سوم (پرسشنامه مشتری) 117

119

. 119

. 120

چکیده

اغلب سازمان ها به دنبال ارزیابی وضعیت فعلی خود و در پیش گرفتن تمهیداتی برای بهبود آن شرایط در آینده می باشند. از این رو ارزیابی عملکرد یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه در مدیریت نوین تلقی می شود. عموما ارزیابی عملکرد صنایع یک عنصر ضروری و اساسی در برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری اثربخش به شمار می رود.

مقاله حاضر با استفاده از تلفیق تکنیک های تصمیم گیریچند معیارهو کارت امتیازی متوازن، روشی برای ارزیابی عملکرد شرکت های اکسل سازی سایپا ارائه می دهد. در ابتدا با نظر متخصصان و همچنین مطالعه پیشینه تحقیق، به جمع آوری شاخص های مرتبط با ارزیابی عملکرد شرکت های مربوطه پرداخته شد و سپس با نظر خبرگان ، 36 شاخص کلیدی برای درنظرگرفته شد . به علاوه، اوزان نسبی شاخص ها و معیارها از طریق فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)محاسبه گردید. سپس با استفاده از آزمون تی استیودنت و نرم افزار spss فرضیه های تحقیق مورد آزمون قرار گرفت. نهایتا˝ با تلفیق روش AHP و تکنیک SAW به رتبه بندی شرکت های سازنده اکسل سایپا پرداخته شد.

کلمات کلیدی: ارزیابی عملکرد، کارت امتیازی متوازن،فرآیند تحلیل سلسله مراتبی،روش میانگین وزنی ساده

1-1.مقدمه

از دیرباز شكاف میان عرصه نظر و عمل از جمله مشكلاتی بوده است كه گریبانگیر موجودیت های انسانی، چه در بعد فردی و چه در بعد جمعی و سازمانی بوده است. مشكلی كه اندیشمندان حوزه های مختلف فكری را برآن داشته تا پاسخ هایی برای آن تدارك ببینند. هر حوزه ای از حوز ه های معارف بشری از منظری به این موضوع پرداخته است. فیلسوفی چون سقراط از عدم امكان مغایرت میان نظر و عمل بحث كرده و معتقد است انحراف و كجروی در عمل مطابق است با انحراف در نظر. فیلسوفی دیگر چون دیوید هیوم از عدم لزوم متابعت بایدهای عملی از هست های نظری صحبت می كند.. فراتر از تلا شهای بشری، این مسأله در صدر آموزه های دینی انبیاء و اولیای الهی قرار داشته است. بطوریكه از سوی حضرت حق، عدم انطباق نظر و عمل و به تعبیر دیگر قول و فعل به شدت مورد نكوهش قرار گرفته و تقبیح شده است. در علم مدیریت نیز مسأله فوق به دغدغه ای جدی تبدیل شده است؛ بطوریكه نتایج بررسی ها نشان می دهد، 90 درصد از برنامه های راهبردی سازمان ها، در عمل با شكست مواجه می گردند و علت اصلی این امر نیز عدم ارتباط میان” ساحت نظر و عمل “است. بدین معنا كه در ساحت نظری، ایده ها و اهداف بیان می شوند و در عرصه عمل، برنامه هایی اجرا می شوند كه ارتباط منطقی و قابل سنجشی با آرمان ها وسیاست های تدوین شده ندارند. به بیان دیگر، ریشه این مشكل، در عدم تنظیم و تنسیق مدلی جامع جهت ترجمه چشم انداز و سیاست ها به برنامه های عملیاتی نهفته است. از منظری كاركردگرایانه تاكنون مدل هایی جهت رفع این مشكل جدی در سطح سازمان های انسانی ارائه شده است كه می توان مدل ارزیابی متوازن (BSC) را در زمره مهمترین آنها قلمداد كرد(الوانی و همکاران ،1387).

در این بخش ابتدا بیان مسئله و ضروت انجام پژوهش و سپس اهداف ،سوالات و فرضیات پژوهش عنوان شده است و در ادامه روش و قلمروی پژوهش آمده است و در اخر نیز تعریف مفهومی و عملیاتی ذکر شده است .

2-1 مراحل اجرای تحقیق

شکل 1-1 مراحل اجرای تحقیق

3-1. تشریح و بیان مسئله

در سال­های پایانی 1980مقالات متعددی در نشریات مدیریتی اروپا ­­­­­وامریکا درمورد ناکارآمدی روش­های ارزیابی عملکرد شرکت­ها منتشر شد.

در دوران عصر صنعتی، رویكردهایی كه در زمینه سنجش عملكرد شركت ها و سازمان ها وجود داشت رویكردهایی صرفاً مالی بر مبنای حسابداری بودند كه از آن ها تحت عنوان سیستم های سنجش عملكرد سنتی یاد می شود. این رویكردها همیشه تحت شرایط و اصول حسابداری سنتی ای كه در آن زمان رایج بود محدود بودند. به تدریج كه شركت ها و سازمان ها وارد عصر اطلاعاتی شدند و مزیت رقابتی خود را در جاهای دیگری غیر از كاهش هزینه و افزایش بهره وری دیدند، این رویكردها نیز توسعه یافتند و از حالت تك بعدی كه همان بعد مالی بود به حالت چند بعدی تغییر یافتند(زنجیردار و همکاران،1389).

پیچیده ترشدن مناسبات اقتصادی و مسائل کسب و کار در آستانه ی قرن 21،اتکای شرکت ها به سنجه های مالی برای ارزیابی عملکرد و نشان دادن نقاط قوت و ضعف انها،کم رنگ شد و نارسایی سنجش­های مالی صرف بیش ازپیش نمایان گردید.

به طوری که، روش سنتی ارزیابی عملکرد که عمدتا بر سنجه های مالی استوار بود ،نه تنها در انعکاس کامل دلایل توفیق و یا عدم توفیق شرکت ها کفایت لازم ر انداشتند، بلکه ارتباطی منطقی و­علت ومعلولی بین عوامل محرکه­ی توفیق و دستاورد های حاصله نیز برقرار نمی­کردند . بدین ترتیب کاپلان و نورتون اعلام کردندکه برای ارزیابی کامل ازعملکرد سازمان می­بایست این عملکرد از چهار زاویه مورد ارزیابی قرارگیرد :

1)منظر مالی 2)منظر مشتری 3)منظر فرایند های داخلی 4 )منظر یادگیری و رشد (کاپلان و نورتون،ترجمه بختیاری ،1383،ص1تا26).

لذا در این پژوهش تلاش می شود تا با استفاده از روش ارزیابی متوازن که به جنبه های مختلف سازمان ها و شرکت ها توجه دارد و باعث ایجاد یک نظام ارزیابی عملکرد پویا می شود ،شركت های تولید كننده اكسل سایپا به طور واقعی مورد ارزیابی گرفته و چهار شاخص کارت امتیازی متوازن از لحاظ میزان اهمیت رتبه بندی گردد .

4-1.اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق

امروز، ضرورت داشتن استراتژی برای سازمان ها مورد توافق همه اندیشمندان و صاحب نظران مدیریت است. مدیریت استراتژیك مفهومی از مدیریت است كه وظیفه اصلی آن ایجاد تعادل میان سازمان ها با محیط آن می باشد.

در این سبك از مدیریت، مدیر بیش از هر چیز نیازمند آگاهی مستمر از عملكرد های سازمان و تغییرات محیطی و محاطی است، تا بتواند وظیفه خود را در ایجاد تعادل بین سازمان و محیط به خوبی انجام دهد. چه در غیر این صورت تضمینی بر بقا و ادامه حیات سازمان نیست و تغییرات سریع و جهانی شدنارتباطات سازمانی، ضرورت تطابق سازمان بر محیط و دسترسی فوری به اطلاعات محیطی را چندین برابر ساخته است و از طرفی یكی از مؤلفه های ایجاد این موازنه شناخت عمیق منابع انسانی و ارزش های متوجه آن است تا امكان برنامه ریزی استراتژیك منابع میسر گردد؛ و از آنجا كه منابع سازمانی نیز به نوبه خود، در طبقات و طیف های گوناگون قرار می گیرند لذا اعمال مدیریت و برنامه ریزی استراتژیك روی هر طیف از منابع سازمان، ابعاد تخصصی داشته و ساز و كارهای خاص خود را طلب می كند(عزیزی، 1380 ،ص 12).

ولی مسئله مهمتر در فرایند مدیریت استراتژیک ، موضوع پیاده­سازی استراتژی است. در راه پیاده سازی استراتژی همواره موانعی وجود دارد که کاپلان و نورتون برای رفع این موانع روش ارزیابی متوازن را به عنوان ابزار نیرومند در تحقیق استراتژی های سازمان و شرکت ها به مدیران عرضه کردند . لذا در این تحقیق تلاش می­شود با استفاده از روش ارزیابی متوازن که به جنبه های مختلف سازمان ها و شرکت ها توجه دارد و باعث ایجاد یک نظام ارزیابی عملکرد پویا می­شود، شركت های تولید كننده اكسل سایپا به طور واقعی مورد ارزیابی قرارگیرد .

5-1.سوالات تحقیق

دغدغه پژوهشگران این است که به سوالات زیرپاسخ دهند :

1)آیا در شركت های تولید كننده اكسل سایپا اهداف مالی، مشتری،فرایندهای داخلی و رشدویادگیری تحقق یافته است ؟

2)کدامیک از چهار شاخص های کارت امتیازی متوازن در شركت های تولید كننده اكسل سایپا از اهمیت بیشتری برخور دار می باشد ؟

6-1. اهداف تحقیق

1. ارزیابی شاخص های کارت امتیازی متوازن در شركت های تولید كننده اكسل سایپا

بحث و نتیجه گیری و مشاهدات 58

4-1 بحث و بررسی نتایج مراحل پنجگانه ی فصل سوم 59

4-2 اثرات تغییرات ثابت ساختار ریز بر پایداری مولکول ها ،اتمها و هسته ها 62

4-3 نتایج مشاهدات تلسکوپ VLT برای تغییرات ثابت ساختار ریز 65

4-4حدود تغییرات ثابت ساختار ریز با پتانسیل گرانشی در طیف کوتوله های سفید 67

پیوست الف 71

محاسبه ی ضرایب کریستوفل: 71

پیوست ب 77

جدول تغییرات α 74

مراجع و ماخذ 75

شکل2-1دسته بندی معادلات فریدمن…………………………………………………………………………………………….26

شکل 3-1نمودار تحول عددی درعصرغبار…………………………………………………………………………………42

شکل3-2نمودار تحول عددی در عصر تابش………………………………………………………………………………48

شکل3-3نمودار تحول عددی در عصردرخمیدگی………………………………………………………………..51

شکل3-4نمودار تحول عددی در عصر ثابت کیهانشناشی………………………………………………………52

شکل4-1نمودار تحول عددی بر جسب زمان کیهانی در عصر غبار………………………………………..64

شکل2-4نمودار بر حسب ………………………………………………………………………………………..70

جدول تغییرات α…………………………………………………………………………………………………………………………..74

فهرست پیوستها

پیوست الف: محاسبه ی ضرایب کریستوفل……………………………………………………………………………….70

پیوست ب: جدول تغییرات α…………………………………………………………………………………………………….74

مقدمه

ثابت های فیزیکی مفاهیم ناشناخته ای برای ما نیستند. در هنگام مطالعه ی قانون های طبیعت ما به اعداد ثابت و بدون یکایی که با این قوانین در ارتباط هستند بر می خوریم. یکی از سوالات مهم که در حوزه ی فیزیک نظری حائز اهمیت می باشد این است که آیا ثابت های بنیادی در مراحل تحول عالم ثابت هستند یا این که در طول تحول عالم تغییر یافته اند. نظریه های مختلفی مانند نظریه ابر ریسمان هستند که این تغییرات را پیش بینی می کنند. بنابراین اراِئه ی مدل هایی که این تغییرات را بررسی می کنند در حوزه ی فیزیک نظری حائز اهمیت می باشند. یکی از مسائلی که کیهانشناسان در تلاش های خود برای بررسی نتایج نجومی تغییرات زمانی ثابت ساختار ریز با آن مواجه شده اند عدم وجود یک نظریه دقیق بوده است که مدل های کیهانشناسی در حضور تغییر ثابت ساختار ریز را توضیح دهد. تا همین اواخر امکان تجزیه و تحلیل رفتار تغییر α کیهانی در روشی که بتواند جهان را همانند تغییر ثابت گرانشی در نظریه برنز- دیک یا بیشتر نظریه های تانسوری- نرده ای در گرانش توضیح دهد وجود نداشته است.

مشاهدات اخیر انگیزه ای برای تدوین و بررسی جزئیات تغییر ثابت ساختار ریز کیهانی را ایجاد کرده است. مشاهدات چندگانه ای که در نقاط مختلف زمین روی انتقال به سرخ کوازارها انجام شده است. در این مشاهدات برای اولین بار شواهدی ارائه داده است که نشان می دهد ثابت ساختار ریز ممکن است با زمان کیهانی تغییر کند.

در سال 1999 شواهدی از طیف جذبی کوازارها بدست آمد. که نشان می داد ثابت ساختار ریز ممکن است در گذشته مقدار کمتری داشته باشد.

البته این ایده که ثابت ساختار ریز با زمان کیهانی تغییر می کند اولین بار درسال 1948 مطرح شد . جورج گاموف همانند دیراک که نشان داد ثابت گرانشی با زمان کیهانی رابطه ی عکس دارد و پیشنهاد کرد که تغییر ثابت ساختار ریز با زمان کیهانی به صورت است.

در این نوشتار بار الکتریکی را با یک میدان نرده ای بدون جرم را در نظر می گیریم سپس چگونگی تغییر این میدان نرده ای را در دوره های غبار، تابش،خمیدگی، ثابت کیهانشناسی مورد بحث و بررسی عددی قرار می دهیم. در فصل اول مقدمه ای بر کار هایی که در زمینه ی تغییرات ثابت های مختلف فیزیکی شده است آورده ایم. در فصل دوّم مروری داریم بر نسبیت عام و کیهانشناسی استاندارد، در فصل سوم با توجه به مدل گرانشی ارائه شده معادلات کیهانشناسی مدل را بدست آورده و به بحث و بررسی این معادلات در دوره های مختلف کیهانشناسی پرداخته ایم. در فصل چهارم به بررسی نتایج بدست آمده از مدل و مشاهدات صورت گرفته پرداخته ایم.

1 فرضیه اعداد بزرگ

فیزیک پر از یکاهای مختلف وکمیت های با اندازه های متفاوت است. که بطور تجربی تعیین شده اند بعضی از ثابت ها مانند ثابت گرانشی ( G) بار الکترون (e) و غیره در شکل گیری قوانین فیزیک اهمیت خاصی دارند. اندازه ی این اعداد به یکای مورد استفاده بستگی دارد. بدیهی است که خود این اعداد اهمیت خاصی را بیان نمی کنند. اما ترکیب بعضی از این ثابت های فیزیکی یکا ندارند و اهمیت ویژه ای در فیزیک دارند. مانند ترکیب بار الکترون، سرعت نور در خلا و ثابت پلانک که به صورت زیر نوشته می شود :

در این رابطه ثابت پلانک، cسرعت نور در خلا وe بار الکتریکی الکترون است. این کمیت در تمام یکاهای فیزیکی مقدار یکسانی دارد، پس بایستی دارای اهمیت ویژه ای باشد. عکس این عدد به ثابت ساختار ریز (α) معروف است. این عدد شدت برهمکنش الکترومغناطیسی نشان می دهد. حال اعداد بدون یکای دیگری را بررسی می کنیم .

نیروی الکتریکی بین الکترون و پروتون، نیروی گرانشی بین الکترون و پروتون است. به ترتیب جرم پروتون، جرم الکترون ثابت گرانشی گذردهی الکتریکی خلا، فاصله ی بین الکترون و پروتون است. این ثابت شدت نسبی نیروهای الکتریکی و گرانشی بین الکترون و پروتون را بیان می کند و همانند ثابت ساختار ریز بیان کننده یکی دیگر از ویژگی های طبیعت است. عدد بدون بعد دیگری را در نظر می گیریم، این عدد نسبت مقیاس طول مربوط به عالم® و طول وابسته به الکترون® است .

در این رابطه ثابت هابل است. سومین عدد بزرگ که اهمیت ویژه ای در فیزیک ذرات وکیهانشاسی دارد برابر تعداد نوکلئون های موجود در عالم است. اگر چگالی بحرانی باشد تعداد ذرات در کره ای به شعاع برابر است با :

با مقایسه این سه عدد می توانیم بنویسیم:

دیراک در سال 1937 بیان کرد که و حاوی ثابت هابل هستند. پس اندازه هایی که از این فرمول ها بدست می آید بر حسب زمان کیهانی تغییر می کند. اما حاوی ثابت هابل نیست پس تساوی ، و بایستی تصادفی و مربوط به عصر حاضر باشد، مگر اینکه ثابت به گونه ای تغییر کند که این تساوی در تمام زمان ها برقرار باشد. این ایجاب می کند که یکی از ثابت های و در با زمان کیهانی تغییر کند. این استدلال بعداً به فرضیه ی اعداد بزرگ معروف شد .

1-8-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 7

1-8-4. ضمانت نامه استرداد کسر وجه الضمان. 7

1-8-5. ضمانت نامه استرداد پیش پرداخت… 8

1-8-6.جذب منابع. 8

فصل دوم. 9

2-1.مقدمه. 10

2-2.واژه شناسی ضمانت نامه بانکی.. 11

2-3.تعریف ضمانت نامه. 11

2-4.تعریف اعتبار اسنادی.. 12

2-5.وجه تسمه. 12

2-6.اهمیت و كاربرد ضمانت نامه بانكی.. 12

2-7.اقسام ضمانت نامه بانكی.. 13

2-7-1.از نظر حقوقی.. 13

2-7-2.از نظر هدف پرداخت… 14

2-7-3.شرایط پرداخت… 15

2-7-4.از نظر تعداد ضامن ها 16

2-8.انواع ضمانت نامه. 16

2-8-1.ضمانت نامه شركت در مناقصه یا مزایده. 17

2-8-2.ضمانت نامه حسن انجام تعهدات… 18

2-8-3.ضمانت نامه پیش پرداخت… 19

2-8-4.ضمانت نامه استرداد كسور وجه الضمان. 19

2-8-5.ضمانت نامه حسن انجام خرید. 19

2-8-6.ضمانت نامه گمركی.. 20

2-8-7.ضمانت نامه تعهد پرداخت… 20

2-8-8.ضمانت نامه های متفرقه. 20

2-9.تشریفات صدور ضمانت نامه. 20

2-10.نظریه علت تعهد در ضمانت نامه بانكی.. 21

2-10-1. نظریه “سند مجرد”. 21

2-10-2. سپرده یا وثیقه دستور دهنده. 22

2-10-3. قرارداد پایه. 22

2-11.پشتوانه صدور ضمانت نامه. 23

2-12.استقلال ضمانت بانكی.. 24

2-12-1. غیر قابل استناد بودن ایرادات… 25

2-12-2. سوء استفاده آشكار. 26

2-13.مشخصات ضمانت نامه. 27

2-14.تمدید ضمانت نامه بانكی.. 27

2-15.جلوگیری از پرداخت ضمانت نامه. 28

2-15-1. دستور منع پرداخت ساده. 29

2-15-2. دستور منع پرداخت از مرجع قضایی.. 30

2-15-3. تأمین خواسته. 31

2-15-4. نقش بانك صادر كننده ضمانت نامه. 34

2-16.آئین نامه صدور ضمانت نامه. 34

2-17.نظام حقوقی ضمانت نامه بانكی.. 36

2-18.وثایق و تضمینان قابل قبول جهت صدور ضمانت نامه. 37

2-18.مسؤولیت های متعلق به طرفین قراردادها در عقد ضمان. 38

2-19.چارچوب نظری مدل پژوهش…. 38

2-19.واکاوی ادبیات پژوهش…. 39

2-19-1.واکاوی ادبیات پژوهش در جهان. 39

2-19-2.واکاوی ادبیات پژوهش در ایران. 42

2-20.بانک صادرات… 47

2-20-1.تاریخچه و بنیانگذار بانک صادرات… 47

2-20-2.سرمایه اولیه بانك صادرات… 49

2-20-3.شروع كار اولین شعبه و افتتاح بانك صادرات و معادن ایران. 51

فصل سوم. 53

3-1. مقدمه. 54

3-2.روش تحقیق.. 55

3-3.جامعه آماری.. 55

3-4.نمونه آماری.. 56

3-5.ابزارهای گرد اوری داده ها 57

3- 6. اعتبار ابزار اندازه گیری.. 58

3-6-1.روایی پرسشنامه. 58

3-6-2. پایایی پرسشنامه. 59

3-7.متغیرهای پژوهش…. 60

3-7-1. متغیر مستقل.. 60

3-7-2.متغیر وابسته. 60

3-8. روش تجزیه و تحلیل داده ها 61

3-9. قلمرو تحقیق.. 62

3-9-1 .قلمرو مكانی تحقیق.. 62

3-9-2. قلمرو زمانی.. 62

3-9-3. قلمرو موضوعی.. 62

فصل چهارم ……….63

4-1. مقدمه. 64

4-2.توصیف متغیرهای جمعیت شناختی.. 64

4-2-1 .جنسیت پاسخگویان. 64

4-2-2.واحد شغلی پاسخگویان. 66

4-2-3.سن پاسخگویان. 68

4-2-4.سطح تحصیلات… 69

4-2-5.سابقه ی کار. 71

4- 3. توصیف سوالات پرسشنامه در راستای متغیرهای پژوهش…. 73

4-3-1.ضمانت نامه شرکت در مناقصه. 73

4-3-2.ضمانت نامه شرکت در مزایده. 74

4-3-3.ضمانت نامه حسن انجام کار. 75

4-3-4.ضمانت نامه استرداد وجه الضمان. 76

4-3-5.ضمانت نامه پیش پرداخت… 77

4-3-6.جذب منابع بانک…. 77

4-4. آزمون فرضیات پژوهش…. 78

4-4-1.آزمون کولموگروف اسمیرنوف… 78

4-4-2. آزمون فرضیات پژوهش…. 79

4-4-2-1. فرضیه اول. 79

4-4-2-2. فرضیه دوم. 80

4-4-2-3. فرضیه سوم. 82

4-4-2-4. فرضیه چهارم. 83

4-4-2-5. فرضیه پنجم.. 85

4-5.رتبه بندی ضمانت نامه های بانکی.. 86

فصل پنجم ………….89

5-1.مقدمه. 90

5-2.خلاصه فرآیند تحقیق.. 90

5-3.نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش…. 91

5-4.جمع بندی و نتیجه گیری.. 94

5-5.پیشنهادات تحقیق.. 95

5-5-1.پیشنهادات کاربردی.. 95

5-5-2. پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 95

5-6. محدودیت های پژوهش…. 97

منابع فارسی.. 98

منابع انگلیسی.. 101

منابع اینترنتی.. 102

پرسشنامه. 104

خروجی نرم افزارspss. 107

مقدمه

در سالهای اخیرمنابع وتسهیلات بانکیبه مقدار کافی در اختیار متقاضیان قرار نمی گیرد و بانکها با مطالبات معوق و عدم بازپرداخت تسهیلات بانکی و کمبود منابع مالی مواجه شده اندکه یکی از دلایل این امر، کمبودابزارهای مالیمدرن در کشور است. چرا که حتی در صورتی که بانکها منابع مناسبی هم در اختیار داشته باشند، در صورت پرداخت زیاد وام به دلیل عدم رشدتولید ناخالص داخلیمتناسب با نقدینگی ایجاد شده، تورم بیش از حدی ایجاد خواهد شد ونقش منابع بانکی بی اثر خواهد شد. به این دلیل احتیاج به ابزارهای مالی مدرن همچون ضمانتنامه های تعهد پرداخت و اسناداعتباری است تا به عنوان جایگزین نقدینگی، نقش تامین مالی بنگاهها را بر عهده بگیرد. از سوی دیگر بسیاری از تولیدکنندگان ومتقاضیان منابع مالی ، غیر از دارایی های نقد و نقدینگی، دارای های دیگری همچون زمین، مسکن، املاک، کارخانه و اموال دیگری دارند که بدون الزام به فروش، می توانند به رهن بانکها دراورده و به کمک امنیت و ایمنی ایجاد شده به پشتوانه بانکها، ضمانتنامه های تعهد پرداخت در وجه ذینفعان دولتی و خصوصی از بانکها دریافت کنند و با تحویل ضمانتنامه به ذی نفعان، از انها مواد اولیه، محصولات واسطه ای یا اجناس مورد نیاز خریداری نمایند و فروشندگان هم با دریافت ضمانتنامه تعهد پرداخت بانکی، مطمئن هستند که اگر خریدار توان پرداخت هم نداشته باشد، بانک با توجه به وثیقه های دریافتی، حق وی را پرداخت خواهد نمود.

این بخش ابتدا بیان مسئله و ضرورت انجام پژوهش و سپس اهداف ،سوالات و فرضیات پژوهش عنوان شده است و در آخر نیز تعریف مفهومی و عملیاتی ذکر شده است

. تشریح و بیان مسئله

شرایط متغیر اقتصادی با جهت گیری به سمت جهانی شدن، موجبات عدم ثبات در قیمت ها و عدم تعادل در بازار كالاها و خدمات را به وجود آورده است. نتیجه این تغییرات و تحولات سریع و تأثیری كه بر بازارهای داخلی و بین المللی می گذارد، علاوه بر اینكه عدم اعتماد و اطمینان را در تصمیمات اقتصادی به وجود آورده است، بر تعهدات اشخاص و مؤسسات نسبت به یكدیگر شدیداً تأثیر گذاشته و لاجرم ركود ناشی از نگرانی ها و انتظارات روانی را موجب گردیده است.در چنین شرایطی، یکی از روش هایی که باعث ایجاد اعتماد و اطمینان اشخاص در ارائه خدمات به یکدیگر می شود، ضمانت نامه های بانکی است که سیستم های بانکی مجری آن هستند.تمامی شرکت های پیمانکاری و شرکت های واردات و صادرات برای تضمین انجام فعالیت هایشان نیاز مبرم به بانکها و موسسات مالی دارند که از آنها در برابر قراردادی که می بندند حمایت کنند. همچنین کارفرمایان داخلی برای تضمین انجام کار و یا درست انجام دادن آن و یا در سطح بین الملل، ضمانت بانکی متقابل می خواهند. این نوع تضمین در واقع تصمیم گیری را در عرصه مدیریت برای کار فرمایان راحت تر می کند. از آنجایی که ضمانت نامه ها برای بانک تعهدآور بوده و اهمیت آن به میزان پرداخت تسهیلات می باشد از این رو، شعب می بایستی در زمان صدور ضمانت نامه اطلاعات لازم را از ضمانت خواه اخذ نموده و از نظر توان مالی، ظرفیت اعتباری و توانایی های وی اطمینان حاصل نماید(فقیهی،1389)

لذا این پژوهش در صدد بررسی نقش ضمانت نامه های بانکی در جذب منابع بانک ها به صورت عام و در بانک صادرات به صورت خاص می پردازد .

اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق

تمام شرکت ها ی پیمانکاری وشرکت های واردات و صادرات برای تضمین انجام فعالیت هایشان نیاز مبرم به بانکها و موسسات مالی دارند که از آنها در برابر قراردادی که می بندد حمایت کنند و همچنین کارفرماییان داخلی برای تضمین انجام کار و یا درست انجام دادن آن و یا در کل برای شانه خالی نکردن پیمانکاران از زیر مسئولیت هایشان از آنها ضمانت بانکی میخواهند و یا در سطح بین الملل ضمانت بانکی متقابل و یا اعتبارات اسنادی میخواهند. و این نوع تضمین در واقع تصمیم گیری را در عرصه مدیریت برای کارفرمایان راحت تر می کند. هر چند که در مواردی از اینگونه ضمانت نامه ها ممکن است پیمانکاران به نوعی سوء استفاده کنند .

به طوری که اجرا و انجام تعهدات قراردادی، بدون شک از مهمترین اهداف هر قرارداد است که طرفین و متعاقدین به منظورآن و به موجب قرارداد با همدیگر مرتبط شده اند. در روابط قراردادی ملی و داخلی یک کشور، به لحاظ وجود دستگاه قضائی و نیروهای مورد نیاز برای انجام این تصمیمات، انجام تعهدات قراردادی مسئله ساده تر و اضطراب متعاقدین کمتر است، ولی درروابط بین المللیبدلیل وجود موانع عدیده طرفین قرارداد، از همان ابتدا،درجستجوی تامین کافی هستند تا به دور از هر گونه دلواپسی و اضطراب، در یک بستر امن تجاری فعالیت نمایند(شهبازی نیا،1388).

لذا این پژوهش در صدد می باشد تا ضمن بررسی نقش ضمانت نامه های بانکی در جذب منابع مالی بانک ها راهکارهایی برای ارتقا ان نیز ارائه دهد .

1-4.سوالات تحقیق

3-1-2- تحقیق توصیفی……………………….. 53

3-1-3- جامعه آماری تحقیق…………………… 55

3-1-4- نمونه آماری………………………… 56

3-1-5- روشهای جمع آوری اطلاعات……………….. 56

3-1-6- معرفی ابزارهای پژوهش………………… 58

3-1-7- تعیین اعتبار (روایی) پرسشنامه………… 60

3-2- روش های تجزیه و تحلیل داده‏ها…………….. 61

3-2-1- الگوی معادلات ساختاری………………… 62

3-2-2- مزایای روش مدل یابی معادلات ساختاری……. 64

3-2-3- حوزه کاربرد روش مدل یابی معادلات ساختاری.. 65

3-2-4- روش حداقل مربعات جزئی(PLS)……………. 66

3-2-5- مراحل اساسی تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری 66

3-2-6- الگوریتم تحلیل داده ها در روش PLS……… 68

3-2-7- حجم نمونه لازم در روش PLS……………… 69

3-2-8- ویژگی های فنی ابزار اندازه گیری(مدل اندازه گیری) در PLS…………………………………………. 70

3-2-9- روایی همگرا………………………… 71

3-2-10- روایی واگرا……………………….. 72

3-3- معیارهای ارزیابی برازش مدل اندازه گیری، ساختاری و کلی 72

3-3-1- معیارهای ارزیابی برازش بخش مدل های اندازه گیری 72

3-3-2- معیارهای ارزیابی برازش مدل ساختاری……. 73

3-3-3- معیارهای ارزیابی برازش بخش کلی……….. 74

3-3-4- نکاتی اساسی در مورد مدل یابی معادلات ساختاری 75

3-3-5- متغیرهای موحود در مدل معادلات ساختاری….. 75

3-3-6- گام های اجرای این پژوهش……………… 76

4- فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها……………. 80

4-1- چگونگی جمع آوری داده ها………………… 81

4-2- بررسی ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری…. 82

4-2-1- جنسیت……………………………… 82

4-2-2- تحصیلات…………………………….. 82

4-2-3- سابقه کار………………………….. 83

4-2-4- گروه شغلی………………………….. 84

4-2-5- سن………………………………… 85

4-2-6- نوع قرارداد………………………… 86

4-3- تحلیل آماری مدل پژوهش به روش حداقل مربعات جزئی(PLS) 88

4-3-1- برازش مدل پژوهش…………………….. 89

5- فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات……………. 105

5-1- بررسی یافته های پژوهش…………………. 106

5-2- مقایسه نتایج پژوهش حاضر با پژوهش های پیشین. 107

5-3- محدودیت های تحقیق…………………….. 111

5-4- نتیجه گیری…………………………… 111

5-5- پیشنهاد برای تحقیقات آتی………………. 112

6- فهرست منابع……………………………… 114

7- پیوست ها………………………………… 119

7-1- پیوست 1 – پرسشنامه عدالت سازمانی……….. 120

7-2- پیوست 2 – پرسشنامه رفتار نوآورانه فردی….. 122

7-3- پیوست 3- پرسشنامهانگیزش شغلیدرونی…….. 124

7-4- پیوست 4- پرسشنامه جو نوآوری(KEYS)………… 126

7-5- پیوست 5- جدول تسهیل کننده های نوآوری……. 133

7-6- پیوست 6- پرسشنامه اصلی مورد استفاده در این پژوهش 134

چكیده انگلیسی……………………………… 142

فهرست جداول

جدول ‏1‑1- تسهیل کننده های نوآوری(Anderson, De Dreu, & Nijstad, 2004) 29

جدول ‏2‑1- خلاصه ای از پژوهش های مطالعه شده در مرور سوابق موضوع……………………………………………. 47

جدول ‏4‑1: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت.. 83

جدول ‏4‑2: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب تحصیلات.. 83

جدول ‏4‑3: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سابقه کار 84

جدول ‏4‑4- بارهای عاملی مربوط به گویه های پژوهش….. 91

جدول ‏4‑5- پایایی ترکیبی(Composite Reliability) متغیرهای پنهان مدل 92

جدول ‏4‑6- روایی همگرای(AVE) متغیرهای پنهان………. 93

جدول ‏4‑7- مقادیر روایی واگرا(ماتریس فورنل و لارکر) متغیرهای پنهان مدل…………………………………………. 95

جدول ‏4‑8- ضرایب معناداری t (T-Values) برای متغیرهای پنهان مدل 97

جدول ‏4‑9 – مقادیر R2 محاسبه شده برای متغیرهای پنهان. 98

جدول ‏4‑10- ضرایب Q2 برای متغیرهای پنهان مدل…….. 101

جدول ‏4‑11- ضرایب Communality محاسبه شده برای متغیرهای پنهان مدل 102

جدول ‏4‑12- ضرایب معناداری مربوط به مسیر فرضیات اصلی پژوهش 104

فهرست نمودارها

نمودار ‏4‑1- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب متغیر تحصیلات 84

نمودار ‏4‑2- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سابقه کار 85

نمودار ‏4‑3- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب گروه شغلی 86

نمودار ‏4‑4- نمودار فراوانی و درصد پاسخگویان به تفکیک نوع قرارداد……………………………………………. 87

فهرست شکل ها

شکل ‏1‑1- تئوری رفتار برنامه ریزی شده آیزن (Aizen, 1991)… 38

شکل ‏1‑2- مدل مفهومی پژوهش حاضر………………… 41

شکل ‏3‑1-انتخاب رویکرد مناسب SEM برای تحلیل داده ها(Hsu, 2006) 63

شکل ‏3‑2- مراحل اساسی اجرای تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری (هومن, 1390)……………………………………….. 68

شکل ‏3‑3-خلاصه توالی تحلیل های موجود در روش PLS……. 70

شکل ‏3‑4- متغیرهای موجود در مدل انداز گیری و مدل ساختاری پژوهش……………………………………………. 78

شکل ‏3‑5- گام های اجرای پژوهش حاضر……………… 79

شکل ‏4‑1- فراوانی و درصد پاسخگویان به تفکیک سن…… 88

شکل ‏4‑2- مدل کلی پژوهش در نرم افزار Smart PLS………. 90

.20

فصل سوم :روش تحقیق

3-1-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………23

3-2-ابزارهای گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………….23

فصل چهارم یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها.

درآمد………………………………………………………………………………………………………………………………………………..25

4-1-طب عامیانه.

4-1-1 -درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………27

4-1-2-اخلاط اربعه…………………………………………………………………………………………………………………………28

4-1-3-سودا……………………………………………………………………………………………………………………………………28

4-1-4-صفرا…………………………………………………………………………………………………………………………………….29

4-1-5-اعتدال طبایع در بهار………………………………………………………………………………………………………….29

4-1-6-تشخیص افزایش اخلاط…………………………………………………………………………………………………….30

4-1-7-استسقاء……………………………………………………………………………………………………………………………….30

4-1-8 –بسیار خفتن زیان دارد………………………………………………………………..30

4-1-9-برص……………………………………………………………………………………………………………………………………31

4-1-10-پرخوری عامل بیماری ها…………………………………………………………………………………………………31

4-1-11- تخمه (سوءهاضمه)……………………………………………………………………………………………………….31

4-1-12-توتیا(سرمه)………………………………………………………………………………………………………………………31

4-1-13-خوشرویی طبیب………………………………………………………………………………………………………………32

4-1-14-داغ نهادن…………………………………………………………………………………………………………………………32

4-1-15-دیوانگی…………………………………………………………………………………………………………………………….33

4-1-16-رگ زدن……………………………………………………………………………………………………………………………33

4-1-17-زهر و پادزهر…………………………………………………………………………………………………………………….33

4-1-18-زهر……………………………………………………………………………………………………………………………………34

4-1-19-صرع………………………………………………………………………………………………………………………………….34

4-1-20-ضماد…………………………………………………………………………………………………………………………………34

4-1-21-طلی………………………………………………………………………………………………………………………………….35

4-1-22-فصد………………………………………………………………………………………………………………………………….35

4-1-23-مالیخولیا…………………………………………………………………………………………………………………………..35

4-1-24-مجسه……………………………………………………………………………………………………………………………….36

4-1-25-مرهم…………………………………………………………………………………………………………………………………36

4-1-26-مزاج………………………………………………………………………………………………………………………………….36

4-1-27-ناسور…………………………………………………………………………………………………………………………………37

4-1-28-ناقه……………………………………………………………………………………………………………………………………37

4-1-29-نقوع………………………………………………………………………………………………………………………………….37

4-1-30-نخفتن زیاد موجب مرگ است…………………………………………………………………………………………38

4-1-31 -هر روز به گرمابه نرفتن…………………………………………………………………………………………………..38

4-1-32-هذیان……………………………………………………………………………………………………………………………….38

4-1-33-هلیله…………………………………………………………………………………………………………………………………38

4-1-34-یرقان………………………………………………………………………………………………………………………………..39

4-2-آداب و رسوم

4-2-1-درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………..40

4-2-2-آداب و رسوم مربوطه به دربار…………………………………………………………………………………………….41

4-2-3-بار دادن……………………………………………………………………………………………………………………………….41

4-2-4-بارنامه………………………………………………………………………………………………………………………………….41

4-2-5-به مظالم نشستن………………………………………………………………………………………………………………..42

4-2-6-به زینهار آمدن……………………………………………………………………………………………………………………42

4-2-7-پروانه…………………………………………………………………………………………………………………………………..42

4-2-8-خلعت دادن…………………………………………………………………………………………………………………………42

4-2-9-زنهار نامه…………………………………………………………………………………………………………………………….43

4-2-10-صله دادن………………………………………………………………………………………………………………………….43

4-2-11-مژدگانی……………………………………………………………………………………………………………………………43

4-2-12-منادی كردن…………………………………………………………………………………………………………………….43

4-2-13-شیوه های مجازات…………………………………………………………………………………………………………..44

4-2-13-1-تاوان…………………………………………………………………………………………………………………………….44

4-2-13-2-چوب زدن…………………………………………………………………………………………………………………….44

14-2-13-3-گردن زدن…………………………………………………………………………………………………………………44

4-2-14-موقوف كردن اموال…………………………………………………………………………………………………………..44

4-2-15-نامه های در باری……………………………………………………………………………………………………………..44

4-2-15-1-کاغذ منصوری……………………………………………………………………………………………………………..44

14-2-15-2-ملاطفه………………………………………………………………………………………………………………………45

4-2-15-3-منشور…………………………………………………………………………………………………………………………..45

4-2-16-تصوف و آداب و رسوم …………………………………………………………………………………………………….45

4-2-16-1-جامه مرقع پوشیدن……………………………………………………………………………………………………..45

4-2-16-2-حرمت داشتن خرقه…………………………………………………………………………………………………….45

4-2-16-3-خانگاه…………………………………………………………………………………………………………………………..46

4-2-16-4-خرقه دریدن…………………………………………………………………………………………………………………46

4-2-16-5-رقص…………………………………………………………………………………………………………………………….46

4-2-16-6-سماع وقول…………………………………………………………………………………………………………………..47

4-2-16-7-مزدوجه………………………………………………………………………………………………………………………..47

4-2-17-آداب و رسوم مهمانی……………………………………………………………………………………………………….48

4-2-17-1-پای مزد……………………………………………………………………………………………………………………….48

4-2-17-2-دندان مزد…………………………………………………………………………………………………………………….48

4-2-17-3-دست شستن مهمان بعد از غذا و گلاب و عطر آوردن……………………………………………….48

4-2-17-4-زله دادن………………………………………………………………………………………………………………………49

4-2-17-4-سه بار مهمان را تعارف کردن……………………………………………………………………………………..49

4-2-17-5-عذر خواهی نکردن مداوم از مهمان…………………………………………………………………………….49

4-2-17-6-سه بار مهمان را تعارف کردن……………………………………………………………………………………..49

4-2-17-7-کاسه نهادن………………………………………………………………………………………………………………….49

4-2-17-8-گفتگو با مهمان……………………………………………………………………………………………………………49

4-2-17-9-گشاده رویی میزبان……………………………………………………………………………………………………..50

4-2-17-10-میوه خوردن قبل از غذا……………………………………………………………………………………………50

4-2-18-آداب نخجیر……………………………………………………………………………………………………………………..50

4-2-19-بوق زدن در جنگ……………………………………………………………………………………………………………50

4-2-20-آداب سفر كردن……………………………………………………………………………………………………………….51

4-2-21-دایه گرفتن……………………………………………………………………………………………………………………….51

4-2-22-دخمه………………………………………………………………………………………………………………………………..51

4-2-23-در خاك نشستن………………………………………………………………………………………………………………52

4-2-24-در آستین داشتن……………………………………………………………………………………………………………..52

4-2-25-سوگند خور دن………………………………………………………………………………………………………………..52

4-2-26-شاگردانه……………………………………………………………………………………………………………………………53

4-2-27-صدقه دادن……………………………………………………………………………………………………………………….53

4-2-28-كفارت كردن…………………………………………………………………………………………………………………….53

4-2-29-گواه شدن…………………………………………………………………………………………………………………………53

4-2-30-مهر كردن…………………………………………………………………………………………………………………………54

4-2-31-وقت شناسیبزرگان…………………………………………………………………………………………………………54

4-3- باورهای نجومی

4-3-1-درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………..55

4-3-2-اثیر………………………………………………………………………………………………………………………………………56

4-3-3-احكام…………………………………………………………………………………………………………………………………..57

4-3-4-آفتاب…………………………………………………………………………………………………………………………………..57

4-3-5-اوساط………………………………………………………………………………………………………………………………….57

4-3-6-اقبال و ادبار…………………………………………………………………………………………………………………………58

4-3-7-اجتماع…………………………………………………………………………………………………………………………………58

4-3-8-استقبال……………………………………………………………………………………………………………………………….59

4-3-9-انتكاث…………………………………………………………………………………………………………………………………59

4-3-10-بعدالنور…………………………………………………………………………………………………………………………….59

4-3-11-تشریق و تغریب………………………………………………………………………………………………………………..60

4-3-12-خالی السیر و وحشی السیر………………………………………………………………………………………………60

4-3-13-دفع التدبیر، دفع القوه، دفع الطبیعه………………………………………………………………………………..60

4-3-14-قبول………………………………………………………………………………………………………………………………….61

4-3-15-كدخدا……………………………………………………………………………………………………………………………….61

4-3-16-منع ورد ……………………………………………………………………………………………………………………………61

4-3-17-مقارنه………………………………………………………………………………………………………………………………..61

4-3-18-نظر……………………………………………………………………………………………………………………………………62

4-3-19-هیلاج………………………………………………………………………………………………………………………………..62

4-3-20-تقویم…………………………………………………………………………………………………………………………………62

4-3-21-حساب زیج و تقویم………………………………………………………………………………………………………….62

4-3-22-اوج و حضیض…………………………………………………………………………………………………………………..63

4-3-23-وبال…………………………………………………………………………………………………………………………………..63

4-3-24-كواكب ثابته …………………………………………………………………………………………………………………….64

4-3-25-شرف و هبوط……………………………………………………………………………………………………………………64

4-3-25-1-شرف…………………………………………………………………………………………………………………………….64

4-3-25-2-هبوط……………………………………………………………………………………………………………………………64

4-3-25-26-طالع………………………………………………………………………………………………………………………..65

4-3-27-طالع وقتی………………………………………………………………………………………………………………………..65

4-3-28-طالع بینی…………………………………………………………………………………………………………………………65

4-3-29-طبایع………………………………………………………………………………………………………………………………..66

4-3-30-نمودارات…………………………………………………………………………………………………………………………..66

4-3-31-وتد…………………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-3-32-مستولی…………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-4-امثال و حكم

4-4-1-درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………..68

4-4-2-ضرب المثل های فارسی……………………………………………………………………………………………..81-69

4-4-3-ضرب المثل های عربی……………………………………………………………………………………………..83-81

4-5- افسانها و اشاره های اساطیری

4-5-1-درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………..84

4-5-2-آدم(ع)…………………………………………………………………………………………………………………………………85

4-5-3-اسكندر ……………………………………………………………………………………………………………………………..85

4-5-4-ارسطاطا لیس …………………………………………………………………………………………………………………….86

4-5-5-افلاطون……………………………………………………………………………………………………………………………….86

4-5-6-اژدهای هفت سر…………………………………………………………………………………………………………………87

4-5-7-ایاز……………………………………………………………………………………………………………………………………….88

4-5-8-بطلیموس……………………………………………………………………………………………………………………………88

4-5-9-برا ق……………………………………………………………………………………………………………………………………88

4-5-10-بزرجمهر ………………………………………………………………………………………………………………………….88

4-5-11-بقراط………………………………………………………………………………………………………………………………..89

4-5-12-خسرو………………………………………………………………………………………………………………………………..89

4-5-13-دلدل…………………………………………………………………………………………………………………………………89

4-5-14-ذوالقرنین………………………………………………………………………………………………………………………….89

4-5-15-رخش………………………………………………………………………………………………………………………………..90

4-5-16-زردشت……………………………………………………………………………………………………………………………..90

4-5-17-سقراط………………………………………………………………………………………………………………………………90

4-5-18-سلیمان……………………………………………………………………………………………………………………………..91

4-5-19-شبدیز……………………………………………………………………………………………………………………………….91

4-5-20-فرشته……………………………………………………………………………………………………………………………….91

4-5-21-قارون………………………………………………………………………………………………………………………………..92

4-5-22-كیخسرو……………………………………………………………………………………………………………………………92

4-5-23-كیكاووس………………………………………………………………………………………………………………………….93

4-5-24-گشتاسب…………………………………………………………………………………………………………………………..93

4-5-25-نوشروان عادل…………………………………………………………………………………………………………………..93

4-5-26-وامق و عذرا………………………………………………………………………………………………………………………94

4-5-27-یوسف……………………………………………………………………………………………………………………………….94

4-6- بازی ها

4-6-1-درآمد…………………………………………………………………………………………………………………………………..95

4-6-2-اسب سواری…………………………………………………………………………………………………………………………96

4-6-3-چوگان…………………………………………………………………………………………………………………………………96

4-6-4-شطرنج…………………………………………………………………………………………………………………………………96

4-6-5-شنا كردن……………………………………………………………………………………………………………………………97

4-6-6-گروگذاشتن…………………………………………………………………………………………………………………………97

4-6-7-نخجیر………………………………………………………………………………………………………………………………….98

4-6-8-نرد……………………………………………………………………………………………………………………………………….98

4-6-9-كعبتین………………………………………………………………………………………………………………………………..98

4-7-باورها و اعتقادات

4-7-1- اعتقادات به بخت بد …………………………………………………………………………………………………………99

4-7-2-اسراف شوم است…………………………………………………………………………………………………………………99

4-7-3-تاثیر افلاك و كواكب برسرنوشت انسانها……………………………………………………………………………99

4-7-4-تفال به چهره……………………………………………………………………………………………………………………100

4-7-5-چهل سالگی……………………………………………………………………………………………………………………..100

4-7-6-خون ناحق………………………………………………………………………………………………………………………..100

4-7-7-رزق و روزی معین……………………………………………………………………………………………………………101

4-7-8- کرمی که موجب تباهی آب کوزه می شود……………………………………………………………………101

4-7-9-باورهایی که به رضایت خداوند منتهی می شود……………………………………………………………..101

4-7-10- اعتقاد به بر کت در مال ………………………………………………………………………………………………102

4-7-11-اعتقاد به طالع نیک……………………………………………………………………………………………………….102

4-7-12-باور موجودات خیالی……………………………………………………………………………………………………..102

4-7-13-باور به جادو و جادوگری……………………………………………………………………………………………….102

4-7-14-باور به خنده بی وقت…………………………………………………………………………………………………….103

فصل پنجم:

نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………..105

منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………..111-107

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………112

چكیده

باورهای عامیانه در قابوسنامه

 

پژوهش حاضر به منظور بررسی “باورهای عامیانه در قابوس­نامه ” صورت گرفته است. با توجه به ماهیت گوناگون باورها وبا توجه به اینکه برخی باورهای عامیانه در شکل های فرهنگ عامه جلوه می کند موضوع پرداختن به جنبه های دیگر فرهنگ عامه نیز ضروری به نظر می رسد موضوعاتی نظیر توجه به طب، نجوم و برخی آداب و رسوم، مشترکاتی با باورهای عامیانه نیز دارد بدین جهت علاوه بر باورها به این موضوعات در قابوسنامه نیز پرداخته شده است.

این پژوهش نشان می دهد كه فرهنگ عامه گستره ای وسیع دارد و با بررسی آن بخشی از باورهای فرهنگی عوام در قرن پنجم تبیین می شود.

كلید واژه ها:

باورهای عامه ،قابوس نامه،عنصر المعالی .

 

مقدمه

«باور عامه بخشی از توده فرهنگ مردم است که تخیّل، احساس، آرزو و اندیشه های گوناگون را از نسل به نسل دیگر منتقل­ کرده و دگرگونی معیارهای زیبا شناسی و اخلاقی هر دوره از زندگی یک قوم را آشکار می­کند. علاقه­ی روستائیان به حفظ سنّت­ها و اقتضای شیوه­ی زندگی آن­ها با طبیعت باعث افزایش تخیّل آن­هاست.

فرهنگ عامیانه و فولکلور مجموعه­ای از دانستنی­ها و باورها و رفتارهای گروهی که با موازین علمی و منطقی جامعه انطباق ندارد و اجرای آن­ها بر حسب عادت، تقلید و هم چشمی و سرگرمی است. این دانستنی­ها عبارتند از آداب و رسوم تولد، مرگ، ازدواج، نحوه­ی زندگی، کشاورزی، جشن­ها، پیشگویی­ها، خرافات، طبابت­ها، بازی­ها،آوازها، قصه­ها و سایر آداب و رسوم و اعتقادات که بیانگر چگونگی تفکر و نحوه­ی زندگی مردم در طول اعصار مختلف است.(صادقی،46:1386)

فولکلور متشکل از دو جزء folk به معنای دانش عوام و lor به معنای دانستنی­ها و دانش­ها و برای اولین­بار در انگلیس عنوان مقاله­ای قرار گرفت که درباره­ی دانش عامیانه و آداب و رسوم سنتی بود بعدها توسط رشید یاسمی مقاله­ای عنوان مقاله ای به معنای دانش عامیانه و دانستنی­های مردم انعکاس یافت.»(صادقی،1386؛46)

فرهنگ عامه از عناصر متعدد و گوناگونی بوجود آمده است. این عناصر در طول تاریخ تحولات متعددی را پشت سر گذاشته است و مبنای بسیاری از رفتارها و گفتارهای آدمیان قرار گرفته است.انسان­ها در ورای حوادث گوناگون زندگی به دنبال یافتن توجیهات مختلف بوده اند و از این رهگذر پاره­ای از باورها و اعتقادات خرافی شكل گرفته است؛ از جمله اینكه در شادی های روزگار به جشنها پرداخته­اند و یا اینكه حكمت و تجربه ی خود را در قالب امثال الحكم و افسانه ها بازگو كرده اند و…

«زندگی اقوام و ملّت ها، از دیرباز با فرهنگ عامّه عجین شده است. در طول تاریخ،خاصّیت طبیعی ذهن بشر او را واداشته تا برای مجهولات و سؤالات ذهن خود، جوابی هرچند نادرست بیابد. مردم عادی در زمینه های مختلف طب، نجوم، تعبیرات خواب،جادوگری و… تصوّراتی داشتند که مجموعة آن ها فرهنگ عامّه را تشکیل می دهد.فرهنگ عامّه با فرهنگ و ادب رسمی در رابطه و تعامل است و گاه جلوه هایی از فولکلور در متون ادبی راه می یابد» (طاهری،1390؛2)عناصر فرهنگ عامه به شكل های مختلف در اشعار شاعران و نویسندگان بزرگ تجلی یافته است هر چه شاعران و نویسندگان با توده­های مردم بیشتر در ارتباط باشند، میزان بهره گیری آنان از فرهنگ عامه فزونی می گیرد؛ به همین دلایل قابوس­نامه آكنده از عناصر فرهنگ عامه است­.

 

-1-بیان مسئله

 

باورهای عامه از عناصر متعدد و گوناگونی بوجود آمده است. این عناصر در طول تاریخ تحولات متعددی را پشت سر گذاشته است و مبنای بسیاری از رفتارها و گفتارهای آدمیان قرار گرفته است.انسان­ها در ورای حوادث گوناگون زندگی به دنبال یافتن توجیهات مختلف بوده اند و از این رهگذر پاره­ای از باورها و اعتقادات خرافی شكل گرفته است؛ از جمله اینكه در شادی های روزگار به جشنها پرداخته­اند و یا اینكه حكمت و تجربه ی خود را در قالب امثال الحكم و افسانه ها بازگو كرده اند و…

 

1-2- اهمیت موضوع

این كه مردمان در قرن پنجم با چه افكاری می زیسته اند و اعتقاداتشان چگونه بر امور مختلف تأثیر گذاشته اهمیت موضوع را بیان می كند و نشان می دهد كه بسیاری از این باورداشت ها در زندگی بشر امروزی نیز جلوه كرده است. و مردم در بعضی از باورها هنوز تابع پیشینیان خود هستند. و جهان بینی شان براساس افكار و عقاید آن روزگاران رقم خورده است. با بررسی مواد فولكلور در قابوس­نامه بعضی از افكار و عقاید فراموش شده ی آن روزگار جانی دوباره می گیرد.

1-3- پرسشهای اصلی تحقیق

الف- میزان انعکاس باورهای عامّه در قابوس­نامه تا چه حد است ؟

ب- آگاهی به باورهای عامّه­ی قرن پنجم چه تأثیری در درك بهتر ما نسبت به نثر این كتاب دارد؟

ج- آیا یافتن ریشه و خاستگاه موادّ باور عامه قابل شناسایی است؟

ه- باورهای موجود در قابوس­نامه در چه درگروه ها وطبقاتی قابل جای دهی است؟

و- بررسی بخشی از فولکلور یعنی باورهای عامیانه در این شاهکار ادبی به لحاظ جامعه شناسی، تاریخی، مردم شناسی و…چه اهمیّتی دارد؟